Tarım Ekonomisinin Tanımı ve Kapsamı ile Tarımsal Faaliyetin

Özellikleri

3

TARIM EKONOMİSİNİN TANIMI VE KAPSAMI• Tarımsal faaliyetin iki temel yönü vardır;

• Birincisi, üretim tekniği ile ilgili yönü • İkincisi ise ekonomik yönüdür. Bunlara sırasıyla

tarımsal üretim bilgisi ile tarım ekonomisi bilgisi denir.

• Tarım ekonomisi, ekonominin temel prensiplerini, tarımsal faaliyetle ilgili sorunlara çözüm aramada kullanan bir bilim dalıdır. Bu kapsamda, üreticilerin, tarım ürünlerini üretmek amacıyla kıt üretim faktörlerini (arazi, emek, sermaye) teknolojiyi ve bilgiyi kullanırken, alternatifler arasından nasıl seçim yapacaklarını, elde edilen ürünlerin, tüketicilere, nasıl ve ne şekilde ulaştırılmaları gerektiğini inceleyen, uygulamalı ve sosyal bir disiplin olarak görev yapar.

• Tarım ekonomisi, tarımda etkinliğin gerçekleştirilmesine çalışır. Kıt kaynakların verimli ve belirlenen amaca ulaşacak şekilde kullanılmasını sağlamak için ekonominin teknik ve prensiplerini tarıma uygular.

4

5

Tarım ekonomisinde mikro düzeyde;Tarımsal üretim ekonomisi ve kaynak kullanımı ele alınır.

Tarımsal üretim ekonomisi, üretim ekonomisinin tarıma uygulamasıdır.

Temel konular; üretim fonksiyonları ve karın maksimizasyonudur.Tarımsal üretim ekonomisi şu dört temel soruya cevap bulmalıdır:

Ne üretilecektir?Tarım işletmesinde hangi bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetlerine veya üretim faaliyetleri bileşimlerine yer verilmelidir.

Nasıl üretilecektir?Ürünler hangi üretim girdileri ve bunların hangi kombinasyonları kullanılarak üretilmelidir. Karı en yüksek yapacak en uygun girdi kulanım miktarı ne olmalıdır.

Ne kadar üretilecektir?Ürünler ve üretim yöntemi saptandıktan sonra, kullanılacak üretim girdilerine karşılık elde edilecek en karlı üretim düzeyi belirlenir.

Nerede ve ne zaman üretilecektir?Ekonomik olarak, hangi ürünlerin nerede ve ne zaman üretileceği kararlaştırılır. Ekonomik olmayan faaliyetler, işletmede yer bulamazlar.

6

Teknik bilimlerde olduğu gibi sınırları kesin olmamakla birlikte Tarım Ekonomisinin başlıca dalları şunlardır:

Tarımsal Üretim Ekonomisi, Tarım İşletmelerinin Planlanması, Tarım Muhasebesi, Tarımsal FinansmanTarımsal Kıymet Takdiri, Tarımsal Proje, Tarımsal Pazarlama, Tarımsal Kooperatifçilik, Tarım Ekonomisi İstatistiği, Doğal Kaynaklar ve Çevre Ekonomisi, Ekonometri, Tarım Tarihi ve Deontolojisi, Tarım Politikası, Kırsal Sosyoloji, Kırsal Kalkınma, Tarımsal Yayım ve İletişim, Tarım Hukuku

7

Tarım ekonomisi, tarım sektöründeki verimlilik sorunlarıyla uğraşan uygulamalı bir bilim dalıdır, Verimlik, çıktı/girdi ilişkisi ile ifade edilir. Bu ilişki fiziki yönden ele alındığında teknik bilimlerin inceleme alanına girmektedir, girdi ve çıktı fiyatları dahil edildiğinde ise problemin çözümü, ekonominin çalışma alanını ilgilendirmektedir.

Tarım ekonomisinin bazı teknik ve sosyal bilimlerle yakın ilişkisi vardır. Bunlar arasında; hukuk, ahlak, etik, sosyoloji, psikoloji, agronomi, zootekni, jeoloji, mühendislik, ormancılık, istatistik, matematik, ekonometri sayılabilir.

TARIM EKONOMİSİNİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

8

TARIM, ÇİFTÇİ VE TARIMSAL FAALİYETİN TANIMI

Tarım, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretimi, işlenmesi, girdi üretimi, ürünlerin pazarlanması gibi birbirini takip eden süreçleri kapsar.Tarım, doğal kaynakları uygun girdilerle birlikte kullanarak yapılan her türlü üretim, yetiştirme, işleme ve pazarlama faaliyetleridir (5488 sayılı Tarım Kanunu, Madde:3).Tarımda, toprak, tohum ve damızlık materyal kullanılarak bitkisel ve hayvansal ürünler üretilir ve bunlar çeşitli aşamalarda değerlendirilir. Tarım üç kısımda toplanabilir:

1. Bitkisel üretim2. Hayvansal Üretim3. Tarım ürünleri ve girdileri teknolojisi

9

Tarımsal faaliyet, toprak, su, biyolojik kaynaklar ile birlikte tarımsal girdiler kullanılarak yapılan bitkisel, hayvansal, su ürünleri, mikroorganizma ve enerji üretimidir.

Tarımsal faaliyette, üretilen ürünler hammadde olup, bunlar üzerinde insan etkisi, üretimin esas faktörleri olan toprak ve iklime göre oldukça sınırlıdır.

Çiftçiler, genellikle tarım işletmelerinde ikamet ederek bizzat çalışır ve işletmeyi yönetirler. Ancak işletmesinde oturmayarak, ilçe ve ilde ikamet edenler ve hizmetinde çalıştırdığı kişiler vasıtasıyla tarım işletmesindeki işlerini yürüten çiftçiler de vardır.

Çiftçinin tarımsal üretimde bulunduğu toprağın sahibi olması şart değildir. Esas olan tarımsal faaliyeti mal sahibi, kiracı veya ortakçı olarak yapmaktır.

10

TARIMSAL FAALİYETİN ÖZELLİKLERİ

1. Tarımsal üretimde elde edilen ürünler organik maddelerdir.

2. Tarımda iş ve aile yaşantısı bir bütündür ve kurumsallaşmamış bir işletme yönetimi hakimdir.

3. Tarımsal üretim doğal koşulara bağlıdır.4. Tarım işletmelerinde genellikle çeşitli ürünler

yetiştirilir.5. Tarımda mevsim değişmeleri sebebiyle işlerin

sürekli olmaması ve işgücü ihtiyacının değişmesi.

6. Tarımda makine kullanımı, üretimin her aşamasında yaygın değildir.

7. Tarımda, ürün elde edebilmek için belirli bir sürenin geçmesini beklemek lazımdır,

8. Tarım işletmelerinin genellikle küçük ölçekte olması ve kendine yeterlilik

11

TARIMSAL FAALİYETİN ÖZELLİKLERİ

9. Risk ve belirsizliğin çokluğu10. Tarımsal faaliyette Azalan Verim Kanununun geçerli olması.11. Tarım ürünlerinin talep ve arz elastikiyetleri düşüktür.12. Konjonktürün etkileri yönünden de tarım bazı farklılıklara sahiptir.13. Tarım kesiminde eğitim ve gelir düzeyi düşüktür.14. Sosyal güvenlik uygulamalarının yetersizliği

12

DÜNYA TARIMININ GÖRÜNÜMÜ

Tarımda ÜRETİM, TÜKETİM ve TİCARET dengeleri değişmekte, tarım küresel ölçekte yeniden

şekillenmektedir…

2050 yılı dünya nüfusunun 9 Milyar olması beklenmektedir. Bunun gıda fiyatlarında önemli bir atışa neden olmaması için 2050’ li yıllarda bugün ki üretimin yaklaşık 2 katına ihtiyaç duyulacaktır.

Nüfus artışı

Küresel ısınmaKüresel ısıda 2 derecelik artışın Dünyanın bazı bölgelerinde %20–40 verim düşüşüne neden olacağı öngörülmektedir (Intergovernmental Panel on Climate Change, 2007).

Küresel düzeyde temel gıda maddelerinin fiyatları sürekli artmaktadır. FAO’nun verilerine göre gıda maddeleri fiyatları son 20 yılda iki kattan fazla artmıştır.

Gıda fiyatları ve üretiminde dalgalanmalar

DÜNYA TARIMININ GÖRÜNÜMÜTüketici alışkanlıkları ve değer yargılarının değişmesi Yükselen alım gücü ve küresel marketlere erişimin artması, insanların gıda tercihlerini ve tüketim alışkanlıkları önemli ölçüde değiştirmektedir.

Gıda sisteminin ulusal ve uluslararası düzeyde yönetimi Gıda arz zinciri ulusal ve uluslararası düzeyde çok katmanlı, çok aktörlü hale gelmekte ve yönetimi gittikçe karmaşık hale gelmektedir

Tarım Kişi başına işlenen alan azalması

1970 yıllarda 3,8 dekar olan miktar, 2000 yılında 2,3 dekara düşmüştür

Tarımsal ticaretin artması Dünya Tarım ürünleri ihracatı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 2 artarak

1,35 trilyon $’a ulaşmıştır. 13

1,14 1,18

1,52 1,64

2,24 2,21

2,57

1,13

1,95

1,47

19,1%

7,6%

3,4%12,7%

0,9%-0,7%

3,6%

15,2%

16,6%-0,2%

0

1

2

3

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Yıllar İtibarıyla (Trilyon Dolar ve % Değişim)

DÜNYA TARIM PİYASALARI (Tarımsal Hasıla)

Kaynak: Dünya Bankası

16,9

9,1

10,0

2,2

2,5

23,311,8

6,1

4,2

4,0

ÇHC

Hindistan

ABD

Endonezya

Brezilya

2010 2001

Dünya üretiminin yaklaşık %60’ı 10 ülke tarafından gerçekleştirilmektedir.Dünya üretiminin yaklaşık %60’ı 10 ülke tarafından gerçekleştirilmektedir.Kaynak: Dünya Bankası

Başlıca Ülkeler Pay (%)

DÜNYA TARIM PİYASALARI (Üretim)DÜNYA TARIM PİYASALARI (Üretim)

646704

940

1.163 1.168

1.364

779

1.042

565

16,9%

1,2%

20,6%16,4%

14,4%8,9% 8,9%

21,4%

-10,5%

0

300

600

900

1200

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Mily

ar $

DÜNYA TARIM PİYASALARI (İhracat)

Kaynak: International Trade Center

DÜNYA TARIM PİYASALARI (Başlıca İhracatçılar)(Milyar $)

ÜLKELERÜLKELER 20102010 20112011 DEĞİŞİDEĞİŞİM (%)M (%) PAY (%)PAY (%)

ABDABD 116,1116,1 137,7137,7 18,518,5 10,110,1

HollandaHollanda 90,190,1 102,5102,5 13,713,7 7,57,5

AlmanyaAlmanya 72,772,7 84,284,2 15,715,7 6,26,2

BrezilyaBrezilya 62,462,4 79,679,6 27,627,6 5,85,8

FransaFransa 64,764,7 78,078,0 20,420,4 5,75,7

Türkiye Türkiye (22.)(22.) 12,012,0 14,414,4 19,819,8 1,11,1

Dünya Dünya ToplamıToplamı 1.1681.168 1.3641.364 16,916,9 100100

Kaynak : International Trade Center

DÜNYA TARIM PİYASALARI DÜNYA TARIM PİYASALARI (İhracat) (2011) (İhracat) (2011)

Dünya ihracatının %53’ü 10 ülke tarafından gerçekleştirilmektedir.

Dünya ihracatının %53’ü 10 ülke tarafından gerçekleştirilmektedir.

Kaynak: Dünya Bankası

10,1%

7,5%

6,2%

5,7%

5,8%

4,3%

ABD Hollanda Almanya Fransa Brezilya ÇHC

DÜNYA TARIM PİYASALARI

Küresel İhracata Konu Başlıca Ürünler (2011)

ÜRÜN ADI İHRACAT DEĞERİ

(MİLYAR $)PAY (%)

Buğday 47,0 3,5

Soya Fasulyesi 45,6 3,4

Palm Yağı ve Fraksiyonları 40,3 3,0

Kahve 36,0 2,7

Şeker 34,3 2,4

Mısır 32,6 2,4

Üzüm Şarabı 32,5 2,4

Domuz Eti 29,9 2,2

Gıda Müstahzarları (Glikoz, Katı Süt Yağı vb.)

28,9 2,2

Peynir 28,2 2,1

Genel Tarım Ürünleri Toplamı 1.364 100

Kaynak : International Trade Center

Küresel İhracata Konu Hayvansal Ürünler

YILLARÜRÜNLER BİN TON MİLYON $ BİN TON MİLYON $ MİKTAR DEĞER

SU ÜRÜNLERİ 25.327 102.899 24.996 120.360 -1 17SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ 30.717 66.587 31.745 77.851 3 17

KÜMES HAYVANLARI ETİ VE SAKATATI 14.949 28.318 16.170 34.413 8 22

YUMURTA 2.400 3.387 2.072 3.407 -14 1BAL 473 1.495 494 1.672 4 12

KIRMIZI ET VE ÜRÜNLERİ 8.465 38.007 8.767 44.728 4 18

2010 2011 DEĞİŞİM (%)

Dünya Kümes Hayvanları Eti ve Sakatatı İhracatı (1.000 Ton)

Dünya Süt ve Süt Ürünleri İhracatı (1.000 Ton)

Dünya Su Ürünleri İhracatı (1.000 Ton)

Dünya Kırmızı Et ve Ürünleri İhracatı (1.000 Ton)

Dünya Yumurta İhracatı (1.000 Adet)

Dünya Bal İhracatı (1.000 Ton)

100

72

2928271

236

Ç.H.C. ARJANTİN HİNDİSTAN VİETNAM

MEKSİKA TÜRKİYE DİĞER ÜLKELER

DÜNYA TARIM PİYASALARI (2011 Yılı Seçilmiş Ürünlerde Türkiye’nin Konumu)

ÜRÜN ADI DÜNYA İHR.

(MİL. $)TAR İHR. (MİL. $)

TARIMIN PAYI (%)

FINDIK 1.450 1.041 71,8

UN 4.650 892 19,2

İŞLENMİŞ SERT KAB. MEYV. 2.730 638 23,4

DOMATES 8.304 433 5,2

KURU ÜZÜM 1.689 506 30,0

TÜTÜN 2.214 366 16,5

KURU KAYISI 443 361 81,5

TURUNÇGİLLER 12.054 1.066 8,8

YUMURTA 3.184 284 8,9

GIDA MÜSTAHZARLARI (SÜT YAĞI, GLİKOZ VS.)

27.608 399 1,4

GENEL TOPLAM 1.365 14,4 1,1

Kaynak : International Trade Center

29

Tarım, gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ekonomilerde sektörler arasında önemini korumaktadır. Bir yandan nüfusun istihdam alanını oluşturan tarım, diğer yandan insanların besin ürünlerini üreten, gıda sanayine işleyeceği hammaddeyi sağlayan ve dış ticaretle ülkeye döviz girdisi sağlayan bir sektördür.

Tarım, Türkiye’de Cumhuriyet’ten günümüze, geleneksel üretimden teknolojik üretim yapısına geçerken, ekonominin önemli bir sektörü olarak gelişimini devam ettirmektedir. Tarım, Türkiye ekonomisinde önemini sürekli korumuş, önceleri nüfusun büyük bir bölümünü istihdam ederken, Cumhuriyet sonrasında çıkartılan mevzuat ve yapılan düzenlemelerle tarım ürünleri üretim ve ticareti gelişmiştir.

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN EKONOMİK YÖNDEN YAPISAL DEĞERLENDİRİLMESİ

TÜRKİYE

RUSYA FEDERASYONU

TÜRK CUMHURİYETLERİ

KUZEY AFRİKA

ORTA DOĞU

TÜRKİYE Dünya GSMH’sinin 1/3‘üne ve Dünya Nüfusunun yaklaşık 1/5’ine,

Çok yakın ve stratejik bir konumda yer almaktadır.

ZENGİN BİYOÇEŞİTLİLİK

Türkiye’de Yetişen;• 12.054 Bitki Türü

Kaynak: FAO, DTÖ, BM

AB-27

TARIMDA BÖLGESEL GÜÇ ve TİCARET KÖPRÜSÜ

61,850,0

23,7

2000 2009 2011

TARIMSAL GSYİH(Milyar $)

TARIMSAL DIŞ TİCARET

(Milyar $)

2000 2009 2011

İTHALATİHRACAT

4,015,311,2

17,59,6

3,9

32,820,8

7,9

TARIM SEKTÖRÜNÜNGSYİH’daki payı (2011) % 8,0İstihdamdaki payı (2010)

%25,5

TARIMDASon 9 Yılın 8’inde büyüme …

TÜRK TARIMINDAGSYİH (2000-2011) %161 Kişi başına gelir (2000-2011) %235 İhracat (2000-2011) %277Tarımsal ticaret (2000-2010) %315 artış… Ekonominin

“STARATEJİK”Türkiye’nin “TEMEL”

Sektörü 31

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE TARIMB

in t

on

32

Yıllar GenelNüfus

Toplamı

Kırsal Nüfus Kent Nüfusu

Kişi Genel Nü fusa

Oranı (%)

SayımYılınaGöre

Değişim(%)

KişiGenel

Nüfusa Oranı (%)

SayımYılınaGöre

Değişim(%)

1927 13 648 270 10 342 391 75,8 - 3 305 879 24,2 -

1935 16 158 018 12 355 376 76,5 19,46 3 802 642 23,5 15,03

1940 17 820 950 13 474 701 75,6 9,06 4 316 249 24,4 13,51

1950 20 947 188 15 702 851 75,0 16,54 5 244 337 25,0 21,50

1960 27 754 820 18 895 039 68,1 20,33 8 859 731 31,9 68,94

1970 35 605 176 21 914 975 61,5 15,98 13 691 101 38,5 54,53

1980 44 736 957 25 091 950 56,1 14,49 19 645 007 43,9 43,49

1990 56 473 035 23 146 684 41,0 -7,75 33 326 351 59,0 69,64

2010 73 722 988 17 500 632 23,7 -16,02 56 222 356 76,3 13,01

Tarımsal Nüfus ve İstihdam

Tarım Sektörü İstihdamı ve Toplam İstihdam İçerisindeki Payı

33

34

2004

2005 20062007

2008

2009

2010

2011

Toplam İstihdam 19631

20006 204232073

821194

21277

22594 24110

Ücretli veya Yevmiyeli

000 Kişi

10693

11435 120281253

412937

12770

13762 14876

(%) 54,7 57,0 58,9 60,4 61,0 60,0 60,9 61,7

İşveren ve Kendi Hesabına Çalışan

000 Kişi 5571 5790 5717 5575 5573 5638 5750 5931

(%) 28,4 28,9 28,0 26,9 26,3 26,5 25,4 24,6

Ücretsiz Aile İşçisi

000 Kişi 3367 2841 2678 2628 2684 2870 3080 3303

(%) 17,2 14,2 13,1 12,7 12,7 13,5 13,6 13,7

Tarım 5713 5154 4907 4867 5016 5240 5683 6143

Ücretli veya Yevmiyeli

000 Kişi 401 426 428 403 434 454 527 623

(%) 7,0 8,3 8,7 8,3 8,7 8,7 9,3 10,1

İşveren ve Kendi Hesabına Çalışan

000 Kişi 2445 2371 2275 2273 2316 2371 2513 2653

(%) 42,8 46,0 46,4 46,7 46,2 45,2 44,2 43,2

Ücretsiz Aile İşçisi

000 Kişi 2867 2357 2205 2190 2266 2416 2643 2866

(%) 50,2 45,7 44,9 45,0 45,2 46,1 46,5 46,7

Tarım Dışı 13919

14912 155161587

116177

16037

16911 17967

Ücretli veya Yevmiyeli

000 Kişi

10293

11009 116011213

112503

12316

13235 14253

(%) 73,9 73,8 74,8 76,4 77,3 76,8 78,3 79,3

İşveren ve Kendi Hesabına Çalışan

000 Kişi 3126 3419 3441 3302 3257 3267 3237 3276

(%) 22,5 22,9 22,2 20,8 20,1 20,4 19,1 18,2

Ücretsiz Aile İşçisi

000 Kişi 500 484 474 438 417 454 440 437

(%) 3,6 3,2 3,1 2,8 2,6 2,8 2,6 2,4

Ekonomik Faaliyetlere ve Cinsiyete Göre İstihdam (2009)

Kaynak: www.tuik.gov.tr

KADIN ERKEK

CARİ FİYATLARLA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA

36

YILLAR Tarım GSYH

Miktar ($) Pay (%) Miktar ($)2002 23.714.097.248 10,3 230.494.185.296

2003 30.262.106.776 9,9 304.901.261.154

2004 37.009.580.112 9,5 390.386.736.476

2005 45.048.627.210 9,4 481.496.931.756

2006 43.496.711.265 8,3 526.429.223.570

2007 49.497.739.814 7,6 648.753.488.463

2008 56.425.902.943 7,6 742.097.010.730

2009 51.000.879.371 8,3 616.703.000.000

2010 61.747.952.247 8,4 731.608.000.000

2011 62.682.933.008 8,1 772.298.000.000

Kaynak:TÜİK Türkiye’de kişi başı gelir 10.444 $,

Tarım sektöründe ise 3.653 $’ dır.

Tarımsal ve Ekonomik Büyüme ile Nüfus Artış Hızı

37

DönemlerTarımsal Büyüme Hızı (%)

Tarım Dışı Ekonomik Büyüme Hızı (%)

Genel Ekonomik Büyüme Hızı (%)

Nüfus Artış

Hızı (%)

1970-1980 1,48 4,95 3,98 2,28

1981-1990 1,12 6,08 5,08 2,07

1991-2000 1,29 3,90 3,52 1,85

2001-2011 1,58 4,95 4,19 1,21

Tarımsal Büyüme Hızı ile Nüfus Artış Hızının Karşılaştırılması

38

Tarımsal Büyüme ve Genel Ekonomik Büyüme İlişkisi

39

İktisadi Faaliyet Kollarına Göre GSYİH Payları (Cari Fiyatlarla)

8,2

72,1

8,3 8,18,5

19,719,419,2 20,1

71,872,5 72,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2009 2010 2011 2012 (3.Çeyrek)

%

TarımSanayiHizmetler

Kaynak : TÜİK

Sektörel Büyüme Hızları (Sabit Fiyatlarla)

12,8

9,2

1,7

8,6 9

1,3

9,28,5

0

2

4

6

8

10

12

14

2010 2011 2012 (3. Çeyrek)

Tarım

Sanayi

Hizmetler

GSYİH

Kaynak : TÜİK

Dönemler İtibarıyla Tarımsal Hasıla Artış Hızı (Sabit Fiyatlarla)

1,91,6

0,6

1,8

4,23,94

4,7

00,5

11,52

2,53

3,54

4,55

1970-79

1980-89

1990-99

2000-10

*

TarımGSYİH

•1998 bazlı seriye göre Kaynak : TÜİK

Yıllara Göre Tarımsal Hasıla

1.368

16.817

60.713

78.775

92.803

105.098

86.699

8,2

26,18,18,48,39,4

10,10

20000

40000

60000

80000

100000

120000

1980 2000 2005 2009 2010 2011 2012 (3.Çeyrek)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Tarımsal Hasıla (Milyar TL) Tarım Sektörü / GSYİH (Sağ Eksen)

Kaynak : DPT, TÜİK

Tarım Sektörü Dış Ticaretindeki Gelişmeler (ISIC, rev.3, milyon dolar)

44

TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATI

1996 2000 2005 2010 2011 Tarım

İhr. (Mil. TL)

4.640 3.619 7.828 12.040 14.434

Genel İhr. 23.224 27.775 73.476 113.883 134.954

Pay (%) 20,0 13,0 10,6 10,6 10,7Tarım

İth. (Mil. TL)

2.924 2.218 3.463 7.682 10.961

Genel İthalat 43.626 54.503 116.774 185.544 240.833

Pay (%) 6,7 4,0 2,9 4,1 4,5Dış

Ticaret Dengesi

1.716 1.401 4.365 4.358 3.473Kaynak : TÜİK

Yıllara Göre Tarım Ürünleri Dış Ticareti (Milyar Dolar)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2008 2009 2010 2011

İhracat İthalat Denge

Kaynak : EB Bilgi Sistemi

%19,9%13

2011 Yılında İhracatta İlk 5 Ülke (Milyon Dolar)

Ülkeler

2010 2011Değişim (%)

Pay (%)

Irak 1.554,7 2.718,1 74,8 18,8

Almanya

1.177,4 1.314,9 11,7 9,1

Rusya 990,0 1.071,8 8,3 7,4

İtalya 556,8 607,9 9,2 4,2

Fransa 444,7 487,4 9,6 3,4

Toplam

12.040 14.434 19,9 100,0Kaynak : EB Bilgi Sistemi

2011 yılında İhracatta İlk 5 Ülke (Milyon Dolar)

57

18,8

3,44,2

7,49,1

Irak Almanya Rusya İtalya Fransa Diğerleri

2012 Yılında İhracatta İlk 5 Ülke (Milyon Dolar)

ÜlkeleÜlkelerr

2011 2011 (01- (01-

11)11)

2012 2012 (01- (01-

11)11)

DeğişiDeğişim (%)m (%)

PayPay

(%)(%)

Irak Irak 2.3882.388 3.0953.095 29,629,6 22,422,4

AlmanAlmanyaya

1.2001.200 1.1511.151 -4,1-4,1 8,38,3

RusyaRusya 913,5913,5 880,8880,8 -3,6-3,6 6,16,1

İtalyaİtalya 557,5557,5 495,8495,8 -11,1-11,1 3,63,6

ABDABD 385,6385,6 477,8477,8 23,923,9 3,53,5

ToplaToplamm

12.89712.897 13.78813.788 6,96,9 100,0100,0Kaynak : EB Bilgi Sistemi

Sektörler İtibarıyla (Milyon $)

Sektörler Sektörler 20112011 20122012 Değişim Değişim (%)(%)

Pay 2012 Pay 2012 (%)(%)

Su Ürünleri Su Ürünleri ve ve Hayvansal Hayvansal Mam.Mam.

1.4181.418 1.6641.664 17,317,3 10,910,9

Hububat-Hububat-BakliyatBakliyat 5.4575.457 5.8875.887 7,97,9 38,538,5

YMSYMS 2.3352.335 2.1852.185 -6,5-6,5 14,314,3

Meyve ve Meyve ve Sebze Sebze MamulleriMamulleri

1.2041.204 1.2621.262 4,84,8 8,38,3

Kuru MeyveKuru Meyve 1.3711.371 1.3681.368 -0,2-0,2 9,09,0

FındıkFındık 1.7591.759 1.8061.806 2,62,6 11,811,8

Zeytin ve Zeytin ve ZeytinyağıZeytinyağı 180,9180,9 201,6201,6 11,411,4 1,31,3

Tütün ve Tütün ve MamulleriMamulleri 677,1677,1 845,7845,7 24,924,9 5,55,5

Süs Bitkileri Süs Bitkileri 76,376,3 73,273,2 -4,1-4,1 0,50,5

TOPLAM TOPLAM 14.48014.480 15.29215.292 5,65,6 100,0100,0Kaynak : İhracatçı Birlikleri

Sektörler İtibariyle- 2012 ( Pay %)

14,38,3

8,9

11,8

38,5

1,3

10,90,55,5

Hububat YMS Meyve ve SebzeKuru Meyve Fındık Zeytin ve ZeytinyağıTütün Süs Bitk. Su Ür. Ve Hayv. Mam.

Kaynak : İhracatçı Birlikleri

Hayvansal Ürünler İhracatı

YILLARÜRÜNLER TON 1000 $ TON 1000 $ TON 1000 $

SU ÜRÜNLERİ 59.729 342.207 71.599 426.078 20 25SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ 66.859 167.993 95.408 226.045 43 35

KÜMES HAYVANLARI ETİ VE SAKATATI 141.694 210.865 239.678 393.338 69 87YUMURTA* 2.431.608 156.169 3.975.209 284.054 63 82

BAL 1.265 5.811 1.103 5.206 -13 -10

KIRMIZI ET VE ÜRÜNLERİ 10.356 20.854 12.823 21.675 24 4

* Miktarlar 1.000 adettir.

2010 2011 DEĞİŞİM (%)

Kümes Hayvanları Eti ve Sakatatı İhracatı (1.000 Ton)

122

2016

13

59

9

IRAK HONG-KONG VİETNAM TACİKİSTAN LİBYA DİĞER ÜLKELER

Süt ve Süt Ürünleri İhracatı (1.000 Ton)

44 6

13

21

48

IRAK SUUDİ ARABİSTAN PAKİSTAN KUVEYT K.K.T.C. DİĞER ÜLKELER

Su Ürünleri İhracatı (1.000 Ton)

35

99

8

54

ALMANYA İTALYA HOLLANDA İSPANYA LÜBNAN DİĞER ÜLKELER

Kırmızı Et ve Ürünleri İhracatı (Ton)

405

380

549

802

2.189

8.498

IRAK AZERBAYCAN HONG-KONG

K.K.T.C. TÜRKMENİSTAN DİĞER ÜLKELER

Yumurta İhracatı (Milyon Adet)

94 82 69 72

3.241417

IRAK İRAN AZERBAYCAN SURİYE İSRAİL DİĞER ÜLKELER

Bal İhracatı

93

5879

143

304

427

ALMANYA A.B.D. IRAK S. ARABİSTAN K.K.T.C. DİĞER ÜLKELER

İşletme Genişliği

İşletme Sayısı İşlenen Alan

Sayı Oranı (%) Sayı Oranı (%)

küçük(5<ha) 1 958 281 64.8 39 331 138 21.3

orta (5-20 ha) 887 328 29.4 82 004 847 44.5

büyük (20 ha +) 175 598 5.8 62 993 516 34.2

Toplam 3 021 207 100.0 184 329 501 100.0

Türkiye’de Tarımsal İşletmelerde Ölçek (2006 GTS)

Kaynak: www.tuik.gov.tr

Ortalama arazi genişliği 61 dekar

Büyükbaş hayvan sayısına

göre işletme büyüklüğü

(baş)

Büyükbaş

hayvanı olan

işletme

Toplam Büyükba

ş Hayvan sayısı

içindeki payı

 

Küçükbaş hayvan sayısına

göre işletme

büyüklüğü (baş)

Küçükbaş

hayvanı olan

işletme

Toplam küçükba

ş Hayvan sayısı

içindeki payı

Toplam 100.0 100.0   Toplam 100.0 100.0

1-4 59.7 21.6   1-4 18.6 1.0

5-9 21.3 21.3   5-9 10.8 1.6

10-19 12.8 25.4   10-19 17.2 4.9

20-49 5.4 22.9   20-49 25.3 16.8

50-149 0.7 7.0   50-149 21.1 36.1

150-299 0.0 1.2   150-299 5.6 24.1

300 + 0.0 0.6   300 + 1.5 15.6

Büyükbaş ve küçükbaş hayvanı olan işletmelerin işletme büyüklüğüne göre işletme ve hayvan varlığı dağılımı (%) (2006 GTS)

Kaynak: www.tuik.gov.tr

Tarım Arazilerinin Kullanım Durumu

61

1970 1980 1990 2001 2011

Türkiye’nin toplam alanı 81458 81458 81458 81458 81458

1. Toplam Tarım Alanı 49086 40553 40234 40927 38247

1.1. Toplam İşlenen Tarım Alanı ve Uzun Ömürlü Bitkiler

27338 28175 27856 26350 23630

1.1.1. Toplam İşlenen Tarım Alanı 24743 25156 24827 23800 20596

Ekile Alan 15591 16372 18868 18087 15845

Nadas 8705 8188 5324 4914 4017

Sebze Bahçeleri Alanı 447 596 635 799 734

1.1.2. Toplam Uzun Ömürlü Bitkilerin Alanı 2595 3019 3029 2550 3034

Diğer Meyveler, İçecekler, Baharat Bitkileri Alanı --- --- --- 1425 1749

Bağ Alanı --- --- --- 525 478

Zeytinlik Alan --- --- --- 600 807

1.2. Çayır Mera Arazisi 21748 12378 12378 14617 14617

2. Orman Alanı 20199 20703 20703 20703 21390

3. Diğer 12173 20202 20521 19788 21821

Kaynak: TÜİK

62

BİTKİSEL ÜRETİMDEKİ GELİŞMELER

ÜRETİM MİKTARI (TON)

  2000 2010 2011 2012 % Değişim2002-2012

MEYVE 13 273 350 16 385 745 16 993 476 17 810 942 34,2

SEBZE 25 823 567 25 997 195 27 547 462 27 752 706 7,5

TARLA 58 119 719 60 663 948 61 721 796 58 791 495 1,2

TOPLAM 97 216 746 103 046 888 106 252 734 104 355 139 7,3

ÜRETİM ALANI (HA)(HA)

Ürün grubu

Yıllar Değişim (%)

2000 2005 2009 2010 2011 2002-2011

TARLA 18 123 396 18 148 377 16 335 854 16 459 861 15 845 513 -13

MEYVE 2 584 525 2 776 456 2 894 422 2 955 270 3 033 043 17

SEBZE 831 255 805 718 741 441 729 447 734 309 -12

TOPLAM 21 539 176 21 730 551 19 971 717 20 144 578 19 612 865 - 9

63

BİTKİSEL ÜRETİMDEKİ GELİŞMELER

BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİ (BİN TL)BİTKİSEL ÜRETİM DEĞERİ (BİN TL)

Ürün Grubu 2000 2010 20112002-2011

DEĞİŞİMİ %

TARLA 14 566 411 28 460 203 35 660 000 145

SEBZE 7 656 579 26 588 512 25 540 000 234

MEYVE* 10 634 530 26 721 592 29 774 000 180

TOPLAM 32 264 200 81 770 307 90 974 000 177

Kaynak: TÜİK (*Zeytinyağı ve çay dahil)

BİTKİSEL ÜRETİMDEKİ GELİŞMELER

Kaynak: TÜİK,

ÜRÜN GRUPLARI 2000 (TON) 2011 (TON)ARTIŞ

(%)

Tahıllar 30 830 650

35 202 073 14

Yağlı Tohumlu Bitkiler

2 852 705 3 112 000 9

Baklagiller 1 465 000 1 100 000 -25

Tohum 145 227 637 330 339

Fide - fidan 4 013 230 64 618 586 1510

Organik 310 125 1 659 000 435

Zeytinyağı 65 000 191 165 193

Yem bitkileri 34 700 000

46 000 00033

ÜRETİM ve KALİTEDE artış sağlandı…

TÜRKİYE DÜNYADA;16. Büyük Ekonomi 7. Büyük Tarımsal Ekonomi

Fındık, Kayısı, kiraz, Vişne, haşhaş ve Ayva’daEn Büyük Üretici

Kavun, Karpuz, Çilek, Hıyar ve İncir’de2.Büyük Üretici

Nohut, Mercimek, Zeytin, Elma, Çay, Domates, Antep Fıstığı, Ceviz, Koyun sütü, Patlıcan, Şekerpancarı ve Bal’da 3-5. Büyük Üretici

Arpa, Üzüm, Şeftali, Mandarin, Limon, Badem, Zeytinyağı ve Koyun eti’nde 6-10. Büyük Üretici

Fındık içi, Kuru Kayısı ve Üzüm, İncir ve Ayva’da1. Sırada

Buğday unu, Kiraz ve Yoğurt’ta2.Sırada

Makarna, Mercimek, limon, Mandarin, Portakal, Nohut, Konserve Zeytin, Domates ve Hıyar’da 3-5. Sırada

Üzüm, Tütün, Kestane, Zeytinyağı, Çilek, Patlıcan ve Şeftali’de6-10. Sırada

TÜRKİYE DÜNYA TARIMSAL ÜRETİMİNDE; DÜNYA TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATINDA;

65

TÜRKİYE TARIMI

Kaynak: TÜİK 66

BİTKİSEL ÜRETİM

33,235,2

30.8

2000 2011 2012

Tahıl Üretimi(Milyar $)

4,64,2

2,1

2000 2011 2012

Mısır Üretimi(Milyon ton)

1,371,33

0,85

Ayçiçeği(Milyon ton)

2000 2011 2012

Bin

ton

Kaynak: TÜİK 67

BİTKİSEL ÜRETİM

1,151,091,4

Baklagil Üretimi(Milyon ton)

2000 2011 2012

3,13,1

2,3

2000 2011 2012

Yağlı Tohumlu Bitkiler Üretimi

(Milyon Ton)

Kaynak: TÜİK 68

BİTKİSEL ÜRETİM

3,43,6

2,5

2000 2011 2012

Turunçgil Üretimi(Milyon ton)

2,882,68

2,2

2000 2011 2012

Elma Üretimi(Milyon ton)

760650

315

Kayısı(bin ton)

2000 2011 2012

Bin

ton

Kaynak: TÜİK 69

BİTKİSEL ÜRETİM

11,311

9,45

2000 2011 2012

Domates Üretimi(Milyon ton)

1,741,75

1,67

2000 2011 2012

Hıyar Üretimi(Milyon ton)

2,041,281,78

Biber(milyon ton)

2000 2011 2012

2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Sebze 24.638 26.472 25.852 25.661 27.218 26.780 25.997 27.547

23.00023.50024.00024.50025.00025.50026.00026.50027.00027.50028.000

Sebze

Bin

ton

70

Tohum Üretimi (ton)

Kaynak:BÜGEM

T ü r l e r 2000 2010 2011Değişim (%)

2000-2011 2010-2011

Buğday 80.107 315.676 410.766 413 30

Arpa 4.376 34.416 48.401 1006 41

Mısır 15.896 35.234 31.338 97 -11

Çeltik 1.293 5.521 8.649 569 57

Ayçiçeği 4.575 11.854 14.137 209 19

Soya 595 1.982 2.274 282 14

Şeker Pancarı 1.421 466 1.479 4 217

Patates 21.375 70.654 96.295 351 36

Pamuk 11.585 15.679 16.911 46 8

Sebze 1.249 2.500 2213 77 -12

Yonca 269 349 473 76 36

Korunga 411 56 200 -51 257

Fiğ 1.246 858 876 -30 2

Diğerleri 829 2.720 3.318 300 22

TOPLAM 145.227 497.965 637.330 339 28

71

Yıllara Göre Örtü Altı Üretimi ve Alanı

Yıllar

Üretim Alanı (bin da) Üretim Miktarı (bin ton)

Cam

Sera

Plastik

Sera

Yüksek

Tünel

Alçak

TünelToplam

Cam

Sera

Plastik

Sera

Yüksek

Tünel

Alçak

TünelToplam

2000 64 180 61 230 536 999 1.980 369 923 4.271

2009 83 220 77 187 567 1.340 2.638 528 1.019 5.525

2010 81 231 81 171 563 1.345 2.895 601 910 5.750

2011 78 239 107 176 600 1.237 3.132 828 942 6.139

Değişim (%)

2002-201122 33 75 -24 12 24 58 124 2 44

Kaynak: TÜİK

72

Yıllara Göre Süs Bitkileri Üretim Alanı ve Miktarı

Yıllar

Üretim Yeri Üretim (milyon Adet)

Kapalı Alan (ha)

Açık Alan (ha)

İç Mekân

Dış Mekân

Kesme Çiçek

Çiçek Soğanı

2007 841 1.370 21.2 131.3 506.7 20.9

2008 300 3.072 28.9 89.4 1.166 73.2

2009 1.477 4.668 10.0 57.9 2.530 56.6

2010 1.136 5.993 17.7 198.2 982.8 60.6

2011 1.224 8.066 29.8 196.9 1.119 62.9

Değişim (%)

2007-201146 489 41 50 121 201

Kaynak: Bakanlık il Müdürlükleri

Biyoyakıtlar

EPDK tarafından piyasaya akaryakıt olarak arz edilen benzin türlerine ,1 Ocak 2013 tarihinden itibaren 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren % 2,% 2, 1 Ocak 2014 tarihi itibariyle1 Ocak 2014 tarihi itibariyle % 3 % 3 yerli tarım ürünlerinden üretilen etanol ilave edilmesi.

Piyasaya akaryakıt olarak arz edilen motorin türlerine ise ; 1 Ocak 2014 tarihi itibariyle1 Ocak 2014 tarihi itibariyle % 1, % 1, 1 Ocak 2015 tarihi itibariyle 1 Ocak 2015 tarihi itibariyle % 2, % 2, 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle % 3 % 3 yerli tarım ürünlerinden üretilen Yağ Asidi Metil Esteri ilave edilmesi zorunluluğu getirilmiştir

Biyoetanol için 2011 yılında yaklaşık 2,1 milyon m3 benzin tüketildiği dikkate alındığında; % 2 Karışım olması durumunda; 42 bin m3 biyoetanole ihtiyaç vardır. Bunun için 16.600 ha alanda 116 bin ton mısır veya 12.353 ha alanda 494 bin ton şekerpancarı üretilmesi gerekir

BÜYÜKBAŞ VE KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SAYILARI

YILLAR Sığır Manda BüyükbaşToplam

Koyun Keçi KüçükbaşToplam

1984 12.410.000 544.000 12.954.000 40.391.000 13.100.000 53.491.000

2002 9.803.498 121.077 9.924.575 25.173.706 6.780.094 31.953.800

2003 9.788.102 113.356 9.901.458 25.431.539 6.771.675 32.203.214

2004 10.069.346 103.900 10.173.246 25.201.155 6.609.937 31.811.092

2005 10.526.440 104.965 10.631.405 25.304.325 6.517.464 31.821.789

2006 10.871.364 100.516 10.971.880 25.616.912 6.643.294 32.260.206

2007 11.036.753 84.705 11.121.458 25.475.293 6.286.358 31.761.651

2008 10.859.942 86.297 10.946.239 23.974.591 5.593.561 29.568.152

2009 10.723.958 87.207 10.811.165 21.749.508 5.128.285 26.877.793

2010 11.369.800 84.726 11.454.526 23.089.691 6.293.233 29.382.924

2011 12.386.337 97.632 12.483.969 25.031.565 7.277.953 32.309.518

2002-2011% Değişim

26,34 -19,36 27,78 -0,56 7,34 1,11

Kaynak:TÜİK

KÜLTÜR, MELEZ VE YERLİ SIĞIR SAYILARI VE ORANLARI

YILSığır Sayıları (Baş) Oranları (%)

Kültür Melez Yerli Toplam Kültür Melez Yerli

2002 1.859.786 4.357.549 3.586.163 9.803.498 18,97 44,45 36,58

2003 1.940.506 4.284.890 3.562.706 9.788.102 19,83 43,78 36,40

2004 2.109.393 4.395.090 3.564.863 10.069.346 20,95 43,65 35,40

2005 2.354.957 4.537.998 3.633.485 10.526.440 22,37 43,11 34,52

2006 2.771.818 4.694.197 3.405.349 10.871.364 25,50 43,18 31,32

2007 3.295.678 4.465.350 3.275.725 11.036.753 29,86 40,46 29,68

2008 3.554.585 4.454.647 2.850.710 10.859.942 32,73 41,02 26,25

2009 3.723.583 4.406.041 2.594.334 10.723.958 34,70 41,10 24,20

2010 4.197.890 4.707.188 2.464.722 11.369.800 36,90 41,40 21,70

2011 4.836.547 5.120.621 2.429.169 12.386.337 39,05 41,34 19,61

2002-2011% Değişim

160,06 17,51 -32,26 26,35

Kaynak: TÜİK

BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIK İŞLETMELERİ VE HAYVAN SAYILARI

76

İşletme Kapasitesi

(baş)

İşletme Sayısı (Adet) Kapasitelere göre dağılım

(%) Besi işlet. oranı (a/c)

Süt işlet. oranı (b/c)

Hayvan Sayıları (Baş)

Besi (a) % Süt (b) %Besi+Süt

(c)Besi Süt

Besi+ Süt

Besi Süt Besi+Süt

1-5 210.532 56 837.246 61 1.047.778 56,149 61,119 60,051 20,1 79,9 516.896 1.979.489 2.496.385

6-10 76.084 20 287.599 21 363.683 20,292 20,995 20,844 20,9 79,1 546.592 1.959.205 2.505.797

11-25 58.917 16 175.795 12,8 234.712 15,713 12,833 13,452 25,1 74,9 832.487 2.382.141 3.214.628

26-50 21.074 5,6 53.845 4 74.920 5,62 3,931 4,294 28,1 71,9 556.829 1.519.679 2.076.507

51-100 5.985 1,6 11.511 0,8 17.496 1,596 0,84 1,003 34,2 65,8 324.726 706.815 1.031.541

101-200 1.770 0,47 2.701 0,20 4.471 0,472 0,197 0,256 39,6 60,4 187.523 462.487 650.010

201+ 589 0,16 1.174 0,08 1.763 0,157 0,086 0,101 33,4 66,6 243.263 299.019 542.282

Toplam 374.952 1.369.872 1.744.823 100 100 100 21,5 78,5 3.208.315 9.308.834 12.517.149

50 baş ve üzeri

13.079 14.786 27.865 -- -- -- 34,0 66,0 755.512 1.468.321 2.223.833

İşletme Kapasitesi (baş)

İşletme sayısı (Adet)

Kapas. Göre dağılım (%)

Hayvan sayısı (Baş)

Koyun Keçi Toplam

1-25 62.277 21,55 740.288 306.699 1.046.98726-50 59.473 20,58 1.780.059 577.866 2.357.92451-100 77.586 26,85 4.630.316 1.304.248 5.934.563101-250 67.424 23,33 8.244.600 2.449.487 10.694.087251-500 17.078 5,91 4.882.053 1.364.062 6.246.115501 + 5.111 1,77 2.610.775 832.942 3.443.718

Toplam 288.949 100,00 22.888.090 6.835.305 29.723.395*

KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK İŞLETMELERİ VE HAYVAN SAYILARI

BÜYÜKBAŞ VE KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SAYILARI

77

YILLAR Sığır Manda BüyükbaşToplam

Koyun Keçi KüçükbaşToplam

1984 12.410.000 544.000 12.954.000 40.391.000 13.100.000 53.491.000

2002 9.803.498 121.077 9.924.575 25.173.706 6.780.094 31.953.800

2003 9.788.102 113.356 9.901.458 25.431.539 6.771.675 32.203.214

2004 10.069.346 103.900 10.173.246 25.201.155 6.609.937 31.811.092

2005 10.526.440 104.965 10.631.405 25.304.325 6.517.464 31.821.789

2006 10.871.364 100.516 10.971.880 25.616.912 6.643.294 32.260.206

2007 11.036.753 84.705 11.121.458 25.475.293 6.286.358 31.761.651

2008 10.859.942 86.297 10.946.239 23.974.591 5.593.561 29.568.152

2009 10.723.958 87.207 10.811.165 21.749.508 5.128.285 26.877.793

2010 11.369.800 84.726 11.454.526 23.089.691 6.293.233 29.382.924

2011 12.386.337 97.632 12.483.969 25.031.565 7.277.953 32.309.518

2002-2011% Değişim

26,34 -19,36 27,78 -0,56 7,34 1,11

Kaynak:TÜİK

ET ÜRETİMİ (Ton)

78

Yıllar Sığır % Koyun % Keçi % Manda Toplam

2002 327.629 78 75.828 18 15.454 4 1.630 420.541

2003 290.454 79 63.006 17 11.487 3 1.709 366.656

2004 365.000 82 69.715 16 10.301 2 1.950 446.965

2005 321.681 79 73.743 18 12.390 3 1.577 409.391

2006 340.705 78 81.899 19 14.133 3 1.774 438.511

2007 432.406 75 118.075 20 24.360 4 1.989 576.830

2008 370.619 77 96.738 20 13.753 3 1.334 482.444

2009 325.286 79 74.633 18 11.675 3 1.005 412.621

2010 618.584 79 135.687 17 23.060 3 3.387 780.718

2011 644.906 83 107.076 13,8 23.318 3 1.615 776.9152002-2010% Değişim

88,8

79

49

108 86

Hayvansal Üretim Artış Oranları 2011 Yılı Üretim 2012 Yılı Üretim Artış Oranı (%)

Kırmızı Et (İlk 9 ayda ) (TON) 502.704 550.590 9,53

Kaynak : TÜİK (2012 verileri aylık bültenlerden alınmıştır.)

79

DÜNYA, AVRUPA VE TÜRKİYE’DE YILLIK KİŞİ BAŞI ET ÜRETİMİ (Kg)

YIL

DÜNYA AVRUPA TÜRKİYENüfusu Sığır Manda

Koyun Keçi Eti Üretimi (Ton)

Yıllık Kişi Başı

Et Miktarı (Kg)

Nüfus Sığır Manda Koyun Keçi Eti Üretimi (Ton)

Yıllık Kişi Başı

Et Miktarı (Kg)

Nüfusu Sığır Manda Koyun Keçi Eti Üretimi

(Ton)

Yıllık Kişi Başı

Et Miktarı (Kg)

2000 6.115.367.000 70.534.182 12 482.767.710 9.693.590 20,1 67.421.000 491.217 7,30

2001 6.170.405.303 69.496.179 11 483.797.218 9.384.038 19,4 68.061.500 435.683 6,40

2002 6.225.938.951 71.130.744 11 484.636.747 9.447.724 19,5 68.708.084 420.541 6,10

2003 6.281.972.401 71.814.843 11 486.647.831 9.394.098 19,3 69.360.811 366.656 5,3 0

2004 6.338.510.153 73.133.759 12 488.799.601 9.423.301 19,3 70.019.738 446.965 6,4 0

2005 6.512.276.000 74.661.520 11 491.153.644 9.220.410 18,8 70.684.926 409.391 5,80

2006 6.570.886.484 76.571.731 12 492.996.266 9.222.637 18,7 71.356.433 438.511 6,10

2007 6.630.024.462 78.229.623 12 495.291.931 9.287.088 18,8 74.676.844 576.830 7,70

2008 6.689.694.683 78.036.830 12 497.683.272 9.092.019 18,3 71.517.100 482.444 6,7 0

2009 6.908.688.000 78.193.462 11 499.694.284 8.872.497 17,8 72.561.312 412.600 5,70

2010 6.895.888.000 79.437.395 12 500.679.000 9.141.298 18,26 73.723.000 780.718 10,50

Kaynak: FAO

SÜT ÜRETİMİ (Ton)

80

YIL İnek Koyun Keçi Manda Toplam

2002 7.490.634 657.388 209.621 50.925 8.408.568

2003 9.514.138 769.959 278.136 48.778 10.611.011

2004 9.609.326 771.715 259.087 39.279 10.679.407

2005 10.026.202 789.878 253.759 38.058 11.107.897

2006 10.867.302 794.681 253.759 36.358 11.952.100

2007 11.279.340 782.587 237.487 30.375 12.329.789

2008 11.255.176 746.872 209.570 31.422 12.243.040

2009 11.583.313 734.219 192.210 32.443 12.542.186

2010 12.418.544 816.832 272.811 35.487 13.543.674

2011 13.802.428 892.822 320.588 40.372 15.056.211

2002-2011%Değişim

84,26 35,81 52,94 -20,72 79,06

Kaynak: TÜİK

Hayvansal Üretim Artış Oranları 2011 Yılı Üretim 2012 Yılı Üretim Artış Oranı (%)

İnek Sütü (İlk 10 ay )(Ton) (Sanayi Sütü) 5.956.497 6.741.830 13,18

Kaynak: TÜİK (2012 verileri aylık bültenlerden alınmıştır.)