Sumbangan Pasaran Saham Kepada Sumbangan Pasaran Saham Kepada Pembangunan Ekonomi NegaraPembangunan Ekonomi Negara

MOHAMMAD TAQIUDDIN MOHAMAD. BSh (UM), M.Econs (UKM)MOHAMMAD TAQIUDDIN MOHAMAD. BSh (UM), M.Econs (UKM)PROFESOR DR JONI TAMKIN BORHAN, BSh, MSh (UM), PhD (Edinburgh)PROFESOR DR JONI TAMKIN BORHAN, BSh, MSh (UM), PhD (Edinburgh)

JABATAN SYARIAH & EKONOMIJABATAN SYARIAH & EKONOMIUNIVERSITI MALAYAUNIVERSITI MALAYA

BahasaBahasaKeberuntungan, kesempatan, sedikit daripada sesuatu Keberuntungan, kesempatan, sedikit daripada sesuatu yang banyak.yang banyak.

Disebut juga sebagai Disebut juga sebagai Asham BainahumAsham Bainahum (bahasa arab) (bahasa arab) yang bererti undilah di antara mereka, yang bererti undilah di antara mereka, sahimahu sahimahu yg yg bererti bagilah, bererti bagilah, akhoza sahmanakhoza sahman yang bererti mengambil yang bererti mengambil kesempatan. kesempatan.

DEFINISI SAHAMDEFINISI SAHAM

ISTILAHISTILAH

Saham adalah perincian yang dibahagi ke dalam kelompok –kelompok modal perusahaan dan ditetapkan melalui surat berharga yang mencantumkan nilai nominal.

Surat berharga atau sijil saham yang diberikan kepada pemilik saham adalah sebagai pengakuan terhadap haknya.

Majoriti fuqaha’ Islam mengharuskan saham berasaskan kepada syarikat saham bersama kerana syarak mengharuskan penanaman modal sama ada sama nilainya atau tidak di kalangan rakan kongsi. (Muhammad Kamal ‘Atiyah, 1992; 98.)

Dalam erti kata lain, para pemegang saham secara Dalam erti kata lain, para pemegang saham secara bersama menanam modal dan mereka bersedia bersama menanam modal dan mereka bersedia menghadapi sebarang keuntungan atau kerugian yang menghadapi sebarang keuntungan atau kerugian yang mungkin berlakumungkin berlaku

Sekiranya berlaku kemuflisan syarikat, wang yang Sekiranya berlaku kemuflisan syarikat, wang yang tinggal selepas dibayar segala hutang piutang tinggal selepas dibayar segala hutang piutang hendaklah dibahagikan di kalangan pemegang saham. hendaklah dibahagikan di kalangan pemegang saham. Mereka secara bersama menanggung kerugian oleh Mereka secara bersama menanggung kerugian oleh firma disebabkan oleh kemuflisan tersebut.firma disebabkan oleh kemuflisan tersebut.

PANDANGAN ISLAM TERHADAP SAHAMPANDANGAN ISLAM TERHADAP SAHAM

Yusuf Al-Qardhawi; Saham merupakan sebahagian daripada syarikat atau bank. Nilai saham akan berubah, iaitu ia akan turun dan naik berdasarkan prestasi yang ditunjukkan oleh syarikat atau bank berkenaan.

•

Jika nilai saham naik, maka nilai keuntungan boleh diperolehi oleh para pelabur dan begitu juga sebaliknya.

•

Sifat ini telah menjadikan pelaburan saham halal di sisi syara’

dan tiada halangan terhadapnya sama ada bagi menerbitkan, menjual, membeli atau menyimpan saham berkenaan. (Taufik, 2000).

•

Dr Wahbah Al-Zuhaily turut menyatakan bahawa pelaburan saham adalah satu kegiatan yang halal dan diharuskan di sisi syarak (Wahbah al-Zuhaily; 1997).

KOMPONEN INDUSTRI KEWANGANKOMPONEN INDUSTRI KEWANGAN

DI MALAYSIADI MALAYSIA

Institusi bukanKewangan

PengurusanKekayaan

Pngurusan AsetProduk

Berstruktur&

Derivatif

Takaful

Pasaran Modal

PasaranWang

Perbankan

KEWANGAN ISLAM

KEDUDUKAN PASARAN SAHAM DALAM SISTEM KEDUDUKAN PASARAN SAHAM DALAM SISTEM KEWANGAN MALAYSIAKEWANGAN MALAYSIA

Pasaran Kewangan(Financial Market)

Pasaran Wangdan

PertukaranAsing

Pasaran Modal Pasaran Derivatif

Pasaran LuarPesisir

(Offshore)

KEDUDUKAN PASARAN SAHAM DALAM KEDUDUKAN PASARAN SAHAM DALAM SISTEM KEWANGAN MALAYSIASISTEM KEWANGAN MALAYSIA

Pasaran Kewangan

Pasaran Wangdan Pertukaran

AsingPasaran Modal Pasaran Derivatif

PasaranLuar Pesisir(offshore)

Pasaran Ekuiti/Saham Pasaran Bon/

Sukuk

Sekuriti Hutang Awam(Public Debt Securities)

(Pasaran Hutang Swasta)Private Debt Securities

KLSEKLSE

(Kuala Lumpur Stock Exchange)

MESDAQ

Aktiviti

UNSUR–UNSUR

DALAM PASARAN MODAL

Produk

PeraturanInfrastruktur

Pengantara

PasaranSaham

Sukuk

Dana Amanah

Dagangan

Pengurusan Pelaburan

Kewangan Korporat

Bursa Saham (Exchanges)

Rumah penjelasan

Pendepositan Peraturan Bursa

Undang-undang sekuriti

Garis panduan

InstitusiPelabur

Pasaran Hutang

PASARAN MODAL ISLAM

Pasaran Bon (Sukuk)

Pasaran Ekuiti (Saham)

Sekuriti

HutangAwam

Islam

• Bentuk

Kontrak• Instrumen• Institusi

Syarikat

TersenaraiAwam

BURSA MALAYSIA

Sekuriti

Hutang

Tersenarai

& Tidak

Tersenarai

Sekuriti

HutangSwasta

Islam (IPDS)

Unit Amanah (unit trust)

I-REITs

PASARAN SAHAM/EKUITIPASARAN SAHAM/EKUITI

EkuitiEkuiti merujukmerujuk kepadakepada bahagianbahagian pemilikanpemilikan sahamsaham dalamdalam perniagaanperniagaanatauatau syarikatsyarikat yang yang merupakanmerupakan bahagianbahagian modal yang modal yang disumbangkandisumbangkanoleholeh pemilikpemilik..IniIni bermaksudbermaksud parapara pelaburpelabur dalamdalam pasaranpasaran ekuitiekuiti memilikimemilikikepentingankepentingan bersamabersama dalamdalam syarikatsyarikat yang yang merekamereka laburkanlaburkan..SebagaiSebagai pemilikpemilik bersamabersama, , tanggungantanggungan merekamereka hanyahanya terhadterhad kepadakepadajumlahjumlah modal yang modal yang disumbangkandisumbangkan..PasaranPasaran iniini melibatkanmelibatkan dagangandagangan didi Bursa Malaysia yang Bursa Malaysia yang mempunyaimempunyai duadua bahagianbahagian iaituiaitu ““papanpapan pertamapertama”” dandan ““papanpapankeduakedua””..PenyenaraianPenyenaraian sesebuahsesebuah syarikatsyarikat didi keduakedua--duadua papanpapan iniini ditentukanditentukanoleholeh saizsaiz dandan modal modal berbayarberbayar syarikatsyarikat, , penguasaanpenguasaan dandan jugajuga rekodrekodperniagaanperniagaan. .

OPERASI DAGANGAN DI BURSA MALAYSIAOPERASI DAGANGAN DI BURSA MALAYSIA

ASPEKASPEK PAPAN UTAMA(KLSE)

PAPAN KEDUA(MESDAQ)

Modal Modal berbayarberbayar Modal minimum RM20jutaModal minimum RM20juta Modal minimum RM5juta Modal minimum RM5juta dandan tidaktidak melebihimelebihi RM20jutaRM20juta

RekodRekod peniagapeniaga MempunyaiMempunyai rekodrekod perniagaanperniagaan yang yang menguntungkanmenguntungkan sehinggasehingga lima lima tahuntahun berturutberturut--turutturut

MempunyaiMempunyai rekodrekod perniagaanperniagaan yang yang menguntungkanmenguntungkan tidaktidak kurangkurang tigatiga tahuntahun berturutberturut--turutturut

RekodRekod DividenDividen MembayarMembayar dividendividen selamaselama lima lima tahuntahun berturutberturut--turutturut

MembayarMembayar dividendividen tigatiga tahutahu berturutberturut--turutturut

KEISTIMEWAAN SAHAM DAN HAKKEISTIMEWAAN SAHAM DAN HAK--HAK PEMILIKNYAHAK PEMILIKNYA

KEISTIMEWAAN SAHAMKEISTIMEWAAN SAHAM

SahamSaham--sahamsaham mempunyaimempunyai nilainilai ygyg samasama, , didi manamana modal modal perusahaanperusahaan dibahagidibahagi keke dalamdalam bentukbentuk sahamsaham--sahamsaham dengandengan nilainilai ygygsamasama, , dandan hasilhasil daripadadaripada nilainilai--nilainilai iniini adalahadalah samasama, , baikbaik didi dalamdalam

bentukbentuk hakhak mahupunmahupun t/jawabt/jawab pemegangnyapemegangnya didi dalamdalam perusahaanperusahaan..

BolehBoleh diperdagangkandiperdagangkan iaituiaitu hakhak pemilikannyapemilikannya bolehboleh dipindahkandipindahkankepadakepada orangorang lain lain melaluimelalui pemindahanpemindahan hakhak milikmilik sepertiseperti dijualdijual, , dihibahkandihibahkan, , diwasiatkandiwasiatkan, , digadaikandigadaikan dandan sebagainyasebagainya..

BebananBebanan tanggungjawabtanggungjawab pemegangnyapemegangnya hanyahanya menjurusmenjurus kepadakepadajumlah/nilaijumlah/nilai sahamsaham yang yang dimilikidimiliki..

INSTRUMEN PASARAN EKUITIINSTRUMEN PASARAN EKUITI

I.I. SAHAM BIASA (SAHAM BIASA (common sharescommon shares))PemilikanPemilikan sesebuahsesebuah syarikatsyarikat oleholeh pemegangpemegang sahamsahamPemegangPemegang sahamsaham mempunyaimempunyai hakhak pemilikanpemilikan, , hakhak berkongsiberkongsi untunguntung, , hakhak mengundimengundi ahliahli LembagaLembaga PengarahPengarahMenanggungMenanggung risikorisiko yang yang dikaitkandikaitkan dengandengan pemilikanpemilikan tersebuttersebutTidakTidak mempunyaimempunyai ciriciri--ciriciri yang yang bercanggahbercanggah dengandengan syaraksyarakMPS MPS akanakan menyenaraikanmenyenaraikan syarikatsyarikat--syarikatsyarikat yang yang diluluskandiluluskan oleholehSyariahSyariahSenaraiSenarai akanakan dikemaskinikandikemaskinikan 2 kali 2 kali dalamdalam setahunsetahun iaituiaitu padapada bulanbulanMeiMei dandan OktoberOktober..DuaDua indeksindeks Islam Islam digunakandigunakan iaituiaitu IndeksIndeks Islam RHB yang Islam RHB yang dilancarkandilancarkanpadapada tahuntahun 1996 1996 dandan IndeksIndeks SyariahSyariah Kuala Lumpur Kuala Lumpur padapada bulanbulan April April 1999. 1999. IndeksIndeks--indeksindeks Islam Islam iniini berfungsiberfungsi untukuntuk menjejakimenjejaki prestasiprestasisekuritisekuriti patuhpatuh SyariahSyariah didi dalamdalam Bursa Malaysia. Bursa Malaysia. IaIa dibinadibina daripadadaripada kaunterkaunter--kaunterkaunter yang yang diklasifikasikandiklasifikasikan sebagaisebagaipatuhpatuh SyariahSyariah oleholeh MPS, SC. Bursa Malaysia MPS, SC. Bursa Malaysia turutturut memperkenalkanmemperkenalkanbeberapabeberapa sirisiri indeksindeks yang yang barubaru ((SiriSiri IndeksIndeks FMB) FMB) antaranyaantaranyaIndeksIndeks EMAS FTSE Bursa Malaysia EMAS FTSE Bursa Malaysia IndeksIndeks SyariahSyariah HijrahHijrah FTSE Bursa MalaysiaFTSE Bursa Malaysia..

III.III. HAK LANGGANAN BOLEH PINDAH (TSR)HAK LANGGANAN BOLEH PINDAH (TSR)

TSR TSR merupakanmerupakan suatusuatu kontrakkontrak yang yang memberikanmemberikan pemegangnyapemegangnya““hakhak”” tetapitetapi bukanbukan ““kewajipankewajipan”” , , utkutk melangganmelanggan sahamsaham biasabiasabarubaru padapada hargaharga kuatkuat kuasakuasa terdahuluterdahulu dalamdalam tempohtempoh masamasatertentutertentu..IaIa tidaktidak bernilaibernilai selepasselepas tempohtempoh masamasa ygyg ditetapkanditetapkan..DiterbitkanDiterbitkan oleholeh syarikatsyarikat yang yang tersenaraitersenarai didi Bursa MalaysiaBursa Malaysia

IV.IV. WARAN PANGGILANWARAN PANGGILAN

MerujukMerujuk kepadakepada instrumeninstrumen yang yang memberimemberi hakhak kepadakepadapemiliknyapemiliknya, , tetapitetapi bukanbukan kewajipankewajipan untukuntuk membelimembeli dengandengankuantitikuantiti tetaptetap sesuatusesuatu asetaset ((sahamsaham) ) dengandengan hargaharga tertentutertentudalamdalam tempohtempoh masamasa terhadterhad..LazimnyaLazimnya diterbitkanditerbitkan oleholeh pihakpihak ketigaketiga misalnyamisalnya bank bank saudagarsaudagar..TigaTiga CiriCiri UtamaUtama;;i. i. AsetAset pendasarpendasar; ; HakHak membelimembeli sahamsaham dalamdalam syarikatsyarikat ((asetaset).).ii. ii. HargaHarga gunaguna hakhak; ; HargaHarga pd pd manamana pemegangpemegang waranwaran bolehboleh

memlilihmemlilih utkutk menggunakanmenggunakan hakhak membelimembeli sahamsaham pendasarpendasar..HargaHarga ditetapkanditetapkan padapada masamasa waranwaran diterbitkanditerbitkan..

iii. iii. Tempoh guna hak; ; HakHak ygyg adaada bagibagi waranwaran hanyahanya bolehbolehdigunadiguna dalamdalam satusatu tempohtempoh terhadterhad. . SelepasSelepas tempohtempoh, , waranwaransudahsudah tidaktidak bernilaibernilai..

v. v. AmanahAmanah SahamSaham BerteraskanBerteraskan IslamIslam

AmanahAmanah sahamsaham merujukmerujuk kepadakepada pelaburanpelaburan dalamdalam satusatu danadanayang yang diuruskandiuruskan secarasecara profesionalprofesional oleholeh penguruspengurus--penguruspengurusdanadana..

Modal Modal terkumpulterkumpul seterusnyaseterusnya dilaburkandilaburkan untukuntuk mendapatkanmendapatkanpulanganpulangan yang yang dinikmatidinikmati oleholeh pelaburpelabur dalamdalam bentukbentuk dividendividenatauatau bonusbonus

MenjadiMenjadi pilihanpilihan pelaburpelabur keranakerana mempunyaimempunyai risikorisiko yang yang rendahrendah..

BerbandingBerbanding amanahamanah sahamsaham biasabiasa, , amanahamanah sahamsaham diuruskandiuruskanberdasarkanberdasarkan prinsipprinsip SyariahSyariah dandan melibatkanmelibatkan pelaburanpelaburandalamdalam syarikatsyarikat--syarikatsyarikat yang yang diktirafdiktiraf halalhalal oleholeh MPS. MPS.

SENARAI SAHAM AMANAH BERTERASKAN SYARIAHSENARAI SAHAM AMANAH BERTERASKAN SYARIAHABRAR Investment FundABRAR Investment FundAmanahAmanah SahamSaham Bank Islam Bank Islam AmanahAmanah SahamSaham DarulDarul ImanImanAmanahAmanah SahamSaham KedahKedahAmanahAmanah SahamSaham WanitaWanitaArabArab-- Malaysian Malaysian TabungTabung IttikalIttikalBHLB Pacific Dana AlBHLB Pacific Dana Al--IhsanIhsanBHLB Pacific Dana AlBHLB Pacific Dana Al--MizanMizanDana AlDana Al--AimanAimanKuala Lumpur Islamic Bond FundKuala Lumpur Islamic Bond FundKuala Lumpur Kuala Lumpur IttikalIttikal FundFundLifetime Dana Lifetime Dana PutraPutraMaybanMayban Dana YakinDana YakinOSK OSK -- UOB Dana IslamUOB Dana IslamPacific Dana Pacific Dana AmanAmanRHB Islamic Bond FundRHB Islamic Bond FundRHB RHB MudharabahMudharabah FundFundTA Islamic FundTA Islamic FundTabungTabung AmanahAmanah BaktiBakti

HAKHAK--HAK KEKAL PARA MEMEGANG SAHAMHAK KEKAL PARA MEMEGANG SAHAM

HakHak bersuarabersuara didi dalamdalam syarikatsyarikat secarasecara langsunglangsung ataupunataupun tidaktidaklangsunglangsung..

HakHak mendapatmendapat keuntungankeuntungan perniagaanperniagaan, , begitubegitu jugajuga terhadapterhadap asetaset--asetaset perniagaanperniagaan..

HakHak mengawasimengawasi perjalananperjalanan perniagaanperniagaan sepertiseperti menghitungmenghitungkeuntungankeuntungan dsbdsb..

HakHak mengundurkanmengundurkan diridiri dalamdalam pemilikanpemilikan sahamsaham samasama adaada menjualmenjual, , membelimembeli dandan menghibahkannyamenghibahkannya..

PERBEZAAN UMUM ANTARA SAHAM DAN SUKUK (BON ISLAM)PERBEZAAN UMUM ANTARA SAHAM DAN SUKUK (BON ISLAM)

SAHAM PERBEZAAN SUKUK Sebahagian

daripada

modal

SURAT BERHARGA

Sebahagian

daripada

pinjaman, dan

nilainya

tidak

termasuk

ke

dalam

sebahagian

modalOrang

yang turut

bekerjasama

di

dalam

perusahaan

PEMEGANG Penghutang

bukan

org yang turut

bekerjasama

dalam

perusahaan

Pada

waktu

penubuhan

perusahaan

& sesudahnyaWAKTU

PENGELUARANSetelah

tertubuhnya

perusahaan

untuk

memperluaskan

pelaksanaannya

Mempunyai

saham PERUSAHAAN PERSEORANGAN

Tidak

mesti

mengeluarkan

bon

PERBEZAAN UMUM ANTARA SAHAM DAN SUKUK (BON ISLAM)PERBEZAAN UMUM ANTARA SAHAM DAN SUKUK (BON ISLAM)

SAHAM PERBEZAAN SUKUKMempunyai

hak

untuk

hadir

& hak

memberikan

suaraHAK DLM

MESYUARATTidak

berhak

untuk

hadir

& memberikan

suara.

Kadang-kadang

keuntungan

hilang

kerana

hutang

perusahaan

@ kerugiannya

RISIKO KEUNTUNGAN

Tidak

mempunyai

risiko

pun kerana

mempunyai

jaminan

keuntungan

Mempunyai

hak

dalam

keuntungan

yang berubah-

rubah

sesuai

dengan

keadaan

perusahaan

HAK DLM KEUNTUNGAN

Mempunyai

hak

yg

tetap

& tidak

berubah

walaupun

perusahaan

berada

dlm

keadaan

untung

@ rugiNilai

nominal tidak

boleh

dikembalikan

kecuali

pada

waktu

pembekuan

perusahaan

PENGELUARAN Mempunyai

batasan

(limit) waktu

pengembalian

Kaedah

utk

mendapat

modal daripada

pemilik

projekPENGELUARAN Kaedah

utk

mendapatkn

modal melalui

pinjaman

daripada

pihak

lain

PERANAN MAJLIS PENASIHAT SYARIAH (MPS)PERANAN MAJLIS PENASIHAT SYARIAH (MPS)

Memastikan penyelidikan yang dilakukan selaras dengan prinsip dan kehendak Syariah.

KRITERIA SYARIAH

Dalam membentuk kriteria tersebut , tumpuan diberikan kepada aktiviti utama Syarikat dari sudut barangan dan perkhidmatan yg dihasilkan. Ini kerana aktiviti utama mendatangkan pulangan kpd Syarikat dan seterusnya dibahagikan kepada pemegang saham dalam bentuk keuntungan dan dividen.

SEKURITI TERSENARAI DI BURSA MALAYSIASEKURITI TERSENARAI DI BURSA MALAYSIA

HUKUMHUKUM HURAIANHURAIANHALAL Patuh

SyariahHARAM Berteraskan

judi, arak, amalan

riba, gharar, amalan

tidak

bermoral

dan

sebagainyaSYUBHAH Bercampur

antara

halal

dan

haram.

KRITERIA AKTIVITI UTAMAKRITERIA AKTIVITI UTAMA

1.1.

BerteraskanBerteraskan

RibaRiba

2.2.

KegiatanKegiatan

judijudi

3.3.

PengeluarPengeluar

dandan

penjualanpenjualan

barangbarang

dandan

perkhidmatanperkhidmatan

yang yang diharamkandiharamkan

dalamdalam

IslamIslam

4.4.

SyarikatSyarikat

bersifatbersifat

gharargharar

1. KRITERIA1. KRITERIA BERTERASKAN BERTERASKAN RIBARIBA

a.

Aktiviti

utama

syarikat

adalah

berteraskan

riba

seperti yg

di

jalankan

oleh

institusi

kewangan

konvensional.

b.

Hujah-

dalil

al-Quran : الربا“ البيع و حرم اهللاواحل“

c.

Dalil

ijma-

ulama

bersepakat

riba

adalah

haram.

2. KRITERIA BERTERASKAN KEGIATAN JUDI

i. Aktiviti utama syarikat adalah kegiatan judi, seperti kasino, nom.ekor dan yg seumpamanya.

i. Hujah pengharaman – “Hai orang-orang yang beriman, sesungguhnya (meminum) khamar, berjudi, (berkorban untuk) berhala, mengundi nasib dengan panah, adalah termasuk perbuatan syaitan. Maka jauhilah perbuatan- perbuatan itu agar kamu mendapat keberuntungan” - Al- maidah : 90

3. KRITERIA BERTERASKAN PENGELUARAN & PERKHIDMATAN YG HARAM.

a.a. AktivitiAktiviti utamautama syarikatsyarikat adalahadalah pengeluaranpengeluaran baranganbarangan & & perkhidmatanperkhidmatan ygyg diharamkandiharamkan dalamdalam Islam Islam ygyg merangkumimerangkumi::Proses,mengeluar & memasarkn minuman keras. Membekalkan daging yg tidak halal

Memberikn perkhidmatan yg tidak bermoral.

b. b. Hujah – “Hai sekalian manusia, makanlah yang halal lagi baik dari apa yang terdapat di bumi, dan janganlah kamu mengikuti langkah-langkah syaitan; Kerana Sesungguhnya syaitan itu adalah musuh yang nyata bagimu.” Al- Baqarah : 168

4. KRITERIA BERTERASKAN UNSUR 4. KRITERIA BERTERASKAN UNSUR GHARARGHARAR

i.

Aktiviti utama syarikat adalah bersifat gharar ( ketidakpastian) seperti: perniagaan insurans konvensional dan perbankan.

ii.

Dalil

pengharaman

gharar: berdasarkan

hadis

nabi Muhammad S.A.W:

“Sesungguhnya Nabi s.a.w menegah jual beli gharar.”

4. SYARIKAT BERCAMPUR4. SYARIKAT BERCAMPUR

BermaksudBermaksud, , aktivitiaktiviti utamautama syarikatsyarikat adalahadalah terdiriterdiri daripadadaripadaaktivitiaktiviti ygyg dibenarkndibenarkn SyariahSyariah tetapitetapi terdapatterdapat jugajuga aktivitiaktivitisampingansampingan ygyg haramharam dalamdalam nisbahnisbah yang yang kecilkecil..

BagiBagi syarikatsyarikat bercampurbercampur MPS MPS mempertimbangkanmempertimbangkan beberapabeberapakriteriakriteria tambahantambahan sebelumsebelum memasukkanmemasukkan dalamdalam senaraisenarai sekuritisekuritipatuhpatuh syariahsyariah iaituiaitu::

i.

Aktiviti

utama

syarikat

mestilah

bukan

aktiviti

yg bertentangan

dgn

prinsip-prinsip

Syariah, manakala

unsur

haram

adalah

amat

kecil.

ii.

Pandangan

masyarakat

umum

tentang

imej

syarikat berkenaan

mestilah

baik.

iii. Aktiviti

utama

syarikat

tersebut

m’punyai

kepentingan

& maslahah

kpd

umat

Islam dan

negara, manakala

unsur

haram

yg

amat

kecil

melibatkn

perkara

umum

balwa, uruf

& hak

masyarakt

bkn

Islam yg

diperakui

oleh

Islam.

iviv Majoriti

fuqaha’

mengharuskan

perkongsian

orang

Islam dengan

bukan

Islam dan

menghukumnya

makruh

(Syafi’

I, sebahagian

Hanafi, Maliki

dan

Hanbali) manakala

minoriti

fuqaha

tidak

mengharuskan

kerana

benda

haram

seperti

khinzir

adalah

mal bagi

bukan Islam dan

haram

bagi

orang

Islam.

RASIONAL MENGHARUSKAN KEMASUKAN SYARIKAT RASIONAL MENGHARUSKAN KEMASUKAN SYARIKAT BERCAMPUR DALAM SENARAI SEKURITI PATUH SYARIAH.BERCAMPUR DALAM SENARAI SEKURITI PATUH SYARIAH.

Perundangan Islam terima hakikat gharar yasir.

Prinsip umum balwa.

Prinsip al- daruriyat al- Khamsah( Agama, diri, akal, zuriat

dan

harta)

Maslahah

ASAS MEMBENTUK UKUR RUJUKASAS MEMBENTUK UKUR RUJUK

Ukur 1/3 dalam kes wasiat sa’ad ibn waqas-1/3 atau33.33%

Ukur rujuk berdasarkan Ghabn Fahish (melampau) olehMazhab Hanafi- iaitu:5% = Barangan

biasa

10% = Haiwan

tunggangan/kenderaan20% = Aset

tetap.

PERLAKSANAAN SEMASA TANDA ARAS

a)

Tanda aras lima peratus (5%)Tanda aras ini digunakan bagi mengukur tahap percampuran sumbangan aktivitiyang jelas keharamannya (tidak selaras dengan Syariah) seperti riba (syarikat berasaskan faedah seperti bank konvensional), judi, minuman keras dan daging babi.

b)

Tanda aras 10 peratus (10%)Tanda aras ini digunakan bagi mengukur tahap percampuran sumbangan aktivitiyang melibatkan unsur `umum balwa iaitu perkara terlarang yang melibatkankebanyakan orang dan sukar untuk dielakkan. Contoh sumbangan tersebut adalah pendapatan faedah daripada simpanan tetap dalam bank konvensional.Tanda aras ini juga digunakan bagi aktiviti yang melibatkan tembakau.

c)

Tanda aras 20 peratus

Tanda aras ini digunakan bagi mengukur tahap percampuran sumbangan terimaan sewaan daripada aktiviti tidak patuh Syariah seperti terimaan sewaan premis yang menjalankan aktiviti perjudian, jualan arak dan sebagainya.

d)

Tanda aras 25 peratusTanda aras ini digunakan bagi mengukur tahap percampuran sumbangan aktiviti yang secara umumnya selaras dengan Syariah dan mempunyai maslahah kepada masyarakat awam, namun terdapat unsur lain yang boleh menjejaskan status Syariah aktiviti berkenaan. Antara aktiviti yang mempunyai tanda aras ini ialah aktiviti pengoperasian hotel dan pusat peranginan, perniagaan saham,pembrokeran dan sebagainya kerana aktiviti tersebut berkemungkinanmelibatkan aktiviti lain yang tidak selaras dengan Syariah.

RINGKASAN SEJARAH PENERBITAN SEKURITI (SAHAM) RINGKASAN SEJARAH PENERBITAN SEKURITI (SAHAM) PATUH SYARIAHPATUH SYARIAH

Pada bulan Ogos 1995 Suruhanjaya Sekuriti (SC) dengan kerjasamaKumpulan Penyelidikan Instrumen Islam (KPII) telah berusaha membuatpenyelidikan bagi memulakan penganalisaan terhadap saham-sahamyang disenaraikan di Bursa Saham Kuala Lumpur (BSKL).

Hasil daripada penyelidikan tersebut terbentuklah kriteria-kriteria yang dijadikan sebagai panduan asas untuk menilai sekuriti-sekuriti tersenaraidari perspektif Syariah.

Pada bulan Jun 1997, jumlah Saham Patuh Syariah hanyalah sebanyak371 buah atau kira-kira 57% sahaja dari jumlah keseluruhan sekurititersenarai.

Pada 28 November 2008, jumlah saham yang diklasifikasikan oleh MPS sebagai sekuriti patuh Syariah telah bertambah iaitu sebanyak 855 saham. Jumlah ini mewakili 85% daripada jumlah keseluruhan sekuritiyang disenaraikan di Bursa Malaysia.

Pasaran saham adalah sebahagian daripada pasaran modal yang berperanan penting dalam menjalankan fungsi ekonomi dankewangan.

Secara kolektif, ia merupakan mekanisme yang memudahkanpemindahan dana pelaburan daripada agen ekonomi yang mempunyai lebihan kewangan kepada mereka yang mengalamidefisit kewangan.

Ini dapat dicapai melalui proses penjualan sekuriti (saham atau bon) sama ada di pasaran primer ataupun pasaran sekunder .

Kesannya, sektor swasta, kerajaan, pihak berkuasa tempatan, danlain-lain boleh mengakses himpunan besar modal daripada aktivititersebeut berbanding hanya bergantung pada modal dalamansemata-mata (SHEIKH GHAZALI ABOD, 2001)

SUMBANGAN PASARAN SAHAM/EKUITI TERHADAP EKONOMI MALAYSIA

Samb..

Aktiviti jual beli sekuriti/saham adalah sangat penting bagiperuntukan modal yang cekap dalam sesebuah ekonomi.

Walaupun kebanyakan perniagaan pasaran saham hanya melibatkanperniagaan saham sedia ada (sekunder), namun harga sekurititersebut tetap menyediakan isyarat yang penting kepada institusi-institusi kewangan. Melaluinya, syarikat-syarikat bolehmeningkatkan modal dengan menerbitkan saham baru, hak ataubon pada harga yang tinggi.

Harga transaksi dan sebut harga bagi sesuatu saham jugamemberikan pelabur “petunjuk nilai pasaran bagi kekayaan” yang boleh mempengaruhi keputusan mengenai perbelanjaanpenggunaan (consumption expenditures).

Pada masa lain, pasaran saham juga membolehkan pelabur-pelabursama ada untuk membubarkan atau memperuntukkan pelaburanmereka kepada aset-aset kewangan lain.

Lebihan Dana & Kurangan Dana

Pasaran Modal Islam

Lebihan Dana

Kurangan

InstrumenPelaburan

Islam

Instrumen Kewangan

Islam

Sumber Dana

PenggunaDana

KELEBIHAN PASARAN SAHAM/EKUITI

Meningkatkan Kecekapan Sistem Kewangan. PasaranPasaran sahamsaham yang yang terkawalterkawal baikbaik bolehboleh meningkatkanmeningkatkan kecekapankecekapan sistemsistem kewangankewangan melaluimelalui persainganpersaingan dalamdalam penawaranpenawaran instrumeninstrumen kewangankewangan yang yang mempunyaimempunyai tingkattingkat kualitikualiti yang yang berbezaberbeza. .

DenganDengan ituitu iaia akanakan meningkatkanmeningkatkan kadarkadar nominal nominal simpanansimpanan bagibagi penyimpanpenyimpan dandan merendahkanmerendahkan kadarkadar bayaranbayaran pulanganpulangan kepadakepada peminjampeminjam. .

ApabilaApabila wujudwujud instrumeninstrumen pelaburanpelaburan kewangankewangan alternatifalternatif dalamdalam sesebuahsesebuah pasaranpasaran, , didi sampingsamping institusiinstitusi--institusiinstitusi pula pula salingsaling bersaingbersaing untukuntuk mendapatkanmendapatkan danadana terkumpulterkumpul, , kesannyakesannya hasilhasil pelaburanpelaburan dandan koskos pembiayaanpembiayaan akanakan cenderungcenderung untukuntuk menjadimenjadi lebihlebih kompetitifkompetitif. .

PilihanPilihan instrumeninstrumen dengandengan risikorisiko dandan ciriciri pulanganpulangan yang yang berbezaberbeza akanakan membolehkanmembolehkan pelaburpelabur--pelaburpelabur membentukmembentuk portfolio yang portfolio yang diinginidiingini. . BagiBagi pelaburpelabur--pelaburpelabur kecilkecil, , iniini mungkinmungkin tidaktidak bolehboleh terjaditerjadi jikajika pelaburanpelaburan hanyahanya dibuatdibuat dalamdalam sektorsektor perbankanperbankan. . DalamDalam BIMB, BIMB, misalnyamisalnya, , pilihanpilihan pelaburpelabur umumnyaumumnya akanakan menjadimenjadi deposit deposit pelaburanpelaburan dengandengan tarikhtarikh matangmatang yang yang pelbagaipelbagai, , tanpatanpa banyakbanyak kelonggarankelonggaran dalamdalam perkembanganperkembangan risikorisiko ..

PemadananPemadanan TempohTempoh DanaDana;;

Pasaran saham membantu dalam memadankan keutamaan penyimpan dan pelabur berhubung dengan mudah tunai, memadankan dana bagi projek- projek berjangka masa panjang dengan tempoh pembiayaan yang berjangka pendek.

Pelabur yang lebih mengutamakan penggunaan semasa akan dapat membubarkan pelaburan mereka melalui pasaran sekunder. Dengan kata lain, keadaan ini akan membolehkan firma meningkatkan modal jangka panjang mereka tanpa memerlukan pemegang-pemegang syer melibatkan diri sepenuhnya sepanjang tempoh projek dilaksanakan.

Pasaran saham juga berjaya memisahkan pemilikan sesebuah firma daripada pengurusannya. Misalnya apabila pembiayaan besar diberikan kepada sesebuah firma besar, ia akan mewujudkan risiko yang besar.

Bursa saham menyediakan sumber kewangan yang bukan sahaja mampu mewjudkan perkongsian risiko tetapi juga membenarkan pengurusan untuk menjalankan dasar jangka masa panjang seperti membuat perubahan dalam struktur pemilikan.

Mobilisasi Simpanan. . Pasaran saham/ekuiti merupakan satu bentuk pelaburan yang berdayPasaran saham/ekuiti merupakan satu bentuk pelaburan yang berdaya a maju dan agak selamat di samping menjanjikan pulangan jangka panmaju dan agak selamat di samping menjanjikan pulangan jangka panjang jang yang menarik. Dalam memobilasi simpanan, pelaburan dalam ekuiti yang menarik. Dalam memobilasi simpanan, pelaburan dalam ekuiti berfungsi sebagai;berfungsi sebagai;

i.i. MMenyediakanenyediakan insentifinsentif untukuntuk menyimpanmenyimpan pelaburanpelaburan berbandingberbanding untukuntuk penggunaanpenggunaan lain lain sepertiseperti hartanahhartanah ataupunataupun perumahanperumahan..

ii.ii. BBersaingersaing dengandengan deposit deposit perbankanperbankan yang yang mungkinmungkin menjadimenjadi subjeksubjek kepadakepada kawalankawalan kadarkadar faedahfaedah. . SimpananSimpanan kewangankewangan akanakan cenderungcenderung meningkatmeningkat naiknaik berbandingberbanding simpanansimpanan bukanbukan kewangankewangan, , dandan akibatnyaakibatnya kadarkadar simpanansimpanan domestikdomestik akanakan turutturut meningkatmeningkat..

DiDi Malaysia, Malaysia, kerajaankerajaan menggalakanmenggalakan pelaburanpelaburan dalamdalam pasaranpasaran modal modal dengandengan menawarkanmenawarkan yuranyuran pembrokeranpembrokeran yang yang amatamat kompetitifkompetitif terhadapterhadap dagangandagangan sahamsaham dandan kadarkadar cukaicukai keke atasatas pulanganpulangan modal modal dandan dividendividen hasilhasil. Skim . Skim cukaicukai yang yang amatamat menarikmenarik turutturut diwujudkandiwujudkan untukuntuk pelaburanpelaburan bumiputerabumiputera, , pemilikanpemilikan ekuitiekuiti dandan perkembanganperkembangan pemilikanpemilikan sahamsaham korporatkorporat..

• Keaslian Pelaburan

SatuSatu daripadadaripada kebimbangankebimbangan kerajaankerajaan adalahadalah terpaksaterpaksa bergantungbergantung kepadakepadamodal modal asingasing untukuntuk membangunkanmembangunkan ekonomiekonomi Malaysia, Malaysia, melaluimelalui caracaramembebaskanmembebaskan sektorsektor swastaswasta daripadadaripada kawalankawalan asingasing tanpatanpa mengambilmengambilseriusserius tentangtentang bahayanyabahayanya terhadapterhadap pertumbuhanpertumbuhan ekonomiekonomi. . KeupayaanKeupayaan individuindividu tempatantempatan untukuntuk membelimembeli sahamsaham firmafirma--firma firma asingasing dandanuntukuntuk menukarmenukar simpanansimpanan domestikdomestik swastaswasta kepadakepada pelaburanpelaburan ekuitiekuiti bolehbolehmenghasilkanmenghasilkan faedahfaedah yang yang lebihlebih tinggitinggi, , termasuktermasuk kesinambungankesinambungan dalamdalampertumbuhanpertumbuhan, , kemungkinankemungkinan pengekalanpengekalan keuntungankeuntungan yang yang lebihlebih besarbesar dandantahaptahap kawalankawalan yang yang lebihlebih besarbesar oleholeh pelaburpelabur--pelaburpelabur tempatantempatan. . WalaubagaimanapunWalaubagaimanapun, , iniini hanyahanya bolehboleh menjadimenjadi jikajika pasaranpasaran sahamsahammendapatmendapat sambutansambutan yang yang bermaknabermakna oleholeh sebahagiansebahagian besarbesar pendudukpenduduk. . MisalnyaMisalnya didi Malaysia, 50% Malaysia, 50% populasipopulasi penduduknyapenduduknya adalahadalah bumiputerabumiputera Islam, Islam, jadijadi adalahadalah pentingpenting bagibagi komunitikomuniti tersebuttersebut menyertaimenyertai pasaranpasaran sahamsaham dalamdalamushausha memperluaskanmemperluaskan lagilagi pemilikanpemilikan asasasas didi sampingsamping meningkatkanmeningkatkankesejahteraankesejahteraan ekonomiekonomi untukuntuk tempohtempoh jangkajangka panjangpanjang. .

Meluaskan Asas Pemilikan..Dalam ketiadaan pasaran saham berdaya maju, firma-firma kebiasaanya akan kembali kepada bank dan institusi kewangan lain dalam usaha memenuhi keperluan modal jangka pendek dan panjang.

Dalam kebanyakan kes, akses untuk mendapatkan modal akan terjamin dengan membuat kawalan terhadap beberapa buah bank.

Pengalaman di Malaysia misalnya memperlihatkan kebanyakan bank-bank tempatan (tahun-tahun awalan selepas kemerdekaan) dimiliki oleh kaum Cina yang lebih mengutamakan kaum sendiri dalam memberikan pembiayaan. Dalam kes lain, bank mungkin juga memerlukan pengekalan ekuiti sebagai satu keadaan untuk pembiayaan yang selalu membawa kepada satu asas pemilikan yang sempit.

Jadi, pasaran saham mengatasi isu-isu in dengan menawan aliran bebas pasaran permintaan dan penawaran syarikat perkongsian dalam meningkatkan modal, dan secara serentaknya membolehkan asas pemilikan menjadi meluas. Sebenarnya, ini adalah salah satu daripada objektif Dasar Ekonomi Baru (DEB) dalam usaha menggalakkan syarikat- syarikat swasta dan syarikat milik penuh Cina untuk pergi kepada orang ramai untuk membolehkan agensi amanah bumiputera memiliki saham- saham mereka.

Kelebihan Lain..Faedah lain bagi pasaran saham antaranya adalah;

1. Meningkatkan akses kepada ekuiti dan pelaburan2. Mengurangan nisbah hutang/ekuiti bagi syarikat-syarikat3. Akses modal untuk firma-firma baru4. Memudahkan proses penswastaan melalui pemindahan teratur

saham kerajaan/projek kepada sektor swasta dan sebagainya

•

843 daripada

1,029 syarikat

(85%)

•

64 % daripada

permodalan

pasaran

(market cap.)

10 syarikat

patuh

Syariah

yang terbesar

berdasarkan

permodalan

pasaran

RM billionRM billion

TenagaTenaga NasionalNasional 42.642.6

MISCMISC 32.432.4

TelekomTelekom MalaysiaMalaysia

29.929.9

Maxis Com.Maxis Com. 22.422.4

IOI CorporationIOI Corporation 21.021.0

PetronasPetronas GasGas 17.617.6

SimeSime DarbyDarby 15.215.2

Plus ExpresswayPlus Expressway 14.414.4

Golden HopeGolden Hope 11.011.0

Digi.ComDigi.Com 8.98.9

Sekuriti Tidak Lulus Syariah

15%

Sekuriti Lulus Syariah

85%

PASARAN EKUITI ISLAM -

SAHAM PATUH SYARIAH

120125130135140145150155160

800850900950

1000105011001150

Sya

riah

Inde

x

Com

posi

te In

dex

KLCI KLSI

PRESTASI PASARAN EKUITI MALAYSIA

0

200

400

600

800

1,000

1,200

RM

bill

ion

Debt securities outstandingEquity market capitalisationBanking sector assets

Source: Bank Negara Malaysia

PRESTASI PASARAN EKUITI MALAYSIASETAKAT OKTOBER 2008

PRESTASI PASARAN EKUITI MALAYSIASETAKAT OKTOBER 2008

Islamic Securities Approved by SC based on No. of Securities Issued

BBA16%

Istisna10%

Ijarah13%

Musyarakah 6%

Murabahah55%

2006

BBA21%

Istisna5%

Murdharabah 1%

Ijarah10%

Musyarakah 6%

Bai'Inah3%

Murabahah54%

2005

BBA & Musyarakah

2%

Ijarah4%

Murabahah52%

Istisna8%

BBA17%

2004

Murabahah35%

Istisna3%

BBA62%

2003 BBA53%

Murabahah & Bai' Al Dayn

3%

Murabahah44%

2002Murabahah

26%

Bai' Al Dayn3%

Istisna 9%

BBA62%

2001

Sumber: Suruhanjaya

Sekuriti

dan

Bank Negara Malaysia

EVOLUSI PENGGUNAAN KONSEP ISLAM DLM PENERBITAN SUKUK (BON ISLAM)

NILAI TERBITAN SUKUK DALAM PASARAN DOMESTIK

Tahun

Sektor Swasta (RM juta) Sektor Awam (RM juta)

Sukuk Bon Konvensional

Jumlah % Sukuk

Sukuk Bon Konvension

al

Jumlah % Sukuk

2000 33,471.62 145,286.24 178,757.81 18.72 4,249.99 95,550.01 99,800.01 4.26

2001 50,833.59 146,404.35 197,237.94 25.77 5,000.00 109,949.99 114,950.00 4.35

2002 64,583.91 110,526.86 175,110.77 36.88 6,885.00 119,550.00 126,435.00 5.45

2003 65,668.00 119,641.010 185,309.00 35.44 20,000.00 146,120.00 166,120.00 12.04

2004 71,809.00 114,399.00 186,208.00 38.56 24,100.00 168.670.00 192,770.00 12.50

2005 91,300.00 116,900.00 208,200.00 43.85 22,100.00 179,400.00 201,500.00 10.97

Sep- 2006

102,850.00 117,080.00 219,930.00 46.76 26,900.00 190,500.00 217,400.00 12.37

Sumber: Bank NegaraNegara Malaysia

PENGLIBATAN UMAT ISLAM DALAM PEMBELIAN PENGLIBATAN UMAT ISLAM DALAM PEMBELIAN EKUITIEKUITI

Umat Islam boleh menguasai syarikat dgn mempunyaipegangan saham terbesar di dalamnya. Jika terdapat sebarangunsur yg diharamkan, akan tetapi hanya di sesetengahbahagian sahaja, maka, hanya bahagian itu sahaja ygmenanggung dosa.

Contoh: Dalam soal riba, terdapat syarikat yang membuat akadriba dlm urusan perdagangan yang dilakukan oleh pihakpengurusan syarikat, tindakan ini merupakan tindakan ygberasingan dengan aktiviti utama syarikat.

Samb…

Dari Dari perspektifperspektif Islam, Islam, memandangkanmemandangkan menyimpanmenyimpan modal modal tanpatanpadigunakandigunakan adalahadalah suatusuatu yang yang dilarangdilarang, , makamaka usahausaha dandan strategistrategiyang yang telahtelah tersediatersedia adaada perluperlu diperpanjangkandiperpanjangkan lagilagi oleholeh semuasemuapihakpihak dengandengan suatusuatu penggemblenganpenggemblengan tenagatenaga bersepadubersepadu dalamdalamkontekskonteks menyemarakkanmenyemarakkan lagilagi penglibatanpenglibatan umatumat Islam Islam dalamdalampasaranpasaran modal Islam. modal Islam.

SekarangSekarang adalahadalah masamasa yang paling yang paling tepattepat untukuntuk memupukmemupukmasyarakatmasyarakat kembalikembali kepadakepada pelaburanpelaburan yang yang sebenarsebenar termasuktermasukpasaranpasaran ekuitiekuiti Islam Islam setelahsetelah ramairamai yang yang tewastewas dandan terjebakterjebak dalamdalamskim skim pelaburanpelaburan haramharam yang yang berleluasaberleluasa didi internet internet garagara--garagara tamaktamakhalobahaloba dandan malasmalas berusahaberusaha. .

KESIMPULANKESIMPULAN

Pelaburan dalam pasaran saham/ekuiti merupakan asaspenting dalam pembangunan ekonomi sesebuah negarakerana ia menyediakan modal kepada syarikat untukmembesarkan aktiviti - aktiviti perniagaan mereka.

Penyenaraian sesebuah syarikat di Bursa Malaysia memberipeluang lebih baik untuk syarikat mendapat modal yang lebih besar

Pasaran saham berfungsi sebagai sebuah pusat pelaburankepada sesebuah syarikat yang dipilih berdasarkankeyakinan pelabur dan juga tempat untuk mencairkanpemilikan saham apabila dirasakan pelaburan telahmencapai objektifnya. Di sinilah pentingnya perananpasaran saham dalam membangunkan ekonomi sesebuahnegara di mana transaksi berbilion-bilion ringgit diniagakansetiap hari.

PelaburanPelaburan secarasecara Islam Islam membawamembawa maksudmaksud pelaburanpelaburan yang yang dibuatdibuatdaripadadaripada lebihanlebihan pendapatanpendapatan dandan hartaharta dengandengan matlamatmatlamat untukuntukmendapatmendapat keuntungankeuntungan padapada masamasa depandepan dalamdalam bentukbentuk keuntungankeuntunganmodal (modal (kenaikankenaikan hargaharga) ) mahupunmahupun keuntungankeuntungan perniagaanperniagaan ((dividendividen) ) mengikutmengikut kehendakkehendak –– kehendakkehendak hukumhukum syaraksyarak..

PelaburanPelaburan melaluimelalui pembelianpembelian sahamsaham--sahamsaham syarikatsyarikat yang yang bolehbolehmendapatmendapat keuntungankeuntungan dalamdalam perniagaannyaperniagaannya memangmemang digalakkandigalakkankeranakerana iaia akanakan menjadimenjadi hartaharta yang yang berkembangberkembang dandan memberimemberimanfaatmanfaat kepadakepada parapara pelaburpelabur ituitu sendirisendiri dandan kepadakepada pembangunanpembangunanummahummah secarasecara keseluruhannyakeseluruhannya..

PasaranPasaran modal Islam modal Islam secarasecara umumnyaumumnya terdiriterdiri daripadadaripada pasaranpasaranekuitiekuiti dandan pasaranpasaran sekuritisekuriti hutanghutang didi bawahbawah kawalankawalan dandan seliaanseliaanSuruhanjayaSuruhanjaya SekuritiSekuriti (SS)(SS). . DiDi bawahbawah pasaranpasaran ekuitiekuiti Islam Islam terdapatterdapatsekuritisekuriti patuhpatuh SyariahSyariah yang yang telahtelah disahkandisahkan oleholeh MajlisMajlis PenasihatPenasihatSyariahSyariah SuruhanjayaSuruhanjaya SekuritiSekuriti (MPS SS), (MPS SS), danadana unit unit amanahamanahberasaskanberasaskan SyariahSyariah, , IndeksIndeks Islam Bursa Malaysia, firma broker Islam Bursa Malaysia, firma broker sahamsaham Islam Islam dandan jendelajendela broker broker sahamsaham Islam.Islam.