Studija za otpad MNE.pdf

7/23/2019 Studija za otpad MNE.pdf

1/125

DP 11/04/11

Studija o ocjeni potrebe revizije Stratekog Masterplana za upravljanje otpadom u Crnoj Gori i

preporukom za organizovanje poslova upravljanjaotpadom u periodu do 2030. godine

Finalni izvjetaj

Velenje, nov, 2011. god.


2/125

Studija o ocjeni potrebe revizije Stratekog Master plana za upravljanje otpadom u Crnoj Gori i preporukom zaorganizovanje poslova upravljanja otpadom u periodu do 2030. godine

2

Studija o ocjeni potrebe revizije Stratekog Master plana za upravljanjeotpadom u Crnoj Gori i preporukom za organizovanje poslova

upravljanja otpadom u periodu do 2030. godine

Finalni izvjetaj

Naruilac:Crna Gora, Ministarstvo odrivog razvoja i turizma

Izvoa:ERICO Velenje, Institut za ekoloka istraivanja d.o.o.

Voa projekta: dr. Emil terbenk, prof. geog. soc.

Saradnici:Klemen Kotnik, univ. dipl. geog.Zoran Pavek, prof. geog., soc.

Vita Zorko, dipl. org. tur.mag. Marko Mavec, univ. dipl. in. rud.

Vesna Roi, univ. dipl. in. kem. tehn.Barbara Justin, univ. dipl. in. geol.

Brigita erdoner, posl. sekr.mag. Mojca Bole, univ. dipl. in. kem. tehn.

Polona Druks Gajek univ.dipl. in. kem. in.Vera Goltnik, dipl. ek.

Jelka Flis, univ. dipl. biol.mag. Liljana Mlja, univ. dipl. biol.Melita eerko, univ. dipl. in. agr.

mag. Radovan Tavzes, univ. dipl. fiz.dr. Rajko Knez, univ.dipl. pravnik

mag. Branko Navernik, univ. dipl. oec.

mag. Slavko Dvorak, univ. dipl. oec.M.P.C. Srna Sudar Viloti, mag. mened. zat. iv. sred. i dem. proc.

Direktor: mag. Marko Mavec

Velenje, 14. nov, 2011. god.


3/125


3

Sadraj

1. UVOD............................................................................................................................. 102. ANALIZA USAGLAENOSTI STRATEKOG MASTER PLANA .................................... 11

2.1 Pregled relevantnih propisa EU za oblast upravljanja otpadom....................................... 11

2.1.1 Relevantni propisi za oblast upravljanja otpadom izdati do 2004. god. ............... 112.1.2 Relevantni propisi za oblast upravljanja otpadom izdati poslije 2004. god.......... 112.2 Analiza usaglaenosti nacionalnog zakonodavstva sa relevantnim pravnimtekovinama EU iz oblasti upravljanja otpadom (naglasak na oblast upravljanja komunalnimotpadom) ......................................................................................................................... 12

2.2.1 Usaglaenost Zakona o upravljanju otpadom sa Direktivom 2008/98/EZ ............ 122.2.2 Usaglaenost Zakona o upravljanju otpadom sa Direktivom 1999/31/EZ ........... 252.2.3 Usaglaenost zakonodavstva na podruju upravljanja otpadom sa Direktivom2006/21/EZ .................................................................................................................. 262.2.4 Usaglaenost zakonodavstva na podruju upravljanja otpadom sa Direktivom2002/59/EZ .................................................................................................................. 262.2.5 Usaglaenost Zakona o upravlanju otpadom sa Direktivom 1994/62/EZ............ 26

2.2.6 Ocjena usaglaenosti nacionalnog zakonodavstva sa relevantnim pravnimtekovinama EU na podruju upravljanja otpadom ........................................................ 272.3 Analiza usaglaenosti sa Prostornim planom Crne Gore i drugim relevantnim prostorno-planskim dokumentima ...................................................................................................... 272.4 Analiza usaglaenosti mjera i aktivnosti datih u Stratekom master planu sadirektivama i standardima EU .......................................................................................... 28

2.4.1 Analiza usaglaenosti sa Direktivom o otpadu 2008/98/EC................................ 282.4.1.1 Hijerarhija otpada........................................................................................ 282.4.1.2 Proirena odgovornost proizvoaa ............................................................ 282.4.1.3 Ponovna upotreba i recikliranje ................................................................... 292.4.1.4 Otpadna ulja................................................................................................ 292.4.1.5 Bio otpad..................................................................................................... 29

2.4.1.6 Sadraj plana upravljanja otpadom.............................................................. 302.4.1.7 Programi za sprijeavanje nastanka otpada ................................................ 31

2.4.2 Analiza usaglaenosti Direktivom 1999/31/EZ o odlaganju otpada......................... 312.4.3 Analiza usaglaenosti sa Direktivom 2006/21/EZ o upravljanju otpadom izrudarske industrije........................................................................................................ 322.4.4 Analiza usaglaenosti sa Direktivom 2010/75/EC o integrisanom sprijeavanju ikontroli zagaivanja ivotne sredine spaljivanje otpada ................................................ 322.4.5 Analiza usaglaenosti Uredbom (EC) 1013/2006 o prekograninom kretanju otpada322.4.6 Analiza usaglaenosti sa sekundarnim dokumentima EU o upravljanjubiorazgradivim komunalnim otpadom: COMMUNICATION FROM THE COMMISSIONTO THE COUNCIL AND THE EUROPEAN PARLIAMENT on future steps in bio-wastemanagement in the European Union; COM(2010)235 final .......................................... 33

2.5 Analiza dugoronih mogunosti primjene postojeih rjeenja iz Stratekog Master plana uperiodu do 2025. god. ........................................................................................................ 34

3. ANALIZA IZVODLJIVOSTI STRATEKOG MASTER PLANA........................................ 353.1 Podaci o vrstama i koliinama otpada koji se proizvede u Crnoj Gori na godinjem nivou. 35

3.1.1 Proizvodnja i sastav komunalnog otpada u 2009. god........................................ 353.1.2 Proizvodnja i sastav komunalnog otpada u 2020. god........................................ 383.1.3 Neizvjesnost ocjene sastava komunalnog otpada u 2010. god........................... 393.1.4 Koliina i sastav komunalnog otpada prema podacima iz Master plana ............. 403.1.5 Komparativna analiza koliine i sastava komunalnog otpada ............................. 423.1.6 Komparativna analiza koliine sakupljenog komunalnog otpada u 2009. god. iocjene nastajanja komunalnog otpada za 2010. god.................................................... 43

3.2 Uticaj ciljeva zatite ivotne sredine na izvodljivost Stratekog Master plana..................... 443.2.1 Uticaj ciljeva recikliranja komunalnog otpada iz Direktive 2008/98/EZ naizvodljivost Stratekog Master plana ............................................................................ 44


4/125


4

3.2.2 Uticaj ciljeva Direktive 1999/31/EZ o odlaganju otpada na izvodljivost StratekogMaster plana ................................................................................................................ 483.2.3 Uticaj ustanovljavanja hijerarhije upravljanja otpadom iz Direktive 2008/98/EZ naizvodljivost stratekog master plana............................................................................. 503.2.4 Uticaj ciljeva Direktive 94/62/EZ o ambalai i otpadnoj ambalai na izvodljivost

Stratekog Master plana .............................................................................................. 513.2.5 Uticaj ciljeva Direktive 2002/96/EZ o otpadu od elektrine i elektronske opreme naizvodljivost Stratekog Master plana ............................................................................ 513.2.6 Uticaj ciljeva Direktive 2006/66/EZ o baterijama i akumulatorima na izvodljivostStratekog Master plana .............................................................................................. 523.2.7 Predvieni tokovi obrade papira, plastike i bio otpada u Crnoj Gori u periodu2010-2030.................................................................................................................... 523.2.8 Infrastruktura za realizaciju ciljeva Direktive 2008/98/EZ i Direktive 1999/31/EZ. 54

3.2.8.1 Sakupljanje komunalnog otpada.................................................................. 543.2.8.2 Obrada komunalnog otpada........................................................................ 56

3.3 Podaci o relevantnim ekonomskim pokazateljima u Crnoj Gori ....................................... 573.3.1 Ocjena trokova sakupljana i obrade komunalnog otpada.................................. 58

3.4 Podaci o standardu graana Crne Gore, trokovima rauna za obavljene usluge (komunalneusluge, trokovi elektrine energije, telefonski rauni, odravanje stambenih prostorjia, itd.) .... 613.4.1 Trokovi upravljanja komunalnim otpadom......................................................... 63

3.5 Dugorone ekonomske, socioloke, demografske, ekoloke projekcije razvoja Crne Gore 643.6 Analiza ugovora zakljuenih sa Svjetskom bankom i Evropskom investicionom bankom zarealizaciju projekata u oblasti upravljanja otpadom............................................................... 653.7 Analiza mogunosti korienja sredstava iz fondova EU za realizaciju Stratekog Masterplana u narednom kratkoronom i srednjeronom periodu.................................................... 663.8 Analiza izvodljivosti, odrivosti i efikasnosti realizacije mjera i aktivnosti iz StratekogMaster plana sa aspekta navedenih podataka................................................................. 663.9 Projekcija realizacije zapoetih aktivnosti i prijedlog moguih mjera koje treba dadoprinesu veoj efikasnosti realizacije istih ...................................................................... 67

3.9.1 Mjere efikasnog recikliranja komunalnog otpada................................................ 674. ANALIZA TEHNOLOGIJA KOJE SE PRIMJENJUJU U OBLASTI UPRAVLJANJAOTPADOM U ZEMLJAMA EU ............................................................................................. 69

4.1 Pregled postojeih tehnologija upravljanja otpadom....................................................... 694.1.1 Sakupljanje odvojeno sakupljanje otpada........................................................ 694.1.2 Transport............................................................................................................ 704.1.3 Tretman ............................................................................................................. 71

4.1.3.1 Najbolje mogue dostupne tehnike za komunalni otpad .............................. 714.1.4 Odstranjivanje odnosno trajno zbrinjavanje .............................................................. 734.1.5 Opis tehnologija, tehnolokih rjeenja i trokovi ................................................. 74

4.1.5.1 Odvojeno sakupljanje otpada ...................................................................... 744.1.5.2 Kompostiranje ............................................................................................. 75

4.1.5.2.1 Kompostiranje u kompostarama........................................................... 754.1.5.2.2 Kompostiranje po domainstvima......................................................... 774.1.5.2.3 Kompostiranje muljeva ......................................................................... 79

4.1.5.3 Mehaniko bioloka obrada (MBO) i Proizvodnja goriva iz otpada (RDF).... 804.1.5.3.1 RDF...................................................................................................... 804.1.5.3.2 MBO..................................................................................................... 82

5. PREPORUKE ................................................................................................................. 855.1 Sakupljanje komunalnog otpada ............................................................................... 85

5.1.1 Osnova za izraunavanje kapaciteta postrojenja za obradu komunalnog otpada 855.1.2 Kapacitet sakupljanja komunalnog otpada ......................................................... 875.1.3 Optimalni broj reciklanih centara ...................................................................... 88

5.2 Transfer stanica ........................................................................................................ 885.3 Kapacitet postrojenja za recikliranje komunalnog otpada.......................................... 905.4 Kapacitet postrojenja za odstranjivanje komunalnog otpada..................................... 93


5/125


5

5.4.1 Najvea koliina odlaganja biorazgradljivog komunalnog otpada ....................... 935.4.2 Potreban kapacitet odlagalita komunalnog otpada ........................................... 96

5.5 Opasni otpad ............................................................................................................ 985.5.1 Opasni komunalni otpad...................................................................................... 985.5.2 Politika upravljanja opasnom otpadom................................................................ 99

5.6 Otpadna mineralna ulja........................................................................................... 1015.7 Medicinski otpad ..................................................................................................... 1035.8 Kanalizacioni mulj ................................................................................................... 1045.9 Drugi otpad (graevinski, industrijski, rudarski) ....................................................... 104

5.9.1 Upravljanje graevinskim otpadom................................................................... 1045.9.2 Upravljanje rudarskim otpadom........................................................................ 1055.9.3 Upravljanje industrijskim otpadom.................................................................... 105

5.10 Lokacije postrojenja za obradu mijeanog komunalnog otpada............................. 1056. TEHNOLOKO-EKONOMSKA ANALIZA..................................................................... 107

6.1 Pregled trokova realizacije predloenih rjeenja.................................................... 1076.2 Mogui izvori f inansiranja........................................................................................ 1136.3 Analiza moguih negativnih posljedica odustajanja od realizacije mjera i aktivnosti iz

Stratekog master plana po odnose sa Crne Gore i Evropske komisije u dijelu pitanjaupravljanja otpadom ...................................................................................................... 1156.4 Procjena trokova po toni sakupljanja i obrade komunalnog otpada ....................... 1156.5 Procjena trokova kojima e biti izloena pravna i fizika lica za drugaiji nainorganizovanja poslova upravljanja otpadom u Crnoj Gori u odnosu na rjeenja sadrana uStratekom master planu ............................................................................................... 1196.6 Analiza dugoronih mogunosti primjene predloenog rjeenja iz prethodnog poglavlja,posebno imajui u vidu fleksibilnost prilagoavanja takvih rjeenja novim tehnologijama...................................................................................................................................... 1196.7 Analiza rizika tokom izgradnje i realizacije, odnosno implementacije preporuenog/ihrjeenja .......................................................................................................................... 1206.8 Uporedna analizu trokova i koristi (benefita) predloenih rjeenja sa rjeenjima koja

su sadrana u Stratekom master planu iz koje je mogue nedvosmisleno utvrditi potrebuprimjene drugaijih rjeenja u odnosu na Strateki master plan..................................... 120

7. ZAKLJUAK................................................................................................................. 1227.1 Revizija master plana / izrada dravnog plana ....................................................... 1227.2 Prijedlog mjera i konkretnih aktivnosti koje je potrebno realizovati u cilju stvaranjapretpostavki za implementacju, kao i za realizaciju i funkcionisanje preporuenih rjeenja,sa rokovima i nosicioma realizacije................................................................................ 1227.3 Stavovi u vezi bitnih primjedbi sa javne rasprave (Podgorica, 13. 10. 2011) .......... 123

8. IZVORI I LITERATURA................................................................................................. 125

Spisak tabela

Tabela 1: Ocjena usaglaenosti nacionalnog zakonodavstva na podruju upravljanjaotpadom sa pravnim redom EU.................................................................................... 27

Tabela 2: Stepen usaglaenosti mjera i aktivnosti datih u Stratekom Master planu sadirektivama i standardima EU ...................................................................................... 33

Tabela 3: Bitne dopune postojeih rjeenja iz Stratekog Master plana............................... 34Tabela 4: Najvjerovatniji sastav mijeovitog komunalnog otpada u Crnoj Gori..................... 37Tabela 5: Pretpostavke ocjene promjene sastava komunalnog otpada do 2020. i do 2030.

god............................................................................................................................... 38Tabela 6: Frakcije komunalnog otpada ................................................................................ 38Tabela 7: Proizvedene koliine otpada prema analizi iz Master plana ................................. 40


6/125


6

Tabela 8: Procijenjena koliina sakupljenog otpada prema podacima iz Master Plana ........ 41Tabela 9: Prikaz prosjenog godinjeg sastava komunalnog otpada prema podacima iz Master

plana ............................................................................................................................ 42Tabela 10: Godinja koliina nastajanja komunalnog otpada............................................... 42Tabela 11: Prosjeni godinji sastav komunalnog otpad...................................................... 43Tabela 12: Koliina sakupljenog komunalnog otpada i ocjena nastajanja komunalnog otpada.. 44Tabela 13: Parametri scenarija upravljanja komunalnim otpadom za period 2010-2030...... 45Tabela 14: Glavni tokovi komunalnog otpada u Crnoj Gori u periodu 2010-2030................. 47Tabela 15: Promjene (Osjetljivost) dostizanja ciljeva Direktive 1999/31/EZ u odnosu na udio

biorazgradivih materijala u sastavu komunalnog otpada .............................................. 49Tabela 16: Gustoa frakcija komunalnog otpada ................................................................. 55Tabela 17: Predvieni kapacitet infrastrukture za sakupljanje komunalnog otpada.............. 55Tabela 18: Predvieni kapacitet za obradu komunalnog otpada (kompostiranje, MBT,

odlaganje, RDF proizvodnja)........................................................................................ 56

Tabela 19: Predvieni kapacitet za obradu komunalnog otpada (kompostiranje, MBT,odlaganje) prema regionima Crne Gore ....................................................................... 56Tabela 20: Trokovi sakupljanja i obrade komunalnog otpada............................................. 58Tabela 21: Trokovi investicija u infrastrukturu sakupljanja i obrade komunalnog otpada.... 58Tabela 22: Trokovi rada..................................................................................................... 58Tabela 23: Proraun trokova sakupljanja mijeanog komunalnog otpada .......................... 59Tabela 24: Proraun trokova kompostiranja odvojeno sakupljenog kuhinjskog otpada

(zatvoren sistem kompostiranja) .................................................................................. 59Tabela 25: Proraun trokova kompostiranja odvojeno sakupljenog kuhinjskog otpada

(otvoren sistem kompostiranja) .................................................................................... 60

Tabela 26: Visine sredstava po godinama, kod spomenute komponente za uspostavljanjeinstitucija u godinama od 2007 do 2013....................................................................... 66

Tabela 27: Ocjena kapaciteta obrade komunalnog otpada u reciklanim centrima .............. 67Tabela 28: Organski otpad, muljevi i ukupni bio otpad u Crnoj Gori ..................................... 75Tabela 29: Podaci za projektovanje kompostare.................................................................. 77Tabela 30: Preraunate koliine mulja iz komunalnih preiivaa za komunalne otpadne

vode po regionima Crne Gore ...................................................................................... 79Tabela 31: Visina trokova anaerobne i aerobne prerade u zavisnosti od kapaciteta........... 84Tabela 32: Koliina sakupljenog komunalnog otpada i ocjena nastajanja komunalnog otpada

.................................................................................................................................... 85

Tabela 33: Pretpostavke ocjenom promjene sastava komunalnog otpada do 2020. i do 2030.god............................................................................................................................... 86

Tabela 34: Najvjerovatniji sastav komunalnog otpada u Crnoj Gori za 2010. god................ 86Tabela 35: Prosjena gustina komunalnog otpada u kontejnerima za sakupljanje ili transport

komunalnog otpada ..................................................................................................... 87Tabela 36: Pretpostavke za izraunavanje kapaciteta za sakupljanje komunalnog otpada

udio sakupljanja u sistemu od kapije do kapije, ukljuujui ekoloka ostrva ............. 87Tabela 37: Minimalni i optimalni broj reciklanih centara ..................................................... 88Tabela 38: Parametri najverovatnijeg upravljanja komunalnim otpadom u periodu 2010-2030

.................................................................................................................................... 90

Tabela 39: Predvieni kapacitet postrojenja za recikliranje frakcija komunalnog otpada u2020 godini .................................................................................................................. 92


7/125


7

Tabela 40: Dostizanje ciljeva Direktive 1999/31/EZ u odnosu na udio biorazgradivihmaterijala u sastavu komunalnog otpada (75% recikliranje bio otpada) ....................... 94

Tabela 41: Dostizanje ciljeva Direktive 1999/31/EZ u odnosu na udio biorazgradivihmaterijala u sastavu komunalnog otpada kod 85% izdvajanja lake (gorljive) frakcije izmijeanog komunalnog otpada i kod 65% recikliranja bio komunalnog otpada ........... 95

Tabela 42: Koliina mijeanog komunalnog otpada koji se odloi prema najverovatnijemscenariju razvoja upravljanja komunalnim otpadom u periodu 2010-2030 (85%izdvajanjalake (gorljive) frakcije iz mijeanog komunalnog otpada i kod 65% recikliranja biootpada). ....................................................................................................................... 96

Tabela 43: Ocjena koliine gorljivih (lakih) frakcija u 2025. god. i potrebnog kapacitetaodlagalita za odlaganje mijeanog komunalnog otpada u periodu 2010-2030 ............ 98

Tabela 44: Frakcije opasnog komunalnog otpada................................................................ 98Tabela 45: Tehnike obrade kanalizacionog mulja .............................................................. 104Tabela 46: Kapacitet odlaganja za odlagalita komunalnog otpada za perid 2010-2030.... 106

Tabela 47: Trokovi sakupljanja i obrade komunalnog otpada........................................... 107Tabela 48: Trokovi investicija u infrastrukturu sakupljanja i obrade komunalnog otpada. . 107Tabela 49: Trokovi rada................................................................................................... 108Tabela 50: Proraun trokova sakupljanja mijeanog komunalnog otpada trokovi

sakupljanja u sistemu od kapije do kapije............................................................... 108Tabela 51: Proraun trokova kompostiranja odvojeno sakupljenog bio otpada (zatvoren

sistem kompostiranja). ............................................................................................... 109Tabela 52: Proraun trokova MBO postrojenja................................................................. 110Tabela 53: Proraun trokova odlaganja mijeanog komunalnog otpada........................... 111Tabela 54: Trokovi transfer stanice .................................................................................. 112

Tabela 55: Komponenta III Regionalni razvoj.................................................................. 114Tabela 56: Mjere i aktivnosti zakonodavstva EU koje nisu dovoljno obuhvaene mjerama iz

Stratekog master plana ............................................................................................ 115Tabela 57: Neto trokovi spaljivanja RDF sa korienjem proizvedene elektrike i topline .. 118Tabela 58: Pregled prosjenih trokova upravljanja komunalnim otpadom u 2025 ............ 119Tabela 59: Stepen rizika za pojedine faze upravljanja komunalnim otpadom..................... 120Tabela 60: Rezultati analiza trokova predloenih rjeenja................................................ 121

Spisak slika

Slika 1: Broj stanovnika sredinom godine, po optinama (2009) .......................................... 35Slika 2: Zavisnost proizvodnje komunalnog otpada od indeksa kupovne moi stanovnitva... 36Slika 3: Najvjerovatniji sastav komunalnog otpada u Crnoj Gori za 2010. god. .................... 37Slika 4: Najverovatniji sastav komunalnog otpada u Crnoj Gori za 2020. god...................... 39Slika 5: Koliina komunalnog otpada u Crnoj Gori (2005 2009) ........................................ 43Slika 6: Vremenski razvoj recikliranja komunalnog otpada za dostizanje ciljeva recikliranja iz Direktive

2008/98/EZudio odvojeno sakupljenog komunalnog otpada za ponovnu upotrebu i recikliranje(%) ............................................................................................................................... 45

Slika 7: Optimalni razvoj obrade komunalnog otpada u Crnoj Gori ...................................... 46Slika 8: Odstranjivanje komunalnog otpada u Crnoj Gori u periodu 2010-2032.................... 48

Slika 9: vrsto gorivo iz lakih (gorljivih) frakcij mijeovitog komunalnog otpada - godinjaenergija iz otpada (TJ) ................................................................................................. 50


8/125


8

Slika 10: RDF - prosjena toplina vrstog goriva iz komunalnog otpada (MW)..................... 50Slika 11: Glavni tokovi komunalnog otpada u Crnoj Gori u periodu 2010-2030 u primjeru 85%

izdvajanje i spaljivanje lakih (gorljivih) frakcija iz mijeanog komunalnog otpada ......... 51Slika 12: Predvieni tokovi obrade otpadnog papira ............................................................ 52Slika 13: Predvieni tokovi obrade bio otpada (kuhinjski i zeleni otpad)............................... 53Slika 14: Predvieni tokovi obrade plastike.......................................................................... 53Slika 15: Predvieni tokovi obrade papira kod spaljivanja lakih frakcija iz mijeanog

komunalnog otpada...................................................................................................... 53Slika 16: Predvieni tokovi obrade plastike kod spaljivanja lakih frakcija iz mijeanog komunalnog

otpada. ......................................................................................................................... 54Slika 17: Kapacitet preuzimanja otpadnog papira, ambalae, plastike i mijeanog

komunalnog otpada u sistemu od kapije do kapije i u reciklanim dvoritima(m3/godina). ................................................................................................................. 54

Slika 18: Kapacitet preuzimanja komunalnog otpada u reciklanim centrima (m3/godina).... 55

Slika 19: Ocjena BDP u Crnoj Gori ...................................................................................... 57Slika 20: Prosjena plata, raspoloiva sredstva i lina potronja domainstva ..................... 61Slika 21: Prosjena plata, raspoloiva sredstva i lina potronja domainstva ..................... 62Slika 22: Prosjeni trokovi upravljanja komunalnim otpadom bez energetske prerade RDF

(/ t komunalnog otpada) ............................................................................................. 63Slika 23: Prosjeni trokovi upravljanja otpadom sa energetskom preradom RDF (/ t

komunalnog otpada) ..................................................................................................... 63Slika 24: Dugorone ekonomske, socioloke, demografske, ekoloke projekcije razvoja Crne Gore.. 64Slika 25: Podruja upravljanja komunalnim otpadom u reciklanim centrima....................... 68Slika 26: Jedan od moguih naina upravljanja otpadom..................................................... 69

Slika 27: Upravljanje otpadom ............................................................................................. 71Slika 28: Osnovna procesna ema postupka pripreme RDF goriva iz neopasnog otpada.... 81Slika 29: Konfiguracija MBO (ABT znai Savremeni bioloki tretman-Advanced biological

treatment) .................................................................................................................... 83Slika 30: Podgorica, Cetinje, Danilovgrad: kapacitet preuzimanja otpadnog papira, ambalae,

plastike i mjeanog komunalnog otpada u sistemu od kapije do kapije, ukljuujuiekoloka ostrva (m3/ god.) ............................................................................................. 87

Slika 31: Podgorica, Cetinje, Danilovgrad: kapacitet preuzimanja komunalnog otpada ureciklanim dvoritima (m3/ god.) ................................................................................. 88

Slika 32: Transfer stanica .................................................................................................... 90

Slika 33: Vremenski razvoj recikliranja komunalnog otpada za dostizanje ciljeva recikliranja izDirektive 2008/98/EZ (udio odvojeno sakupljenog komunalnog otpada za ponovnoupotrebu i recikliranje u %)........................................................................................ 91

Slika 34: Dostizanje ciljeva Direktive 1999/31/EZ u 2025. god. kod 75% recikliranja biootpada (bez RDF) ........................................................................................................ 95

Slika 35: Dostizanje ciljeva Direktive 1999/31/EZ u 2025. god. kod 85% izdvajanja lake(gorljive) frakcije iz mijeanog komunalnog otpada (RDF) i 65% recikliranja bio otpada.................................................................................................................................... 96

Slika 36: Glavni tokovi komunalnog otpada u Crnoj Gori u periodu 2010-2030 u primjeru 85%izdvajanja i spaljivanja lakih (gorljivih) frakcija iz mijeanog komunalnog otpada

odlaganje/zbrinjavanje komunalnog otpada.................................................................... 97


9/125


9

Slika 37: Zavisnost trokova od kapaciteta MBO obrade i odlagalita trokovi MBOpostrojenja ................................................................................................................. 113

Slika 38: Zavisnost trokova od kapaciteta MBO obrade i odlagalita trokovi odlaganja,ukljuujui zatvaranje odlagalita............................................................................... 113

Slika 39: Prosjeni trokovi upravljanja komunalnim otpadom bez energetske prerade RDF(75% recikliranje bio otpada) EUR/t ........................................................................... 115

Slika 40: Prosjeni trokovi upravljanja komunalnim otpadom bez energetske prerade RDF(40% recikliranje bio otpada i 40% kuno kompostiranje) EUR/t proizvedenog kom.otpada........................................................................................................................ 116

Slika 41: Prosjeni trokovi upravljanja komunalnim otpadom sa energetskom preradom RDF(65% recikliranje bio otpada) EUR/t sakupljenog kom. otpada................................ 117

Slika 42: Prosjeni trokovi upravljanja komunalnim otpadom sa proizvodnjom RDF ispaljivanjem u postrojenju za proizvodnju elektrike i topline ili spaljivanjem u postojeimpostrojenjima za spaljivanje ili suspaljivanje van Crne Gore (65% recikliranje bio otpada)

EUR/t sakupljenog kom. otpada.............................................................................. 117


10/125


10

1. UVOD

Ciljevi studije o ocjeni potrebe revizije stratekog master plana su: ocjena njegoveusaglaenosti sa relevantnim tekovinama i propisima Evropske Unije, analiza izvodljivostiStratekog master plana, Analiza tehnologije koje se primjenjuju u oblasti upravljanja

otpadom u zemljama EU i preporuke sa tehnoloko-ekonomskom analizom i polazitima zaakcioni plan.

Nakon detaljnog pregleda postojeeg Mater plana za upravljanje otpadom u Crnoj Goriprojektni tim je doao do zakljuka da je taj dokument izraen kvalitetno i na visoko-profesionalnom nivou. Ali poto dokument donijet jo 2005. godine, nakon koje su u EUusvojene nekoliko vanih direktiva sa tog podruja, treba ga revidirati i dopuniti usmerenjimadatim u pomenutim direktivama.

Direktiva o otpadu 2008/98/EC predstavlja krovni dokument, po kojoj je sprijeavanjenastajanja, priprema za ponovnu upotrebu i recikliranje otpada, ispred prerade na drugenaine, a na posljednje mjesto dolazi odlaganje/odstranjivanje otpada (disposal). Ovakvahierarhija mora biti polazite i kod ove revizije. Po istoj direktivi zahtijeva se postupnopoveanje obima recikliranja do 60% suvih frakcija komunalnog otpada (papir, staklo metalii plastika) i 50 % bio otpada (biorazgradivi kuhinjski otpad i biljni otpad). Kad Crna Goraispuni taj zahtev, ostae relativno mala koliina otpada za termiku preradu, a to tek poslije2020. godine, tako da nije potrebno prilagoavati postojei prostorni plan.

Kao najvei nedostaci Stratekog Master plana mogu se izdvojiti nedovoljno razraeno

pitanje i mogunosti reciklae i nedefinisani postupci upravljanja sa biorazgradljivimkomunalnim otpadom (tretman bio otpada i mulja, postrojenja za preiavanje komunalnihotpadnih voda). Postoji potreba za manjim dopunama i u drugim sadrajima plana, saaspekta ostalih Direktiva u oblasti otpada.


11/125


11

2. ANALIZA USAGLAENOSTI STRATEKOG MASTER PLANA

2.1 Pregled relevantnih propisa EU za oblast upravljanja otpadom

Relevanti propisi za oblast upravljanja otpadom podijeljeni su u dvije grupe propisa: grupapropisa koji su bili izdati prije objavljivanja Stratekog Master Plana upravljanja vrstimotpadom za Republiku Crnu Goru (prije 2004. god.), i u grupa propisa EU, koji su za oblastupravljanja otpadom bili izdati posle 2004. god.

2.1.1 Relevantni propisi za oblast upravljanja otpadom izdati do 2004. god.

a) Propisi koji ureuju proirenu odgovornost proizvoaa proizvoda od kojih nastaje otpad: Direktiva Savjeta 1994/62/EC o ambalai i ambalanom otpadu, dopunjena

Direktivom 2004/12/EC i Direktivom 2005/20/EC; Direktiva Savjeta 2006/66/EC o baterijama i akumulatorima dopunjena Direktivama2008/12/EC i 2008/103/EC;

Direktiva 2002/96/EC o otpadu od elektrine i elektronske opreme, dopunjenaDirektivom 2008/34/EC;

Direktiva Savjeta 2000/53/EC o istroenim vozilima, dopunjena Direktivom2008/33/EC i Direktiva 2005/64/EC dopunjena Direktivom 2009/1/EC;

Direktiva 2002/95/EZ o ograniavanju korienja nekih opasnih supstanci uelektrinoj i elektronskoj opremi;

b) Propisi koji ureuju obradu otpada:

Direktiva 1996/59/EC o odlaganju PCB i PCT; Direktiva 86/278/EEC o zatiti ivotne sredine i posebno zemljita u sluaju

korienja sekundarnih ubriva u poljoprivredi, Direktiva 1999/31/EC o deponijama.

2.1.2 Relevantni propisi za oblast upravljanja otpadom izdati poslije 2004. god.

a) Direktiva o otpadu 2008/98/EC kojom je definisana hijerarhija postupanja sa otpadom ipostavljeni ciljevi vezani za reciklau otpada do 2020. god.;

b) Direktiva (uoptena) o odgovornosti za tetu u ivotnoj sredini 2004/35/EC, koja regulie mjere zaotklanjanje opasnosti prouzrokovanja tete, a i mjere za otklanjanje posledica ve nanijete tete;

c) Direktive za posebne tokove otpada i dr. Direktiva Evropskog parlamenta i Savjeta 2006/21/EC o upravljanju otpadom iz

rudarske industrije koja dopunjuje Direktivu 2004/35/EC; Direktiva 2010/75/EC o integrisanom sprjeavanju i kontroli zagaivanja ivotne

sredine spaljivanje otpada,d) Propisi o poiljkama otpada

Uredba (EC) 1013/2006 o prekograninom kretanju otpadae) Tematske strategije:

Upravljanje bio otpadom u EU: Green paper (COM(2008) 811 final), Future stepsCOM(2010)235 final.


12/125


12

2.2 Analiza usaglaenosti nacionalnog zakonodavstva sa relevantnimpravnim tekovinama EU iz oblasti upravljanja otpadom (naglasak naoblast upravljanja komunalnim otpadom)

Nacionalno zakonodavstvo je dosta dobro usklaeno sa zakonodavstvom EZ, s time da

treba obezbijediti transpoziciju sledeih odrebi odreenih Direktiva: nekih odredbi Direktive 2008/98/EZ (upravljanje bio otpadom, planiranje otpadom,

mjere sprijeavanja nastanka otpada, ponovna upotreba otpada i finansijskegarancije),

jedne odredbe Direktive 1999/31/EZ (strategija smanjenja odlaganja biorazgradivogkomunalnog otpada),

Direktive 2006/21/EZ (rudarski otpad) i jedne odredbe Direktive 1994/62/EZ (mjere prevencije za uticaj otpadne ambalae na

ivotnu sredinu).

2.2.1 Usaglaenost Zakona o upravljanju otpadom sa Direktivom 2008/98/EZ

Zbog usaglaenosti sa Direktivom 2008/98/EZ treba promijeniti odnosno dopuniti Zakon ootpadu u slijedeim lanovima:

Izuzeci od primjene

lan 2

Odredbe ovog zakona ne primjenjuju se na:

1) gasovite materiale koji se isputaju u vazduh;2) zemlja (in situ) ukljuujui neiskopano kontaminirano zemljite i graevine trajno povezanesa zemljitem;3) nekontaminirano zemljite i drugi materijali iz prirode iskopani tokom graevinskihaktivnosti ukoliko je nedvosmisleno da e se taj materijal koristiti za graevinske svrhe usvom prirodnom obliku na gradilitu s kojeg je iskopan;4) radioaktivni otpad;5) deaktivirani eksplozivi;

6) fekalije, ako nisu obuhvaene stavkom 2. takom (b), slama i drugi bezopasnipoljoprivredni ili umski materijal koji se nalazi u prirodi i koji se koristi u poljoprivredi,umarstvu ili za proizvodnju energije iz takve biomase postupcima ili metodama koje ne teteokolini i ne ugroavaju zdravlje ljudi,7) sedimenti koji se premijetaju unutar povrinskih voda radi upravljanja vodama ivodotocima ili sprijeavanja poplava ili ublaavanja posljedica poplava, sua ili regeneracijezemljita, ukoliko se dokae da su ti sedimenti bezopasni.

U mjeri u kojoj je obuhvaeno drugim propisima, iz podruja primjene ovog zakona iskljuujese slijedee:

1) otpadne vode;


13/125


13

2) nusproizvodi ivotinjskoga porijekla ukljuujui preraene proizvode ivotinjskog porijekla,osim proizvoda namijenjenih spaljivanju, odlaganju na odlagalita ili upotrebi u postrojenjimana bioplin ili kompost;3) ostaci ivotinja koje nisu zaklane nego su uginule, ukljuujui ivotinje usmrene radiistrebljenja epizootskih bolesti.

Znaenje izraza

lan 3

Pojedini izrazi, u smislu ovog zakona, imaju slijedee znaenje:

1) otpad je svaka materija ili predmet koje je imalac odbacio, namjerava da odbaci ili jeduan da odbaci u skladu sa zakonom;2) komunalni otpad je otpad koji nastaje u domainstvima i komercijalni i industrijski otpad

koji je po svojim svojstvima slian otpadu nastalom u domainstvima;3) opasni otpad je otpad koji sadri elemente ili jedinjenja koja imaju neko od slijedeihopasnih svojstava: eksplozivnost, reaktivnost, zapaljivost, nadraljivost, tetnost, toksinost,infektivnost, kancerogenost, mutagenost, teratogenost, ekotoksinost, svojstvo oksidiranja,svojstvo nagrizanja i svojstvo otputanja otrovnih gasova hemijskom ili biolokom reakcijom;4) industrijski otpad je otpad koji nastaje u proizvodnim procesima u industriji i zanatstvu, arazlikuje se od komunalnog otpada po svom sastavu i karakteristikama;6) inertni otpad koji ne moe izazvati znaajnu fiziku, hemijsku ili bioloku promjenu, nemoe se rastvoriti, ne sagorijeva, nije biorazgradiv, ne zagauje ivotnu sredinu, ne utienegativno na zdravlje ljudi i ne utie negativno na stvari sa kojima doe u kontakt; vrijednostopasnih supstanci u ocjednoj vodi inertnog otpada i ekotoksinost ocjedne vode ne ugroavakvalitet povrinske ili podzemne vode;7) otpadna ambalaa je ambalaa koja preostaje nakon raspakivanja proizvoda, osimostataka materijala koji nastaju prilikom izrade ambalae;8) medicinski otpad je otpad koji nastaje pruanjem zdravstvenih usluga i vrenjem naunihistraivanja i eksperimenata u oblasti medicine;9) veterinarski otpad je otpad koji nastaje ispitivanjem i lijeenjem ivotinja ili pruanjemveterinarskih usluga, kao prilikom naunih ispitivanja i eksperimenata vrenim naivotinjama;

10) bio otpad je bio razgradiv otpad iz vrtova i parkova, hrana i kuhinjski otpad izdomainstava, restorana, ugostiteljskih i maloprodajnih objekata i slian otpad izprehrambenih tvornica;11) graevinski otpad je otpad koji nastaje prilikom izgradnje, odravanja i ruenjagraevinskih objekata;12) otpadna elektrina i elektronska oprema je oprema koja je oteena,unitena, istroenaili odbaena, odnosno iji je rok upotrebe istekao zbog oteenja, odnosno starosti ili drugihrazloga;13) otpadno vozilo je uniteno ili odbaeno, odnosno naputeno motorno vozilo iji je rokupotrebe istekao zbog oteenja, odnosno starosti ili drugih razloga u skladu sa zakonom;


14/125


14

14) otpadna ulja su mineralna i sintetika maziva ili industrijska ulja koja se ne mogu koristitiza prvobitnu namjenu, naroito ulja iz motora sa unutranjim sagorijevanjem, ulja za mjenja,ulja za turbine, ulja za hidraulike i druga maziva i industrijska ulja;15) PCB su polihlorovani bifenili (PCB), polihlorovani terfenili (PCT), monometil-tetrahlorodifenilmetani, monometil-dihlorodifenilmetani, monometil-dibromodifenilmetani ilibilo koja smea koja sadri neku od ovih materija u koncentraciji veoj od 0,005 procentnogmasenog udjela; ukljuujui ureaje, objekte, materijale ili tenosti koje sadre, sastoje se ilisu kontaminirani PCB;16) katalog otpada je popis otpada prema svojstvima i mjestu nastanka, razvrstan na grupe,podgrupe i vrste otpada, sa popisom djelatnosti koje proizvode otpad;17) upravljanje otpadom je prikupljanje, prijevoz, oporaba i odstranjivanje otpada, ukljuujuinadzor nad tim postupcima i naknadno odravanje odlagalita, a obuhvaa i radnje kojepoduzimaju trgovac ili posrednik;17a) sakupljanje je sakupljanje otpada, ukljuujui prethodno sortiranje i privremeno

skladitenje otpada radi prijevoza do postrojenja za obradu otpada;17b) odvojeno sakupljanje je sakupljanje prilikom kojega se tijekovi otpada dre odvojenoprema tipu i naravi kako bi se olakala posebna obrada;18) sprijeavanje su mjere koje se preduzimaju prije nego to stvar, materijal ili proizvodpostane otpad, koje smanjuju:(a) koliinu otpada, ukljuujui smanjenje zahvaljujui ponovnoj upotrebi proizvoda iliproduenju ivotnog vijeka proizvoda;(b) tetne uinke proizvedenog otpada na okolinu i zdravlje ljudi; ili(c) sadraj tetnih stvari u materijalima i proizvodima;21) ponovna upotreba je svaki postupak kojim se proizvodi ili dijelovi koji nisu otpad ponovno

upotrebljavaju u istu svrhu za koju su izvorno stvoreni;22) prerada otpada je postupak iji glavni ishod je otpad koji je koristan jer zamjenjuje drugematerijale koje bi inae trebalo upotrijebiti za tu odreenu funkciju, ili otpad koji se pripremakako bi ispunio tu funkciju, u tvornici ili u irem gospodarskom smislu;22a) priprema za ponovnu upotrebu je postupak prerade kao to su provjera, ienje ilipopravak, kojim se proizvodi ili dijelovi proizvoda koji su postali otpad pripremaju kako bi semogli ponovno upotrebiti bez ikakve druge prethodne prerade;23) reciklaa je postupak prerade kojim se otpadni materijali ponovno prerauju u proizvode,materijale ili stvari za izvornu ili drugu svrhu. Recikliranje obuhvaa ponovnu preraduorganskog materijala, ali ne ukljuuje oporabu energije i ponovnu preradu u materijale koji se

koriste kao gorivo ili za postupke zatrpavanja;24) organska reciklaa je postupak aerobne ili anaerobne prerade bio razgradivog otpada ukontrolisanim uslovima i pod uticajem mikroorganizama kojim se dobija organska materija ilimetan;24a) regeneracija otpadnih ulja je postupak prerade kojim se bazna ulja mogu proizvestirafiniranjem otpadnih ulja, posebno uklanjanjem neistoa, proizvoda oksidacije i aditivasadranih u takvim uljima;25) odstranjivanje otpada je postupak koji nije prerada ak i kad postupak ima zasekundarnu posljedicu regeneraciju stvari ili energije;26) postrojenje za upravljanje otpadom je stacionarna ili mobilna tehnika jedinica za

skladitenje, preradu ili odstranjivanje otpada, koja sa graevinskim dijelom ini tehnolokucjelinu;


15/125


15

27) kanalizacioni mulj je mulj koji nastaje u postrojenjima za preiavanje otpadnih voda(PPOV) prilikom njihovog tretmana;30) obrada otpada je fiziki, termiki, hemijski ili bioloki postupak prerade i/ili odstranjivanjeotpada, ukljuujui pripremu prije prerade ili odstranjivanja;31) odlaganje otpada je jedan od postupaka odstranivanja pri kojem se vri punjenjedeponije otpadom;32) spaljivanje otpada je obrada otpada u stacionarnom ili mobilnom postrojenju, ija jeglavna svrha proizvodnja energije ili proizvoda, a koje koristi otpad kao glavno ili dodatnogorivo ili u kojem se otpad obrauje spaljivanjem ili nekim drugim procesom termike obradeukoliko se proizvodi tog procesa naknadno spaljuju;33) imalac otpada je proizvoa otpada ili pravno ili fiziko lice koje raspolae otpadom;33a) trgovac je pravno ili fiziko lice koje u nabavci, a kasnije i prodaji otpada, djeluje u uloziprincipala, ukljuujui i posrednike koji otpad ne preuzimaju u fiziki posjed;33b) posredni je pravno ili fiziko lice koje organizira preradu ili odstranjivanje otpada u ime

drugih, ukljuujui posrednike koji otpad ne preuzimaju u fiziki posjed;34) proizvoa otpada je pravno ili fiziko lice ija djelatnost dovodi do nastajanja otpada(izvorni proizvoa otpada), kao i lice koje vri prethodnu obradu, mijeanje ili drugeaktivnosti usljed kojih nastaje promjena u svojstvima ili sastavu otpada;35) rukovodilac deponije je lice odgovorno za organizovanje i obavljanje poslova na deponiji;36) rukovodilac postrojenja za spaljivanje je lice odgovorno za organizovanje i obavljanjeposlova u postrojenju za spaljivanje otpada;37) posebne vrste otpada su: PCB otpad, otpadna ulja, otpadne baterije i akumulatori,otpadna vozila, otpad od elektrinih i elektronskih proizvoda, komunalni mulj (i ostalonabrojati, po ovom zakonu je i medicinski, vetreinarskii gradjevinski otpad).

37a) najbolje dostupne tehnik su najbolje dostupne tehnike prema definiciji u skladu sazakonom.

Vrste otpada

lan 4

Otpad, u smislu ovog zakona, dijeli se, u zavisnosti od stepena opasnosti karakteristika, naopasni otpad i neopasni otpad.

U vezi sa odlaganjem otpada, u smislu ovog zakona, inertnim otpadom se smatra vrsta

otpada koji ne utie tetno na ivotnu sredinu, naroito vode.

Stepen opasnosti karakteristika za razvrstavanje otpada u opasni otpad utvruje se propisomnadlenog organa dravne uprave.

Klasifikacija otpada

lan 5

Klasifikacijom otpada vri se podjela otpada po grupama, podgrupama i vrstama u skladu saporijeklom otpada.


16/125


16

Klasifikacija otpada iz stava 1 ovog lana vri se na osnovu kataloga otpada koji utvrujeorgan dravne uprave nadlean za poslove zatite ivotne sredine i komunalne poslove (udaljem tekstu: nadleni organ dravne uprave).

Imalac otpada duan je da klasifikuje otpad na propisan nain, u skladu sa ovim zakonom.

Metode ispitivanja otpada sadranog u katalogu otpada utvruju se propisom nadlenogorgana dravne uprave.

Ispitivanje otpada moe da vri akreditovana laboratorija sa svojstvom pravnog lica.

Blii uslovi koje treba da ispunjava pravno lice iz stava 4 ovog lana, u pogledu kadra iopreme, utvruju se propisom nadlenog organa dravne uprave.

Karakterizacija otpada

lan 6

Karakterizacija otpada je postupak ispitivanja kojim se utvruju fizike, hemijske i biolokeosobine otpada.

Otpad koji se u katalogu otpada ne pojavljuje kao opasan moe smatrati opasnim otpadomako karakterizacija otpada pokazuje jednu ili vie opasnih karakteristika navedenih u propisuiz stava 3 lana 4 ovog zakona.

Otpad koji se u katalogu otpada pojavljuje kao opasan moe smatrati neopasnim otpadom

ako karakterizacija otpada ne pokazuje na opasne karakteristike navedene u propisu iz stava3 lana 4 ovog zakona.

Na osnovu izvrene karakterizacije otpad nadleni organ dravne uprave utvruje promenomkataloga otpada razvrstavanje neopasnog otpada u opasan otpad ili opasnog otpada uneopasan otpad.

Ponovno razvrstavanje opasnoga otpada u neopasan otpad ne moe biti rezultatrazrjeivanja ili mijeanja otpada s ciljem sniavanja poetnih koncentracija opasnih materiana razinu ispod kritinih vrijednosti na temelju kojih se za otpad utvruje da je opasan.

Osnovni principi

lan 7

Upravljanje otpadom zasniva se na slijedeim principima:

1) odrivog razvoja, kojim se obezbjeuje efikasnije korienje resursa, smanjenje koliineotpada i postupanje sa otpadom na nain kojim se doprinosi ostvarivanju ciljeva odrivograzvoja;2) blizine i regionalnog upravljanja otpadom, radi obrade otpada to je mogue blie mjestu

nastajanja, u skladu sa ekonomskom opravdanou izbora lokacije. Regionalno upravljanje


17/125


17

otpadom obezbjeuje se razvojem i primjenom regionalnih stratekih planova, zasnovanih naevropskom zakonodavstvu i nacionalnoj politici;3) predostronosti, odnosno preventivnog djelovanja, preduzimanjem mjera za sprijeavanjedegradacije ivotne sredine i u sluaju nepostojanja naunih i strunih podataka;4) "zagaiva plaa", prema kojem proizvoa otpada snosi trokove preventivnih mjera imjera upravljanja otpadom i trokove sanacionih mjera zbog zagaivanja i teta nanijetihivotnoj sredini;5) hijerarhije, kojim se obezbjeuje potovanje redosljeda prioriteta u praksi upravljanjaotpadom (sprijeavanje, priprema za ponovnu upotrebu otpada, reciklaa, iskoriavanjevrijednosti otpada kroz kompostiranje, proizvodnju energije, i dr., odlaganje ili spaljivanjeotpada).

Sporedni proizvodi

lan 7b

Za materiju ili predmet koji nastaje kao rezultat proizvodnog postupka iji primarni cilj nijeproizvodnja te materije ili predmeta, moe se smatrati da nije otpad ve je sporedni proizvod,ali samo pod uslovom da su zadovoljeni slijedei uvjeti:

(a) daljnja upotreba materije ili predmeta je izvjesna;(b) materija ili predmet se moe upotrijebiti izravno, bez ikakve dodatne prerade osimuobiajene industrijske prakse;(c) materija ili predmet proizvodi se kao sastavni dio proizvodnog postupka; i(d) daljnja upotreba je zakonita, tj. materija ili predmet ispunjava sve relevantne zahtjeve u

pogledu proizvoda, okoline i zatite zdravlja za tu konkretnu upotrebu i nee dovesti doglobalno tetnih uinaka na okolinu ili zdravlje ljudi.

Mjere kojima se odreuje koje kriterije odreene posebne materije ili predmeti trebajuzadovoljiti kako bi ih se smatralo sporednim proizvodom donosi Vlada.

Ukidanje statusa otpada

lan 7c

Odreeni otpad prestaje biti otpad ako je proao postupak prerade, ukljuujui recikliranje, i

zadovoljava posebne kriterijume utvrene u skladu sa slijedeim uslovima:

(a) materija ili predmet uobiajeno se koristi u posebne svrhe;(b) za takvu materiju ili predmet postoji trite i potranja;(c) materija ili predmet ispunjava tehnike zahtjeve za posebne svrhe i zadovoljava postojeezakonodavstvo i norme koje vae za proizvode; i(d) upotreba materije ili predmeta nee dovesti do globalno tetnih uinaka na okolinu ilizdravlje ljudi.

Za pojedinu vrstu otpada Vlada donosi kriterije za ukidanje statusa otpada iz stava 1 ovog

lana, ukljuujui granine vrijednosti za opasne materije u otpadu.


18/125


18

Proirena odgovornost proizvoaa

lan 8a

Kako bi se ojaala ponovna upotreba i sprijeavanje, recikliranje i drugaiji naini prerade

posebnih vrsta otpada, Vlada donosi propise kojim e osigurati da svaka fizika ili pravnaosoba koja profesionalno razvija, proizvodi, prerauje, obrauje, prodaje ili uvozi proizvode(proizvoa proizvoda) bude obuhvaena reimom proirene odgovornosti proizvoaa.

Propisi iz stava 1 ovog lana mogu obuhvaati:- prihvaanje povrata proizvoda ili otpada koji preostaje nakon upotrebe tih proizvoda,- naknadno upravljanje otpadom i finansijsku odgovornost za te aktivnosti,- obavezu pruanja javno dostupnih informacija o tome u kojoj je mjeri proizvod

pogodan za ponovnu upotrebu ili recikliranje,- mjere kako bi podsticale razvoj proizvoda koji umanjuju uticaj proizvoda na iyvotnu

sredinu i proizvodnju otpada u toku proizvodnje i daljnje upotrebe proizvoda, te kakobi osigurale da se upotreba i odstranjivanje proizvoda koji su postali otpad sprovodena nain prihvatljiv za ivotnu sredinu.

Mjerama iz propisa iz stava 1 ovog lana moe se podsticati, razvoj, proizvodnja i marketingproizvoda koji su pogodni za viekratnu upotrebu, koji su tehniki trajni, a kad postanu otpad,pogodni su za pravilnu i sigurnu preradu i odstranjivanje na nain prihvatljiv za ivotnusredinu.

Obaveze imaoca otpada

lan 9

Imalac otpada duan je da upravlja otpadom u skladu sa ovim zakonom, planovima iprogramima upravljanja otpadom i zahtjevima zatite ivotne sredine.

Imalac otpada duan je da, u pravilu, izvri preradu otpada, a ukoliko je prerada otpadanemogua, ekonomski ili sa stanovita zatite ivotne sredine neopravdana, duan je daotpad odloi ili na drugi nain odstrani u skladu sa planovima upravljanja otpadom iprincipima zatite ivotne sredine.

Prerada otpada

lan 10

Otpad se prerauje na mjestu nastanka.

Otpad koji se ne moe preraditi na mjestu nastanka prenosi se na mjesto najblie mjestunastanka, na kojem se moe preraditi ili odloiti ili na drugi nain odstraniti, uz primjenutehnologija koje obezbjeuju najvii stepen zatite vazduha, tla, povrinskih i podzemnihvoda.


19/125


19

Kako bi se olakala ili unaprijedila prerada, otpad se sakuplja odvojeno ako je to praktino utehnikom i ekonomskom smislu i sa stanovita ivotne sredine i ne mijea se s drugimotpadom ili drugim materijalom razliitih svojstava.

Ponovna upotreba i recikliranje

lan 11

Upravljanjem otpadom preduzimaju se potrebne mjere namijenjene za ostvarivanje slijedeihciljeva ponovne upotrebe i recikliranja:

(a) do 2020. god., pripremljenost za ponovnu upotrebu i recikliranje otpadnih materijala kaoto su barem papir, metal, plastika i staklo iz domainstava, a po mogunosti i iz drugihizvora do mjere u kojoj su ti tokovi otpada slini otpadu iz domainstava, treba porasti naminimalno 50 % cjelokupne mase;

(b) do 2020. god., pripremljenost za ponovnu upotrebu, recikliranje i drugi nain preradematerijala, ukljuujui postupke zatrpavanja u kojima se otpad koristi kao zamjena za drugematerijale, neopasnog graevinskog otpada, iskljuujui materijal iz prirode (kategorija 17 0504 na popisu otpada), treba porasti na minimalno 70 % mase.

Mjere recikliranja visoke kvalitete i odvojenog skupljanja otpada koje su potrebne, kako bi seispunili ciljevi iz stava 1 ovog lana, blie se utvruju propisom nadlenog organa dravneuprave.

Sakupljanje otpada

lan 11

Otpad se sakuplja na selektivan nain.

Odvojeno sakupljanje otpada treba obezbijediti barem za slijedee materijale: papir, metal,plastika i staklo.

Mijeanje otpada

lan 12

Zabranjeno je mijeanje razliitih vrsta opasnog otpada i mijeanje opasnog sa neopasnimotpadom, osim radi poveanja bezbjednosti postupaka obrade otpada koji nastaje ako setime ne ugroavaju ivot i zdravlje ljudi i ivotna sredina.

Za mijeanje opasnog otpada smatra se i razrjeivanje opasnih sastojaka.

Mijeanje opasnog otpada iz stava 1 i 2 ovog lana treba je dozvoljeno pod uslovom da:

(a) se postupak mijeanja obavlja u postrojenju koje je za to dobilo dozvolu za obradu otpadau skladu sa ovim zakonom;(b) ne dolazi do poveanja tetnog uticaja upravljanja otpadom na zdravlje ljudi i ivotnu

sredinu; i(c) da je postupak mijeanja u skladu s najboljim dostupnim tehnikama.


20/125


20

Odredbe ovog lana ne primjenjuju se na mijeani otpad proizveden u domainstvima.

Oznaavanje otpada

lan 13

Tokom sakupljanja, prevoza i privremenog skladitenja opasan otpad se pakuje i oznaava uskladu s vaeim meunarodnim normama koje vae za transport opasnih materija.

Kad se opasan otpad premijeta unutar drave lanice, uvijek ga prati identifikacijskaisprava, koja moe biti u elektronskom obliku, koja sadri odgovarajue podatke navedene upropisu koji ureuje prekogranino kretanje otpada.

Stav 1 i 2 ovog lana ne primjenjuju se na odvojene dijelove opasnog otpada proizvedene udomainstvima dok ih za sakupljanje, odstranjivanje ili preradu ne preuzme postrojenje kojeje dobilo dozvolu za obradu otpada u skladu sa ovim zakonom.

Obrada otpada

lan 14

Otpad se obrauje na mjestima koja su odreena propisima o planiranju prostora, kao i upostrojenjima ili objektima koji ispunjavaju uslove utvrene posebnim propisima.

Postupci obrade otpada, odnosno prerade i odstranjivanja, utvruju se propisom nadlenogorgana dravne uprave.

Postupci obrade otpadom provode se na nain kojim se ne ugroava zdravlje ljudi, ne tetiivotnu sredinu, a posebno:

(a) ne ugroava voda, zrak, tlo, biljke ili ivotinje;(b) ne uzrokuju neugodnosti u pogledu buke ili mirisa; i(c) bez tetnih uticaja na okolinu ili mjesta od posebnog interesa.

Dravni plan upravljanja otpadom

lan 16

Dravni plan upravljanja otpadom je osnovni dokument kojim se odreuju dugoroni ciljeviupravljanja otpadom i obezbjeuju uslovi za racionalno i odrivo upravljanje otpadom u CrnojGori (u daljem tekstu: Crna Gora).

Dravni plan upravljanja otpadom sadri naroito:

1) vrstu, koliinu i podrijeklo otpada proizvedenog unutar Crne Gore, otpada za koji postojivjerojatnost da e se otpremati iz ili u Crnu Goru i procjenu razvoja tokova otpada ubudunosti;2) postojei sistemi za sakupljanje otpada i velika postrojenja za odstranjivanje i preradu,

ukljuujui sve posebne programe za otpadna ulja, opasan otpad ili tokove posebnih vrstaotpada;


21/125


21

3) procjenu potrebe uvoenja novih sistema sakupljanja, zatvaranja postojeih postrojenja zaotpad, potrebe za dodatnom infrastrukturom u postrojenjima za obradu otpada i ulaganja stim u vezi;4) dostatne podatke o kriterijima za odreivanje lokacija i kapaciteta buduih postrojenja zaodstranjivanje ili velikih postrojenja za preradu;5) optee politike upravljanja otpadom, ukljuujui planirane tehnologije i metode upravljanjaotpadom, ili politike za otpad koji predstavlja posebne probleme u upravljanju;6) organizacione aspekte upravljanja otpadom ukljuujui opis raspodjele odgovornostiizmeu javnih i privatnih subjekata koje se bave upravljanju otpadom;7) procjenu korisnosti i prikladnosti upotrebe ekonomskih i drugih instrumenata u rjeavanjurazliitih problema vezanih za otpad, uzimajui u obzir potrebu da se odri nesmetanofunkcioniranje trita;8) primjenu kampanja za podizanje svijesti i pruanje informacija namijenjenih iroj javnosti iliposebnoj skupini potroaa;

9) informacije o starim ne sreenim odlagalitima otpada i mjere za njihovu rehabilitaciju.

Stav 3 ......

Dravnim planom preduzimaju se odgovarajue mjere, kako bi uspostavile integrisanu iodgovarajuu mreu postrojenja za odstranjivanje otpada i postrojenja za preradumijeovitog komunalnog otpada prikupljenog iz privatnih domainstava, ukljuujui sluajevekad tako prikupljeni otpad obuhvaa otpad koji potjee i od drugih proizvoaa, uzimajui uobzir najbolje dostupne tehnike.

Mrea postrojenja iz stava 4 ovog lana je osmiljena na nain da se omogui samostalnost

u upravljanju otpadom.

Mrea postrojenja iz stava 4 ovog lana mora omoguiti odstranjivanje otpada ili preraduotpada u jednom od najbliih odgovarajuih postrojenja, najprimjerenijim metodama itehnologijama, kako bi se osigurala visoki procenat zatite ivotne sredine i zdravlja ljudi.

Dravni plan upravljanja otpadom, na predlog nadlenog organa dravne uprave, donosiVlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada), za period od pet godina.

Dravni plan upravljanja otpadom objavljuje se u "Slubenom listu Crne Gore".

Programi za sprijeavanje nastanka otpada

lan 16a

Programom za sprijeavanje nastanka otpada utvruju se mjere sprijeavanja nastanka otpada.

Program za sprijeavanje nastanka otpada integrie se u dravni plan upravljanja otpadomili u programe drugih politika o zatiti ivotne sredine, ili funkcionie kao samostalni programkojeg donosi Vlada.

U programu za sprijeavanje nastanka otpada navedeni su ciljevi sprijeavanja nastanka otpada,opisane su postojee mjere za sprijeavanje i vrednovana je korisnost primjene predloenih mjera.


22/125


22

Ciljevi i mjere se u programu za sprijeavanje nastanka otpada donose kako bi se prekinulaveza izmeu privrednog rasta i uinaka na ivotnu sredinu u vezi s proizvodnjom otpada.

Za doneene mjere sprijeavanja nastanka otpada programom za sprijeavanje nastankaotpada odreuju se odgovarajua posebna kvalitativni i kvantitativni kriterijumi s ciljempraenja i procjene napretka postignutih primjenom mjera.

Program za sprijeavanje nastanka otpada otpada ocjenjuje se najmanje svake este godinei po potrebi revidira, ukoliko je to relevantno.

Registracija trgovaca i posrednika

lan 40

Privredna drutva i preduzetnici mogu obavljati djelatnosti trgovaca ili posrednika otpada na

osnovu upisa u registar trgovaca i posrednika.

Registar iz stava 1 ovog lana vodi Agencija.

Uslovi za upis u registar iz stava 1 ovog lana u pogledu opreme i kadra utvruju sepropisom nadlenog organa dravne uprave.

Upravljanje komunalnim otpadom

lan 41

Komunalni otpad se sakuplja, prerauje i odstranjuje u skladu sa zakonom i propisimadoneenim na osnovu zakona.

Proizvoai komunalnog otpada obavezni su da vre selekciju otpada radi reciklae.

Nadleni organ jedinice lokalne samouprave utvruje nain selekcije i prikupljanja otpadaradi reciklae u skladu sa ovim zakonom.

Nadleni organ jedinice lokalne samouprave propisuje nain, postupak i uslove odravanjaistoe, iznoenja i sakupljanja otpada iz domainstava i poslovnih prostora u kontejnere ilina drugi nain, iznoenja i sakupljanja kabastog otpada koji nije mogue odloiti u kontejnere

ili na drugi nain i druga pitanja.

Otpad sakupljen u domainstvima obrauje se u skladu sa dravnim planom upravljanjaotpada i propisima iz ovog zakona o upravljanju posebnim vrstama otpada.

Upravljanje biootpadom

lan 42

Lokalnim planom upravljanja otpada preduzimaju se mjere u vezi sa upravljanjembiootpadom kako bi podstakle:

(a) odvojeno sakupljanje biootpada s ciljem kompostiranja i digestije biootpada;


23/125


23

(b) obradu biootpada na nain kojim se zadovoljava visoka razina zatite ivotne sredine;(c) upotrebu materijala proizvedenih iz biootpada koji su sigurni za ivotnu sredinu.

Minimalne zahtjeve za upravljanje biootpadom i kriterijume za kvalitet za kompost i digestatiz biootpada, kojim bi se garantovao visoki procenat zatite zdravlja ljudi i ivotne sredine

utvruje nadleni organ dravne uprave.

Evidencija otpada

lan 43

Imalac otpada, trgovac i posrednik otpada duan je da vodi evidenciju o koliinama i vrstiotpada, u skladu sa katalogom otpada.

Imalac otpada koji vri obradu otpada, pored podataka iz stava 1 ovog lana, vodi evidencijui o nainu upravljanja, porijeklu i mjestu ili lokaciji odlaganja otpada.

Evidenciju o komunalnom otpadu vodi nadleni organ lokalne uprave.

Fiziko ili pravno lice koje koristi svoj otpad radi ponovne upotrebe i reciklae nije duno davodi evidenciju o otpadu iz stava 1 ovog lana.

Evidencija iz stava 1 ovog lana vodi se u formi:

1) djelovodnika otpada, koji sadri podatke za svaku vrstu otpada odvojeno;2) formulara o transportu otpada.

Imalac otpada iz st. 1 i 2 ovog lana i nadleni organ lokalne uprave, na osnovu podataka uevidenciji o koliinama i vrsti otpada, pripremaju godinje izvjetaje o otpadu koje dostavljajunadlenom organu lokalne uprave.

Oblik, sadraj i nain popunjavanja formulara o transportu otpada, evidencije o otpadu izstava 5 ovog lana i godinjih izvjetaja o otpadu iz stava 6 ovog lana, utvruje se propisomnadlenog organa dravne uprave.

Za opasan otpad evidencija iz stava 1 ovog lana se uva najmanje tri godine osim u sluajulica koja prevoze opasan otpad koji takve evidencije moraju uvati najmanje 12 mjeseci.

Obrada posebnih vrsta supstanci

lan 45

Prerada PCB i ambalae u kojoj se nalazio PCB nije dozvoljena.

Otpad koji sadri PCB moe se obraivati nakon to se PCB izdvoji iz otpada.

Imalac opreme i otpada koji sadri PCB duan je o PCB voditi evidenciju i dostaviti izvjetajnadlenom organu dravne uprave i obezbijediti njegovu obradu i dekontaminaciju opreme

na nain i po postupku utvrenom propisom nadlenog organa dravne uprave.


24/125


24

Iz opreme koja sadri PCB treba izdvojiti PCB i obezbijediti dekontaminaciju opreme urokovima iz plana odstranjivanja PCB kojeg donosi Vlada.

Plan odstranjivanja PCB iz stava 4 ovog lana sadri:

planove dekontaminacije i/ili odstranjivanje popisane opreme i u njoj sadranih PCB; okvirne mjere za sakupljanje i kasnije odstranjivanje opreme koja nije predmet

evidencije iz stava 3 ovog lana.

Oprema koja sadri PCB moe se upotrebljavati do rokova iz plana odstranjivanja PCB izstava 4 ovog lana, a posle tih rokova samo ukoliko je dekontaminirana.

Izdvajanje PCB iz opreme, obradu PCB i dekontaminaciju opreme moe obavljati lice akoposjeduje odgovarajuu opremu, postrojenja za privremeno skladitenje PCB i potreban brojzaposlenih, na osnovu dozvole za odstranjivanje opasnog otpada.

Spaljivanje PCB se vri u postrojenjima za spaljivanje otpada.

Zabranjeno je spaljivanje PCB na palubama brodova.

Imalac otpada koji sakuplja PCB duan je da u djelovodniku otpada prikae podatke osadraju PCB.

Otpadna ulja

lan 46

Zabranjeno je isputanje otpadnih ulja u vode, podlogu ili zemljite.

Imalac otpadnog ulja duan je da otpadna ulja:

prikuplja odvojeno, kad je to tehniki provedivo, ukoliko je to tehniki i ekonomski odrivo, otpadna ulja razliitih karakteristika ne

mijea i da otpadna ulja ne mijea s drugim vrstama otpada ili materijama, ako tomijeanje sprijeava njihovu obradu,

regenerie u bazna ulja preiavanjem, a posebno uklanjanjem neistoa,oksidacionih produkata i dodataka koji su sadrani u tim uljima.

Bazna ulja koja nije mogue reciklirati spaljuju se u posebnom postrojenju.

Postupanje sa otpadnim uljima, u skladu sa tehnikim i tehnolokim faktorima obrade bliese utvruje propisom koji donosi nadleni organ dravne uprave.

Ukoliko imalac otpadnih ulja nastalih tokom procesa proizvodnje nije u mogunosti daprimijeni odredbe st. 2 i 3 ovog lana duan je da unitavanje otpadnih ulja povjeriprivrednom drutvu ili preduzetniku koji ispunjava uslove utvrene propisom iz stava 4 ovoglana.

Zabranjeno je mijeati otpadno ulje tokom sakupljanja ili skladitenja sa drugim opasnimotpadom, ukljuujui otpad koji sadri PCB.


25/125


25

Propis o spaljivanju otpada

lan 58

Nadleni organ dravne uprave blie utvruje:

1) vrstu otpada za kojeg spaljivanje ili suspaljivanje se ovaj zakon ne primenjuje,2) vrstu obrade otpada u postrojenju za spaljivanje ili suspaljivanje otpada,3) uslove koje treba da ispune objekti i postrojenja za spaljivanje otpada;4) tehniko - tehnoloke postupke spaljivanja pojedinih vrsta otpada;5) nain upravljanja otpadom nastalim procesom spaljivanja;6) strunu spremu i kvalifikacije rukovodioca postrojenja za spaljivanje otpada;7) druge elemente kojima se obezbjeuje funkcionisanje procesa spaljivanja u skladu sa ovim zakonom.

Svaka dozvola koja obuhvata spaljivanje ili suspaljivanje uz opotrebu energije podlijeeuvjetu da upotreba energije mora zadovoljavati visoki procenat energetske efikasnosti.

Izvori finansiranja

lan 72

Proizvoa ili imalac otpada plaa trokove sakupljanja, prevoza, obrade i odlaganja otpadau skladu sa principom "zagaiva plaa".

Trokove upravljanja otpadom djelomino ili u cijelosti snose i proizvoai proizvoda odkojega otpad potjee i distributeri toga proizvoda.

2.2.2 Usaglaenost Zakona o upravljanju otpadom sa Direktivom 1999/31/EZ

Zbog usaglaenosti sa Direktivom 1999/31/EZ treba promijeniti odnosno dopuniti Zakon ootpadu u slijedeim lanovima:

Program za smanjenje odlaganja bio razgradivog otpada

lan 16a

Programom za smanjenje odlaganja bio razgradivog otpada utvruju se mjere za smanjenjeodlaganja bio razgradivog otpada.

U program za smanjenje odlaganja bio razgradivog otpada ukljuuju se mjere reciklae,kompostiranja, proizvodnje biogasa i materialne odnosno energetske prerade komunalnogotpada radi postizanja slijedeih ciljeva:

najkasnije do 2017. god. koliina bio razgradivog komunalnog otpada koja se odloina odlagalite mora biti svedena na 75% od ukupne mase bio razgradivog otpadaproizvedenog u 2010 godini,

najkasnije do 2020. god. koliina bio razgradivog komunalnog otpada koja se odloina odlagalite mora biti svedena na 50% od ukupne mase bio razgradivog otpadaproizvedenog u 2010 godini,


26/125


26

najkasnije do 2025. god. koliina bio razgradivog komunalnog otpada koja se odloina odlagalite mora biti svedena na 35% od ukupne mase bio razgradivog otpadaproizvedenog u 2010. god.

Program za smanjenje odlaganja bio razgradivog otpada integrie se u dravni plan

upravljanja otpadom.

Mijeani komunalni otpad

lan 64a

Mijeani komunalni otpad dozvoljeno je odlagati na deponije za neopasan otpad.

Prije odlaganja treba mijeani komunalni otpad fiziki i bioloki obraditi tako, da su ispunjeniuslovi za prihvatanje otpada koji su utvreni u stavu 3 lana 60 ovog zakona.

Godinja koliina bio razgradivih sastavnih djelova u mijeanom komunalnom otpadu koji seodloi na odlagalite mora biti manja od koliine bio razgradivog komunalnog otpada koja jeza odlagalite odreena programom za smanjenje odlaganja bio razgradivog otpada iz lana16a ovog zakona.

2.2.3 Usaglaenost zakonodavstva na podruju upravljanja otpadom saDirektivom 2006/21/EZ

Zbog usaglaenosti sa Direktivom 2006/21/EZ treba donijeti novi Zakon o upravljanju

otpadom nastalim tokom procesa vaenja mineralnih sirovina.

2.2.4 Usaglaenost zakonodavstva na podruju upravljanja otpadom saDirektivom 2002/59/EZ

Zbog usaglaenosti sa Direktivom 2002/59/EZ donijet je Zakon o zatiti mora od zagaenjasa brodova.

2.2.5 Usaglaenost Zakona o upravlanju otpadom sa Direktivom 1994/62/EZ

Zbog usaglaenosti sa Direktivom 1994/62/EZ o ambalai i otpadnoj ambalai trebapromijeniti odnosno dopuniti Zakon o otpadu u slijedeem lanu:

Dravni plan upravljanja otpadom

lan 16

Stav 3:

Dravni plan upravljanja otpadom mora zadovoljavati zahtjeve u pogledu planiranja mjera za

sprijeavanje stvaranja otpadne ambalae i drugih preventivnih mjera u vezi sasmanjivanjem uticaja otpadne ambalae na ivotnu sredinu kao i odgovornost proizvoaa


27/125


27

da se smanji uticaj na ivotnu sredinu za ambalau ili potsticanje sistema za upotrebupovratne ambalae.

2.2.6 Ocjena usaglaenosti nacionalnog zakonodavstva sa relevantnim

pravnim tekovinama EU na podruju upravljanja otpadom

Ocjena usaglaenosti nacionalnog zakonodavstva sa relevantnim pravnim tekovinama EUna nivou zakonskih osnova prikazana je u tabeli 1.

Tabela 1: Ocjena usaglaenosti nacionalnog zakonodavstva na podruju upravljanja otpadom sapravnim redom EU

1994/62/EZ 1996/59/EZ 1999/31/EZ 2000/53/EZ 2002/84/EZ 2002/95/EZ

Opis propisa EZambalaa i

otpadnaambalaa

PCB i PCTodlaganje

otpadaotpadnavozila

otpad izbrodova

opasnesubstance uEE opremi

Zakon o upravljanju otpadom - -

Zakon o ivotnoj sredini - - - Zakon o integrisanom sprijeavanju i kontr. - - - - -Zakon o zatiti mora od brodova - - - - -Zakon o otpadu od vaenja minerala - - - - - -Ocjena usaglaenosti u % 95 % 95 % 95 % 100 % 100 % 100 %

2002/96/EZ 2006/21/EZ 2006/66/EZ 2008/98/EZ 2010/75/EZEZ

1013/2006

Opis propisa EZ otpad od EEopreme

otpad odvaenjaminerala

otpadnebaterije

upravljanjeotpadom

splajivanjeotpada

Prekogra-nino

kretanjeotpada

Zakon o upravljanju otpadom - Zakon o ivotnoj sredini - - - -Zakon o integrisanom sprijeavanju i kontr. - - - - Zakon o zatiti mora od brodova - - - - -Zakon o otpadu od vaenja minerala - - - -Ocjena usaglaenosti u % 100 % 0 % 100 % 60 % 100 % 95 %

2.3 Analiza usaglaenosti sa Prostornim planom Crne Gore i drugimrelevantnim prostorno-planskim dokumentima

U kontekstu zakonodavstva EU, Master plan upravljanja otpadom je pored Master plana napodruju prirodnih izvora (voda, ume, minerali) i Master plana na podruju energetske isaobraajne infrastrukture primarni dokument odrivog razvoja drave koji treba da budeintegrisan u politike kohezivnog razvoja prostornog planiranja.

Formalno je Master plan upravljanja otpadom osnov za promjenu ili dopunu Prostornogplana Crne Gore zbog svrstavanja/planiranja veih objekata infrastrukture za upravljanjeotpadom. Infrastruktura za odlaganje otpada i obradu mjeanog komunalnog otpada prijeodlaganja koja je planirana Master planom upravljanja otpadom je sasvim dovoljna da CrnaGora ispuni ciljeve Direktive 1999/31/EZ i Direktivom 2008/98/EZ. U vezi sa infrastrukturomkoja je potrebna za sakupljanje komunalnog otpada i preradu odvojeno sakupljenih frakcijakomunalnog otpada nije potrebna nikakva promijena Master plan upravljanja otpadom uskladu sa Direktivom 2008/98/EZ jer ta infrastruktura ne ukljuuje svrstavanje/planiranjeveih objekata.


28/125


28

2.4 Analiza usaglaenosti mjera i aktivnosti datih u Stratekom masterplanu sa direktivama i standardima EU

2.4.1 Analiza usaglaenosti sa Direktivom o otpadu 2008/98/EC

2.4.1.1 Hijerarhija otpada

Kao redosljed prioriteta zakonodavstva i politike o sprijeavanju nastanka otpada iupravljanju otpadom, planom upravljanja otpadom treba primjeniti slijedeu hijerarhijuotpada:

a) sprijeavanje;b) priprema za ponovnu upotrebu;c) recikliranje;d) prerada na drugi nain, npr. prerada energije ie) odstranjivanje.

Planovima upravljanja otpadom drava lanica EU preduzima mjere iz kojih proistiu rjeenjakoja nude najbolji globalni ishod za ivotnu sredinu. To moe zahtijevati posebne tokoveotpada u kojima se odstupa od navedene hijerarhije kad je to opravdano stavovima koji setemelje na pristupu globalnim uincima proizvodnje i upravljanja takvim otpadom pri kojimase uzima u obzir njegov cijeli ivotni vijek.

Planovima upravljanja otpadom drava lanica EU osigurava da razvoj zakonodavstva ipolitike o otpadu bude potpuno transparentan postupak u kojima se potuju postojeinacionalni propisi o ukljuivanju javnosti i svih zainteresovanih strana.

Mjere u planovima upravljanja otpadom isto tako uzimaju u obzir opte tekovine zatiteivotne sredine kao to su predostronost i odrivost, tehnika izvodljivost i ekonomskaodrivost, zatita resursa, kao i globalne uinke na ivotnu sredinu i zdravlje ljudi teekonomske i socijalne uinke.

2.4.1.2 Proirena odgovornost proizvoaa

Kako bi se ojaala ponovna upotreba i sprijeavanje, recikliranje i drugaiji naini prerade

otpada, planom upravljanja otpadom treba planirati zakonodavne i druge mjere kojima e seosigurati da sva fizika ili pravna lica koja profesionalno razvijaju, proizvode, prerauju,obrauju, prodaju ili uvoze proizvode (proizvoa proizvoda) budu obuhvaena reimomproirene odgovornosti proizvoaa.

Te mjere planova upravljanja otpadom mogu obuhvatati prihvatanje povrata proizvoda iliotpada koji preostaje nakon upotrebe tih proizvoda, kao i naknadno upravljanje otpadom ifinansijsku odgovornost za te aktivnosti. Te mjere mogu obuhvatiti obavezu pruanja javnodostupnih informacija o tome u kojoj je mjeri proizvod pogodan za ponovnu upotrebu ilirecikliranje.


29/125


29

Primjena proirene odgovornosti proizvoaa u planovima upravljanja otpadom uzima u obzirtehniku izvodljivost i ekonomsku odrivost i globalne uinke na ivotnu sredinu, zdravlje ljudi idrutvo, potujui nunost osiguravanja dobrog funkcionisanja unutranjeg trita.

2.4.1.3 Ponovna upotreba i recikliranje

Planovima upravljanja otpadom preduzimaju se mjere kako bi promovisale ponovnuupotrebu proizvoda i aktivnosti na pripremi za ponovnu upotrebu, naroito uspostavljanje ipodrka mrea za ponovnu upotrebu i popravaljanje, primjenu ekonomskih instrumenata,kriterija za nabavku, kvantitativnih ciljeva ili druge mjere.

Planovima upravljanja otpadom planiraju se mjere kako bi promovisale recikliranje visokogkvaliteta i radi toga se uvodi odvojeno sakupljanje otpada kada je to praktino u tehnikom iekonomskom smislu kao i sa aspekta ivotne sredine, a i potrebno kako bi se zadovoljilenorme kvaliteta propisane za relevantne sektore recikliranja.

U vezi sa upravljanjem komunalnim otpadom planovi upravljanja otpadom odreuju mjere zauvoenje odvojenog sakupljanja, za slijedee materijale: papir, metal, plastika i staklo.

Planove upravljnja otpadom treba uskladiti sa ciljevima upravljanja otpadom u dravi EU saslijedeim ciljevima Direktive 2008/98/EZ:

(a) do 2020. god., pripremljenost za ponovnu upotrebu i recikliranje otpadnih materijalakao to su papir, metal, plastika i staklo iz domainstava, a po mogunosti i iz drugihizvora do mjere u kojoj su ti tokovi otpada slini otpadu iz domainstava, treba

poveati na minimalno 50 % cjelokupne teine;(b) do 2020. god., pripremljenost za ponovnu upotrebu, recikliranje i drugi nainupotrebe materijala, ukljuujui postupke zatrpavanja u kojima se otpad koristi kaozamjena za druge materijale, neopasnog graevinskog otpada, iskljuujui materijaliz prirode utvren u kategoriji 17 05 04 na popisu otpada, treba poveati naminimalno 70 % teine.

2.4.1.4 Otpadna ulja

Planovima upravljanja otpadom preduzeti potrebne mjere kako bi se osiguralo da se:

(a) otpadna ulja sakupljaju odvojeno, kada je to tehniki izvodljivo;(b) sa otpadnim uljima postupa se u skladu sa Direktivom 2008/98/EC;(c) kad je to tehniki i ekonomski odrivo, da se otpadna ulja razliitih karakteristika ne

mijeaju i da se otpadna ulja ne mijeaju s drugim vrstama otpada ili stvarima, ako tomijeanje sprijeava njihovu obradu.

2.4.1.5 Bio otpad

Planovima upravljanja otpadom preduzimaju se mjere kako bi se podstaklo:

(a) odvojeno sakupljanje bio otpada s ciljem kompostiranja i anaerobne prerade biootpada;


30/125


30

(b) obradu bio otpada na nain kojim se zadovoljava visok nivo zatite ivotne sredine;(c) upotrebu materijala proizvedenih iz bio otpada koji nisu tetni po ivotnu sredinu.

Master planom se preispituje mogunost utvrivanja minimalnih zahtijeva za upravljanje biootpadom i kriterija kvaliteta za kompost i nus-produkata iz bio otpada, kojima bi se

garantovao visok nivo zatite zdravlja ljudi i ivotne sredine.

2.4.1.6 Sadraj plana upravljanja otpadom

Planom upravljanja otpadom se obuhvata cijelo podruje Crne Gore u geografskom smislu iprema potrebi i uzimajui u obzir geografsku irinu i povrinu teritorije obuhvaene planom, iu njemu treba navesti:

(a) vrstu, koliinu i porijeklo otpada proizvedenog na toj teritoriji, otpada za koji postojivjerojatnoa da e se otpremati van nacionalne teritorije ili na nacionalnoj teritoriji i

ocjenu razvoja tokova otpada u budunosti;(b) postojee sisteme za sakupljanje otpada i velika postrojenja za zbrinjavanje i

upotrebu, ukljuujui sve posebne programe za otpadna ulja, opasan otpad ili tokoveotpada koje Crna Gora rjeava posebnim zakonodavstvom;

(c) ocjenu potrebe uvoenja novih sistema sakupljanja, zatvaranja postojeih postrojenjaza otpad, potrebe za dodatnom infrastrukturom u postrojenjima za obradu otpada, ipo potrebi, ulaganja u vezi s tim;

(d) dovoljne podatke o kriterijima za odreivanje lokacija i kapaciteta buduih postrojenjaza zbrinjavanje ili velikih postrojenja za upotrebu, prema potrebi;

(e) opte politike upravljanja otpadom, ukljuujui planirane tehnologije i metode

upravljanja otpadom, ili politike za otpad koji predstavlja posebne probleme uupravljanju.

Uzimajui u obzir geografski nivo i povrinu planom obuhvaene teritorije, plan upravljanjaotpadom moe sadrati:

(a) organizacione aspekte upravljanja otpadom ukljuujui opis raspodjele odgovornostiizmeu javnih i privatnih subjekata koje se bave upravljanjem otpadom;

(b) ocjenu korisnosti i prikladnosti upotrebe ekonomskih i drugih instrumenata urjeavanju razliitih problema vezanih za otpad, uzimajui u obzir potrebu da se odri

nesmetano funkcionisanje unutranjeg trita;(c) primjenu kampanja za podizanje svijesti i pruanje informacija namijenjenih iroj

javnosti ili posebnoj skupini potroaa;(d) informacije o starim neureenim odlagalitima otpada i mjere za njihovu

rehabilitaciju.

Plan upravljanja otpadom mora zadovoljavati zahtjeve u pogledu planiranja otpada utvreneu lanu 14. Direktive 94/62/EZ o ambalai i ambalanom otpadu i strategiju za sprovoenjesmanjenja koliina biorazgradivog otpada koje odlae na odlagalita-deponijama,spomenutih u lanu 5. Direktive 1999/31/EZ o odlaganju otpada na odlagalitima-

deponijama.

7/23/2019 Studija za otpad MN

Documents

Studija za otpad MNE.pdf