18-12-2017

1

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Energie positieve bedrijventerreinenSpecial van het gas af

mn. inzet van Warmtepompen

Hoorn, 12 december

Marc Herberigs m.herberigs@stimular.nl 010 – 238 28 26

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Stichting Stimular

De werkplaats voor duurzaam ondernemen

18-12-2017

2

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Wat doet Stimular?

Wij stimuleren MKB bedrijven duurzaam te ondernemen door:

� Onderzoek en kennisverspreiding

� Advies

� Tools

Vanuit de win-win voor ondernemer en milieu.

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Enkele voorbeelden

� DuurzaamMKB.nl

� Milieubarometer

� MVO balans

18-12-2017

3

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Enkele voorbeelden

� Advies en ondersteuning

� CO2 / Energie-scans

� Cursus Duurzaam Ondernemen

� Cursus CO2-Prestatieladder

� Duurzaamheidskringen

� ISO 14001 / ISO 26000

� MVO-strategie trajecten

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Energieverbruik MKB-bedrijf

Kantoor met werkplaats: 1.000 m2/ 5.000 m3

� ± 10.000 m3 gas (alleen verwarming)

� ± 75.000 kWh (verlichting, ventilatie, proces)

CO2-footprint

18-12-2017

4

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Klimaatneutraal?

Elektra is eenvoudig te verduurzamen

� 300 zonnepanelen (±700 m2 dakopp)

� Groen inkopen (86 draaiuren/jaar windmolen)

Gas moeilijker

� Groen gas/ biogas inkopen?

� Compenseren (19 CO2-credits)?

� Gas vervangen door biomassa of elektriciteit?

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Biomassa

� Pelletkachel

� Stoken met hout 10kg hout = 5 m3 aardgas 2,5 euro

� Opslag pellets, onderhoud

� Geen gasaansluiting nodig

www.duurzaamMKB.nl zoek op pelletkachel

18-12-2017

5

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Stralingspanelen

Efficiënter verwarmen

� Warmen de lucht niet op, maar het object

� Elektrisch alleen interessant in kleine ruimten

� In grote ruimten direct gasgestookt

� Vermogen plm helft van conventioneel

� Terugverdientijd 3 - 10 jaar

www.duurzaamMKB.nl zoek op stralingsverwarming

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Warmtepompen. Nu wel interessant

Rendement is van 200% naar max. 600% gegaan

18-12-2017

6

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Energie inhoud

1 m3 Aardgas ~ 10 kWh elektriciteit

€ 0,55 / m3 € 0,19 / kWh € 0,08 / kWh

€ 0,055 / kWh € 0,19 / kWh € 0,08 / kWh

Elektriciteit is dus 1,5 - 3 maal zo duur dan gas

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Financieel rekenvoorbeeld MKB

� 1 kWh = 8 ct (7-20)

� 1 m3 gas = 55 ct (35-60)

� HR ketel: 1 m3 gas = ± 34 MJ warmte

� Warmtepomp <COP 4>: 1 kWh = ±14 MJ warmte

� Met ±±±

±2,5 kWh vervang je 1 m3 gas

18-12-2017

7

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Financieel rekenvoorbeeld MKB

Voorbeeldbedrijf heeft 10.000 m3 gas per jaar nodig om te verwarmen. Met een warmtepomp wordt dit 25.000 kWh.

� Oftewel € 5.500 � € 2.000 energiekosten per jaar

� Oftewel de capaciteit van de zonnepanelen uitbreiden met ±100 stuks. Dak vol.

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Warmtepomp

� Lijkt op koelkast of airco, maar:

� Airco en koelkast kunnen alleen koelen

� Een warmtepomp kan de koelvloeistofcyclus omdraaien � verwarmen én koelen

� Nodig is:

� Koudemiddel

� Compressor en expansieventiel

� 2 Afgiftesystemen

� COP (Rendement) is 2 tot 6, afh. van de opname en afgifte temperaturen

18-12-2017

8

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Warmtepomp, techniek

� Warmte wordt niet gemaakt, maar getransporteerd

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Soorten warmtepompen

� Water – water

� Water als bron en afgiftesysteem

� Hoge investering, grote systemen

� Vrij constant en hoog rendement

� Koelen in zomer verplicht (balans in bron behouden).

� Mag niet overal, www.WKOtool.nl

18-12-2017

9

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Soorten warmtepompen

� Lucht – water

� Lucht als bronWater als afgiftesysteem

� Rendement hoog, afh. van buitentemp.

� Lagere investering

� Lage temp. afgiftesysteem

� Kleinere systemen, Veelal geen tapwater

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Soorten warmtepompen

� Lucht – lucht

� Lucht als bron en afgiftesysteem

� Lage investering, kleine systemen

� rendement varieert met buitentemp, gemiddeld.

� Als airco veel vb, als WP weinig praktijkvoorbeelden

18-12-2017

10

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Soorten warmtepompen

� Hybride (gekoppeld aan HR ketel of andere bron)

� Meestal lucht als bron, water als afgiftesysteem

� Gekoppeld aan combiketel of zonneboiler,

� Rendement hoog, afh. van buitentemp.

� Afgiftesysteem flexibel

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Soorten warmtepompen

� Hybride (gekoppeld aan HR ketel of andere bron)

� Warmtepomp ±70-85% van de warmtebehoefte

18-12-2017

11

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Drempels voor warmtepompen

� Pieken in warmtevraag zijn moeilijker te bedienen

� Goed isoleren van essentieel belang (RC 2,5 minimaal, liever naar 4,5)

� Niet te veel ‘nacht’-verlaging

� Afgiftesystemen

� Lage temperatuursystemen zijn het beste, maar niet altijd aanwezig

� Extreme koude:

� Rendement is lager, en hij stopt bij -25°C

� Geïntegreerd elektrisch verwarmingselement vangt op

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Drempels voor warmtepompen

� Geluid

� Buitenunit, dempen met 7dB is mogelijk

� Binnenunit, iets hoger dan CV ketel

� Opstarttijd

� Het kost ongeveer 5-10 minuten voordat proces efficiënt draait, niet te vaak schakelen.

� Onderhoud

� Meer onderhoud dan CV (corrosie buitenunit)

� Toekomst = bufferen warmte (goedkoper dan een accu)

18-12-2017

12

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Situatie

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Nodig:

� Extra isolatie, waar mogelijk (natuurlijk moment)

� Dak, gevel, glas

� Kierdichting, docks sluiten

� WtW op ventilatie

� Hybride systeem:

� Loskoppelen van het werkplaatskantoor van de rest, lucht-lucht WP

� Lucht-water heaters in hal, aansluiten op de ketel

18-12-2017

13

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Wat helpt:

� Temperatuur hal verlagen, indien mogelijk

� Proceswarmte gebruiken (compressor, productieapparatuur)

� Compartimentering/ overheaddeuren isoleren

� Niet te grote pieken in warmtevraag

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Wat is uw situatie?

� Gebruikt u geen gas voor processen?

� Heeft u productie waarbij warmte geproduceerd wordt (continue productie beste)?

� Heeft uw kantoor goede isolatie?

� Ventileert u niet geforceerd (vanwege luchtkwaliteit), of heeft u WtW?

� Heeft u lage temperatuursverwarming?

18-12-2017

14

Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen

Bedankt voor uw aandacht

Vragen?