T.C. ESKEHR OSMANGAZ NVERSTESEndstri Mhendislii Blm

KALTE EKONOMS

Prof. Dr. Nimetullah BURNAKProf. Dr. A. Sermet ANAGN

SUNUTANIMLARGELMKALTE MALYET BLEENLER- nleme Maliyetleri- lme-Deerlendirme Maliyetleri- Baarszlk MaliyetleriKALTE MALYETLERNN ANALZSONU

MALYETLERMuhasebe sistemlerinde maliyetler: Yatrm maliyetleri : Fabrika binas, makine ve tehizat iin yaplan yatrmlarn maliyetidir. Amortisman, faiz vb maliyetler toplamndan oluur.Faaliyet maliyetleri : retimin gereklemesi iin srdrlen faaliyetlerin meydana getirdii maliyetlerdir. Dorudan iilik, dorudan malzeme ve dorudan olmayan maliyet unsurlarnn toplamdr.

Kalite Maliyet MerkezleriMhendislik : Tasarm, model hatalar;Satnalma : bozuk mal hatalar;malat : Iskarta, yeniden ileme;Kontrol : Sistem, muayene, deney hatalar;Sat, Servis : Garanti, nakliye, depolama, servis harcamalar.

Kalite MaliyetleriYatrm Maliyetleri : Laboratuar, lme, kontrol cihazlar, bina ve ilgili tesisata yaplan harcamalarn faiz, amortisman ve frsat maliyetidir.

Faaliyet Maliyetleri : 2.1 nleme Maliyetleri,2.2 lme-Deerlendirme Maliyetleri,2.3 Baarszlk Maliyetleri.

Tasarm kalitesininUygunluk gelitirilmesi kalitesiningelitirilmesi

Alglanan Yksek Dk imalatyksek fiyatve servis deer maliyeti

Pazar paynnGelir artArtmas

Yksek karllk

Tasarm kalitesi ekonomisirnler, kuruluun hedeflerine uyumlu olarak, belirli bir snf mteriyi dikkate alarak tasarlanr.Tasarm kalitesi ksmen stratejik pazarlama kararlarna baldr.Tasarm kalitesi arttka ve retimde yeni malzemeler ve yntemler kullanldka, rnn Pazar deeri de azalan oranlarda artar.

Tasarm kalitesinde ekonomik dnlemeEniyi tasarm kalitesi dzeyi : Marjinal deer = Marjinal maliyet

Maliyet, Deer Maliyet Deer

EniyiTasarm kalitesi

Belirtilen teori ekici grnse de, uygulamada zorluklar vardr:Uygulamada her iki maliyet ve deer erilerinin deerlendirilmesi zordur,Tasarm kalitesinin, zellikle tek bir lt ile saysal ifadesi zordur.Karmak tketici davranlar katlamaz.

Uygunluk kalitesi ekonomisiBir retim srecinde mterinin bekledii dzeyde rn retebilmek iin; retim ncesi, retim srecinde ve retim sonrasnda kalite gvencesi yaratabilmek iin yaplan faaliyetlerin maliyeti bu balk altnda ele alnr.

letmeler, iinde faaliyet gsterdikleri ekonomik sistem ne olursa olsun, tketici gereksinimlerini karlamak zere mal yada hizmet retirler.letmeler yaptklar her faaliyet sonucu bir maliyetle karlatklarna gre, kaliteye ynelik faaliyetler nedeniyle de baz maliyetlerin olumas kanlmazdr.letmenin sermayesi snrsz deildir.

Bir rnn oluturulmasnda karlalan maliyetlerin tanmlanmas ve uygun aralar yardmyla zmlenmesi bir gerekliliktir.TKYde her bir iin ilk seferinde doru yaplmas beklenir.Klasik ynetim anlaynda kaliteyi ykseltmek maliyeti arttrr gr yaygndr.Kalite Buzda

THE HIDDEN COSTThe Cost IcebergQuality costs can be like an iceberg, with only a small part of the cost visible

The Iceberg of Quality Costs

Gerek maliyetlerin belirlenmesinde glklerKalite maliyetlerinin ou muhasebe sistemlerinde hazr olarak bulunmazlar.Kalite maliyetleri ile salanan yararlarn arasnda uzun sre gemesi sapmalara neden olmaktadr.Muhasebe kurallar kalite maliyetlerinin belirlenmesine ak olamayabilir.ok sayda kalite maliyeti tahmini gerekir.Belirlenemeyecek gizli maliyet bileenleri olabilir.Gemiteki ve gelecekteki maliyetler arasnda uyum salanmas gerekir.

1951 : J.M. Juran : Quality Control Handbook; Kalite ekonomisi Gold in the Mine1957 : W.J. Masser : Kalite Maliyetleri :nleme, lme Deerlendirme, Baarszlk1960 : H.L. Freeman Kalite Maliyeti Modeli1961 : A.V. Feigenbaum1961 : ASQC tarafndan Kalite Maliyeti Komitesi kuruldu.1963 : ABD hkmeti KMlerini zorunlu hale getirdi.1967 :KM Komitesi : Kalite Maliyetleri Nedir ve Nasl Belirlenir?

KMlerinin deerlendirilmeye balanmasnn nedenleri : * Teknolojideki ilerlemeler bal olarak rn karmaklndaki art nedeniyle KMde art,* rnn kullanm sresince oluabilecek maliyetlerin sezilmesi ve giderek nem kazanmas,* Ynetimin anlayaca dilde iletiim kurabilecek mhendislere ve yneticilere duyulan gereksinim.Kaliteye ynelik bir programn gerek deeri, onun iletme gelirine ve tketici memnuniyetine olumlu katkda bulunabilme etkinliiyle anlalr.

KALTE MALYET

nleme M.l.De.M.Baarszlk M.

57%25%10%8%Kalite Maliyeti Kategorileri

nleme Maliyetleri(Prevention Costs)nleme maliyetleri, belirlenen zelliklere uymayan mal ya da hizmet retimini, bir baka ifadeyle, iletmenin hedefledii kalite dzeyinden sapmalar nlemek amacyla yapt almalarn maliyetlerinden oluur.

lme Deerlendirme Maliyetleri(Appraisal Costs)lme Deerlendirme maliyetlerini, iletmenin rettii rn kalitesinin deerlendirilmesi ve sapmalarn belirlenmesi aamalarnda yapm olduu almalarn maliyetleri oluturur. Satn alnan malzemenin standartlara uygunluunun belirlenmesinin maliyeti de bu kapsamda ele alnr.

Baarszlk Maliyetleri(Failure Costs)Baarszlk maliyetleri, retilen rnn istenilen kalite dzeyini salamamas nedeniyle, tketiciye gitmeden nce ieride ya da gittikten sonra darda meydana gelen maliyetlerdir. Olu kaynana gre bu nedenle isel (internal) ve dsal (external) olmak zere iki alt bileenden oluur.

sel baarszlk maliyetlerisel baarszlk maliyetleri, iletmenin belirledii kalite dzeyini salamayan rnlerin tketiciye gitmeden nce ieride belirlenmesi aamalarnda yapm olduu almalarn maliyetlerinden oluur.

Dsal baarszlk maliyetleriTketiciye iletilen rnde iletmenin kendisi ya da tketici hata(lar) belirleyebilir. Sz konusu hatalarn iletme tarafndan giderilmesinde oluan maliyetlerdir.

Kalite Dzeyi Kalite MaliyetleriMaliyet0Salam Yzdesi%100nleme+lmeBaarszlk

Toplam Kalite Maliyeti (TKM)NM%70Gelitirme projeleri uygulanmalNM=%10+BZM%50Ulalan durumun korunmas iin almalara devam edilmeliLM>%50+BZM

Ne Yaplmal?TKMde en iyiye ulalmas, bileenin de benzer duruma ulamas deildir!BZM, onu azaltc nitelikte ve karl projeler bulunamadnda,M; BZM en iyi deerinde olduunda,Myi azaltabilecek projeler bulunamadnda,Daha iyi standartlar ve bunlarn salanp salanmadn belirleyecek muayene ve test yntemleri gelitirildiinde

Ne Yaplmal?NM; Kendisi gelitirme analizi konusu olduunda,nleme almalarnn gelitirme projelerine ynlendirildii durumlarda

en iyiye ulam olur

Kalite Maliyeti Verileri Nasl Derlenir?letme blmlerine ilikin maliyet kaytlar,Temel muhasebe kaytlar,Muhasebede bir ad altnda deerlendirilen maliyetlerin ilgili bileenlere ayrlmasTahmin yntemi,Geici olarak kayt tutulmas.

Verilerin AnaliziDnem : Hafta, ay, ay, alt ay, yl

Tablolatrma, grafiksel gsterim.

Ana bileenlerin, gerekirse kendi ilerinde, TKMne oranlanmas ve deerlendirilmesi.

Verilerin Analizi Kalite ndeksleriilik ndeksi* TKM / ilik Saati (Maliyeti)Maliyet ndeksi* TKM / Atlye retim Maliyeti* TKM / Toplam retim MaliyetiSatlar ndeksi* TKM / Net Satlarretim ndeksi* TKM / retilen Birimler

Kalite ndeksleriilik ndeksi: - Kolay hesaplanabilir, - Kolay anlalabilir, - Teknolojik gelimelerin iilik kullanmn azaltmas durumunda uzun dnem karlatrmal analizlerde etkin deildir.

Kalite ndeksleriMaliyet ndeksi: - Muhasebe kaytlarndan kolay hesaplanr, - Teknolojik gelimelerden etkilenmez.

Satlar ndeksi: - Kolay hesaplanr, - Sat fiyatnda ve maliyetlerdeki deiikliklerden etkilenir.

retim ndeksi: - Kolay hesaplanr, - rn eitleri fazla ise etkin deildir.

Kalite ndeks rnei2005200620072008Kalite maliyetlerinleme 27.00041.50074.600112.300l-Deerlendirme155.000122.500113.400107.000sel Bz386.400469.200347.800219.100Dsal Bz242.000196.000103.500106.000Toplam 810.400829.200639.300544.400

Muhasebe kaytlarSatlar 4.360.0004.450.0005.050.0005.190.000retim maliyetleri1.760.0001.810.0001.880.0001.890.000

Kalite ndeksi YlSatlar Maliyet 200518,5846,04 200618,6345,18 200712,6634,00 200810,4928,80Toplam Kalite Maliyeti * 100 / i. dnem satlar810.400 * 100 / 4.360.000 = 18,58

TKMnin Deiimi

TKMnin Bileenler Temelinde Dalm

TKM Bileenlerinin Greli Dalm

Kalite ve Verimlilik Verimlilik = kt / Girdi

Az sayda kusurlu, kty arttrr.

Kalite iyiletirme, girdileri azaltr.

Getiri ve Verimlilik lmY = GetiriI = retilen birimlerin says% = kusursuz birimlerin yzdesi% R = yeniden ilenen kusurlu birimlerin yzdesiY = (I)(%) + (I)(1-%)(%R)

rn Getiri rneiGnde 100 motor retilsin.Motorlarn 80%i kusursuz Dk kalitedeki birimlerin 50%si yeniden ilenebilmektedir.Y = (I)(%) + (I)(1-%)(%R)Y = 100 (0.80) + 100 (1- 0.80) (0.50) = 90 motor

rn MaliyetiKd= Direk retim maliyetiKr= Birim bana yeniden ilem maliyetiI= GirdiR= Yeniden ilenen birim saysY= kt

rn Maliyet rneiDirek retim maliyeti = $30 Yeniden ileme maliyeti = $12retilen motor says = 100Kusurlu motor yzdesi = %20Kusurlu motorlarn 50%si yeniden ilenebiliyor

ok Aamal rn Getirisi Y = (I) (%g1)(%g2)...(%gn)

I = Parti bykl%gi = i. aamadaki kusursuz rnlerin yzdesi

ok Aamal Sre Getiri rnei Motorlar 4 aamal srete retilmektedirretime 100 motorla balandnda srecin getirisi ?

Aama Kusursuz rn yzdesi10.9320.9530.9740.92

Y = (I) (%g1)(%g2)...(%gn) = (100)(0.93)(0.95)(0.97)(0.92)Y = 78.8 motor

100 Kusursuz rn retimi kts iin Gerekli Girdi Says

Kalite Verimlilik Oran (KVO)Verimlilik ve kalite maliyetlerini ierir.Artar;- Eer ileme veya yeniden ileme maliyetleri azalrsa.- Eer sre getirisi artarsa.

KVO rnei 1 - Gnlk retimin 200e karlmas 2 - retim maliyetinin $26a, yeniden ileme maliyetinin de $10a indirilmesi 3 - Getirinin 95%e karlmas 4 - (2) ve (3) n karm Direk retim maliyeti = $30 Yeniden ileme maliyeti = $12 retilen motor says = 100 Kusurlu motor yzdesi = %20 Kusurlu motorlarn 50%si yeniden ilenebiliyor.

letmenin yapabileceklerine ilikin senaryolar:

KVO RNEMevcut durum;

Durum 1 Gnlk retimi artrmann bir etkisi olmad

Durum 2 Maliyetlerin azalmas KVOn artrd.

Durum 3 Getirinin artmas KVOn artrd.

Durum 4 Maliyetlerin dmesi ve getirinin artmas en iyi durumu verdi

Kalite Maliyetlerinin KstlamalarKalite maliyetinin llmesi kalite problemlerini zmez. Maliyet gstergelerinin yaymlanmas maliyet azaltmasn uyarmaz.Kalite maliyet raporlar zel faaliyetler salamaz.Kalite maliyeti hesaplamalar maliyetlerin tmn kapsamaz.Sermaye harcamalar gibi muhasebe toplantlar, kalite maliyeti ve dnemin tanmlanmas bir kalite programnn deerlendirmesine ok az katk salar.

6. nemli maliyetler, kalite maliyetinin kolayca dnda tutulabilir.7. Sebep ve sonu arasnda bir zaman dilimi vardr ve bir kalite maliyeti raporu tm deiiklikleri kapsamayabilir.8. Kalite maliyetleri tahminlere ve karara dayanr ve yanlmalara neden olur.9. Kalite maliyetleri genelde ksa dnemlidir.

Sonu TKY iinde yaplan almalarn deerlendirilmesi, kalite maliyetlerinin analizi ile olurludur.letme faaliyetlerinin ynlendirilmesinde yneticilerin kullanaca karar ltlerinden biri de sz konusu analiz sonulardr.

Beklenen YararlarKaliteye ynelik programlarn ve kontrol almalarnn etkinliine ilikin deerlendirmeler yaplmas salanr.Uygulanan program ve projelerde gerekli dzenlemeler ynlendirilir.rnlerin gerek maliyetlerinin belirlenmesi ve bal olarak fiyatlandrlmasn salar.Sorunlarn varl ve zm nceliklerinin belirlenmesi salanr.D almlarn daha salkl yaplmasna katkda bulunur.Kaliteye ynelik almalarn iletme iinde dzenli bir biimde dalmas salanr.

Muhasebe asndan btelemenin daha duyarl yaplmasna yardmc olur.Yneticiler ile dier personel arasnda daha iyi ve anlalabilir bir iletiim kurulur.ngrlen proje ve yatrmlara ynelik veriler oluur.Pazar pay geniler.letmenin blmleri arasnda daha iyi ilikiler kurulur.Kurulan bilgi sistemi ile hatal veri ve raporlar azaltlr.Kalite dzeyinin gelimesi nedeniyle hatalar azalr.

Main Point:Remember the Titanic? It didnt see the iceberg coming until it was too late. In this era of increasing worldwide competitiveness, you dont want any hidden costs to sink your companys ship.Other Notes: