Svetski Postanski Savez

Svjetski poštanski savez

Uvod

Proces komercijalizacije pošte, kao i predstojeća liberalizacija zakonske regulative zemalja tržišne privrede u oblasti poštanskog saobraćaja i komunikacija nužno uslovljavaju potrebu za svjetskom integracijom u ovim oblastima, kao i različitim vidovima međunarodne saradnje između svih stakeholdera u poštanskom svijetu.

Svjetski poštanski savez - Universal Postal Union, predstavlja specijalizovanu agenciju Ujedinjenih nacija sa sedištem u Bernu (Švajcarska), osnovan 1874. godine, sa misijom uspostavljanja i unapređenja saradnje na multilateralnoj osnovi i obezbjeđenja uspješnog funkcionisanja poštanskog saobraćaja, sa jedne strane, i davanja doprinosa postizanju viših ciljeva međunarodne saradnje u kulturnoj, socijalnoj i privrednoj oblasti.

Svjetski poštanski savez je međunarodna organizacija koja koordiniše politike i pravila između zemalja članica, prihvata iste uslove za sprovođenje međunarodnih poštanskih dužnosti. Ona je bila prva univerzalna svjetska organizacija i kao takva predstavlja najstariji oblik multilateralne saradnje u svijetu.

Savez trenutno broji 192 države članice, i to 29 industrijalizovanih i 163 zemalja u razvoju, udruženih u cilju jedinstvenog i kvalitetnog obavljanja međunarodnih poštanskih usluga.

Tema ovog maturskog rada je upravo Svjetski poštanski savez.

1


1. Istorijski razvoj Svjetskog poštanskog saveza

1.1. Stanje međunarodnog poštanskog saobraćaja prije osnivanja svjetskog poštanskog saveza

Svijetski poštanski savez je stvoren kao nužna organizacija u međunarodnom poštanskom saobraćaju. Prije stvaranja svijetskog poštanskog saveza međunarodni poštanski saobraćaj je bio otežan, spor i vrlo skup. Zavisio je isključivo od bilateralnih odnosa dvije ili više zemalja preko kojih bi se odvijao ovaj saobraćaj. Bio je skup iz razloga što je svaka država nastojala da naplati što više za uslugu koju pruži drugoj državi.

Najvažniji faktor koji je uticao da se stvori jedna međunarodna poštanska služba bila je trgovina. Jedna istočnoindijska kompanija je organizovala prenos pošte između Engleske i Indije i taj put je trajao četiri mjeseca. Prvi poštanski savez zaključen je u Bogoti 1838. godine između Venecuele i Nove Granade. Za stvaranje međunarodne saradnje doprinijele su izvjesne činjenice od kojih su najvažnije:

razvoj neposrednih ideja, šire i humanije gledanje na svijet, ekonomska razmjera dobara, povećanje brzine saobraćajnih sredstava i dr.

Začetak nastanka svjetske poštanske organizacije započinje Ser Roland Hil svojom reformom poštanskog saobraćaja 1840. godine kada je u Engleskoj uveo sistem plaćanja poštanskih usluga unaprijed koji do tada nije bio zastupljen. Takođe on uvodi jedinstveni tarifni sistem po kome je cijena u unutrašnjem poštanskom saobraćaju zavisila isključivo od težine pisma, bez obzira na razdaljinu. Ser Roland Hil je zaslužan i za uvođenje prve poštanske marke. Na ovaj način poštanski saobraćaj je postao dostupan svim slojevima društva..

Slika 1.-Ser Roland Hil

2


Najveću nuždu za stvaranje jedne univerzalne poštanske organizacije imale su primorske zemlje. Zato je predsjednik pošta SAD General Montgomeri Bler predložio sazivanje međunarodne konferencije u cilju donošenja jedne multilatelarne konvencije o regulisanju međunarodnog poštanskog saobraćaja. Njegov prijedlog je prihvaćen i ova Konferencija je održana u Parizu 1863. godine. Principi usvojeni na Konferenciji u Parizu nisu ostali bez uticaja na bilateralne sporazume koji su bili zaključeni između pojedinih država. Tako su zaključeni novi bilateralni sporazumi o poštanskom saobraćaju-službi između Velike Britanije i SAD , Italije i SAD, Njemačke i SAD.

U ovom periodu, tačnije 14. decembra 1868. godine zaključena je prva konvencija iz oblasti međunarodne poštanske službe između kneževine Srbije i vlade Austo-Ugarske .

Slika 2.- General Montgomeri Bler

1.2. Pariska konferencija 1863. godine

Da bi se riješili brojni problemi koji su otežavali razvoj međunarodnog poštanskog saobraćaja General Montgomeri Bler je preko svoje vlade (SAD) sazvao veći broj zemalja kako bi se dogovorili o zaključivanju opšteg ugovora o međunarodnom poštanskom saobraćaju. Ova inicijativa je prihvaćena i do prvog sastanka došlo je maja 1863. godine u Parizu. Konferenciji je prisustvovalo 40. poštanskih uprava: Ausrtije, Belgije, Kostarike, Danske, Španije, Francuske, Velike Britanije, Holandije, Portugala, Turske, Švajcarske, Sendvičkih Ostrva, SAD i gradova Hanze.

3


Konferencija je trajala do 8. juna 1863. godine i dogovoreno je:

usvajanje jedinstvene težine pisma, usvajanje jedinstvene poštarine-tarife, uprošćavanje obračunskog postupka podjele pripadajućih udjela u poštanskim

taksama-prihodima.

1.3. Osnivanje Svjetskog poštanskog saveza

Henrih von Stefan je bio poštanski službenik Sjeverno Njemačke konfederacije. On se zalaže za kreiranje međunarodne poštanske organizacije i uspijeva da ubjedi vladu Švajcarske da u Bernu 15. septembra 1874. godine organizuje konferenciju gdje učešće uzimaju delegati iz dvadaset dvije zemlje i to: Austrije, Belgije, Kostarike, Danske, Španije, Francuske, Velike Britanije, Holandije, Portugala, Turske, Švajcarske, SAD, Njemačke , Egipta, Rumunije, Srbije, Rusije i Turske.

Bio je ovo prvi kongres ali uspjeh nije izostao. 9. oktobra 1874. godine osnovan je Svjetski poštanski savez. Prvi naziv bio je General Postal Union, ali već na sledećem kongresu u Parizu 1878. godine organizacija dobija naziv koji je i danas u upotrebi Universal Postal Union ili skraćeno UPU. Ukupno je održano 22. kongresa.

1848. godine organizacija se pridružuje Ujedinjenim Nacijama (UN).

Slika 3.-Henrih von Stefan

2. Svjetski poštanski savez- uloga, organi i dokumenta

Svjetski poštanski savez prva je univerzalna svjetska organizacija i radi toga predstavlja najstariji oblik multilateralne saradnje u svijetu. I danas je Sjetski poštanski savez (SPS) najvažniji faktor za neometano funkcionisanje međunarodnog poštanskog saobraćaja.

Stvorio je jednu teritoriju za razmjenu poštanskih pošiljaka i povezuje svijet kao jednu cjelinu. Danas Svjetski poštanski savez funkcioniše na osnovu akata donijetih usaglašavanjem zemalja članica. Princip jedinstva poštanske teritorije za razmjenu

4


pismonosnih pošiljaka, pored jedinstva pismonosnih taksa i slobode tranzita, predstavlja osnovicu na kojoj počiva djelatnost Svjetskog poštanskog saveza.

Misija i vizija Svjetskog poštanskog saveza predstavlja obezbjeđivanje stalnog održivog razvoja kvalitetne, efikasne i dostupne univerzalne poštanske usluge u cilju zadovoljenja narastajućih potreba korisnika putem:

Slobodnog protoka poštanskih pošiljaka na jedinstvenoj poštanskoj teritoriji sastavljenoj od međusobno povezanih mreža,

Prihvatanja jedinstvenih standarda kvaliteta i upotrebe novih tehnologija, Obezbjeđenja saradnje i međupovezanosti zainteresovanih strana, Podsticanja efikasne tehničke saradnje, Zadovoljenja potreba korisnika.

Vizija Svjetskog poštanskog saveza je novom poštanskom strategijom definisana tako da je „Poštanski sektor viđen kao osnovnа komponentа globalne ekonomije”. Poštanski sektor se na ovaj način stavlja u srce svejtske ekonomije što ga čini osnovnim stožerom ekonomskog rasta i razvoja država članica Saveza.

Svjetska poštanska konvencija i njen Pravilnik za izvršenje sadrže zajednička pravila koja se primjenjuju na Međunarodnu poštansku službu, kao i odredbe koje se odnose na pismonosnu službu. Ova akta su obavezna za sve zemlje članice.

Aranžmani Saveza i njihovi pravilnici za izvršenje regulišu ostale službe, osim pismonosne, između zemalja članica koje su njihove ugovornice. Oni su obavezni za sve te zemlje.

Pravilnike za izvršenje, koji sadrži pravila potrebna za primjenu Konvencije i Aranžmana donosi Savjet za poštansku eksploataciju, imajući u vidu odluke koje je donio Kongres.

Radi ostvarivanja svojih ciljeva Svjetski poštanski savez djeluje preko svojih organa. To su:

Kongres Svjetskog poštanskog saveza , Izvršni savjet Kongresa, Savjet za poštansku eksploataciju, Međunarodni biro Svjetskog poštanskog saveza.

Organi Svjetskog poštanskog saveza biće opisani detaljnije u posebnom poglavlju ovog rada.

5


3. Univerzalna poštanska integracija

U cilju što bržeg razvoja i unapređenja međunarodnog poštanskog saobraćaja, Svjetski poštanski savez je usvojio određene principe:

Princip jedinstva poštanske teritorije, Princip slobode poštanskog tranzita , Princip jedinstva pismonosnih taksa.

3. 1. Princip jedinstva poštanske teritorije

Princip jedinstva poštanske teritorije predstavlja osnovu na kojoj počiva djelatnost Svjetskog poštanskog saveza. Korisnici poštanskih usluga stiču pravo da se prema opštim uslovima služe poštom za otpremu svoje korespondencije za inostranstvo.

Ovaj princip se odnosi samo na međunarodnu razmjenu pismonosnihh pošiljaka. Pravo je i obaveza svake zemlje članice Saveza da na svom području organizuje:

Redovan prijem pismonosnih pošiljki preko svih svojih pošta za primaoce u drugim zemljama,

Preko svih svojih pošta redovnu isporuku pismonosnih pošiljki koje dolaze od pošta drugih zemalja,

Redovan tranzit pošiljki, odnosno zaključaka koji prelaze preko teritorije pojedine zemlje.

3. 2. Princip slobode poštanskog tranzita

Na cijeloj teritoriji Saveza zagarantovana je sloboda tranzita. Princip slobode tranzita može se sagledati sa više aspekata. On obavezuje svaku poštansku upravu da uvijek, najbržim putem otprema pismonosne pošiljke i direktne zaključke, vezama koje sama koristi za sopstvene pošiljke u otvorenom tranzitu koje joj je predala neka druga poštanska uprava. Ova obaveza primjenjuje se za avionske pošiljke, bez obzira na to da li posredujuća poštanska uprava učestvuje ili ne u njihovom daljem otpremanju.

Članice saveza koje ne učestvuju u razmjeni pisama koja sadrže biološke materijale podložne kvarenju ili radioaktivne materije, mogu da ne primaju takve pošiljke u otvorenom tranzitu preko svoje teritorije. Zemlje članice koje ne vrše službu pisma sa označenom vrijednošću, moraju tranzitirati takve pošiljke preko svoje teritorije, s tim što je odgovornost ovih zemalja ograničena na odgovornost predviđenu za preporučene pošiljke.

Za poštanske pakete koji se otpremaju suvozemnim ili pomorskim putem sloboda tranzita se ograničava na teritoriju zemalja koje učestvuju u ovoj vrsti službe. Sloboda tranzita za avionske pakete zagarantovana je na cijeloj teritoriji Saveza, izuzev zemalja članica koje

6


nisu pristupile aranžmanu o poštanskim paketima i razmjeni paketa za označenom odgovornošću.

Svaka zemlja članica Svjetskog poštanskog saveza koja učestvuje u prenosu poštanskih pošiljki za račun drugih uprava ima pravo na naknadu tranzitnih troškova. Naknada za tranzitne troškove nije u suprotnosti sa slobodnim tranzitima ali treba da bude što je moguće bliže stvarnim troškovima prevoza.

Povreda slobode tranzita od strane pojedinih zemalja članica Saveza izaziva i sankcije tj. pravo drugih zemalja da prekinu poštanske veze sa takvom zemljom.

3. 3. Princip jedinstva pismonosnih taksa

Jedinstvo pismonosnih taksa u međunarodnom poštanskom saobraćaju sastoji se u tome da je taksa između zemalja članica Saveza za istu vrstu pošiljke ista. Ovako izražene takse predviđene su konvencijom, s tim što poštanske uprave imaju pravo da na osnovu bilateralnih sporazuma uvode u međunarodni saobraćaj niže takse. Nije dozvoljeno uvođenje taksa viših od onih koje su predviđene Konvencijom.

Zaključnim protokolom Konvencije dozvoljeno je da članice Saveza mogu pismonosne takse koje su predviđene u zlatnim santimima, odnosno u DTS povećati za 100 % ili umanjiti za 70 % od taksi utvrđenih Konvencijom, zavisno od ekonomskih uslova svake zemlje članice Saveza. Procenat povećanja, odnosno umanjenja prepušten je poštanskim organizacijama.

3. 4. Oslobađanje od poštanskih taksa

Poštanskom Konvencijom izričito su predviđeni slučajevi oslobađanja od poštanskih taksa i aranžmani i zaključni protokoli ovih akata.

Oslobođene su plaćanja svake poštarine pismonosne pošiljke koje se odnose na poštansku službu, a koje šalju poštanske uprave ili koje se razmjenjuju između:

poštanskih uprava i organa Svjetskog poštanskog saveza poštanskih uprava i užih saveza organa svjetskog poštanskog saveza i užih saveza pošta zemalja članica pošta i poštanskih uprava poštanskih uprava i Međunarodnog biroa

Pismonosne pošiljke, poštanski paketi, novčane pošiljke i pisma sa označenom vijednošću, adresovane na ratne zarobljenike ili one koje oni šalju oslobođeni su plaćanja svake poštarine. Od plaćanja poštanskih taksa oslobođeni su i sekogrami, s tim što su oni oslobođeni i posebnih taksa, kao što su:

preporučeno rukovanje izvještaj o uručenju

7


hitna dostava potraživanja i otkupnine

Međutim, ukoliko bi neki od ovih pošiljalaca željeli da pošiljke otpreme avionom, onda bi morali da plate dopunsku taksu za avionski prenos.

3. 5. Arbitraža

Prema odredbama Svjetske poštanske konvencije u slučaju neslaganja između dvije ili više zemalja članica Svjetskog poštanskog saveza u pogledu tumačenja odredaba Konvencije ili aranžmana, kao i njihovih Pravilnikia, predviđeno je da se spor rješava arbitražom.

Arbitraža je stara koliko i Svjetski poštanski savez. Ona se odnosi na dva slučaja:

na mogući spor u vezi sa tumačenjem izvjesnih odredaba na eventualne odgovornosti jedne od članica Saveza za pogrešno tumačenje

izvjesnih odredaba.

U slučaju spora svaka poštanska uprava bira za svog arbitra jednog člana Saveza koji nije zainteresovan za nastali spor. Članice Svjetskog poštanskog saveza koje su u sporu mogu za arbitra uzeti i Međunarodni poštanski biro.

Presuda se donosi većinom glasova. U slučaju istog broja glasova arbitri biraju još jednu oštansku upravu koja nije zainteresovana u sporu. Odluke arbitražnih sudova obavezne su za strane u sporu.

3. 6. Odnosi Svjetskog poštanskog saveza

Za vrijeme zasjedanja Kongresa u Parizu jula 1947. godine potpisan je ugovor između Svjetskog poštanskog saveza i Ujedinjenih nacija.

Prema odredbama ugovora utvrđeno je da predstavnici Ujedinjenih nacija učestvuju na svim kongresima Svjetskog poštanskog saveza, a predstavnici Svjetskog poštanskog saveza imaju pravo učešća u radu Generalne skupštine OUN u svojstvu savjetodavnog organa po svim pitanjima koja su od interesa za Svjetski poštanski savez. Svjetski poštanski savez obavezao se da na dnevni red Kongresa stavi i ona pitanja koja bi predložile Ujedinjene nacije.

Dalja saradnja se sastoji u:

razmjeni informacija između dvije organizacije davanju pomoći Ujedinjenim nacijama od strane Saveza u okvirima koje dopušta

Svjetska poštanska konvencija tehničkoj i administrativnoj saradnji itd.

Odnosi Ujedinjenih nacija i svjetskog poštanskog saveza odvijaju se na bazi potpisanog ugovora.

8


4. Sastav, struktura i organi Svjetskog poštanskog saveza

Radi ostvarivanja svojih ciljeva Svjetski poštanski savez djeluje preko svojih organa. To su:

Kongres Svjetskog poštanskog saveza , Izvršni savjet Kongresa, Savjet za poštansku eksploataciju, Međunarodni biro Svjetskog poštanskog saveza.

4. 1. Kongres Svjetskog poštanskog saveza

Kongres je najviši organ Svjetskog poštanskog saveza, a sačinjavaju ga ovlašćeni predstavnici vlada zemalja članica. Redovno se održava svake pete godine. On je i zakonodavni organ, jer donosi izmjene i dopune svih akata Svjetskog poštanskog saveza.

Kongres je, u isto vrijeme, i politički organ, jer usmjerava rad Svjetskog poštanskog saveza do narednog kongresa. U tom cilju određuje zadatke organima Saveza (Izvršnom savjetu, Savjetodavnom vijeću za poštanske studije i generalnom direktoru), utvrđuje godišnje limite izdataka do narednog kongresa i bira članove Izvršnog savjeta, Savjetodavnog vijeća za poštanske studije, generalnog direktora i njegovog zamjenika.

Jedan od važnih i osnovnih zadataka svakog Kongresa je da vrši izmjene i dopune Ustava Svjetskog poštanskog saveza, Konvencije i aranžmana. Ukoliko se ukaže potreba, kongres može formirati i posebne komisije za rješavanje pojedinih pitanja.

Na Kongresu mogu prisustvovati i predstavnici OUN- a i specijalizovanih agencija, ali samo kao posmatrači.

Kao organ Svjetskog poštanskog saveza postoji i vanredni Kongres. Vanredni kongres se sastaje na prijedlog 2/3 članica Saveza. Do sada nije nijednom došlo do sazivanja vanrednog Kongresa. Međutim, smatra se da su vanredni Kongresi održani povodom proslave 25- godišnjice, 50- godišnjice, 70- godišnjice, dok je 100- godišnjica postojanja SPS-a proslavljena u Lozani 1974. godine.

4. 2. Upravni savjet Svjetskog poštanskog saveza

Najznačajni organ poslije Kongresa je Izvršni savjet. Na Bečkom kongresu 1964. godine promjenjem je naziv Komisije za izvršenje i vezu u Izvršni savjet, a 1994. u Upravni savjet. Upravni savjet broji 41. člana i u njemu su proporcionalno zastupljene zemlje članice svih pet geografskih regiona. Članove Upravnog savjeta bira Kongres na osnovu pravilne geografske pripadnosti zemalja članica. Jedna zemlja može biti birana u organe Saveza samo dva puta uzastopno, ali tako da na svakom zasjedanju Kongresa bude

9


obnovljena najmanje jedna polovina članova. Izvršni savjet može donijeti samo odluke na osnovu ovlašćenih predstavnika poštanskih organizacija zemalja članica. Ukoliko neku od zemalja na sastanku Izvršnog savjeta predstavlja njen diplomata, ili drugo lice, ono bi moglo samo prisustvovati bez prava odlučivanja, odnosno glasanja.

Jugoslovenski predstavnik u izvršnom savjetu biran je dva puta i to: Lozani 1974. i Rio de Ženeiru 1979. godine u svojstvu predstavnika jedne od deset komisija Savjeta.

Nadležnosti Savjeta su sledeće:

Održavanje redovne saradnje sa poštanskim upravama zemalja članica Saveza, Razvijanje i unaprjeđivanje tehnike pomoći u okviru PS, Proučavanje i analiziranje stanja, zakonodavnih i pravnih pitanja iz oblasti

poštanske službe i sa nastalim problemima upoznaje zemlje članice Saveza u cilju daljeg unapređivanja poštanskog saobraćaja.

Održavanje stalne i neprekidne veze sa OUN, kao i sa ostalim specijalizovanim ustanovama međunarodnog karaktera.

Izvršni savjet, takođe, kontroliše rad Međunarodnog biroa, direktora i ostalih službi koje imenuje na predlog Švajcarske vlade. Izvršni savjet o svom radu podnosi izvještaj Kongresu, kao i ostalim članicama Saveza. Izvršni savjet odobrava godišnji izvještaj Međunarodnog biroa o radu Saveza i na njega, ako treba, stavlja određene primjedbe. O svom radu u određenom mandatnom periodu Izvršni savez posle svakog zasjedanja podnosi izvještaj svim članovima Saveza.

Sastanak Izvršnog savjeta saziva predsjednik poslednjeg zasjedanja Kongresa i biraju se predsjednik i četiri podpredsjednika Savjeta.

O radu i načinu odlučivanja Savjet donosi odgovarajući Pravilnik.

4. 3. Savez za poštansku eksploataciju

Sastoji se od 40. članova koje bira Kongres. Mandat mu traje koliko i vrijeme između dva kongresa i donosi svoj Pravilnik. Savjetodavno vijeće donosi i svoj Pravilnik. Po pravilu savjetodavno vijeće se sastaje svake godine u sjedištu savjeta.

Nadležnosti savjeta za poštansku eksploataciju su sljedeće:

organizuje proučavanje najvažnijih tehničkih, eksploatacionih i ekonomskih problema, problema tehničke saradnje koji su od interesa za poštanske uprave svih zemalja članica saveza i da u vezi sa tim priprema obavještenja i mišljenja

pristupa proučavanj uproblema nastave i stručnog osposobljavanja koji interesuju nove zemlje i zemlje u razvoju

preuzima potrebne mjere radi proučavanja širenja iskustva i novih dostignuća u oblasti tehnike, eksploatacije, ekonomike i stručnog osposobljavanja, a koji su od interesa za poštansku službu

proučava postojeće stanje i potrebe poštanskih službi u novim zemljama i zemljama u razvoju priprema odgovarajuće preporuke o putevima i načinima poboljšavanja poštanskih službi u ovim zemljama

10


preuzima,u dogovoru sa savjetom, odgovarajuće mjere u oblasti tehničke saradnje sa svim zemljama članicama saveza, a posebno sa novim zemljama i zemljama u razvoju

razmatra i sva ostala pitanja koja mu podnesi neki član savjetodavnog vijeća, Izvršnog savjeta, ili bilo koja uprava zemlje članice.

Članovi savjetodavnog vijeća aktivno učestvuju u njegovom radu. Zemlje članice koje nisu u savjetodavnom vijeću mogu, na svoj zahtijev, da sarađuju u preduzetim studijama.

Savjetodavno vijeće formuliše, ako je to potrebno, predloge za Kongres koji neposredno proističu iz njegove djelatnosti. Ove predloge podnosi samo Savjetodavno vijeće po sporazumu sa Izvršnim savjetom, ukoliko je riječ o pitanjima iz njegove nadležnosti.

Dužnost sekretarijata Savjetodavnog vijeća obavlja Međunarodni poštanski biro.

4. 4 Međunarodni biro Svjetskog poštanskog saveza

Svetski poštanski savez ima svoju centralnu poštansku službu koja se nalazi u sedištu Saveza, a čiji je naziv Međunarodni poštanski biro. Međunarodni poštanski biro radi pod nadzorom Švajcarske poštanske uprave. Međunarodni biro sastavlja i uredno vodi spisak zemalja članica Saveza, vodeći u njemu i razrede doprinosa svake od njih. Biro takođe sastavlja i vodi spisak anražmana zemalja članica ugovornica tih aranžmana.

Međunarodnim biroom rukovodi generalni direktor. On priprema rad Kongresa, administrativnih konferencija i specijalnih komisija. Biro se stara o štampanju i raspodjeli dokumenata koja dostavlja upravama zemalja članica. Međunarodni biro obavlja poslove za potrebe Izvršnog savjeta, Savetodavnog vijeća za poštanske studije i poštanskih uprava radi pribavljanja potrebnih obavještenja koja se odnose na poštansku službu.

Zadaci Biroa su da:

prikuplja, objedinjuje i dostavlja sva obaveštenja koja su od interesa za međunarodnu poštansku službu;

daje na zahtjev uprava u sporu mišljenja o spornim pitanjima; postupa po zahtjevima za tumačenje i izmjenu akata Saveza i pristupa poslovima redakcionog ili dokumentarnog karaktera koje mu dodeljuje

Savez ili kojima bi se bavio u interesu Saveza.

Međunarodni biro posreduje u svojstvu ureda za kompezaciju i likvidaciju svih vrsta računa u međunarodnoj poštanskoj službi i između poštanskih uprava koje zatraže posredovanje.

Biro ima zadatak da u okviru međunarodne tehničke saradnje razvija poštansku tehničku pomoć u njenim oblicima. Međunarodni biro je dužan da vrši izradu poštanskih legitimacija, međunarodnih kupona za odgovor, poštansko putničkih bonova i da njima snadbijeva po cijeni koštanja poštanske uprave koje to zatraže. Na osnovu dokumenata koja mu se stavljaju na raspolaganje, međunarodni biro izdaje časopis na engleskom, francuskom, arapskom, kineskom, ruskom, njemačkom i španskom jeziku.

11


Međunarodni biro sačinjava godišnji izvještaj o radu saveza koji se dostavlja poštanskim upravama pošto ga usvoji izvršni savjet. Godišnji izvještaj se dostavlja i užim savjetima kao i organizaciji Ujedinjenih nacija.

4. 5. Izdaci saveza

Svjetski poštanski savez u svom radu ima i znatne materijalne troškove. Još od svog osnivanja ove troškove unaprijed avansira- snosi Švajcarska vlada. Po izvršenom završnom računu, zemlje članice saveza, plaćaju svoj dio doprinosa u visini svojih članskih razreda, tako da se avansirana sredstva vraćaju Švajcarskoj vladi.

Ovakav način finansiranja Švajcarska vlada je otkazala, pa je kongres usvojio varijantu po kojoj će se do 1982. godine plaćati 100 % budžeta i još 20 % za 1979. godinu i tako za pet godina. Iz ovoga proizilazi da će se svi troškovi plaćati sukcesivno 20 % u toku 10 godina.

Sve zemlje članice Saveza su podijeljene u sedam klasa. Svaka klasa ima određeni broj jedinica i to: 25, 20, 15, 10, 5, 3 i 1 počev od prve klase.

Troškove Saveza, po potrebi snose zajednički zemlje članice Saveza. Troškovi mogu biti:

Godišnji troškovi Saveza, Troškovi za održavanje narednog kongresa

5. Akta Svjetskog poštanskog saveza

Pravni propisi Svjetskog poštanskog saveza imaju opšti naziv Akta Svjetskog poštanskog saveza i podjeljeni su u dvije kategorije propisa i to:

obavezne i fakultativne

Obavezni akti Saveza su:

Ustav Svjetskog poštanskog saveza Opšti pravilnik Svjetskog poštanskog saveza Svjetska poštanska konvencija sa Pravilnikom za njeno izvršenje

Fakultativna akta su:

Aranžman o pismima sa označenom vrijednošću, sa Pravilnikom za izvršenje. ( Ovaj aranžman je donijet na kongresu u Parizu 1878. godine, a da bi njegova primjena postala obavezna, on je ukinut kao samostalni akt i njegove osnovne odredbe je Osamnaesti kongres u Rio de Žaneiru 1979. godine unio u Svjetsku poštansku konvenciju. )

12

http://sh.wikipedia.org/wiki/1979

http://sh.wikipedia.org/wiki/Rio_de_%C5%BDaneiro

http://sh.wikipedia.org/wiki/1878

http://sh.wikipedia.org/wiki/Pariz


Aranžman o poštanskim paketima, sa Pravilnikom za izvršenje. Aranžman o poštanskim uputnicama i poštanskim putničkim bonovima. Aranžman o poštanskoj čekovnoj službi, sa Pravilnikom za izvrešenje. Aranžman o otkupnim pošiljkama, sa Pravilnikom za izvršenje. Aranžman o hartijama od vrijednosti, sa Pravilnikom za izvršenje. Aranžman o međunarodnoj štednoj službi, sa Pravilnikom o izvršenju.

Sl. 3. Akta svjetskog poštanskog saveza

5. 1. Ustav svjetskog poštanskog saveza

Osnovni akt Saveza je Ustav i on sadrži osnovna pravila saveza. Ustav Svjetskog poštanskog saveza određuje unapređenje veza među narodima, dobro funkcionisanje poštanskog saobraćaja i doprinosi razvijanju međunarodne saradnje u oblasti kulture, ekonomije i društva. Ustav Svjetskog poštanskog saveza donijeli su na Petnaestom kongresu u Beču ovlašćeni predstavnici zemalja Svjetskog poštanskog saveza. Da bi Ustav funkcionisao postoje odredbe Opšteg pravilnika koje su obavezne za sve zemlje članice saveza. Svjetska poštanska konvencija i njen Pravilnik za izvršenje sadrže opšta pravila koja se primjenjuju u međunarodnoj poštanskoj službi i odredbe koje se odnose na pismenosnu službu. I one su takođe obavezne za sve zemlje članice Svjetskog poštanskog

13


saveza. U međunarodnom poštanskom saobraćaju pismonosna služba je regulisana Svjetskom poštanskom konvencijom i Pravilnikom za njeno izvršenje, a rad ostalih službi regulisan je odgovarajućim aranžmanima koji donose poštanske uprave zemalja članica Saveza.

5. 2. Svjetska poštanska konvencija i pravilnik za njeno izvršenje

Svjetska poštanska konvencija i njen Pravilnik za izvršenje sadrže zajednička pravila koja se primjenjuju na međunarodnu poštansku službu kao i odredbe koje se odnose na pismenosnu službu. Ova akta su obavezna za sve zemlje članice. Opšti pravilnik Svjetskog poštanskog saveza sadrži odredbe koje obezbjeđuju primjenu Ustava i funkcionisanje Saveza. On je obavezan za sve zemlje članice.

Aranžmani Saveza i njihovi Pravilnici za izvršenje regulišu ostale službe, osim pismenosne, i to između zemalja članica koje su ugovornice tih instrumenata. Oni su obavezni za sve te zemlje. Pravilnik za izvršenje konvencije i aranžmana koji sadrže njihovu primjenu donose poštanske uprave zainteresovanih zemalja članica. Ukoliko se dogodi da jedna zemlja ne ratifikuje Ustav ili ne odobri ostala akta, oni će ipak važiti za ostale zemlje koje su ih ratifikovale.

Za zakonodavstvo zemalja članica Svjetskog poštanskog saveza odredbe akata Saveza ne utiču ni u čemu što nije izričito predviđeno tim aktima. To znači da će se propisi u unutrašnjem saobraćaju primjenjivati u svakom slučaju gdje Ustav, Konvencija ili pojedini aranžmani nisu bili isključivi. Kada je riječ o pružanju usluga u međunarodnom saobraćaju, pravila iz unutrašnjeg saobraćaja će se u izvjesnim slučajevima primjenjivati kao osnova. Ovo je naročito uočljivo prilikom isporuke pošiljki određivanja lica koja se smatraju primaocem pošiljke.

Ustavni zakon Saveza je Konvencija. Odredbama Konvencije regulisana je i pismonosna služba. U prvom dijelu konvencije sadržane su i odredbe o uslovima za izmjenu propisa Konvencije, o arbitraži, kao i opšta pravila za vršenje međunarodne poštanske službe.

U opšta pravila, uglavnom, spadaju odredbe o:

slobodi tranzita poštanskim paketima novčanoj jedinici zabrani i ograničenjima oslobađanju od poštanskih taksa obavezama i načinu likvidiranja međusobnih obaveza, poštanskim markama i

drugim vrijednosnicama.

Odredbe o pismonosnoj službi nalaze se u drugom dijelu Konvencije. Zaključni protokol konvencije ima značajnu ulogu u stvaranju jedinstva međunarodnog PTT saobraćaja. Pojedine odredbe su unošene u Konvenciju kao fakultativne, da bi kasnije postale obavezne za sve članice potpisnice.

14


U sastavni dio Konvencije ulazi Pravilnik za njeno izvršenje. On sadrži detalje odredbe kojim se reguliše izvršavanje osnovnih pravila predviđenih Konvencijom.

Ratifikacija je treća faza u donošenju Konvencije i aranžmana. To je, ustvari, potpisivanje izjave o prihvatanju obaveza jedne od ugovorenih strana.

5. 3. Ostali zadaci svjetskog poštanskog saveza i članstva u njemu

Osnovni zadatak svjetskog poštanskog saveza je da obezbjedi organizovanje i izvršenje zadataka poštanske službe i da kroz nju doprinosi razvijanju međunarodne saradnje. Svjetski poštanski savez je jedinstveno poštansko područje za razmjenu pismenosnih pošiljki.

Zadatak Saveza je da učestvuje granicama svoje mogućnosti, u tehničkoj pomoći koju zahtjevaju zemlje članice. Da bi Svjetski poštanski savez ostvario svoje ciljeve, Osnivački kongres Saveza je utvrdio jedinstvenu poštansku teritoriju za razmjenu pismonosnih pošiljki.

Princip jedinstva poštanske teritorije, princip jedinstva slobode tranzita i princip jedinstva pismonosnih taksa, predstavljaju osnovicu na kojoj počiva osnovna djelatnost Svjetskog poštanskog saveza.

Pitanje prijema u članstvo nije mijenjano od Kongresa iz 1878. god. pa do Pariskog 1947. god. Prijem u članstvo je vršen na osnovu jedinstvene izjave, što je dovodilo do političkih zloupotreba. Da bi se onemogućili dalji politički uticaji, odlučeno je da se u Savez mogu učlaniti samo suverene zemlje, čak iako nisu članice OUN, ako se za njihov prijem izjasne dvije trećine članica. Svaka zemlja članica Ujedinjenih nacija može pristupiti u članstvo Saveza. Zahtijev za prijem u članstvo upućuje se diplomatskim putem vladi Švajcarske konferencije, koja ga notifikuje i upućuje vladama svih članica saveza. Po izjašnjavanju dvije trećine članica, smatra se da je zainteresovana zemlja primljena u Savez.

Sjedište Svjetskog poštanskog saveza i njegovih organa je u Švajcarskoj ( Bern). Službeni jezik Saveza je francuski, za rasprave na sastancima organa saveza dozvoljena je i upotreba engleskog, španskog i ruskog jezika uz obavezno prevođenje. Dozvoljeno je i korišćenje drugih jezika, s tim što troškove prevođenja snose zemlje koje se služe tim jezikom.

15


6. Zaključak

U ovom maturskom radu opisala sam Svjetski poštanski savez. Rad je podijeljen na 5. poglavlja, u kojima sam opisala ulogu, organe i dokumenta Svjetskog poštanskog saveza, univerzalne poštanske integracije, kroz osnovne principe na kojima počiva djelatnost ovog Saveza i na kraju organe i akte SPS- a.

Svjetski poštanski savez kao nepolitička organizacija, se ne bavi unutrašnjim aspektima organizacije i funkcionisanja poštanskog saobraćaja država članica. Međutim, države članice prihvataju obavezu da primjenjuju regulativu Saveza u međunarodnom poštanskom saobraćaju. Osnovni principi ove regulative su: jedinstvo poštanske teritorije, sloboda poštanskog tranzita i jedinstveni principi tarifiranja za međunarodne pismonosne usluge.

Svjetski poštanski savez sa mrežom od 670 000 jedinica poštanske mreže širom svijeta i 5,4 miliona zaposlenih predstavlja najveći distribucioni kanal na svijetu koji preradi i dostavi 381milijardu pisama godišnje, 6,1 milijardi paketa i 51 milion EMS pošiljaka godišnje i čiji je ukupni godišnji prihod 331 milijarda dolara.

Svjetski poštanski savez je jedna od ključnih organizacija bez koje, ne bi bilo moguće odvijanje međunarodnog poštanskog saobraćaja. Ova organizacija je uspjela da ujedini svijet i od više poštanskih teritorija napravi jednu cjelinu, tj. teritoriju sa istim pravilima za prenos pošiljaka. Osnivanjem Svjetskog poštanskog saveza prenos pošiljaka je postao brži, kvalitetniji i jeftiniji. Svojim pravilnikom koji su usvojile zemlje članice uspio je da pokrije sve nedostatke koji su ometali odvijanje poštanskog saobraćaja između različitih zemalja.

Sve ovo ukazuje na značaj i važnost osnivanja i postojanja jedne organizacije kakva je Svjetski poštanski savez.

16


Literatura

1. D. Marković: "Poštanski saobraćaj", Saobraćajni fakultet, Beograd, 2006.

2. B. Grgurović i D. Marković: " Poštanske usluge i mreže", Viša škola za informacione i komunikacione tehnologije, Beograd, 2006.

3. Pravilnik o opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga, Službeni list Republike Crne Gore 029/06-2 i 042/06-4

4. Pravilnik o posebnim uslovima za obavljanje poštanskih usluga, Službeni list Republike Crne Gore 079/06-14 i 008/07-16

5. Izvori sa interneta

www.srpske pošte.com

postel.sf.bg.ac.rs/downloads/simpozijumi/.../1.%20O.%20Jovicic.pdf

postel.sf.bg.ac.rs/.../Postanski%20saobracaj.../6.%20Gligoric,%20Djumic...

www.podaci.net/_gCGO/propis/...o_postanskim/Z-puslug04v1157.html

sr.wikipedia.org/sr/Светски_поштански_савез

17


Sadržaj

Uvod..................................................................................................................1

1. Istorijski razvoj Svjetskog poštanskog saveza..........................................2

1.1. Stanje međunarodnog poštanskog saobraćaja prije osnivanja svjetskog poštanskog saveza.................................................................................................................2

1. 2. Pariska konferencija 1863. godine.......................................................................3

1.3. Osnivanje Svjetskog poštanskog saveza...............................................................4

2. Svjetski poštanski savez- uloga, organi i dokumenta...............................4

3. Univerzalna poštanska integracija.............................................................6

3. 1. Princip jedinstva poštanske teritorije..................................................................6

3. 2. Princip slobode poštanskog tranzita....................................................................6

3. 3. Princip jedinstva pismonosnih taksa...................................................................7

3. 4. Oslobađanje od poštanskih taksa........................................................................ 7

3. 5. Arbitraža................................................................................................................8

3. 6. Odnosi Svjetskog poštanskog saveza...................................................................8

4. Sastav, struktura i organi Svjetskog poštanskog saveza..........................9

4. 1. Kongres Svjetskog poštanskog saveza................................................................9

4. 2. Svjetska poštanska konvencija i pravilnik za njeno izvršenje........................9

4. 3. Savez za poštansku eksploataciju....................................................................10

4. 4 Međunarodni biro Svjetskog poštanskog saveza.............................................11

18


4. 5. Izdaci saveza.......................................................................................................12

5. Akta Svjetskog poštanskog saveza...........................................................12

5. 1. Ustav svjetskog poštanskog saveza....................................................................13

5. 2. Svjetska poštanska konvencija i pravilnik za njeno izvršenje........................14

5. 3. Ostali zadaci svjetskog poštanskog saveza i članstva u njemu........................15

Zaključak........................................................................................................16

Literatura.......................................................................................................17

19


Srednja stručna školaPljevlja

Stručni rad

Predmet: Poštanski saobraćaj


20


Mentor Učenik Ćosović Ranka Alorić Marijana IV-5

Pljevlja, jun 2013.

21

Documents

Svetski Postanski Savez