42
Stosunki antagonistyczne i nieantagonistyczne Hubert Krahel Michał Górecki

Stosunki Antagonistyczne i Nieantagonistyczne

  • Upload
    hub-son

  • View
    256

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Hubert Krahel Micha Grecki

Stosunki antagonistyczney Wyr niamy : y Konkurencja y Paso ytnictwo y Drapie nictwo y Allelopatia y Amensalizm

Konkurencjay Jest to zale no

w ktrej dwie populacje tego samego lub r nych gatunkw, zazwyczaj o podobnych wymaganiach rodowiskowych, rywalizuj o t sam nisz ekologiczn . Dochodzi do wsp zawodnictwa o ograniczone zasoby rodowiska, np. o po ywienie, miejsce do ycia.

Mi dzygatunkowaWywieranie wp ywu na siebie dwch gatunkw, ktre albo korzystaj z tych samych, ograniczonych zasobw rodowiska wwczas korzy odnoszona przez gatunek A jest jednocze nie szkod dla gatunku B, poniewa tego, z czego oba chc skorzysta , nie starcza dla nich obu naraz albo ograniczaj si nawzajem (szkodz sobie, przeszkadzaj sobie), gdy korzystaj z tych samych zasobw rodowiska, chocia te zasoby nie s ograniczone - wwczas gatunek A zmniejsza gatunkowi B dost pno do jakiego zasobu rodowiska lub dost pno ta zmniejsza si dla obu gatunkw.

Wewn trzgatunkowaKonkurencja ta redukuje szybko wzrostu populacji proporcjonalnie do cz sto ci spotka osobnikw tego samego gatunku. Mo e doprowadzi do zaj cia przez s absz populacj niszy o mniej optymalnych warunkach.

Konkurencja w rd ro lin:Konkuruj one o pokarm, wiat o czy miejsce. Najcz ciej walcz mi dzy sob o dost p do energii wietlnej. R ne gatunki ro lin staraj si prze cign w wy cigu o dost p do wiat a. Roz o yste korony drzew, szerokie li cie, tempo wzrostu - wszystko to ma ogromne znaczenie w konkurencji. Ro liny wy sze, o g stszym ulistnieniu, ograniczaj dost p do wiat a ro linom mniejszym, zasiedlaj ce ni sze pi tra ro linno ci.

Przyk ady:y Jastrz b i sok w drowny konkuruj o po ywienie.

Mysz domowa i norniky Dziko yj ca populacja myszy domowej i nornika, ktry

potrafi sprawniej korzysta z zasobw pokarmowych. Po pewnym czasie nast pi zanik populacji myszy na terenie Kalifornii

y Mysz domowa

Nornik

Sowy i myszo owy poluj ce na myszy

Pa ka w skolistna i szerokolistna

Pi tra ro linno ci w lesie

Paso ytnictwoy Jest to rodzaj wsp ycia, w ktrym paso yt yje

kosztem swego ywiciela, wykorzystuj c go jako rodowisko ycia i rd o pokarmu. y Wyr niamy paso yty wewn trzne i zewn trzne; paso yty zwierz ce i ro linne; obligatoryjne i fakultatywne

Paso yty zewn trzne (ektopaso yty)y Organizm cudzo ywny yj cy na powierzchni innego

organizmu ( ywiciela) i ywi cy si jego p ynami ustrojowymi lub elementami jego pokrycia (np. wszo y ywi ce si pirami). y Ektopaso yty maj r ne przystosowania u atwiaj ce im korzystanie z tego rd a pokarmu, a wi c specjalnie zbudowane narz dy (ssawki, przylgi) i swoiste substancje przeciwdzia aj ce krzepni ciu pobieranych substancji (enzymy). Wiele paso ytw zewn trznych przenosi patogeny (kleszcze, komary, muchy).

Paso yty wewn trzne (endopaso yty)y Organizm cudzo ywny, ktry yje wewn trz innego organizmu i dla ktrego organizm ten ( ywiciel) jest rd em po ywienia. y Paso yty wewn trzne jako patogeny cz sto s przyczyn powa nych chorb, zwykle cechuje je du a wybirczo pokarmowa i specjalizacja. Endopaso ytami s cz sto pierwotniaki (np. lamblie), nicienie, p azi ce, i grzyby. Organizm cz owieka jest zarwno ywicielem po rednim jak i ostatecznym dla ponad pi dziesi ciu r nych paso ytw. Najwi cej jest w rd nich pierwotniakw, przywr i owadw, a tak e paj czakw i tasiemcw.

Paso yty ro linney y

M twik burakowy W gorek truskawkowiec

Niszczyk zjadliwy

Drapie nictwoy sposb od ywiania si zwierz t, polegaj cy na

wykorzystaniu jako pokarm cia a innego zwierz cia i w odr nieniu od paso ytnictwa prowadz cy do mierci ofiary. Jest jedn z form oddzia ywa antagonistycznych, korzystn dla drapie nika, a niekorzystn dla ofiary; mo e mie charakter mi dzygatunkowy lub wewn trzgatunkowy (kanibalizm).

Kanibalizm

Allelopatiay Polega na wydzielaniu do pod o a przez organizmy danej populacji

substancji chemicznych, ktre hamuj rozwj innych organizmw w otoczeniu, np. dzia anie antybiotykw wydzielanych przez grzyby; wydzielanie substancji hamuj cych przez konkuruj ce o wod kaktusy; korzenie owsa wydzielaj do pod o a skopoletyn , ktra z kolei hamuje kie kowanie pszenicy. y Najbardziej znanym przejawem antagonistycznych oddzia ywa allelopatycznych s antybiotyki wydzielane najcz ciej przez grzyby. Biologicznym ich zadaniem jest zahamowanie rozwoju bakterii i innych grzybw, np. przez blokowanie syntezy ich bia ek (Penicillum wytwarza penicylin , Acremonium - cefalosporyn ). Rwnie bylice (Artemisia) rosn ce na p pustynnych terenach wydzielaj terpentyny (np. kamfor ) i alkaloidy (np. absyntyn ), ktre pozwalaj kontrolowa ich bezpo rednie otoczenie.

Allelopatia ujemnay cebula, czosnek pospolity, mieczyk na fasol y dynia, kabaczek, ogrek, s onecznik, pomidor, mak polny, komosa bia a na ziemniaka y fasola, gorczyca na buraka y jaskrowate na kukurydz y koper na marchew y krwawnik na trawy y lulek czarny na koniczyn y mak polny, ostro e na pszenic y mak polny na j czmie i yto y truskawka, pomidor, fasola na ro liny kapustne y ziemniak, zio a aromatyczne na ogrka.

Amensalizmy Oddzia ywanie to zachodzi wwczas, gdy czynno ci

yciowe osobnikw jednej populacji szkodz drugiej populacji, np. budowa eremi przez bobry, allelopatia ujemna. y Bobry buduj c eremia zmieniaj warunki wodne w biocenozach le nych, a zbyt du a wilgotno siedliska mo e by niekorzystna dla wielu ro lin i zwierz t

Stosunki nieantagonistyczney Mutualizm y Protokooperacja y Komensalizm y Allelopatia dodatnia

Mutualizmy Inaczej symbioza obligatoryjna, polega na wsp yciu

osobnikw dwch populacji, przy czym wsp ycie to warunkuje ich prze ycie, np. mikoryza, wsp ycie bakterii brodawkowych z ro linami motylkowymi, prze uwaczy z bakteriami celulolitycznymi, zapylanie kwiatw przez zwierz ta.

Helotyzmy Kontrolowane paso ytnictwo, specyficzna

forma symbiozy, wyst puj ca np. u porostw. Gatunki wsp yj ze sob , tworz c jeden organizm, jednak w tej wsp pracy jeden gatunek (w wypadku porostw grzyb), odnosi wi ksze korzy ci ni drugi (glon). Helotyzm wyst puje rwnie mi dzy niektrymi gatunkami mrwek.

Protokooperacjay Inaczej symbioza fakultatywna, jest rodzajem

wsp ycia, ktre przynosi obu populacjom, ale wsp ycie to nie jest nieodzowne do ycia, np. b kojad i hipopotam

Komensalizmy Polega na wsp yciu dwch populacji, z ktrych tylko

jedna odnosi korzy ci, a drugiej zale no ta jest oboj tna, np. od ywianie si przez padlino ercw resztkami po ywienia pozostawionymi przez drapie niki, wsp ycie ryby podnawki z rekinem, lwa i hieny; lwa i s pa; uka gnojowego i ssaka kopytnego.

Allelopatia dodatniaJest to forma symbiozy, przyk ady : fio ek polny, wyka na yto cebula, kalarepa na buraka fasola, kukurydza, groch, rzodkiew, s onecznik na ogrka fasola, kukurydza, kapusta, chrzan, len na ziemniaka groch, sa ata, cebula, por, pomidor na marchew k kol, chaber b awatek, kukurydza na pszenic koniczyna, lucerna na trawy lnicznik na len marchew, rzodkiew, truskawka, ogrek, szpinak na sa at ro liny aromatyczne, ziemniak, seler, koper ogrodowy, sza wia, burak, cebula na ro liny kapustne y rze ucha na szar at y ziemniak, groch, fasola, ogrek, dynia, kabaczek, pszenica, bobik na kukurydz y ziemniak, marchew, ogrek, kapusta na fasoly y y y y y y y y y y