Siyasal Partiler

• Modern politikanın işleyişinde çok önemli bir yere sahiptirler

• Modern siyasal sistemlerde artık siyasal partiler olmadan

demokratik rejimlerin işlemesinin mümkün olmayacağı genel

kabul gören bir anlayıştır.

• Partiler çoğu ülkede ve politik sistemde mevcuttur

• Siyasi partilerin gelişimi siyasal anlamda modernleşmenin bir

işareti sayılabilir

• Demokrasi tüm halkın yer aldığı büyük bir makineye benzetilirse

partiler bu makinenin dişli ve parçalarıdır

Tanım ve Doğuşu

Tanım ve Doğuşu

Siyasal parti; Bir program etrafında toplanmış, siyasal

iktidarı elde etmek ya da paylaşmak amacını güden,

sürekli bir örgüte sahip kuruluşlar

19.yüzyılın ortalarında bu günkü anlamda siyasal partiler ortaya

çıkıyor. Bununla birlikte kavram olarak Roma imparatorluğu

dönemine kadar gidiyor. Roma’da Parti kavramı Senato ve halkın

bir araya geldiği toplantılar için kullanılırdı. Zamanla hizip ve

çıkar grubu anlamlarında kullanılmaya başlanmıştır.

Demokrasi düşüncesinin yaygınlaşması, parlamentoların

yetkilerinin ve oy hakkının genişletilmesi siyasal partilerin ortaya

çıkışında önemli

• Modern anlamdaki ilk partiler ABD’de ortaya çıkmıştır

• Amerikan anayasasının yaratıcıları olan ‘kurucu babalar’ın nefretine

rağmen Federal Parti (daha sonra Whigs, 1860’dan itibaren Cumhuriyetçi

parti), 1800 yılındaki başkanlık seçimlerinde taban parti olarak ortaya

çıkmıştır.

• Pek çok muhafazakar ve liberal parti hayatlarına yaşam hizipleri olarak

başlamışlardır. Belli bir süre sonra daha geniş seçmen grubuna

seslenmeye zorlanarak seçim bölgelerinde şubeler, yerel temsilciler gibi

parlamento dışı mekanizma geliştirmişlerdir.

• Buna karşılık sosyalist partiler, dini ve etnik grupları temsil eden partiler

ise devletin dışında işlevlerini yerine getiren toplumsal hareketler ve çıkar

grupları olarak doğmuşlardır

• Her ikisi de zamanla olgunlaşmış ve parlamenter partiler haline

gelmişlerdir.

Tanım ve Doğuşu

Partilerin Doğuşu

Duverger; Parlamento içinde doğan, parlamento dışında doğan

partiler

Parlamento içinde doğan partiler; (i) parlamento grupları doğar; (ii)

yerel teşkilatla oluşur; (iii) iki unsur arasında sürekli bağlantı kurulur

Parlamento dışında doğan partiler;

Parlamentoda temsil edilmeyen sosyal güçlere ve sınıflara dayanır

İşçi sendikaları, tarım kooperatifler, dernekler, fikir kulüpleri, dinsel

kuruluşlar [İngiliz İşçi Partisinin kuruluşunda işçi sendikalarının etkisi;

tarım sendikaları ve çiftçi örgütlerinin köylü/çiftçi partilere dönüştüğü

Orta Avrupa ve İskandinavya örnekleri]

Yapısal bakımdan daha merkeziyetçi, ideolojik yönden daha tutarlı ve

disiplinli; genellikle sistemde radikal değişiklik öngören sol eğilimli

partiler

Siyasal partilerin doğuşunda modernleşme önemli;

modernleşme ile siyasal katılma, siyasal katılma ile siyasal

partiler artıyor

Toplumdaki krizler (savaş, ihtilal, askeri darbe, ekonomik

bunalım, sömürgecilik, vb.) de siyasal partilerin ortaya çıkışında

önemli

Mevcut partilerin birleşmesi ya da bölünmesi ile de partiler

kurulabilir [CHP-DP, HP-SODEP, ANAP-DYP]

Partilerin Doğuşu

Siyasi Parti

Partiler genellikle çıkar grupları ve toplumsal hareketler ile karıştırılır

Dört önemli özelliği diğer topluluklardan ayırır:

Partiler politik çoğunluğu kazanarak iktidarı ele geçirmeyi amaçlar (küçük

partiler ise seçimleri iktidarı ele geçirmek için değil taban kazanmak için

kullanır)

Üyelerinin resmi üyeliğin olduğu örgütsel yapılardır. Daha geniştoplumsal hareketlerden ayıran özellik.

Tipik olarak devlet siyasasının temel alanlarının her birini hedefleyen genişbakış açıları vardır (küçük partiler tek bir konuya odaklanabilir). Hem özel

konularda hem de genel ülke konularında politikalara sahiplerdir.

Ortak bir politik tercihin ve genel bir ideolojik kimliğin etrafında

birleşmişlerdir.

Hizip, hizipçilik Hizip ve parti kavramları birbirinin yerine kullanılıyordu.

Günümüzde hizip daha çok büyük bir oluşumun, genelde bir siyasi partinin içerisindeki grup ya da alt grup anlamında kullanılmaktadır

Hizipler durağan ve uzun sürelidir, resmi oluşum ve üyelik gerektirmezler, amaçları ve örgütsel statüleri kendi partileri ile uyum içindedir

Aksi halde parti içindeki parti olarak görülür

Hizipçilik ya hiziplerin çoğalması yada hizipler arası rekabetin keskinleşmesi anlamına gelmektedir.

Hizip kelimesi genelde kötü anlamda kullanılmıştır.

Partilerin Özellikleri1. Partiler birer örgüttür. Partilerde hiyerarşik bir yapılanma

ve organizasyon vardır. Bu yapı bazı partilerde gevşek ya dasıkı olabilir.

2. Partiler geniş bir örgütlenme ağına sahiptirler. Yurt içi-dışıtemsilcilikleri bulunabilir

3. Her partinin bir programı vardır: Genel de ülkenin genelproblemleri özelde ise hitap ettiği kitlenin ilgi vebeklentilerini nasıl gerçekleştireceğine dair bir yol haritasıolması beklenir. Demokrasilerde hiçbir parti bütünü temsiletme gücüne sahip değildir çoğunlukla bir partibeklentilerin bir kısmına hitap eden o nedenle çok partililikdemokrasi açısından gereklidir.

Partilerin Özellikleri1. Partiler birer örgüttür. Partilerde hiyerarşik bir yapılanma

ve organizasyon vardır. Bu yapı bazı partilerde gevşek ya dasıkı olabilir.

2. Partiler geniş bir örgütlenme ağına sahiptirler. Yurt içi-dışıtemsilcilikleri bulunabilir

3. Her partinin bir programı vardır: Genel de ülkenin genelproblemleri özelde ise hitap ettiği kitlenin ilgi vebeklentilerini nasıl gerçekleştireceğine dair bir yol haritasıolması beklenir. Demokrasilerde hiçbir parti bütünü temsiletme gücüne sahip değildir çoğunlukla bir partibeklentilerin bir kısmına hitap eden o nedenle çok partililikdemokrasi açısından gereklidir.

Siyasal Partilerin Fonksiyonları1. Menfaatlerin Birleştirilmesi: Toplumdaki çeşitli talep ve

çıkarların birleştirilmesi ve ortak bir hedefe kanalize edilmesi.Bazı görüşlerin aksine bölücü ve ayırıcı değil, fakat toparlayıcı vebirleştirici rol oynarlar.

2. Siyasal İşbirliği: Birbirine yakın olan çıkar ve eğilimlerikümelendirmeye çalışırlar. Böylelikle siyasal tercih konusundabelli başlı alternatifler oluşturarak çoğulcu toplumda siyasaltemsile imkan sağlarlar. Aksi durumda siyasal temsil pekmümkün olmayacaktı (partileri demokratik mekanizmanınişleyişini sağlayan büyük çarklara benzetilmesi).

3. Temsil: Partilerin asıl işlevi halkı temsil etmektir. Halk kitleleriile iktidar arasında köprü/aracı görevi görürler. Siyasalkatılmanın başlıca aracı haline gelmiştir. Toplumdaki istekler,beklentiler ve onların gerçekleştirilmesi yolundaki etkiler bukanaldan geçer.

Siyasal Partilerin Fonksiyonları4. Siyasal devşirme: yönetici kadroların ve liderlerin

seçilmesini sağlamak. Modern siyasal sistemlerde, demokratikve ya totaliter olsun, politik kadrolar ve liderle genellikle partiiçinden çıkar. Marksist rejimde iktidarın yolu partibasamaklarından geçer. Çoğulcu demokrasilerde parti üyeleri,bakan, başbakan, devlet başkanları olurlar. Partiliolmayanların seçilme şansı çok düşüktür. Bu yönüyle partiler,liderlerin ve politik kadroların devşirildiği , yetiştirildiğiocaklardır. Siyasal partiler bulunmadığı ya da zayıf olduğuülkelerde yöneticiler geleneksel elitler içinden seçilir (feodalaile veya dinsel kuruluşlar)

5. Hükümet Etme: İktidara geldikleri zaman yönetme vehükümet etme fonksiyonu icra ederler.

Siyasal Partilerin Fonksiyonları

6. Muhalefet Etme: Muhalefette oldukları zaman hükmetme

fonksiyonunun alternatifi olan özel fonksiyonları vardır: İktidarın

kullanılışını denetlemek. Demokrasilerde muhalefet iktidar kadar

meşru ve gereklidir.. Mecliste gensoru, güven oylaması vb.

yöntemlerle denetim sağlarken. Meclis dışında da halkı

bilgilendirerek görev yaparlar

7. Siyasal sosyalleşme ve mobilizasyon: Bu yönüyle seçmenleri

mobilize etme işlevi de vardır. ‘Siyasal sosyalleşmeyi’ sağlayan

rolleri vardır. Siyasal kültürün öğrenilmesi, vatandaşların siyasal

sisteme entegrasyonu, oyların mobilize edilmesi gibi fonksiyonları

vardır (oylar partilerin sermayesidir)

PARTİTİPOLOJİLERİ

Yapılanmalarına Göre Partiler

Kadro Partileri

Kitle Partileri

Siyasi Parti Tipolojileri: Duverger’in Tipolojisi (1951)

1. Kadro Partileri

19 yy’da ilk örnekleri görülen partiler. Seçkinci ve kişisel ilişkiler ağına

dayalı partiler

İsmindeki “kadro” ibaresinin yaptığı çağrışımın aksine geniş kadrolara

sahip olmak için ve üye sayısını artırmak için özel çaba gösterilmez.

Önemli olan nicelik değil, nitelik. Genel olarak elitist bir kadrosu vardır

Siyasi yelpazenin genellikle sağında yer alırlar

Etkili/paralı insanlar partiye kazandırılmaya çalışılır [parti adaylarına

parasal destek ve oy için].

‘Komite Partileri’ de denir.

Seçim zamanlarında tanınmış seçmeni etkileme şansı olan kişileri aday

olarak toparlayıp seçime girerler.

Kadro partileri seçim zamanları dışında fazla faal değildir.

Genel oy ilkesinden önce ortaya çıkan parlamento içinden gücünü alan

partiler [üye sayısını artırma, kitleleri örgütlenme gereği pek

duymamışlar başlangıçta; sonraları bu partiler de kitle partilerini taklit

etmiştir]

Aidat ödeyen çok sayıda üyesi yoktur onun yerine genelde bir veya birkaç

sermaye grubunun finanse ettiği partilerdir

Bu gün saf kadro partisine az rastlanır; partinin merkez yönetimi ile

bölgesel teşkilatlar arasında ilişkiler sıkı olmamış, merkezin otoritesi

kurulamamıştır

ABD ve Kanada’da ki partiler günümüzdeki en tipik örnekleridir.

Siyasi Parti Tipolojileri: Duverger’in Tipolojisi (1951)

2. Kitle Partileri

Kadro partilerinden daha sonra özellikle oy hakkının gelişmesi ile ortaya

çıktı

Daha çok parlamento dışında oluşan ve partileşen siyasal ve sosyal

hareketlerle kurulmuşlardır.

Üyelik ve üye sayısı çok önemli. Ülke genelinde teşkilatlanmışlardır.

Sendikalar vb. diğer STK’larla da yakın ilişki içerisindedirler

Mali yönden önemli (üye aidatları; özellikle sosyalist partiler)

Amaç; ülkenin yönetimine gelebilecek elit yetiştirmek

Disiplinli ve merkeziyetçi. Üyelerin parti içinde bütünleştirilmesi ve parti

için fedakarlık yapmaya teşvik edilmeleri.

Sosyalist partiler, komünist ve faşist partiler kitle partisi örnekleridir.

Biline ilk örneklerinden birisi 1875 yılında kurulan Alman Sosyal

Demokrat Partisidir.

Siyasi Parti Tipleri: Duverger’in Tipolojisi (1951)

Kadro ve Kitle Partilerine Bakış

Kategorileştirme net değil

Kadro ve kitle partisi özelliklerini beraber taşıyan partiler mevcut[ABD partileri finansman yönünden kadro partileri, ön seçim sistemiile kitle partisi tipine örnek]

Duverger; CHP ve DP’yi kadro partisi olarak niteler; yanlış niteleme[merkeziyetçi/disiplinli yapıları kadro partisinden ayırır]

Türk partileri de tam olarak her ikisinden birine girmez; ancak hemenhemen bütün siyasi partiler kadro ve kitle partisi özelliklerini taşıyor;siyasal partiye para desteği, politikaların belirlenmesinde ve etkilipozisyonlarda bulunma açısından çekirdek kadronun varlığı ve kolaydeğişmemesi, tüm parti teşkilatı bakımından parti disiplinin varlığıgibi faktörlere bakıldığında…

Siyasal Partilerin Tipolojileri

İdeolojik Partiler: Siyasi iktidarı ele geçirmekten daha çok (veya

en az onun kadar), bir ideolojiyi temsil etmeyi yaymayı ve topluma

egemen kılmayı hedefleyen partilerdir. Kuvvetli bir hiyerarşi

vardır takipçilerinin sadece partiyi desteklemelerini değil partinin

ideolojisini de benimsemeleri beklenir.

Sepet partileri: Literatürde “toplayıcı parti, hepsini yakala

partileri/ catch all party” şeklinde de adlandırılır. Temel felsefesi

“ulaşabildiğin, yakaladığın tüm seçmenin oyunu al” fikrine dayanır.

Özellikle 2. Dünya savaşından sonra ideolojilerin zayıflamaya

başladığı dönemlerde önceki kadro ve kitle partilerinden ortaya

çıkmışlardır. Bu partilerde sert bir ideolojik duruş gözlenmez.

Siyasal Partilerin Tipolojileri

HepsiniYakala Partileri:

Sınıf çizgilerini aşan, mümkün olduğunca geniş bir seçmen kitlesi hedeflenir

İdeoloji eğilimi yumuşak, pragmatik yönü güçlü

Marjinal seçmenler ılımlı bir programla yanlarına çekilmeye çalışılır

Avrupa’daki çoğu merkez sağ partiler (Alman ve Hıristiyan DemokratPartileri), ılımlı sol partiler (Alman Sosyal Demokrat Partisi), bazı sağpartiler (Fransız Cumhuriyet İçin Toplanma Partisi) bu kategorinin örnekleri

Türkiye’deki siyasal partiler de genellikle bu kategoride yer alır;Türkiye’deki partilerin çoğu kadro partisi tipine yaklaşır; ancak kadro vekitle parti tipine tam olarak girmez

Son yıllardaki ideolojik çizgilerin belirginlik kazanmasına rağmenTürkiye’deki belli başlı partiler Toplayıcı Parti tipine uygun düşmekte(Adalet ve Kalkınma Partisi,Anavatan Partisi, Genç Parti vb.)

Siyasal Partilerin Tipolojileri

Temsilci Partiler: Bu partilerin amacı seçimlere olabildiğince

çok oy almaktır. Kamuoyunu değiştirmeyi değil olduğu gibi

yansıtmayı ve temsil etmeyi amaçlamaktadırlar

Bütünleştirici Partiler: Temsil partilerinin tam tersine toplumu

yansıtmakla beraber dönüştürmeyi de amaçlamaktadırlar.

Toplumun mobilize edilmesi, eğitilmesi yönlendirilmesi amaçlanır.

Proaktiftir, bir kısmı totaliter özellikler göstermekte ve üyelerinin

özel hayatları dahil dönüştürmeyi amaçlamaktadırlar (Faşist ve

Komünist partiler gibi)

Siyasal Partilerin Tipolojileri

Anayasal Partiler: Mevcut anayasanın sınırları içerisinde kalmak

isteyip istemedikleri en önemli ayrımdır. Her parti iktidar

olabileceği gibi muhalefete de düşebilir veya tersi. Anayasal

partiler belirlenen bu sınırlar içerisinde kalmayı benimserler

Devrimci Partiler: Anayasanın kurmuş olduğu düzenden

memnun olmayan partilerdir. Gücü ele geçirip mevcut düzeni

değiştirmeyi amaçlarlar. Genelde sol partilerin bu kategoride

olduğu inancı yaygındır fakat sağ partilerden de devrimci nitelikte

partiler çıkabilir.

Siyasal Partilerin Tipolojileri

Anayasal Partiler: Mevcut anayasanın sınırları içerisinde kalmak

isteyip istemedikleri en önemli ayrımdır. Her parti iktidar

olabileceği gibi muhalefete de düşebilir veya tersi. Anayasal

partiler belirlenen bu sınırlar içerisinde kalmayı benimserler

Devrimci Partiler: Anayasanın kurmuş olduğu düzenden

memnun olmayan partilerdir. Gücü ele geçirip mevcut düzeni

değiştirmeyi amaçlarlar. Genelde sol partilerin bu kategoride

olduğu inancı yaygındır fakat sağ partilerden de devrimci nitelikte

partiler çıkabilir.

Siyasal Partilerin Tipolojileri

Sağ ve Sol Kanat Partileri:

Sol ve Sağ kavramların karşılıkları tam olarak yoktur. Ekonomiye ve devletin oynadığı role karşı farklı tutumlar temel belirleyicidir

Sol kanat görüşler; ekonomiye müdahaleyi ve kolektivizmi destekler; sağ kanat görüşler piyasa ve bireyselliğe önem verir.

Bu durumun; daha derin ideolojik ve değer farklılıklarını yansıttığı varsayılır ki bunlar; Siyasi yelpazedeki yeri belirlemede kullanılan öğeler;

Ekonomik faaliyetlere bakış temel ayırıcı unsur

Eşitlik, özgürlük, otorite, sosyal adalet, emek, dayanışma Sosyal politikalar, marjinal gruplar, dezevantajlı kesimler

Statüko, siyasal sisteme bakış Geleneksel ve kutsal değerler, muhafazakarlık

Dini değerler Milliyetçilik, ulusalcılık, ırkçılık, anti-kapitalizm

Dışa karşı alınan pozisyon

Şiddet, çatışma yanlılığı

Bu fikirler üzerinde bir ideolojik tutum tamamen değişkenlik gösterebilmektedir.

Parti Sistemleri: 1. Tek Parti Sistemleri

GerçekTek Parti Sistemi

Hukuken ve fiilen sadece bir parti bulunur; diğer partilerin kurulmasıyasaktır

İktidar üzerinde rekabet, yarışma ve paylaşma reddedilir

İkiye ayrılır;Totaliter ve OtoriterTek Parti kontrol altında

Totaliter tek parti; kapsamlı bir ideoloji, sistemli bir dünya görüşühakim İdeolojiye uygun toplum oluşturma hedefi; toplum hayatı tümüyle kontrol

altında tutulur; Her türlü ekonomik, sosyal ve siyasal olaylar kontrol altında

Komünist ve Faşist tek parti rejimleri örneklerini oluşturur

Otoriter tek parti sistemleri; katı ve kapsayıcı ideolojiye dayanmaz Milli bütünleşme, ekonomik kalkınma, siyasal modernleşme hedeflerine

yönelik Partinin kontrolü toplumun bütününe yayılmaz CHP’nin tek parti dönemi; üçüncü dünyadaki bazı ülke örnekleri

Karmaşık Tek Parti Sistemleri

Görünüşte tek parti vardır; partilerden birinin üstünlüğü tek parti

sisteminin bir örneğine yol açar

İki belirgin tipi; Üstün (hakim) parti, Hegemonyacı parti

sistemi

Üstün Parti (Predominant Party) Sistemi;

Birden çok meşru parti var; eşit şartlarda faaliyet gösterir

Partilerden biri oy ve parlamento çoğunluğu bakımından güçlü

Üst üste yapılan seçimlerde üstünlük belirginleşir [Hindistan Kongre

Partisi]

Muhalefet siyasal kararları zaman zaman etkileme gücüne sahip; nadiren

seçim de kazanabilir

Parti Sistemleri: 1. Tek Parti Sistemleri

Hegemonyacı Parti (Hegemonic Party)

Eşit şartlarda bir iktidar yarışması yoktur

Mutlak üstünlüğe sahip parti dışındaki partilere izin verilse de

bunlar muhalefet değil uydu partilerdir

Uydu partiler hegemonyacı parti ile rekabet girişmeleri, iktidarın

el değiştirmesi fiilen mümkün değil

Marksist rejimler, Polonya, Doğu Almanya, Çin Halk Cumhuriyeti

örnekleri

Uydu partiler, Komünist Partisinin yanındadır; onunla işbirliği ve

dayanışma içindedir; halk arasında istek ve eğilimleri yansıtırlar;

fiilen bir tek parti sistemi

Parti Sistemleri: 1. Tek Parti Sistemleri

Parti Sistemleri: 2. İki-Parti Sistemi

İktidar yarışması iki büyük parti arasında geçiyor; ikiden fazla parti var

Küçük partiler iktidara ağırlıklarını koyabilme gücüne sahip değil

Partilerden biri seçimde parlamento çoğunluğunu kazanarak iktidara gelir; koalisyona gerek

kalmaz

İki parti arasında sandalye sayısı az olur ve bir parti tek başına hükümet kuramaz ve üçüncü bir

partinin desteğine ihtiyaç duyarsa “saf iki parti sistemi”nden “destekli iki parti sistemi”ne

geçilmiş olur [iki buçuk parti sistemi]

Örnek; Almanya’da Hıristiyan Demokratlar ya da Sosyal Demokratların hür Demokrat Parti ile

koalisyon kurmaları.

İki parti sisteminin tipik örnekleri; İngiltere, ABD, kısmen Avustralya, Yeni Zelanda ve Avusturya

ABD’de partiler gevşek, disiplinsiz, seçim kazanma aygıtları; İngiltere’de partiler disiplinli

İki Parti sistemine bakış;

Partilerin rejim üzerinde ve temel konularda uzlaşma içinde olması gerekir

Partileri politik uçlardan merkeze yaklaştırır

Siyasal istikrar sağlanır

Seçmene karşı sorumluluk net bir şekilde bir parti tarafından üstlenilmiş olur

Parti Sistemleri: Çok-Parti Sistemi

İkiden fazla siyasal parti siyasal yarışma içinde; iktidar dengesini

etkileme gücüne sahip

İki kategoriye ayrılır;

a. Ilımlı (iki-kutuplu) Çok Parti

Partiler iki ana kutup/merkez etrafında kümelenme eğiliminde

Rejimin temeli üzerinde bir anlaşmazlık yok

İdeolojik bir kutuplaşma yok

İskandinav ülkeleri, İsviçre ve Belçika; sosyal demokrat partiler ile

ortanın sağındaki partiler

Türkiye’de de dönemsel olarak ılımlı iki kutuplu sistemin varlığı

görülür

b. Aşırı (çok-kutuplu) çok-parti sistemi

Siyasal kutuplar ve kutuplar arası ideolojik farklılıklar çoktur

Rejim üzerinde uzlaşma düzeyi düşük

Sistem istikrarsızdır; koalisyon hükümetlerinde sık kabine

bunalımları; hükümet, merkez partilerin koalisyonu olarak oluşur

Tipik örneği İtalya’da görülür; Hristiyan Demokrat Parti sağ ve

solundaki küçük partilerle koalisyona gider

Sistem; istikrarsızlığa açıktır; uzun vadeli politikaların

geliştirilmesi güçtür

Rejim bir çıkmaza sürüklenebilir

Parti Sistemleri: Çok-Parti Sistemi

Partilerin Düşüşü

Parti politikalarındaki düşüşe kanıt olarak parti üyeliğindeki ve

partizanlıktaki düşüş ve aynı şekilde ‘anti-parti’ gruplarının ve

hareketlerinin yükselişi gösterilebilir.

Bu durum, partilerin güçle, hırsla ve ahlaksızlıkla kirlendiği görüşüyle ve

bunun sonucu olarak da vaatlerini yerine getirememenin yarattığı genel bir

hayal kırıklığı ile açıklanabilir.

İdeolojilerin zayıflaması, tüm partilerin merkez parti olma iddiası

Parti oligarşisi

Partilerin ayrıca post-materyalizm ve post-modernizm ile yayılan istekler ve

duyarlılıkları karşılamakta yetersiz kaldığı görülmektedir.

???

Türkiye’de Siyasi Partiler

Türk siyasi tarihi bir parti mezarlığı gibidir. 1859’dan bu yana fırka,

cemiyet, teşkilat ve parti adı altında 300’e yakın örgüt kurulmuştur.

“Muvafık ve muhalif “ayrımı teklifi ve “evet efendimciler meclisi”

Türk siyasal hayatının bir diğer özelliği partilerin doğurganlığıdır.

Sadece CHP’nin içerisinden çıkan partiler bile upuzun bir liste

oluşturur (TCF, SCF, DP, Güven Partisi, Cumhuriyetçi Parti, SHP,

DSP vb). Sağda da DP’nin içerisinden çıkan partiler aynı şekildedir.

İlk yasal alt yapı 1961 anayasası ve 1965 tarihli Siy.Par. Kan..

Günümüzde 1982 anayasaı ve 1983 tarihli Siy. Par. Kan.

Parti kapatmalar “odaklanma” suçu md. 68/4. ve md. 69

Parti içi demokrasi

Partilerin finansmanı