Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
การเปรยบเทยบผลการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดดวย วธ ES teck กบการตรวจวดซรมในผปวย ทโรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวง กรงเทพมหานคร
The Comparison Test of Thyroid Hormone Level between
Es teck and Serum Analysis in Patients at Mae Fah Luang University Hospital, Bangkok
สมตร เตชะสขสนต1, มาศ ไมประเสรฐ2, จรสพล รนทระ3, วลญช วไลหงส4, ทว สายวชย5 1นกศกษาระดบปรญญาโท, 2 อาจารย, 3 อาจารย, 4 อาจารย, 5ผชวยศาสตราจารย
นสตระดบปรญญาโท สาขาวชาวทยาศาสตรชะลอวยและฟนฟสขภาพ มหาวทยาลยแมฟาหลวง
บทคดยอ
การตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดตรวจวดซรม แมจะเปนวธการทไดรบการยอมรบและเปนมาตรฐาน แตยงมความยงยากของขนตอนในการปฏบตการตรวจดวยเครอง ES teck ถอเปนอกวธหนงทสามารถชวยตรวจประเมนโอกาสความนาจะเปนของความผดปกตของตอมไทรอยดโดยทผปวยไมตองเจาะเลอด งานวจยนมวตถประสงคเพอประเมนระดบฮอรโมนไทรอยดโดยอาศยวธการสแกนรางกายดวยเครองมอ ES teck ซงเปนวธทผปวยจะไมมความเจบปวดเปรยบเทยบกบการตรวจวดจากซรมดวยวธการตรวจวดซรมซงถอเปนวธมาตรฐาน นอกจากนแลวยงท าการประเมนระดบความพงพอใจของผปวยตอการรบการตรวจดวยวธทงสอง การศกษาครงนเปนการศกษาขอมลแบบภาคตดขวาง (Cross Sectional Study) ในผปวยทวไปทสมครใจเขารวมการศกษา ท โรงพยาบาลแมฟาหลวง กรงเทพมหานคร เพศชายและหญงอาย 10 ปขนไป จ านวนทงสน 108 ราย จากการใชเครอง ES teck พบวาผปวย 15 คน (รอยละ 13.89) มระดบของฮอรโมนไทรอยดจนมากเกนไป (ETA > 9) ซงมจ านวนมากกวาการตรวจดวยวธการตรวจวดซรมทพบวามผปวย 3 คน (รอยละ 2.78) ทมการฮอรโมนไทรอยดจนมากเกนไป นอกนนเปนผปวยทมระดบฮอรโมนไทรอยดปกตทงสน อยางไรกดพบวาในการตรวจทงสองวธผลการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดทไดมความแตกตางอยางมนยส าคญ (p = .007) เครองมอ ES teck มคา Sensitivity เทากบ 1.00 (รอยละ 100) และ Specificity เทากบ 0.88 (รอยละ 88) คา Reliabilityเทากบ 0.965 สมประสทธสหสมพนธ (r) ระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด Free T4 (FT4) , Free T3 (FT3) และคะแนนอาการทางคลนกทบงบอกถงระดบฮอรโมนไทรอยดมากเกนไป กบคา ETA เทากบ 0.689 (p = .039), 0.816 (p = .023) และ 0.836 (p < .001) ความพงพอใจของผปวยทใหคะแนนเครองมอ ES teck ดกวาการตรวจวดซรมอยางมนยส าคญทางสถตไดแก ความนาเชอถอ (p < .001) ความพรอม/ความสะอาด (p < .001) ความรสกเจบทนอยกวา (p = .002) ความพงพอใจตอระยะเวลาการรอผล (p = .003) ความพงพอใจตอผลตรวจทไดรบ (p = .045) และความพงพอใจโดยรวมของเครองมอ (p = .014) จากขอมลทงหมดแสดงใหเหนวาเครอง ES teck สามารถเปนทางเลอกหนงในการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดได แตอยางไรกดเนองจากยงมขอมลในดานงานวจยทนอย ดงนนการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดดวยการตรวจวดซรมยงควรเปนวธการหลกมาตรฐานอย
และ ES tesk สามารถเปนเครองมอชวยในการคดกรองผปวยเบองตนได โดยเฉพาะผปวย Subclinical hypothyroidism ในทางเวชศาสตรชะลอวยได
ค ำส ำคญ : ES teck / การท างานของตอมไทรอยด ABSTRACT
Nowadays, the serum analysis is the standard test to evaluate thyroid hormone, but the process is complicated and patients can be painful by needling. ES teck is the new clinical technology to evaluate thyroid function with no blood needed. The objective of the study was to evaluate the thyroid function by the Es teck compared with the standard test. Moreover this study also evaluated the satisfaction of patient between these 2 tests. The cross sectional study was carried out in 108 general patients with the age over 10 years old at Mae Fah Luang university hospital. 15 patients (13.89 %) were evaluated by ES teck to be hyperthyroidism (ETA > 9) which were significantly different from the serum analysis which 3 patients were evaluated to be hyperthyroidism with (p = .007). The rest were all normal. The sensitivity of ES teck was 1.00 (100 %) and specificity was 0.88 (88 %). The reliability was 0.965. The correlations between ETA and Free T4 (FT4), Free T3 (FT3) and hyperthyroidism clinical signs and symptoms score were 0.689 (p = .039), 0.816 (p = .023) and 0.836 (p < .001) respectively. The satisfaction of ES teck over the serum analysis were the reliability (p < .001), the cleanliness (p < .001), the less painfulness (p = .002), the waiting time of the result (p = .003), the result (p = .045), and the overall (p = .014). The conclusion was ES teck could be the alternative screening test to evaluate thyroid function especially subclinical hypothyroidism, but the lack of less recent research, still the serum analysis was the standard test of thyroid function. Keywords: ES teck / Thyroid function
บทน า
การประเมนการท างานของตอมไทรอยดจะสามารถตรวจวดไดโดยการตรวจสอบ Thyroid function test ซงเปนการทดสอบทางหองปฏบตการทส าคญ และเปนมาตรฐานในการวนจฉยความผดปกตการท างานของตอมไทรอยด โดยปกตแลวภาวการณท างานทผดปกตของตอมไทรอยด ไมสามารถวนจฉยไดเพยงจากอาการ และอาการแสดง เนองจากเปนอาการทไมเฉพาะเจาะจง เชน เหนอยงาย ใจสน น าหนกลดลง เหงอออกงาย หงดหงด
เปนตน ดงนนการตรวจทางหองปฏบตการจงมความจ าเปนเพอทจะเปนการสนบสนน หากการวนจฉยผดพลาดกจะท าใหผปวยไดรบการรกษาทไมถกตอง และเปนผลใหอาการโรคเปนมากขน ในอดตการตรวจหนาทของตอมthyroid ใชวธการตรวจหา basal metabolic rate (BMR), protein bound iodine (PBI) และ radioiodine uptake ซงท ายงยาก และมขอผดพลาดมาก ในปจจบนการตรวจ thyroid function test ไดแก total T4 , total T3, Free T4, Free T3 และ TSH เพอประกอบการวนจฉย (Dipro และคณะ, 2008 ; Kasper และคณะ, 2005 ; Baskin และคณะ, 2002 ; Singer และคณะ 1995) ซงการท า Thyroid function test ไมวาจะเปนการวนจฉยในตอนแรก หรอการตดตามผลการรกษา ตองอาศยการตรวจวดซรม ซงอาจจะสงผลท าใหความรวมมอของผปวยลดนอยลง บคคลทสามารถจะท าการตรวจวดซรมไดตองเปนผบคคลากรทางการแพทย ผประกอบวชาชพเวชกรรม ไมวาจะเปนแพทย พยาบาล นกเทคนคการแพทย ทมใบอนญาตผประกอบโรคศลปโดยหากการตรวจวดซรมทไมไดกระท าโดยผทช านาญ หรอไมทราบเทคนคทถกตองเพยงพออาจท าใหเกดอนตรายตอผปวย ไมวาจะเปนความฟกช าทอาจเกดขนจากบรเวณทท าการตรวจวดซรม หรอหากไมสะอาดเพยงพออาจท าใหผปวยเสยงตอการตดเชออน ๆ ไดอกดวย นอกจากตองอาศยบคลากรทางการแพทยทช านาญแลวในการเจาะแลว ตลอดจนการแปลผลจากผลปฏบตการจากเลอดทไดตองอาศยหองปฏบตการ และเครองมอหลายอยางทเปนมาตรฐาน รวมถงนกเทคนคการแพทยทมความเชยวชาญ นอกจากนหลงจากผปวยไดรบการตรวจวดซรมเพอการวนจฉยกยงตองมการทราบถงการเตรยมตว และการปฏบตตวกอนและหลงการตรวจวดซรมอกดวย ซงแสดงถงวา การประเมนสภาวะการท างานของตอมไทรอยดทผดปกตโดยการตรวจดวยวธการ Thyroid function test แมจะเปนวธการทไดรบการยอมรบและเปนมาตรฐาน แตกมความยงยากของขนตอนในการปฏบต
ส าหรบการตรวจวดดวยเครอง ES teck ถอเปนวธการทสามารถชวยตรวจประเมนโอกาสความนาจะเปนของการท างานความผดปกตของตอมไทรอยดโดยทผปวยไมตองเจาะเลอด โดยเครองมอนมวธการท างานซงอาศยหลกการตรวจวดเกบขอมลของรางกายจากสองสวนส าคญเพอน ามาประมวลผลออกมาเปนคาตาง ๆ โดยอาศยหลกการของ ใชไฟฟากระตรง 1.28 V. ไหลผานระหวาง 6 จดทวรางกาย ซงแตละจดจะมทงขวบวก และขวลบ โดยตวเครองจะเกบขอมลการน ากระแสไฟฟา 22 ชดจากทวรางกาย ในการค านวณผลของเครองมอนจงสามารถชวยประเมนไดวาผปวยมภาวะการท างานของตอมไทรอยดทผดปกต ซงสามารถประเมนไดวามการผลตไทรอยดฮอรโมนทมาก หรอนอยกวาปกต ซงกอาจจะทางเลอกทนาสนใจส าหรบแพทย และผปวยในการตรวจตดตามภาวะชวยประเมน ปองกน การท างานทผดความผดปกตของตอมไทรอยด
งานวจยนมวตถประสงคเพอประเมนระดบฮอรโมนไทรอยดโดยอาศยวธการสแกนรางกายดวยเครองมอ ES Teck ซงเปนวธทผปวยจะไมมความเจบปวดเปรยบเทยบกบการตรวจวดจากซรมดวยวธ Thyroid function test ซงตองท าการตรวจวดซรมจากผปวยทถอเปนวธมาตรฐานในการวนจฉยภาวะความผดปกตของตอมไทรอยด นอกจากนแลวยงท าการประเมนระดบความพงพอใจของผปวยตอการรบการตรวจดวยวธทงสองดวย ผลของงานวจยนอาจใชเปนขอมลเบองตน เพอประกอบในการตดสนใจของแพทยและผปวยในการเพมโอกาสในการเลอกวธการในการประเมนภาวะความผดปกตของตอมไทรอยดใหเหมาะสมในผปวยรายนน ๆ อกทงชวยเพมทางเลอกส าหรบการประเมนผปวยทเปนมาตรฐานตอไป
วตถประสงคของการวจย
1. เพอเปรยบเทยบการประเมนระดบฮอรโมนไทรอยดโดยการใชวธการสแกนรางกายดวยเครอง ES teck กบวธตรวจจากซรม
2. เพอเปรยบเทยบระดบความพงพอใจของของผปวยทรบการตรวจดวยวธการสแกนรางกายดวยเครอง ES teck กบวธตรวจจากซรม
อปกรณและวธด าเนนการวจย
รปแบบการศกษาวจย
การศกษาครงนเปนการศกษาขอมลแบบภาคตดขวาง (Cross sectional study) ประชากรทใชในการวจยในครงนคอ ผปวยทวไปทสมครใจเขารวมการศกษา ท โรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวง กรงเทพมหานคร ทงเพศชายและหญง ทมอาย 10 ปขนไป จ านวนทงสน 108 ราย โดยจ านวนผปวยทได มาจากสถตของโรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวงในชวง 1 ป (มกราคม 2553 – ธนวาคม 2553) ซงมจ านวนผปวยทไดรบการตรวจ Thyroid function test ทงสน 34 รายโดยประมาณ ดงนนกลมตวอยาง (Sample) ทสมมาศกษาตองใชจ านวนอยางนอย 32 ราย ทระดบความเชอมน 95 % และความคลาดเคลอนทยอมรบได คอ ± 5.0 % ตามการก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางของ Krejcie and Morgan (Krejcie และคณะ, 1970) เกณฑคดเลอกผปวยเขารวมการศกษา (Inclusion criteria)
1. ผปวยทสมครใจเขารวมการศกษา
2. ผปวยทไมไดมขอหามในการตรวจดวยเครองสแกนรางกาย ES teck
3. ผปวยมอายมากกวา 10 ปขนไป
4. ผทไมไดอยในระหวางท าฮอรโมนบ าบด ไดรบยากดภมคมกน ยาเคมบ าบดตาง ๆ หรอไดรบยา
Corticosteroids
5. ผปวยทมอวยวะภายในรางกายครบ 32 ประการ ไมไดรบการตดตอมไทรอยดออกไป
6. ผปวยทไมมประวต Thyroid hormone resistance เนองจากจะท าใหระดบ TSH มคาต ากวาปกต
7. ผปวยทอยในภาวะปกตไมมอาการของไข การเจบปวยหนก และโรคเรอรง
เกณฑคดออกผปวย (Exclusion criteria) 1. ผปวยทปฏเสธการรวมงานวจย
2. ผปวยทไดรบการรกษาใด ๆ เกยวกบไทรอยด หรอ ผปวยทรบประทานยาหรอฮอรโมนรกษาภาวะ
ไทรอยดผดปกต
3. ผปวยทไมสามารถตดตงอปกรณการสแกนของเครอง ES teck บนรางกายได
4. ผปวยทมบาดแผล หรอโรคผวหนงบรเวณทไมสามารถตดตงอปกรณการสแกนของเครอง ES teck
ได
5. ผปวยทใสอปกรณทเปนโลหะตาง ๆ ในรางกาย เชน Cardiac pacemaker, implanted
electronic device หรอ Electronic life support devices ตาง ๆ
6. ผปวยทขาดอวยวะสวนรยางค
7. ผปวยทอายนอยกวาหรอเทากบ 10 ป
8. ผปวยทไมสามารถอยนงไดนานกวา 3 นาท เชน Parkinson disease
9. ผปวยทตงครรภ
10. ผปวยหญงทมประจ าเดอน
11. ผปวยทเสพสารเสพตด ทาน Amphetamine หรอ ดมสราหนก ภายใน 12 ชวโมงกอนการตรวจ
12. ผปวยทมโรคประจ าตวเกยวกบหวใจ ไต และโลหตจาง
13. ผปวยทสญเสยน าอยางหนกในชวง 8 ชวโมงกอนการตรวจวดดวยเครองสแกนรางกาย ES teck
เชน คนทไดรบยาขบปสสาวะ คนทออกก าลงกายอยางหนก
14. ผปวยทมขอมลไมสมบรณหรอไมสามารถคนหาประวตในเวชระเบยนได
15. ผปวยทตนเตน หรอหวาดกลวตอการศกษามากเกนไป
16. ผปวยทอยในภาวะ Pituitary dysfunction ซงจะท าใหระดบ TSH มคาต ากวาปกตได
เครองมอการวจย
1. เวชระเบยนผปวยนอก (Outpatient charts)
2. เครองมอในการวเคราะหขอมลไดแก SPSS 17.0 for windows Evaluation version
3. เครอง ES teck (LD Technology, USA)
4. แบบสอบถามความพงพอใจของผปวยทไดรบการตรวจดวยวธ Thyroid function test และเครอง
ES teck
5. เครองมอทใชวดระดบฮอรโมนในกระแสเลอด
6. แบบสอบถามทผวจยสรางขนตามกรอบแนวคดและวตถประสงคการวจย เพอเกบขอมลส าหรบผวจย
และใชตดตามขอมลแบบภาคตดขวางของผปวย ซงประกอบดวยขอมลทวไปของผปวย การขอมลรายละเอยด
ทางคลนกของภาวะตอมไทรอยด รวมทงระดบความพงพอใจตอการตรวจภาวะการท างานของตอมไทรอยดทง 2
วธ โดยจดล าดบคณภาพของค าตอบเปน 5 ระดบ
วสดอปกรณ
1. อปกรณการตรวจวดซรม
1.1 สายยางรดแขน (tourniquet)
1.2 เขมฉดยา (needle) เบอร 21 มความยาวประมาณ 1½ นว
1.3 กระบอกฉดยา (syringe) ขนาด 10 mL ความตองการปรมาณของเลอด 5 mL
1.4 ส าล และ 70 % แอลกอฮอล
1.5 ภาชนะใสเลอด (sterile tube หรอ vacuum tube) พรอมฝาจกปดภาชนะ
2. เครอง ES teck
3. คอมพวเตอร และโปรแกรม SPSS version 17.0
ขนตอนการด าเนนงานวจย
1. คดเลอกผเขารวมโครงการวจยโดยเปนผปวยทวไปโรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวงทสมครใจ
เขารวมการศกษา จ านวน 108 ราย
2. ท าการเกบขอมลทจ าเปนตองานวจยทประกอบไปดวยขอมลพนฐานของผปวย ขอมลอาการทาง
คลนก ตามแบบฟอรมเกบขอมลทออกแบบไว
3. ตดตามผลการศกษา ตามวตถประสงค โดยใหผปวยทกรายไดรบการตรวจวด Thyroid function
Test ดวยการตรวจวดซรม และ เครอง ES teck
4. เปรยบเทยบผลการประเมนระดบฮอรโมนไทรอยดระหวางการวเคราะหผลจาก Thyroid function
test ดวยการตรวจวดซรม และ เครอง ES teck
5. ประเมนความพงพอใจของผปวยตอการตรวจดวยเครอง ES teck กบการตรวจดวย Thyroid
function test ดวยการตรวจวดซรม
6. ท าการลงขอมลทไดในโปรแกรม Microsoft office excel และท าการวเคราะหขอมลทางสถตโดย
โปรแกรม SPSS version 17.0 น าเสนอและสรปผลการศกษา
การวเคราะหขอมล ขอมลทไดจะน ามาท าการวเคราะหโดยใชโปรแกรม SPSS version 17.0 และ Microsoft office excel
1. วเคราะหขอมลทวไปของผปวย Hypothyroidism โดยใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive analysis) ไดแก จ านวน รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน
2. วเคราะหขอมลระดบฮอรโมนไทรอยดโดย เครอง ES teck กบการตรวจวดซรมในผปวยทงสน 108 ราย โดยเปนสถตเชงพรรณนา และมการประเมน Sensitivity and Specificity วเคราะหหาความเทยงของเครองมอ ไดแก Reliability ของ ES teck โดยในทนจะใหผปวยท าการวดเครองมอ ES teck คนละ 3 ครง ซงในทนมผปวยทงสน 30 รายเดม ทสามารถเขารวมการวเคราะหความเทยงอกครงได วเคราะหความสมพนธแบบเพยรสน (Pearson product moment correlation) (r) โดยในทนจะหาความสมพนธระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด Free T4 (FT4) วามความสมพนธกบคา ETA ซงเปนผลตรวจฮอรโมนไทรอยดจากเครองมอ ES teck
3. วเคราะหความพงพอใจในเรองของการตรวจวดขอมลของผปวยระหวางเครอง ES Teck กบการวดผลแบบเดมไดแก Thyroid function test โดยใชสถต Chi square test หรอ fisher’s exact test ส าหรบขอมลแบบ Ordinal data และ Norminal data และสถต T-test หรอ Mann-Whitney U test ส าหรบขอมลชนด Continuous data
ผลการทดลอง
ขอมลทวไปของกลมตวอยาง
จากขอมลผปวยผเขารวมโครงการมทงสนจ านวน 108 รายทมคณสมบตตามเกณฑการศกษา เปนผปวยเพศชาย 24 ราย (รอยละ 22.2) และเพศหญง 84 ราย (รอยละ 77.8) ชวงอายเฉลยอยท 33.91 ± 12.697 ป ซงพบวาผปวยทอายนอยทสดในการศกษานคอ 13 ป และอายมากทสดของการศกษานคอ 84 ป ผปวยทกคนเปนผปวยทวไปทสมครใจเขารวมการศกษา ท โรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวง กรงเทพมหานคร จากขอมลพบผปวยทมโรคประจ าตวทงสน 10 ราย (รอยละ 9.1) ไดแก โรคความดนโลหตสง และโรคเบาหวาน ในการศกษานมผปวยจ านวนทงสน 38 ราย (รอยละ 34.5) เคยทราบขอมลเกยวกบเครองมอ ES teck มากอนเขารวมการศกษา ขอมลแสดงผลการท างานของตอมไทรอยด ดวยการตรวจวดซรมและเครองมอ ES teck
ตารางท 1 ขอมลการระดบฮอรโมนไทรอยดของผปวย เปรยบเทยบระหวางเครอง ES teck และการตรวจวดซรม
ระดบฮอรโมนไทรอยด ES teck จ านวน (รอยละ)
การตรวจวดซรมจ านวน (รอยละ)
p-value
ผปวยมฮอรโมนไทรอยดทมากเกนไป* 15 (13.89) 3 (2.78) .007
ผปวยทมฮอรโมนไทรอยดปกต* 93 (86.11) 105 (97.22) ผปวยทมฮอรโมนไทรอยดนอยเกนไป* 0 (0) 0 (0)
หมายเหต *ส าหรบ การวเคราะห ES teck .ในทนจะนบผลของผปวยทมคาของ Estimated Thyroid Activity (ETA) ตงแตระดบฮอรโมนไทรอยดทมแนวโนมมากเกนไประดบ ETA > 9, ระดบฮอรโมนไทรอยดปกต ระดบ ETA เทากบ 7-9 และระดบฮอรโมนไทรอยดทมแนวโนมนอยเกนไป ETA < 7 ผลการตรวจทไดจากการใชเครอง ES teck พบวาผปวย 15 คน (รอยละ 13.89) มระดบของฮอรโมน
ไทรอยดสงมากเกนไปซงมจ านวนมากกวาการตรวจดวยวธการตรวจวดซรมพบวามผปวย 3 คน (รอยละ 2.78) ท
มการฮอรโมนไทรอยดจนมากเกนไป จากการใชเครอง ES teck พบวาผปวย 93 คน (รอยละ 86.11) มภาวะ
ระดบฮอรโมนไทรอยดปกตและการตรวจดวยวธการตรวจวดซรมพบวามผปวย 105 คน (รอยละ 97.22) มภาวะ
ระดบฮอรโมนไทรอยดปกต โดยผลการตรวจทไดทงสองวธไมพบผปวยทมภาวะระดบฮอรโมนไทรอยดนอย
เกนไป อยางไรกดพบวาในการตรวจทงสองวธผลการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดทไดมความแตกตางอยางม
นยส าคญ (p = .007) ส าหรบขอมลผลของการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดโดยเครอง ES teck และ การ
ตรวจวดซรม
กราฟท 1 แสดงระดบฮอรโมนไทรอยด Free T4 (FT4) ในผปวย 108 ราย ท ETA ระดบตาง ๆ
จากภาพแสดงถงความสมพนธระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 กบ Estimated Thyroid Activity
(ETA) ทมคา สมประสทธสหสมพนธ (r) เทากบ 0.689 ซงแปรผนตรงกบระดบคา ETA ของ ES teck อยางม
นยส าคญทางสถต (p = .039) จากภาพคอผลระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 และ ETA ของผปวยทงสน
108 โดย 1 จด คอผปวย 1 ราย ระดบ ETA ทปกต คอชวงระหวาง 7-9 และระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 ทปกต
คอ 0.93-1.70 ng/dL ซงเปนคามาตรฐานทางหองปฏบตการโรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวง ในทนไดขด
เสนเพอระบชวงของคาปกตดงกลาวในกราฟ ดงนนผปวยทอยนอกกรอบดงกลาว จะหมายถง ผปวยทมระดบ
ฮอรโมนไทรอยด FT4 ทผดปกต ซงจะพบคา ETA ทผดปกตเชนกน โดยผปวย 3 รายทม ETA เทากบ 11 จะ
พบวาเปน Hyperthyroidism จรง สวนผปวยทม ETA ระดบ 10 จะพบวามระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 ทใกล
ระดบ Upper Normal Limit แตมระดบ TSH ทปกต อยางไรกดผปวยกลมทม ETA เทากบ 10 จงเปนกลมท
ควรเฝาระวงในการเกดการเปลยนเปน Overt hyperthyroidism ได
กราฟท 2 แสดงระดบฮอรโมนไทรอยด Free T3 (FT3) ในผปวย 108 ราย ท ETA ระดบตาง ๆ
จากภาพแสดงถงความสมพนธระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด FT3 กบ Estimated Thyroid Activity (ETA) ทมคา สมประสทธสหสมพนธ (r) เทากบ 0.816 ซงแปรผนตรงกบระดบคา ETA ของ ES teck อยางมนยส าคญทางสถต (p = .023) จากภาพคอผลระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด FT3 และ ETA ของผปวยทงสน 108 โดย 1 จด คอผปวย 1 ราย โดยระดบ ETA ทปกต คอชวงระหวาง 7-9 และระดบฮอรโมนไทรอยด FT3 ทปกต คอ 2.00-4.40 ng/dL ซงเปนคามาตรฐานทางหองปฏบตการโรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวง ในทนไดขดเสนเพอระบชวงของคาปกตดงกลาวในกราฟ ดงนนผปวยทอยนอกกรอบดงกลาว จะหมายถง ผปวยทมระดบฮอรโมนไทรอยด FT3 ทผดปกต ซงอาจจะพบคา ETA ทผดปกตเชนกน จากกราฟไมพบวามผปวยมคา FT3 ทเกนระดบ 4.40 mg/dL และถงแมผปวยมคา ETA เกนระดบ 9 กไมพบวามคา FT3 ทสงเกนปกต ส าหรบผปวย 2 รายทพบระดบ FT3 ทต ากวาชวงปกตพบ FT3 มคาเทากบ 1.64 ng/dL และ 1.87 mg/dL ซงเมอตรวจสอบขอมลเพมเตมพบวาผปวย 2 รายน มระดบ ETA และระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 และ TSH ทปกต
ดงนนจงไมไดจดผปวยวาเปน Hypothyroidism อยางไรกดการตรวจการท างานของตอมไทรอยด จะพจารณาตรวจหาระดบ FT4 หรอ T4 และ TSH เพราะนอกจากจะยนยนวามภาวะพรองฮอรโมนไทรอยดเกดขนจรง ยงสามารถบอกสาเหตและต าแหนงของการเกดได ส าหรบการตรวจระดบ T3 นนไมมประโยชน และอาจจะอยในเกณฑปกต เนองจากระดบ TSH ทสงขนใน hypothyroidism จะกระตนตอมไทรอยดสวนทเหลออยใหสราง T3 มากกวา T4 นอกจากนยงพบวามการเปลยนแปลงจาก T4 มาเปน T3 ทเนอเยอสวนปลาย ท าใหระดบซรม T3 ไมลดลง
กราฟท 3 แสดงระดบฮอรโมนไทรอยด TSH ในผปวย 108 ราย ท ETAระดบตาง ๆ
จากภาพแสดงถงความสมพนธระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด TSH กบ Estimated Thyroid Activity
(ETA) ทมคา สมประสทธสหสมพนธ (r) เทากบ (-) 0.267 ซงแปรผกผนกบระดบคา ETA ของ ES teck อยางม
นยส าคญทางสถต (p = .005) นนหมายถงหากมระดบ ETA ทเพมสงขน จะพบระดบฮอรโมนไทรอยด TSH ท
ลดลง แตไมไดมความสมพนธกนมากนก เนองจาก คาสมประสทธสหสมพนธ (r) ไมไดมคาเขาใกล 1 มาก แสดง
ถงความสมพนธทนอยลงตาม จากภาพคอผลระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด TSH และ ETA ของผปวยทงสน
108 โดย 1 จด คอผปวย 1 ราย โดยระดบ ETA ทปกต คอชวงระหวาง 7-9 และระดบฮอรโมนไทรอยด TSH ท
ปกต คอ 0.270-4.2 mU/L ซงเปนคามาตรฐานทางหองปฏบตการโรงพยาบาลมหาวทยาลยแมฟาหลวง ในทน
ไดขดเสนเพอระบชวงของคาปกตดงกลาวในกราฟ ดงนนผปวยทอยนอกกรอบดงกลาว จะหมายถง ผปวยทม
ระดบฮอรโมนไทรอยด TSH ทผดปกต ซงอาจจะพบคา ETA ทผดปกต ในทนพบคา TSH ทนอยกวาปกตใน
ผปวย 3 ราย และพบวาผปวยทง 3 รายดงกลาวมระดบ ETA เทากบ 11 และเปนผปวยทมระดบคา FT4 และ
TSH พบวาเปน Hyperthyroidism
ตารางท 2 ขอมลผลการตรวจฮอรโมนไทรอยดของผปวย โดยการท า Sensitivity and Specificity analysis ของเครองมอ ES teck โดยใชผลในการตรวจวดซรมอางอง
ขอมล จ านวนคนทใหผลบวกจาก ES
teck*
จ านวนคนทใหผลลบจาก ES teck*
รวม
จ านวนคนทเปน hyperthyroid** 3 0 3 จ านวนคนทปกต** 12 93 105
รวม 15 93 108
หมายเหต *ส าหรบ การวเคราะห ES teck ในทนจะนบผลของผปวยทมคาของ Estimated Thyroid Activity (ETA) ตงแตระดบฮอรโมนไทรอยดทมแนวโนมมากเกนไประดบ ETA > 9, ระดบฮอรโมนไทรอยดปกต ระดบ ETA เทากบ 7-9 และระดบฮอรโมนไทรอยดทมแนวโนมนอยเกนไป ETA < 7; ** เปนผลการตรวจ และวเคราะหผลจากการตรวจวดซรม
Sensitivity = TP/ (TP + FN) x100 = 3/ (3 + 0) x 100 = 100 Specificity = TN/ (TN + FP) x 100 = 93/ (93 + 12) x 100 = 88
ตารางท 3 ผลการตรวจฮอรโมนไทรอยดของผปวย โดยการท าการวเคราะหความเทยง (Reliability analysis) ของเครองมอ ES teck
ขอมล จ านวนผปวย จ านวนครงทท าการทดสอบ ES teck
Reliability*
ES teck 30** 3 0.965
หมายเหต *Cronbach’s alpha, ** ในผปวย 30 รายมผปวยเดมทไดรบการตรวจดวย ES teck เปน Hyperthyroid ทงสน 3 ราย
ขอมลผลคะแนนความพงพอใจของผปวยตอการตรวจวดการท างานของตอมไทรอยดการตรวจวดซรม และเครอง ES teck
ผลคะแนนความพงพอใจของผปวยตอการตรวจวดการท างานของตอมไทรอยดการตรวจวดซรมและสแกนรางกายตรวจดวยเครอง ES teck ประกอบดวยแบบสอบถามจ านวน 10 ขอดงน ไดแก ความนาเชอถอของเครองมอทไดรบการตรวจ, ความสะดวกสบายของเครองมอทไดรบ, ความพรอม/ความสะอาดขอเครองมอและอปกรณ, ความรสกกลวตอเครองมอทไดรบการตรวจ, ความพงพอใจตอระยะเวลาการตรวจ, ความรสกเจบขณะท าการตรวจวดทเกดจากเครองมอ, ความซบซอนของวธการตรวจวด, ความพงพอใจตอระยะเวลาการรอผล, ความพงพอใจตอผลตรวจทไดรบ พบวาผปวยไดใหคะแนนเฉลยในเรองของความนาเชอถอของเครองมอ ES teck ทงสน 4.68 ± 0.53 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 2.86 ± 0.50 คะแนน โดยเครอง ES teck ไดคะแนนเฉลยในเรองของความนาเชอถอของเครองมอมากกวาอยางมนยส าคญ (p < .001) คะแนนเฉลยความสะดวกสบายของเครองมอทไดรบการตรวจของเครองมอ ES teck ไดคะแนนเฉลยทงสน 4.24 ± 0.83 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 4.95 ± 0.21 คะแนน โดยการตรวจวดซรมไดคะแนนเฉลยในเรองของความสะดวกสบายของเครองมอทไดรบการตรวจมากกวาอยางมนยส าคญ (p < .001) คะแนนเฉลยความพรอม/ความสะอาดขอเครองมอและอปกรณของเครองมอ ES teck ทงสน 4.90 ± 0.30 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 2.39 ± 0.61 คะแนน โดยเครอง ES teck ไดคะแนนเฉลยในเรองความพรอม/ความสะอาดขอเครองมอและอปกรณมากกวาอยางมนยส าคญ (p < .001) คะแนนเฉลยความรสกกลวตอเครองมอทไดรบการตรวจ ของเครองมอ ES teck ทงสน 4.92 ± 0.28 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 4.45 ± 0.72 คะแนน โดยเครอง ES teck ไดคะแนนเฉลยในเรองความรสกกลวตอเครองมอและอปกรณมากกวาอยางมนยส าคญ (p < .001) คะแนนเฉลยความพงพอใจตอระยะเวลาการตรวจของเครองมอ ES teck ทงสน 2.01 ± 0.44 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 3.69 ± 0.66 คะแนน โดยเครอง ES teck ไดคะแนนเฉลยในความพงพอใจตอระยะเวลาการตรวจนอยกวาอยางมนยส าคญ (p < .001) คะแนนเฉลยความรสกเจบขณะท าการตรวจวดทเกดจากเครองมอของเครองมอ ES teck ทงสน 2.84 ± 0.37 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 4.28 ± 0.75 คะแนน โดยการตรวจวดซรมไดคะแนนเฉลยในความรสกเจบขณะท าการตรวจวดทเกดจากเครองมอมากกวาอยางมนยส าคญ (p = .002) คะแนนเฉลยความซบซอนของวธการตรวจวดของเครองมอ ES teck ทงสน 3.76 ± 0.84 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 1.00 ± 0.00 คะแนน โดยเครอง ES teck ไดคะแนนเฉลยในความซบซอนของวธการตรวจวดดวยเครองมอมากกวาอยางมนยส าคญ (p < .001) คะแนนเฉลยความพงพอใจตอระยะเวลาการรอผลของเครองมอ ES teck ทงสน 4.76 ± 0.43 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 2.31 ± 0.49 คะแนนโดยเครอง ES teckไดคะแนนเฉลยในความพงพอใจตอระยะเวลาการรอผลมากกวาอยางมนยส าคญ (p = .003) คะแนนเฉลยความพงพอใจตอผลตรวจทไดรบของเครองมอ ES teck ทงสน 3.04 ± 0.02 คะแนน และ คะแนนเฉลยของวธการตรวจวดซรมทงสน 3.00 ± 0.00 คะแนน โดยเครอง ES teckไดคะแนนเฉลยในความพงพอใจตอผลตรวจทไดรบมากกวาอยางมนยส าคญ (p = .045)
สรปและอภปรายผล ในการศกษาการวดระดบฮอรโมนไทรอยดโดยเครองมอ ES teck และตรวจวดจากซรม มผลของ
ความสมพนธโดยระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 กบ ETA ทมคา สมประสทธสหสมพนธ (r) เทากบ 0.689 ซงแปรผนตรงกบระดบคา ETA ของ ES teck อยางมนยส าคญทางสถต (p = .039) ชวงระหวางคา ETA ระดบ 7-9 และระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 ทปกต คอ 0.93-1.70 ng/dL โดยผปวย 3 รายทม ETA เทากบ 11 จะพบวาเปน Hyperthyroidism จรง สวนผปวยทม ETA ระดบ 10 จะพบวามระดบฮอรโมนไทรอยด FT4 ทใกลระดบ Upper Normal Limit แตมระดบ TSH ทปกต โดยอาจเปนกลมทควรเฝาระวงในการเกดการเปลยนเปน Overt hyperthyroidism ได ส าหรบความสมพนธระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด FT3 กบ ETA พบสมประสทธสหสมพนธ (r) เทากบ 0.816 ซงแปรผนตรงกบระดบคา ETA ของ ES teck อยางมนยส าคญทางสถต (p = .023) โดยระดบ ETA ทปกต คอชวงระหวาง 7-9 และระดบฮอรโมนไทรอยด FT3 ทปกต คอ 2.00-4.40 ng/dL อยางไรกดการตรวจการท างานของตอมไทรอยด จะพจารณาตรวจหาระดบ FT4 หรอ T4 และ TSH เพราะนอกจากจะยนยนวามภาวะพรองฮอรโมนไทรอยดเกดขนจรง ยงสามารถบอกสาเหตและต าแหนงของการเกดได ส าหรบการตรวจระดบ T3 นนไมมประโยชน และอาจจะอยในเกณฑปกต เนองจากระดบ TSH ทสงขนใน hypothyroidism จะกระตนตอมไทรอยดสวนทเหลออยใหสราง T3 มากกวา T4 นอกจากนยงพบวามการเปลยนแปลงจาก T4 มาเปน T3 ทเนอเยอสวนปลาย ท าใหระดบซรม T3 ไมลดลง ส าหรบความสมพนธระหวางระดบฮอรโมนไทรอยด TSH กบ ETA พบสมประสทธสหสมพนธ (r) เทากบ (-) 0.267 ซงแปรผกผนกบระดบคา ETA ของ ES teck อยางมนยส าคญทางสถต (p = .005) นนหมายถงหากมระดบ ETA ทเพมสงขน จะพบระดบฮอรโมนไทรอยด TSH ทลดลง แตเนองจากคา r ไมไดมคาเขาใกล 1 มาก แสดงถงความสมพนธทนอยลงตาม ในทนพบคา TSH ทนอยกวาปกตในผปวย 3 ราย และพบวาผปวยทง 3 รายดงกลาวมระดบ ETA เทากบ 11 และเปนผปวยทมระดบคา FT4 และ TSH พบวาเปน Hyperthyroidism โดยผลระดบฮอรโมนไทรอยดจากผปวย 108 รายในศกษานพบวาวธ ES teck กบการวดระดบฮอรโมนไทรอยดในกระแสเลอดดวยการตรวจวดซรม ใหผลการตรวจทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p = .007) ซงขดแยงกบสมมตฐานงานวจยทกลาววา การประเมนระดบฮอรโมนไทรอยดโดยการใชวธการสแกนรางกายดวยเครอง ES teck กบวธการตรวจวดซรม ใหผลการตรวจทไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต เนองจากเครองมอ ES teck จะสามารถใหผลตรวจของแนวโนมผปวยทมโอกาสเกดความผดปกตของระดบฮอรโมนไทรอยดทมากเกนไปได จงแตกตางจากการวเคราะหผลดวยการตรวจวดซรม ดงนนการตรวจดวยเครองมอ ES teck หากจะพจารณาวาผปวยเปน Hyperthyroidsim หรอไม นอกจากจะตองพจาณาทคา ETA แลวทเกน 9 ยงตองพจาณาอาการทางคลนกของผปวยประกอบดวย ซงการทผปวยม ETA เปน 10 และยงไมแสดงอาการทางคลนกอาจสามารถจดผปวยอยใน Subclinical hyperthyroidism หากประกอบกบผลการตรวจซรมทมระดบของ TSH ต ากวาปกต แต FT4 ปกต เปนตน ส าหรบ Subclinical hypothyroidism อาจจ าเปนตองมการวเคราะหคาพารามเตอรตวอน ๆ ทเกยวของกบ Basal Metabolic Rate (BMR) ของผปวยเพอประกอบการพจารณาวาผปวยมแนวโนมการท างานของตอมไทรอยดนอยเกนไป หรอเพอคดกรองผปวยทมภาวะ Subclinical hypothyroidism ในกรณทผปวยมคา ETA เทากบ 7 จากขอมลขางตน ทง Subclinical hyperthyroidism และ Subclinical hypothyroidism วธ ES teck สามารถชวยคดกรองผปวยได โดยตองมการพจารณาคาพารามเตอรอนๆ ประกอบ หรอพจารณาการตรวจวดซรมเพมเตม เปนตน ส าหรบ Sensitivity and specificity analysis และ Reliability ของเครองมอ ES teck เทากบรอยละ 100 , รอยละ 88 และ 0.965
ตามล าดบ ซงเมอเปรยบเทยบกบงานวจยทไดใชเครองมอ ES teck ในการวนจฉยความผดปกตอน ๆ (Abreu DS. et al,2011) ถอวา คา Sensitivity Specificity และ Reliability ของเครองมอ ES teck ในการวดความผดปกตของตอมไทรอยดคอนขางสง การศกษานจงสามารถสรปไดวาเครองมอ ES teck จะมประโยชนในการประเมนการท างานของตอมไทรอยดได ประกอบกบเปนวธการท Non-invasive สามารถใชไดงาย และสามารถพจารณาเปนเครองมอรวมกบการวนจฉยมาตรฐานไดแก การตรวจวดซรม เพอตรวจการท างานของตอมไทรอยดได และการทเครองมอ ES teck สามารถวเคราะหแนวโนม หรอโอกาสของความผดปกตตอมไทรอยดได จงเปนประโยชนในการดแลปองกนรกษาเบองตนตนเองของผปวย ตลอดจนการประเมนการรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย รวมถงปรบการด าเนนชวตประจ าวนเพอหลกเลยงความเสยงทมากขนตอความผดปกตนน ๆ ได ส าหรบบคลากรทางการแพทย ES teck จะเปนประโยชนเพอการวางแผนการปองกน ตดตามผลการรกษาใหกบผปวย ตลอดจนวางแผนรวมกบผปวยเพอปรบการด าเนนชวตประจ าวนอนจะน ามาสการลดความเสยงตอความผดปกตนน ๆ ของผปวยได ตามหลกของเวชศาสตรชะลอวยตอไป
จากขอมลทงหมดแสดงใหเหนวาเครอง ES teck อาจจะสามารถเปนทางเลอกหนงในการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดได แตอยางไรกดเนองจากยงมขอมลในดานงานวจยทนอย ดงนนการตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดดวยการตรวจวดซรมยงควรเปนวธการหลกมาตรฐานอย ซงการตรวจดวยวธ ES teck อาจยงใชประกอบในการตรวจมาตรฐานได และสามารถเปนเครองมอชวยในการคดกรองผปวยเบองตนได ขอเสนอแนะ
1. ผลของงานวจย สามารถน าไปเปนขอมลเบองตน หรอใชไปเปรยบเทยบส าหรบงานวจยอน ๆ เชน
การศกษาถงผปวยทมภาวะตอมไทรอยดผดปกตทผลตนอยเกนไปได ซงการศกษานไมพบผปวยทมภาวะดงกลาวน
หรอ น าไปเปนขอมลในการวดเบองตน หากตองการศกษาเพมเตมในแงมมของ Sensitivity หรอ Specificity หากม
การน าวธมาตรฐาน รวมกบเครองมอ ES teck
2. ผลของงานวจย สามารถน าเปนขอมลเบองตนในงานวจยทางเศรษฐศาสตร วเคราะหตนทน
ประสทธผล ระหวางการตรวจดวยเครองมอมาตรฐานกบการตรวจวดดวยเครองมอ ES teck เปนตน
3. การศกษาครงนเปนการศกษาขอมลของผปวยโดยทวไป ไมไดท าการศกษาในผปวยทเปนโรค หรอม
อาการผดปกตโดยตรง ท าใหมการเปรยบเทยบวเคราะหผลของความปกตของประชากรทมความผดปกตของ
รางกาย หรอเปนโรคนนนอยกวา ดงนนการศกษาในครงตอไปหากตองการเปรยบเทยบวเคราะหดวยวธ ES teck
กบการประเมนผลในกระแสเลอดดวยการตรวจวดซรม อาจลองท าในผปวยจรง เพอจะไดสามารถเหน
ผลเปรยบเทยบในกรณทอวยวะในรางกายเกดความผดปกต และสามารถขยายผลการศกษาเชอมโยงไปในกลม
ประชากรนไดอยางชดเจนยงขน
เอกสารอางอง Abreu DS, et al. Bioimpedance and chronoamperometry as an adjunct to prostate-specific
antigen screening for prostate cancer. Cancer Management and Research; 2011:3 109–116
Dipro JT, Talber RL, Yees GC, Matzke GR, Wells BG and Posey LM, editors. Pharmacotherapy : A Pathophysiologic Approach. 7th ed. New York: McGRAW-HILL; 2008
Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, Hauser SL,Longo DL, Jameson J, editors. Harrison’s manual of medicine. 16th ed. United States: McGraw-Hill Companies; 2005
Krejcie, Robert V. and Morgan, Daryle W. Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement 30 (1970): 607-610.