Temel Finans Matematigi

TEMEL FNANS MATEMAT, DEERLEME YNTEMLER, MUHASEBE VE MAL ANALZ ________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ TSPAKB

TEMEL FNANS MATEMAT, DEERLEME YNTEMLER,

MUHASEBE ve MAL ANALZ

Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Dzey Lisans Eitimi

EKM 2012

TEMEL FNANS MATEMAT, DEERLEME YNTEMLER, MUHASEBE VE MAL ANALZ

TSPAKB

Bu klavuz, Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii tarafndan (TSPAKB) SPK Lisanslama Snavlarna referans kaynak oluturmak amacyla hazrlanmtr. Bu klavuzda yer alan her trl bilgi, deerlendirme, yorum ve istatistiki deerler hazrland tarih itibariyle, MKB Sermaye Piyasas Temel Bilgiler Klavuzundan, Prof. Dr. Kerem ENEL (Dou niversitesi) ve Do. Dr. Serhat YANIK (stanbul niversitesi) tarafndan temin edilerek derlenmitir. Ara gncellemeler ise Yard. Do. Dr. Hakk ZTRK (Baheehir niversitesi) tarafndan yaplmtr. Bilgilerin hata ve eksikliinden doabilecek zararlardan TSPAKB hibir ekilde sorumluluk kabul etmemektedir. Bu klavuzda yer alan bilgiler kaynak gsterilmek artyla izinsiz yaynlanabilir, ancak ticari amala oaltlamaz ve satlamaz.


TSPAKB

GR Bu klavuzda yer alan bilgiler, Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Dzey lisanslama snavnn konularndan Temel Finans Matematii, Deerleme Yntemleri, Muhasebe ve Mali Analizi iermektedir. Klavuz, Muhasebenin Temel Kavramlar ve Genel ilkeleri, Sermaye Piyasasnda Tek Dzen Muhasebe Sistemi ve leyii, Arac Kurumlarda Belge ve Kayt Dzeni, Mali Tablolarn Dzenlenmesi, Mali Tablolar ve Analiz Yntemleri, Faiz Kavram ve Parann Zaman Deeri, irket Deerleme Yntemlerine likin Temel Kavramlar, Menkul Kymet Deerlemesi, Risk Kavram ve Trleri, Sermaye Piyasas Kurumlarnda denetim Yntemleri, Endeks Kavram ve Sermaye Piyasalarnda Kullanlan Endeksler olmak zere on bir blmden olumaktadr. Snavlarda Temel Finans Matematii, Deerleme Yntemleri, Muhasebe ve Mali Analizle ilgili kacak soru says 25tir. Katlmclara baarlar dileriz.

TSPAKB


TSPAKB

1) MUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI VE GENEL LKELER ...................... 11.1) Muhasebenin Tanm ve eitleri ........................................................... 11.2) Muhasebenin Tarihi Geliimi ................................................................. 21.3) Muhasebecilik Meslei .......................................................................... 21.4) Temel Muhasebe Kavramlar ................................................................. 31.5) Muhasebe lkeleri ................................................................................. 6

1.5.1) Gelir Tablosu lkeleri: ............................................................................... 61.5.2) Bilano lkeleri : ...................................................................................... 7

1.6) Muhasebede Kullanlan Defter ve Belgeler .......................................... 101.7) Hesap Kavram ve Muhasebe Dngs ................................................ 111.8) Deerleme Esaslar ............................................................................. 12

1.8.1) Menkul Kymetlerin Deerleme Esaslar ...................................................... 121.8.2) Stoklar Deerleme Esaslar ...................................................................... 131.8.3) Alacak ve Borlar Deerleme Esaslar ........................................................ 221.8.4) Dvize Dayal lemler ............................................................................. 231.8.5) tirakler, Bal Ortaklklar ve Bal Menkul Kymetleri Deerleme .................. 231.8.6) Maddi Duran Varlklar Deerleme Esaslar .................................................. 231.8.7) Maliyet Art Fonu ve Sermayeye Eklenecek tirak Hisseleri ve Gayrimenkul

Sat Kazanlar le lgili Esaslar ................................................................ 261.8.8) Kurulu ve Tekilatlanma Giderleri ile lgili Esaslar ....................................... 261.8.9) Aratrma ve Gelitirme Giderleri .............................................................. 271.8.10) Haklar ve Petemallk (erefiye-Firma Deeri) ............................................ 271.8.11) Duran Varlklarda Amortisman Muhasebesi ................................................. 27

1.9) Uluslararas Finansal Raporlama Standartlarnn (UFRS) Geliimi ve lkemizdeki Uygulamalar ................................................................................... 282.1) Halka Ak Anonim Ortaklklarn Kullanacaklar Hesap Plan ........................ 342.2 Hesaplarn leyii .............................................................................. 512.3 Arac Kurum Hesap Plan ve Muhasebe Sreci ..................................... 51

2.3.1 Arac Kurum Hesap Plan .......................................................................... 512.3.2 Arac Kurumlarda Muhasebe Sreci ........................................................... 53

2.4 Yatrm Fonlarnn Hesap Plan ............................................................ 543) ARACI KURUMLARDA BELGE VE KAYIT DZEN ................................... 553.2) Genel Esaslar .............................................................................................. 55

3.2.1 Arac Kurulular Tarafndan Tutulacak Defter ve Belgeler .............................. 553.3 Hisse Senedi lemlerinin Belge ve Kayt Dzeni ................................. 57

3.3.1 Mteri Emirlerinin Alnmas ve zlenmesi ................................................... 573.3.2 Kesinleen lemlerin Hak Sahiplerine Datlmas Srasnda Dzenlenecek

Belgeler ................................................................................................ 583.3.3 Hisse Senetlerinin Sat ve Al lemlerinin Muhasebeletirilmesi ................... 593.3.4 Rhan Hakk Kullanm ve Bedelsiz Hisse Senetlerinin Muhasebeletirilmesi .... 603.3.5 Temett Farklar ..................................................................................... 603.3.6 Hisse Senetlerinin Temett Gelirleri ........................................................... 61

3.3) Borlanmay fade Eden Menkul Kymet lemlerinin Belge ve Kayt Dzeni 61


TSPAKB

3.3.7 Mteri Emirlerinin Alnmas, Yerine Getirilmesi ve Hak Sahiplerine Datm .... 613.3.8 Borlanmay fade Eden Menkul Kymetlerin Alm Satm lemleri ve

Muhasebeletirilmesi ............................................................................... 623.3.9 Anapara, Faiz, Kupon ve Gelir Paynn Muhasebeletirilmesi .......................... 62

3.4 Repo ve Ters Repo lemlerinin Belge ve Kayt Dzeni ........................ 633.4.1 Mteri Emirlerinin Alnmas ve zlenmesi ................................................... 633.4.2 Repo ve Ters Repo lemlerinin Muhasebeletirilmesi ................................... 633.4.3 Repo lemlerinin Muhasebeletirilmesi ...................................................... 633.4.4 Ters Repo lemlerinin Muhasebeletirilmesi ............................................... 64

3.5 Kredili Menkul Kymet ve Aa Sat lemlerinin Belge ve Kayt Dzeni 65

3.5.1 Mteri Emirlerinin Alnmas ve zlenmesi ................................................... 653.5.2 Kredili Menkul Kymet lemlerinin Muhasebeletirilmesi ............................... 653.5.3 Aa Sat ve Menkul Kymetlerin dn Alnmas lemlerinin

Muhasebeletirilmesi ............................................................................... 663.5.4 Menkul Kymetlerin dn Verilmesi lemlerinin Muhasebeletirilmesi ........... 67

3.6 Bankalarn Belge ve Kayt Dzeni ........................................................ 684 MAL TABLOLARIN DZENLENMES .................................................... 754.2 Giri ................................................................................................... 754.3 Finansal Tablolarn Temel zellikleri ................................................... 754.4 Mali Tablolara likin Temel lkeler ..................................................... 764.5 Mali Tablo ve Ara Mali Tablo Dzenleme Ykmll ........................ 774.6 Bildirim ve lan ................................................................................... 784.7 Temel Finansal Tablolar ...................................................................... 794.8 Bilano ............................................................................................... 794.9 Gelir Tablosu ...................................................................................... 804.10 Satlarn Maliyeti Tablosu .................................................................. 804.11 Fon Akm Tablosu ............................................................................... 814.12 Nakit Akm Tablosu ............................................................................. 844.13 Kr Datm Tablosu ........................................................................... 854.14 zkaynaklar Deiim Tablosu ............................................................. 865 MAL TABLOLAR VE ANALZ YNTEMLER ........................................... 885.2 Mali Analiz eitleri ............................................................................ 885.3 Analizin Yaplma Amacna Gre ........................................................... 885.4 Analizin erii veya Yapl Biimine Gre Yaplan Analizler .............. 895.5 Analizi Yapacak Olan ahslara Gre ................................................... 895.6 Mali Analiz Teknikleri .......................................................................... 905.7 Karlatrmal Tablolar Analizi (Yatay Analiz) .................................... 905.8 Yzde Yntemi ile Analiz (Dikey Analiz) .............................................. 90


TSPAKB

5.9 Eilim Yzdeleri Yntemi ile Analiz (Trend Analizi) ............................ 915.10 Oran Analizi ........................................................................................ 91Ek 2: Gelir Tablosu rnei ................................................................................ 1016 FAZ KAVRAMI VE PARANIN ZAMAN DEER..................................... 1076.2 Parann Zaman Deeri Finansn Birinci Temel Prensibi ................... 1076.3 Faiz Kavram ..................................................................................... 107

6.3.1 Faizin Tanm ve Faizi Etkileyen Faktrler ................................................. 1076.3.2 Nominal Faiz Reel Faiz Oran Ayrm ...................................................... 1086.3.3 Basit Faiz ............................................................................................ 1086.3.4 Bileik Faiz .......................................................................................... 1096.3.5 imdiki (Bugnk) Deer, Net imdiki Deer ve Gelecekteki Deer ............. 1106.3.6 Aniteler ............................................................................................. 1126.3.7 Sonsuz Aniteler .................................................................................. 113

7 RKET DEERLEME YNTEMLERNE LKN TEMEL KAVRAMLAR .... 1157.2 irket Deeri Hisse Senetlerinin Toplam Deeri Ayrm .................. 1157.3 irket ve Hisse Senedi Deerleme Yntemleri ................................... 115

7.3.1 Borsa (Piyasa) Deeri ............................................................................ 1157.3.2 Muhasebe (Defter) Deeri ...................................................................... 1167.3.3 Net Aktif Deeri .................................................................................... 1167.3.4 Temett Kapitalizasyonu ile Deerleme .................................................... 1177.3.5 Piyasa arpanlar ile Deerleme .............................................................. 1177.3.6 ndirgenmi Nakit Akmlar Yntemi ile Deerleme ..................................... 121

8 MENKUL KIYMET DEERLEMES ........................................................ 1248.2 Tahvil Deerlemesi ........................................................................... 124

8.2.1 Tahvil Deerleme Modeli ........................................................................ 1248.2.2 Verim Oran (Vadeye Kadar Verim) ...................................................... 1258.2.3 Piyasa Faiz Oranndaki Deiimlerin Tahvil Deerine Etkileri ........................ 126

8.3 mtiyazl Hisse Senedi Deerlemesi .................................................. 1278.3.1 mtiyazl Hisse Senedi Kavram ............................................................... 1278.3.2 mtiyazl Hisse Senedi Deerleme Modeli .................................................. 127

8.4 Hisse Senedi Deerlemesi ................................................................. 1289 RSK KAVRAMI VE TRLER .............................................................. 1299.2 Risk Kavram .................................................................................... 1299.3 Sistematik - Sistematik Olmayan Risk Ayrm .................................... 1309.4 Sistematik Riskin Kaynaklar ............................................................. 131

9.4.1 Kur Riski ............................................................................................. 1319.4.2 Piyasa Riski ......................................................................................... 1319.4.3 Satnalma Gc Riski ............................................................................ 1319.4.4 Politik Risk ........................................................................................... 1329.4.5 Faiz Oran Riski .................................................................................... 132

9.5 Sistematik Olmayan Riskin Kaynaklar .............................................. 1329.5.1 Ynetim Riski ....................................................................................... 1329.5.2 ve Endstri Riski ............................................................................... 132


TSPAKB

9.5.3 Finansal Risk ........................................................................................ 1339.6 Finansal Varlk Fiyatlandrma Modeli ve Beta .................................... 13310 SERMAYE PYASASI KURUMLARINDA DENETM YNTEMLER ....... 13510.2 Denetim Sistemi ........................................................................... 135

10.2.1 Muhasebe Denetimleri ........................................................................... 13510.2.2 Ynetsel Denetim ................................................................................. 13510.2.3 Denetim Sisteminin Unsurlar .............................................................. 13510.2.4 Denetim Sistemi ve Risk Kavram ........................................................ 136

10.3 Arac Kurulularda Denetim Sistemi .............................................. 13610.3.1 Denetim Sisteminin Genel Esaslar ....................................................... 13710.3.2 Tefti Sistemi ve Tefti Birimi ................................................................. 14110.3.3 Bamsz D Denetim ile Denetim Arasndaki likiler ............................. 14410.3.4 Kontrol Birimine likin Esaslar ............................................................ 145

11 ENDEKS KAVRAMI VE SERMAYE PYASALARINDA KULLANILAN ENDEKSLER ...................................................................................................... 14611.2 Genel Tanm ..................................................................................... 14611.3 Bir Endeksin Oluturulmasnda nemli Kriterler................................ 14611.4 Hisse Senedi Endeksleri .................................................................... 14711.5 MKB Hisse Senetleri Endeksleri ....................................................... 149

11.5.1 MKB-30, MKB 50 ve MKB-100 Endekslerinde Yer Alacak Hisse Senetlerinin Seimi ................................................................................................ 151

11.5.2 Dnemsel Deerleme ve Deiiklikler ...................................................... 15211.5.3 Dnemsel Olmayan Deiiklikler ............................................................. 15411.5.4 Endeksin Hesaplama Yntemi ................................................................ 15511.5.5 Endekslerde Dzeltme ........................................................................... 15611.5.6 MKB'de Kullanlan Eski Endeks Formlleri ................................................ 16011.5.7 MKB Ulusal-100 Endeksini ABD Dolar ve Euro Baznda Gsterme ............... 16111.5.8 Endekslerin Dier Kullanm Alanlar ......................................................... 163


TSPAKB

1

1) MUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI VE GENEL LKELER

1.1) Muhasebenin Tanm ve eitleri

Muhasebenin temel amac bir iletmede ortaya kan ve para birimi ile ifade edilebilen olaylar Genel Kabul Grm Muhasebe lkelerine uygun olarak belirli bir sistem iinde kaydetmek, snflandrmak, zetlemek, finansal tablolar biiminde raporlamak ve yorumlamaktr. Muhasebe mali nitelikteki ilemleri ve olaylar para ile ifade edilmi ekilde kaydetme, snflandrma, zetleme, rapor etme ve sonular yorumlama bilim ve sanatdr. Bu tanmlardan da anlalaca gibi muhasebenin temel fonksiyonlar;

kaydetme, snflandrma, rapor etme (zetleme)ve yorumlama, eklinde ortaya kmaktadr.

Muhasebenin amac ve temeli ayn olmasna ramen iletmelerin eitli ama ve faaliyetlerinin farkl olmas, farkl muhasebe trlerini ortaya karmtr. Muhasebe; genel muhasebe, maliyet muhasebesi ve ynetim muhasebesi olarak ana blme ayrlmaktadr.

Genel Muhasebe, (Finansal Muhasebe): Genel muhasebe iinde finansal bilgiler hibir analize ve deiime tabi tutulmakszn kaydedilir. Genel Muhasebe ilemleri objektif belgeye dayanarak ve olduu gibi kaydeder ve esas olarak muhasebe iletmelerinin mali yapsn gsterir. Bu nedenle iletmelerin kaynaklarn ve bu kaynaklarn hangi varlklar iin ne ekilde kullanldn gstermektedir. Dier bir ifadeyle, temel iletme faaliyetlerinden mal ve hizmetlerin satn alnp mal ve hizmetin satlmasn, ayn zamanda iletmenin ekonomik ve finansal yapsndaki deimeleri konu alan muhasebeye finansal muhasebe denir. Bu noktada iletmelerin faaliyet konularna gre genel muhasebe, sigorta Muhasebesi, Banka muhasebesi, Otel Muhasebesi eklinde uzmanlk muhasebeleri olarak ortaya kabilmektedir.

Maliyet Muhasebesi : retim faaliyetlerini konu alan ve retimle ilgili deer al-verilerini bnyesinde kaydeden snflandran ve birim maliyetlerini hesaplayarak bu bilgi sisteminden elde edilen bilgileri rapor eden muhasebeye maliyet muhasebesi denir. Maliyet Muhasebesi; retim maliyetlerini belirler. Kontrol arac olur. Planlamada yardmc olur.

Ynetim Muhasebesi: Gerek genel muhasebe, gerekse maliyet muhasebesince salanan verilerden hareket ederek iletme yneticilerinin karar alma srelerinde gereksinim duyduklar saysal bilgileri salayan muhasebe trdr


TSPAKB

2

Muhasebe bilgileri iletmenin mali durumu ve faaliyetlerinin sonucu ile ilgili bilgiler sunmas nedeniyle, birok kii ve kuruluu yakndan ilgilendirmektedir. Bu taraflar aadaki gibi sralanabilir:

Yneticiler letme sahibi veya ortaklar Bor veren kii ve kurulular letmede alanlar, Devlet Kamu (Toplum)

Yukarda belirtilen tm taraflarn muhasebe bilgilerine kar olan ilgileri farkl neden ve gdlere dayanmaktadr.

1.2) Muhasebenin Tarihi Geliimi

Gnmzdeki anlamyla muhasebenin temelleri 13. yzylda talyada uygulanmaya balamtr. Ticaretin gelimesi, muhasebe biliminin de gelimesine olanak salamtr. 1494 ylnda Venedikte Luca Pacioli (Defter Tutma ve Ona Ait Evrak zerinde Ett) bir eser yaynlayarak bu gnk anlamda ift tarafl kayt ynteminin uygulamasn bu kitapta anlatmtr. Ayrca 1363 ylnda Farsa olarak Risal-i Felekiye adl almasnda Abdullah bn Muhammed bu kitaba benzer ekilde muhasebe esaslarn anlatan bir almada bulunmutur. lkemizde Cumhuriyetle birlikte muhasebe uygulamalar gelime gstermitir. 1926 ylnda Ticaret Kanunu, 1950 ylnda GV ve VUK ile uygulama gelimitir. KTlere ilikin dzenlemeler iin 440 sayl ktisadi Devlet Teekklleri ve tirakleri Hakkndaki Kanun ve buna benzer almalar en son 1993 ylnda Tek Dzen Hesap plannn lkemizde uygulamaya girmesi ile devam etmitir. Sermaye piyasasna ilikin temel dzenleme, 1.1.1995 tarih ve 22217 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Seri:XI, No:11 sayl teblidir. Bu tebli ile, Mali Tablolarda Muhasebe Politikalarnn Aklanmas ve Muhasebenin Temel Kavramlar, Mali Tablolara likin Uygulama Standartlar, Mali Tablolara likin ekil ve Esaslar ve Mali Raporlara likin ekil ve Esaslar zerinde eitli dzenlemeler getirilmitir.

1.3) Muhasebecilik Meslei

Muhasebecilik meslei 13.06.1989 tarih ve 20194 sayl Resmi Gazetede yaynlanan, 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Mavirlik ve Yeminli Mali Mavirlik Kanunu ile 1989 ylndan itibaren yasal bir yapya kavuturulmutur.

Yasaya gre meslek mensuplar, Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Mavir Yeminli Mali Mavir, eklinde gruba ayrlmtr.


TSPAKB

3

Serbest muhasebecilik mesleinin konusu gerek ve tzel kiilere ait temel muhasebe kaytlarn tutmak, mali tablolar ve vergi beyannamelerini dzenlemek biimindedir. Serbest Muhasebeci olabilmek iin en az lise mezunu olmak ve 6 yl staj yapmak, niversite mezunlar iin ise 2 yl staj yapmak zorunluluu vardr.

Serbest Muhasebeci Mali Mavir olabilmek iin hukuk siyasal iletme iktisat maliye bankaclk kamu ynetimi ve siyasal bilimler dallarndan birinden mezun olmak veya bu konularda lisansst eitimi tamamlayan kiiler iki yl sreli staj ile meslek snavn baarm olmalar zorunludur. Serbest Muhasebeci Mali Mavirler hesaplarn denetimlerini ve danmanlk grevini yrtrler.

Yeminli Mali Mavirler ise denetim grevinin yannda bu defter ve belgeleri tastik yetkisine sahiptirler. Ancak tastik yetkisi ile birlikte, bu ilemlerin sonularna kar mterileri ile birlikte ortak ve mteselsilen sorumludurlar. Yeminli Mali Mavir olabilmek iin en az 10 yl Serbest Muhasebeci Mali Mavir olarak alm olmak ve snav baarm olmak art aranr.

1.4) Temel Muhasebe Kavramlar Tm dnyada uygulanarak bir benzerlik tamaya balayan muhasebe biliminin temel kavramlar, kurallar giderek bir evrensellik ve kalclk kazanmaya balamtr. Bu sz konusu kural ve genel eilimler, Genel Kabul Grm Muhasebe lkeleri olarak adlandrlmaktadr. GKGMnin dayanan oluturan temel muhasebe kavramlar aadaki gibidir.

a) Sosyal Sorumluluk Kavram Genel olarak sosyal sorumluluk gerek ve tzel kiilerin kendi davranlarn ve yetki alanlarndaki herhangi bir olayn sonularn stlenmesi olarak tanmlanr. Muhasebecilerde hazrladklar va akladklar rapor ve belgeler dolays ile byk bir sorumluluk altndadr. Bu sebeple muhasebeciler, hukuku sorumluluklarndan ok daha geni bir sorumluluu anlatan bir sorumluluk duygusu ile hareket etmek durumundadrlar. Bu anlam ile sosyal sorumluluk kavram; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarnn yrtlmesinde ve mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasnda; belli kii veya gruplarn deil, tm toplumun karlarnn gzetilmesi ve dolaysyla bilgi retiminde geree uygun, tarafsz ve drst davranlmas gerektiini ifade eder.

b) Kiilik Kavram Bu kavram iletmenin sahip ve ortaklarndan, personelinden ve dier ilgililerinden farkl bir kiilie sahip olduunu ve o iletmenin muhasebe ilemlerinin bu kiilik adna yrtlmesi gerektiini ngrmektedir.


TSPAKB

4

c) letmenin Sreklilii Kavram

Her iletme belli bir sreye bal olmakszn sonsuz bir mre sahip olmak zere kurulur ve faaliyetlerini bu esas erevesinde srdrr. Bu kavram maliyet esas kavramnn da temelini oluturmaktadr. Bu kavramn, iletmeler asndan geerliliinin bulunmad veya ortadan kalkt durumlarda ise, bu husus mali tablolarn dipnotlarnda aklanr.

d) Dnemsellik lkesi Dnemsellik kavram; iletmenin sreklilii kavram uyarnca snrsz kabul edilen mrnn, belli dnemlere blnmesi ve her dnemin faaliyet sonularnn dier dnemlerden bamsz olarak saptanmasdr. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasna gre muhasebeletirilmesi, haslat, gelir ve krlarn ayn dneme ait maliyet, gider ve zararlarla karlatrlmas bu kavramn gereidir. Bu kavramn, iletmeler asndan geerliliinin bulunmad veya ortadan kalkt durumlarda ise, bu husus mali tablolarn dipnotlarnda aklanr. e) Para le lme Kavram letmedeki eitli fizik lleri ile ifade edilen olaylarn kaydedilebilmeleri ve takip edilebilmeleri iin ortak bir para birimi ile ifade edilmeleri gerekmektedir. Parayla llme kavram, parayla llebilen iktisadi olay ve ilemlerin muhasebeye ortak bir l olarak para birimiyle yanstlmasn ifade eder. Muhasebe ilemleri ulusal para birimine gre yaplr. f) Maliyet Esas Kavram Maliyet esas kavram; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mmkn veya uygun olmayan dier kalemler hari, iletme tarafndan edinilen varlk ve hizmetlerin muhasebeletirilmesinde, bunlarn elde edilme maliyetlerinin esas alnmas gereini ifade eder. Ksaca, iletme tarafndan edinilen varlk ve hizmetlerin muhasebeletirilmesinde, bu kalemlerin elde edilme maliyetlerinin esas alnmasn anlatr. g) Tarafsz objektif belge kavram

Muhasebe kaytlarna esas olan ilemlerin tarafsz ve usulne uygun olarak dzenlenmi belgelere dayandrlmas gereklidir. Bu kavram muhasebe kaytlarnn gerek durumu yanstan ve usulne uygun olarak dzenlenmi objektif belgelere dayandrlmas ve muhasebe kaytlarna esas alnacak yntemlerin seilmesinde tarafsz ve n yargsz davranlmas gereini ifade eder.


TSPAKB

5

h) Tutarllk ilkesi

Muhasebe uygulamalar iin seilen muhasebe politikalarnn birbirini izleyen dnemlerde deitirilmeden uygulanmaya devam edilmesi gereini anlatr. letmelerin mali durumunun faaliyet sonularnn ve bunlara ilikin yorumlarn karlatrlabilir olmas bu kavramn amacn oluturur. Tutarllk kavram benzer olay ve ilemlerde kayt dzeni, deerleme lleri, mali tablolarn biim ve ierik bakmndan deimezliini ngrr. Geerli nedenlerin bulunduu durumlarda, iletmeler, uyguladklar muhasebe politikalarn deitirebilirler. Ancak bu deiikliklerin ve bunlarn parasal etkilerinin mali tablolarn dipnotlarnda aklanmas zorunludur. ) Tam Aklama Kavram Bu kavram mali tablolarn ve muhasebe kaytlarnn bu kaytlardan yararlanacak kii ve kurulularn doru karar vermelerine yardmc olacak lde yeterli, ak ve anlalr olmas gereini anlatr. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak aklanmas yannda, mali tablo kalemleri kapsamnda yer almayan ancak alnacak kararlar etkileyebilecek, gereklemesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramn gereidir.

i) htiyatllk (Tutuculuk ) Kavram Bu kavram muhasebe ilemlerinde temkinli davranlmas, tarafsz bir muhakeme ile iletmenin karlaabilecei risklerin gz nnde bulundurulmas gereini anlatr. Bu kavramn sonucu olarak iletmeler, muhtemel giderleri ve zararlar iin karlk ayrrlar, muhtemel gelir ve krlar iin ise gerekleme dnemlerine kadar herhangi bir muhasebe ilemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereinden fazla karlklar ayrlmasna gereke oluturamaz.

j) nemlilik Kavram Mali tablolarn hazrlanmasnda ve ilemlerin yaplmasnda bir finansal verinin parasal bykl kk olmas o ilemin gz ard edilebilecei anlamna gelmez. nemlilik kavram, bir hesap kalemi veya mali bir olayn nispi arlk ve deerinin, mali tablolara dayanlarak yaplacak deerlemeleri veya alnacak kararlar etkileyebilecek dzeyde olmasn ifade eder. nemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve dier hususlarn mali tablolarda yer almas zorunludur. k) zn ncelii Kavram lemler muhasebeye yanstlrken onlarn hukuki biimlerinden ok zlerinin esas alnmasn ngren kavrama zn ncelii denilir. rnein vergi mevzuat bakmndan pheli alacak olarak kabul edilen takipteki bir alacak, pratikte pheli grlmyorsa bu hesap iin pheli alacak ilemi yaplmamaldr. Genel olarak ilemlerin biimleri ile zleri


TSPAKB

6

paralel olmakla birlikte, baz durumlarda farkllklar da kabilir. Bu takdirde, zn biime ncelii esastr. 1.5) Muhasebe lkeleri Muhasebe Uygulama teblii ile ortaya getirilen Genel Kabul Grm Muhasebe lkelerinin amac; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kar iletmede brakan sahip veya hissedarlar ile alacakllarn iletmeye saladklar kaynaklar ve bunlar yardm ile elde edilen varlklarn, muhasebe kayt, hesap ve tablolarnda anlaml bir ekilde tespit edilmesi ve gsterilmesi yoluyla belirli bir tarihte iletmenin mali durumunun aklkla ve ilgililer iin geree uygun olarak yanstlmasdr. Mali tablolarn amalar ksaca; yatrmclar, kredi verenler ve dier ilgililer iin karar almada yararl bilgiler salamak, gelecekteki nakit akmlarn deerlendirmede yararl bilgiler salamak ve varlklar, kaynaklar ve bunlardaki deiiklikler ile iletme faaliyet sonular hakknda bilgi salamak eklinde ifade edilebilir. Mali tablolarda yer alan bilgilerin karar vericiler tarafndan en iyi ekilde ve sratle kullanlabilmesi iin bu tablolarn anlalabilir, ihtiyaca uygun, gvenilir, karlatrlabilir olmas, zamannda dzenlenmesi gerekir. Bu ereve iersinde Bilano ve Gelir Tablosu lkeleri GKGMleri temel mali tablolara paralel olarak aadaki gibi blmlenmitir.

1- Gelir Tablosu lkeleri 2- Bilano lkeleri

a) Varlklara likin lkeler, b) Yabanc Kaynaklara likin lkeler, c) zkaynaklara likin lkeler.

1.5.1) Gelir Tablosu lkeleri:

Gelir tablosu ilkelerinin amac; satlarn, gelirlerin, satlar maliyetinin, giderlerin, kr ve zararlara ait hesaplarn ve belli dnemlere ait iletme faaliyeti sonularnn snflandrlm ve geree uygun olarak gsterilmesini salamaktr. Btn satlar, gelir ve krlar ile maliyet, gider ve zararlar brt tutarlar zerinden gsterilirler ve hi bir sat, gelir ve kr kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen veya ksmen karlatrlmak suretiyle gelir tablosu kapsamndan karlamaz.

Bu ama dorultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri aada belirtilmitir:

a) Gereklememi satlar, gelir ve krlar; gereklemi gibi veya gerekleenler

gerek tutarndan fazla veya az gsterilmemelidir. Belli bir dnem veya dnemlerin geree


TSPAKB

7

uygun faaliyet sonularn gstermek iin, dnem veya dnemlerin banda veya sonunda doru hesap kesimi ilemleri yaplmaldr.

b) Belli bir dnemin satlar ve gelirleri bunlar elde etmek iin yaplan satlarn maliyeti ve giderleri ile karlatrlmaldr. Belli bir dnem veya dnemlerin banda ve sonunda maliyet ve giderleri geree uygun olarak gsterebilmek iin stoklarda, alacak ve borlarda doru hesap kesimi ilemleri yaplmaldr.

c) Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ile zel tkenmeye tabi varlklar iin uygun amortisman ve tkenme pay ayrlmaldr.

d) Maliyetler; maddi duran varlklar, stoklar, onarm ve bakm ve dier gider gruplar arasnda uygun bir ekilde datlmaldr. Bunlardan direkt olanlar dorudan doruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktr dikkate alnarak tahakkuk ettirilip, datlmaldr.

e) Arzi ve olaanst nitelie sahip kr ve zararlar meydana geldikleri dnemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonularndan ayr olarak gsterilmelidir.

f) Btn kr ve zararlardan, nceki dnemlerin mali tablolarnda dzeltme yaplmasn gerektirecek byklk ve niteliktekiler dnda kalanlar, dnemin gelir tablosunda gsterilmelidir.

g) Karlklar, iletmenin krn keyfi bir ekilde azaltmak veya bir dneme ait kr dier dneme aktarmak amacyla kullanlmamaldr.

h) Dnem sonularnn tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen deerleme esaslar ve maliyet yntemlerinde bir deiiklik yapld takdirde, bu deiikliin etkileri aka belirtilmelidir.

) Bilano tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya bir ka olayn gelecekte ortaya kp kmamasna bal durumlar ifade eden, arta bal olaylardan kaynaklanan, makul bir ekilde geree yakn olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yanstlr. arta bal gelir ve krlar iin ise gerekleme ihtimali yksek de olsa herhangi bir tahakkuk ilemi yaplmaz; dipnotlarda aklama yaplr.

1.5.2) Bilano lkeleri Bilano ilkelerinin amac; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kr iletmede brakan sahip ve hissedarlar ile alacakllarn iletmeye saladklar kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlklarn muhasebe kayt, hesap ve tablolarnda anlaml bir ekilde tespit edilmesi ve gsterilmesi yoluyla, belli bir tarihte iletmenin mali durumunun aklkla ve ilgililer iin geree uygun olarak yanstlmasdr. Bilano, varlklarn iinde bulunulan zamandaki deerini veya tasfiye halinde bunlarn satndan elde edilecek para tutarlarn yanstan bir tablo deildir. Btn varlklar, yabanc kaynaklar ve z kaynaklar bilanoda gayri safi deerleri ile gsterilirler. Bu ilke, bilanonun net deer esasna gre dzenlenmesine bir engel oluturmaz. Bu dorultuda net deer bilano dzenlenmesinin gerei olarak indirim kalemlerinin ilgili hesaplarn altnda aka gsterilmesi esastr.


TSPAKB

8

Bu ama dorultusunda benimsenen bilano ilkeleri; varlklar, yabanc kaynaklar ve zkaynaklar itibariyle aada belirtilmitir.

a- Varlklara likin lkeler: 1- letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde paraya dnebilecek

varlklar, bilanoda dnen varlklar grubu iinde gsterilir.

2- letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde paraya dnemeyen, hizmetlerinden bir hesap dneminden daha uzun sre yararlanlan uzun vadeli varlklar, bilanoda duran varlklar grubu iinde gsterilir. Dnem sonu bilano gnnde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yln altnda kalanlar dnen varlklar grubunda ilgili hesaplara aktarlr.

3- Bilanoda varlklar, bilano tarihindeki geree uygun deeriyle gsterebilmek iin, varlklardaki deer dklklerini gstererek karlklarn ayrlmas zorunludur. Dnen varlklar grubu iinde yer alan menkul kymetler, alacaklar, stoklar ve dier dnen varlklar iindeki ilgili kalemler iin yaplacak deerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karlklar ayrlr. Bu ilke, duran varlklar grubunda yer alan alacaklar, bal menkul kymetler, itirakler, bal ortaklklar ve dier duran varlklardaki ilgili kalemler iin de geerlidir.

4- Gelecek dnemlere ait olarak nceden denen giderler ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayt ve tespit edilmeli ve bilanoda ayrca gsterilmelidir.

5- Dnen ve duran varlklar grubunda yer alan alacak senetlerini bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplmaldr.

6- Bilanoda duran varlklar grubunda yer alan maddi duran varlklar ile maddi olmayan duran varlklarn maliyetini eitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla, her dnem ayrlan amortismanlarn birikmi tutarlar ayrca bilanoda gsterilmelidir.

7- Duran varlklar grubu iinde yer alan zel tkenmeye tabi varlklarn maliyetini

eitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla, her dnem ayrlan tkenme paylarnn birikmi tutarlar ayrca bilanoda gsterilmelidir.

8- Bilanonun dnen ve duran varlklar gruplarnda yer alan alacaklar, menkul

kymetler, bal menkul kymetler ve dier ilgili hesaplardan ve ykmllklerden iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilikili bulunduu ortaklara, personele, itiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir.


TSPAKB

9

9- Tutarlar kesinlikle saptanamayan alacaklar iin herhangi bir tahakkuk ilemi yaplmaz. Bu tr alacaklar bilano dipnot veya eklerinde gsterilir.

10- Verilen rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlarn zellikleri ve kapsamlar bilano dipnot veya eklerinde aka belirtilmelidir.Bu ilke alnan rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlar iin de geerlidir. Ayrca, iletme varlklar ile ilgili toplam sigorta tutarlarnn da bilano dipnot veya eklerinde aka gsterilmesi gerekmektedir.

b- Yabanc Kaynaklara likin lkeler: 1- letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde vadesi gelen borlar,

bilanoda ksa vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde gsterilir.

2- letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde vadesi gelmemi borlar, bilanoda uzun vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde gsterilir. Dnem sonu bilano gnnde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yln altnda kalanlar ksa vadeli yabanc kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarlr.

3- Tutarlar kesinlikle saptanamayanlar veya durumlar tartmal olanlar da iermek zere, iletmenin bilinen ve tutarlar uygun olarak tahmin edilebilen btn yabanc kaynaklar kayt ve tespit edilmeli ve bilanoda gsterilmelidir. letmenin bilinen ancak tutarlar uygun olarak tahmin edilemeyen durumlar da bilanonun dipnotlarnda ak olarak belirtilmelidir.

4- Gelecek dnemlere ait olarak nceden tahsil edilen haslat ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde denecek olan giderler kayt ve tespit edilmeli ve bilanoda ayrca gsterilmelidir.

5- Ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar grubunda yer alan bor senetlerini bilno

tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplmaldr.

6- Bilanonun ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar gruplarnda yer alan borlar, alnan avanslar ve dier ilgili hesaplardan iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilgili bulunduu ortaklara, personele, itiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir.

c) zkaynaklara ilikin lkeler:

1- letme sahip veya ortaklarnn sahip veya ortak sfatyla iletme varlklar zerindeki haklar zkaynaklar grubunu oluturur.


TSPAKB

10

letmenin bilno tarihindeki denmi sermayesi ile iletme faaliyetleri sonucu oluup, eitli adlar altnda iletmede braklan krlar ile dnem net kr (zarar) bilnoda zkaynaklar grubu iinde gsterilir.

2- letmenin denmi sermayesi bilnonun kapsam iinde tek bir kalem olarak

gsterilir. Ancak, esas sermaye zellikleri farkl hisse gruplarna ayrlm bulunuyorsa, esas sermaye hesaplar her grubun haklarn kar ve tasfiye paylarnn datmnda sahip olabilecekleri zellikleri ve dier nemli zellikleri yanstacak biimde bilnonun dipnotlarnda gsterilmelidir.

3- letmenin hissedarlar tarafndan yatrlan sermayenin devam ettirilmesi gerekir.

letmede herhangi bir zararn ortaya kmas, herhangi bir nedenle zkaynaklarda meydana gelen azalmalar, hem dnemsel, hem de kmlatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.

4- zkaynaklarn bilnoda net olarak gsterilmesi iin gemi yllar zararlar ile

dnem zarar, zkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alr.

5- zkaynaklar; denmi sermaye; sermaye yedekleri, kr yedekleri, gemi yl krlar (zararlar) ve dnem net kr (zarar)ndan oluur. Kr yedekleri yasal, stat ve olaanst yedekler ile yedek niteliindeki karlklar, zel fonlar gibi iletme faaliyetleri sonucu elde edilen krlarn datlmam ksmn ierir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihra primleri, iptal edilen ortaklk paylar, yeniden deerleme deer artlar gibi kalemlerden meydana gelir. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarlamaz.

1.6) Muhasebede Kullanlan Defter ve Belgeler

Vergi Usul Kanunu gerek ve tzel kiilerce tutulacak defterlerin eit ve zellikleri, gerek ve tzel kiilerin mesleklerine, iletmelerin niteliklerine, imalat ii ile urap uramadklarna, i konularna ve bal olduklar vergi trlerine gre iletmelerin tutmak zorunda olduklar defterleri belirlemitir.

Birinci snf tccarlar (Bilano Esas) Yevmiye Defteri (Gnlk Defter) Byk Defter (Defteri Kebir) Envanter Defteri

kinci snf tccarlar (letme Hesab Esas) letme Hesab Defteri


TSPAKB

11

Yukardaki muhasebe defterlerine geirilecek muhasebe kaytlar asndan bilgilerin gvenilir olabilmesi iin ilemlerin belgelere balanmas gereklidir. Bu belgeler VUK ve Trk ticaret kanununda saylmtr.

VUKna gre muhasebe ilemlerinde kullanlacak belgeler; Faturalar, Perakende Sat VPsikalar, Gider Pusulas, Mstahsil Makbuzlar, cret Bordrosu, Tama rsaliyesi gibi belgelerdir. TTKna gre muhasebe ilemlerinde kullanlacak belgeler ise Polie, Bono, ek, Hisse Senedi, Tahvil, Emtia Senetleri, Nakliye Belgeleri (Ordino, Konimento, manifesto, vb) gibi belgelerdir. Muhasebe defterleri ve belgelerinin yan sra muhasebe srecinde kullanlan birtakm muhasebe fileri bulunmaktadr. Ticari ilemleri, kasa ile ilgili ilemler, kasa ile ilgili olamayan ilemler olarak iki gruba ayrmak mmkndr. Kasa ile ilgili ilemler tahsilat ve demelerdir. Bu durumlarda Tahsil Fii ve Tediye Fii dzenlenir. Kasa ile ilgili olamayan durumlarda ise Mahsup Fii dzenlenir.

1.7) Hesap Kavram ve Muhasebe Dngs letme faaliyetlerinde sreklilik esas niteliktedir. Ancak belirli aralklar iersinde de faaliyetlerin belirlenmesi, llmesi ve sonucun mali tablolar eklinde gsterilmesi gerekmektedir bu konuda bir yl faaliyet dnemi olarak dikkate alnr. Her yl 1 Ocak tarihinde balayan mali yl, o yln sonunda, 31 Aralk tarihinde sona erer ve mali sonular hazrlanan mali tablolar yardmyla ilgili taraflarn kullanmna sunulur. Bir faaliyet dnem iersinde muhasebe ak temel olarak aadaki gibi gerekleir

e Balama Bilanosunun dzenlenmesi, Belge ve bilgilerin toplanmas, Yevmiye Defterine kayt, Defteri Kebire kayt, Aylk Mizan dzenlenmesi, Dnem sonu envanter ilemlerinin yaplmas, Genel Kesin Mizan dzenlenmesi Dnem sonu Bilano ve Gelir Tablosunun dzenlenmesi Dnem Hesaplarnn Kapatlmas

Yukarda belirtilen sre her yl ayn ekilde gerekleir. Yl iersinde ayn nitelikteki ilemler, bir hesap iinde tutulur. Bylece ilemlerin snflanmas ve kaydedilmesi kolaylam olacaktr. rnek vermek gerekirse para ile ilgili ilemler kasa hesabnda, demirba ile ilgili ilemler demirba hesabnda bor ve alacaklar ile ilgili ilemlerde, srasyla alclar ve satclar hesaplarnda takip edilirler.


TSPAKB

12

Muhasebe kaytlarnn tutulmas esnasnda, ortaya kan her olay en az iki ekonomik kavram etkilemesinden dolay en az iki tarafa kayt yaplmas gerekmektedir. (ift Tarafllk lkesi) Bu durum temel muhasebe eitliinin ele alnmas ile daha iyi ortaya konulacaktr.

Temel Muhasebe Eitlii VARLIKLAR = SERMAYE + BORLAR

Bu eitlie gre iletmenin sahip olduu varlklar ve bu varlklarn kaynan tekil eden, iletme sahip veya sahipleri tarafndan veya nc kii veya kurulular tarafndan salanan kaynaklar bir iletmenin temel muhasebe denkliini oluturmaktadr. Bu sebeple herhangi bir hesapta meydana gelen deiim eitliin bir dier kalemlerinde deiime sebep olmaktadr. Hesaplarn ileyi ekli ele alndnda varlk hesaplar ile kaynak hesaplarnn ileyileri arasnda farkllklar bulunmaktadr. Varlk hesaplarnda, herhangi bir art meydana geldiinde hesabn bor taraf, azal meydana geldiinde ise alacak taraf altrlmaktadr. Kaynak hesaplarnda ise, bu uygulama deierek, bir kaynak hesabnda art meydana geldiinde hesabn alacak taraf, azal meydana geldiinde ise bor taraf kullanlmaktadr.

VARLIKLAR = BORLAR + SERMAYE

Art Azal Azal Art Azal Art (+) (-) (-) (+) (-) (+)

1.8) Deerleme Esaslar Deerleme her varlk, bor ve z sermaye kalemi itibariyle ayr ayr yaplr. Ancak, nitelikleri itibariyle bir btnlk gsteren benzer kalemler toplu olarak deerlenebilir.

1.8.1) Menkul Kymetlerin Deerleme Esaslar

Geici amalarla, iktisap edilen menkul kymetler, elde etme maliyeti ile kaydedilir. Ancak, iletmeler satnalma bedeline bal olarak yaptklar giderleri "dier faaliyetlerden giderler ve zararlar" olarak muhasebeletirilebilirler.Elde etme maliyetinin hesplanmasnda hareketli veya arlkl ortalama maliyet yntemlerinden birinin uygulanmas arttr. Menkul kymetler, sz konusu maliyet yntemlerine dayanlarak serileri itibariyle ayr ayr deerlenir.


TSPAKB

13

1.8.1.1) Borsalar ve Tekilatlanm Dier Piyasalarda lem Gren Menkul Kymetler

Borsalar ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem gren hisse senetleri, bilano gnnden nceki 5 ign boyunca oluan gnlk arlkl ortalama fiyatlarn ortalamas zerinden deerlenir. Bu ortalamann hesabnda sermaye artrm ve temett demesi gibi ilemlerden kaynaklanan etkiler giderilir. Bilano gnnden nceki 5 ign iinde elde edilen hisse senetleri ise, elde etme maliyeti ve bilano gnnde oluan arlkl ortalama fiyatn dk olan ile deerlenir. Yatrm fonu katlma belgeleri, ilgili yatrm fonunun bilano tarihi iin aklad al fiyatlar zerinden; borsalar ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem gren borlanmay temsil eden dier menkul kymetler ise bilano tarihindeki arlkl ortalama fiyatlar zerinden deerlenir. Devlet Tahvili, Hazine Bonosu ve Gelir Ortakl Senetleri gibi kamu menkul kymetlerinde, vadelerinde elde edilecek gelirin sz konusu menkul kymetlerin iktisabndan bilano tarihine kadar geen sreye isabet eden ksm iin gelir tahakkuk ettirilir. Tahakkuk ettirilen tutar menkul kymetler hesabnn alt hesab olan "gelir tahakkuklar" hesabnda muhasebeletirilir ve bilanoda "Menkul Kymetler", gelir tablosunda ise, "Dier Faaliyetlerden Gelirler ve Krlar" hesap grubu iinde gsterilir.

1.8.1.2) Borsalar ve Tekilatlanm Dier Piyasalarda lem Grmeyen Menkul Kymetler

Borsalar ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem grmeyen menkul kymetler, elde etme maliyetlerine gre % 10 veya daha fazla bir oranda deer kaybetmeleri ve bu deer dklnn yakn bir gelecekte ortadan kalkacana dair objektif ve makul bir gerekenin varolmamas durumunda rayi deerleriyle deerlenir. Rayi deer, borlanmay temsil eden menkul kymetler iin T.C.Merkez Bankasnn aklad iskonto oran zerinden hesaplanan deer; hisse senetleri iin net defter deeridir.

1.8.2) Stoklar Deerleme Esaslar letmenin stoklar, iletmelerin satmak, retimde kullanmak veya kendi tketimlerini karlamak amacyla edindii, ilk madde ve malzeme, yar mamul, mamul, ticari mal, yan rn, artk ve hurda gibi varlklardan oluur. Stoklar iletmede bir yldan daha ksa srede tutulur ve bu sre iersinde kullanlr ya da tketilir. Tekdzen Hesap plannda ilgili stok hesaplar aadaki gibidir.

150 LK MADDE VE MALZEME 151 YARI MAMLLER-RETM


TSPAKB

14

152 MAMULER 153 TCAR MALLAR 157 DER STOKLAR 158 STOK DEER DKL KARILII (-) 159 VERLEN SPAR AVANSLARI

1.8.2.1) Stok Hareketleri ile lgili Kayt Yntemleri

Mal alm satm ilemlerinin kayt edilmesi konusunda iki farkl yntem uygulanmaktadr. Bu farklln sebepleri, alm satm yaplan mallarn eitlilii ve elde edilmek istenilen bilginin ayrntlar nedeniyle ortaya kmaktadr. Bu yntemler unlardr;

Aralkl Envanter Yntemi Srekli Envanter Yntemi

1.8.2.1.1) Aralkl Envanter Yntemi Aralkl envanter yntemi, iletmedeki mal mevcudunun ancak belirli aralklarla yaplacak saym ilemleri ile hesaplanabildii bir yntemdir. Bu yntemde, dnem ba mal mevcudu, dnem ii allar, satn alma giderleri, al iskontolar ve al iadeleri 153 TCAR MALLAR HESABINDA, sat ilemleri 600 YURT SATILAR HESABINDA izlenir. Ancak satlar ile kan her mal 153 TCAR MALLAR HESABINA kaydedilmediinden dnem sonunda bu hesabn bakiyesi fiili mal mevcudunu doru bir biimde gstermeyecektir. Bu nedenle dnem sonu mal mevcudunu, satlan mallarn maliyetini ve dolays ile sat kar veya zararn hesaplayabilmek iin fiili saym ve deerleme (envanter) yaplmas gereklidir.

rnek:

1 Aralk 2005 tarihinde faaliyete geen Teneke letmesinin bu dnemde mal alm satm ile ilgili olarak gerekleen ilemleri aadaki gibidir. (KDV oran hesaplama kolayl salamas amacyla %10 olarak kullanlmtr.) 1 ARALIK 2005 Z iletmesinden kredili olarak 140.000 TL+ 14.000 TL KDV ile mal

alnmtr. 2 ARALIK 2005 letme satn ald mal iletmeye getirebilmek iin 40.000 TL+ 4.000 TL

KDV demitir. 8 ARALIK 2005 L iletmesine yars pein yars kredili olmak artyla 80.000 TL+ 8.000 TL

KDV karlnda mal satlmtr. 10 ARALIK 2005 L iletmesine sattmz mal ile ilgili olarak kargo irketine 5.000 TL + 500

TL KDV tama gideri pein olarak denmitir. 15 ARALIK 2005 Z iletmesinden aldmz mallardan 14.000 TL + 1.400 TL KDVlik ksm

sat rneklerine uygun olmad gerekesi ile iade edilmitir. 20 ARALIK 2005 T letmesinden 100.000 TL + 10.000 TL KDV karlnda yars pein

yars senet karlnda mal alnmtr. 24 ARALIK 2005 B iletmesine pein bedelle 50.000 TL + 5.000 TL KDV karlnda mal

satlmtr.


TSPAKB

15

31 ARALIK 2005 Yl sonunda yaplan saymda mal mevcudunun 166.000 TL olduu belirlenmitir.

Buna gre, ilgili gnlk defter kaytlar aadaki gibi olacaktr:

Bor Alacak 1)-------------------- 01.12.2005 ------------------------- 153 TCAR MALLAR HESABI 140.000 191 NDRLECEK KDV 14.000 320 SATICILAR HESABI 154.0002) ----------------------- 02.12.2005 ---------------------- 153 TCAR MALLAR HESABI 40.000 191 NDRLECEK KDV 4.000 100 KASA HESABI 44.0003) --------------------- 08.12.2005 ----------------------- 100 KASA HESABI 44.000 120 ALICILAR 44.000 600 YURT SATILAR 80.000 391 HESAPLANAN KDV 8.0004) --------------------- 10.12.2005 ----------------------- 760 PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDER 5.000 191 NDRLECEK KDV 500 100 KASA HESABI 5.5005) ---------------------15.12.2005------------------------- 320 SATICILAR HESABI 15.400 153 TCAR MALLAR HESABI 14.000

191 NDRLECEK KDV 1.4006) --------------------- 20.12.2005------------------------ 153 TCAR MALLAR HESABI 100.000 191 NDRLECEK KDV 10.000 100 KASA HESABI 55.000 321 BOR SENETLER HESABI 55.0007) ---------------------- 24.12.2005----------------------- 100 KASA HESABI 55.000 600 YURT SATILAR 50.000 391 HESAPLANAN KDV 5.000------------------------- -----------------------

31 Aralk 2005 tarihinde yaplan saymda mal mevcudunun 166.000 TL olduu belirlenmitir. Buna gre satlan mallarn maliyeti aadaki gibi hesaplanacaktr.

Dnem ba mal mevcudu+ allar + al giderleri al iadeleri ( 153 Ticari Mallar Hesabnn Bor Kalan)

266.000

Dnem sonu mal mevcudu 166.000 Satlan maln maliyeti 100.000


TSPAKB

16

1.8.2.1.2) Srekli Envanter Yntemi Srekli Envanter Yntemi dnem iinde her an mevcut mallarn miktarn ve maliyetini, bunun yannda satlarn tutarn ve maliyetini gsterecek ekilde kayt esasna dayal bir sistemdir. Bu yntemde, dnem ba mal mevcudu, dnem ii allar, satn alma giderleri, al iskontolar ve al iadeleri 153 TCAR MALLAR HESABINDA, sat ilemleri 600 YURT SATILAR HESABINDA ve sat srecinde satlan mallarn maliyeti 621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET HESABInda izlenir. Dolays ile sat ilemlerinde biri maliyetler ile ilgili, biri de sat ilemleri ile ilgili iki muhasebe kayd yaplmaktadr.

rnek:

elik ticaret letmesinin Mart ay iersinde mal alm satm ile ilgili olarak gerekleen ilemleri aadaki gibidir. 1 MART 2005 Z iletmesinden kredili olarak 240.000 TL+ 24.000 TL KDV ile mal alnmtr.2 MART 2005 letme satn ald mal iletmeye getirebilmek iin 50.000 TL+ 5.000 TL KDV

demitir. 8 MART 2005 L iletmesine yars pein yars kredili olmak artyla 70.000 TL+ 7.000 TL

KDV karlnda mal satlmtr. (Satlan maln maliyeti 50.000 TLsdr.) 10 MART 2005 L iletmesine sattmz mal ile ilgili olarak kargo irketine 10.000 TL + 1.000

TL KDV tama gideri pein olarak denmitir. 20 MART 2005 T letmesinden 100.000 TL + 10.000 TL KDV karlnda yars pein yars

senet karlnda mal alnmtr. 24 MART 2005 B iletmesine pein bedelle 80.000 TL + 8.000 TL KDV karlnda mal

satlmtr. (Satlan maln maliyeti 40.000 TLsdr.) Buna gre, ilgili gnlk defter kaytlar aadaki gibi olacaktr:

Bor Alacak 1)---------------------- 01.03.2005 ----------------------- 153 TCAR MALLAR HESABI 240.000 191 NDRLECEK KDV 24.000 320 SATICILAR HESABI 264.0002) ---------------------- 02.03.2005 ---------------------- 153 TCAR MALLAR HESABI 50.000 191 NDRLECEK KDV 5.000 100 KASA HESABI 55.0003) ---------------------- 08.03.2005 ---------------------- 100 KASA HESABI 38.500 120 ALICILAR 38.500 600 YURT SATILAR 70.000 391 HESAPLANAN KDV 7.0004) ---------------------- 08.03.2005 ---------------------- 621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET 50.000 153 TCARMALLAR HESABI 50.000


TSPAKB

17

5) ---------------------- 10.12.2005 ---------------------- 760 PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDER 10.000 191 NDRLECEK KDV 1.000 100 KASA HESABI 11.0006) --------------------- 20.12.2005------------------------ 153 TCAR MALLAR HESABI 100.000 191 NDRLECEK KDV 10.000 100 KASA HESABI 55.000 321 BOR SENETLER HESABI 55.0007) --------------------- 24.12.2005------------------------ 100 KASA HESABI 88.000 600 YURT SATILAR 80.000 391 HESAPLANAN KDV 8.0008) --------------------- 10.12.2005 ----------------------- 621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET 40.000 153 TCARMALLAR HESABI 40.000------------------------- ------------------------

1.8.2.2) Stok Maliyetlerini Hesaplama Yntemleri Stok maliyetinin hesaplanmasnda "ilk giren ilk kar", "son giren ilk kar", "arlkl ortalama maliyet" veya "hareketli ortalama maliyet" yntemlerinden birinin uygulanmas arttr. Stoklarda, trler itibariyle ayn deerleme ynteminin esas alnmas zorunludur. Ancak, ksmen zel siparilerin olmas veya bal bana maliyetlerinin saptanmas gerekli kalemlerin bulunmas halinde, bunlara zg olarak "zel sipari maliyeti" yntemi uygulanabilir. Aralkl envanter yntemi ve srekli envanter uygulamalarna gre stok deerleme yntemlerinin uygulamasnda deiiklikler olmaktadr. Bu farkllklar aadaki rneklerde ele alnmtr. 1.8.2.2.1) Aralkl Envanter Yntemine Gre Stok Deerleme Yntemleri

Uygulamas

rnek:

letmenin dnem sonunda 200 adet stoku bulunmaktadr. letmenin yl iindeki stok hareketleri aadaki gibidir.

Satnalma tarihi Miktar Birim Maliyet Toplam Maliyet

Dnem ba mevcut 100 40 4.000 9 Mays 300 50 15.000 8 Haziran 400 55 22.000

8 Austos 200 52 10.400 4 Aralk 150 60 9.000

1.150 60.400


TSPAKB

18

lk Giren lk kar Yntemi (FIFO)

Bu ynteme gre, iletme satlarn ilk nce ald ve depolad mallardan yapmaktadr. Bu varsayma gre dnem sonunda iletmede stok olarak bulunan mallar son satn alnan mallar olmaktadr. Dnem Sonu Stok 150 x 60 = 9.000 50 x 52 = 2.600 11.600

Bu ynteme gre SMM; Dnem Ba Mal Mevcudu 4.000+Allar 56.400 60.400 - Dnem sonu stoklar (11.600) SMM 48.800

Son Giren lk kar Yntemi (LIFO)

Bu yntemi gre, iletme satlarn EN SON ald ve depolad mallardan yapmaktadr. Bu varsayma gre dnem sonunda iletmede stok olarak bulunan mallar ilk alnan mallar olmaktadr.

Dnem Sonu Stok 100 x 40 = 4.000 100 x 50 = 5.000 9.000

Bu ynteme gre SMM; Dnem Ba Mal Mevcudu 4.000+ Allar 56.400- Dnem sonu stoklar 60.400 (9.000) SMM 51.400

Arlkl Ortalama Maliyet Yntemi Dnem ii allar ve dnem ba mal toplam 1150 adet ve bedeli 60.400 TLsdr. Bu duruda ortalama maliyet aadaki gibi hesaplanr.

60.400 / 1.150 = 52,522 TL. Dnem sonu stok 200 adet olduuna gre dnem sonu stok;


TSPAKB

19

200 x 52,522 TL = 10.504,4 TL Bu ynteme gre SMM;

Dnem Ba Mal Mevcudu 4.000+ Allar 56.400- Dnem sonu stoklar 60.400 (10.504,4)SMM 49.895,6

1.8.2.2.2) Devaml (Srekli) Envanter Yntemine Gre Stok Deerleme

Yntemleri Uygulamas

rnek:

Bir letmenin yl iindeki stok hareketleri aadaki gibidir.

ilem Miktar Birim Maliyet

Toplam Maliyet

1 Ocak Devir 80 500 40.000

5 Mart Sat 50 10 Mays Al 40 600 24.000 15 Haziran Sat 30 20 Ekim Al 70 700 49.000 30 Kasm Sat 80

lk Giren lk kar Yntemi (FIFO)

TARH GREN IKAN KALAN LEM Mik

t Birim Mal.

Top. Mal Mikt Birim Mal.

Top. Mal

Mikt Birim Mal.

Top. Mal

1.1 Devir 80 500 40.000 80 500 40.000

5.3 Sat 50 500 25.000 30 500 15.000 10.5 Al 40 600 24.000 30

40 500 600

15.000 24.000

15.6. Sat 30 500 15.000 40 600 24.000 20.10 Al 70 700 49.000 40

70 600 700

24.000 49.000

30.11 Sat 40 40

600 700

24.000 28.000

30 700 21.000

31.12 Toplam 190 113.000 160 92.000 30 700 21.000

Miktar Toplam Maliyet Dnemin Allar 190 113.000.000Dnemin SMM (160) (92.000.000)Dnem Sonu mal stoku 30 21.000.000


TSPAKB

20

Son Giren lk kar Yntemi (LIFO)

GREN IKAN KALAN TARH LEM Mik

t Birim Mal.

Top. Mal Mikt. Birim Mal.

Top. Mal

Mikt. Birim Mal.

Top. Mal

1.1 Devir 80 500 40.000 80 500 40.000 5.3 Sat 50 500 25.000 30 500 15.000

10.5 Al 40 600 24.000 30 40

500 600

15.000 24.000

15.6. Sat 30 600 18.000 30 10

500 600

15.000 6.000

20.10 Al 70 700 49.000 30 10 70

500 600 700

15.000 6.00049.000

30.11 Sat 70 10

700 600

49.000 6.000

30 500 15.000

31.12 Toplam 190 113.000 160 98.000 30 500 15.000

Miktar Toplam Maliyet Dnemin Allar 190 113.000.000Dnemin SMM (160) (98.000.000)Dnem Sonu mal stoku 30 15.000.000

Hareketli Ortalama Maliyet Yntemi

GREN IKAN KALANTARH LEM Mi

kt Birim Mal.

Top. Mal Mikt Birim Mal.

Top. Mal

Mikt Birim Mal.

Top. Mal

1.1 Devir 80 500 40.000 80 500 40.0005.3 Sat 50 500 25.00

0 30 500 15.000

10.5 Al 40 600 24.000 70 557 (a)

39.000

15.6. Sat 30 557 16.710

40 557 22.290

20.10 Al 70 700 49.000 110 648 (b)

71.290

30.11 Sat 80 648 51.840

30 648 19.450

31.12 Toplam 190

113.000 160 93.550

30 19.450


TSPAKB

21

a) 39.000 / 70 = 557 b) 71.290 / 110 = 648 Miktar Toplam Maliyet Dnemin Allar 190 113.000.000Dnemin SMM (160) (93.550.000)Dnem Sonu mal stoku 30 19.450.000

1.8.2.3) Giderlerin Datlmas Genel retim giderleri; dolaysz ilk madde ve malzeme, dolaysz iilik ve faaliyet giderleri dnda kalan ve retimle ilgili olan dolayl malzeme, dolayl iilik, amortisman, bakm-onarm, elektrik, su v.b. giderlerden oluur. Genel retim giderlerinin gider yerlerine ve mamul maliyetlerine uygun esaslarla datlmas gerekir. retim dzeyinin dk olduu dnemlerde ve atl kapasite bulunmas durumunda atl kapasiteye den sabit genel retim giderleri retim maliyeti dnda tutulur. retim kapasitesine ilikin veriler nceden belirlenen esaslara gre tutarl bir biimde uygulanr. Faaliyet giderlerinden retim maliyetine pay verilmez. 1.8.2.3.1) Net Gerekleebilir Deer Esasnn Uygulanabilecei Durumlar Net gerekleebilir deerin, elde etme maliyetinden dk olabilecei durumlar aada sralanmtr.

a) letmenin mal ve mamul maliyetlerinde artlarn veya bunlarn sat fiyatlarnda dlerin ortaya kmas, b) eitli nedenlerle stoklarda bozulma, rme, krlma, atlama, paslanma gibi deer dklne neden olan olaylarn olmas, c) Satn alnan veya retilen maln hatal olmas, d) Teknolojik gelimeler ve moda deiiklikleri dolaysyla maliyetlerin artmas veya sat fiyatlarnn dmesi, e) letmelerin, pazarlama stratejilerinin bir sonucu olarak zararna sat yapmalar. 1.8.2.3.2) Net Gerekleebilir Deerin Belirlenmesi Net gerekleebilir deer; a) letmenin sat verileri, b) Varsa sat szlemelerinde yer alan fiyatlar, c) Varsa borsa rayici, d) Resmi kurumlar veya meslek kurulularnca aklanan veya takdir edilen fiyatlar, gibi ltlere dayanlarak tahmin ve tesbit edilebilir.


TSPAKB

22

Net gerekleebilir deerin tahmini, fiyat veya maliyetteki geici dalgalanmalara gre deil, stoklarn deerlemenin yapld tarihteki maliyet ve satlaryla ilgili en gereki verilere gre yaplr. retimde kullanlacak ilk madde ve malzemenin net gerekleebilir deeri ikme maliyetine gre hesaplanr. kme maliyeti, deerleme gnnde sz konusu stoklar satn alma durumunda ortaya kabilecek yenileme maliyetidir.

1.8.3) Alacak ve Borlar Deerleme Esaslar Alacaklar ve borlar bilanoda mukayyet (kaytl) deerleri ile gsterlir. Ancak, avans, depozito ve teminat niteliinde olanlar hari olmak zere, senetli alacak ve borlar (vadeli ekler ve polieler dahil) ile 3 aydan daha uzun vadeli senetsiz alacak ve borlarn reeskont ilemine tabi tutulmas arttr. Reeskont ileminde, sz konusu alacak ve borlar iin ngrlen faiz oran; bu yoksa Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas'nn iskonto oran uygulanr. Arac kurumlar, bankalar ile sigorta irketleri, alacaklarn ve borlarn Merkez Bankasnn iskonto oran veya muamelelerinde uyguladklar faiz oran ile deerleme gn kymetine dntrrler. Alacaklara ilikin olarak ayrlan reeskont tutarlar, gelir tablosunda "Dier Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar", borlara ilikin reeskont tutarlar ise, "Dier Faaliyetlerden Gelirler ve Krlar" hesap gruplarnda muhasebeletirilir.

1.8.3.1) pheli Alacaklar pheli alacaklar, eitli nedenlerle tahsil imkanlarnn glemi olduu tahmin edilen alacaklar ifade eder. letmelerin makul bir gerekeye dayanarak pheli alacaklarn tahmin etmesi ve bu alacaklar iin karlk ayrmas arttr. pheli alacaklar, iletmelerin nceki yllarda tahsil edilemeyen alacaklarna ilikin veriler, borlunun deme yetenei, iletmenin iinde bulunduu sektrde ve cari ekonomik ortamda ortaya kan olaanst koullar esas alnarak ve makul bir gerekeye dayanlarak tahmin edilebilir. Bu yolla ayrlan karlklarn neden olduu giderler, vergi mevzuat bakmndan aksine bir dzenleme olmadka, kanunen kabul edilmeyen gider niteliindedir. Makul bir sonuca ulamay nleyen nemli belirsizliklerin var olmas halinde, pheli alacaklar, perakende sat yntemi kullanlarak hesaplanr. Perakende sat yntemine gre, deerleme yaplan dnemden nceki iki hesap dneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacaklarn ilgili bulunduu dnemlerdeki toplam vadeli satlara oranlarnn ortalamas, deerleme dnemindeki vadeli satlara uygulanarak, tahmini pheli alacaklar hesaplanr. Tahmin edilen pheli alacaklarn dnda, ilgili bulunduu dnemde vadesi getii halde tahsil edilemeyen veya dava ve icra aamasnda bulunan veya yaplan protestoya veya yaz ile bir defadan fazla istenilmesine ramen borlu tarafndan denmemi bulunan alacaklar iin ayrca karlk ayrlr. pheli alacaklar iin ayrlan karlk tutarlar "Genel Ynetim Giderleri" veya "Pazarlama, Sat ve Datm Giderleri" olarak muhasebeletirilir.


TSPAKB

23

1.8.4) Dvize Dayal lemler Dvize dayal ilemlerin ilem tarihinde geerli kurlar esas alnarak muhasebeletirilmesi gerekir. Deerleme gnnde, iletmenin kasa ve bankalar hesab iinde yer alan dvizleri ile dvize dayal alacaklar ve borlar; varsa oluan borsa kur'u, borsa kur'unun bulunmamas halinde Merkez Bankas'nca ilan edilen kurlar zerinden deerlenir.

1.8.5) tirakler, Bal Ortaklklar ve Bal Menkul Kymetleri Deerleme

tirakler, bal ortaklklar ve bal menkul kymetler elde etme maliyeti zerinden deerlenir. Borsa ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem gren itirakler, bal ortaklklar ve bal menkul kymetler, bilano gnnden nceki 5 ign boyunca oluan gnlk arlkl ortalama fiyatlarn ortalamas zerinden deerlenir. Bu ortalamann hesabnda sermaye artrm ve temett demesi gibi ilemlerden kaynaklanan etkiler giderilir. Bilano gnnden nceki 5 ign iinde elde edilen hisse senetleri ise, elde etme maliyeti ve bilano gnnde oluan arlkl ortalama fiyatn dk olan ile deerlenir. Borsa ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem grmeyen itirakler, bal ortaklklar ve bal menkul kymetler ise, net defter deerleri elde etme maliyetlerinden dk olduu takdirde, net defter deerleri zerinden deerlenebilir. Deerleme yaplmas durumunda, oluan deer artlar, bilanoda Yeniden Deerleme Deer Art hesap grubu iinde Borsada Oluan Deer Art hesabnda izlenir, ortaya kan deer azallar iin ayrlan karlklar ise, varsa Borsada Oluan Deer Art hesabndan mahsup edilir, aksi takdirde Dier Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar hesap grubunda muhasebeletirilir. Bu karlk aksine bir dzenleme olmadka vergi mevzuat bakmndan kanunen kabul edilmeyen gider niteliindedir. Borsada Oluan Deer Art hesab sermaye artrmnda kullanlamaz. tirakler, Bal Ortaklklar ve Bal Menkul Kymetlerin aktifletirilmesinden sonra ortaya kan ve bu varlklarn iktisabnda kullanlan kredilerden kaynaklanan kur farklar elde etme maliyetine ilave edilebilir. Bu durumda izlenen muhasebe politikas ve maliyete ilave edilen kur fark tutar dipnotlarda aklanr.

1.8.6) Maddi Duran Varlklar Deerleme Esaslar Maddi duran varlklar, yeniden deerleme uygulamas hari, elde etme maliyeti ile deerlenir. Maddi duran varln satnalma ilemine bal olarak yaplan giderler, al ve ithalde denen vergiler ile varln nceden belirlenen amalar erevesinde kullanlmak


TSPAKB

24

zere alabilir duruma getirilmesi iin katlanlan bilumum giderlerden oluur. Bu giderlere; a) Nakliye ve montaj giderleri, b) Varln yerletirilecei yerin veya arsasnn hazrlanmas iin yaplan giderler, c) Donatm giderleri (tesislerin altrlabilmesi iin yaplan eklemelere ilikin giderler gibi), d) Noter, mahkeme, kymet takdiri v.b. giderler, e) Duran varlklarla ilgili olarak yaplan ilerden dolay serbest meslek erbabna denen cretler, f) Varln iktisap edilmesinde kullanlan kredilerle ilgili olan ve bu varlklarn aktifletirildii tarihe kadar birikmi bulunan finansman giderleri (kur farklar dahil), gibi giderler rnek olarak gsterilebilir. Maddi duran varlklarn mtemmim cz'leri ve teferruat ilgili maddi duran varlkla birlikte deerlenir. Maddi duran varlklarn aktifletirilmesinden sonra ortaya kan ve bu varlklarn iktisabnda kullanlan kredilerden kaynaklanan kur farklar aktifletirilebilir. Bu takdirde, sz konusu giderler ilgili bulunduu varln kalan amortisman sresi iinde itfa edilir.

1.8.6.1) Normal Bakm-Onarm Giderleri ve Yatrm Harcamalar Maddi duran varlklar ile ilgili olarak yaplan normal bakm ve onarm giderleri ilgili varln maliyetine dahil edilmez. Bunlar retim veya faaliyet giderleri olarak muhasebeletirilir. Ancak maddi duran varln kapasitesini genileterek kendisinden gelecekte elde edilecek fayday artran "yatrm harcamalar" maddi duran varln maliyet bedeline eklenir.Yatrm harcamalar a) Varln ekonomik mrn uzatan giderler, b) Varln hizmet kapasitesini artran giderler, c) retilen mal veya hizmetin kalitesini artran ya da maliyetlerini azaltan giderler, gibi maliyet unsurlarndan oluur. Bu harcamalar duran varln kalan amortisman sresi iinde itfa edilir.

1.8.6.2) Duran Varln Takas Yoluyla ktisab ve Maliyet Bedelinin Bilinmemesi Durumu

Bir duran varln baka bir duran varlkla takas edilmesinde, elden karlan varln net defter deeri yeni varln elde etme maliyeti olarak kabul edilir. Bir maddi duran varln iletmeye ait menkul kymetlerin devri yoluyla elde edilmesi halinde varln deeri, menkul kymetlerin rayi bedeli dikkate alnarak hesaplanr.


TSPAKB

25

1.8.6.3) Hizmetten Alnan ve Elden karlacak Olan Duran Varlklar ile lgili Esaslar

Hizmetten alnan ve gelecekte elden karlmak amacyla bulundurulan maddi duran varlklar, net defter deeri ile net gerekleebilir deerin dk olan ile deerlenir. Bu varlklar iin amortisman ayrlmaz.

1.8.6.4) naat Szlemeleri ile lgili Esaslar Mteahhit sfatyla stlenilen yllara sari inaat ileriyle ilgili inaat szlemelerinin mali tablolara yanstlmasnda "szlemenin tamamlanmas" yntemi kullanlr. Szlemeyle ilgili katlanlan maliyetler ve hakediler szleme konusu inaat ii tamamlanana kadar gelir tablosu ile ilikilendirilmeksizin bilanoya yanstlr. naat iinden salanan gelir, ancak stlenilen inaat iinin tamamlanmasyla hesaplanr ve mali tablolara yanstlr. naat gelirinin mali tablolara yanstlmasnda, baz eksiklikler veya formaliteler nedeniyle kesin kabul yaplamam olsa dahi inaatn tamamlanm olmas yeterlidir. Szlemeyle ilgili katlanlan maliyetler szleme tamamlanana kadar gelir tablosuyla ilikilendirilmeksizin biriktirilir. Szlemeyle ilgili olarak alnan avanslar ve hakediler szleme maliyetlerinden bir indirim veya bor olarak kaydedilir. Szleme hkmleri erevesinde denmek zorunda bulunan ceza ve tazminatlar da szleme maliyetlerine yanstlr. Szlemenin birden fazla projeyi kapsamas durumunda, szleme koullar iinde her projeye ait maliyet ve gelirlerin ayr belirlenebilmesi mmknse her proje ayr bir szleme olarak ele alnabilir. naat yklenim szlemesi yapan irketlerin mali tablo dipnotlarnda; Yrttkleri inaat ileri baznda inaat iinin toplam bedeli, tamamlanma yzdesi, katlanlan maliyet, hakedi olarak alnan nakit ve alacak tutar, alnan ve alnacak avans tutar, Uygulanan muhasebe politikalar ve Varsa maliyet-art szlemelerden doan alacak tutarnn gsterilmesi zorunludur.

1.8.6.5) Borlanma Maliyetleri ile lgili Esaslar Varlklarn elde etme maliyeti ile ak ilgisi kurulabilen borlanma maliyetleri (kur farklar dahil finansman giderleri) ilgili varln maliyetine dahil edilir. Varlklarn aktifletirilmesinden sonra ortaya kan ve varlklarn iktisabnda kullanlan kredilerden kaynaklanan borlanma maliyetleri aktifletirilemez.


TSPAKB

26

1.8.6.6) Tevik ve Sbvansiyonlar Tevik ve sbvansiyonlar ancak elde edilecekleri kanaatini oluturan ilgili btn artlarn tamamlanmasndan sonra gelir kaydedilir. Maddi duran varlk edinilmesiyle ilgili olmayan tevik ve sbvansiyonlar dorudan gelir kaydedilerek muhasebeletirilir. Maddi duran varlklarn edinilmesinde yararlanlan maliyet azaltc tevik ve sbvansiyonlarn ilgili duran varln maliyetinden dlmesi veya gelir kaydedilmesi konusunda, iletmeler, varlk baznda bir politika benimseyerek bunu tutarl ekilde uygulamak zorundadrlar. Gelir kaydedilmesi politikas benimsendii takdirde bu gelir, zkaynaklarda bir zel fon hesabnda tutularak ilgili varln amortisman sresince gelir tablolarna (Dier Faaliyetlerden Gelir ve Krlar Hesap Grubuna) eit olarak aktarlr. Salanan tevik ve sbvansiyonlarn sonradan herhangi bir nedenle ksmen veya tamamen geri denme zorunluluunun ortaya kmas halinde, daha nce dorudan gelir kaydedilmi olanlar iin gider yazma; zel bir fon hesabnda toplanarak yllara sari biimde gelir kaydedilmi olanlar iin ise ncelikle zel fon hesabndan mahsup ilemi yaplr. Tevik ve sbvansiyonlarn maddi duran varlk maliyetinden dlmesi politikas uygulanm olmas durumunda ise, iade konusu tevik ve sbvansiyon tutar ilgili varlk maliyetine eklenir ve daha nce amortisman ayrlm olmas halinde amortisman kaytlarnda gerekli dzeltmeler yaplr.

1.8.7) Maliyet Art Fonu ve Sermayeye Eklenecek tirak Hisseleri ve Gayrimenkul Sat Kazanlar le lgili Esaslar

Elden karlan gayrimenkul, itirak hisseleri ve amortismana tabi dier iktisadi kymetlerin vergi mevzuat erevesinde arttrlan maliyet bedellerine tekabl eden kazanlar, Yedekler hesap grubu iinde Olaanst Yedekler hesap kaleminden sonra gelmek zere, Maliyet Art Fonu hesab iinde izlenebilir. tirak hisselerinin veya gayrimenkullerin satndan doan kazancn, Kurumlar Vergisi istisnasndan yararlanlmak amacyla sermayeye ilave edilmesi kararlatrlan ksm Yedekler hesap grubu iinde Maliyet Art Fonu hesap kaleminden sonra gelmek zere Sermayeye Eklenecek tirak Hisseleri ve Gayrimenkul Sat Kazanlar hesab iinde izlenebilir.

1.8.8) Kurulu ve Tekilatlanma Giderleri ile lgili Esaslar letmelerin kuruluu veya faaliyetlerinin gelitirilmesi iin yaplan ve karlnda maddi br kymet iktisap edilmeyen giderlerdir. Kurulu giderleri iletmenin faaliyete gemeden nce yapt ve dier varlklarn maliyetine dahil edilmesine imkan olmayan giderlerin tmn ierir. Tekilatlanma giderleri ise kuruluunu tamamlayan iletmelerin faaliyete gemek iin veya faaliyeti gelitirmek iin yaptklar giderlerden oluur. letmeler, diledikleri takdirde kurulu ve tekilatlanma giderlerini aktifletirebilir veya dorudan gider yazabilirler.


TSPAKB

27

Aktifletirilen kurulu ve tekilatlanma giderleri iletmenin faaliyete getii (varsa deneme retimine balad) dnemden itibaren 5 ylda eit taksitlerle itfa edilir.

1.8.9) Aratrma ve Gelitirme Giderleri Aratrma ve gelitirme giderleri, yeni bir rn veya ileri bir teknoloji gelitirmek iin yaplan aratrma giderleri ile aratrma bulgularnn yeni rnler, varlklar, retim yntemleri, sistemler veya hizmetler iin projeye dntrlmesinde katlanlan gelitirme giderlerinden oluur. Aratrma ve gelitirme maliyeti; a) Aratrma ve gelitirmeyle ilgili olarak denen cretlerle aratrma ve gelitirme personeline ilikin dier giderleri, b) Aratrma ve gelitirme faaliyetinde tketilen malzeme ve iilik giderlerini, c) Aratrma ve gelitirme faaliyetlerine ayrlan ara-gerelerin amortismanlarn, d) Aratrma ve gelitirmeye ilikin dier giderleri, ierir. Aadaki unsurlarn varl halinde aratrma ve gelitirme giderleri aktifletirilebilir:

a) Aka tanmlanabilen bir proje veya rnn bulunmas ve bu rn veya projeye ilikin maliyetlerin ayr belirlenebilmesi, b) Kurulu yneticilerinin rn imal etme, pazarlama veya kullanma konusunda karar vermi olmalar, c) rnn veya projenin teknik olarak gerekletirilebilir olmas, d) Yeni rnn veya hizmetin pazarlanma veya iletme iin yararl olma imknnn bulunmas, e) Projeyi tamamlamak iin yeterli kaynak bulunmas. Aktifletirilen aratrma ve gelitirme giderleri aktifletirildikleri dnemden itibaren 5 yllk bir srede eit taksitlerle itfa edilir. Yukarda yer alan kriterlerin ortadan kalkmas halinde aratrma ve gelitirme giderlerinin itfa edilmeyen tutarlar faaliyet gideri olarak muhasebeletirilir.

1.8.10) Haklar ve Petemallk (erefiye-Firma Deeri) Maddi olmayan duran varlklar iinde yer alan; patent, lisans, know-how, iletme hakk, marka ve benzeri haklar elde etme maliyeti ile deerlenir. Haklar yararlanma sreleri ierisinde itfa olunur. erefiye bir iletme devralnrken katlanlan maliyet (elde etme maliyeti) ile sz konusu iletmenin rayi bedelle hesaplanan net varlklarnn deeri arasndaki olumlu farktr. erefiye hesaplanrken, rayi bedelin tesbit edilememesi halinde bunun yerine net defter deeri esas alnr.

1.8.11) Duran Varlklarda Amortisman Muhasebesi Amortisman muhasebesinin konusu, duran varlklarda, kullanmdan, belli bir srenin gemesinden ve teknolojik gelimeler nedeniyle varln demode olmasndan dolay ortaya


TSPAKB

28

kabilecek eskime, ypranma ve tkenme eklindeki deer kayplarn dikkate alarak, duran varlklarn faydal mrlerini tahmin etmek ve bu sre iinde sz konusu varlklarn elde etme maliyetini gider olarak muhasebeletirmektir. letmelerde bir yldan fazla kullanlan ve snrl bir mre sahip olan duran varlklar iin amortisman ayrlmas arttr. Amortismanlarn ayrlmasnda aadaki ilkelere uyulmas arttr.

a) letmeler, normal amortisman yntemi, azalan bakiyeler yntemi veya dier amortisman hesaplama yntemlerinden herhangi birini yllk amortismanlarnn saptanmasnda esas alabilirler. b) Amortismana tabi varlklarn faydal mrleri, iletmeler tarafndan gereki tahminlere dayanlarak serbeste tayin edilir. Vergi mevzuatnn amortisman sresine ilikin dzenlemelerine uyulmas bu hkme aykrlk tekil etmez. c) Varlklarn tahmin edilen faydal mrlerinde eitli nedenlerle deiikliklerin ortaya kmas durumunda, amortismana tabi tutulmam tutarlar, saptanan yeni srede itfa edilir. d) Amortisman, yeniden deerleme uygulamas hari, duran varln elde etme maliyeti zerinden ayrlr. e) Amortismann bilano tarihinde ayrlmas gerekir. Ancak maliyet muhasebesi uygulamasnda yllk maliyet dneminden farkl bir sistemin benimsenmesi halinde, maliyet dnemine (aylk, aylk, alt aylk v.b.) rastlayan amortisman tutarlarnn hesaplanarak maliyetlere yanstlmas arttr. f) Bo arsa ve arazi amortismana tabi deildir. Ancak, tarm iletmelerindeki meyvalk, fndklk, zeytinlik ve gllkler, incir baheleri ve balar gibi tarm tesisleri ile iletmede ina edilmi olan her nev'i yollar ve arklar amortismana tabi tutulur. g) Seilen amortisman yntemlerinin sreklilii temel ilkedir. Ancak, uygulanan amortisman yntemleri makul bir gerekeye dayanlarak deitirilebilir. h) Amortisman yntemlerinin deitirilmesinden kaynaklanan ve mali tablolar nemli lde etkileyen deiikliklerin mali tablolarn dipnotlarnda parasal etkileriyle birlikte aklanmas zorunludur. Yukarda belirtilen uygulamalar nedeniyle vergi matrahn etkileyebilecek tutarlar, aksine bir dzenleme olmadka, vergi mevzuat asndan kanunen kabul edilmeyen gider olarak ilem grr.

1.9) Uluslararas Finansal Raporlama Standartlarnn (UFRS) Geliimi ve lkemizdeki Uygulamalar

Kreselleme, finansal piyasalarn gelimesi, ok uluslu irketlerin ortaya kmas ve sermaye piyasalarnn gelimesi, doru, gvenilir ve karlatrlabilir finansal tablolarn hazrlanmas ihtiyacn dourmutur. Bunun yan sra son yllarda muhasebe uygulamalarnda ve bamsz denetim srelerinde ortaya kan uslszlkler (Worldcom, Enron, Parmalat, Xerox gibi) bu ihtiyac daha fazla artrmtr. UFRSnn ortaya


TSPAKB

29

kmasndaki ve tm dnya tarafndan birliktelik iinde uygulanmaya balanmasndaki sebeblerden bir dieri de, iletmeler tarafndan hazrlanan finansal raporlar arasnda uyum, gvenlirlik, effaflk ve karlatrlabilirlik zelliklerinin arttrlarak finansal tablo kullanclar iin fayda yaratmaktr. Bu konuda dikkati eken bir dier ama ise uluslararas irketlerin farkl lke uygulamalar nedeniyle karlamakta olduklar skntlarn ortadan kaldrlmasdr.

1.1.2005 tarihinden itibaren hisse senetleri piyasalarnda ve dier tm tekilatlanm borsalarda mali tablolarn UFRSna uygun olarak hazrlanmas tm AB lkelerinde zorunlu hale getirilmitir ve lkemizde de bu esas benimsenmitir.

A) Tarihsel Geliim Gnmze dein birok lkede farkl muhasebe anlay ve uygulamalar olumutur. Her lke ve kurum kendi gelenek ve ihtiyalar dorultusunda anlay gelitirmi ve farkl uygulamalar yaratmtr. Sonu olarak birok lkede farkl muhasebe uygulamalar mevcut bulunmasnn birok sebebi vardr. Bunlar;

Muhasebe uygulamalarnn mesleki rgtler veya yasal otoriteler tarafndan dzenlenmesi,

Meslek uygulamalarnn esenek veya tekdze olmas, Deerleme srecinde ihtiyatl veya iyimser olunmas, Bilgilerin aklanmasnda gizlilik veya effaflk bulunmas, olarak gsterilebilir.

Sz konusu engellerin almas, ulusal muhasebe rgtlerinin birlikte almalar ve uygulamalarda teklik salanmas anlay Uluslararas Muhasebeciler Federasyonunun (IFAC) ortaya k ile hz kazanmtr. Bu rgtlerin uluslararas alandaki ilk almalar, 1977 ylnda Uluslararas Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) ats altnda organize olmalar ile balamtr. 1981 ylnda, IASC (Uluslararas Muhasebe Standartlar Komitesi) ve IFAC; IASCnin uluslararas muhasebe standartlarn oluturmada ve uluslararas muhasebe sorunlar zerinde tartma almalar yaynlama konusunda tek ve tam yetkili olduu konusunda anlamaya varmalar ile bu almalar nemli bir yol kaydetmitir. 1999 ylnda G7 lkelerinin Maliye Bakanlar ile IMF, IASCn standartlarnn desteklenmesi konusunda fikir birliine girmitir. Ayn yl IASC standartlarnn tm Avrupada uygulanmas konusundaki dnceler arlk kazanmaya balamtr. 2000 ylnda, IASC, IASBa (Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu) dntrlm ve IASB, IASC Vakfnn bamsz bir kurulu haline getirilmitir. Ayn yl, Avrupa Komisyonu, 2005 ylnn bandan itibaren tm Avrupada IASC standartlarnn zorunlu olarak uygulanacan ilan etmitir. 2001 ylnda, IASB, sz konusu standartlarn bundan sonra IFRSye (Uluslararas Finansal Raporlama Standartlar) dntrlmesine karar vermitir. 2005 ylndan itibaren Avrupada bir ok lkede UFRS uygulamaya konulmu ve bu dnemde bir ok standart yaynlanm ve revize edilmitir.


TSPAKB

30

B) Trkiyede Uygulama

lkemizde Muhasebe standartlarnn (Trkiye Muhasebe Standartlar - TMS) hazrlanmas konusunda 15.12.1999 tarih ve 4487 sayl kanun Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulu kurulmutur. Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulu; Hazine Mstearl, Maliye Bakanl, Sanayi ve Ticaret Bakanl, Sermaye Piyasas Kurulu, Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumu, Yksek retim Kurulu ile Trkiye Odalar ve Borsalar Birliinden birer, Trkiye Serbest Muhasebeci Mal Mavirler ve Yeminli Mal Mavirler Odalar Birliinden bir yeminli mal mavir ve bir serbest muhasebeci mal mavir olmak zere 9 yeden oluur.

TRKYE MUHASEBE STANDARTLARI Konu Resmi Gazete

Tarih

ve Says

Kavramsal ereve 16.01.2005- 25702

TMS 1 : Finansal Tablolarn Sunuluu 16.01.2005- 25702TMS 2 : Stoklar 15.01.2005- 25701TMS 1 : Finansal Tablolarn Sunuluu 16.01.2005- 25702TMS 2 : Stoklar 15.01.2005- 25701

TMS 7 : Nakit Ak Tablolar 18.01.2005- 25704TMS 8 : Muhasebe Politikalar, Muhasebe Tahminlerinde Deiiklikler ve Hatalar 20.10.2005- 25972TMS 10 : Bilano Tarihinden Sonraki Olaylar 20.10.2005- 25972

TMS 11 : naat Szlemeleri 26.10.2005- 25978TMS 14 : Blmlere Gre Raporlama 03.03.2006- 26097

TMS 16 : Maddi Duran Varlklar 31.12.2005- 26040TMS 17 : Kiralama lemleri 24.02.2006- 26090TMS 18 : Haslat 09.12.2005- 26018

TMS 20 : Devlet Teviklerinin Muhasebeletirilmesi ve Devlet Yardmlarnn Aklanmas

01.11.2005- 25983

TMS 21 : Kur Deiiminin Etkileri 31.12.2005- 26040TMS 23 : Borlanma Maliyetleri 09.11.2005- 25988

TMS 24 : likili Taraf Aklamalar 31.12.2005- 26040TMS 26 : Emeklilik Fayda Planlarnda Muhasebeletirme ve Raporlama 01.03.2006- 26095TMS 27 : Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar 17.12.2005- 26026TMS 28 : tiraklerdeki Yatrmlar 27.12.2005- 26036TMS 29 : Yksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama 31.12.2005- 26040

TMS 31 : Ortaklklarndaki Paylar 31.12.2005- 26040TMS 34 : Ara Dnem Finansal Raporlama 02.02.2006- 26068TMS 36 : Varlklarda Deer Dkl 18.03.2006- 26112TMS 37 : Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar 15.02.2006- 26081TMS 38 : Maddi Olmayan Duran Varlklar 17.03.2006- 26111

TMS 40 : Yatrm Amal Gayrimenkuller 17.03.2006- 26111


TSPAKB

31

TMS 41 : Tarmsal Faaliyetler 24.02.2006- 26090

TFRS 5 : Sat Amal Elde Tutulan Duran Varlklar ve Durdurulan Faaliyetler 16.03.2006- 26110TFRS 6 : Maden Kaynaklarnn Aratrlmas ve Deerlendirilmesi 31.01.2006- 26066

Kaynak : www.tmsk.org.tr sayfasndan yararlanlarak hazrlanmtr.

C) SPK Dzenlemeleri lkemizde muhasebe standartlar konusunda dzenleme yapan bir dier kurum Sermaye Piyasas Kuruludur. SPK tarafndan gnmze dein muhasebe standartlarna ilikin olarak yaplan belli bal dzenlemeler aadaki gibidir. Bu tebliler ile lkemiz finans piyasasnda uygulanacak finansal raporlamaya ilikin ilke ve kurallar belirlenmeye allmtr.

Muhasebe Standartlarna likin SPK Mevzuat Sermaye Piyasanda Mali Tablo ve Raporlara likin lke

ve Kurallar Hakknda Tebli Seri XI,No:1 29.1.1989 - 20064

Sermaye Piyasanda Ara Mali Tablolara likin lke ve Kurallar Hakknda Tebli

Seri XI,No:3 26.7.1989 - 20233

Sermaye Piyasanda Mali Tablo ve Raporlara likin lke ve Kurallar Hakknda Teblie Ek Tebli

Seri XI,No:5 29.12.1989-20387

Sermaye Piyasanda Mali Tablo ve Raporlara likin lke ve Kurallar Hakknda Teblie Ek Tebli

Seri XI,No:6 28.2.1990 - 20447

Arac Kurum Hesap Plan ve Plann Kullanm Esaslar Hakknda Tebli

Seri XI,No:7 31.1.1992 - 21128

Vadeli lem ve Opsiyon Szlemelerinin Muhasebeletirilmesine likin Usul ve Esaslar Hakknda Tebli

Seri XI,No:19 27.8.2001 - 24506

Yksek Enflasyon Dnemlerinde Mali Tablolarn Dzeltilmesine likin Usul ve Esaslar Hakknda Tebli

Seri XI,No:20 28.11.2001-24597

Sermaye Piyasasnda Konsolide Mali Tablolara ve tiraklerin Muhasebeletirilmesine likin Usul ve Esaslar Hakknda Tebli

Seri XI,No:21 13.11.2001-24582

Sermaye Piyasasnda Muhasebe Standartlar Hakknda Tebli

Seri XI,No:25 15.11.2003-25290

Sermaye Piyasasnda Muhasebe Standartlar Hakknda Teblide Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli

Seri:XI,No:27 21.12.2004-25677

SPK tarafndan son olarak 21.12.2004 tarihli ve 25677 sayl Resmi Gazetede Sermaye Piyasasnda Muhasebe Standartlar Hakknda Teblide Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli (Seri: XI, No: 27) yaynlanmtr. Bu Tebliin amac, Sermaye Piyasas Kanununun deiik 16 ve 22/e maddeleri uyarnca iletmeler tarafndan dzenlenecek mali tablo ve raporlar ile bunlarn hazrlanmas ve ilgililere sunulmasna ilikin muhasebe ilke ve kurallarn belirlemektir. Bir ana ortakln bal ortakl, itiraki veya mterek ynetime tabi teebbs konumunda olanlar da dahil iletmeler mali tablo ve raporlarn bu Teblideki hkmler erevesinde dzenler.


TSPAKB

32

Sermaye Piyasas Kurulu tarafndan karlan Seri XI No: 25 Sermaye Piyasasnda Muhasebe Standartlar Hakknda Tebli!inde her bir UFRS, ayr ayr ksmlar olarak ele alnarak sunulmutur. Teblide ele alnan ksmlarn hangi UFRSna karlk geldii aadaki EK 1de gsterilmitir. Teblie gre 1.1.2005 tarihinden itibaren lkemizde UFRSna uygulayacak olan irketler aadaki gibidir;

Hisse senetleri borsada ilem gren irketler, Yatrm ortaklklar, Hisse senetleri borsada ilem gren ve grmeyen tm arac kurumlar, Portfy ynetim irketleri, Yukarda belirtilen iletmelerin bsl ortaklklar, mterek ynetime tabi

ortaklklar ve itirakleri. SPK hkmlerine tabi olan ancak hisse senetleri borsada ilem grmeyen dier irketler ise SPK tarafndan muhasebe standartlar ile ilgili olarak yaynlanm bulunan standartlara gre mali tablolarn hazrlamaya devam edeceklerdir.


TSPAKB

33

EK

SERM AYE PYASASINDA M UH ASEBE STANDARTLARI H AKK INDA TEBL KISIM LARI VE BU K ISIM LARA KARILIK GELEN

ULUSLARARASI FN ANSAL RAPO RLAM A STANDARTLARI

K ISIM NO

Tebli K smlarnda Dzenlenen Konular IFRS IFRS Bal

K sm 1 M ali Tablolara likin Genel lkeler - Framework for the Preparation and Presentation of Financial Statements K sm 2 M ali Tablolarn Sunumu IFRS 1 Presentation of Financial Statements K sm 3 Ara M ali Tablolar IFRS 34 Interim Financial Reporting K sm 4 Nakit Ak m Tablosu IFRS 7 Cash Flow Statements K sm 5 Haslat IFRS 18 Revenue K sm 6 Stoklar IFRS 2 Inventories K sm 7 M addi Varlklar IFRS 16 Property, Plant and Equipm ent K sm 8 M addi Olm ayan Varlklar IFRS 38 Intangible Assets K sm 9 Varlklarda Deer Dkl IFRS 36 Impairment of Assets

K sm 10 Borlanm a M aliyetleri IFRS 23 Borrowing Costs

IFRS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation K sm 11 Finansal Aralar IFRS 39 Financial Instruments: Recognition and M easurement

K sm 12 letm e Birlem eleri IFRS 22 Business Com binations IFRS 27 Consolidated Financial Statem ents and Accounting for Investments in Subsidiaries IFRS 28 Accounting for Investments in Associates K sm 13

Konsolide M ali Tablolar, Bal Ortaklklar, M terek Ynetim e Tabi Teebbsler ve tiraklerin M uhasebeletirilmesi IFRS 31 Financial Reporting of Interests in Joint Ventures

K sm 14 Kur Deiim inin Etkileri IFRS 21 The Effects of Changes in Foreign Exchange Rates K sm 15 Yksek Enflasyon Dnem lerinde M ali Tablolarn Dzeltilm esi IFRS 29

Financ

Documents

Temel Finans Matematigi