T.KAYA1

İstatistikİstatistik

Dr. Tekiner KayaNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi

T.KAYA2

“Ölçmediğini yönetemezsin”“Ölçmediğini yönetemezsin”

T.KAYA

İstatistik

Challenger faciası

T.KAYA

İstatistikNedir bu istatistik, ne işe yarar?

Gün gelecek, istatistik etkin vatandaşlık için okuma-yazma kadar gerekli olacak … Herbert g. Wells

• İstatistiğin bombardımanı… Suç oranları, kişi başına düşen doktor sayısı, tv kanallarının izlenme oranı, araba fiyatları, Gsmh, asgari ücret, futbol maç sonuçları-puan sırası, boşanma oranları vs. vs. vs.

• İşin önemine varan toplum Japonlar. 18 ekim istatistik günü

• Shakespeare kaç sözcük biliyor, türk romanında batı kaynaklı kelimeler, federalist yazıları kim yazdı gibi incelemeler yapılmış

• Bankacılık, borsa, denizcilik, deprem, emlakçılık, enerji, finansman, gazetecilik, havacılık, spor, siyaset, yöneticilik, pazarlama vs. vs. vs.

T.KAYA

İstatistik

İstatistik Verilerin derlenip toparlanması, işlenip özetlenmesi, düzenlenip sunulması, çözümlenip sonuçlara varılmasıaşamalarında kullanılan teknikler –yöntemler…

• Sayıların arkasında yatan gerçekleri anlamak…

• İstatistikle yalan söylenir mi? Elektriği aydınlatma için de kullanırsın, işkence için de

• Belirsiz durumlarda nasıl karar vermeni gerektiğini gösterir.

• Faizler yükselirse, yatırmlar ne olur? Azalır? Ne kadar azalır. Ülkeler, bölgeler, kültürler bazında değişiklik gösterir mi?

T.KAYA

İstatistik

Veri Derleme, deney tasarımı

Yeni bir gübrenin ürün verimine olan etkisi…

Bağımlı, bağımsız değişken kavramları

• Sorgulayıcı Veri Çözümlemesi Sayısal dedektiflik işi (Tukey)• Verilerin sorguya çekilmesi, verilerin söylediklerinin dinlenmesi,

sonrasında karar verilmesi

Bir veri kümesinin başlıca özellikleri:• Bakışım (simetri)• * Sivrilik-basıklık• * Sıradışı gözlemlerin varlığı• Ortalama düzey,• Ortalamadan uzaklaşma derecesi • 2 değişken arası ilişkiler

T.KAYA

İstatistik

Veri= Gerçeklik + Rassallık Rassallık= Bilinmeyenler, görünmeyenler, bozukluklar, hatalar, eksikler vs.

Depremler…

• Amaç Rassallığı azaltmak

• Yıldırım çarpması mı , sayısal lotoyu tutturmak mı?

• Ne işe yarar Rasyonel karar verme süreci* Veri derlemek, deney tasarımı yapmak* Verileri sorgulamak* Bir büyüklüğü kestirmek* Bir önsavı sınamak

T.KAYA

İstatistik

181 195217

238 252 267

4053

74100

131152

-31,3

5810

-6

-10 -12-15

-18 -20-22

0

50

100

150

200

250

300

Aylık

Ger

ekli

Isı (

KJ)

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

Dış

Hav

a Sı

cakl

ığı (

Sant

igra

t Der

ece)

Gerekli Isı (Kj)Dış Hava Sıcaklığı

26725223821719518115213116405374100Gerekli Isı (Kj)

-22-20-18-15-12-10-6-31410851,3Dış HavaSıcaklığı

T.KAYA

İstatistikTurizm Trendleri

86 %

Okurlar klasik reklamlara artık

güvenmiyor

Okurlar klasik reklamlara artık

güvenmiyor

39 %

Yazılı reklam/gazete benzeri reklamlarda

gelecek 4 yıldaki düşüşbeklentisi

Yazılı reklam/gazete benzeri reklamlarda

gelecek 4 yıldaki düşüşbeklentisi

T.KAYA

İstatistikTurizm Trendleri

50 %

Dünya nufüsunun yaşı30 dan küçük kısmı

Dünya nufüsunun yaşı30 dan küçük kısmı

96 %

1982-2002 arasında doğan kişilerin sosyal

medyada yer alma oranı

1982-2002 arasında doğan kişilerin sosyal

medyada yer alma oranı

T.KAYA

Gelen Ziyaretçi DağılımıKapadokya

Kaynak: Nevşehir İl Kültür Turizm Müd. KBS Verileri ve Jandarma Verileri

Toplam:3.183.337

2011 – 2014 Ziyaretçi Değişimi (%) (En büyük 19 ziyaretçi)

T.KAYA

Gelen Yabancı Ziyaretçi Değişimİstatistik

Kaynak: Nevşehir İl Kültür Turizm Müd. KBS Verileri ve Jandarma Verileri

2011 – 2014 Ziyaretçi Değişimi (%)

T.KAYA

İstatistikKültür Turizmi

17% 37%

1997 2007Kültür gezginlerinin toplam gezgin içindeki payı

ABD’de bu oran %65

Bu gezilerde amaç, sadece oradaki kültürel özellikleri yaşamak.(yerel kültürlere karışmak ve katılmak istemekte)

< Kültür Gezileri >

%50

2013

Tarihsel ve kültürel çekiciliğe sahip mekanlar, kültür gezginlerinin farklı doğal alanlarda, farklı tarihsel geçmişlerin izlerinde ve farklı kültürlerdeki anlam arayışına eşlik etmektedir.

Araştırmalar, tarihi yapıların fiziksel varlıklarından çok, o tarihi mekanda yaşanan deneyimlerin etkili olduğunu,

T.KAYA

Temel istatistikler

Booking.com 347 Kapadokya oteli

içinde 90 tanesinin memnuniyet skoru >

9.

Ve hepsi de küçük otel.

< Memnuniyet > “Küçük oteller memnun ediyor”

Kapadokya dünyada ort.memnuniyet skoru en yüksek bölge

İstatistik

T.KAYA

İstatistikTurizm Trendleri

T.KAYA

İstatistik2014 Performans – Kanallar

T.KAYA

İstatistikGoogle Analytics – Misafirler Bizi Nereden Buluyor?

frescomansions.com Ziyaretçi Kaynakları (kişi)

6387

2963770 162 122 112 810 114

18001520 521

7109

2997

203 133 1160

2000400060008000

goog

le /

orga

nic

(dire

ct) /

(non

e)

goog

le /

cpc

face

book

.com

/ ref

erra

l

tripa

dvis

or.c

om

/ re

ferr

al

fresc

okon

akla

ri.c

om /

refe

rral

whi

telin

ehot

els

.com

/ re

ferr

al

yaho

o /

orga

nic

bing

/ or

gani

c

T.KAYA

İstatistikGoogle Analytics – otel.com Ziyaret Süresi ve Sayısı

T.KAYA

İstatistik2015 Bütçe

2015 Bütçesi vs. 2014

13.431 ₺

76.659 ₺

8.157 ₺

85.000 ₺

32.447 ₺27.023 ₺

258.665 ₺

49.700 ₺28.230 ₺ 22.958 ₺ 18.829 ₺

41.768 ₺41.735 ₺22.996 ₺32.812 ₺54.060 ₺54.250 ₺

264.805 ₺

18.292 ₺

81.896 ₺

22.500 ₺ 20.400 ₺ 10.320 ₺ 25.300 ₺

Person

elFin.

Gide

rleri

Enerji

Buklet/

Temizli

kRekl

am/Ta

nıtım

Kırtasiy

e/Karg

o/Diğe

rY iye

cek/İ

çece

k/Mutf

akBak

ım/O

narım

İnş/Yatı

rımBah

çe/T.M

alzem

e/İlaç

vb.

Seyah

at

Demirb

aş

2014 Gerçek2015 Plan

2014 Gideri 619.602

2015 Harcama Bütçesi 692.631

2014 Gideri 619.602

2015 Harcama Bütçesi 692.631

T.KAYA

İstatistik?

TOPLAM 171 Anket

Otelimizi nasıl duydunuz?

70%

29%

Dergiler Internet /Website Arkadaş tavsiyesi

4

2014

T.KAYA

İstatistikÇocukların okul sonrası vakitleri

T.KAYA

İstatistik

Kestirim

Önümüzde bilinmeyen bir büyüklüğe ilişkin gözlenmişveriler varken, o büyüklüğü tahmin etmek

• Anahtar değişkenler…

• Sınama• “Toplam tüketim, toplam gelire bağlıdır” “Geliştirdiğimiz

yeni yöntem, verimliliği arttırır”

“3 tür yalan vardır: sıradan yalan, kuyruklu yalan bir de istatistik “ Benjamin Disraeli

• Bilgisayarla istatistik Veri analizi• Ön inceleme• Çizelgelerin hazırlanması, düzenlenmesi

T.KAYA

İstatistikNapolyoun un Rus Seferi (1812)

Türkçe: Haritanın Fransızca açıklaması söyledir:Rusya Seferi (1812-1813) sırasında Farnsız Ordusu'nun asker kayıplarını gösteren Temsili Harita.Çizen: M. Minard, Köprü ve Yollar Emekli Başmüfettişi. Paris, 20 Kasım 1869.

Asker sayısı renkli çizgilerin kalınlığı ile gösterilmiştir, on bin asker bir milimetre kalınlığa karşılık gelir; ayrıca her çiziginin kenarındada bu sayı belirtilmiştir. Kırmızı, Rusya'ya giren askerleri göstermektedir, siyah oradan geri gelenleri. —— Bu haritayı çizmek içinkullanılan bilgi, Segur'lü bay Thiers, Chambray'li bay Fezensac ve 28 Ekimden beri ordu eczacısı olan bay Jacob'un yayımlanmamışgüncesinden elde edilmiştir. Ölçek ortanın sağında, "lieues communes de France" (Fransız halk fersahı) olarak gösterilmiştir, buuzunluk birimi 4444 metreye denktir.

Haritanın alt kısmı sağdan sola okunmalıdır. Ordunun Rusya'dan geri dönüşündeki sıcaklıkları sıfırın altında Réaumur derecesiolarak gösterir. (Réaumur sıcaklığı 1¼ ile çarpılarak Santigrad derece değeri elde edilir, örneğin −30°R = −37.5 °C). Smolensk'te 14 Kasım'da sıcaklık −21° Réaumur'dü.

T.KAYA

İstatistik

Tarhiçesi İlk örgütlü insan toplulukları. Nüfus sayımları Askeri amaçlı

Kelime olarak ilk istatistik Girolama Ghilini

Halley Her yaş için hem ölme hem de yaşama olasılıklarını, doğum-ölüm-evlenme gibi olayların aralarındaki ilişkileri hesaplamış (1693)

Türkiye İstatistik genel müdürlüğü (1927)

Olasılık MÖ 4.yy : “Aşık atmak”

18. yy’da hem zamanı hem parası olan soyluların kumar düşkünlükleri nedeniyle, kendilerine kazanma yolları bulmaları için matematikçilere işverdikleri bilinmekte (Akalın, 1977)

Ekonometri İstatistiğin bir türevi: Frisch (Norveç) 1926

T.KAYA

Sorularınız &

Katkılarınız