SZKOŁA JAKO ŚRODOWISKO

WYCHOWAWCZE

Drugim po rodzinie znaczącym środowiskiem wychowawczym w życiu dzieci i młodzieży jest szkoła. Jednak w odróżnieniu od rodziny funkcjonuje ona w warunkach zinstytucjonalizowanych (tzn. bywa powoływana i poddawana przez odnośne władze państwowe, a przynajmniej w ścisłym porozumieniu z nimi oraz za ich zgodą).

CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO

Szkoła jest podstawową instytucją oświatowo-wychowawczą. Zajmuje się kształceniem i wychowywaniem dzieci, młodzieży i dorosłych. Działa zgodnie z przyjętymi w danym społeczeństwie celami, zadaniami oraz koncepcjami oświatowo wychowawczymi.

Charakterystyka szkół:• Realizacja programów szkolnych • Komu podlegają szkoły• Działalność dydaktyczna – lekcje, przerwy• Podział na klasy

Szkoły dzielimy na:• Publiczne – zakładane, prowadzone przez MENiS• Niepubliczne – tworzone i zakładane przez osoby

fizyczne i prawne

Szkoła w systemie edukacji – w polskim systemie szkolnym wprowadzono następującą strukturę organizacyjną: Placówki wychowania przedszkolnego dla dzieci w wieku 3-6 lat.

W tym roczne przygotowanie dzieci w wieku 6 lat do pójścia do szkoły.

Szkoły podstawowe – z podziałem na dwa cykle dydaktyczne, nauczanie zintegrowane w klasach I-III, bez wyodrębnienia poszczególnych przedmiotów za wyjątkiem religii. Oraz nauczanie blokowe w klasach IV-VI, z uwzględnieniem różnego rodzaju przedmiotów nauczania.

Trzyletnie gimnazja – podobnie jak szkoły podstawowe są obowiązkowe dla wszystkich uczniów.

Trzyletnie licea ogólnokształcące, trzyletnie licea profilowe, czteroletnie technika, dwuletnie lub trzyletnie szkoły zawodowe

Szkoły policealne, uzupełniające licea ogólnokształcące i technika uzupełniające.

Szkoły artystyczne, szkoły dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

nauczycielNauczyciele – podmiotowość nauczyciela wyraża się głównie w jego samowiedzy pedagogicznej.

Nauczyciel-wychowawca :• Animator życia społecznego w klasie• Mikrosystem wychowawczy w szkole• Podejmuje decyzje reaktywne i aktywne• Miary i kryteria samooceny i samokontroli efektywności pracy

nauczycielskiej• Kwestionariusz wychowawcy

uczeńśrodowisko wychowawcze szkoły jest dla ucznia zbiorem elementów rzeczywistości społecznej i instytucjonalnej.

Każdy uczeń posiada status i formę. Cechami tego statusu są:• Pozostawienie jednostki wieku szkolnego uzależniania od wyjścia z okresu

przedszkolnego do usamodzielnienia się lub rozpoczęcia studiów wyższych• Zobowiązanie do rozpoczęcia nauki wg jednolitych programów od klasy I do

klasy kończącej się wydaniem świadectwa ukończenia szkoły , podleganie jednolitemu systemu oceny, egzaminów i promocji

• Formalne uzależnienie jednostki od nauczycieli spełniających urzędowo przypisane role dydaktyczno-wychowawcze.

• Przynależność ucznia do sformalizowanej organizacji społeczności rówieśniczej w szkole

• Podleganie normom, które wynikają m.in. regulaminów szkolnych i programów nauczania

Uczniowie biorą udział w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Po stronie podmiotowego współdziałania uczniów mówią argumenty dotyczące postaw człowieka. A więc uczniowie: są bardziej racjonalni w działaniu, mają poczucie odpowiedzialności za własne decyzje, łatwiej znoszą porażki i sytuacje frustracyjne. Trudno więc wyobrazić sobie bardziej korzystniejsze środowisko szkolne. Należy się więc zastanowić czym byłoby stworzenie innej szkoły , jeśli nie chodzi o nagłą przebudowę systemu oświatowego.

Zasada „primum non nocera”. Gdyby jednak ten kanon został praktycznie uznany przez pedagogów – wówczas to co chcemy nazwać „inną szkołą”, musiałoby: • Eliminować czynniki lękotwórcze, stanowiące elementy różnego rodzaju

procedur dyscyplinujących• Zastąpić metody „nadawania i utrwalania” informacji metodami

wymagającymi dialogu pomiędzy uczniami i nauczycielami• W jak największym stopniu zastąpić zadania odtwórcze stawiane uczniom-

zadaniami wymagającymi twórczych, innowacyjnych postaw i zachowań• Przez zwiększenie zakresu samorządności uczniów we wszystkich sytuacjach

szkolnych pozwolić im na praktyczne uczenie się i podejmowanie decyzji.

EDUKACJA RÓWNOLEGŁAPodstawowymi elementami tej edukacji równoległej są:• ośrodki wychowania naturalnego (rodzina, grupa rówieśnicza, sąsiedztwo)• placówki opieki wychowawczej nad dziećmi i młodzieżą (np. domy

dziecka, internaty)• placówki wspomagające rozwój dzieci i młodzieży (np. świetlice, kluby,

domy kultury, tereny zabaw)• instytucje bezpośredniego rozpowszechniania kultury (np. kino, teatr)• ośrodki masowej komunikacji (np. telewizja, radio, prasa, wydawnictwa)• instytucje społeczne (np. kościół, stowarzyszenia)• ośrodki organizujące działalność wychowawczą na tle działalności

podstawowej (np. zakłady pracy)

Zadania szkoły w zakresie edukacji równoległej – szkoła mając w świadomości funkcjonowanie kształcenia równoległego, powinna wyciągnąć wnioski dotyczące przewartościowania stosowanych metod pracy dydaktycznej i zastępowania ich takimi które sprzyjałoby wychowankom w samodzielnym rozwiązywaniu problemów, kształceniu postawy zdolnej do nowych adaptacji , wyrobieniu w nich odpowiednich dyspozycji do samokształcenia i wykorzystania wszystkich dostępnych źródeł wiedzy tj. m.in. komputerów, radia, prasy. Uczeń powinien wiedzieć gdzie i jak zdobyć informacje, oraz jak z nich skorzystać. Szkoła ma umożliwić mu poznanie samego siebie i otaczający świat, w taki sposób aby mógł zrozumieć innych ludzi, badać naukowo i opanowywać przyrodę. Szkoła jest zobowiązana z jednej strony wyposażać uczniów w podstawy usystematyzowanej wiedzy, m.in. o przyrodzie, kulturze. A z drugiej strony uwzględnienia w treści programów szkolnych treści fakultatywnych, bardzo zróżnicowanych, umożliwiających poszczególnym uczniom rozwijanie indywidualnych zainteresowań i uzdolnień.

KSZTAŁCENIE USTAWICZNEKształcenie ustawiczne jest procesem stałego odnawiania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwającym w ciągu całego jej życia. „kompleks procesów oświatowych: formalnych, nieformalnych i incydentalnych, które niezalenie od treści, poziomu i metod umożliwiają uzupełnienie wykształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych, dzięki czemu osoby dorosłe rozwijają swoje zdolności, wzbogacają wiedzę, udoskonalają kwalifikacje zawodowe lub zdobywają nowy zawód, zmieniają swoje postawy i zachowania, aktywnie uczestniczą w społecznym, ekonomicznym i kulturalnym rozwoju”.

Do podstawowych zadań kształcenia ustawicznego zaliczyć należy:• Zapewnienie powszechnego dostępu do edukacji

ustawicznej• Zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu• Działania zapobiegające marginalizacji społecznej i

promujące aktywne postawy obywatelskie• Poradnictwo• Rozwój przydatności w zawodzie• Poprawienie poziomu osiągnięć• Przeciwdziałanie wydłużaniu czasu trwania kształcenia

prowadzącego do uzyskania kwalifikacji• Eliminowanie „ślepych uliczek” systemów edukacji• Aktualizowanie programów nauczania• Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia i szkolenia• Doprowadzenie do uznawalności kwalifikacji w Unii

Europejskiej

Kształcenie może odbywać się poprzez uczestnictwo w:• Centrum Kształcenia Ustawicznego;• szkoleniach, kursach zawodowych lub

hobbystycznych;• studiach podyplomowych;• wyjazdach studyjnych, konferencjach,

seminariach;a także poprzez:• oglądanie lub słuchanie audycji

edukacyjnych;• czytanie czasopism edukacyjnych;• naukę za pomocą Internetu (na odległość).