35
RA'D SURESİ...............................................................3 Surenin İsmi:.........................................................3 Önceki Sureyle İlişkisi:..............................................3 Surenin Muhtevası:....................................................3 Kur'an Haktır.........................................................4 Belagat:..............................................................4 Kelime ve İbareler:...................................................4 Ayetler Arası İlişki..................................................4 Açıklaması............................................................4 Ayetlerden Çıkan Hüküm Ve Hikmetler...................................4 Allah'ın Kudretinin Göklerde Ve Yerdeki Bazı Belirtileri..............5 Belagat:..............................................................5 Kelime ve İbareler:...................................................5 Ayetler Arası İlişki..................................................6 Açıklaması............................................................6 Ayetlerden Çıkan Hüküm Ve Hikmetler...................................7 Müşriklerin Öldükten Sonra Dirilmeyi İnkâr Ederek, Azabın Derhal Gelmesini İstemeleri Ve Rasûlullah (S.A.)'Dan Maddi Mucize Talepleri. .8 Belagat:..............................................................8 Kelime ve İbareler:...................................................8 Ayetler Arası İlişki..................................................9 Açıklaması............................................................9 Ayetlerden Çıkan Hüküm Ve Hikmetler..................................11 Allah'ın İlminin Herşeyi İhata Ettiğine Delliller....................11 Belagat:.............................................................12 Kelime ve İbareler:..................................................12 Ayetler Arası İlişki.................................................12 Açıklaması...........................................................12 Ayetlerden Çıkan Hüküm Ve Hikmetler..................................14 Allah'ın Uluhiyyetinin, Rububiyyetinin Ve Kudretinin Delilleri.......15 Belagat:.............................................................16 Kelime ve İbareler:..................................................16 Tenasüb:.............................................................16 Açıklaması...........................................................16 Ayetlerden Çıkan Hüküm Ve Hikmetler..................................18 Allah'ın Bir Olması Ve Allah'ın Birliği Karşısında Mümin Ve Müşrik Örneği...............................................................19 Belagat:.............................................................19 Kelime ve İbareler:..................................................19 Ayetler Arası İlişki.................................................19 Açıklaması...........................................................20 Ayetlerden Çıkan Hüküm Ve Hikmetler..................................20 Hak Ve Batıla Verilen Örnek Ve Bahtiyarlar İle Bedbahtların Sonu.....21 Belagat:.............................................................21 Kelime ve İbareler:..................................................21 Ayetler Arası İlişki.................................................22 Açıklaması...........................................................22 Ayetlerden Çıkan Hüküm Ve Hikmetler..................................24 Mutlu, Akıllı İnsanların Özellikleri Ve Onlara Verilen Karşılık......24 Belagat:.............................................................24 Kelime ve İbareler:..................................................24

Tefsirül-Münir Sure Sure (21)

  • Upload
    seoe-

  • View
    247

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

3RA'D SURES

3Surenin smi:

3nceki Sureyle likisi:

3Surenin Muhtevas:

4Kur'an Haktr

4Belagat:

4Kelime ve bareler:

4Ayetler Aras liki

4Aklamas

4Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

5Allah'n Kudretinin Gklerde Ve Yerdeki Baz Belirtileri

5Belagat:

5Kelime ve bareler:

6Ayetler Aras liki

6Aklamas

7Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

8Mriklerin ldkten Sonra Dirilmeyi nkr Ederek, Azabn Derhal Gelmesini stemeleri Ve Raslullah (S.A.)'Dan Maddi Mucize Talepleri

8Belagat:

8Kelime ve bareler:

9Ayetler Aras liki

9Aklamas

11Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

11Allah'n lminin Hereyi hata Ettiine Delliller

12Belagat:

12Kelime ve bareler:

12Ayetler Aras liki

12Aklamas

14Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

15Allah'n Uluhiyyetinin, Rububiyyetinin Ve Kudretinin Delilleri

16Belagat:

16Kelime ve bareler:

16Tenasb:

16Aklamas

18Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

19Allah'n Bir Olmas Ve Allah'n Birlii Karsnda Mmin Ve Mrik rnei

19Belagat:

19Kelime ve bareler:

19Ayetler Aras liki

20Aklamas

20Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

21Hak Ve Batla Verilen rnek Ve Bahtiyarlar le Bedbahtlarn Sonu

21Belagat:

21Kelime ve bareler:

22Ayetler Aras liki

22Aklamas

24Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

24Mutlu, Akll nsanlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Karlk

24Belagat:

24Kelime ve bareler:

25Ayetler Aras liki

25Aklamas

26Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

27Bedbahtlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Ceza

27Kelime ve bareler:

28Ayetler Aras liki

28Aklamas

28Ayetten karlan Hkm Ve Hikmetler

28Rzk Sadece Allah'tandr, Mucizeler Allah'n Elindedir Ve Allah, Kendisine man Edenleri Hidayete Ulatrr

29Belagat:

29Kelime ve bareler:

29Ayetler Aras liki

29Aklamas

31Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

31Kurann Azametinin Ve Allah'n Hereyi Kuatan Kudretinin Aklanmas

31Kelime ve bareler:

32Ayetler Aras liki

32Aklamas

34Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

35Cennetin zellikleri, Ehl-i Kitabn, Rasulullah (S.A.)'A Kar Tutumlar Ve Mriklerin pheleri

35'rab

35Belagat

36Kelime ve bareler:

36Ayetler Aras liki

37Aklamas

39Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

40Peygamberin Grevi, Tebli Etmektir. Allah, Onu Grmektedir, Hesaba ekecek Olan Da Odur. O, Kullar Arasnda Hkmeder Ve Kfirlerin Tuzaklarn Boa karr

40Belagat

40Kelime ve bareler

41Ayetler Aras liki

41Aklamas

42Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

Rahman ve Rahim Olan Allah'n Adyla

RA'D SURES

Kur'an Haktr

1- Elif, Lm, Mim, R. Bu ayetler Ki teb'n ayetleridir- Sana Rabbinden indi- rilen Kitab haktr. Fakat insanlarn o iman etmezler-

Aklamas"Bu surenin ayetleri, mkemmel olan Kur'an'n ayetleridir." Veya bu kadri ve sn yce ayetler Kur'an- Kerim'in ayetleridir

"Ey Muhammedi Sana Rabbinden indirilen Kur'an'n tamam hak olup, asla phe gtrmez". Bu mana, ayetlerin, sure demek olmas eklindeki birinci tefsire gredir. Tafsl manadan sonra icml veya huss manadan sonra genel mana zikredilmitir. Allah Teal, bu surenin mkemmel ve yce bir sure olduunu te'yid ettikten sonra bu hkm Kur'an'n tamamna mil klmtr.

"Fakat insanlarn ou Rabbinden sana indirilenleri tasdik etmez ve Kur'an'daki kanun ve hkmlerin esizliini, her asr ve zamana uygun maslahatlarn gzetilmesini takdir edemezler". Bu ayet, Yusuf sresindeki u ayete benzer: "Sen ne kadar yrekten istersen iste bu aklamaya, aklk ve berrakla ramen insanlarn ou dmanlklar, nifak ve inatlar sebebiyle iman et-mezZer "(Yusuf, 12/103).

Bugn beeriyetin iinde bulunduu duruma bakldnda dnyadaki nfusun ounluunun Kur'an- Kerim'e iman etmedikleri, mslmanlarn ise dierlerine nisbetle 1/5 orannda olduklar grlmektedir. Bu da, Mekkeliler gibi gemite, tarih boyunca, bugn ve gelecekteki insanlarn ounun durumunu bildiren Kur'an- Kerim'in mucizesidir

Allah'n Kudretinin Gklerde Ve Yerdeki Baz Belirtileri2- Gkleri, grdnz gibi direksiz yaratan sonra Ar'a istiva eden, herbiri belli bir sreye kadar hareket edecek olan gne ve ay buyruu altna alan, ileri yrten, delilleri uzun uzun aklayan Allah'tr. Ola ki Rabbinizin diriltmeye kadir olduunu kesin olarak bilirsiniz

3- Yeri dzleyen, orada sabit dalar, nehirler var eden, her trl meyveden ift ift yetitiren, gndz geceyle br-yen de O'dur. Dorusu bunlarda dnen kimseler iin nice deliller vardr.

4- Yeryznde hepsi de ayn su ile SUa-nan birbirine komu toprak paralar, tek ve ok kkl zm balar, ekinler, hurma aalar vardr. Fakat onlar ekil ve lezzete birbirinden farkl klm-zdr. Dnen kimseler iin bunda ibretler vardr.

Aklamas

Allah Teal, bu ayetlerde mkemmel kudreti ve muazzam kuvvetinden

haber vermektedir. Gkleri direksiz yaratan O'dur. Bu direkleri gzle gremeyiz. Aslnda gn direkleri de yoktur. "Grdnz gibi" kavli, gklerin direksiz olduunu pekitirmektedir. Zira maksat, Allah Teal'nn varln gsteren bir delil olmazd. Gkler, Allah Teal'nn kudreti ve muhafazas ile direksiz olarak durmakta ve uzayda O'nun sayesinde varolabilmektedir. Hatta, yldzlar arasnda ekim kanunu dengesinin olduu sylense de bunu da yaratan, Allah Teal'dr.

Sonra Allah Teal, snna yakr bir ekilde Arnn zerine istiva etmitir. Ar, yaratlm bir nesnedir. Biz ona Kur'an'n haber verdii gibi iman ederiz. O, gklerden ve yerden daha muazzamdr. Hadiste yle buyurulur: "indekiler ve arasndakilerle beraber yedi kat gk, Krs'ye nisbetle le atlm bir halka gibidir. Krs ise, Yce Ar'a nisbetle ldeki bir halka gibidir." Dier bir rivayet de yledir: "Ar'n bykln sadece Allah Teal takdir eder".

Allah Teal, gne ve ay zell ve emre mde klmtr. Her ikisi de yrngelerinde seyretmek, k vermek, ortaya kmak ve gizlenmek gibi mahlkta fayda verecek hususlarda kendilerinden istenilenleri yaparlar. Dier ayetlerde gnein kendi ekseni etrafnda dnd, ayn yeryz evresinde hareket hlinde olduu bildirilmitir. Allah Teal yle buyurur: "Gne de yrngesinde yryp gitmektedir." Bu, gl ve her eyi bilen Allah'n kanunudur. Ay iin de sonunda kuru bir hurma dalna dnecei konaklar tayin etmiizdir. Aya erimek gnee dmez. Gece de gndz geemez. Her biri bir yrngede yrrler." (Yasin, 36/38-40).

Gne ve ay, dier hareket halindeki yldzlarn hepsi belirli bir zamana kadar yrngelerinde yryp giderler. Belirli olan bu zaman, dnyann son bulup, kyametin kopmas ya da dnmenin tamamland snrl olan mddettir. Gne dnmesini bir ylda, ay ise bir ayda tamamlar.

Allah Teal, kinatn ilerini yrtr, irdesine uygun ve hikmeti gereince tasarrufta bulunur. ldrr diriltir, erefli klar zel eder, zenginletirir, fakir yapar, neticeler iin sebepleri hazrlar ve saniye amaz, sabit, hata etmeyip deimeyen bir kanun iinde yrngeleri seyre uygun klar.

Kendi varln, birliini, kudretini, hikmetini, ilmini ve rahmetini gsteren delilleri aklar.

O, kendisinden baka ilh olmadn ve diledii zaman, ilk sefer yoktan var ettii gibi mahlkt yeniden diriltmeye muktedir olduunu gsteren delil ve burhanlar aklar. Umulur ki siz, Allah'n yeniden diriltmeye, mahlkt eski haline getirmeye, onlar hesaba ekip, yaptklarnn karlklarn vermeye ve lleri karada olsun, denizde olsun hatta bir hayvann karnnda dahi olsa l olarak bulunduklar yerlerden kartp diriltmeye kadir olduunu kesin olarak bilir, bu gerei kabul edersiniz. Veya phe gtrmeyen kesin bir bilgiyle renmeniz iin Allah, btn bunlar aklar.

Gkleri, yeri bunlarn arasndaki ve iindeki her eyi yaratmaya muktedir olan, kinatn nizamn, hayat ve mahlktn ilerini fevkalde bir dikkatle idare eden bir ztn mahlkt yeniden diriltmesinin, ruhlar bedenlere geri dndrmesinin, dnyada yaptklarna karlk bu ruhlarn sahiplerini hesaba ekmesinin uzak bir ihtimal olmas, ya da bu ztn btn bunlardan ciz olmas mmkn deildir.

te btn bunlar Allah Teal'nn birliini ve kudretinin mkemmelliini gsteren gklerle ilgili delillerdir. Hemen peinden yeryzndeki delil ve almetler zikredilmitir: nsan ve hayvanlarn yeryznde kolaylkla bir yerden dier bir yere gidebilmeleri, nebat ve madenlerinden yararlanabilmeleri iin yeryzn geni, yaamaya elverili, engin ve usuz bucaksz klan Allah Teal'dr. Allah Teal yle buyurur: "Biz yeryzn bir beik klmadk m?" (Nebe, 78/6). Baz blgelerinde yaanmas iin yeryznn yaylmas, onun kre eklinde olmad veya genel hacmi itibaryla yass olduu manasna gelmez. Zira Kur'an- Kerim, dier ayetlerde yeryznn kre eklinde olduuna iaret etmitir. "Geceyi gndze dolar, gndz geceye dolar" (Zmer, 39/5). Tekvr; yuvarlak olan cismi dolamak, sarp sarmalamak demektir. Bize gre yeryz zerinde yaanabilmesi iin yaylm, dz klnmtr.

Allah yeryzn yksek yksek sabit dalarla salamlatrm, ondaki renkleri, ekilleri, tat ve kokular farkl meyvalar sulamak iin orada nehirler, rmaklar ve pnarlar yaratmtr.

Yine yeryznde btn meyvelerden erkek ve dii olarak iki ift yaratmtr. Aa ve ekinler, erkek ve dii olmadan meyva veya dne vermezler. Ayrca Allah, her meyveden iki eit yaratmtr. Meyveler, tatl ve eki olarak tat bakmndan, siyah ve beyaz gibi renk bakmndan ya da byk ve narin gibi tabiat bakmndan iki cins yaratlmtr.

Bu ayete benzeyen baka bir ayet de udur: "Biz yeryzn bir beik, dalar da onun iin birer direk klmadk m? Sizi ift ift yarattk" (Nebe, 78/6-8).

Allah, gndzn aydnln gecenin karanhyla brr ve gecenin karanln da gndzn aydnlyla uzaklatrr. Allah Teal yle buyurmutur: "Uykunuzu dinlenme vakti kldk. Geceyi bir rt yaptk. Gndz geimi salama vakti kldk"(Nehe, 78/9-11).

"Size geceyi dinlenesiniz diye karanlk ve gndz alasnz diye aydnlk olarak yarattmz grmediler mi?" (Nemi, 27/86). "Geceleyin uyumanz, gndz de ltfundan rzk aramanz O'nun varlnn belgelerindendir" (Rum, 30/23).

Allah Teal, ayetin sonunda gk ve yerdeki bu delilleri dnmenin gerekli olduuna dikkati ekerek yle buyurmutur: "Dorusu Allah'n yarattklarnda, acib ekilde yaratmasnda, nimetlerinde ve hikmetinde, bunlar dnen, onlarn byklnden ibret alan, bylece onlarla Allah Teal'nn varlna, kudretine, ilminin mkemmelliine ve iradesine delil getirerek kinatta O'nun benzerinin bulunmadn anlayanlar iin deliller ve burhanlar vardr. Btn bunlar, sadece O'na ibadet etmeyi kuvvetine boyun emeyi ve emirlerine sarlmay gerekli klar.

Allah'n kudretini gsteren, yerdeki delillerden biri de birbirlerine bitiik olmalarna ramen, toprak paralarnn tabiat ve mahiyetlerinin farkllk gstermesidir. Allah Teal yle buyurur: Yeryznde birbirine komu olan, birbirinin yaknnda bulunan toprak paralar vardr. Birbirine komu olmalarna ramen bunlarn zellikleri deiik ve farkldr. Bazlar insanlarn yararlandklar mahsuln yetitii verimli toprak, bazlar hibir eyin yetimedii gzel grnml fakat orak topraktr. Bir ksm aa dikmeye deil, ziraate uygun, dier bir ksm bunun aksidir. Bazlar yumuak bazlar sert toprakldr. Yine bir ksmnn renkleri farkl, kimisi krmz, kimisi sar, kimisi beyaz, kimisi siyahtr. Bir ksm tal, bir ksm kumlu, bazs kaln, bazs ince toprakldr. Hepsi de komu olmalarna ramen sahip olduklar zellikler deiiktir. Btn bunlar, kendinden baka ilh ve Rab olmayan yce yaratcnn varlna dellet etmektedir

Yine yeryznde zm balar, insan ve hayvanlarn gda ihtiyacn karlamak iin eitli hububat gibi nitelikleri farkl ekinler, ok ve tek kkl hurma aalan vardr. Ayette geen sinvan, ok kkl veya nar, incir ve baz hurma aalar gibi bir kkte toplanm hurma gdeleri ve dier aalar gibi bir kk veya gvde zerindekiler demektir.

Tirmiz'nin rivayet ettii sahih bir hadiste Rasulullah (s.a.), Hz. mer (r.a.)'e yle demitir: "Amcann, babann z kardei olduunun farknda deil misin?"

Ber (r.a.) da yle der: "Sinvan" Bir kkte bulunan hurma aalar ve "Gayr Snvan", ok kkl hurma aalan, demektir.

Toprak paralan birbirinden farkl, bitkilerin cinsleri muhteliftir. Dikkati eken udur ki bu mahsln yetitii toprak bir olup ayn suyla sulanrlar. Buna ramen lezzetler farkl, tatlar birbirinden stndr.

Dnen ve tefekkr eden kimseler iin ayn toprakta yetiip ayn suyla sulanmalanna ramen elde edilen mahsln bu kadar eitli olmasnda Allah Teal'nn varln ve birliini gsteren gz kamatnc deliller vardr. ekli, rengi, tad, kokusuyla, tatl, eki ve ac olmasyla meyva ve ekinlerde bu kadar deiik cins vardr. Yine hepsi de ayn su ve topraktan beslenmelerine ramen renkleriyle, kokulanyla, yapraklannn ve ieklerinin aheserliiyle ieklerde pek ok eit vardr. Btn bu zikredilenlerde anlayanlar iin deliller ve yapan, yce olan ve hereye gc yeten yaratcnn var olduunu gsteren byk iaretler vardr. Yoktan var etmeye, ilk defa yaratmaya muktedir olan zt elbette ldkten onra diriltmeye ve ikinci defa meydana getirmeye kadirdir, hatta bu Onun iin daha da kolaydr.

Bu ayet de, "Ola ki Rabbinizin lleri diriltmeye kadir olduunu kesin olarak bilirsiniz", "Dorusu bunlarda, dnen kimseler iin ibretler vardr" ve "Dnen kimseler iin ibretler vardr" eklinde sona ermitir. Bu da gstermektedir ki Yaratann var olduuna ve birliine hr iradeyle kanaat getirebilmek iin dnmek, akledip tefekkr etmek zorunludur. Zira bu ekilde akl kullanmak hem slm'n hedefi hem Kur'an'n emri hem de dinin asldr.

Mriklerin ldkten Sonra Dirilmeyi nkr Ederek, Azabn Derhal Gelmesini stemeleri Ve Raslullah (S.A.)'Dan Maddi Mucize Talepleri5- aacaksan, onlarn "Biz toprak olunca m yeniden yaratlacaz?' demelerine amak gerekir. te onlar Rablerini inkr edenlerdir. te onlar boyunlarna demir halkalar vurulup, bunlarla srlenlerdir. te onlar cehennemliklerdir, orada temelli kalacaklardr

6- Mrikler senden kurtulutan nce azap isterler. Oysa onlardan nce nice ibret alnacak cezalar verilmitir. Dorusu Rabbinin insanlarn zulmlerine ramen onlara mafireti vardr. Rabbinin cezalandrmas etindir

7- Kfirler "Rabbinden ona (Muham-med'e) bir mucize indirilmeli deil miydi?" derler. Sen ancak uyarcsn. Her milletin yol gsteren bir peygamberi vardr.

Aklamas"Ey Peygamber! Bu mriklerin Allah'n diledii her hususta muktedir olduuna dair, yaratt hereyde Onun delil ve burhanlarn grmelerine ve her eyi O'nun yoktan var edip, hibirinin ad san yokken onlar meydana getirdiini itiraf etmelerine ramen seni yalanlamalarna ve fayda ve zarar veremeyen putlara ibadet etmelerine aacaksan bunlardan daha ok alacak ve ga-ripsenecek bir ey daha vardr. te o da yeniden dirilmeyi ve kyametin kopmasn yalanlayarak "Yok olup, kokutuklar ve toprak olduktan sonra yeniden dirilmek mmkn mdr?" demeleridir". Kfirlerin inkr manas tayan bu sorular Kur'an1 da dokuz surede 11 yerde tekrar edilmitir. Bunlar, Ra'd, sr, Mminun, Nahl, Ankebt, Secde, Sfft, Vaka ve Nzit sureleridir.

Allah Teal'nn da "Gkleri ve yeri yaratan ve onlar yaratmaktan yorulmayan Allah'n lleri diriltmeye de kadir olduunu grmezler mi? Evet, O her eye Kadir'dir." (Ahkaf, 46/33) buyurduu gibi, btn bilgili ve akll insanlarn gklerin ve yerin yaratlmasnn insanlar yaratmaktan daha byk bir i olduunu ve mahlkt yoktan var eden zt iin onlar yeniden yaratmann daha kolay olduunu bilmelerine ramen bu kfirler habire bu soruyu sorup durmulardr.

Daha sonra Allah Teal, bunlar hakkndaki hkm vermi ve bu hkmleri yle aklamtr: "te onlar Rablerini inkr edenler..." peygamberini yalanlayan, inat ve sapklklarn srdren kfirlerdir. nk Allah Teal'nn kudretini inkr eden O'nu inkr etmi saylr. Bu da yeniden dirilmeyi ve kyameti inkr eden herkesin kfir olduunu gstermektedir.

"te onlar, zincir ve demir halkalarla balanp, o ekilde srlrler". Eb Hayyn yle der: "Grnen o ki onlarn boyunlarna buka gibi gerek demir halkalar geirilecektir" Allah Teal yle buyurmutur: "Boyunlarnda halkalar ve zincirler olarak srlrler." (Gafir, 40/71). Bu anlatlan gerektir. Sz, geree hamletmek daha dorudur.

Yine onlar, cehennemlik olup, ahirette ebediyyen cehennemde kalacaklardr. te onlar, kfir olmalar, ldkten sonraki dirilmeyi inkr etmeleri ve peygamberi yalanlamalar sebebiyle cehennemden ayrlamayan, oray hak eden, orada ebed olarak kalp asla uzaklamayan cehennemliklerdir. "Hayr, hayr, onlarn kazandklar kalplerini paslandrp krletmitir" (Mutaffifin, 83/14). Bu ayetten maksat, ebed ve sonsuz azapla tehdit etmektir. Bu da gstermektedir ki sadece bu ayeti inkr eden kfirler, ebed azaba arptrlacaklardr.

Kfirlerin peygamberi yalanlamalar, sadece ahiret azabn inkr etmekle olmam, bilkis onlar dnyada balarna gelecek azab da reddetmilerdir. Allah Teal yle buyurur: "O ldkten sonra dirilmeyi yalanlayan

Yahudi Ka'b b. Eref, Seyyid, kib Uskafey Necrn ve adamlar gibi Rasulullah (s.a.)'a kar grup oluturan ehl-i kitap iinde ise sana gelen hakkn bir ksmn inkr edenler vardr. nkr ettikleri bu ayetler, ya eriatlarna ya da tahrif ettikleri hkmlar, senden, cezadan ve onun bellarndan kurtulmaktan nce ceza isterler." Allah Teal yle buyurur: "Birisi, olacak azab soruyor" (Maaric, 70/1). " 'Allahmz! Eer bu Ki-tab, gerekten Senin katndan ise bize gkten ta yadr...' demilerdi" (Enfal, 8/32). "Onlar ise 'Rabbimiz! Bizim cezamz hesap gnnden nce ver ve bizi hesaba erken ek' derler" (Sad, 38/16).

"Biz, gemi mmetlere nice cezalar vermi, onlar ders alanlar iin ibret ve hatrlama vesilesi klmtk." Dier bir ifadeyle yle demek mmkndr: Gemite, onlara benzeyen yalanclar, sarsnt, yerin dibine geirmek ve tufan gibi nice cezalara arptrlmken bu kfirler senin korkutman alaya alarak hemen cezaya arptrlmak istiyorlar.

Muhakkak ki Allah Teal, insanlarn zulmetmelerine, gece gndz gnah ilemelerine ramen onlar affeder, balar ve gnahlarn rter. Eer Allah Teal, halm ve affeden olmasayd insanlar gnah iler ilemez onlar hemen cezalandrrd. Allah Teal yle buyurmutur: "Allah, insanlar ilediklerine karlk hemen yakalayverseydi yeryznde bir canl brakmamas gerekirdi" (Fatr, 35/45). "Bununla beraber Rabbin mafiret ve merhamet sahibidir. Eer onlar yaptklarndan dolay hemen hesaba ekmek isteseydi azaba uratmakta acele ederdi. Ama onlarn bir vadesi vardr. Ondan kap snacak yer bulamazlar" (Kehf, 18/58).Netice olarak, muhakkak ki Allah, insanlarn gnah ileyerek kendilerine zulmetmelerine ramen onlar affeder.

bn Abbs (r.a.) yle der: "Kur'an'da bu ayetten daha mitvar baka hibir ayet yoktur."

"Allah Teal sleri iddetli cezaya arptrr." Grlmektedir ki Allah Teal, rahmet sahibi olmasn cezalandrmasnn etin olmasyla beraber yan-yana zikretmitir. mitle korkunun ortasn bulmak ve insann umutla saknma arasnda gidip gelmesini salamak iin Kur'an'da bu metod pek sk kullanlmtr. Allah Teal yle buyurur: "Seni yalanlarlarsa 'Rabbinin rahmeti genitir, O'nun azab sulu milletten geri evrilmez de' de!" (En'am, 8/147). "Ey Muhammedi Kullarma Benim balayan, merhamet eden olduunu, azabmn

can yakc bir azab olduunu haber ver" (Hcr, 49-50). "Dorusu Rabbin, cezay abuk verir. Dorusu O, balar ve merhamet eder." (A'raf, 7/167). mitle korkuyu bir arada zikreden daha nice ayetler vardr.

bn Ebi Hatim (r.a.)'den yle rivayet eder. Sad b. Mseyyib yle der: "Dorusu Rabbinin insanlarn zulmlerine ramen onlara mafiret vardr..." ayeti nazil olunca Rasulullah (s.a.) yle buyurdu: "Eer Allah'n afv, rahmeti ve msamahas olmasayd hi kimseye yedii yarar salamazd. Yine Allah'n tehdidi ve cezalandrmas olmasayd herkes ilerini O'na havale edip yangelir yatard."

Allah Teal, mriklerin, acze drmek, kfrde srar etmek ve Rasulullah (s.a.)'n peygamberliine dil uzatp onun doruluu hususunda insanlar pheye drmek maksadyla gemi peygamberler gibi 'Rasulullah (s.a.)'n da gayet ak mucizeler gstermesini istediklerini bildirerek yle buyurmutur: "Mrikler kfr ve inatlarn kusarak yle derler: 'Musa'nn asas, Salih'in devesi ve sa'nn sofras gibi nceki peygamberlerin gnderildii ekilde bize de Muhammed'in Rabbi'nden bir mucize gelip, onun bize Safa Tepesini altn yapmas, bizden dalar uzaklatrp yerlerine geni meralar ve nehirler klmas lazm deil miydi?"

Allah, kfirlerin bu phesini baka bir ayette reddetmitir: "Bizi ayetler gndermekten, ncekilerin onu yalanlamasnda baka bir ey alkoymad." (sra, 17/59/. "Biz yalanclar cezalandrmakta acele etmeyiz. nk istedikten sonra kim kendisine gelen mucizelere inanmazsa Biz onlar bu gnahlar sebebiyle helak ve perian ederiz. te Bizim snnetimiz ve usulmz budur."

Burada mriklerin bu isteklerine karlk verme yerine Rasulullah (s.a.)'m f etmek iin gnderildii vazifenin aklanmasna -ki bu vazife insanlar isteklerine boyun emek deil bilkis onlar hidayete ulatrmak ve korkutmaktr- geilmitir. Allah Teal yle buyurmutur: "Sen ancak bir peygambersin. Vazifen Allah'n sana emrettii dinini tebli etmektir, mucize konusu ise srf Allah'a aittir". Allah Teal yle buyurmutur: "Ey Muhammedi Onlarn doru yola iletilmeleri sana dmez, fakat Allah dilediini hidayete erdirir." (Bakara, 2/272).

Her mmet veya milletin peygamberlerden, onlar Allah Teal'ya, hak dine, hayr ve olgunlua aran bir davetisi vardr. Dier bir ayette Allah yle buyurur: "Gemi her mmet iinde de mutlaka bir uyarc bulunagelmitir" (Fatr, 35/24).

"Hdin" kavli "Mnzir" lafzna ma'tuf da olabilir. Aralarn "Liklli kavmin" kavli ayrmtr. Bu durumda mana "Sen, btn milletler iin korkutucu ve yol gstericisin" eklindedir. krime ve Ebu'd-Duh bu grtedir.

Netice olarak, bu ayet ayn yarlmas, aalarn emrine boyun emesi, denein kl olmas, parmaklarn arasndan suyun akmas ve bunlara benzer Rasulullah (s.a.)'a inen harikulade mucizeleri, mucize kabul etmeyip, inat ederek baka mucizeler teklif eden mrik ve kfirler hakknda nazil olmutur. yleki bu kfirler sr ve Furkan surelerinde de belirtildii gibi Rasulullah (s.a.)'dan yerden kaynaklar fkrtmasn, ge ykselmesini, melek ve hazine getirmesini istemilerdi. Bunun zerine Allah, Peygamberi (s.a)'ne yle buyurdu: Sen ancak dier peygamberler gibi onlar kt akbetle korkutan bir uyarcsn ve sadece nasihat edersin. Senin vazifen onlarn teklif ettiklerini getirmek deildir. Bu teklifler srf inat yzndendir. Azap ve helak vakti gelmeden mucize indirilmeyecektir.

Allah'n lminin Hereyi hata Ettiine Delliller8- Allah her diinin tadn, rahimlerin eksilttiini ve arttrdn bilir. O'nun katnda her ey bir lye gredir.

9- Grleni de grlmeyeni de bilen, ycelerin ycesi byk Allah'tr.

10- O'na gre aranzdan sz gizleyen ile aa vuran ve geceye brnerek gizlenip gndzn ortaya kan arasnda fark yoktur.

11- nnde ardnda ve insanolunu ta-kib edenler vardr. Allah'n emriyle onu gzetirler. Bir millet kendini bozmadka Allah onlarn durumunu deitirmez. Allah, bir milletin fenaln dileyince artk onun nne geilmez. Onlar iin Allah'dan baka hm de bulunmaz.

AklamasAllah Teal, ilminin tam olduunu haber vererek, her eyi bildiini beyan etmitir. O, btn hamilelerin karnlarnda tadklarn, onlarn erkek mi, kz m, tek mi, birden fazla m, gzel mi irkin mi, ne gibi zellik ve sfatlan tadklarn, mr uzun mu ksa m olduklarn bilir. Allah Teal yle buyurmutur: "Sizi yerden var ederken ve siz annelerinizin karnlarnda cenin halinde iken sizleri ok iyi bilen O'dur" (Lokman, 31/34). "Sizi annelerinizin karnlarnda trl karanlk iinde, yaratltan yaratla geirerek yaratmtr" (Necm, 53/32).

Bugn ceninin erkek mi kz m olduu ultrasonla bilimsel olarak bilinmektedir. Bu, ayete ters decek bir ey deildir. nk bu ekilde Allah'n ilmi kuatlm olmaz. Aksine O'nun ilmi genitir ve ceninin dier zellik ve sfatlar da dahil her eyi kuatmtr.

"Allah, rahimlerin eksilttiini ve artrdn bilir." Yani, ceninin oluumu, tam m -yoksa dk m,- sresi dokuz aydan az m, dokuz aylk m yoksa dokuz ay on gn kadar fazla m, ocuk zayf m yoksa tekml edip, gelimi midir, btn bunlarn hepsini bilir.

Bilimsel istatistikler ceninin anne karnnda 305 veya 308 gnden fazla kalmadn gstermektedir. Mliki mezhebinde, boanm kadnn iddetinin bir kamer yl (354 gn) olduu gr vardr.

Mezheplerde bildirilen en uzun hamilelik mddetinin -ki bu mddet afi ve Hanbellere gre 4 yl, Mliklere gre 5 yl ve mam Eb Hanfe'ye gre de 2 yldr- dayana aratrma ve insanlarn verdii haberlerdir. nsanlar ise belirli bir mddet hamileliin devam ettii hususunda hata edebilir ya da bu zehaba kaplabilirler. Bu konuda sabit er' bir nas mevcut deildir.

Allah Teal'nn katnda her ey belirli bir mddete veya artp eksilmeyen bir lye gredir". Yine Allah Teal yle buyurur: "phesiz Biz, her eyi bir lye gre yaratmzdr" (Kamer, 54/49).

Ktb-i Sitte'de sme b. Zeyd'den rivayet edilen sahih bir hadiste geldii zre "Rasulullah (s.a.)'n kzlarndan birisi ona (s.a) haber gndererek ocuunun vefat ettiini ve Rasulullah (s.a.)'n gelmesini istediini bildirdi. Bunun zerine Rasulullah (s.a.) da ona haber yollayarak 'Muhakkak ki ald ve verdii her ey Allah'ndr. O'nun katnda her ey belirli bir mddete gredir. Ona u emrimi bildirin ki sabretsin ve sevabn Allah'dan istesin' buyurdu."

O, kullarn gremedii gayb alemi olsun, grdkleri eyler olsun, her hususu bilir. Hibir ey O'nun iin gizli deildir. Allah, her eyden daha byk ve daha ycedir. O'nun ilmi her eyi kuatmtr. O, her eye galiptir. O'nun huzurunda boyunlar bklm, kullar isteyerek ya da zorla O'na itaat etmilerdir.

Dikkat edilmelidir ki bu ayet, Allah Teal'nn ilminin mkemmelliini tam manasyla aklamaktadr. Yeni bir cmle olan ayetin banda Allah Teal, meselelerin cz'n ve tek tek paralarn bildiini aklamtr. Hemen peinden eyann llerini ve snrlarn bildiini, bu snrlarn alamayacan ya da daraltlamayacan, ayrca ezel ve ebed meeti ve iradesiyle her hadise iin belirli bir vakit ve huss bir durum tahsis ettiini bildirmitir. Bunlara ilveten kendisinden baka hi kimsenin bilemedii gizli eylere -ki bunlar Allah'n gizli ilminin paralandr- vkf olduunu haber vermitir. O, itekini de dtakini de, gayb da grneni de bilir. Gaib; duyularn idrak edemedikleri lem ve ahid: Hazr bulunan, gz nnde olan demektir. Yine Allah Teal, ilminin her eyi kuattn, O'nun iin gizli ile ak arasnda hibir farkn bulunmadn bildirerek yle buyurmutur: "Allah Teal, ilmiyle btn mahl-ktm kuatmtr. O'na gre onlarn arasndan szn gizleyen ile aa vuran arasnda fark yoktur. Zira O, hepsini iitir, hibir ey gizli kalmaz. Yine Allah Teal yle buyurmutur: "Sen sz istersen aa vur, phesiz o gizliyi de gizlinin gizlisini de bilir" (Taha, 20/7). "Gizlediiniz ve akladnz eyleri bilen Allah'a..." (Neml, 27/25).

Aie (r.a.) yle der: "Btn sesleri iiten Allah' tebih ederim. Vallahi, Rasulullah (s.a.) ile tartan bir kadn gelmi, Rasulullah (s.a.)'a kocasn ikyet ediyordu. Ben bu srada evin hemen yanndaydm. Kadnn syledii baz szleri duyamamtm. Allah ise u ayeti indirdi: " 'Ey Muhammedi Kocas hakknda seninle tartan ve Allah'a ikyette bulunan kadnn szn Allah iitmitir. Esasen Allah, konumanz iitir. Dorusu Allah, iitendir grendir" (Mcadile, 58/1).

Yine Allah, gecenin zifiri karanlnda evinin iinde gizleneni de bilir. Ayette bu halin zikredilmesiyle, iinde bulunan kimsenin insanlardan gizlendii iin, hi kimsenin kendisini gremeyeceini zannetme ihtimalinin olduu her yerde Allah'n kontrolnn var olduuna dikkat ekilmitir.

"Gndz ortaya kan da gndz ortasnda yryeni, meydana kan da bilir. nk zikredilen her iki kii de Allah'n ilminde birdir.Yine Allah Teal yle buyurur: "Ey Muhammedi Ne i yaparsan yap ve sizler ona dir Kur'an'-dan ne okursanz okuyun, ne yaparsanz yapn; yaptklarnza daldnz anda mutlaka Biz sizi grrz. Yerde ve gkte hibir zerre Rabbinden gizli deildir. Bundan daha k veya daha by phesiz apak bir Kitaptadr'.(Yunus, 10/61).

Bundan sonra Allah Teal, her eyi bilmesine ramen, yaplanlarla sahiplerini yzletirmek iin bilgileri te'yid ile bunlar ve olaylar tescil yollarn bildirmitir: "nsanolunu muhafaza edip gzeten melekler vardr." Gndz meleklerinden nbeti devralan gece melekleri ve gece meleklerinin peinden gelen gndz grevli melekler vardr. Bu melekler, insan korumak, zarar verecek eylerden muhafaza etmek ve durumunu kontrol etmek iin birbirleriyle yar-dmlarlar. Ayrca kullarn iyi olsun kt olsun yaptklar ileri, kaydedip yazarak takip ederler. "nsanolunu" kavlindeki zamir, "aranzdan sz gizleyen ile aa vuran arasnda fark yoktur" kavlindeki "min"e rcdir. Bu zamirin, "Grleni de grlmeyeni de bilen Allah" kavlindeki lafz- celle rc olduu, gr de vardr.

Bu koruyucu meleklerin birok grevleri vardr: Bazlar insan Allah'n izni ve emri ile gece ve gndz, ona zarar verecek eylerden ve kazalardan korurlar. Bu grevi belirli melekler stlenmitir. Bunlar iki tane olup, biri arkada dieri de nde, bu vazifeyi yerine getirir. Baz melekler, iyi ve kt amelleri yazarlar. Bunlar da iki kii olup, insann sanda ve solundadrlar. Sadaki melek iyilikleri soldaki ise ktlkleri yazar. Allah Teal yle buyurmutur: "Sanda ve solunda, onunla beraber oturan iki alc melek, yannda hazr birer gzc olarak syledii her sz zaptederler." (Kaf, 50/17-28). Dolaysyla her insann yannda gndzleyin drt melek, geceleyin drt baka melek vardr. Bunlardan ikisi koruyucu ikisi de amelleri yazan melektir.

Buhar'de geen bir sahih hadiste yle buyurulmutur: "Sizi geceleyin bir gurup melek, gndzn de bir gurup melek takip eder. Sabah ve ikindi namazlarnda bir araya gelirler. Sizinle beraber geceleyen melekler Allah'n huzuruna karlar. Allah, sizi en iyi ekilde bildii halde onlar 'Kullarm ne halde braktnz?' diye sorar. Melekler de 'Onlarn yanna geldiimizde namaz klyorlard. Braktmzda da ayn haldeydiler' derler".

Baka bir hadiste yle buyurulmutur: "Muhakkak ki tuvalete gitmeniz ve cima yapmanz dnda sizden hi ayrlmayanlar vardr. Onlardan ekinin ve onlara hrmet edin".

bn Abbs (r.a.) 11. ayet hakknda yle der: "nsanolunun ardnda ve nnde kendisini koruyan melekler vardr. Allah'n takdiri geldii zaman, onu terkederler.

Etrafnda gzclk yapan meleklerin, amellerini kontrol ettiklerini, sz ve davranlarn kaydettiklerini bilen bir kimse, Rabbinin emirlerine kar gelmekten son derece saknr ve aleyhine kaydedilip kyamet gn aniden karsna kmasn diye isyandan ve gnahlardan uzak durmaya alr. Bu durum aynen, erginlik andan vefata kadar kayt yaplan bir teyp kasetine benzer.

"Allah'n emri ve izniyle onu gzetirler." Onlar insan, Allah kendilerine bunu emrettii iin korurlar. Veya insan gnah iledii zaman, tevbe etmesini ve Allah'a dnmesini mit ederek onun iin dua edip, Rabbinden ona mhlet vermesini isteyerek onu Allah'n azabndan korurlar. Allah Teal yle buyurmutur: "De ki: '"Geceleyin ve gndzn sizi Rahmandan kim koruyabilir?'" (Enbiya, 21/42).

Allah Teal, burada su yokken cezalandrmann olmayacan bildirerek ihsan ve adaletinin ne kadar mull olduunu beyan etmi ve yle buyurmutur: "Bir millet", toplum yapsn ykan, milletin tabiatn bozan zulme, isyana, bozgunculua, ktlklerin ve gnahlarn ilenmesine bnyesinde izin vererek "kendini bozmadka Allah, onlarn iinde bulunduklar" nimetleri, shhat ve afiyeti "deitirerek", bu nimetleri onlardan uzaklatrmaz ve bu ekilde "onlar cezalandrmaz".

Ebu Davud, Tirmizi ve bni Mace, Ebu Bekir es-Sddk (r.a.)'dan, Rasulul-lah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmilerdir: "nsanlar zlimi grp de ona man olmazlarsa, Allah'n azabnn o milleti kuatmas yakndr." u ayet de, bu manay pekitirmektedir: "Aranzdan yalnz zlimlere erimekle kalmayacak fitneden saknn." (Enfal, 8/25).

slm tarihinin gemi asrlardaki olaylar ak bir ekilde gstermektedir ki Allah Teal, slm mmetinin iinde bulunduu izzet, kuvvet, refah, istikll, ilim, siyaset, ekonomi ve toplum hayatndaki basan gibi nimetleri, ancak onlar kendi hallerini deitirip, Kur'an'dan baka sistemleri geerli klarak dinlerini ihmal ettikten, Peygamberlerinin (s.a) snnetini terkedip, bakalarn taklit ederek aralarndaki yardmlama balan zayfladktan, ahlklan ktleerek aralannda byk gnahlar yayldktan sonra deitirmitir. Allah, yeryzn onu slah edip dzeltenlere vaadederek yle buyurmutur: "Yeryzne ancak onu iyi ve doru bir ekilde imr eden kullarmn miras olduunu..." (Enbiy, 21/105). "Yeryz phesiz Allah'ndr. Kullarndan dilediini ona miras klar. Sonu, Allah 'a kar gelmekten saknanlarndr" (A'raf, 7/128).

Daha sonra Allah Teal, azap etmeye mutlaka kadir olduunu bildirerek yle buyurmutur: "Allah, bir millete fakirlikle, hastalkla, igal edilmekle veya benzeri bellarla azab etmeyi dileyince hikimse onlardan bu azab uzaklatramaz. Onlar iin Allah Teal'dan baka, ilerini zerine alan, onlara fayda salayp zarar uzaklatran bir yardmc da yoktur. u ilh olduklar iddia edilen putlar ise faydal eyi yapmaktan ve zarar veren bir eziyeti def etmekte ciz olduklar iin ilh olmaya asla mstehak deildirler".

Btn bunlar gstermektedir ki Allah, ne zaman olursa olsun insanlara azab etmeye muktedirdir. Dolaysyla azab hemen istemek ne akln ne de hikmetli olmann gereidir.

Allah'n Uluhiyyetinin, Rububiyyetinin Ve Kudretinin Delilleri12- Korku ve mide drmek iin size imei gsteren, yamurla ykl bulutlar meydana getiren O'dur.

13- O'nu gk grlemesi hamd ile, melekler de korkularndan tebih ederler. Onlar pek kuvvetli olan Allah hakknda ekiirken, O yldrmlar gnderir de onlarla dilediini arpar.

14- Gerek davet ve dua ancak O'na yaplandr. O'ndan baka dua ettikleri putlar, onlara hibir cevap vermezler. Durumlar, suyun azna gelmesi iin avularn ona am bekleyen adama, benzer. Hibir zaman suya kavuamaz. te kfirlerin yalvar da byle, bounadr.

15- Yerde ve gklerdeki kimseler de, glgeleri de sabah akam, ister istemez Allah'a secde ederler.

Aklamasimee boyun ediren Allah Teal'dr. imek, zt kutuplu elektrik ykl iki bulutun birbirine yaklamas sebebiyle buluttan yaylan parlak ktr. Onu korkutmak iin size gsterir. Yolcu olan da, ekin tanelerini harmanda toplayan ifti de ondan korkar. Her insan, onun gz kamatran akndan veya her nne kan katp gtren sellere sebep olmasndan ekinir. Yine onu Allah, mitlendirmek iin size gsterir. Ekinlerini, aalarn sulamak iin yamura ihtiyac olanlar, havann topraktan, kumdan, dumandan ya da mikroplardan temizlenmesi iin yamuru bekleyenler onu mitle gzlerler. Genel olarak insanlar iki ksmdr: Birinci gurup, kendisine gre hayr sayd eylerle sevinir ve mitlenir. kinci gurup ise, bana gelen ve kt, zararl sayd eyler sebebiyle ktmser, bezgin ve ask suratldr.

Su dolu, yamur ykl bulutlan meydana getiren Allah Teal'dr. Bu bulutlar, suyunun okluu sebebiyle ar ve yere yakndr.

Mchid yle der: "Su ykl, bulutlardr."

Gk grlemesi, szle deil, aksine lisn- hl ile Yaradan ortaktan ve acizlikten tenzih eder, O'na boyun ediini iln ederek, kudreti ve hikmeti karsnda O'na mut' olduunu bildirir. Yine Allah Teal yle buyurmutur: "O'nu hamd ile tebih etmeyen hibir ey yoktur. Fakat siz onlarn tebihlerini anlamazsnz" (sra, 17/44).

Melekler de Allah'dan korktuklarndan ve O'nu ycelttiklerinden, Rableri-ne tebih eder ve O'nu e ve ocuktan mnezzeh klarlar.

Allah, azab etmek iin yldrmlar gnderir ve bunlarla dilediklerini cezalandrr. Bu sebepten hir zamanda yldrmlar oalacaktr.

Ahmed b. Hanbel, Eb Sad el-Hudr (r.a.)'den Rasulullah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "Kyamet yaklanca yldrmlar oalr. yle ki kii bir kavme gelir ve 'Gne domadan nce kimleri yldrm arpt' der. Onlar da 'Falanca, falanca, falanca yldrmla helak oldu' derler."

Gk grlemesi ve imein her ikisi de ya hayr mjdecisidir ya da ktlkle korkuturlar. Bu sebepten Rasulullah (s.a.) gk grlts duyulduunda veya imek grldnde dua etmemizi emretmitir.

Buhar Ahmed b. Hanbel, Slim'den babas tarikiyle Rasulullah (s.a.)'n gk grlemesi ve yldrmlar iittii zaman yle dua ettiini rivayet ederler: "Ey Allah'm! Gazabnla bizi ldrme, azabnla bizi yok etme. Bundan nce ktl bizden defet"

imek ve gk grlemesi esnasnda yle denilmesi snnettir: "Korku ve mide drmek iin size imei gsteren, yamurla ykl bulutlar getiren O'dur. O'na gk grlemesi hamd ile, melekler de korkularndan tebih ederler."

mam Malik Muvatta'nda, Abdullah b. Zbeyr (r.a.)'dan gk grlemesini duyduu zaman konumay brakp ve yle dua ettiini rivayet eder: "Gk grltsnn hamd ile meleklerin korku ile tebih ettikleri Yce Allah, noksan sfatlardan uzaktr."

Ahmed b. Hanbel, Eb Hreyre (r.) den, rivayet ediyor; O gk grltsn iittii zaman yle dua ederdi: "Gk grltsnn hamd ile tebih ettii Yce Allah, noksan sfatlardan uzaktr."

Enes (r.a.), Rasulullah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "Yldrm, Allah Teal'y zikreden kimseyi arpmaz."

Eb Hreyre (r.a.)'den rivayet edildiine gre Rasulullah (s.a.), gk grltsn iittiinde yle dua ederdi: "Gk grltsnn hamd ile ve meleklerin korku ile tebih ettikleri Yce Allah, noksan sfatlardan uzaktr. O'nun her eye gc yeter." Eb Hreyre (r.a.) yle derdi: "Kim bu duay okur da onu yldrm arparsa, diyeti bana aittir."

Allah'n kudretini ve ilh olduunu gsteren bunca delile ramen kfirler, mcadele edip, Allah Teal'nm azameti ve O'ndan baka ilhn olmad konusunda pheye derler. Mchid yle der: "Bir Yahudi, Rasulullah (s.a.) ile tartarak ona Allah Teal'nn hangi eyden olduunu sordu."

Allah Teal, pek kuvvetli ve annda yakalayandr. Mumahale dmana ok hileli davranmak demektir. Allah Teal, onlar farkna varmadan iddetli azab indirmek iin ustaca tasarrufta bulunur. Temahhale"Hile yapmaya alt, gayret etti" manasna kullanlr.

O, stnzden ve altnzdan size azbetmeye kadirdir. "Hilelerinin sonunun nasl olduuna bir bak! Biz onlar ve milletlerini, hepsini yerle bir ettik" (Nemi, 27/51). "Allah, kasabalarn zalim halkn yakalaynca, byle yakalar. Yakalamas da iddetli ve elimdir." (Hud, 11/102).

Bu ayette Rasulullah (s.a.) teselli edilmitir. Zira kfirler, sadece Onun peygamberliini inkr etmekle kalmamlar, bilkis daha da ileri giderek Allah'n ulhiyyetini de inkr etmilerdir.

Doru davet, dua ve yakar, ilh edinilen putlara, totemlere, meleklere ya da insanlara deil sadece Allah Teal'ya mahsustur.

bn Abbs (r.a.), Katde ve dier alimler yle der: Ayette geen "Davet'l-Hakk", L ilahe illallah kelime-i tevhididir. Yani, 'Mahlktm bir kabul etmesi ve ihlsl ibadet etmesi gereken tek varlk Allah'dr' demektir."

Keaf da bu ayetle ilgili iki vecih zikredilmitir. Birincisi: "Davet", batln zdd olan Hakk'a muzf klnmtr. Yani "slm daveti, slm'a mahsus hak davasdr" demektir. kincisi: "Davet" "Allah Teal" demek olan Hakk'a muzf klnmtr. Manas "Dua, ancak iiten ve kabul eden, hak olan Allah'adr" ek-

Bu ve bundan nceki ayetler, Rasulullah (s.a.) ile onlar tehdit ettii ceza hususunda mcadele ettiklerinden dolay kfirleri korkutmaktadr. Eb Hay-yn, "Gerek dua ve ibadet ancak O'nadr" kavli hakknda yle der: "Grnen o ki ayetteki bu izafet, mevsufun sfata izafeti kablindendir. 'Ahiret yurdu' kavli de byledir. Takdiri yledir: 'Gerek ve hak davet, bakalarna deil, sadece Allah'a mahsustur. nk Allah'dan bakasna yaplan davet batldr'. Mana yledir: 'Gerek davet, sadece Allah Teal'ya yaplan davettir'. Bu ayet, kfirlerin Allah ile beraber ilhlar ihdas etmelerini reddetmektedir. Kim Allah'a dua ederse bu yapt dua haktr. Onlar yznden Allah hakknda mcadele ettikleri putlarna dua etmeleri ise bunun aksidir. Zira bu dua batl olup, hibir yarar salamaz. Bu sebepten Allah, "O'ndan baka dua ettikleri putlar..." diye buyurmutur.

Allah'dan baka, putlara ve aslsz mbudlara dua edenlerin -ki onlar mriklerdir- isteklerini, bunlar kesinlikle karlamaz, onlarn dualarn kabul etmez, yakarlarn duymaz ve onlara fayda temin edemeyip zarar da onlardan uzaklatramazlar. Bunlarn durumu, susuz olduu halde azna gelmesi iin uzaktan kendisine avularn am bekleyen bir kimseye, suyun karlk vermesine benzer. Su, cansz varlk olup duay anlayamaz, sese karlk veremez ve onu hissedemez. Bu tebihin ne kadar canl ve gereki olduuna ve Allah'a dua eden kimsenin at gibi avularn aldna dikkat edilmelidir.

Bu, Allah'n kendisinden bakalarna ibadet edenlerin, onlarn dualarna karlk vermelerinden mitsizlie dmeleri iin vermi olduu bir misaldir. Maksat akllarm ve hislerini harekete geirmektir. Araplar, eriemeyecei bir ey iin gayret gsterip abalayan kimseye, suyu avula alan kiiyi misal vermitir. air yle der:

"Onunla aramzda olan ak yznden suyu ak bir avula alan kimseye benzedim.

te kfirlerin putlara ibadeti de byle, ziyandr, kayptr ve bounadr. Zira onlarn hem putlara yaptklar dualar karlkszdr hem de Allah, bunlarn dualarn kabul etmez.

Bundan sonra Allah Teal, kudretinin, azametinin ve kuvvetinin mkemmelliini aklayarak yle buyurmutur: "Her ey Allah'a boyun eip itaat eder. Mminler ve melekler, hem skntda hem rahatlkta isteyerek boyun eerken kfirler sknt annda istemeyerek itaat ederler. Aslnda insan, hayvan, nebat ve cansz varlklar, btn mahlkat kendilerini yaratan ve meydana getiren Yaratana boyun eip, itaat ederler. Ayn ekilde ad geen btn bu varlklardan glgesi olanlarn glgeleri de gne douncaya kadar sabahn erken saatlerinde ve gndzn sonunda Allah'a secde eder ve boyun eerler." Glgenin uzamas ve ekilmesi bu vakitlerde meydana geldii veya Araplarn kullanageldikleri gibi devam ifade etmek iin bu iki vakit zellikle zikredilmitir. Allah'a secde edilmesi, O'nun Rab olduuna dellet eder. Allah Teal'dan bakas ibadet edilmeye lyk deildir.

Allah'n Bir Olmas Ve Allah'n Birlii Karsnda Mmin Ve Mrik rnei16- De ki: "Gklerin ve yerin Rabbi kimdir?", "AUah'tr" de. "Onu brakp kendilerine bir fayda ve zarar omayan dostlar m edindiniz?' de. Kr ile gren bir olur mu? Veya karanlkla aydnlk bir midir? de. Yoksa Allah'a, Allah'n yaratt gibi yaratan ortaklar buldular da, yaratmalar birbirine mi benzettiler? De ki: .Her eyi yaratan AUah'tr. O, her eye stn gelen tek ilhtr."

AklamasEy Peygamber! Mriklere de ki: 'Gkleri ve yeri yaratan kimdir?'. Sonra onlara kesinlikle belli olan cevab ver. Zaten onlar, bu cevab ikrar da etmilerdir. nk Allah'n tek yaratan olduunu itiraf ediyorlard. Allah Teal, yle buyurmutur: "And olsun ki onlara 'Gkleri ve yeri yaratan kimdir?' diye sorsan 'Allah'tr' derler." (Lokman, 31/25). O halde onlara de ki: Allah, o ikisini yaratan, onlarn Rabbi ve ilerini idare edendir.

Zemaher yle der: "Allah'tr de" kavli, kfirlerin itirafn anlatmakta ve Allah' zihinlerine naketmektedir. nk eer Rasulullah (s.a.) onlara sadece 'Gklerin ve yerin Rabbi kimdir?' deseydi onlarn 'Allah' demelerine gerek kalmazd."

Onlar, bu hususu iyice kavradktan sonra yine de ki: "Niin Allah' brakarak mbudlar edindiniz." stelik onlar canszdrlar. Eer Allah'n varln ikrar ediyorsanz size ne oluyor da Allah'tan baka aciz yardmclar ve ibadet ettiiniz dostlar edindiniz. Hem de onlar kendilerine ne fayda salayabilirler ne de zarar uzaklatrabilirler.

Eer bu ilhlar, kendileri iin fayda salayamayp, zarar uzaklatrama-yanlarsa tatbiki kendilerine ibadet edenlere fayda ve zarar veremeyeceklerdir. Hi Allah ile beraber bu ilhlara ibadet edenlerle, sadece orta olmayan Allah'a ibadet edenler bir olur mu? Elbette ikinciler Rablerinden bir nur zeredirler. Bu sebepten Allah yle buyurmutur: "Sapk inanlarn aklayarak onlara de ki: 'Hibir ey grmeyen kr ile hakk idrak edip, gren kimse bir olur mu?" Veya karanlkla aydnlk bir midir?" Hak yol tek olduu, batl ve inkr yollar ok eitli olduu iin "karanlklar" oul olarak "aydnlk" ise tekil olarak getirilmitir.

Bu kavilden maksat udur: "Bir kimsenin, kfir ile mminin, kfr ile imann eit olduunu sylemesi mmkn deildir. Zira kfir, kr bir kimseye; inkr, karanlklara benzerken mmin, gren; iman ise aydnlk gibidir."

Onlar Allah'a ortaklar buldular. Yani, o mrikler Allah ile beraber Rabbe benzeyen ve yaratma hususunda O'nun gibi olan ilahlar buldular. te o anda onlara gre ortaklarn yaratmasyla Allah'n yaratmas birbirine benzeyip kart. Onlar, Allah'a, O'nun yaratt gibi yarattklarn iddia ettikleri ortaklar kounca bu iin iinden kamayp, hibir ey yaratamayp kendilerinin yaratlm olmasna ramen bu ortaklara ibadet etmeye baladlar. Onlar nasl olur da ibadet ederken Allah'a ortak koarlar. Hi yaratan, yaratmayana benzer mi! Bu, u ayetin manasna benzer:" "Sizlerin Allah' brakp taptklarnz bir araya gelseler, bir sinek bile yaratamayacaklardr." (Hacc, 22/73).

Ayetten maksat udur: Vaziyet grnd gibi deildir. Zira Allah Teal'ya hibir ey benzetilemez ve hibir ey O'na benzemez. O'nun ne benzeri ne yardmcs ne ocuu ve ne de ei vardr. O mrikler, ilahlarn Allah tarafndan yaratldklarn ve kendilerinin de Allah'n kulu olduklarn itiraf ettikleri halde yine de o ilhlara taparlar. Onlar, bu durumu telbiyelerinde de ifade etmilerdir: 'Lebbeyk, senin hi ortan yoktur. Ancak bir "ortan vardr ki, o senindir. Sen, hem onun hem de onun sahip olduu eylerin sahibisin1. Allah Teal da onlarn durumunu ylece haber vermitir: " Onlara, bizi Allah'a yaklatrsnlar diye kulluk ediyoruz '"(Zmer, 39/3).Bu kavildeki soru, onlarn bu davranlarna hayreti, onu inkr ve onlarla dalga gemeyi ifade etmektedir.

Allah Teal, onlarn sapk inanlarn inceden inceye hesaba ekip, Allah ile beraber, aczi ve kuvvetsizlii sebebiyle O'ndan baka ilh edinmek iin bunu mmkn klacak bir sebebin bulunmadn akladktan sonra u kesin neticeyi ifade etmitir: "Y Muhammed! Hakkn ne olduunu aklayarak onlara de ki: Her eyi yaratan Allah'tr." Hem sizi, hem putlarnz ve hem de btn mahlkt yaratmtr. Eer doru bir ekilde dnrseniz Allah'n tek yaratan ve tek yoktan var eden, tek ilh, ibadete tek lyk ve her eye stn olduunu grrsnz. Buna ramen nasl olur da fayda ve zarar vermeyen putlara taparsnz!

Hak Ve Batla Verilen rnek Ve Bahtiyarlar le Bedbahtlarn Sonu17- Allah, gkten su indirir, vadiler, onunla dolar taar. Sel, ste kan kp alr gtrr. Sslenmek veya faydalanmak iin atete erittiklerinin zerinde de buna benzer bir kpk vardr. Allah, hak ve batl iin byle misal verir. Kpk yok olup gider, insanlara fayda veren ise yerde kalr. Allah bunun gibi daha nice misaller verir.

18- Rablerinin arsna gelenlere en gzel karlk vardr. O'nun arsna uymayanlar ise yeryznde olan her ey ve daha bir kat onlarn olsa (kurtulmak iin) fidye verirlerdi. te hesaplar kt olanlar bunlardr. Varacaklar yer cehennemdir; ne kt konaktr!

19- Ey Muhammedi Sana Rabbinden indirilenin gerek olduunu bilen kimse, onu bilmeyen kre benzer mi? Ancak akl sahipleri ibret alrlar.

AklamasBirinci ayet, Kur'an veya iman demek olan hakkn sabit oluuna, ebedliine ve yararl oluuna ve inkr manasna gelen batln azar azar zlmesine ve yok olup gitmesine verilen iki misali ihtiva etmektedir. Allah Teal yle buyurmutur:

"Gkten su indirir..." Yani Allah Teal, bulutlardan yamur indirir. Her vadi ve nehir, byklk ve kklne gre bu yamurdan payn alr. Ayn zamanda burada, tamamen imanla kapl ya da iman derece derece zayf kalplere iaret edilmitir. Bu yamurdan oluan sel, zerinde meydana gelen kpkleri ve erp beraberinde srkler gtrr. te hak ve batla ya da iman ve inkra verilen ilk rnek budur.

Bundan sonra Allah Teal ikinci rnei zikretmitir: "Ve madenlerden de..." Yine hak veya iman, altn, gm, demir ve bakr gibi faydal madenlere benzer. yle ki bu madenler, atete eritilerek toprak ve pastan arndrlr ve ss eyas, kap kaak, silah ve dier faydal metal eyalar yaplr. Bunlarn erimeleri srasnda zerlerinde pas ve kir oluur. te bu da batla rnektir.

"te Allah, hak ile batla byle rnekler verir..." Allah, bylece bahsi geenleri, hak ve batl biraraya geldiinde onlara misal olarak verir. Sabit ve faydal olan hak, yine sabit ve faydal suya, temiz ve saf madene benzer. Yok olup giden ve fayda vermeyen batl ise selin etrafna frlatp att kpk, erp ve eriyince madenden kan kir ve pas gibidir. Netice olarak hak karsnda batln devam edebilme imkn yoktur.

Bundan sonra Allah Teal, batln yava yava zldn ve kaybolup gittiini zikrederek yle buyurmutur: "Kpe gelince" "Suyun zerinde oluan kpk ve erp dalp, yok olarak selin etrafnda kalr ve oraya buraya taklr. Rzgr da onlar savurarak alp gtrr. Kendisinden yararlanlan su ve maden ise yeryznde kalcdr. Suyu ier ve ekinlerimizi sularz. Madenlerden de ss eyas, kap kaak, silah ve dier eyalar yaparak istifade ederiz. Allah Teal, demir hakknda yle buyurmutur: "Pek sert olan ve insanlara birok faydas bulunan demiri var ettik. '"(Hadid, 57/25).

"te Allah, rnekleri byle vermektedir" Allah Teal, size bu misalleri aklad gibi ayn ekilde iman ve inkr, hak ve batl gibi asl inanlarn esaslar arasndaki farklar izah etmek iin daha nice apak misaller verir.

Netice olarak hakkn ve iman nurunun vcut bulduu Kur'an- Kerim kalplere hayat veren iman; yer lyken onu dirilten suya ve insanlara pek ok yarar salayan saf ve temiz madenlere benzetmitir. Kfr, irk sapkl ve mriklerin batl itikatlar ise; hibir yarar salamayp abucak yok olur "Fev-ran" dalp gider. Btn bunlar, suyun ve selin yava yava zlen ve rzgrn savurup gtrd kpk ve erpne ve madenlerin uzaklatrlp bir tarafa atlan kir ve pasna benzer.

Bu mkemmel misal, sadece insann hayr iin verilmitir. yle ki akbetini hazrlamak ve ahiret hayatnda kendisini bekleyen mutluluk ve bedbahtl elde etmek, bu insann elindedir. Kyamet gn gelip attnda, insanlar ve yaptklar Rablerine arz olununca batl hemen bir tarafa meyleder ve yok olur. Hak ehli ise haktan faydalanrlar.

Allah Teal, Bakara suresinin banda mnafklar iin ate ve sudan iki misal vermi ve yle buyurmutur: "Onlar, evresini aydnlatmak iin ate yakan kimseye benzerler ki..." (Bakara, 2/17). "Bir ksm da karanlklarda gk grlemeleri ve imek arasnda gkten boanan saanaa tutunup, yldrmlardan lmek korkusu ile parmaklarn kulaklarna tkayan kimseye benzer". (Bakara, 2/19).

Yine Allah Teal, Nur suresinde de kfirler iin iki misal vermitir: "inkr edenlerin ileri engin llerdeki serap gibidir." (Nur, 24/39). Bilindii gibi serap, an scakta olur. "Veya engin denizin karanlklarna benzer." (Nur, 24/40).

Hadislerde de benzeri misaller zikredilmitir. Rasulullah (s.a.), snnetinden yararlananlar, suyun dt toprak parasnn durumuna benzetmitir.

Buhar ve Mslim'de Eb Musa el-E'ar (r.a.), Rasulullah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "Allah'n benimle gnderdii hidayet ve ilim, yaan yamur gibidir. Bu yamur, bazen yle bir topraa der ki, bir ksm suyu ier ve ayr ile bol ot bitirir, bir ksm da kurak olup suyu stnde tutar. Allah, bu sudan insanlar faydalandrr. Hem ierler, hem hayvanlarn sularlar, hem de ziraatte kullanrlar. Bir de yamur, dz ve kaypak bir topraa der ve bu toprak, ne stnde su tutar, ne de ot bitirir. te bu, tpk Allah'n dinini anlayan, Allah'n benimle gnderdii hidayet ve ilimden faydalanan, renen ve ten kimseyle, buna ban bile kaldrp bakmayan ve Allah'n benimle gnderdii hidayeti kabul etmeyen kimse gibidir".Bu, Allah Teal'nn mnafklar iin verdii misale benzeyen suyla ilgili bir darb- meseldir.

mam Ahmed, Buhar ve Mslim, Eb Hreyre (r.a.)'den Rasulullah s.aj'm yle buyurduunu rivayet etmitir: "Benim ve sizin durumunuz, evresini aydnlatmak iin ate yakan kimseye benzer. Kelebekler ve u birtakm hay-:anlar kendilerini atee atmaya balarlar. Adam, onlara mni olmaya alr. Bu hayvanlar adama galip gelip atee dalverirler. te bu, benimle sizin durucunuza benzer. Ben, sizi cehennemden korumaya alrm. Ateten geri durun.

Siz de bana aldrmayp cehenneme koarsnz".Bu da atele ilgili bir misal olup, Rasulullah (s.a.), burada mmetini cehennemden uzaklatrmak iin ne kadar ar gayret gsterdiini ve insanlarn bir ksmnn, kelebeklerin atee hcum ettikleri gibi birbiri ardnca cehenneme kayverdiklerini aklamtr. Bu misal, Allah'n mnafklar iin verdii misal gibidir.

Hemen arkasndan Allah Teal, yeni bir cmle ile tevik edip korkutarak hak ehlinin ve batl taraftarlarnn akbetlerini ve mutlu olanlarla bedbahtlarn sonunu beyan etmi ve yle buyurmutur: "cabet edenlere..." Cennet, Allah ve Rasul'ne itaat eden, Allah'n emirlerine boyun een ve O'nun gemi ve gelecekle ilgili haberlerini tasdik edenler iin, "en gzel karlk," cennet nimetleri ve byk sevap "vardr". Yine Allah Teal yle buyurmutur: "yi davranp, salih amel ileyenlere, daima daha iyisi ve stn verilir." (Yunus, 10/26).

"Ama iman edip, slih amel ileyene, mkfat olarak gzel eyler vardr, ona buyruumuzdan kolay olan syleriz." (Kehf, 18/88).

Ve "Uymayanlar ise" Allah ve Rasul'ne itaat etmeyenler, ahirette, dnyada sahip olduklar hereyi ve daha bir katn fidye olarak verseler, bu onlara hibir yarar salamaz. Yani, onlarn ahiret yurdunda yeryz dolusu altn ve daha bir katn fidye vererek Allah'n azabndan kurtulmalar mmkn deildir. Eer onlar bu servete sahip olsalar, gzlerini krpmadan verirler. Fakat Allah, bunu kabul etmez. nk Allah Teal, kyamet gnnde onlarn fidye ve tevbelerini kabul etmeyecektir.

te Allah'a itaat etmeyenler iin ahiret yurdunda kt bir azap vardr. Onlar, yaptklar herey iin inceden inceye hesaba ekilir, hibir gnahlar balanmaz. Kim ince bir hesaba tbi tutulursa sonu azaptr. Onlarn varacaklar yer cehennemdir. Konaklayacaklar yer, ne kt konaktr. Bu ayetde Allah ve Rasul (s.a)'ne itaat etmeyenleri, Rablerinin emirlerine uymayp ehvetlere dalmalar hususunda gafillikleri sebebiyle iddetli bir ekilde korkutmaktadr.

Arkasndan bn Abbs (r.a.)'n da belirttii gibi Hamza (r.a.) ve Eb Cehil hakknda indirilen u ayet gelmektedir: "Ey Muhammedi nsanlardan sana Rabbinden indirilenin phe gtrmeyen, iinde hibir karklk bulunmayan bilkis her eyiyle doru olan bir hak olduunu, btn haberlerinin doru, emir ve yasaklarnn adaletli olduunu bilen ile bunlar bilmeyen bir deildir. Allah Teal yle buyurmutur: "'Rabbinin sz doruluk ve adaletle tamamland" (En'am, 8/115).Yani, 'Verilen haberler doru ve istekler adaletlidir' demektir. Muhammed (s.a)'in getirdiklerini tasdik eden ile tasdik etmeyen bir olamaz. Zira tasdik etmeyen krdr, grmez, hayra ulaamaz ve onu anlayamaz. Eer anlayabilse zaten boyun eer, tasdik eder ve tbi olur. Bu misallerden ancak selim akl sahipleri doru fikirlere ve olgun grlere sahip olanlar yararlanabilir, ibret ve t alabilir ve onlar kavrayabilir.

u ayet de ayn manay ihtiva etmektedir: "Cehennemliklerle cennet ehli bir deildir. Kurtulua ermi kimseler cennetliklerdir." (Har, 59/20).

Mutlu, Akll nsanlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Karlk20- Onlar, Allah'n ahdini yerine getirirler, anlamay (misak) bozmazlar.

21- Onlar, Allah'n birletirilmesini emrettii eyi birletirirler. Rablerinden korkarlar, kt hesaptan rkerler.

22-24- Onlar, Rablerinin rzasn dileyerek sabrederler, namaz klarlar, kendilerine verdiimiz rzktan gizlice ve aka infak ederler. yilik yaparak ktl ortadan kaldrrlar. te onlara ahiret yurdundaki vgye layk son, girecekleri Adn cennetleri vardr. Babalarnn, elerinin, ocuklarnn slih olanlar da oraya girerler. Melekler her kapdan yanlarna girip "Sabretmenize karlk size selm olsun, sizin sonunuz ne gzeldir" derler.

AklamasAllah Teal, Muhammed (s.a)'in peygamberliini gerekten bilen ve O'na indirilenlerin hak ve doru olduuna inanan akl sahibi mminleri u zelliklerle vasflandrmaktadr:

1-Ahde Vefa

Onlar, Allah Teal'nn Rab olduunu itiraf ederek, bu konuda verdikleri sz yerine getirirler. Ayrca kendileriyle Allah arasnda ve yine kendileriyle kullar arasndaki ahitlere sadk kalrlar.

"Allah'n ahdi" doruluu hususunda akl ve nakl delil bulunan her ey demektir. "Ahit", cins isimdir. Yani, "Allah'n kullarna vasiyet ettii emir ve yasaklar eklindeki O'nun btn farzlar" demektir. Btn farzlara sarlp, btn gnahlardan kanmak, bu hkmn iinde mtl edilir.

2- Andlamalar Bozmamak

Verdikleri szn icaplarn yerine getirirler. Rablerine kar verdikleri iman szn ve insanlarla yaptklar al veri ve dier muamelelerle ilgili anlamalar bozmazlar. nk sz verdiinde sznde durmayan, biriyle mcdele ettiinde din ve ahlk snrn aan, konutuunda yalan syleyen ve kendisine bir ey emanet edildiinde hyanette bulunan mnafklar gibi olmak istemezler.

Buhar, Mslim ve Nese'de Eb Hreyre (r.a.)'den rivayet edildiine gre Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Mnafkn almeti tr: Konutuunda yalan syler, sz verdiinde sznde durmaz, kendisine bir ey emanet edildiinde hyanette bulunur''.Dier bir rivayette bu almetler drt olup, u ekildedir: "Ahitletiinde sznde durmaz ve biriyle mcdele ettiinde din ve ahlk snrn aar"

Birok alime gre; anlamay bozmamakla, ahde vefa gstermek birbirine yakn manalardr. Bu ikisi, farkl olsalar da birbirinden ayrlmayan iki mefhumdur. Ahde vefa etmek manas pekitirilmek iin anlamay bozma yasa vazedilmitir. Veya bu, huss hkmn aklanmasndan sonra genel manann ifade edilmesidir.

Katde yle der: "Allah, emrini muhafaza etmek ve nemine iaret etmek iin Kur'an'da tam 20 ksur yerde ahde ve anlamalara vefa gstermeyi zikretmitir".

3- Sla-i Rahim (Akrabalarla likiyi Kesmemek), Allah ve Kullarla lgili Gzetilmesi Zorunlu Olan Btn Haklara Riayet Etmek

Onlar, Allah'n, kendi haklarndan birletirilmesini emrettii ve koparlmasn yasaklad her eyi birletirirler. Bu haklardan bazlar, Rasulullah (s.a.)'a cihatta ve cihadn dnda yardm etmek, kullarn haklarn gzetmek ve sla-i rahimdir.

Buhar ve Mslim Enes (r.a.)'dan, Rasulullah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "Kim rzknn genilemesini, mrnn uzamasn arzu ediyorsa akrabalaryla ban arttr sn". Yine fakir ve muhtalara yardm edip iyilikte bulunmak da Allah hakkna bir misaldir. Bu zellik, nceki iki sfatn iinde yer almasna ramen, manay pekitirmek ve ahde vefann sadece insanla Allah Teal arasnda snrl kald zannedilmesin diye tekrar zikredilmitir.

4- Allah 'tan Korkmak

Onlar yaptklar ve terkettikleri amellerde Rablerinden korkar ve her ilerinde O'nu gzetirler. "Hayet" Ta'zim gstererek ve korkulan kimseyi bilerek korkmak" demektir. Bu sebepten Allah, sadece alimlerin Allah'dan daha ok korktuklarn beyan etmitir: "Allah'n kullar arasnda O'ndan korkan, ancak alimlerdir" (Fatr, 35/28).

5- Azaptan Korkmak

Onlar, ahiret yurdunda kt bir ekilde ve inceden inceye hesaba ekilmekten saknr ve korkarlar. nk ince bir hesaba tab tutulan kimseye azab edilir. Onlar, hesaba ekilmeden nce nefislerini muhasebe ederler. nk kk byk her ey, hesaba dhildir. Hesaba ekilmekten korkan kimse Allah'a itaata ynelir ve gnahlardan saknr. Dikkat edilmelidir ki drdnc zellik, Allah'tan korkmaya iaret etmektedir. Bu da Allah'n azametinden ve byklnden korkmay icab ettirir. Bu zellik ise dikkatleri kt bir ekilde hesaba ekilmekten korkmaya yneltmektedir.

6- Sabretmek

Sabr, nefsi holanmad eylere kar tutmak, demektir. Onlar, Allah'a itaata, gnah ilememeye ve bellara sabrederler. Bylece Allah'a itaata ve mkellef kld eylere devam eder, Allah'a isyandan ve gnahlardan ya da irkin eylerden uzak olur ve balarna musibet ve bel geldiinde Allah'n takdirine raz olurlar. Onlar, riya ya da hret iin deil bilkis Allah Teal'nn rzasn ve sevabn kazanmak iin sabrederler.

7- Namaz Dosdoru Klmak

Yine onlar, namaz rkn ve artlarna tam riayet ederek, kalpler Allah Teal'ya huu iinde O'nun rzasna uygun ekilde namaz klarlar.

8- Hayr in Mal eitli ekillerde Sarfetmek

Onlar, kendilerine rzk olarak verdiklerimizden bir ksmn duruma gre gizlice ve aktan sarfederler. Riya ve gsteri olmasn diye yaptklar infk kendileriyle Rableri arasnda gizli tutar, bazen de tevik etmek, insanlara retmek ve rnek olmak iin aktan sarfederler. Bu, ister eler, ocuklar ve fakir akrabalar iin yaplan "farz olan" harcama olsun isterse yakn olmayan fakir ve miskinler iin yaplan "mendup infak" olsun deimez.

9- Ktle yilikle Karlk Vermek

Onlar, cahillie kar yumuaka muamele etmek ve eziyete kar sabretmek gibi ktlklere iyilikle mukabele ederler. Allah Teal "yle buyurur: "Bilgisizler kendilerine laf att zaman onlara gzel ve yumuak sz sylerler" Furkan, 125(63); "Faydasz bir eye rastladklar zaman yz evirip, vakarla geerler." (Furkan, 25/72). Yine izini silmesi iin ktln arkasndan hemen bir iyilik yaparlar.

mam Ahmed, Eb Zer (r.a.)'den Rasulullah (s.a.)'m yle buyurduunu rivayet etmitir: "Bir ktlk yaptn zaman hemen peinden bir iyilik yap ki onu silip yok etsin."

Yine Ahmed, Tirmizi, Hakim ve Beyhaki de Eb Zer (r.a.)'in rivayetine gre Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Ktln arkasndan hemen bir iyilik yap ki onu yok etsin. nsanlara gzel ahlkla muamele et." Bilinmektedir ki ktlk yapanlara ve dier insanlara gzel bir ekilde davranmak daha faziletli, daha cmerte bir muamele ve daha tesirlidir. nk bu, ileri kolaylatrr, kini defeder ve neticesi daha emindir.

Allah, akll mminlerin bu vgye lyk zelliklere sahip olduklarn akladktan sonra onlarn hak ettikleri karl zikretmitir.

"te onlar iin mutlu son vardr." Zikredilen bu zelliklere sahip kimselere dnya ve ahirette gzel son ve mutluluk vardr. yleki dnyada dmanlarna kar onlara yardm edilir, ahirette de cenneti elde ederler.

Hemen peinden Allah, bu sonu daha da belirginletirerek yle buyurmutur: "Adn cennetleri" Bu gzel akbet, iinde ebed olarak kalacaklar cennetlerdir.

Hem onlar ve hem de elerinden, baba ve ocuklar cihetinden slih mminler bu cennetlere girerler. Bu ayet, cennetteki derecelerin efaatla ykselebileceini gstermektedir. Yine 'slih olmann' art koulmas dellet etmektedir ki srf soy ba bir ie yaramamaktadr. Neseb ba, eer slih amelle birlikte olmazsa hibir ey ifade etmez. Allah Teal yle buyurmutur: "Sra flendii zaman, o gn aralarndaki soy yaknl fayda vermez." (M'minn, 23/101). "Allah'a temiz bir kalple gelenden baka kimseye maln ve oullarn fayda vermeyecei gn..." (uara, 26/88-89).

Tirmizi'nin rivayetinde, Rasulullah (s.a.), lm hastal srasnda Fatma (r.a.)'ya yle demiti: "Ey Muhammed kz Fatma! Malmdan dilediini iste. Ancak Allah'n hakkmdaki takdiri karsnda sana hibir ekilde fayda sala-yamam."

Onlar cennete girerken melekler "Dnyada sabrettiiniz iin Allah'n selm ve rahmeti zerinize olsun. Devaml emniyet ve selmet iinde olun. Dnyann sonucu cennet olmas ne gzeldir" diyerek eitli kaplardan girip yanlarna gelirler. "Selm" kavli, bir mahzfu ihtiva eder ki takdiri "Selmn aley-km derler" eklindedir.

bni Cerir ve bni Ebi Hatim'in Ebu Umme (r.a.)'den rivayet ettiine gre Rasulullah (s.a.) her yln banda ehitlerin kabirlerini ziyaret eder ve yle derdi: "Sabretmenize karlk size selm olsun. Sizin sonunuz ne gzeldir." Ayn ekilde Ebbekir, mer ve Osman (r.a.)'da byle yaparlard.

Bedbahtlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Ceza25- Salam sz verdikten sonra Allah'n ahdini bozanlar, Allah'n birletirilmesim emrettiini ayranlar ve yeryuzunde bozgunculuk yapanlar, ite la'net onlaraAklamas

Allah Teal, bedbahtlar u zellikle vasflandrmtr:

1- Ahdi bozmak: Onlar, Allah'n kullarn mecbur ederek emrettii ahdini bozarlar. Bu ahit, O'nun birliine, kudretine ve iradesine iman etmek, nebilerine, resullerine, kitaplarna ve peygamberlerine vahyedilenlere gnlden inanmak gibi Allah Teal'yla alkal olsun veya insanlarn haklaryla ilgili olsun birdir, durum deimez.

Ahdi bozmak, esasen Allah'n varln ve birliini gsteren delilleri dnmemek veya dnp, doruluunu anlayp sonra inat edip gereini yapmamak ya da onlardan phe edip hakkn aksine inanmak demektir.

"Sz verdikten sonra" sz, doruluunu ikrar edip kabullendikten sonra demektir.

2- Allah'n birletirilmesini emrettii balar koparmak: Yani, Allah'a ve peygamberlerine iman etmek, akrabalarla ilikiyi kesmek, mminlere ve dier hak sahipleriyle balar kopartmak ve onlarla yardmlamamak ve Allah'n farz kld btn balar kesmek.

3- Yeryznde bozgunculuk yapmak: Onlar, kt ve irkin ileriyle yeryzn ifsat eder, kendilerine ve dier insanlara zulmeder ve Allah'n dinine deil, baka sapklklara davet ederler. Yine onlar, ahslara ve mallara hakszlk etmekten geri durmaz, lkeyi harab etmeye, fitne, sava ve perianlk ateini tututurmaya vesile olan her halt ilerler.

Bundan sonra Allah Teal, bu insanlarn hak ettikleri cezay bildirerek yle buyurmutur: "te bu zelliklere sahip olanlar, laneti", Allah'n rahmetinden kovulmay, dnya ve ahiretin hayr ve iyiliklerinden uzaklatrlmay "hak etmilerdir."

"Onlara kt akbet vardr." Bu akbet cehennem azabdr. Oraya giren sadece ktlk grr.Yine Allah Teal, daha nce yle buyurmutu: "Varacaklar yer cehennemdir; ne kt olacaktr!" (Ra'd ,18).

Rzk Sadece Allah'tandr, Mucizeler Allah'n Elindedir Ve Allah, Kendisine man Edenleri Hidayete Ulatrr26- Allah, diledii kimsenin rzkn geniletir ve daraltr. Dnya hayatyla vnenler bilsinler ki dnyadaki hayat ahiret yannda sadece bir geimlikten ibarettir.

27- nkr edenler: "Rabbinden (Muham-med'e) bir mucize indirilmeli deil miydi?" derler. De ki: "Dorusu Allah dileyeni saptrr ve kendisine yneleni doru yola eritirir"

28- Onlar inanm ve kalpleri Allah' zikretmekle huzura kavumu insanlardr. Dikkat edin, kalpler ancak Allah' zikretmekle huzura kavuur.

29- man eden ve slih amel ileyen kimseler iin ho bir hayat ve dnlecek gzel bir yer vardr.

AklamasAllah Teal, mrikler iin kt yurt ve cehennemin var olduunu ifade edince hemen arkasndan dnyadaki rzk taksiminin aklanmas ve rzkn iman ve kfrle bir alkasnn bulunmadnn bildirilmesi uygun dmtr. Allah Teal yle buyurmutur: "Allah Teal, diledii kimsenin rzkn geniletir ve dilediininkini de daraltr." nk bunda insann mmin ve kfir olmasna baklmakszn Allah'n hikmet ve adaleti sz konusudur. Allah, mminin rzkn imtihan ve ibtil sebebiyle, sevabn ve ecrini arttrma iin ksm olabilir. Yine kfirin rzkn da birden cezalandrmayp mhlet vermek ve ahirette onu nimetlerden mahrum etmek iin bol vermi olabilir. Bylece adalet tahakkuk eder. Yoksa kfirin rzknn genilii, onun aziz ve erefli olduunu, Allah'n ondan raz olduunu, mminin darlk iinde olmas da onun deersizliini ve Allah'n ona gazap ettiini gstermez. Allah Teal, kfirin rzk konusunda yle buyurmutur:

"Kendilerine mal ve oullar vermekle, iyiliklerde onlar iin acele ettiimizi mi zannederler? Hayr, farknda deiller." (M'minun, 23/56).

"Ayetlerimizi yalanlayanlar, bilmedikleri ynden, ar ar sonularna yaklatracaz." (A'raf, 7/182).

Allah Teal, bundan sonra zenginlik iindeki mriklerin durumunu beyan etmitir. "Mekkeli mrikler, dnya hayatnda sahip olduklar nimetlere ok sevinip, onlardan tr kibirlenmiler, gzleri baka hi bir ey grmemitir. Tabi ki Allah katndaki nimetleri idrak edememilerdir. Ancak dnyadaki nimetler, ahiret yannda sadece abucak yok olup giden basit bir faydadan ibarettir.

mam Ahmed, Mslim ve Tirmzi'de Ben Fehr'in kardei Mstevrid'in rivayet ettiine gre Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Ahiret karsnda dnyann durumu, birinizin u parman denize daldrmas gibidir. O kimse ne elde ettiine yle bir baksn." Bu srada Rasulullah (s.a.), ehadet parman gstermitir.

Tirmiz'de bn Mesd (r.a.) yle der: "Rasulullah (s.a.), hasrn stnde uyumutu. Kalktnda bir taraf hasrn izleriyle doluydu. 'Y Raslallah (s.a.)! Sana bir dek hazrlasak!' dediysek de O 'Dnyadan bana ne! Benim dnyadaki hlim, bir aacn altnda glgenip yola koyulan, orasn terkedip giden yolcuya benzer.' buyurdu."

Allah Teal, mriklerin dnya hayatnn salam olduu menfaatlerle aldandklanm ve maddiytn onlarn duygularn ve kalplerini krelttiini belirtirken aldanmann ve maddenin esiri olmann kanlmaz sonucunu da ifade etmitir. yle ki mrikler, Rasulullah (s.a.)'dan peygamberliinin doruluunu gsteren madd bir mucize istemilerdir. nk onlar, Kuran'n tasdik eden bir mucize ve istedikleri hususta kesin bir delil olduuna inanmyorlard. Zira maddeciydiler. Onlarn nezdinde akla hitabedebilmek imknszd. Bu gr ileri srenler, Abdullah b. Eb Umeyye ve arkadalaryd.

Allah Teal, bu tekliflerini ylece hikye eder: "Mekkeli mrikler, yle bir istekte bulunurlar: 'Muhammed'e de Musa ve sa (as)'nn mucizeleri gibi bir delil veya herkesi susturan, belirgin, madd bir mucize indirilmeli deil miydi?' O kfirler baka bir sefer de yle demilerdi: "Haydi nceki peygamberler gibi o da bize bir mucize getirsin." (Enbiya, 21/5).

Allah, onlarn istediklerini yapmaya elbette muktedirdir. Fakat bir hadiste yle buyrulmutur: "Mekkeli kfirler, Rasulullah (s.a.)'dan Safa Tepesini altn madenine evirmesini, pnarlar fkrtmasn, Mekke'nin etrafndaki dalar uzaklatrp yerlerine geni meralar ve baheler yapmasn isteyince Allah, peygamberine yle vahyetti: 'Ey Muhammedi Dilersen onlara btn bunlar veririm. Ancak yine de inkr ederlerse, lemlerden hi kimseye yapmadm ekilde onlara azab ederim. stersen de onlara tevbe ve rahmet kapsn ak tutarm. ' Rasulullah (s.a.) yle dedi: 'Y Rabbi! Onlara tevbe ve rahmet kapsn ak tut.

Allah, onlarn bu isteklerini reddederek, mucizelerin indirilmesinin hidayet ve sapklkla bir alkasnn bulunmadn, bilkis her eyin Allah'n elinde olduunu bildirmitir: "Siz ne kadar inat ve inkrda ne kadar kararlsnz! Eer Allah, hidayete ermenizi istemezse size mucizelerin indirilmesinin hibir faydas yoktur. Sizin gibi kfrde kesin kararl ve inat olanlarn btn mucizeler indirilse de hidayete ermeleri imknszdr. nk dallet ve hidayet Allah'n elindedir. Allah, dilediini sapkla drr. Baz mucizeler indirildikten sonra sizi sapkla drp, onlardan ibret almanz engelledii gibi baka mucizeler indirilirken de sizi saptrr. nat etmeyi brakp hakka veya slm'a ya da "Kendisine yneleni, doru yola eritirir." kavli, "Kendisine selim bir kalp ile dnen kimseyi dinine ve kendisine itaata ulatrr." takdirindedir.

Bu ayete benzer pek ok ayet vardr: "Eer Biz, onlara melekleri indirir-sek, ller onlarla konusa ve her eyi karlarna toplasaydk, Allah dilemedike yine de inanmazlard; fakat onlarn ou bunu bilmiyorlar." (En'am, 6/111). "nanmayacak bir millete, ayetler ve uyarmalar fayda vermez." (Yunus, 10/101). "Dorusu Rabbinin sz verdii azab hak edenler, can yakc azab grene kadar kendilerine her trl belge gelse bile iman etmezler." (Yunus, 10/96-97).

Allah Teal, peinden hidayeti hak edenleri zikretmitir: "Allah, Kendisini ve Rasuln tasdik edenleri, kalpleri itenlikle, gvenerek ve mit ederek Allah'n bir tek olmasyla ve O'nun vaadiyle sknete kavuanlar hidayete ulatrr. Dikkat edin, mminlerin kalpleri ancak Allah' hatrlamak, ayet ve delillerini dnmek ve mkemmel kudretini yaknen bilmekle huzura kavuur, onlarn sknt ve huzursuzluklar yok olur. Zira bu kalplere artk iman nuru yerlemitir." Allah Teal yle buyurmutur: "Sonra hem derileri ve hem de kalpleri Allah'n zikrine yumuar ve yatr." (Zmer, 39/23). Mmin, Allah'n cezalandrmasn hatrlad zaman korkar. Allah yle buyurmutur: "Mminler ancak, o kimselerdir ki Allah anld zaman kalpleri titrer." (Enfal, 8/2). Yine mmin, Allah Teal'nn sevap ve rahmet vaadini hatrladnda kalbi huzura kavuur ve sknete erer. "Ayetleri okunduu zaman bu onlarn imanlarn arttrr ve Rablerine gvenirler." (Enfal, 8/2).

Allah Teal, mminlerin mkfatn bildirerek yle buyurmutur: "man eden ve slih amel ileyen kimseler iin ho bir hayat, nimetler, iyilikler, gzel ecirler ve dnlecek gzel bir yer vardr."

bn Abbs (r.a.)'n grne gre "Tb" cennettir. Cennetde bir aa olduu gr de ondan rivayet edilmitir. Kurtub, Tbnn cennette bir aa olduu grn tercih etmi ve yle demitir: "Doru gr, onun aa olmasdr. " nk bu hususta Utbe b. Abdussulem'den merf olarak rivayet edilen u hadis mevcuttur: " 'Tb' ismi verilen aa, ne gzel aatr." Sheyl'nin belirttiine gre bu hadis sahihtir.

Yine mam Ahmed, Eb Sad el-Hudr (r.a.)'den merf olarak u hadisi rivayet etmitir: " 'Tb', cennette bir aatr. 100 yllk bir mesafeyi kaplar. Cennet ehlinin elbiseleri, onun yemi kapklarndan kar."

Buhar ve Mslim, Sehl b. Sa'd (r.a.)'den, Rasulullah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "Muhakkak ki cennetde yolcunun glgesinde 100 yl yryp de katedemedii bir aa vardr." Allah'n ihsanna ve kudretine snr yoktur.

Nese hari Ktbi Sitte'de Eb Hureyre (r.a.)'nin rivayet ettii hadise gre cennette "Orada gzn grmedii, kulan iitmedii ve insan aklnn dnemedii nice eyler vardr."

Kurann Azametinin Ve Allah'n Hereyi Kuatan Kudretinin Aklanmas30- Sana vahyettiimizi okuman iin, seni de onlardan nce nice mmetlerin gelip getii bir mmete gnderdik. O mmet Rahman' inkr eder. De ki: "O, benim Rabbimdir. O'ndan baka bir ilah yoktur. Yalnz O'na gvendim. D-

nm de o,nadr,,

31-"Eer Kuran ile da*lar yrtlm veya yeryz yarlm yahut ller ko- turulrnu olsayd, kfirler yine de inanmazlard. Oysa btn iler, Allah'a aittir' inananlar "Ml*h dilerse btn insanlar doru yola eritirebilir" gereini bilmediler mi? AUah'n sz yeri- ne gelinceye kadar, yaptklar iler se- bebiyle inkr edenlere bir belnn do- kunmas veya yurtlarnn yaknna inmesi devam eder durur- Allah, verdii szden phesiz caymaz.

32- And olsun ki senden nce de nice peygamberler alaya alnmt. nkr edenlere nce sre tandm, sonra ceza- larn verdim. Cezalandrmam nasld?

33- Herkesin yaptn gzeten Allah, bunu yapamayan putlarla bir olur mu? Onlar Allah'a ortak kotular. Ey Muhammedi De ki: "Onlara bir ad bulun bakalm. Yeryznde bilmedii bir eyi mi Allah'a haber veriyorsunuz? Yoksa kuru szlere mi aldanyorsunuz? Fakat inkr edenlere, kfrleri gzel gsterildi ve doru yoldan alkonuldular. Zaten Allah'n saptrdna yol gsteren bulunmaz.

34- Onlara dnya hayatnda azab vardr, ahiret azab ise daha etindir.Allah'a kar onlar bir koruyan da yoktur.

AklamasEy Muhammed! Gemi mmetlere peygamberler gnderdiimiz gibi Allah'n dinini ve sana vahyettiklerimizi kendilerine bildirmen iin seni de bu mmete gnderdik. Senden nceki peygamberler yalanland. Onlar sana birer rnektir. Onlara iddetli azabmz indirip, cezalandrdmz gibi bunlar da balarna cezann gelmesinden saknsnlar. Allah Teal yle buyurmutur: "Ey Muhammed! Allah'a and olsun ki, senden nceki mmetlere peygamberler gnderdik. " (Nahl, 16/63) "Senden nce nice peygamberler yalanland ve kendilerine yardmmz gelene kadar yalanlanmalarna ve eza edilmeye katlandlar. Allah 'm szlerini deitirebilecek yoktur. And olsun ki peygamberlerin haberi sana da geldi." (En'am, 6/34).

Netice olarak mana yledir: Muhakkak ki Biz, senden nceki mmetlere peygamberler gnderdiimiz gibi seni de insanlara tebl ettiin ve okuduun bir Kitap ile gnderdik. Peygamberler yalanlannca bak onlara nasl yardm edip, onlar ve onlara uyanlar dnya ve ahirette mutlu sona eritirdik.

Seni kendilerine gnderdiimiz bu mmet, rahmeti her eyi kaplayan Rahmn' inkr eder, Onu ikrar etmez, nimetlerine ve ihsanna kretmez ve 'O'nun orta vardr' derler.

Onlara de ki: 'Ben, sizin inkr ettiiniz Rahmn'a iman ediyor, O'nu itiraf edip, Rab ve ilh olarak tanyorum. O, benim her iimi idare eder ve benim ya-ratcmdr. O, benim kendisinden baka ilh olmayan Rabbimdir. Ondan baka ne rab ne de mabud vardr.'

Btn ilerimde O'na tevekkl ettim. Her iimi O'na havale edip O'na gvendim. Dnm de O'nadr. nk O'ndan baka hi kimse buna lyk deildir. Veya tevbem O'nadr." kinci mana, "Suunun balanmasn dile" (Gafir, 55) ayetindeki manayla ayndr.

Bundan sonra Allah Teal, Kuran'n azametini, snn ve daha nce indirilen dier kitaplar stnln aklayarak yle buyurmutur: "Eer daha nce indirilen kitaplara arasnda bir kitap olup onu okumakla dalar yerlerinden yrtlm veya yeryz paralanp yarlm ve nehirler, pnarlar fkrtlm yahut onu okumakla kabirlerindeki ller diriltilerek konuturulmu olsayd, bu zelliklere shib olan kitap bakas deil yine bu Kuran olurdu. Hatta iindeki cz sebebiyle ncelikle o olurdu. yle ki insanlar ve cinler, ne onun gibi bir kitab ne de her hangi bir suresinin benzerini getirmeye g yetirebilirlerdi. Yine o, nnden ve arkasndan iine batln giremiyecei bir kitaptr. nk yaratcnn varln gsteren yaratlla ilgili delilleri, insanl dzelten ve onlar dnya ve ahirette mutlu klan kanun ve hkmleri ihtiva etmektedir. u ayet de zikri geen ayetin benzeridir: "Ey Muhammedi Eer Biz, Kuran bir daa indirmi olsaydk, sen onun Allah korkusuyla ba eerek para para olduunu grrdn." (Har, 59/21).

Oysa btn ilerin dnecei yer Allah Teal'dr. Eer bir ii O dilerse olur, aksi takdirde olmaz. Allah, kimi sapkla drrse ona kimse doru yolu gsteremez. Hidayete erdirdiklerini de hi kimse dellete dremez. Allah Teal, mutlak iradesi ve hkmyle mucizeleri indirir. O, her eye kadirdir. Eer kfirlerin isteklerini gerekletirmek uygun olup, hikmet ve maslahat ihtiva etseydi onlar yapard. Ancak Kuran, akll insanlar iin mucize olarak yeter de artar. lh irade, bundan bakasna bal deildir. nk Allah Teal, onlarn bu isteklerinin fayda vermiyeceini ve kalplerinin yumuamyacan bilmektedir. Onlarn kalpleri talam hatta daha da kat olmutur. Sapkla drmek ve hidayet, sebep-sonu prensibine baldr. Allah, Kuranda hidyete yetecek ayetler indirmitir. Kim bunlardan yz evirirse sapkla der. Dolaysyla ayetleri terketmek, dallete dme sebebidir.

Mminler, eer dilerse Allah'n Kuran ile btn insanlar imana hidayet etmeye kadir olduunu bilmediler mi? Veya, iman edenler, btn mahlktn imanndan mit kesip, eer dilerse Allah'n btn insanlar dinine hidayet edebileceini bilmiyorlar veya dnmyorlar m? Zira akl ve gnllere bu Ku-ran'dan daha stn gelen ve daha ok tesir eden bir delil ve mucize sz konusu deildir."

Buhar'de bulunan sahih hadiste Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Hi bir peygamber yoktur ki ona, insanlarn iman etmi olduu bir mucize verilmi olmasn. Ancak bana verilen, Allah'n bana vahyettii Kuran'dr. Ben, kyamet gnnde mmeti en ok olan peygamber olmay mit ediyorum." Mana udur: Her peygamberin mucizesi vefatyla son bulmutur. Bu Kuran ise ebe-diyyete kadar bak olan bir delildir. nsan hayrete dren unsurlar tkenmez, pek ok kere reddedilmesine ramen benzeri ortaya konamaz. Alimler ona doyamaz. O elence iin olmayp kesin bir szdr. Onu terkeden zlimi Allah mahveder. Kuran'dan baka yerde doru yolu arayan Allah sapkla drr.

"Seni yalanlamalar ve sonuna kadar inkrlarna devam etmeleri sebebiyle dnyada ldrlme, esir edilme ve mallarnn ganimet olarak zorla alnmas gibi musibet ve bellarn, kfirlerin balarna veya t ve ibret almalar iin etrafndakilerin balarna gelmesi devam eder durur." Allah Teal yle buyurmutur: "And olsun ki evrenizde bulunan bir ok kasabalar yok etmiizdir.

Belki doru yola dnerler diye ayetleri trl trl anlatmzdr." (Ahkaf, 46/27).

"Onlara kar sana yardm ederek onlar hakkndaki sana olan vaadini yerine getirene kadar... "Bu vaad, bn Abbs (r.a.) ve dier alimlerin de belirttii gibi Mekke'nin fethidir. Veya bu lem dier kfirler iin son bulana kadar."

"Dorusu Allah", sana sz verdii kfirlere kar zafer "vadini yerine getirir. Peygamberlerine ve onlara tbi olanlara dnya ve ahirette yardm edecei hususundaki verdii sz bozmaz. Allah Teal yle buyurmutur: "Sakn Allah'n peygamberlerine verdii szden cayacan sanma. Dorusu Allah, gldr, alandr." (brahim, 14/47).

Bundan sonra Allah, bu mucizeleri isteyerek kfirlerin alay etmelerine ve kavminden bazlarnn yalanlamalarna karlk Peygamberin (s.a.)'e bir teselli olarak ve bu sebepten kendisine zor gelen hli hafifleten bir ayet indirmitir: "Eer kavminden bazlar seni yalanlar ve mrikler seninle alay eder, inat ve kibir olsun diye senden mucizeler isterlerse onlarn eziyetlerine sabret. Senden nceki peygamberlerde senin iin rnekler vardr." Hemen peinden Allah Teal, onlara nasl davranacan bildirmitir: "nkr edenleri bir mddet beklettim, onlara sre tandm. Sonra onlara azap ettim. Bak bakalm, onlar cezalandrmam nasldr?" Allah Teal yle buyurmutur: "Nice kasabalara, haksz olduklar halde, mehil vermitim. Sonunda onlar yakalayverdim. Dn ancak Banadr." (Hacc, 22/48).

Buhar ve Mslim'de Rasulullah (s.a.), "phesiz Allah, zlime mhlet verir. Nihayet onu yakaladnda zlim O'nun elinden kurtulamaz." buyurmu sonra da "Allah, kasabalarn zlim halkn yakalaynca byle yakalar; yakalamas da iddetli ve elimdir." (Hd, 11/102) ayetini okumutur. Ayetten maksat udur: "phesiz Ben, o gemi mmetlerden aldm gibi bu kfirlerden de alacam."

Burada Allah Teal, kfirlerin iinde bulunduklar durumu ve akl yaplarn knam ve onlarn bu hline almas gerektiini belirtmitir: Dorusu Allah, her nefsi ve iledii iyilik ve ktlkleri bilmektedir. O, her eyi bilir ve her eye kadirdir. Allah yle buyurmutur: "Ey Muhammedi Ne i yaparsan yap ve sizler ona dir Kuran'dan ne okursanz okuyun; ne yaparsanz yapn, yaptklarnza daldnz anda mutlaka Biz, sizi grrz." (Yunus, 10/61). "Den yapra ancak O bilir." (En'am, 6/59). 'Yeryznde yaayan btn canllarn rzk ancak Allah'a aittir. O, canllar babalarnn sulbnde kararlam ve analarnn rahminde kararlamakta iken de bilir. Herey apak bir Kitap'ta-dr."(Hd, 11/6).

Allah, her eye kadirken ve her eyi bilirken nasl olur da o kfirler kadir olan ve bilen bir zt, ne kendisi ne de bakas iin fayda ve zarar vermeye g yetirebilir bir varlkla bir tutarlar. Nasl olur da byle bir varl rab edinip de ondan kendilerine fayda salamasn ve zarar uzaklatrmasn isteyebilirler!" Ayet, aralarnda benzerliin olmadn ispat etmektedir.

Allah Teal, geen manay pekitirerek yle buyurmutur: "Onlar Allah'a ortaklar kotular." Allah'a, putlar ve elerden ortaklar koarak, O'nunla beraber bu ortaklara taptlar.

Arkasndan bir kere daha onlar knam ve azarlamtr: "De ki: 'Onlar bize anlatp, bildirdin. zerlerindeki sis perdesini aralayn da insanlar onlar tansnlar. Zira onlar gerek deildir. Fayda ve zarar veremedikleri iin de ibadet edilmeye asla lyk deillerdir."

"Yeryznde bilmedii bir eyi mi" Yoksa Allah'a, mevcut olmayan fakat ibadet edilen ortaklar m "haber veriyorsunuz?" nk eer bu ortaklar yeryznde bulunsalard Allah, mutlaka onlar bilirdi. Zira O, her eyi bilir. Ayet, ortaklarn mevcudiyetini iptal etmitir. Soru ise, knama ve azarlama manas tamaktadr.

"Yoksa kuru szlere mi aldanyorsunuz?" Yoksa onlarn fayda ve zarar verdiklerini zannederek mi veya bo yere batl olarak bunu syleyerek mi onlara

ortaklar' diyorsunuz. Yani, siz bu putlara ancak fayda ve zarar verdikleri zannyla taparak, onlara ilh adn verdiniz." Allah Teal yle buyurmutur:

Bunlar sizin ve babalarnzn takt adlardan baka bir ey deildir. Allah, onlar destekleyen bir delil indirmemitir. Onlar sadece zanna ve canlarnn istediine uymaktadrlar. Oysa onlara Rablerinden and olsun ki doruluk rehberi gelmitir." (Necm, 53/23).

Netice olarak "Herkesin yaptn gzeten Allah..." ayetinde, mriklerle mcadele edilmi, knanp azarlanmlar ve onlarn kafa yaplarna alp hayret edilmitir. Bylece bu ortaklarn ibadet edilmeye lyk olduklar hususundaki akl ve nakl deliller ortadan kaldrlmtr.

Kfirlerle yaplan bu mnakaa ve mcadelenin hi bir faydas yoktur. nk onlara, inkrlar, iinde bulunduklar sapklk ve gece gndz buna armalar gzel gsterilmitir. Allah Teal yle buyurur: '[Onlarn yanna bir takm yardaklar koyarz da gemilerini geleceklerini onlara gzel gsterirler " (Fussilet, 41/25). Onlara, iinde bulunduklar sapklk doru ve gzel gsterilmesi sebebiyle hak yolundan, Allah yolundan ve mutedil din yolundan doru yoldan alkonuldular."

Zten Allah, kfr ve isyan sebebiyle kimi hor ve zelil klarsa, onu hidyete, kurtulu ve mutluluk yolunda yrmeye muvaffak klacak hi kimse yoktur. Allah Teal yle buyurmutur: "Allah'n fitneye dmesini diledii kimse iin Allah'a kar senin elinden bir ey gelmez." (Maide, 5/41). "Ey Muhammedi Onlarn doru yolda olmalarna ne kadar zensen, yine de Allah saptrdn doru yola iletmez. Onlarn yardmclar da olmaz." (Nahl, 16/37).

Bundan sonra Allah Teal, onlarn ekecekleri cezay bildirerek yle buyurmutur: Onlara dnyada mslmanlann eliyle ldrlme, esir edilme, zell cima ve sava gibi iddetli bir ceza veya bedenlerine isabet eden bellar yada benzeri musibetler vardr.

"hiret azab" dnyadaki azaptan "daha iddetli" ve daha can yakcdr. Mslim de bn mer (r.a.)'in rivayet ettiine gre Rasulullah (s.a.), biribirlerine lanet eden iki kiiye yle demitir: 'phesiz dnya azab, ahiret azabndan daha kolaydr.' nk dnya azab bir sre iindir. Dieri ise cehennemde ebed ve devamldr. Ahiretteki azap, dnyadakinin 70 kat fazladr.

"Allah'a" azabna kar "onlar bir koruyan", muhafaza eden ve himaye eden kimse de "yoktur". Allah katnda O'nun izni olmadan hi kimseye efaat da edilmez.

Cennetin zellikleri, Ehl-i Kitabn, Rasulullah (S.A.)'A Kar Tutumlar Ve Mriklerin pheleri35- Allah'a kar gelmekten saknanlara vaadedilen cennet: Altndan rmaklar akar. Orann yiyecekleri devamldr, glgeleri de. Bu, elde edecei sonutur. nkarclarn varaca sonu ise atetir.

36- Kendilerine Kitap verdiklerimiz, sana indirilenden memnun olurlar. Kar gruplar iinde ise, onun bir ksmn inkr edenler vardr. De ki: "Ben ancak Allah'a kulluk etmekle ve O'na asla ortak komamakla emrolundum. Hepinizi ancak O'na aryorum ve dnm O'nadr."

37- Bylece Biz, Kuran' arapa bir hkm ve hikmet olarak indirdik. Sana ilim geldikten sonra onlarn heveslerine uyarsan, and olsun ki, Allah'tan senin iin ne bir yardmc vardr, ne de bir koruyucu.

38-And olsun ki, senden nce nice peygamberler gnderdik, onlara eler ve Aliahn nlmnnan ocuklar verdik. Allah'n izni olmadan hibir peygamber bir mucize getiremez. Her zamann yazlm bir hkm vardr.

39- Allah dilediini siler, dilediini brakr. Ana Kitap, O'nun katmdadr.

AklamasSana anlattklarmzda veya sana okunanlarda allmn dndaki misallere benzeyen cennetin zellikleri vardr. Allah'n muttaklere vaadettii bu cennetin, yanlarndan, kenarlarndan ve ehlinin diledii ekilde akan nehirleri vardr. Bu nehirler, alaya alaya akar ve cennet ehlinin diledii ekilde yol alrlar. Allah Teal yle buyurmutur: "Allah'a kar gelmekten saknanlara sz verilen cennet yledir: Orada temiz su rmaklar, tad bozulmayan st rmaklar, ienlere zevk veren arap rmaklar, szme bal rmaklar vardr. Onlara orada her trl rn ve Rablerinden mafiret vardr. Bunlarn durumu, atete temelli kalan ve barsaklarn para para edecek kaynar su iirilen kimselerin durumu gibi olur mu?" (Muhammed, 47/15).

Orada yenilen meyvelere ve yiyeceklere, iilen ieceklere ne ara verilir ne de bunlar son bulur. Ayn ekilde glgesi de devamldr, yok olup gitmez. Orada ne gne ne scak ne de souk vardr." "Orada yakc scak ve dondurucu souk grmezler." (nsan, 76/13).

Buhar ve Mslim'de bn Abbas (r.a.), Kusf (gne ve ay tutulmas) namazndan bahsederken yle demitir: Sahabe dedi ki: Y Rasulallah! Seni, urada durduun yerde bir eyler yerken grdk. Sonra korkup, ekinip uzakla-tn. Rasulullah (s.a.) yle buyurdu: Dorusu ben, cenneti grdm. Ondan bir salkm yedim. Eer onu alsaydm dnya durduka ondan yerdiniz."

Allah Teal, cennetin bu zelliini zikrettikten sonra yle buyurmutur: Bu cennet, muttaklerin elde edecei sonu ve neticedir. nkrlar ve gnahlar sebebiyle kfirlerin kibeti ise cehennemdir. Allah Teal yle buyurmutur: "Cehennemliklerle cennet ehli bir deildir. Kurtulua ermi kimseler cennetliklerdir." (Har, 50/20).

Ayetten maksat udur: Allah'tan korkanlarn sevab aibelerden uzak ve devaml olup sahibine fayda verir. Yine ayet, muttaki mminleri umutlandrrken, kfirleri mitsizlie drr.

Bundan sonra Allah Teal, Ehl-i Kitab'n Kuran karsnda iki gruba ayrldklarn bildirmitir. Kendilerine kitap verdiimiz Yahudi ve Hristiyanlar iki gruba ayrlmtr. Verilen kitapla amel edenler sana indirilen Kuran- Ke-rim'e sevinirler. nk onlarn kitaplarnda Kuran'n doruluunu gsteren ahitler ve mjdeler vardr. Allah Teal yle buyurmutur: 'Kendilerine verdiimiz Kitab' gereince okuyanlar var ya, ite ona ancak onlar inanrlar." (Bakara, 2/121). Onlar, Abdullah b. Selm ve arkadalar gibi bir grup yahudi ve bir grup hristiyandr. Habeistan, Yemen ve Necran'dan 80 kiiydiler.

Yahudi Ka'b b. Eref, Seyyid, kib Uskafey Necrn ve adamlar gibi Rasulullah (s.a.)'a kar grup oluturan ehl-i kitap iinde ise sana gelen hakkn bir ksmn inkr edenler vardr. nkr ettikleri bu ayetler, ya eriatlarna ya da tahrif ettikleri hkmlere muvafakat etmemitir.

Yahudi ve Hristiyanlar arasndaki Kuran- Kerim ile ilgili bu fikir ayrl karsnda Allah Teal, kurtulu ve mutluluk yolunu zikrederek yle buyurmutur: "Ey Muhammed! De ki: 'Ben sadece, orta olmayan Allah'a ibadet iin gnderildim. Benden nceki peygamberler de bu maksatla gnderilmilerdi, insanlar sadece O'nun yoluna, O'na itaat etmeye ve O'na kul olmaya aryorum. Yaptklarmzn karln grmek ve hesaba ekilmek iin benim de sizin de, dnmz yalnz O'nadr.'"

u ayet de bu manadadr: "De ki: Ey Kitap Ehli! Ancak Allah'a kulluk etmek, O'na bir eyi e komamak, Allah' brakp birbirimizi rab olarak benimsememek zere, bizimle sizin aranzda mterek bir sze gelin. Eer yz evirirlerse 'Bizim mslman olduumuza hid olun.' deyin." (l-i mran, 3/64).

Bu ayet, ldkten sonra kyamet gnnde dirilme, hesaba ekilme ve yaplanlarn karln grme esaslarna iaret ettii gibi ayn ekilde Allah'n birlii ve irki reddetme temellerine de dikkati ekmektedir.

"Biz, senden nce peygamberler gnderip onlara kitaplar indirdiimiz gibi ayn ekilde sana da iinde hibir erilik bulunmayan, apak olan, anlamalar ve ezberlemeleri kolay olsun diye kavminin dilinde Arapa olarak Kuran- Ke-rim'i indirdik." Bu ayet, gstermektedir ki btn peygamberler, milletlerinin konutuu dille gnderilmilerdir. Allah Teal yle buyurur: "Milletlerine apak anlatabilsin diye, her peygamberi kendi milletinin diliyle gnderdik." (brahim, 14/4).

"Hkmen" kavlinden maksat udur: Kuran, hak ile batl birbirinden ayrr, hell ile haram, dnya ve ahiret mutluluuna ulatran kanun ve nizamlar aklayarak her hususta hkmeder.

Bundan sonra Allah Teal, farz- misal kabilinden yle buyurmutur: Eer sen, kble Kabe'ye dndrldkten sonra Beyt-i Makdis'deki kblelerine ynelmek gibi onlarn gr ve gzel szlerine uyarsan, and olsun ki Allah'a kar sana yardm eden, seni Allah'n cezalandrmasndan koruyup, ona engel olan ve seni azaptan kurtaran kmaz." Bu ayet, aslnda Rasulullah (s.a.)'m mmetine hitap etmektedir. Ayn ekilde hak dini iyice anladktan sonra sapk insanlarn yoluna uyan alimleri iddetle tehdit etmektedir. Ayrca bu ayet, kfirlerin mitlerini tamamen boa karmakta ve mminleri dinlerinde sebat etmeye tevik etmektedir. Ayette Rasulullah (s.a.)'a hitap edildii halde asl hedef mmetidir.

Hemen peinden Allah Teal, mriklerin ok evlilikle Rasulullah (s.a.)'a dil uzatmalarn reddetmitir: "Ey Muhammed! Seni mjdeleyici bir peygamber olarak gnderdiimiz gibi ayn ekilde senden nceki peygamberleri de mjdeleyici olarak gnderdik. Onlar da yemek yiyor, sokaklarda geziyor, evleniyor ve oluk ocuk sahibi oluyorlard." Allah Teal yle buyurmutur: "De ki: Ben de ancak sizin gibi bir insanm, ancak bana ilhnzn tek bir ilh olduu vahyolunuyor.'" (Kehf, 18/90).

Buhari ve Mslim'de Enes (r.a.)'dan, Rasulullah (s.a.)'m yle buyurduunu rivayet etmitir: "Bana gelince... Bazen oru tutar bazen tutmam. Bazen geceyi ibadetle geirir bazen uyurum. Et yerim, evlenirim. Kim snnetimden yz evirirse o, benim mmetimden deildir."

mam Ahmed ve Tirmizi Eb Eyyb (r.a.)'dan, Rasulullah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmitir: "u drt ey, peygamberlerin snnetindendir: Koku srnmek, evlenmek, misvak kullanmak ve knalanmak."

Rasulullah (s.a.)'n 54 yandan sonra -ki genellikle bu yataki erkekler kadnlara fazla ilgi duymazlar- birden fazla hanmla evlenmesinin sebepleri unlardr: slm davetini yaymak, Arap kabileleri arasndaki yaknlamay salamadaki maslahat gzetmek, ahlk ve hanmlar arasnda adaletli davranmada mslumanlara rnek olmak, cihat ve dier sebeplerden dolay kaybettii kocasnn yerine geerek baz kadnlara merhametli davranmak.

Burada Allah, kfirlerin Rasulullah (s.a.)'n, mucize isteklerine karlk vermekten aciz olduunu syleyerek ona dil uzatmalarn reddetmi ve yle buyurmutur: "Allah izin vermeden hibir peygamber milletine bir mucize ya da harikulade bir ey getiremez." Zaten bu doru da deildir. Bu i, onunla deil bilkis Allah Teal ile ilgilidir. O, dilediini yapar ve istedii ekiide hkmeder. Size, btn zamanlara kar ebed bir mucize olan Kuran- Kerim gelmitir. O, Allah Teal'nn katndan olduunu ispat ederek, insanlara meydan okumakta ve hasmlarn delillerle susturmaktadr.

"Her zamann yazlm