Seminarski rad iz Sociologije rada - Ivana Mirković.pdf

7/24/2019 Seminarski rad iz Sociologije rada - Ivana Mirkovi.pdf

1/22

Univerzitet u Istonom Sarajevu

SAOBRAAJNI FAKULTET

DOBOJ

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA

SOCIOLOGIJA RADA

TEMA:

NARKOMANIJA U RADU

Mentor: Student:Prof. Dr Rajko Kulji Ivana Mirkovi 793/14Asistent: Mr Davor Vidakovi

Doboj, maj 2015.


2/22

NARKOMANIJA U RADU Ivana Mirkovi 793/14

2

SADRAJ

1. UVOD ................................................................................................................................. 3

2. POJAM I VRIJEME NASTANKA ................................................................................... 4

2.1. VRSTE DROGA ......................................................................................................... 6

2.2. MOTIVI POETKA UPOTREBE PSIHOAKTIVNIH SUPSTANCI....................... 8

2.2.1. Formiranje zavisnosti Narkomanija .................................................................. 8

2.2.2. Fizika zavist ........................................................................................................ 9

2.2.3. Opasnost od recidiva .......................................................................................... 10

2.2.4. Faza oporavka .................................................................................................... 10

2.3. NAJEI RAZLOZI (UZROCI) UZIMANJA DROGE........................................ 11

2.3.1. Sredina ................................................................................................................ 11

2.3.2. Linost ................................................................................................................ 12

2.3.3. Droga .................................................................................................................. 13

6. PORODICA I NARKOMANIJA ..................................................................................... 17

6.1. PRVA REAKCIJA DJECE NA SAZNANjE RODITELjA DA IM DIJETE UZIMA

DROGU ................................................................................................................................ 17

6.2. REAKCIJA RODITELjA NA SAZNANjE DA IM DJECA UZIMAJU DROGU .. 17

7. PROBLEMI SA KOLOM .............................................................................................. 18

8. PROBLEMI NA POSLU .................................................................................................. 19

9. DROGA I ZAKON ........................................................................................................... 19

10. PREVENCIJA ............................................................................................................... 20

11. ZAKLjUAK................................................................................................................ 21

LITERATURA ......................................................................................................................... 22


3/22


3

1. UVOD

Narkomanija je rije grkog porijekla i oznaava po definiciji strast za uivanjem u opojnimdrogama, a narkoman je samim tim onaj ko drogu uiva. Meutim, definicija narkomanije kao"strasti za uivanjem" u drogama je davno prevaziena, jer je narkomanija evoluirajui

poprimila mnogo ire dimenzije i prerasla opseg obine strasti, i razvijajui se, na negativnustranu po ljude postala obiljeje jedne cijele kulture i jednog novog principa i naina ivota,

postala bolest.

Postala je trend, odgovor na svakodnevnu monotonost ili disfunkcionalnost drutva u komeivimo, inat prema svemu to je normalno i razumno, ulaznica u drutvo, nain da se prekrati

vreme ili neistraeno prostranstvo bez kojeg se ivot ne smatra kompletnim.

Nekada je "kontrolisana" narkomanija tj. ona koja se kretala u obimu odreenih kultura kaosastavni deo njihovih rituala, bila normalna pojava i nije imala pogrdni prizvuk niti u nazivuni u samoj svojoj biti. Meutim ovjek je, kao najinteligentnije bie na planeti, naao nain dazarad sopstvene koristi i stalne potrebe za brzim i efikasnim zadovoljenjem ula razvijen

pojam narkomanije do ogromnih razmjera, pritom unitavajui ivote miliona zarad svog joveeg bogaenja.

Danas se droga, osim na nekim mjestima gdje se zadrala, kao neizbjean dio kulture ili

paganskih rituala (Bolivija, Peru, Kamboda, Meksiko, Turska, pojedine afrike zemlje itd.)uzima iz mnogo razloga. Najosnovniji od njih su, kao sto je ve navedeno: trend, potreba za

pronalaenjem sebe unutar sebe sto je posebno izraeno kod adolescenata kao jedna od faza ukrizi identiteta, potreba za lakim pronalaenjem sebe unutar sredine, to je opetkarakteristino za adolescente ije je psihiko stanje u tom periodu ivota veoma krhko ikomplikovano, i koji tee ka tome da se po svaku cijenu uklope u neku veu i samim timestabilniju sredinu; inat i bunt protiv svijeta, poistoveivanje sa lanim idolima i onajnajopasniji faktor od svih ovekovih najprevrtljivijih osobina koja je kroz istoriju bila izvornajveeg uspjeha i najgorih propasti radoznalost.

Gotovo je nemogue doprjeti do svih onih koji su u kontaktu sa drogom. S obzirom nainjenicu da ju je masovna proizvodnja uinila nevjerovatnom jeftinom, droga i samim timenarkomanija je postala globalna pojava. Ona nije vie razonoda najbogatijih , ve i "bogatstvosiromanih".


4/22


4

2. POJAM I VRIJEME NASTANKA

Narkomanija je zavisnost od droga. Ova, naizgled jednostavna definicija je rezultat mnogihglavobolja, rasprava i nesporazuma meu strunjacima u dugim i upornim pokuajima danauno objasne ljudsko iskustvo sa drogama od drevnih vremena pa do danas. U razliitimdjelovima svijeta i iskustva su bila razliita. Vladimir Hudolin 1987. ovu vrstu zavisnostidefinie kao prekomjerno, redovno uivanje droge, zbog ega nastupa zavisnost.

Tamo gdje se alkohol tradicionalno koristio kao sredstvo za oputanje i brzo postizanjezadovoljstva, droga se najee nije koristila. U drugim djelovima svijeta, posebno u onim ukojima su biljke iz kojih se dobijaju droge bile domae kulture i uzgajale se kao kod nasljiva ili penica, ljudi su koristili droge da bi se veselili, da bi izdrali naporan rad na poljimaili kada bi izvodili religiozne rituale. Takoe su znali da koriste droge i u samoubilake svrhekada bi skrhani boleu i neizdrivim bolovima drogu uzimali da sve to prekrate. Kada sestvari tako posmatraju ondabi teko mogli rei da je droga isto urbani ili moderni fenomen

naprotiv, ona postoji vijekovima.

Rije droga, u izvornom obliku oznaava nepreraeni lijek ili svaku materiju (biljnu,ivotinjsku ili mineralnu) koja moe sluiti za pravljenje lijekova. Rije droga usvakodnevnom govoru najee vezujemo za zloupotrebu droga ili zavisnost od droga.

Drogom se smatra svaka supstanca ili materija koja svojim unoenjem u organizam mjenjajednu ili vie njegovih funkcija (fizioloke rad unutranjih organa ili sistema; psihike svjest, miljenje, opaanje, ponaanje).

Materije koje imaju svojstva droge mogu biti prirodne i vjetake. Stari Grci su znali preko500 biljnih, mineralnih i ivotinjskih droga. U mnogim drevnim kulturama i danas, droga sekoristi kao lijek, kao sredstvo kojim se dostizalo mistino iskustvo, vrhunski doivljaji i uvidi,

proroke vizije najee kod Indijanaca, Tibetanaca, amana i Jogina. U nekim zemljamaDalekog i Bliskog Istoka droge su se tradicionalno koristile na isti nain kao to se u Evropikoristio alkohol. Posebno u toku religioznih ritulala da bi se postigla stanja izmijenjene svjesti

za koje se vjerovalo da pribliavaju boanstvima.

Teko je odrediti tano vrijeme nastanka droga. Jo u sumerskim tablicama postoje zapisi oodreenim supstancama koje kada se unose u organizam mijenjaju svjest ljudi. U grobnicamafaraona, u peinama Perua, bive civilizacije Inka, naene su kuglice opijuma, a na kamenimzidovima pronaena je urezana biljka konoplje, kasnije identifikovana kao Kanabis.

Kod nas prvi narkomani pojavili su se u Beogradu 1965. godine. U toj grupi bilo je etiri - petuenika i nekoliko studenta. Svi su se poznavali nekoliko godina prije uzimanja droge iuglavnom ih je vezivala zajednika ljubav prema Bitlsima i Rolingstounsima, ili sline ideje o

ivotu. Zajedniki su itali Suzukija, Froma i Lao Cea. Voleli su satima da meditiraju uz


5/22


5

muziku ili da, podstakniti Heseom, razmiljaju o putu na istok. Jednom rjeju, to je bila grupamladih intelektualaca sa irokom sferom interesovanja, ali bez snage za akciju ili jasnihideja vodilja u ivotu, jedino to su eljeli bila je neka udnja za promjenom u jednolinomivotu. U to vrijeme vraa se nekoliko mladia iz inostranstva koji priaju o svom iskustvu sadrogom, ali koji je ne donose, niti otvoreno ne nagovaraju ostale da ih slijede. Ipak, ove priene ostaju bez odjeka u duama onih koji ih sluaju. Prva droga u Beogradu, sa kojom jezapoeta epidemija narkomanije, zapravo i nije bila droga u klasinom smislu. Radilo se o

preludinu, poznatom po psihostimulativnim svojstvima, a koji se koristi u medicini kaosredstvo za smanjenje apetita, u ljeenju gojaznosti. Poto u to vrijeme preludin nije biooznaen kao droga, mogao je da se slobodno kupuje u apotekama. Zbog svojih stimulativnihsvojstava, preludin postaje veoma popularan meu beogradskim narkomanima. Korisnici ovedroge imali su utisak da lebde, bili su slobodniji u ophoenju sa drugima, bili su stalno u

pokretu... Ovaj doivljaj je bio krajnje primamljiv za osobe koje su do tada ispoljavale

pasivnost i odsustvo bilo kakvih inicijativa, a i uzimanje preludina nije bilo pod udaromvlasti, pa nije bilo bojazni od zakonskih kazni. Iz godine u godinu su se pojavljivale novijedroge i sve vei broj korisnika istih.


6/22


6

2.1.

VRSTE DROGA

KANABIS

Marihuana, hai (trava, vutra, gras, zeleno, ganda, hedovina, hibrid, dida, skank)Marihuana se dobija od osuenih listova i cvjetova (hedova), konoplje (kanabisa). Hai jesmola i obino je jai od marihuane. Dejstvo zavisi od toga kako se osoba osjea prije negoto je uzme, koliko je uzela i koliko je jaka supstanca. Obino poinje da dejstvuje nakon 2 -5minuta i traje 1-5 sati.Rizici: aktivni sastojak konoplje (THC - tetrahidrokanabiol) moe izazvati zaboravnost, takoda moe imati problema s uenjem, pamenjem ili probleme na radnom mestu. Ova drogadovodi do napetosti, pa ak i do paranoje.

Efekti: suvoa usta, proirene zenice, usporene reakcije, crvenilo oiju, ubrzan rad srca,nekontrolisan smeh, halucinacije.

SPID

Speed, amfetamin (brzina, zina, patike, upgrade)Spid ubrzava rad srca, utie na krvni pritisak i daje osjeaj poveane energije.Dejstvo poinje obino nakon 40 minuta i traje 6 do 8 sati, nakon ega obino sl ijedi kolaps.Javlja se zamor napadi panike, zatim i depresija, a infekcije i prehlade su ee.

Mjeanje spida i antidepresiva moe biti smrtonosno. Uzimanje spida s drugim drogama, kao imjeanje sa alkoholom, izrazito je naporno za organizam i veoma opasno.

HALUCINOGENI

LSD

(acid, trip, esid, slika, kesli, jpg, hofman, dropsica i biciklista) i arobne gljive (vuglji, gljive,urke, psilocibe, havajke).

LSD i peurke sa psilocibinom su vrlo snani halucinogeni. Deluju tako da se pod njihovimuticajem okolina doivljava na izmjenjen nain. Utiu na to ta se misli o samom sebi iokolini. Zbog njih se poznati predmeti, ljudi i muzika mogu uiniti zastraujuim i stranim.

Dejstva mogu da traju od 8 do 12 sati, pa i due. Praeni su tripovima za koje nikada ne znakakvi e biti niti koliko e trajati. Tripovi su uvijek rizini. esto zavre kao horor tripoviusljed ega se postaje paranoian i depresivan. Takoe, mogu se javiti flash-bekovi kodkorisnika, to znai da se osjeti isti efekat ak i nedeljama nakon uzimanja halucinogena, ak iako se nita ne unese ponovo.


7/22


7

KOKAIN

Kokain (koka, cockta, koks, belo)

Kokain je bijeli kristalni prah. Ubrzava rad srca i poveava krvni pritisak.Delovanje se ogleda u intenzivnom oseaju euforije koji traje oko 2 minuta, nakon ega slijedineto manje intenzivan osjeaj koji traje 20 do 30 minuta. Moe izazvati muninu, nervozu iliagresivnost.Kokain brzo izaziva zavisnost i mnogim korisnicima je potrebno stalno sve vie da biodravali taj oseaj euforije.

Posledice korienja: neobuzdanost, paranoja, nesanica, gubitak motivacije, depresija,"kokainske bube" - oseaj mravinjanja pod koom, oboljenja srca, oteenje nosa i sluzokoe.

HEROIN(dop, ujdo, pajdo, uto, hors, dopuna, paja, jupa, ups)

Heroin je bijeli ili smei kristalni prah koji moe da se mre, pui ili ubrizgava u venu.Heroin ekstremno brzo i lako izaziva zavisnost, bez obzira kako se koristi. Isto vrijedi i za

bilo koju drugu opioidnu supstancu, kao to je opijum, morfijum itd..Uz to, korienje istih igala (erovanje igala) i priceva meu korisnicima izaziva infekcijehepatitisom C i HIV-om/AIDS-om. Heroin izaziva efekte koji se javljaju odmah pri uzimanju,a traju 4 do 5 sati.

Osim to je opasna po ivot, zavisnost od heroina je veoma skupa. Siromatvo je prati u stopu.

INHALANSI(lijepak, rastvarai)

Inhalansi mjenjaju stanje svijesti i mogu izazvati nekontrolisano agresivno ponaanje.

Duvanje lijepka ili rastvaraa moe dovesti do oteenja mozga, a njihovo djelovanje na srce iplua moe biti smrtonosno.

Dugotrajna upotreba dovodi do oteenja jetre, bubrega, plua i nervnog sistema.

EKSTAZI(bombone, ekseri, keksii, bombonice, avli, ankeri)

Ekstazi (MDMA) je u obliku tablete - razliitog oblika i veliine, razliite boje (kod nasnajee plave i bijele), s raznovrsnim znakovima utisnutim na povrinu tablete (smajli,mercedes, delfin, Puma ...) ili u obliku praka.

Ekstazi je sintetika droga koja ima kombinirano stimu-lativno i halucinogeno dejstvo. Prvi

efekti poinju 20 do 90 minuta po uzimanju i traju 4 do6 sati.


8/22


8

Efekti: ubrzava rad srca, poviava krvni pritisak, telesnu temperaturu, izaziva marce ipreznojavanje, vid se zamagljuje, javlja se osjeaj bliskosti s drugima, nesanica, napetost,halucinacije i paranoja.

ALKOHOL(pie, epi, eps) i DUVAN (cigarete, pljuge)

Upotreba alkohola je veoma zastupljena u naoj zemlji. Opijanje ili stalno uzimanje alkoholamogu dovesti do oteenja jetre, mozga i drugih vanih organa i sistema. Meanje alkohola sdrugim drogama je veoma opasno. Pijani ljudi ee doivljavaju nesree, uestvuju u veem

broju tua i slino. Alkohol takoe negativno utie i na potenciju.

Duvan je uzrok najveeg broja smrti u Srbiji. Nikotin brzo izaziva zavisnost. Puenje moe

dovesti do oteenja srca i plua i pojave malignih oboljenja. Takoe, puai ire neugodanmiris duvana, nisu tako dobri u sportu i imaju manje novca za druge potrebe.

2.2. MOTIVI POETKA UPOTREBE PSIHOAKTIVNIH SUPSTANCI

Najee se narkotici prvi put probaju u periodu puberteta. Radoznalost, elja da se osjete odraslim, dase izdvoje meu drugovima... To su najei motivi eksperimenata sa psihoaktivnim supstancama.Zanimljivo je da su esto ak i djeca iz porodica u kojima su sa roditeljima razgovarali o opasnosti

narkotika, prihvatala prijedlog drugova da neto probaju. Tinejder ne vidi opasnost u marihuani ili utabletama, ak ni u heroinu, jer njegovi drugovi to uzimaju, a to to je protivzakonito daje svemu notuuzbuenja i line hrabrosti. Niko ne razmilja o posledicama. Sama pomisao na to da se moe postati

narkoman izaziva snishodljivi osmijeh. Kako to da sam ja odjednom narkoman? Ja sam takopametan, lijep, imam jak karakter, bavim se sportom, a narkomani su gubitnici, bolesni ljudi...Ne, ja mogu da uzimam ponekad, neto, ali nikada neu postati narkoman - takav jepsiholoki odbrambeni mehanizam u svjesti tinejdera.

2.2.1.

Formiranje zavisnosti Narkomanija

Kad se jednom pone sa drogom, pitanje jevremena kada e se formirati zavisnost. Sklonostka heroinu se obrazuje posle 10-15konzumaranja, pri emu do zavisnosti dolazikod svih ivih bia. Laboratorijski mievi,

pacovi, psi preferirali su heroin umjesto hraneposle 2 nedelje redovnog unoenja. Priblino ista


9/22


9

stvar se dogaa i sa ovekom. Poznati su sluajevi kada kriminalne grupe namjerno ovjekapretvore u zavisnika sa ciljem da uspostave totalnu kontrolu nad njim. Ve posle mesec danaredovne upotrebe heroina, elja da se bude pod njegovim dejstvom postaje glavna

preokupacija. Sve ostalo, ena, djeca, posao, roditelji, gubi svoj znaaj. Kad se pone saupotrebljavanjem, veoma je teko zaustaviti se, obino prolazi nekoliko godina skandala,obmana, do trenutka kada pacijent sam sebi prizna da je upao u klopku sa narkoticima. To jeteak momenat kada postanete svjesni svoje nemoi pred narkoticima. Narkoman troi savsvoj novac na narkotike, uzima kredite, pozajmljuje, krade od roditelja i misli da velikih

problema nema, da se radi o privremenim finansijskim tekoama, da e ubrzo nai nekuispravnu finansijsku kombinaciju i sve e biti u redu.

2.2.2. Fizika zavist

Opijati (heroin, tramadol, kodein, metadon,opijum, morfijum), alkohol, benzodijazepini(somnubene, valijum, bromazepam, ksalol) usluaju redovnog uzimanja stvaraju ne samo

psihiku naviku, ve i fiziku zavisnost.Smisao ove pojave je u preureenjumetabolizma, fiziolokih procesa, promjeni

receptora i nivoa neuromedijatora. Organizammoe normalno da funkcionie samo pod dejstvom supstance, pad koncentracije dovodi dorazvoja krize, apstinentskog sindroma. Za svaku supstancu postoji niz specifinih simptoma,razlikuje se njihovo trajanje i intenzitet. Evo, na primjer, ovako izgleda spisak simptomaopioidnog apstinentskog sindroma: nervoza, kijanje, zjevanje, bolovi u miiima nogu, ruku,u krstima, bolovi u kostima, zglobovima, munina, povraanje, dijareja, nesanica,nemogunost da se namesti udobno u krevetu prilikom spavanja, znojenje, guija koa,halucinacije. U sluaju dugotrajne zloupotrebe velikih doza narkotika ili alkohola mogue suopasne komplikacije kao to je epi napad, veliki problemi u radu jetre, delirijum,kardiovaskularni i respiratorni problemi , otok mozga, smrt.

Dodatni rizik predstavlja takozvana samomedikacija- korienje medikamenata na osnovusavjeta prijatelja ili informacije sa interneta. Vrlo esto, ono toje pomoglo jednom ovekukod drugog moe da izazove samo kontraefekte. Mnogi preparati ometaju disanje, mogu daisprovociraju aritmiju i treba ih uzimati samo pod kontrolom ljekara. Opasnost i teinasimptoma apstinentskog sindroma zahtjevaju adekvatno lijeenje - detoksikaciju.Detoksikacija omoguava da se organizam za kratko vrijeme oisti od toksinih supstanci, dase niveliu posljedice upotrebe narkotika i obnove osnovni fizioloki procesi: san, apetit,raspoloenje. Posle detoksikacije pacijent se fiziki osjea normalno, ali psihika potreba zanarkoticima, elja da se ponovo doive prijatni efekti narkotika ostaje, ak se i pojaava.

Lijeenje narkomanije nije jednostavan proces.


10/22


10

2.2.3. Opasnost od recidiva

Postoji izreka: ta moe da bude jae od heroina? Odgovor je kriza od heroina.Zaista kada preivi mune manifestacije apstinentske krize,

pacijent proklinje heroin, dilere, prijatelje, sebe. Kune se dase vie nikada nee vratiti narkoticima. Meutim, ve posle3-5 dana miljenje se esto znaajno mijenja. Pojavljuje sekrejving, elja za narkoticima. Opisno pacijenti to stanjeopisuju kao crv u glavi, rovac, sijalicu, metak, elju.Stalna sjeanja na to kako je bilo lijepo pod dejstvomnarkotika, nezadovoljstvo trezvenim stanjem, promene

raspoloenja, razdraljivost zbog sitnica, nesanica ili snovina temu narkotika, svi ti simptomi ine jezgro bolesti -

psihiku zavisnost, potrebu za narkoticima. Samostalnakontrola ovih procesa je praktino nemogua. Narkotici sudo tog momenta pacijentima unitili voljne mehanizme iodluujuu ulogu igra psihokorekcija, izolacija od kontakatasa narkomanima, farmakoterapija, pomo rodbine i

prijatelja, blokada od narkotika, uestvovanje u rehabilitacionom programu. elja zanarkoticima je prisutna mjesecima, a proces je valovit. elja se smanjuje u sluaju da se

potuju osnovna pravila - uzdravanje od upotrebe marihuane, alkohola, ispunjavanje planaaktivnosti, prekid kontakata sa starim prijateljima. elju provociraju stresovi, upotrebaalkohola, posjeivanje mjesta gdje se upotrebljavaju narkotici, slabija kontrola od strane

porodice, dostupnost novca.

2.2.4. Faza oporavka

Veliki broj istraivanja svedoi o tome da se znaajan broj

biolokih procesa kod zavisnika stabilizuje tokom 12 meseci.Na primjer, godinu dana posle uzdravanja od narkotika, napozitronskoj emisionoj tomografiji se ne ispoljavaju promenena mozgu, nivo neuromedijatora je isti kao kod ostalih ljudi.Statistiki gledano, vjerovatnoa recidiva se znatno smanjuje

posle 9-12 meseci. U tomperiodu ovjek prestaje da trpi zbog liavanja narkotika. Trezvenostanje mu postaje komformo, vraaju se zdrava interesovanja, mijenja se okruenje. Veomavaan momenat je oporavak voljnih mehanizama, disciplina, ispunjavanje obaveza,

postavljanje ciljeva i njihovo dostizanje.Narkotici mnogo toga uzimaju oveku, ali oni koji su

uspjeli da pobede zavisnost postaju jai i vrijedni potovanja.


11/22


11

2.3. NAJEI RAZLOZI (UZROCI) UZIMANJA DROGE

Najei razlozi uzimanja droge, naroito kada su mladi u pitanju, su radoznalost, dokolica,nain da se bude "in", da se odraste, da se pripada i bude prihvaen, da se izbjegnu problemi.To je donekle i u skladu sa uzrastom ovih maloljetnih osoba, bogatih matom ali ne i ivotnimiskustvom. Oni nekritino i bez ikakvih prethodnih znanja, uleu u ovu avanturu, punimsrcem ali praznom glavom. Dakle, postoji ljudska tenja da se nadie stvarnost, da se nestaneu "nita" ili da se doivi svemo spajanja sa Bogom i prirodom, sve u cilju bjeanja odstvarnosti.

Nakon prvih uzimanja, osoba vie dana nakon toga sabira utiske, procjenjuje da li joj"doivljaj" odgovara ili ne. Najee poinje lijepo i sa bezbroj divnih oseanja, zavodljivo iopinjavajue, i gotovo uvijek se loe zavri. Droga vremenom podmuklo pokriva duevno ifiziko zdravlje, tako da osoba ulazi u stanje psihike, fizike ili i psihike i fizike zavisnosti.Poto mnogi hronini uivaoci droga donekle znaju ta ih oekuje u blioj ili daljoj

budunosti, na osnovu tuih i delimino svojih iskustava, mogu da zaele da ponovo probajudrogu ili da donesu odluku da to vie nikada ne ine. Meutim, ar zabranjenog je neodoljivo

privlana, i nakon izvesnog vremena osoba dobija elju da ponovo proba drogu, "ali ovogputa zaista poslednji put i nikad vie".Interesantne su neke studije koje se odnose na pokuaj objanjavanja razloga dolaenja ustanje zavisnosti od droga kod jedne vee grupe ispitanika: najvei broj je izjavio da to ini izradoznalosti (61,33%), zatim "pod uticajem drugih" (33,33%) i da bi pobjegli u manje

traumatske "realnosti" (2%).Pogreno je razloge nalaziti iskljuivo u linosti ili, sa druge strane drutva, razloge uvijek

posmatramo u trouglu: SREDINA - LINOST - DROGA.

2.3.1. Sredina

Sredina u kojoj je linost odrastala, razvija se i u kojoj ivi, je snaan faktor koji utie na

uzimanje droge. Porodica ima veoma vanu ulogu, odnosi i komunikacija u porodici koji seesto prekidaju, konfliktni su, manipulativni, lani. Roditelji esto nemaju vremena za svojudjecu, ime su djeca nezadovoljna.

Blum i saradnici opisuju neka negativna svojstva porodica ija se djeca drogiraju: odsustvoautoriteta, neproduktivne komunikacije i isticanje linih ciljeva. Shodno tome, djeca utjehutrae van svojih porodica.Veoma veliki uticaj na drogu ima i kola. Predavanja koja seodravaju u onim kolama, gdje je droga uveliko uzela maha su od velike koristi. kola sezalae za to da se najprije informiu nastavnici, roditelji, pa zatim uenici. Na taj nain kola

je postala aktivan uesnik u lancu preventivnih aktivnosti, a ne samo pasivni receptor.


12/22


12

U krugu vrnjaka razvijaju se odnosi privrenosti, prihvatanja, solidarnosti, ali se ti odnosistvaraju samo oko jednog motiva - droge. Zimberg je pokazao da mladi prema vrnjacimaostvaruju odnos povjerenja, razumijevanja i poputanja. Sa tema o drogama spontano se

prelazi na sutinske probleme mladih, kao osjeaj otuenosti u bezosjeajnom ineprijateljskom svijetu. "Normalni" vrnjaci ne odbacuju uvijek narkomane. Oni mogu samnogo upornosti, snage, ljubavi i strpljenja i pomoi drugovima da se izlijee od te opake

bolesti zavisnosti. U grupu "normalnih" vrnjaka spadaju zdravi vrnjaci koji imaju veomasnaan uticaj na motivaciju za lijeenje oboljelih pacijenata. Naroito u fazi rehabilitacije,njihova pomo je veoma dragocjena.

2.3.2. Linost

Niko nije zatien od toga da postane narkoman. Ne postaje zavisnik ko to hoe. Tu postojeneke duboke i primarne promjene u organizaciji linosti koje utiu da linost drogu otkrijekao sredstvo da smanji ili potpuno eliminie napetost, strepnju, nezadovoljstvo, depresiju, kojisu sastavni dio ivota. One druge promjene nastaju zbog uticaja droge na nervni sistem i oniremete socijalno funkcionisanje - odnose sa porodicom, vrnjacima, partnerima, ciljevima.

No, kako u ivotu ne uspjevaju da rijee sve te probleme, bar ne na nain koji bi ih zadovoljio,trae alternativne puteve, tj. trae lijek. "Pogreno izabran lijek" postaje za tu linost droga iliopojno sredstvo koje putem navike vodi do stalnog uzimanja droge.

Ve na samom poetku narkomanije, upadljive promjene se zapaaju u sferi raspoloenja.Osnovno raspoloenje karakteriu oscilacije, koje mogu ii od stanja ushienosti do dubokodepresivnih epizoda. Dolazi do odsustva samokontrole, naglih skokova i padova raspoloenja.

Osoba se esto povlai u osamu svojih soba, a izbjegava bilo kakav kontakt sa drutvom, anaroito roditeljima.

Za narkomane je karakteristina i inverzija sna i budnog stanja. Oni obino danju spavaju, anou su aktivni. "Idu u ivot" pred pono, kada ostali ljudi idu na poinak. Vrijeme izlaska

najee provode u kafiima ili privatnim stanovima. Oni tada, izolovani od ostalog svijetaimaju potpunu slobodu za svoje aktivnosti. Iskoriavaju je tako to pue "travu", dogovarajuse oko nabavke droge, pripremaju drogu za konzumiranje, i za sam in konzumiranja.

Najee "uraeni" vraaju se kui u rane jutarnje asove i lijeu u krevet. Bude se kasno, okopodneva, obino mrzovoljni, esto nenaspavani i nezainteresovani za bilo kakvu aktivnost.

Prvi znak karakteristian za izmjenjenost linosti je sklonost ka laganju. Narkoman poinje dalae u svim prilikama i situacijama, sa razlozima i bez razloga. Lae roditelje, prijatelje,nastavnike, ljekare, predstavnike zakona,... Poslije izvjesnog vremena narkoman i sam poinjeda vjeruje u svoje lai.


13/22


13

Narkomani sedamdesetih godina u naoj sredini pokuavali su da oponaaju hipike i hipi stilivota, u emu su uspjevali i zbog ega su bili upadljivi. Mukarci su nosili dugu kosu, esto i

bradu. Bili su posebno neuredni i zaputeni. Kosa im je bila sa tipinim masnimpramenovima, oputena ili vezana u perin, a nokti dugi i neisti. Samo mali broj je vodiorauna o elementarnim higijenskim navikama. Nosili su vezane trake oko glave. Bili suodjeveni u arene koulje bizarnih krojeva. Djevojke su pored ve navedenih detaljaneurednosti i zaputenosti, nosile duge arene haljine. I djevojke i mukarci bili su ukraeni

perlama, minuama, arenim erdanima i brojnim narukvicama.

Poslednjih 10 - 15 godina narkomani se odjevaju tako to se ne razlikuju od "normalnog"ovjeka i ne upadaju u oi obinom prolazniku. Prihvatili su modu ugraivanja metalnognakita u kou tijela (pirsing). Prihvatili su i modu tetovaa.

Narkomanija dovodi do formiranja "negativnog" identiteta linosti. Djeca koja su dotle bilaposluna, lijepo vaspitana, potovala starije i osobe od autoriteta, bila odgovorna premakunim i drugim obavezama, koja su vodila rauna o odjevanju i higijenskim navikama,

pokazivala razliite zdrave afinitete interesovanja, bila drueljubiva, zainteresovana za igru isport, razne oblike zdravog fizikog nadmetanja, ili intelektualnog nadigravanja, imala dobarapetit i zdrav san i napredovala u svom psihofizikom razvoju, pridravala se porodinih

pravila igre, sa prvim svojim kontaktom sa drogom, poinju da postepeno zakazuju na gotovosvim napred navedenim planovima, nekim bre, nekim sporije, ali sa razvojem zavisnosti,

promjena u ponaanju poinju da bivaju sve uoljivije. Istovremeno, sa promjenama uponaanju poinju da se uoavaju i prvi znaci fizikog propadanja usljed gubitka apetita i

toksikih efekata droge: pad tjelesne teine, blijedo lice, upali obrazi, promjene na koi lica,mutan pogled i tamni podonjaci, pad fizike kondicije, pojaana fizika zamorljivost.

2.3.3.

Droga

Bilo da vodi porijeklo od francuske rijei drogue - lijek, arija, ili engleske rijei drug - opojnosredstvo, droga kao kolokvijalan pojam, koristi se da oznai hemijsku supstancu, koja unjeta uorganizam mijenja jednu ili vie njegovih funkcija. (Fizioloke - rad unutranjih organa isistema, i psihike - svijest, miljenje, opaanje, ponaanje...). Svi lijekovi su droge koje sekoriste da bi ublaili smetnje razliitih vrsta, da bi otklonili simptome razliitih oboljenja(bolovi, poremeaj spavanja, pretjerana napetost i sl.), ali nisu sve droge lijekovi, tako da neznai da svi moraju da postanu narkomani. Nakon ponavljanja upotrebe, droga dovodi do

psihike i fizike zavisnosti.


14/22


14

3. RAZVOJ I DIMENZIJE

Prema podacima Ujedinjenih Nacija, oko 180 miliona ljudi na svijetu konzumira droge,Kanabis - oko 144 miliona ljudi, amfetaminske stimulanse - oko 20 miliona, Kokain - oko 14miliona i opijate - oko 13,5 miliona od kojih 9 miliona konzumira najraspostranjeniju inajopasniju drogu Heroin.

Iako se u svijetu drogira oko 180 miliona ljudi, broj zemalja u kojima se proizvode ovesupstance nikada nije bio manji nego u ovom vijeku, a glavne zemlje su i dalje Avganistan,Mianmar i Kolumbija. Samo Avganistan i Mianmar ostvaruju oko 90 % ukupne ilegalne

proizvodnje opijuma dok je Kolumbija sama odgovorna za dvije treine proizvodnje listova

koke.

U Sjedinjenim Amerikim Drzavama skoro 15 miliona ljudi starijih od 12 godina konzumiraopojne droge a 2004. godine je uhapeno oko 1,5 miliona ljudi zbog neovlatenogkonzumiranja, prodaje i stavljanja u promet opojnih droga.

U Srbiji i Crnoj Gori ima oko 100.000 narkomana, to nije mali broj obzirom na brojstanovnika.

Evolucija zloupotrebe psihoaktivnih droga imala je karakteristicne faze:

1.

faza 1951 do 1980 brojala je 20.000.000 zavisnika (100%);2. faza 1981 do 1990. brojala je 58.000.000 zavisnika (290%) i3. faza 1991 do 2005. brojala je 200.000.000 zavisnika (1000%).

4. ODNOS OVJEK DROGA

Proces navikavanja na drogu i drugaiji nain ivota odvija se postepeno u toku vie nedjelja,mjeseci, pa ak i godina, zato je teko postaviti neke preciznije granice prilikom definisanjakada je neko postao narkoman. Bez obzira na poetak uzimanja droge, onoga dana kada seuspostavi zavisnost, narkoman iz osnova mijenja svoj dotadanji nain ivota. Droga postaje

jedina stvar na svijetu koja moe da mu prui zadovoljstvo kada on to zaeli. Porodica,prijatelji, posao, intelektualne i duhovne preokupacije, seksualne elje, hrana i zdravlje - sveje to u drugom planu. Svi narkomani - bez obzira gdje rade, gdje ive, koliko imaju novca ilikoliko su inteligentni, ive na indentian nain. Prva pomisao pri buenju odnosi se na drogu- gdje i kako je nabaviti.Nema te rtve koja se ne bi podnijela, samo da se do droge doe.


15/22


15

Narkomani tokom vremena postaju neosjetljivi na druge vrste zadovoljstava. Svi dani jednognarkomana su isti. Za hroninog opiomana (heroinomana) dan je obeljeen intravenskimubodima ili brojem umrkavanja droge. Ukoliko je u stanju da se nabavi kvalitetan heroin inapravi dobar rastvor za ubrizgavanje, dan mu je sadrajan i krae traje. Kada nema heroinaili na njega dugo eka, dan e mu se oduiti kao nedelja ili mesec. Ako nema heroina , izstraha od krize progutae ili ubrizgati u venu sve do ega doe. Najee su to trodon,

bensedin, kodein ili neko sredstvo za uspavljivanje (vee doze bensedina, flormidala,flurazepama). Neki ublauju simptome krize puenjem haia ili pijui veu koliinu estokog

pia pomijeanog sa raznim sedativima. Kada ne nau nita od svega toga, spremni su da sebodu praznim pricevima, ili da vade krv iz jedne vene i da je ubrizgavaju u drugu venu.Ovakav varijetet narkomanije, gdje se odreeno zadovoljstvo postie kroz bol izazvan iglom,meu uivaocima droge naziva se iglomanija i uvijek govori za tei poremeaj linosti.

5. NARKOMANSKA GRUPA

Veze jednog hroninog i zavisnog narkomana sa drutvenom zajednicom uglavnom se svodena kontakte sa osobama koje se nalaze u istom problemu. Po svojoj psihikoj strukturinarkoman spada u linosti koje pokazuju vrlo nisku toleranciju na bol i emocionalni stres.Kada nije u bliem kontaktu sa istomiljenicima i prijateljima, gubi oseanje prividne

sigurnosti, a spoljna fasada se lahko rui. Zbog svog defektnog socijalnog razvoja najeepokuava da izbjegne bilo koju vrstu socijalne odgovornosti, zbog ega postaje neprijateljskiraspoloen i nepovjerljiv prema onima koje smatra za dio legitimnog svijeta, a koji doivljavakao ugroavajui. Zato je udruivanje narkomana sa grupom istomiljenika jedna od njegovihrealnih socijalnih potreba. Iz tih razloga savremeni narkomani rijetko uivaju drogu izolovani,izuzev shizoidno strukturisanih linosti. Najvei broj narkomana ivi svoj ivot u okvirumanjih neformalnih grupa, veernjih skupova po stanovima ili se povremeno sreu u veem

broju na rok koncertima ili rejv hepeninzima, tako da je narkomanska grupa u sutini jedno odnajznaajnijih obiljeja moderne narkomanije. Narkomani su u veem broju sluajeva ve

premorbidno obiljeeni i nesigurni kao pojedinci, prinueni da se sakupljaju i sigurnost stiu

kroz grupni identitet. Nije iskljueno da narkomanska grupa nosi u sebi zaista i elementejednog neuspjelog pokuaja socijalno nesigurnih i emocionalno nezrelih linosti da nau svojemjesto pod suncem. Motivi sakupljanja oigledno nisu zdravi, veze unutar grupe su labave, aliuprkos svemu tome narkomanska grupa egzistira, pogotovu kada se osjeti ugroena spolja.

lanovi narkomanske grupe povezani su dijelom zbog snabdijevanja drogama, a dijelom zbogzajednikog naina ivota, kolektivnog uzimanja droga, ljenarenja, ispraznihkvaziintelektualnih nadmetanja i beskorisnog traenja vremena. Narkomanska grupa nijehijerarhijski slojevita i u njoj svi lanovi imaju ista prava i istovremeno svi su bez obaveza.Potuju pojam slobode. Ponekad grupi moe da se nametne snagom svoje linosti jednaosoba, koju tada svi doivljavaju kao duhovnog i idejnog vou i bezrezervno je sluaju,


16/22


16

vjerujui da je ona inkarnacija svih njihovih potreba. U takvim sluajevima grupa dijela pouputstvima lidera i slijepo se pokorava njegovim nareenjima, ak i kada nisu u saglasnosti sanjihovim ranijim moralnim i etikim normama ( arls Mensoni njegova porodica ). U grupitrae nesputane senzualne doivljaje. No, kako ih izazivaju pomou droge, senzualnost seiskrivljuje i najee javlja u izopaenoj formi.

Narkomanska grupa ne mora uvijek da bude miroljubiva. Adolescentna narkomanska grupaumjesto da prizna otvoreno svoju tenju za slobodom, ljubavlju i odbacivanjem kompromisa

prema obavezama, moe da reaguje u vidu iskazivanja mrnje, gnjeva ili otvoreno agresivnogponaanja. Svoju agresivnost ne ispoljavaju uvijek otvoreno, ve maskiranim ili simbolinimoblikom ponaanja, kao, na primjer, kroz odevanje koje je krajnje nekonvencionalno,upadljivo i izazovno. Ovakvo ponaanje samo je nastavak nerazumjevanja i daljegzaotravanja odnosa izmeu narkomana i njihovih porodica, koje je zapoelo jo prije

uzimanja droge.Stav drutva prema drogi jo vie produbljuje jaz izmeu zajednice i adolescentnihnarkomana, jer je zasnovan na predrasudama, strahu, tradicije i moi, a ne na naunim ilogiki opravdanim razlozima. Branei sebe, drutvo zapravo odbacuje jedan svoj segmentkoji je oboleo, a u ijem oboljevanju i samo ima znaajan udio. Ne elei da prizna krivicu,odluuje se za laku i jednostavniju soluciju - odbacivanje. Tu negdje lei osnovni uzrok zanastanak narkomanije i njeno teko ljeenje.


17/22


17

6. PORODICA I NARKOMANIJA

6.1.

PRVA REAKCIJA DJECE NA SAZNANjE RODITELjA DA IMDIJETE UZIMA DROGU

Ukoliko roditelji otkriju neki karakteristian kompromitujui materijal u kui, kao, na primjer,pric, iglu, smotuljak vate, limuntus, mrki prah u staniolskoj foliji, iskrivljenu nagorjelukaiku, papir za cigarete sa natpisom Rizla, izmrvljeno zeleno lie zamotano u providan

papir od kutije za cigarete i sl., ili otkriju u kupatilu na pekiru ili na podu krvave mrlje, djecaiznenaeno odgovaraju, upoetku, da nemaju pojma kako se to nalo u kui. Ponekad kau da

je to pribor iz nekog biveg vremena, na koji su odavno zaboravili, ili da pripada nekomnjihovom drugu koji ih je zamolio da pric ili paketi droge za neko vreme ostavi kod njih nauvanje. Ipak, vrlo esto, pritenjeni neoborivim dokazima, priznaju da to pripada njima ali u

poetku jo uvijek su oni ti koji se oseaju povreeni i napadaju roditelje, sa gotovo tipinomzamjenom teza - s kojim pravom oni upadaju u njihove sobe i preturaju po njihovimkrevetima i linim stvarima. Pritom ispoljavaju u znaajnoj mjeri izraenu nekritinost. Kaoda ne umiju da razlue ta je opravdanje - uzimanje droge sa svim rizicima po ivot i zdravlje,ili preturanje zabrinutih roditelja po njihovim stvarima, za koje su, prije svega, oni samikrivi...Ovo otkrie esto predstavlja prelomnu taku u razvoju narkomanije djeteta i njegovo

prvo, istina nevoljno, priznanje da je u nevolji i posredan vapaj za pomo. Ovo predstavljanajtei trenutak, kako za roditelje tako i za samog narkomana.

6.2.

REAKCIJA RODITELjA NA SAZNANjE DA IM DJECA UZIMAJUDROGU

Saznanje roditelja i priznanje djeteta veoma su bolni, ali istovremeno imaju i svoju dobrustranu, jer vie nema neizvjesnosti. Dijete se oslobodilo svoje tajne i munih trenutaka

pretvaranja i laganja, a roditelji sa priznanjem svog djeteta, ma koliko im ono teko palo, sadabez veih dilema znaju na emu su i ta treba dalje da ine. Bez obzira na njihov stepenpoznavanja ili nepoznavanja sutine ove bolesti, prvi put zauzimaju aktivniji stav, koji moebiti pogrean ili ispravan. Neki, ne shvatajui pravu prirodu bolesti svog djeteta, gledaju nanjihovo ponaanje, kao na porok, bezobrazluk ili izdaju porodice, i preferiraju razliiterepresivne mjere u svojoj reiji, koje gotovo uvijek imaju suprotan efekat od oekivanog.Dijete odgovara kontraagresijom ili bjekstvom iz kue i jo veim vezivanjem za drogu inarkomansku grupu. Postoji tip roditelja, posebni meu oevima, koji odbacuju dijete ilizauzimaju stav da ono mora samo da rijei svoj problem, jer ga je samo i napravilo.


18/22


18

Ima i roditelja koji pokazuju veliko razumjevanje za bolest svog djeteta i ne samo da ga neodbacuju, ve se trude da pokau puno razumjevanja za nevolje u koje je upalo i da mu

ponude svaku vrstu pomoi, prije svega, u vidu moralne podrke, a zatim da potrae pomood strane ljekara i da se aktivno ukljue u dugotrajni proces lijeenja i rehabilitacije. Od stavaroditelja i poznavanja svoga djeteta kao i pravilnog shvatanja problema narkomanije, zavisikrajnji ishod pa i sudbina djeteta koje se nalazi u problemu narkomanije. Roditelji koji nanarkomaniju ne gledaju kao na porok ve kao na ozbiljnu bolest, imaju vee anse da

pomognu svome djetetu.

Nakon to se istina otkrije i doe do priznanja, vei dio narkomana se deklarativnoopredjeljuje za lijeenje, sa nejasnom motivacijom i jo nejasnijim idejama na koji nain setreba lijeiti, dok manji dio prua otpor lijeenju, pogotovu kada se radi o marihuani, uztvrdnju da je to laka i bezopasna droga, bezopasnija od duhana ili alkohola. Kada je u pitanju

prva grupa, roditelji moraju biti krajnje oprezni u odnosu na verbalno ponaanje svoje djece istepen njihove stvarne motivacije i snage volje da izdre lijeenje do kraja. Isto tako, kao toroditelji ne smiju nekritino da prihvataju krae prekide uzimanja droga, kao ve zavrenu

priu o drogi i narkomaniji svoga djeteta i da se prerano raduju, tako ne treba ni da oajavajuu sluaju recidiva, jer su upravo recidivi jedna od tipinih karakteristika svih bolestizavisnosti, pa i narkomanije.

U tom smislu, moraju biti oprezni tokom kompletnog procesa lijeenja svoje djece, morajudiskretno pratiti njihovo oigledno ponaanje ali ne i ispoljavati pretjeranu sumnjiavost ili

paranoidnost. Pogotovu, ne u razgovorima sa svojom djecom, prilikom njihovih povrataka

kui, naravno, ukoliko za to ne postoje stvarni i evidentni razlozi. Povjerenje treba graditi nena sumnjama i podozrivosti ve na pokuajima da se djetetu da ansa da kroz7. PROBLEMISA KOLOM svoje ponaanje povrati izgubljeno povjerenje.

7. PROBLEMI SA KOLOM

Veoma je karakteristino da najvei broj narkomana koji pohaaju kolu, pogotovu poslednjihdesetak godina od kako se masovno pui marihuana i meu najmlaim uenicima kola

osnovnog obrazovanja, naglo poputa u uenju. Ranije solidni uenici, sada poinju da redaju,bez nekog vidnijeg razloga za roditelje pa i same nastavnike, slabe ocjene. Nekada ambiciozniuenici sada se sve manje uzbuuju kada dobiju slabu ocjenu. Sve ee poinju da izostaju sanastave, a na asovima djeluju odsutno i nezainteresovano. Na prozivku nastavnika iznenadase trzaju kao iz nekog sna ili dremea. Kritike nastavnika ne prihvataju. Ponekad su spremnida polemiu sa nastavnicima tvrdei da ih nastavnici mrze, da su neobjektivni, da imaju svojeljubimce i da je njihov jedini hendikep to i oni nisu ljubimci pojedinih predmetnihnastavnika. Sa teih asova sve ee izostaju. Broj neopravdanih asova raste. U prvovrijeme dok je jo ouvano osjeanje obaveze prema koli, ovi izostanci se opravdavaju

ljekarskim uvjerenjima, koja su nerijetko falsifikovana. Neki od njih bivaju odstranjeni iz


19/22


19

kole zbog slabih ocjena i neopravdanih asova, ili kolu sami naputaju. Jedan manji brojnarkomana, da bi umirili sopstvenu savjest i roditelje, upisuju se vanredno u razliite kole, ali

po pravilu neredovno daju ispite ili ih uopte ne daju i ostaju veiti uenici ili studenti.

8. PROBLEMI NA POSLU

Oni koji su zaposleni poinju da poputaju na poslu, brzo se zamaraju i esto prave grekeusljed oteane koncentracije i gubitka motivacije za rad. Obavezno zakanjavaju na posao, iliizostaju sa radnog mjesta po vie dana. Svoje izostanke pravdaju na najrazliitije naine. Ipak,rjee se javljaju ljekaru radi ljekarskih opravdanja iz straha da se pri pregledu ne otkrije prava

priroda njihove bolesti. Jedan broj uspjeva da dugo skriva svoju bolest i da se koliko - tolikonormalno ponaa na poslu, dok drogu uzima u veernjim asovima; oni koji su jae zavisni,uzimaju drogu ujutru pred posao, kako bi na poslu djelovali "sreeno". Za svoje ukuanemogu dugo da budu uzorni radnici, koji svakodnevno idu na posao i obavljaju svoje redovnedunosti. Svoj lo izgled najee opravdavaju zamorom i loim uslovima rada. Tek kada serazvije jaa fizika i psihika zavisnost i doe do pojave prvih znakova tjelesnog i duevnog

propadanja, ukuani prvi put uoavaju da se neto deava sa narkomanom, preporuuju mu dase javi ljekaru, ali ne znajui o emu se radi.

9.

DROGA I ZAKON

Posjedovanje i uivanje opojnih droga nije kanjivo djelo.Meutim, to one koji je poseduju i uivaju ne amnestira odsaradnje sa policijom. Jer policija je duna da prikuplja podatkeod uivalaca droge ili narkomana. Zabluda je da policija neezakucati na vrata osobe koja samo uiva drogu. On je duan da

prui informacije gdje je i kod koga kupio drogu, jer posao

policije je da hvataju one koji je prodaju. Onog trenutka kada sedrogu da ili proda drugom, to je krivino djelo. Posredovanje ukupovini je takoe krivino djelo. Kontakt sa drogom se lako

pretvori u krivino djelo.


20/22


20

10.PREVENCIJA

Okosnica savremenog programa prevencija narkomanije je u sintezi usko strunih i drutvenihaktivnosti i njihovom meusobnom proimanju. Naroito su odgovorni roditelji kako za sebe,tako i za svoju djecu. Roditelji su duni da unapreuju sebe , tj. kvalitet svog ivota i ivotasvoje djece, a samim tim da preveniraju nastajanje ponaanja koji e dovesti do zavisnosti oddroge. Najefikasnije i jedino specifine mjere primarne prevencije se ogledaju usveobuhvatnoj edukaciji i informisanju pojedinaca i cele drutvene zajednice. Ovome trebadodati i izgraivanje sistema vrijednosti i stavova, koji mogu pomoi pojedincima dasamostalno i kritiki donose odluke i rijeavaju probleme svakodnevnog ivljenja. Naravno,efikasne su i represivne mjere kao i mjere sprovodljive u uoj i iroj drutvenoj zajednici.

Naroito veliku ulogu i odgovornost imaju mediji - informativne kue i sredstava masovnogkomuniciranja (tampa, radio i TV). Represivne - zakonske i policijske mjere takoe su vrloefikasne i dio su multidisciplinarnog pristupa. Takoe, veoma efikasni su i savjetodavni centriu optinama i mjesnim zajednicama, kao informativni centri za davanje informacija i podrke

putem telefona.

U Australiji, u Sidneju 2005. godine otvoren je prvi centar gdje se moe legalno konzumiratiHeroin. Lokal je dobio urednu dozvolu za rad od strane okrunog suda u Sidneju. Centar bitrebalo da prima oko 150 do 200 narkomana dnevno koji e moi da injektiraju heroin podnadzorom strunih lica dok e moi i da se posavetuju sa njima po svim pitanjima. Premaovome se vidi da u svijetu postoje razni pokuaji da se smanji broj narkomana sa ovomneobinom metodom, dok je bilo estokih protivljenja u svijetu od strane UN i Vatikana.


21/22


21

11.ZAKLjUAK

Uivanje droge tetno djeluje na uivaoca, a mogue je i na njihovu okolinu - nevine rtve.Zbog toga svako drutvo treba da regulie i suzbija upotrebu droga i svaki pojedinac mora dashvati da je droga neto to mu nee donijeti nita, a odnijee mu sve.

Jedino izvjesno i nesumnjivo je da je droga, nebitno kojoj grupi pripadala, i iza kog se imenakrila najvee zlo savremenog drutva. Narkoman je ozbiljan bolesnik, u pravom smislu terijei, tako ga treba i tretirati, jer je to ujedno i jedini nain da mu se pomogne.

Mudrost ivota minulih vjekova i mudrosti plejade mudraca nude mladima poruku da ne

tragaju za iracionalnom ljepotom, ve da iznalaze ljepotu realnosti. Jer nema traginijestvarnosti, od svakodnevnog bjegstva od stvarnosti.


22/22


22

LITERATURA

[1] Dr Petrovi P. Stevan;DROGA I LjUDSKO PONAANjE; Beograd, 2003.

[2] Vukosavljevi Bojana; DROGA STOP HOU DA IVIM; aak, 2006.

Internet sajtovi:http://www.lecenjezavisnosti.rs/zavisnost-narkomanijahttp://www.academia.edu/8781259/Narkomanija_kao_socijalni_problemhttp://www.hhdn.orghttp://blog.b92.nethttp://www.zcbor.org.yuhttp://www.svedok.co.yuhttp://www.psihologijanis.orghttp://www.narkomanija.org.yu
http://www.lecenjezavisnosti.rs/zavisnost-narkomanijahttp://www.academia.edu/8781259/Narkomanija_kao_socijalni_problemhttp://www.academia.edu/8781259/Narkomanija_kao_socijalni_problemhttp://www.lecenjezavisnosti.rs/zavisnost-narkomanija

Documents

Seminarski rad iz Sociologije rada - Ivana Mirković.pdf