Upload
behattieu-hihi
View
2.558
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
I HC QUC GIA THNH PH H CH MINH TRNG I HC KINH T - LUT-------------
NGUYN TIN DNG
PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM TRONG HI NHP KINH T QUC T
Chuyn ngnh: KINH T HC M s: 62.31.03.01
LUN N TIN S KINH T
Ngi hng dn: PGS-TS. NGUYN VN LUN
Thnh ph H Ch Minh Nm 2010
i
LI CAM OANTi xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ring ti, Cc s liu v kt qu nu trong lun n l trung thc.
ii
MC LCTrang LI CAM OAN MC LC DANH MC CC CH VIT TT DANH MC CC BNG DANH MC CC BIU M U .01 Chng 1. C S L LUN V PHT TRIN XUT KHU LAO NG TRONG HI NHP KINH T QUC T......................................... 08 1.1. XUT KHU LAO NG... 08 1.1.1. Khi nim... 08 1.1.2. Mt s quan nim khc v xut khu lao ng...... 10 1.1.3. Cc hnh thc xut khu lao ng .. 12 1.1.4. Vai tr v tc ng ca xut khu lao ng trong nn kinh t th trng.. 13 1.1.4.1. Cc tc ng tch cc i vi nc xut khu lao ng 14 1.1.4.2. Cc tc ng tiu cc i vi nc xut khu lao ng. 17 1.1.4.3. Cc tc ng tch cc i vi nc nhp khu lao ng 18 1.1.4.4. Cc tc ng tiu cc i vi nc nhp khu lao ng.. 18 1.1.5. Cc ch tiu nh gi hiu qu xut khu lao ng... 19 1.2. PHT TRIN XUT KHU LAO NG TRONG HI NHP KINH T QUC T. 24 1.2.1. Khi nim.....24 1.2.2. Pht trin xut khu lao ng v hi nhp kinh t quc t.... 25
iii
1.2.3. Qun l trong pht trin xut khu lao ng. 28 1.2.3.1. Qun l nh nc v xut khu lao ng.. 30 1.2.3.2. Qun tr pht trin xut khu lao ng ca doanh nghip. 32 1.2.3.3. Qun l ngi lao ng lm vic nc ngoi.. 36 1.2.3.4. Hp ng trong xut khu lao ng... 38 1.2.4. Cc yu t tc ng n pht trin xut khu lao ng..40 1.2.4.1. Nhm cc yu t v cu trong xut khu lao ng.. 40 1.2.4.2. Nhm cc yu t v cung trong xut khu lao ng... 41 1.2.4.3. Nhm cc yu t v ti chnh v hiu qu kinh t ca xut khu lao ng. 43 1.2.4.4. Nhm cc yu t v c ch t chc v qun l xut khu lao ng.. 44 1.2.5. Mt s m hnh c lin quan n pht trin xut khu lao ng 46 1.2.5.1. M hnh lc y lc ht Ravenstien..46 1.2.5.2. M hnh chi ph Stouffer v Lowsy. 47 1.2.5.3. M hnh chi ph - li ch kinh t Sjaastad.. 48 1.2.6. M hnh nghin cu mc tc ng ca cc yu t n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam 49 1.3. KINH NGHIM XUT KHU LAO NG CA MT S NC.......... 52 1.3.1. Kinh nghim ca Philipin................................................................................... 52 1.3.2. Kinh nghim ca Thi Lan................................................................................. 54 1.3.3. Kinh nghim ca Indonesia................................................................................ 56 1.3.4. Kinh nghim ca Trung Quc............................................................................ 58 1.3.5. Bi hc kinh nghim t xut khu lao ng ca cc nc................................. 59 Tm tt chng 1...................................................................................................................... 62
iv
Chng 2. TNH HNH PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM TRONG THI K HI NHP KINH T QUC T VA QUA......... 63 2.1. TH TRNG LAO NG VIT NAM TRONG NHNG NM QUA.63 2.1.1. Cung lao ng 63 2.1.2. Cu lao ng....................................................................................................... 66 2.1.3. Quan h cung - cu lao ng.............................................................................. 68 2.2. NG LI, CH TRNG, CHNH SCH CA NG V NH NC V XUT KHU LAO NG........................................................... 69 2.3. TNH HNH PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM T NM 1991 N NAY.............................................................71 2.3.1. S lng lao ng xut khu.......71 2.3.2. Th trng xut khu lao ng73 2.3.3. Tnh hnh lao ng xut khu ti mt s th trng trng im.....74 2.3.3.1. Th trng Malaysia..75 2.1.3.2. Th trng i Loan.77 2.1.3.3. Th trng Hn Quc. 78 2.1.3.4. Th trng Nht Bn.... 82 2.1.3.5. Th trng Trung ng..83 2.3.4. Hnh thc xut khu lao ng.84 2.3.5. C cu lao ng xut khu..... 86 2.3.6. Tnh hnh doanh nghip xut khu lao ng .. 89 2.3.7. Tnh hnh to ngun lao ng xut khu.. 90 2.4. HIU QU KINH T - X HI CA XUT KHU LAO NG91 2.4.1. Hiu qu kinh t ca xut khu lao ng.. 91
v
2.4.1.1. i vi ngi lao ng 92 2.4.1.2. i vi doanh nghip xut khu lao ng. 95 2.4.1.3. i vi Nh nc v x hi 95 2.4.2. Hiu qu x hi ca xut khu lao ng... 97 2.5. NH GI MC TC NG CA CC YU T N S PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM QUA M HNH L THUYT THC NGHIM..... 98 2.5.1. M t c trng mu iu tra. 98 2.5.1.1. Gii tnh 98 2.5.1.2. Trnh hc vn. 99 2.5.1.3. Ngh nghip v ni cng tc 99 2.5.1.4. Thnh phn kinh t v hnh thc s hu ca doanh nghip xut khu lao ng... 100 2.5.1.5. Quy m doanh nghip xut khu lao ng101 2.5.2. Mc tc ng ca cc yu t n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam trong thi gian qua... 102 2.5.2.1. Mc pht trin xut khu lao ng Vit Nam...102 2.5.2.2. Mc tc ng ca cc yu t n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam trong thi gian qua...103 3.5.3. So snh tm quan trng v mc tc ng ca cc yu t n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam........108 2.6. NHNG HN CH V NGUYN NHN YU KM CA PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM THI GIAN QUA.... 110
vi
2.6.1. Nhng hn ch ca pht trin xut khu lao ng thi gian qua.110 2.6.1.1. Hn ch t th trng xut khu lao ng.. 111 2.6.1.2. Hn ch t qun l nh nc v xut khu lao ng.112 2.6.1.3. Hn ch t qun l lao ng lm vic nc ngoi 113 2.6.1.4. Hn ch t ngun lao ng xut khu. 114 2.6.1.5. Hn ch t doanh nghip xut khu lao ng 115 2.6.1.6. Hn ch t hiu qu kinh t - x hi ca xut khu lao ng...117 2.6.2. Nguyn nhn ca yu km v hn ch trong thi gian qua...118 Tm tt chng 2.122 Chng 3. NH HNG V CC GII PHP PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM TRONG HI NHP KINH T QUC T 123 3.1. C IM TNH HNH TH TRNG LAO NG QUC T V TH TRNG LAO NG VIT NAM TRONG THI GIAN TI...123 3.1.1. Th trng lao ng quc t trong thi gian ti...123 3.1.2. Th trng lao ng Vit Nam trong thi gian ti...125 3.2. NHNG C HI V THCH THC I VI PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM TRONG THI GIAN TI........ 127 3.2.1. C hi128 3.2.2. Thch thc130 3.3. QUAN IM, PHNG HNG, MC TIU PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM TRONG HI NHP QUC T..............131 3.3.1. Quan im pht trin xut khu lao ng Vit Nam thi gian ti.................... 131
vii
3.3.2. Phng hng v mc tiu pht trin xut khu lao ng Vit Nam n nm 2020 v tm nhn nhng nm tip theo.............................................. 132 3.3.2.1. Th trng xut khu lao ng.......................................................................132 3.3.2.2. S lng lao ng xut khu..........................................................................144 3.3.2.3. C cu lao ng xut khu............................................................................ 146 3.3.2.4. C ch v b my qun l xut khu lao ng 148 3.3.2.5. Hiu qu kinh t x hi............................................................................... 150 3.4. CC GII PHP PHT TRIN XUT KHU LAO NG VIT NAM TRONG HI NHP KINH T QUC T ..151 3.4.1. Gii php v th trng xut khu lao ng..151 3.4.2. Gii php v ngun lao ng xut khu.... 152 3.4.3. Gii php qun l v h tr ca nh nc v xut khu lao ng..156 3.4.3.1. Qun l nh nc v xut khu lao ng..156 3.4.3.2. Tng cng vai tr ca Hip hi Xut khu lao ng Vit Nam.158 3.4.4. Gii php v qun l ngi lao ng lm vic nc ngoi159 3.4.5. Gii php v doanh nghip xut khu lao ng. 161 3.4.6. Gii php v cng tc thng tin, tuyn truyn v xut khu lao ng.....163 3.4.7. Gii php v ti chnh cho xut khu lao ng.164 3.4.7.1. Tin dch v.....164 3.4.7.2.Tin mi gii... 164 3.4.7.3. Tin k qy165 3.4.7.4. Chnh sch h tr v cho ngi lao ng vay vn.166 3.4.7.5. Thnh lp Qu ri ro xut khu lao ng.168
viii
3.4.7.6. Pht huy hiu qu hot ng Qu h tr vic lm ngoi nc...168 3.4.8. Gii php v hnh thc xut khu lao ng.. 169 3.4.9. Gii php v hu xut khu lao ng......170 3.5. KIN NGH171 3.5.1. Kin ngh i vi cc c quan qun l nh nc .. 171 3.5.1.1. Quc hi 171 3.5.1.2. Chnh ph. 171 3.5.1.3. B Lao ng, Thng binh v X hi. 172 3.5.1.4. Cc B, Ngnh v y ban nhn dn cc cp c lin quan....174 3.5.2. i vi cc doanh nghip xut khu lao ng..175 3.5.3. i vi ngi lao ng...177 Tm tt chng 3178 KT LUN....... 179 DANH MC CNG TRNH CNG B CA TC GI DANH MC TI LIU THAM KHO PH LC
ix
DANH MC CC CH VIT TTASEAN CNH-HH DN-T-GD DN FDI KTN KT-XH L L,TB v XH T chc cc nc ng Nam Cng nghip ha hin i ha Dy ngh o to Gio dc Doanh nghip u t trc tip t nc ngoi Kinh t i ngoi Kinh t - x hi Lao ng Lao ng, Thng binh v X hi T chc Lao ng Quc t T chc Di c Quc t Qun l nh nc Tu nghip sinh Thc tp sinh X hi ch ngha Xut khu Xut khu lao ng Tiu Vng quc rp Thng nht T chc Thng mi Th gii
- ILO - IOM QLNN TNS TTS XHCN XK XKL UAE WTO
3 D (difficult, dirty, dangerous) Nng nhc, bn, nguy him
x
DANH MC CC BNGTrang Bng 2.1: Quy m dn s v lc lng lao ng Vit Nam........................................ 64 Bng 2.2: Quy m v c cu lao ng c vic lm Vit Nam .................................... 66 Bng 2.3: S lng lao ng Vit Nam i lm vic nc ngoi............................... 72 Bng 2.4: C cu ngnh ngh ca lao ng xut khu............................................................ 87 Bng 2.5: Thu nhp bnh qun hng thng ca ngi lao ng ti mt s th trng... 92 Bng 2.6: Hiu qu kinh t ca ngi lao ng ti mt s th trng ........................ 93 Bng 2.7: Ngun thu thu t doanh nghip xut khu lao ng ... 96 Bng 2.8: Thng k tng th (One-Sample Statistics)...............................................102 Bng 2.9: Kim nh trung bnh tng th ( One-Sample Test )......103 Bng 2.10: H s tng quan (Coefficientsa).............105 Bng 2.11: So snh tm quan trng v mc tc ng n xut khu lao ng Vit Nam...109 Bng 3.1: Mt s d bo v lc lng lao ng Vit Nam.126 Bng 3.2: D bo s lng lao ng xut khu Vit Nam thi gian ti....145 Bng 3.3: Tng hp ngnh ngh ca th trng xut khu lao ng Vit Nam ....147
xi
DANH MC CC HNH V S Trang S 1.1: Di chuyn lao ng quc t v xut khu lao ng .....9 S 1.2: Quy trnh qun tr xut khu lao ng ti doanh nghip ........32 S 1.3: Chin lc pht trin th trng xut khu lao ng ......33 S 1.4: M hnh qun l lao ng lm vic nc ngoi........36 S 1.5: Cc yu t tc ng n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam.....50 Hnh 2.1: S lng lao ng Vit Nam i lm vic mt s th trng trng im..75 Hnh 2.2: Hnh thc xut khu lao ng ... 85 Hnh 2.3: C cu lao ng xut khu theo chuyn mn k thut.. 86 Hnh 2.4: Gii tnh... 99 Hnh 2.5: Trnh hc vn....... 99 Hnh 2.6: Ngh nghip v ni lm vic..... 100 Hnh 2.7: Thnh phn kinh t v hnh thc s hu.....100 Hnh 2.8: S lng CB-CNV lm vic trong lnh vc xut khu lao ng.....101 Hnh 3.1: D bo dn s th gii trong tui lao ng....125 S 3.2: M hnh qun l lao ng Vit Nam lm vic nc ngoi . 160 .
1
M U1. L do chn ti Vit Nam l nc ang pht trin, c dn s hn 86 triu ngi, ng th 14 trn th gii v th 7 ti Chu , hng nm vi mc tng dn s trung bnh khong 1 triu ngi, l nc c nhiu li th v sc lao ng. Sau hn 20 nm i mi, m ca, hi nhp v pht trin theo kinh t th trng nh hng x hi ch ngha (XHCN), nn kinh t nc ta t c nhng thnh tu to ln trn nhiu lnh vc. Tuy nhin, do tnh trng gia tng nhanh v dn s v lao ng (L), dn n nhu cu vic lm lun l vn gay gt, bc xc i vi ng, Nh nc v ton x hi. Chng trnh gii quyt vic lm quc gia hng nm vn khng p ng ht nhu cu vic lm ca ngi lao ng. Trong qu trnh hi nhp kinh t quc t v xu hng ton cu ha, Vit Nam ang c nhiu c hi pht huy li th v ngun nhn lc, trao i hng ho Sc lao ng. Mt khc, trong iu kin t nc ta hin nay, hn 70 % lao ng sng nng thn, trnh chuyn mn tay ngh thp, tin cng sc lao ng r, sc p vic lm ln, mi nm c khong 1,6 triu ngi cn vic lm. Chnh v vy, xut khu lao ng (XKL) khng nhng l ch trng ln ca ng v Nh nc, m cn l mt chin lc quan trng lu di gp phn gii quyt vic lm, pht trin ngun nhn lc, tng thu nhp cho ngi lao ng, tng cng quan h kinh t i ngoi, thc hin tng trng v pht trin kinh t bn vng gn lin vi cng bng x hi. XKL ca nc ta bt u t nhng nm 1980 thng qua hnh thc a L sang cc nc XHCN lm vic theo Hip nh hp tc quc t v lao ng. T nm 1991 n nay, XKL c chuyn dn theo c ch th trng c s qun l ca nh nc theo nh hng XHCN. Gn 30 nm a lao ng ra nc ngoi lm vic, XKL ca nc ta c nhng bc pht trin r rt, s L a i hng nm v hiu qu nm sau u t cao hn nm trc, Hin nay c khong 500 ngn L lm vic 41 nc v vng lnh th. Tuy nhin phi khng nh rng nhng kt qu t c cho n nay cha tng xng vi tim nng ca t nc. XKL tuy c nhng quan im ch trng ch o ng n nhng cch lm cn mang nng tnh sn xut nh, manh mn, n sn m thiu
2
i tnh khoa hc, cch t chc bi bn, cch lm c chiu su v di hn, thiu s nh hng mang tnh chin lc v lu di. Vic duy tr v pht trin XKL ca nc ta ang ng trc nhng thch thc to ln bi th trng hn hp v lun bin ng kh lng, cht lng L thp, kh nng cnh tranh yu, tnh hnh lao ng nc ngoi phc tp, h thng DN XKL cn non tr. Pht trin XKL ca nc ta kh li cng kh khn hn khi th trng lao ng quc t ngy cng cnh tranh gay gt, cc nc XKL trong khu vc c iu kin tng ng ang ra sc dnh git th trng, gim gi sc lao ng, cng c v nng cao cht lng ngun nhn lc, t chc XKL v qun l lao ng nc ngoi bi bn, c s nh hng v h tr ti a ca nh nc, trong khi cc nc tip nhn L li c xu hng gim dn nhp khu L ph thng, tng L k thut cao, L lnh ngh, ngoi ra cc nc ny ang chu tc ng bi cuc khng hong ti chnh quc t v suy gim kinh t ton cu nh hng trc tip n vic lm, thu nhp, i sng ca ngi L. Chnh v vy, mun y mnh v pht trin bn vng XKL trong thi gian ti chng ta cn c mt cch lm bi bn, c nh hng chin lc lu di, cn c nhng bc i thch hp, khng nng vi vi cc gii php hp l v ng b. Xut pht t nhng l do trn, tc gi chn ti nghin cu "Pht trin xut khu lao ng Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t" lm lun n tin s thuc chuyn ngnh kinh t hc. 2. Tnh hnh nghin cu ca ti T trc n nay, c nhiu cng trnh nghin cu khoa hc, lun vn thc s, lun n tin s nghin cu cc kha cnh khc nhau lin quan n hot ng XKL, Cc cng trnh tiu biu m tc gi lun n tip cn: (1) Lun n ph tin s ca nghin cu sinh Trn Vn Hng nm 1996 Cc gii php nhm i mi qun l nh nc v xut khu lao ng Vit Nam trong giai on 1995-2010. Lun n thuc chuyn ngnh kinh t, qun l v k hoch ha quc dn nhm lm r vn lin quan n qun l nh nc (QLNN) v XKL theo c ch th trng, phn tch thc trng QLNN v XKL v nhng bi hc kinh nghim t thc tin ca XKL Vit Nam ng thi xut quan im, gii php i mi QLNN v XKL.
3
(2) Lun n tin s ca NCS Nguyn th Phng Linh nm 2004 Mt s gii php i mi qun l ti chnh v XKL Vit Nam theo c ch th trng. Lun n thuc chuyn ngnh ti chnh-lu thng tin t v tn dng vi mc ch tp trung lm r vn qun l ti chnh trong XKL, phn tch hin trng qun l ti chnh XKL ca nc ta tm v m, nu ra nhng tn ti v hn ch cng vi nguyn nhn ca n v xut mt s gii php i mi cng tc qun l ti chnh v XKL Vit Nam theo c ch th trng. (3) Cng trnh nghin cu ca TS.Trn Th Thu nm 2006 Nng cao hiu qu qun l xut khu lao ng ca cc doanh nghip trong iu kin hin nay. Cng trnh nghin cu c TS. Trn Th Thu tin hnh trn c s thc tin XKL ti Cng ty Cung ng nhn lc quc t v Thng mi (SONA) vi mc ch lm r khi nim v s cn thit nng cao hiu qu qun l XKL ti cc doanh nghip XKL ca Vit Nam, nh gi hiu qu qun l XKL ca cc doanh nghip XKL Vit Nam v a ra cc gii php nng cao hiu qu qun l XKL ca cc doanh nghip XKL n nm 2010. (4) n Dy ngh cho lao ng i lm vic nc ngoi n nm 2015 c Th tng Chnh ph ph duyt ngy 07/02/2006 quyt nh s 33/2006/Q-TTg. n nhm mc ch pht trin ngun lao ng p ng yu cu v s lng, cht lng, c cu ngnh ngh cho th trng lao ng nc ngoi, Th tng Chnh ph ph duyt n ny vi nhng mc tiu c th v cc bc i ph hp vi tng giai on pht trin xut khu lao ng phn u n nm 2015 100% lao ng xut khu qua o to trong c 40% chuyn mn k thut cao. (5) ti nghin cu khoa hc cp thnh ph Nhng gii php nng cao s lng v cht lng lao ng xut khu lao ng ca TP. H Ch Minh ca Cng ty Dch v xut khu Lao ng v Chuyn gia (SULECO) lm ch nhim ti (nghim thu thng 5/2007). Trn c s hin trng xut khu lao ng ca TP. H Ch Minh nhng nm qua v kt qu iu tra ngi lao ng xut khu ca Cng ty SULECO, ti a ra c mt s gii php nng cao s lng v cht lng lao ng xut khu TP. H
4
Ch Minh , gp phn vo vic thc hin thnh cng chin lc pht trin kinh t-x hi 2001-2010 ca thnh ph. Tuy vy hn ch ca ti l mi dng li trong vic nghin cu i vi lao ng xut khu ca TP. H Ch Minh nh l mt trung tm kinh t - vn ha ln, nhng khng mang tnh c trng cho xut khu lao ng c nc, do y khng phi l ni cung cp ngun lao ng xut khu ln trong nhng nm qua, v bn thn cng ty SULECO vi c cu lao ng xut khu hin c khng c trng cho c cu v thc trng xut khu lao ng Vit Nam trong giai on hin nay. Tm li, cc cng trnh nghin cu v n trn c nhng vn lin quan n ti ca lun n m tc gi la chn. Th nhng, vn cha c cng trnh no nghin cu mt cch h thng v ton din c v mt l lun v thc tin v pht trin xut khu lao ng Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t. y l mt vn cn kh mi m v cha c mt nghin cu khoa hc no cng b trng vi tn v ni dung ca ti lun n la chn. 3. i tng, mc ch, nhim v v phm vi nghin cu 3.1. i tng nghin cu i tng nghin cu ca ti lun n l XKL v pht trin bn vng xut khu lao ng Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t bao gm pht trin th trng XKL, pht trin ngun nhn lc trong xut khu lao ng, pht trin h thng doanh nghip, c s php l, c ch, chnh sch v c s h tng phc v xut khu lao ng. 3.2. Mc ch ca lun n Mc ch nghin cu ca ti lun n gm: - Nghin cu v c kt nhng vn v c s l lun ca pht trin xut khu lao ng trong hi nhp kinh t quc t, ng thi a ra mt s kinh nghim pht trin xut khu lao ng ca mt s nc c iu kin v c cu lao ng tng ng vi nc ta c th vn dng vo pht trin xut khu lao ng Vit Nam. - Phn tch v nh gi ton din tnh hnh pht trin xut khu lao ng Vit Nam t nm 1991 n nay khi m xut khu lao ng chuyn sang hot ng theo c ch th
5
trng c s qun l ca Nh nc theo nh hng x hi ch ngha. Ch ra nhng u im, tn ti, hn ch cng vi nhng nguyn nhn ca n. - Trn c s quan im, ch trng ca ng v Nh nc v xut khu lao ng, a ra nh hng chin lc, phng hng, mc tiu pht trin xut khu lao ng Vit Nam t lm c s xut cc gii php c bn c tnh ng b nhm pht trin bn vng xut khu lao ng trong thi gian ti. 3.3. Nhim v ca lun n Lun n lm sng t c s l lun v XKL, phn tch nhng tc ng ca XKL n pht trin kinh t - x hi ca nc xut khu cng nh nhp khu lao ng, ng thi phn tch cc yu t tc ng n pht trin XKL Vit Nam trong iu kin hi nhp kinh t quc t. Trn c s s liu s cp v th cp, kt qu iu tra x hi hc, minh chng v trao i thc t, lun n phn tch v nh gi thc trng XKL ca nc ta trong thi gian va qua, hiu qu kinh t-x hi m XKL mang li ng thi ch ra tn ti, hn ch v nguyn nhn ca chng lm c s cho vic nh hng sau ny. Trn c s bi cnh kinh t th gii, tnh hnh th trng lao ng trong v ngoi nc, quan im, phng hng v mc tiu XKL Vit Nam trong thi gian ti lun n a ra cc gii php ng b cng h thng kin ngh c tnh thc tin cao nhm pht trin XKL Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t. 3.4. Phm vi nghin cu Phm vi vn nghin cu: Cc vn c nghin cu c lin quan n pht trin XKL ca Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t. Song y l vn ln, phc tp nn lun n ch nghin cu v XKL trc tip, l loi hnh dch v a ngi lao ng bao gm c chuyn gia v tu nghip sinh, thc tp sinh i lm vic c thi hn nc ngoi c t chc, hp php thng qua cc hip nh chnh ph, cc t chc chnh ph, phi chnh ph, cc hp ng ca t chc dch v c cp giy php xut khu lao ng, hoc theo cc hp ng nhn thu khon cng trnh, cc d n u t ra nc ngoi, cc hp ng nng cao tay ngh hoc theo cc hp
6
ng c nhn. Lun n khng c iu kin nghin cu v xut khu lao ng ti ch, xut khu lao ng gip ranh, xut khu lao ng phi chnh thc. Phm vi khng gian nghin cu: Lao ng Vit Nam lm vic nc ngoi nht l nhng th trng trng im nh: Nht Bn, Hn Quc, i Loan, Malaysia, Trung ng v mt s th trng khc. Phm vi thi gian nghin cu: XKL ca nc ta bt u t nhng nm 1980 thng qua hnh thc a L n cc nc XHCN lm vic theo hip nh hp tc quc t v L, tuy vy vic nghin cu XKL trong giai on ny ch mang ngha lch s. V vy, lun n ch i su nghin cu giai on t nm 1991 n nay, khi m XKL chuyn sang hot ng theo c ch th trng c s qun l ca nh nc. 4. Phng php nghin cu Lun n s dng nhiu phng php nghin cu thc hin mc ch ra: - Phng php phn tch, tng hp, thng k, nh tnh, nh lng kt hp vi t duy khoa hc v duy vt bin chng h thng ho cc c s l lun v XKL, vai tr v hiu qu ca XKL trong nn kinh t th trng, thc trng XKL Vit Nam v cc gii php pht trin bn vng XKL trong hi nhp kinh t quc t thi gian ti. - Phng php nh tnh v phng php nh lng nhm xc nh cc yu t tc ng v mt l thuyt, xy dng m hnh nghin cu mc tc ng ca cc yu t ny n pht trin xut khu lao ng Vit Nam theo hm hi quy tuyn tnh bi, kt hp vi phng php chuyn gia tin hnh kho st v phng vn trc tip cc chuyn gia v nh qun l v xut khu lao ng v nh gi kt qu thu c bng chng trnh SPSS nhm xc nh h s hi quy ca tng yu t cng nh s dng Excell nh gi tm quan trng ca cc yu t ny n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam. Trn c s kt hp vi cc phng php phn tch, tng hp, nh gi cc yu t tc ng n xut khu lao ng Vit Nam trong thi gian qua, so snh vi tm quan trng ca cc yu t ny n s pht trin bn vng xut khu lao ng Vit Nam nhm cng c thm nhng nhn nh v hn ch v yu km ca xut khu lao ng Vit Nam trong thi gian qua cng nh nhng nguyn nhn ca n ng thi lm c s cho vic a ra cc gii
7
php v kin ngh pht trin bn vng xut khu lao ng Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t thi gian ti. 5. Nhng ng gp mi ca lun n Vi mc ch v nhim v ra, khi lun n hon thnh s c nhng ng gp mi v mt l lun v thc tin sau: - B sung v lm phong ph c s l lun v thc tin v xut khu lao ng, pht trin xut khu lao ng trong hi nhp kinh t quc t, nh gi vai tr ca xut khu lao ng trong nn kinh t th trng, xc nh cc yu t tc ng v xy dng m hnh nh gi tc ng ca cc yu t ny n s pht trin ca xut khu lao ng Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t. - nh gi mt cch ton din tnh hnh pht trin xut khu lao ng ca nc ta t nm 1991 n nay, ch ra nhng kt qu t c v cha t c, ng thi a ra cc tn ti v hn ch cng vi nhng nguyn nhn ca n. - a ra cc nh hng chin lc, cc mc tiu pht trin xut khu lao ng, nh gi kh nng hon thnh cc mc tiu , t xut h thng cc gii php c bn, ng b, c tnh kh thi kt hp vi cc kin ngh i vi c quan qun l nh nc, doanh nghip xut khu lao ng v ngi lao ng nhm y mnh v nng cao hiu qu hot ng xut khu lao ng trong iu kin hi nhp kinh t quc t. 6. Kt cu ca lun n Ngoi phn m u, kt lun, bng biu, mc lc, danh mc ti liu tham kho, ph lc, ni dung lun n bao gm 3 chng: Chng 1: C s l lun v pht trin xut khu lao ng trong hi nhp kinh t quc t Chng 2: Tnh hnh pht trin xut khu lao ng Vit Nam trong thi k hi nhp kinh t quc t va qua Chng 3: nh hng v cc gii php pht trin xut khu lao ng Vit Nam trong hi nhp kinh t quc t
8
Chng 1 C S L LUN V PHT TRIN XUT KHU LAO NG TRONG HI NHP KINH T QUC TXut khu lao ng, mt loi hnh hot ng kinh t i ngoi, ngy cng tr thnh xu hng tt yu v c tnh bc thit i vi nhiu nc trn th gii trong tin trnh hi nhp v tham gia vo phn cng lao ng quc t. 1.1. XUT KHU LAO NG 1.1.1. Khi nim Nhm pht huy ti a cc mt tch cc v hn ch cc tc ng tiu cc do di chuyn L quc t mang li, nc xut khu tin hnh qun l, h tr v cho php cc t chc a L hoc cho php c nhn ngi L ra nc ngoi lm vic, y chnh l hot ng XKL. XKL l hot ng mang tnh KT-XH, em li li ch khng ch cho quc gia xut khu m c quc gia nhp khu cng nh cc bn tham gia nh: t chc dch v XKL, ngi L v ch s dng L. Vy, XKL l s di chuyn L quc t c thi hn, c t chc, v mc ch kinh t, c php lut cho php, di s qun l v h tr ca nh nc. Hay hiu theo Lut ngi lao ng Vit Nam i lm vic nc ngoi theo hp ng Xut khu lao ng l qu trnh a ngi lao ng i lm vic c thi hn nc ngoi hp php c qun l v h tr ca nh nc theo hp ng ca cc doanh nghip hot ng dch v, cc t chc s nghip, cc doanh nghip trng thu, nhn thu, cc t chc, c nhn u t ra nc ngoi, hp ng nng cao tay ngh, hoc theo hp ng c nhn gia ngi lao ng v ch s dng lao ng[16]. Ngi L khi ra nc ngoi lm vic th gi l ngi L xut c, Nc m h ra i c gi l nc xut c. Ngi L khi n nc khc gi l ngi L nhp c v nc tip nhn gi l nc nhp c. Xut khu lao ng l mt loi hnh dch v c bit, tnh cht c bit th hin ch y l hot ng xut khu Sc lao ng. Sc lao ng ca con
9
ngi l mt hng ho c bit, do con ngi l ch s hu v c con ngi ton quyn s dng v nh ot trong mua bn trn th trng trong nc v quc t. Mt khc, cng vi ngi lao ng, cc t chc XKL va l i tng b qun l ca Nh nc, li va l ch th ca hot ng XKL, a ngi lao ng i lm vic nc ngoi v qun l ngi lao ng, chu s iu chnh an xen ca nhiu lnh vc php lut. Do , XKL l hot ng lin quan n con ngi, n cc DN, chu tc ng ca nhiu yu t ch quan, khch quan phc tp. Ni mt cch khc, XKL l hot ng KT-XH phc tp v nhy cm. T hin tng di chuyn lao ng quc t t do n xut khu lao ng phn nh mt qu trnh pht trin kinh t-x hi, quan h lao ng ca mi quc gia. l qu trnh nhn thc vai tr ca ngi lao ng, li th ngun nhn lc trong mi nc v s phn cng lao ng quc t. Mi quan h gia xut khu lao ng v di chuyn lao ng quc t c th hin trong s 1.1.
S 1.1: Di chuyn lao ng quc t v xut khu lao ng
10
Di chuyn lao ng quc t v xut khu lao ng tuy cng c ni hm ging nhau, l di c lao ng t quc gia ny n quc gia khc lm vic v mc ch kinh t , nhng gia chng c s khc nhau v cht. Vic di chuyn lao ng ngoi xut khu lao ng mang tnh t php, t do, c khi l bt hp php cn di chuyn lao ng trong XKL mang tnh t gic, c t chc, c mc ch, c thi hn, c s cho php v di s qun l v h tr ca nh nc. Khi ni n XKL, phi c hiu l xut khu Sc lao ng ca con ngi, do ngi lao ng s dng sc lao ng ca mnh bn cho ch s dng lao ng nc ngoi, sng v lm vic nc ngoi theo hp ng lao ng k kt. Nn quan h mua - bn sc lao ng trong XKL l quan h lao ng c yu t nc ngoi, c bit phc tp, c th hin 3 c im sau: V kinh t: Sc lao ng ni y phi l sc lao ng c gi tr v gi tr s dng, v phi c xem l hng ha. Bn c sc lao ng cn c tr ngang gi, ph hp vi gi c th trng v khng tri vi php lut. Cn bn mua sc lao ng phi tnh ton lm sao sau khi mua sc lao ng v s dng n phi c hiu qu. V x hi: Sc lao ng ni y c ni hm rng, bao gm cc nhn t th lc, tr lc v tm lc ca ngi lao ng. ng thi n cng l vn ca con ngi, phn nh trnh dn tr, cht lng v tnh nng ng x hi ca ngun nhn lc t nc. V quan h lao ng c yu t nc ngoi: Th hin sau khi ngi lao ng xut cnh, sng v lm vic nc ngoi, th ngoi vic chu s iu chnh ca php lut nc xut khu, ngi lao ng cn chu s chi phi bi php lut, cc quan h kinh t, vn ho, x hi v phong tp qun ca nc s ti v cc iu c quc t m nc xut khu v nc nhp khu cng tham gia. 1.1.2. Mt s quan nim khc v xut khu lao ng C th ni, xut khu lao ng c ni hm a ngha, n cha ng s di c v vic lm hay s di chuyn lao ng quc t, s trao i quc t sc lao
11
ng, to cng n vic lm ngoi nc hay a ngi lao ng i lm vic nc ngoi. V vy, hin nay trn th gii trong cc vn kin, ti liu, cng trnh nghin cu s dng rt nhiu khi nim ng ngha vi xut khu lao ng. - Trao i quc t v sc lao ng: L hin tng ngi lao ng i lm thu, di chuyn ra nc ngoi nhm mc ch kim vic lm sinh sng. y ni ln s trao i, mua bn sc lao ng c tnh quc t hay trn phm vi quc t. Tuy vy li khng ch ra c vic trao i c ngang gi hay khng, c s qun l v h tr ca nc xut c v nhp c hay khng, ngi lao ng ra nc ngoi lm vic c thi hn hay khng. Do vy thut ng ny khng phn nh y bn cht v ni dung ca xut khu lao ng theo c ch th trng. - Hp tc quc t v lao ng: Cc ti liu quc t v T chc Lao ng Quc t (ILO) hu nh khng s dng thut ng ny. Hp tc quc t v lao ng nhm ch vic trao i sc lao ng khng ngang gi v khng phn nh ng quan h cung cu v sc lao ng v cc quy lut ca th trng lao ng quc t, n ch c s dng trong mt khong thi gian nht nh ch s trao i lao ng gia mt s nc x hi ch ngha trc y trn tinh thn gip v tng tr ln nhau. - To vic lm ngoi nc: Hin nay mt s nc nh Philippin, Malaysia, Singapore... ang s dng thut ng ny. y ta c th thy dng To vic lm ngoi nc phn bit vi To vic lm trong nc, nhng khng ni ln c ngi L ra nc ngoi lm vic c thi hn hay khng. Do vy thut ng ny khng c tnh khi qut cao v di chuyn lao ng quc t v khng phn nh y bn cht v ni dung ca XKL theo c ch th trng. - a ngi i lm vic nc ngoi theo hp ng: Vit Nam t nm 1991 n nay, khi nim ny c s dng trong cc ngh nh ca Chnh ph, B Lut lao ng hoc nhiu vn bn php lut khc. Ti Lut sa i B Lut lao ng (hiu lc t 1/1/2003), Khi nim a ngi i lm vic nc ngoi v Xut khu lao ng c s dng ng thi. Thng 11 Nm 2006 B Lut ngi lao ng Vit Nam i lm vic nc ngoi theo hp ng c Quc Hi kha 10
12
thng qua v c hiu lc t ngy 01/7/2007, khi nim a ngi i lm vic nc ngoi c lut ha. V vy, cng vi Xut khu lao ng, a ngi i lm vic nc ngoi l cch gi hp php, tuy nhin thut ng ny cha phn nh ht bn cht v ni dung ca xut khu lao ng. Xut khu lao ng thc cht l trao i quc t yu t sn xut Sc lao ng, thut ng ny c s dng ti nhiu gio trnh, ti liu nghin cu ca cc trng i hc v vin nghin cu vi ngha , n va th hin li th so snh sc lao ng ca ngun nhn lc nc xut khu, va th hin mc tiu gii quyt vic lm, con ng ngn nht tng thu nhp, pht trin ngun nhn lc, tng kim ngch xut khu, tng trng, pht trin bn vng v hi nhp, l thut ng hin nay c quc t tha nhn v c tnh khi qut cao. Do , vic s dng ng thi thut ng Xut khu lao ng, v thut ng a ngi i lm vic nc ngoi theo hp ng c th chp nhn c. 1.1.3. Cc hnh thc xut khu lao ng Hin nay xut khu lao ng c thc hin theo nhiu hnh thc sau: Cn c vo hp ng a lao ng ra nc ngoi: XKL c thc hin thng qua hip nh gia cc Chnh ph; Theo hp ng gia cc doanh nghip XKL; Hnh thc thu bao cng trnh, u t nc ngoi; Hp ng nng cao tay ngh v theo hp ng n l ca ngi lao ng vi ch s dng lao ng. Cn c vo khng gian di chuyn ca ngi lao ng: XKL trc tip l vic di chuyn lao ng c t chc, c thi hn, t nc ny n nc khc lm vic km theo thay i ch , l hnh thc ch yu trong trao i quc t sc lao ng hin nay; XLK gip ranh l hin tng ngi lao ng ca cc nc c chung bin gii qua li kim vic lm, nhng khng km thay i ch tm thi hay vnh vin; XKL ti ch l ngi lao ng lm vic ngay trn nc mnh trong cc khu ch xut, khu cng nghip c vn u t nc ngoi; XKL phi chnh thc l ngi lao ng ra nc ngoi tm vic lm bt hp php, hnh thc ny chim t l nh, nhng ri ro cho ngi lao ng rt cao.
13
Cn c vo cht lng lao ng xut khu: XKL c tay ngh hay cn gi l xut khu chuyn gia, k thut vin, lao ng lnh ngh; Xut khu lao ng tay ngh thp hoc khng c tay ngh hay cn gi l XKL ph thng. Hng di chuyn ca hai loi lao ng ny cng khc nhau. Trong khi lao ng c tay ngh thng di chuyn song hnh vi lung vn u t t nc pht trin n nhng nc km pht trin hn th lao ng ph thng li c hng di chuyn ngc li t nhng nc km pht trin n nhng nc pht trin hn. Cc hnh thc xut khu lao ng ca Vit Nam Hin nay, XKL ca Vit Nam c tin hnh theo cc hnh thc sau: - Thng qua cc doanh nghip dch v, t chc s nghip c php hot ng a ngi lao ng i lm vic nc ngoi. - Thng qua cc doanh nghip trng thu, nhn thu hoc t chc, c nhn u t ra nc ngoi c php a ngi lao ng i lm vic nc ngoi. - Thng qua hnh thc a tu nghip sinh, thc tp sinh i thc tp nng cao tay ngh nc ngoi. - Theo hp ng c nhn L trc tip k kt vi ch s dng L nc ngoi. Xut khu lao ng c nghin cu trong lun n ny l xut khu lao ng trc tip, l loi hnh dch v a ngi lao ng bao gm c chuyn gia v tu nghip sinh, thc tp sinh i lm vic c thi hn nc ngoi c t chc, hp php thng qua cc hip nh chnh ph, cc t chc chnh ph, phi chnh ph, cc hp ng ca t chc dch v c cp giy php xut khu lao ng, hoc theo cc hp ng nhn thu khon cng trnh, cc d n u t ra nc ngoi, cc hp ng nng cao tay ngh hoc theo cc hp ng c nhn. 1.2.4. Vai tr v tc ng ca xut khu lao ng Xut khu lao ng ng mt vai tr quan trng trong qu trnh pht trin kinh t-x hi v m rng quan h kinh t i ngoi, n c tc ng khng ch tch cc m c tiu cc khng ch i vi nc xut c m c nc nhp c.
14
1.1.4.1. Cc tc ng tch cc i vi nc xut khu lao ng Xut khu lao ng c nhiu tc ng tch cc i vi s pht trin ca nc xut khu lao ng nh: ng gp vo tng trng v chuyn dch c cu kinh t; To cng n vic lm; Pht trin ngun nhn lc; Gp phn vo n nh x hi, an ninh quc phng; Thc hin chnh sch x hi; M rng quan h kinh t i ngoi; Tng cng giao lu vn ha v hiu bit ln nhau gia cc dn tc. - ng gp vo tng trng v pht trin kinh t- x hi XKL gp phn vo tng trng kinh t t nc c phn nh trn hai phng din: Mt l, ton dng ngun nhn lc t nc lm tng thu nhp quc gia, XKL to c hi cho mt b phn lao ng tht nghip hoc thiu vic lm c c hi sn xut ra hng ha v dch v nc khc lm tng thu nhp cho ngi lao ng, gia nh h, tng doanh thu cho DN XKL, to chuyn bin mi v phn cng L x hi c v chiu rng, tng bc theo chiu su; Hai l, nng cao tim lc ca nn kinh t th hin c s vt cht, kh nng tch lu ni b ca nn kinh t thng qua cc khon thu ngn sch t ngi lao ng, DN XKL v cc t chc h tr khc. Xut khu lao ng lm tng cu lao ng trn th trng lao ng nc xut khu dn n lm gim s cng thng quan h cung, cu lao ng to p lc tng thu nhp cho ngi lao ng a n mt bng thu nhp ca ngi lao ng nc xut c tin gn hn mt bng thu nhp ngoi nc, t lm tng thu nhp cho ngi lao ng v x hi, gp phn tng sc mua, tng cu, m rng th trng hng ha v to iu kin cho sn xut hng ha v dch v pht trin. - Gp phn vo vic chuyn dch c cu kinh t Di tc ng ca cc quy lut kinh t v vai tr ch ng qun l, iu tit, nh hng kinh t v m ca Nh nc, XKL c sc lan ta nhanh trong nn kinh t, gp phn chuyn dch c cu L v kinh t theo ngnh, theo vng, theo hng m. + Theo c cu ngh: Thng qua XKL tay ngh ca mt b phn ngi lao ng c nng ln nh c o to, o to li khi lm vic nc ngoi, t gp phn hnh thnh i ng cng nhn c chuyn mn k thut hin i, c trnh
15
ngoi ng v tc phong cng nghip p ng mt phn nhu cu i hi ca cc nh u t theo chiu su to nn s chuyn dch kinh t theo c cu ngh. + Theo c cu ngh: Thng qua XKL tay ngh ca mt b phn ngi lao ng c nng ln nh c o to, o to li khi lm vic nc ngoi, t gp phn hnh thnh i ng cng nhn c chuyn mn k thut hin i, c trnh ngoi ng v tc phong cng nghip p ng mt phn nhu cu i hi ca cc nh u t theo chiu su to nn s chuyn dch kinh t theo c cu ngh. - To vic lm, gp phn n nh x hi, an ninh-quc phng Hng nm xut khu lao ng gii quyt cng n vic lm cho hng triu lao ng, khng nhng lao ng i lm vic nc ngoi theo chng trnh xut khu lao ng m c lao ng ca doanh nghip, cc trung tm gii thiu vic lm, cc trng o to khi tham gia thc hin chng trnh xut khu lao ng. S lao ng c a ra nc ngai lm vic hin nay phn ln l nng thn, ang tht nghip hoc bn tht nghip. Chnh lc lng ny khi c a i lm nc ngoi vi mc thu nhp hp l gp phn lm n nh tnh hnh, lm thay i b mt nng thn, n nh x hi, gi vng an ninh - quc phng. - Gp phn gii quyt chnh sch x hi Nh nc s dng XKL nh l cng c gii quyt cc vn x hi nh gii quyt cng n vic lm, nng cao dn tr, xa i gim ngho, chnh sch vi gia nh c cng vi cch mng, con em gia nh thng binh lit s. nhm u tin con em cc i tng ny c tham gia XKL, nht l nhng th trng c thu nhp tt, tuyn dng vi s lng hn ch. Ngoi ra ngi lao ng khi trng tuyn i lm vic nc ngoi cn c i th mt phn tin o to ngh, hc ngoi ng v gio dc nh hng, c cc ngn hng thng mi, nht l Ngn hng Chnh sch-X hi cho vay u i vi mc li sut thp lo chi ph trc khi xut cnh. - Gp phn pht trin ngun nhn lc t nc Nh XKL m nh nc quan tm v c chnh sch o to, o to li cho mt b phn L lm cho cht lng ngun nhn lc tng bc c ci thin.
16
i a s ngi L khi i lm vic nc ngoi c iu kin nng cao kh nng chuyn mn, tay ngh. Thng qua XKL ngi lao ng n lm vic ti cc nh my x nghip vi cng ngh tin tin, tc phong cng nghip hin i, qun l sn xut khoa hc, c iu kin tip xc vi th gii bn ngoi. V vy, sau khi kt thc thi gian lm vic nc ngoi trnh tay ngh, tc phong, k lut lao ng, ngoi ng, hiu bit ca ngi lao ng c nng ln r rt, to nn mt lc lng lao ng cht lng cao, gp phn nng cao cht lng ngun nhn lc t nc. Thc t cho thy, mt lng ln lao ng trc khi i xut khu lao ng l nhng nng dn, sau khi i lm vic nc ngoi h tr thnh nhng ngi cng nhn hin i c tay ngh, ngoi ng, tc phong cng nghip p ng tt nhu cu ca cc nh u t, nht l u t nc ngoi. - a nhanh tin b - khoa hc k thut mi vo sn xut kinh doanh Ngi lao ng khi lm vic nc ngoi c tip cn vi cc cng ngh hin i, cc tin b khoa hc v k thut mi, h c th hc hi, bt trc v khi v nc p dng cc kin thc, kinh nghim ca mnh vo sn xut kinh doanh ti qu nh. y chnh l lc lng chuyn giao cng ngh, khoa hc k thut nhanh nht v hiu qu nht gp phn vo qu trnh a nhanh cng ngh mi vo sn xut v qun l thc y nhanh qu trnh CNH, HH t nc. - Gp phn m rng quan h kinh t i ngoi Xut khu lao ng ngy cng ng vai tr quan trng trong hot ng kinh t i ngoi, thc y qu trnh hi nhp kinh t th gii v phn cng lao ng quc t, thc y cc quan h tn dng, ti chnh, quan h hp tc gia cc quc gia, y mnh xut khu hng ha, nng cao nng lc cnh tranh ca sc lao ng trn th trng quc t. n lt n, chnh cc quan h kinh t i ngoi li to iu kin cho vic m rng xut khu lao ng. Vic gia nhp v tham gia vo cc t chc quc t khu vc v th gii to iu kin m rng v pht trin bn vng xut khu lao ng. XKL cn l cu ni giao lu vn ha, tng cng hiu bit ln nhau gia cc dn tc, nng cao v tr chnh tr v uy tn nc XKL trn trng quc t.
17
1.1.4.2. Cc tc ng tiu cc i vi nc xut khu lao ng Ngoi nhng tc ng tch cc l ch yu, xut khu lao ng c nhng tc ng tiu cc n i sng, x hi v kinh t ca nc XKL nh: - C th gy khan him cc b lao ng ni a mt s nc XKL, trong mt s lc, mt s ni c th gy khan him cc b lao ng trong cc lnh vc cn lao ng gin n cng nh lao ng i hi tay ngh cao, nht l nhng nc v khu vc c tc pht trin kinh t nhanh, phong tro XKL tng cao nhng li thiu k hoch pht trin ngun nhn lc bn vng. Ngoi ra hin tng chy mu cht xm ra nc ngoi cng gy nhiu kh khn cho nc xut khu lao ng ch yu l cc nc ang pht trin trong qu trnh cng nghip ha hin i ha t nc. - nh hng xu n trt t an ton-x hi Khi ngi L ra nc ngoi lm vic ngoi nhng kin thc, tay ngh tip thu t nc ngoi h cn tip nhn c nhng thi h, tt xu ca x hi nc nhp c, nht l L c trnh thp. Khi v nc h mang theo nhng thi xu v n c tc ng tiu cc n i sng x hi ti qu nh. Ngoi ra ngoi t ngi lao ng gi v gia nh trong mt s trng hp khng c s dng hiu qu, b tiu xi hoang ph nh n chi, c bc, nghin ht. dn n li bing lao ng gy mt trt t x hi. Mt khc khi ngi lao ng ra nc ngoi lm vic lm thiu vng tr ct gia nh gy tm l khng tt n ngi thn qu nh c th dn n nhng bi kch gia nh nh con ci h hng,v chng khng tin tng nhau, ly d, m au, bnh tt. - Lm gia tng ti phm hnh s Do thng tin khng y , cc t chc XKL yu km, qun l XKL bung lng, ch tiu xut khu lao ng thp trong khi s lng lao ng mun i lm vic nc ngoi cao, ngi lao ng nng vi mun c ra nc ngoi lm vic nn xy ra tnh trng tiu cc nh t lt, hi l, la o hoc ngi lao ng phi tr cc mc ph qu cao, nht l nhng th trng thu nhp cao. iu ny lm tng ti phm hnh s, gy phc tp v nh hng n an ninh v trt t x hi.
18
1.1.4.3. Cc tc ng tch cc i vi nc nhp khu lao ng Xut khu lao ng khng ch tc ng tch cc n nc xut c m cn c nc nhp c thng qua cc ni dung sau: - Gii quyt nhu cu thiu ht lao ng Vic nhp khu lao ng gp phn ci thin tnh hnh kham him lao ng ti nc tip nhn, lm tng cung lao ng, gim cng thng cung cu trn th trng lao ng, nht l nhng cng vic m lao ng bn x khng mun lm hoc khng quen lm nh cng vic nng nhc, bn thu, c hi, n iu v nhng cng vic c mc thu nhp thp hoc nhng cng vic m th trng L trong nc thiu ht. - Tit kim cc chi ph u t ban u cho ngi lao ng Vic nhp khu L tit kim cho nc nhp c mt khon chi ph u t ban u ng k. Nu khng nhp khu L, nc tip nhn phi b mt khon chi ph nui dng o to cng dn nc mnh n tui L. Trong khi , i vi lao ng nhp c nc tip nhn hu nh khng phi b mt khon chi ph no cho vic trong vic nui dy ngi L n tui trng thnh. Mt khc nu nhp khu L c tay ngh cn tit kim cho nc nhp c mt khon chi ph o to khng nh. - Gp phn pht trin kinh t v tch ly cho x hi Lao ng nhp c khi tham gia vo qu trnh sn xut, tiu dng ti nc nhp khu s gp phn nh b ca mnh vo pht trin KT-XH nc tip nhn L v ng thi qua cc khon ng gp ca mnh nh thu thu nhp, ph bo him x hi, bo him y t v cc loi ph khc lm gia tng phn tch ly cho x hi nc tip nhn. 1.1.4.4. Cc tc ng tiu cc i vi nc nhp khu lao ng Ngoi cc tc ng tch cc m xut khu lao ng mang li cho nc nhp khu lao ng cn c nhng tc ng tiu cc nh: - Gy tr tr trong vic p dng tin b khoa hc v i mi cng ngh Ch s dng lao ng da vo vic nhp khu lao ng khng lnh ngh vi gi r nn t quan tm n vic p dng cc tin b khoa hc k thut vo sn xut
19
cng nh vic i mi cc trang thit b, cng ngh hin i, gy kh khn cho vic pht trin kinh t v bo v mi trng bn vng. - Mt s ngnh qu ph thuc vo lao ng nhp c Mt s ngnh kinh t nh khai khong, xy dng, sn xut theo dy chuyn, chm sc sc khe, khi s dng nhiu lao ng nhp c, s l thuc vo ngun lao ng nc ngoi v nh hng n s pht trin bn vng, lao ng nhp c ch n lm vic thi gian ngn thng l 3 n 5 nm nn lun khng n nh v s lng v trnh chuyn mn, cha k n vic nhp khu lao ng cn ph thuc vo chnh sch nhp c ca chnh ph v tnh hnh kinh t chnh tr, quan h kinh t i ngoi gy th ng cho ch s dng lao ng trong qu trnh hoch nh chnh sch pht trin sn xut kinh doanh ca mnh. - To ra cng ng lao ng nhp c Vic tip nhn vi khi lng ln lao ng nc ngoi to ra cc cng ng nhp c t cc nc khc nhau, h mang n khng ch nhng iu tt m c nhng thi h tt xu trong li sng, sinh hot lm nh hng n an ninh trt t x hi, gy mt on kt cng ng, gy nn nhng phn ng bi xch dn tc c th lm xu quan h hu ngh gia cc nc. cc nc nhp c u c h thng php lut tip nhn lao ng nc ngoi theo hng bo h quyn li cho cng dn nc mnh lm cho ngi lao ng nc ngoi khng c hng cc quyn li nh cng dn nc s ti. Mt khc do hn ch v ngoi ng nn vic chp hnh php lut gp kh khn lm cho ngi lao ng nc ngoi t ti, sng khp kn, d vi phm php lut hoc khng bit vn dng kin thc php lut bo v quyn li chnh ng ca mnh. 1.1.5. Cc ch tiu nh gi hiu qu xut khu lao ng Khi cp n hiu qu XKL l ni n hiu qu KT-XH m hot ng ny mang li cho nc xut c bao gm c DN XKL v ngi L, l s th hin quan h gia kt qu kinh t v x hi ca XKL vi cc ngun lc to ra n, c xem xt trn 3 mt l : (i) Hiu qu v mt kinh t. (ii) Gii quyt cc vn ca x hi. (iii) Hiu qu v o to nhn lc v tip nhn khoa hc k thut. Khi nh gi hiu
20
qu XKL cn xc nh hiu qu ngn hn, hiu qu di hn, phi t hiu qu ngn hn trong hiu qu di hn, ly hiu qu ngn hn pht trin hiu qu di hn, ly hiu qu di hn lm mc tiu nh hng cho hiu qu ngn hn. Trn c s nhm ra cc nh hng, chin lc, mc tiu v cc sch lc, cc bc i v gii php thch hp cho tng giai on thu c hiu qu KT-XH cao nht. nh gi hiu qu pht trin XKL c thc hin thng qua cc thc o c bn sau: [41, tr.6] - S lng lao ng thng xuyn lm vic nc ngoi S lng L lm vic nc ngoi trong mt thi k c xc nh theo: Ltx = Ltxj-1 + Lj Lvj Tr. : + Ltx: S lng lao ng lm vic nc ngoi trong thi k j (1.1)
+ Ltxj-1: S lng lao ng lm vic nc ngoi cui thi k j-1 + Lj: + Lvj: + j: S lng lao ng a i lm vic nc ngoi trong thi k j S lng lao ng v nc trong thi k j L thi k nghin cu, thng c tnh 1 nm, 2 nm, 5 nm
Ch tiu ny phn nh s lng L thng xuyn lm vic nc ngoi v c th tnh cho tng DN XKL, tng th trng tip nhn L v cho c nn kinh t nc XKL, l ch tiu cn bn lm c s tnh ton cc chi tiu khc trong XKL. - T trng lao ng xut khu c tay ngh trong tng s lao ng xut khu T trng lao ng c tay ngh trong tng s L xut khu c tnh theo: Lcnj Rcn = ------------- x 100 (%) Lj Tr. : + Rcn: T trng lao ng xut khu c tay ngh trong tng s lao ng xut khu trong thi k j + Lcnj: S lao ng c tay ngh i lm vic nc ngoi trong thi k j + Lj: S lng lao ng i lm vic nc ngoi trong thi k j (1.2)
21
+ j:
L thi k nghin cu, thng c tnh 1 nm, 2 nm, 5 nm
Ch tiu ny phn nh cht lng lao ng xut khu i lm vic nc ngoi. iu ny ni ln mt cht ca xut khu lao ng, thng qua nh nc c k hach v cc bin php nhm nng cao cht lng ngun nhn lc XKL. - T trng lao ng xut khu trong tng s lao ng cn vic lm T trng L xut khu trong tng s lao ng cn vic lm c tnh nh sau: Lj Rl = ------------- x 100 (%) Lfj Tr. :+ Rl: T trng L xut khu trong tng s L cn vic lm ca thi k j + Lj: S lng lao ng i lm vic nc ngoi trong thi k j + Lfj: S lng lao ng cn vic lm trong thi k j + j: L thi k nghin cu, thng c tnh 1 nm, 2 nm, 5 nm (1.3)
T trng lao ng xut khu trong tng s lao ng cn vic lm phn nh kh nng gii quyt vic lm ngoi nc ca xut khu lao ng trong tng s lao ng cn vic lm ca x hi, lm gim bt s cng thng trong gii quyt vic lm ca nc xut c, gp phn gim bt t l tht nghip. - Mc tit kim vn u t to vic lm do xut khu lao ng mang li Mc tit kim vn u t to vic lm do XKL to nn c tnh nh sau: Mtk = St x Lj (1.4)
Tr. : + Mtk: Mc tit kim u t to vic lm trong nc trong thi k j + St: Sut u t trung bnh cho mt vic lm mi trong nuc trong thi k j
+ Lj: S lng lao ng i lm vic nc ngoi trong thi k j + j: L thi k nghin cu, thng c tnh 1 nm, 2 nm, 5 nm
Chi tiu ny cho bit, xut khu lao ng trong thi k j tit kim c bao nhiu vn i vi nc xut c cho u t to vic lm trong nc.
22
- Th phn lao ng xut khu ti mt th trng ngoi nc Th phn L xut khu ti mt th trng ngoi nc c tnh nh sau: Ltxj Rl = ------------- x 100 (%) Lnnj Tr. + Rl: Th phn L XK ti th trng ngoi nc nht nh trong thi k j + Ltxj: S lao ng lm vic nc ngoi trong thi k j + Lnnj:S lng L nc ngoi lm vic ti th trng nht nh trong thi kj + j: L thi k nghin cu, thng c tnh 1 nm, 2 nm, 5 nm (1.5)
Chi tiu ny phn nh t l lao ng xut khu ca mt nc trong tng s lao ng nc ngoi ti mt th trng xut khu lao ng nht nh, l kh nng chim lnh th trng lao ng nc ngoi ca xut khu lao ng mt nc. Da vo ch tiu ny Chnh ph nc xut khu lao ng c gii php tng cng hay hn ch lao ng nc mnh n th trng xut khu lao ng c th ph hp vi chin lc pht trin xut khu lao ng ca nc mnh. - T l lao ng xut khu hon thnh hp ng T l lao ng hon thnh hp ng c tnh theo cng thc sau: Lhtj Rht = ------------- x 100 (%) Ltxj Tr. : + Rht: T l lao ng hon thnh hp ng trong thi k j + Lhtj: S lao ng hon thnh hp ng trong thi k j + Ltxj: S lng lao ng lm vic nc ngoi theo hp ng trong thi k j + j: L thi k nghin cu, thng c tnh 1 nm, 2 nm, 5 nm (1.6)
T l ny phn nh mc hon thnh hp ng lin quan n mt th trng vi mt loi hnh L c th, t l ny cng cao th s thnh cng ca th trng ny cng cao v l mt trong cc ch tiu phn nh hiu qu pht trin th trng XKL.
23
- T sut hiu qu kinh t ca xut khu lao ng Ch tiu ny c tnh da trn mc thu nhp rng ca 1 ngi lao ng lm vic nc ngoi v 1 ngi lao ng lm vic trong nc. Pnj K = ------------- x 100 (%) Ptj Tr. :+ K: L t sut hiu qu kinh t xut khu lao ng thi k j + Pnj: L mc thu nhp rng ca lao ng lm vic nc ngoi, thi k j + Ptj: L mc thu nhp rng ca lao ng lm vic trong nc, thi k j + j: L thi k nghin cu, thng c tnh 1 nm, 2 nm, 5 nm (1.7)
Chi tiu ny cho bit, ngi L lm vic nc ngoi c hiu qu bng bao nhiu % so vi ngi L lm vic trong nc trong cng mt thi k. Chi tiu ny cng c th dng nh gi hiu qu L ca 2 th trng khc nhau. - Mc sinh li xut khu lao ng Mc sinh li xut khu lao ng c tnh nh sau:
F=
( Pnj Ptj)j =1
k
(1 + r ) j
T
(1.8)
Tr. :+ F: Mc sinh li ca xut khu lao ng + Pnj: L mc thu nhp rng ca lao ng lm vic ngoi nc nm j + Ptj: L mc thu nhp rng ca lao ng lm vic trong nc nm j + j: S nm lao ng lm vic nc ngoi (j = 1 n k )
+T: Tng s tin lao ng phi b ra trc khi i lm vic nc ngoi + r: Li sut ngn hng ti nc xut khu lao ng Mc sinh li XKL phn nh s chnh lch thu nhp thun k vng khi i lm nc ngoi so vi lm vic trong nc ca ngi L ti mt th trng
24
nht nh, mc sinh li ny c th tnh cho tng L, cho mt th trng ngoi nc hoc cho c nn kinh t ca nc XKL. - Mc thu nhp quc dn cho t nc t xut khu lao ng Mc thu nhp quc dn bao gm thu nhp ca ngi lao ng, thu nhp cho ngn sch nh nc, thu nhp doanh nghip c lin quan xut khu lao ng do ngi lao ng ng gp. n,m Qj = l,k Tr. : + Qj: Thu nhp quc dn t XKL trong thi k j. + Pj: Thu nhp rng ca ngi L chuyn v nc trong thi k j. + Pjc: Thu nhp cho ngn sch nh nc do doanh nghip xut khu lao ng ng gp trong thi k j. + Pjq: Thu nhp cho ngn sch nh nc do L ng gp trong thi k j + Exj: H s quy i ngoi t + l,n: Bin s lao ng lm vic nc ngoi. + k,m: Bin s th trng xut khu lao ng. + j: Thi k nghin cu, thng thng l 1 nm, 2 nm, 5 nm . (Pj + Pjq +Pjc ) x Exj (1.9)
Ch tiu ny ni ln kh nng ng gp ca ngi lao ng xut khu vo thu nhp quc dn ca nc XKL thng qua s tin lao ng chuyn v nc, doanh thu ca DN XKL, v ng gp ca ngi L vo ngn sch nh nc. 1.2. PHT TRIN XUT KHU LAO NG TRONG HI NHP KINH T QUC T 1.2.1. Khi nim Pht trin XKL l mt qu trnh tng trng c phn nh thng qua s gia tng v mt s lng cng nh s thay i v c cu, cht lng, t trng cc
25
thnh phn tham gia v cc cu thnh to nn XKL. S pht trin XKL phi cha ng yu t bn vng, c nn tng, hiu qu v n nh, pht huy cc mt tch cc ng thi hn ch cc mt tiu cc tc ng n nc xut c cng nh nc nhp c khng ch thi gian trc mt m c lu di. Pht trin XKL phi ph hp vi mc tiu pht trin ngun nhn lc v pht trin KT-XH theo tng giai on ca nc xut c trong hi nhp kinh t quc t, trn c s nhu cu th trng ngoi nc v kh nng p ng ngun lc nc XKL. S pht trin XKL c o lng thng qua vic so snh cc kt qu m XKL t c vi cc ch tiu ca k hoch ra hoc so snh vi cc kt qu t c trong qu kh c tnh n tc pht trin, quy m, c cu, t trng, cht lnglin quan n th trng XKL, ngun nhn lc xut khu hng nm v thng xuyn lm vic nc ngoi, thu nhp, iu kin sng v lm vic ca ngi L, Kim ngch XKL, hnh thc a i, i ng cc t chc XKL, c s h tng v php l XKL, qun l nh nc v XKL. T c th hiu Pht trin xut khu lao ng l vic y mnh v nng cao hiu qu hot ng xut khu lao ng gn lin vi yu t bn vng ph hp vi mc tiu pht trin ngun nhn lc v pht trin kinh t - x hi ca nc xut c theo tng giai on trn c s nhu cu lao ng ca nc nhp c bao gm pht trin th trng, pht trin ngun nhn lc, pht trin cc t chc xut khu lao ng, pht trin hnh thc a lao ng ra nc ngoi, pht trin c ch qun l v c s h tng phc v xut khu lao ng v pht trin qun l nh nc v xut khu lao ng. 1.2.2. Pht trin xut khu lao ng v hi nhp kinh t quc t Pht trin XKL ngy nay gn lin vi qu trnh hi nhp kinh t quc t v tham gia vo phn cng L quc t. Qu trnh hi nhp to iu kin cho XKL pht trin, ng thi thng qua XKL cc nc ngy cng hi nhp su rng vo th trng L quc t. Hi nhp kinh t quc t thc y s pht trin ca th trng L v ngun nhn lc t nc. Cc nc tham gia c nhiu iu kin khai thc mi tim nng, ngun lc trong v ngoi nc pht trin v s dng hiu qu ngun nhn lc. Xu hng ton cu ha ang to ra cc dng chy v
26
vn, cng ngh, khoa hc k thut v dch v. Nc no bit tn dng nhng c hi thu ht vn u t nc ngoi s c iu kin pht trin kinh t t nc. Mun s dng hiu qu ngun lc ny cn c s chun b v nng cao trnh v mi mt t ci tin phng thc qun l, i mi cng ngh, tng nng sut Ldn n s pht trin mnh m ngun nhn lc v m rng th trng L. Trong qu trnh hi nhp, s cnh tranh trn mi lnh vc, c bit trong lnh vc kinh t ngy cng quyt lit v gay gt, li th v ti nguyn, v tr a l khng cn c ngha nh trc m v kh cnh tranh c hiu qu nht chnh l cht lng v vic s dng hiu qu ngun nhn lc. V vy, cc nc ngy cng ch trng u t nhm pht trin v nng cao cht lng ngun nhn lc. n nay, cc nh kinh t khng nh rng u t cho con ngi l u t c hiu qu nht, n quyt nh kh nng tng trng v pht trin bn vng ca mi quc gia. Chnh v vy, cc quc gia u xem vn pht trin ngun nhn lc l mt b phn quan trng trong chin lc pht trin kinh t x hi t nc, thng qua cc chnh sch gio dc v o to, chm sc sc khe, vic lm, an sinh x hi nng cao cht lng ngun nhn lc. Thc tin cho thy nc no bit tn dng v chun b tt ngun nhn lc s chim lnh c th trng L th gii v c v tr quan trng trong phn cng L quc t, ch c tng cng u t pht trin ngun nhn lc c v s lng v cht lng ph hp vi nhu cu i hi ca th trng L trong v ngoi nc mi tn dng hiu qu cc c hi ca hi nhp kinh t quc t pht trin kinh t t nc. Xu hng ton cu ha v hi nhp kinh t quc t to ra nhiu c hi v iu kin cho cc nc ang pht trin c li th v ngun nhn lc y mnh XKL v tham gia tch cc vo phn cng lao ng quc t, iu l do: Th nht: Tham gia hi nhp kinh t quc t to iu kin cho cc nc c iu kin m rng quan h kinh t, chnh tr, ngoi giao. l c hi xm nhp vo th trng lao ng cc nc nhm m rng th trng xut khu lao ng, to nhiu c hi lm vic nc ngoi cho ngi lao ng.
27
Th hai: Qu trnh ton cu ha v khu vc ha dn n vic hnh thnh cc t chc lin kt quc t khu vc v lin khu vc, cc nc thnh vin loi b dn cc ro cn trong vic i li, c tr ca cng dn cc nc, ng thi cng nhn ln nhau v bng cp, tay ngh ca ngi lao ng, tin ti to nn th trng lao ng chung trong khu vc v trn th gii, to iu kin cho vic t do di chuyn sc lao ng gia cc nc thnh vin a n pht trin xut khu lao ng ca cc nc. Th ba: Cng vi tin b khoa hc k thut, h thng thng tin lin lc pht trin, doanh nghip v ngi lao ng d dng hn trong vic tip cn cc thng tin v nhu cu L ca cc nc, cc iu kin tuyn chn, lm vic, iu kin n , php lut lm cho cung v cu trong XKL xch li gn nhau hn. Th t: Cng vi hi nhp kinh t quc t nhiu DN u t ra nc ngoi hoc nhn thu, trng thu nc ngoi ko theo kh nng a L n cc nh my, cng trng nc ngoi lm vic, iu ny lm tng cu trong XKL. Th nm: Qu trnh hi nhp to iu kin y mnh u t nc ngoi, mt mt lm tng nhu cu v i hi cao v cht lng lao ng trong nc, nhng mt khc li to iu kin cho ngi L c c hi nng cao tay ngh ca mnh nc ngoi thng qua cc chng trnh TNS, TTS trao i chuyn gia v lm cho L an tm hn sau khi v nc s c c hi c lm vic ti cc nh my c vn u t nc ngoi, ph hp vi kinh nghim v tay ngh ca mnh. Th su: Qu trnh hi nhp to nhiu iu kin cho vic nng cao cht lng ngun nhn lc thng qua nhiu hnh thc hp tc khoa hc k thut, chuyn giao cng ngh, hp tc trong o to, gio dc to nn ngun lao ng cht lng cao nhm y mnh xut khu lao ng. Hin nay, theo T chc Di c Quc t (IOM), trn th gii c khong 60 nc vi hn 200 triu lao ng bnh qun 34 ngi trn th gii th c 1 ngi sng v lm vic ngoi nc ca h, trong chu chim khong 50%, s lao ng ny di c ti 200 nc, ch yu Chu u khong 33%, Bc M 20%,
28
15% Chu Phi v 12% cc nc rp, 10 % ng Bc v ng Nam . Theo Ngn hng Th gii cng b trong bo co v cc ngun ti tr pht trin ton cu nm 2008 th s ngoi t m ngi L gi v qu nh t 328 t USD, n tr thnh ngun ti chnh ln th 2 cho cc nc ang pht trin sau ngun vn u t trc tip nc ngoi v gp gn 3 ln ngun vin tr pht trin chnh thc (ODA) ca cc nc giu [89]. Cng theo Ngn hng Th gii, nu cc nc ang pht trin gia tng trung bnh xut khu lao ng hng nm 10% so vi hin nay th s ngi ngho ti nhng nc ny s gim i 2% [17, tr.140]. 1.2.3. Qun l trong pht trin xut khu lao ng Qun l trong pht trin XKL l mt loi hnh qun l kinh t-x hi gn lin vi yu t con ngi, ng vai tr quyt nh n s thnh cng ca hot ng a ngi lao ng ra nc ngoi lm vic. C th hiu Qun l l s tc ng c k hoch, sp xp t chc,ch huy, iu khin, hng dn, kim tra ca ch th qun l (c nhn hay t chc) i vi cc qu trnh x hi v hot ng ca con ngi, chng pht trin ph hp vi quy lut, t ti mc ch ra ca t chc v ng ch ca nh qun l, vi chi ph thp nht [42, tr.341]. Cc ch th, i tng ca qun l pht trin XKL bao gm: - Ngi lao ng lm vic nc ngoi: Bao gm tu nghip sinh, thc tp sinh, chuyn gia v ngi lao ng gi chung l lao ng xut khu, l cng dn ca nc xut c, c iu kin tham gia vo cc chng trnh XKL theo quy nh ca nc xut khu v nc nhp khu lao ng v c t chc xut khu lao ng tuyn chn. Ngi lao ng c cc quyn li v ngha v nh c tha thun trong hp ng lao ng vi ch s dng lao ng hoc t chc xut khu lao ng, ngi lao ng phi tun th php lut ca nc xut khu v nc nhp khu lao ng. Ngi lao ng l i tng qun l trong xut khu lao ng, chu s qun l ca t chc xut khu lao ng, ch s dng lao ng khi lm vic nc ngoi v c bo h quyn li hp php bi c quan QLNN nc xut c, nhp c v cc t chc phi chnh ph, t chc quc t c lin quan n xut khu lao ng.
29
- T chc xut khu lao ng: Bao gm cc doanh nghip dch v xut khu lao ng, cc t chc nghip on, cc t chc chnh ph hoc phi chnh ph, cc t chc s nghip, cc doanh nghip trng thu, nhn thu, cc t chc, c nhn u t ra nc ngoi, cc nh mi gii, cc i l c cp php xut khu lao ng. T chc XKL va l ch th trong qun l lao ng xut khu ng thi l i tng ca qun l nh nc v XKL. T chc XKL thc hin qun l XKL trong phm vi quyn hn ca mnh trn c s tun th lut php nc xut c v nhp c. - Ngi s dng lao ng: L cc c nhn hoc t chc thu mn ngi lao ng nc ngoi theo hp ng L c k vi ngi L hoc vi t chc XKL, hoc cc DN trng thu, nhn thu nc ngoi hoc cc t chc, c nhn u t ra nc ngoi c s dng L nhp khu. Cc chnh ph, cc t chc, c quan nh nc cng u c th l nhng ngi s dng lao ng. Ngi s dng lao ng trc tip qun l v s dng lao ng theo hp ng k vi ngi lao ng. - Cc t chc gii thiu vic lm, cung ng lao ng xut khu: L cc t chc trung gian khng thc hin chc nng xut khu lao ng, hot ng theo lut php ca nc xut c, c quan h v di s y quyn ca t chc xut khu lao ng tin hnh cc hot ng h tr, tuyn truyn, tm kim, o to, to ngun lao ng xut khu. Vic tuyn dng lao ng xut khu c cc t chc XKL thc hin trc tip v chu trch nhim trc tip khi ngi L ra nc ngoi lm vic. - Ngi mi gii nc ngoi: L cc DN, cc t chc dch v vic lm, cc cng ty thu cng (outssourcing), cc c nhn lm dch v mi gii vic lm v thu khon lao ng. Ngi mi gii thng thng tho th trng, th tc, c kinh nghim v trnh nghip v cao. Chnh v vy, ngi s dng lao ng thng thng qua ngi mi gii nhp khu L khi c nhu cu cn t chc XKL thng qua ngi mi gii c nhng n hng vi cc iu kin ph hp vi trnh L ca mnh. - Nh nc: Bao gm nc xut c v nhp c, l ch th, ng vai tr B trong hot ng qun l XKL, thc hin quyn qun l nh nc i vi hot ng XKL thng qua ng li, ch trng, chnh sch v php lut
30
ph hp vi iu kin v mc tiu pht trin KT-XH ca nc xut c hoc nhp c ng thi bo v quyn li chnh ng ca ngi L, DN v ton x hi. Qun l trong pht trin XKL bao gm qun l nh nc v xut khu lao ng, qun tr XKL ca cc doanh nghip v t chc XKL v qun l ngi lao ng lm vic nc ngoi hay cn gi l qun l lao ng xut khu. 1.2.3.1. Qun l nh nc v xut khu lao ng Hot ng qun l ca nh nc trong xut khu lao ng c gi l qun l nh nc v xut khu lao ng, L ton th quan im, t tng, mc tiu, cch thc, cc gii php nhm t chc b my, thc hin hot ng qun l nh nc v lao ng, vic lm, pht trin ngun nhn lc trong xut khu lao ng, gm xy dng chin lc, ban hnh php lut, chnh sch, kim tra, thanh tra nh nc trong xut khu lao ng thc hin chc nng, nhim v, quyn hn trong vic t chc v iu hnh hot ng xut khu lao ng theo php lut[39, tr. 24]. Xut khu lao ng l loi hng ha t c bit c chi phi ca cc qui lut kinh t th trng, nhng hot ng ny cng khng th tha ni cho th trng t n quyt nh m phi c s qun l ca nh nc cng vi s h tr t nhiu pha ca x hi cho xut khu lao ng c hiu qu v phc v mc ch pht trin kinh t-x hi t nc. Nh nc vi vai tr v chc nng ca mnh trong nn kinh t thc hin vic qun l xut khu lao ng thng qua cc ni dung c bn sau: Nh nc thit k, xy dng b my qun l nh nc v xut khu lao ng, c quan quyn lc nh nc cao nht trong qun l nh nc v xut khu lao ng l Quc hi; Chnh ph l c quan hnh php nh nc cao nht, thc hin thng nht qun l nh nc v xut khu lao ng trong phm vi c nc; Cc c quan bo v php lut gm Vin Kim st v Ta n. Thay mt Chnh ph thc hin chc nng qun l nh nc v xut khu lao ng l B Lao ng trn c s phi hp vi cc B, ngnh lin quan (B Ngoi giao, B Ti chnh, B Cng an, B Y t, Ngn hng nh nc); Gip vic cho B Lao ng l Cc qun l Lao ng xut
31
c, Vit Nam l Cc Qun l Lao ng Ngoi nc thuc B L, TB v XH. Chnh quyn cp a phng thc hin qun l nh nc v xut khu lao ng trong phm vi a phng ca mnh. Ngoi ra cn mng li cc C quan i din ngoi giao ti nc ngoi vi Ban qun l lao ng trc thuc. Nh nc to lp h thng php lut, chnh sch, ch cho xut khu lao ng, thng qua xy dng chin lc pht trin XKL, chin lc pht trin th trng, to ngun lao ng, i ng doanh nghip, chnh sch ti chnh, chnh sch h tr doanh nghip v ngi lao ng tham gia XKL. cng vi vic ban hnh cc b lut, vn bn di lut, cc quy phm, quy nh lin quan n XKL, Nh nc thng nht qun l XKL v to s thng thong cho cc doanh nghip v ngi lao ng pht huy ti a kh nng ca mnh khi tham gia chng trnh XKL quc gia. Thc hin ch ti chnh v XKL thng nht i vi ngi lao ng v doanh nghip XKL, Nh nc qun l thng qua cc ngha v ti chnh nh tin t cc, tin dch v, tin mi gii, cc loi l ph, hc ph o to gio dc nh hng, tin bo him x hi, ph qun l cho nh nc, ph khm sc khenhm bo v mt cch hp php, hi ho cc li ch gia cc bn tham gia trong XKL. Thc hin vic cp, nh ch v thu hi giy php xut khu lao ng, XKL l loi hnh hot ng c th, cc t chc c thnh lp theo php lut mun thc hin dch v xut khu lao ng phi c thm cc iu kin c quy nh bi php lut, Nh nc quy nh iu kin, trnh t, th tc, h s xin giy php XKL, thc hin vic cp, gia hn giy php XKL, ng thi kim tra, ra quyt nh chm dt hiu lc, thu hi giy php XKL ca cc doanh nghip hot ng khng c hiu qu hoc ht hn hot ng hoc vi phm php lut. Qun l thng nht mi hot ng xut khu lao ng ca cc t chc, c nhn tham gia xut khu lao ng, mi hot ng ca cc t chc, c nhn tham gia XKL u phi c thc hin theo ng quy nh ca php lut. Nh nc gim st mi hot ng sn xut, kinh doanh ca cc t chc, c nhn tham gia XKL, t khu tm kim th trng; k kt hp ng cung ng lao ng; thng tin, tuyn truyn;
32
tuyn chn lao ng; o to ngh, dy ngoi ng, gio dc nh hng; thu cc loi ph v lm th tc xut cnh lao ng; qun l lao ng nc ngoi; h tr v thanh l hp ng cho ngi lao ng khi v nc. Tin hnh kim tra, thanh tra hot ng xut khu lao ng, y l hot ng thng xuyn ca cc c quan qun l nh nc v xut khu lao ng nhm pht hin, ngn chn kp thi cc tiu cc pht sinh lm nh hng n li ch ca cc bn tham gia. Kim tra, thanh tra l hot ng quan trng, tt yu song hnh vi cc chc nng, nhim v ca qun l nh nc v xut khu lao ng i vi i tng b qun l l cc t chc xut khu lao ng; Ngi lao ng i lm vic nc ngoi; n v, t chc gii thiu vic lm v cung ng lao lao ng xut khu; Ngi s dng lao ng, cc t chc v c nhn khc tham gia trong chng trnh xut khu lao ng. 1.2.3.2. Qun tr pht trin xut khu lao ng ti cc doanh nghip Qun tr XKL l hot ng chnh ca cc t chc XKL theo chc nng v nhim v c ghi trong giy php XKL, l hot ng sn xut kinh doanh ca DN hng ti li nhun v hiu qu trong khun kh cho php ca php lut.K hoch pht trin XKL Ch ti chnh trong XKL
Tm kim, k kt v thm nh hp ng
To ngun v tuyn chn lao ng XK
Dy ngh, ngoi ng v gio dc nh hng
Qun l lao ng lm vic NN
Thanh l hp ng vi ngi lao ng
Cng tc thng tin, tuyn tuyn v xut khu lao ng S 1.2: Quy trnh qun tr pht trin xut khu lao ng ti doanh nghip Trn c s chin lc pht trin XKL, cc t chc ra k hoch di hn v ngn hn v thc hin quy trnh qun tr hiu qu hot ng XKL.
33
- Tm kim, k kt v thm nh hp ng cung ng lao ng, l hot ng pht trin th trng XKL ca DN, l khu u tin ng thi cng l khu quan trng nht trong quy trnh qun tr XKL ti cc t chc XKL. pht trin th trng XKL bn vng cn c nhng buc i thch hp trn c s ngun L xut khu, iu kin c th ca th trng tip nhn v nng lc cnh tranh, kh nng tip cn th trng ca cc DN XKL.
Chin luc pht trin th trng XKL
Ngun lao ng xut khu
iu kin th trng tip nhn
Nng lc cnh tranh ca DN
Phn tn th trng XKL
Tp trung th trng XKL
S 1.3: Chin lc pht trin th trng xut khu lao ng Hin nay c 2 chin lc pht trin th trng XKL l: chin lc phn tn th trng v chin luc tp trung th trng. Phn tn th trng l chin lc pht trin th trng theo b rng, nhm a c lao ng i cng nhiu th trng cng tt cn tp trung th trng l chin lc pht trin th trng theo b su, nhm tp trung a L n mt s th trng nht nh. La chn chin lc no cc DN cn phi xem xt n cc yu t sau: + Ngun lao ng xut khu: c phn nh thng qua s lng v cht lng lao ng sn sng tham gia xut khu lao ng. Nu lao ng ph thng, lao ng tay ngh thp vi s lng ln th chn chin lc phn tn th trng, nu lao ng tay ngh cao, chuyn gia vi s lng khng nhiu th chn chin lc tp trung th trng.
34
+ iu kin th trng tip nhn: Gm cc c im phn nh tin nng th trng (nhu cu lao ng, thu nhp, iu kin sng, quy m, chnh sch tip nhn lao ng ). Nu tim nng th trng tip nhn nh th nn chn chin lc phn tn th trng, nu tim nng th trng tip nhn ln th chn chin lc tp trung th trng. + Nng lc cnh tranh ca DN XKL: L kh nng tip cn, xm nhp v gi vng th trng. Nu nng lc cnh tranh mnh, c kh nng cng mt lc tip cn v xm nhp nhiu th trng th chn chin lc phn tn th trng, nu nng lc cnh tranh yu th chn chin lc tp trung th trng. Chn chin lc no l ph thuc vo nng lc v trnh qun l ca lnh o v iu kin ca tng DN XKL, mi DN c th p dng tng chin luc hoc kt hp cc chin lc pht trin th trng XKL vi nhau. DN cn xy dng cc pht trin cho tng th trng XKL ca ring mnh. Thng thng cc doanh nghip thng qua cc quan h tip cn n cc nghip on, cc hip hi s dng lao ng nc ngoi, cc cng ty mi gii hoc ch s dng lao ng nc ngoi nhm tm kim cc hp ng cung ng lao ng. Tuy vy, hin nay rt t doanh nghip XKL k c hp ng trc tip vi ch s dng lao ng, m phn ln phi qua cc cng ty hoc c nhn mi gii. iu ny lm cho ri ro trong XKL tng cao, doanh nghip va phi tm hiu v mi gii, ng thi va phi tm hiu k cc iu khon hp ng, kh nng ti chnh, kh nng sn xut kinh doanh, phng hng pht trin, nhu cu s dng lao ng, iu kin n , i li ca ngi lao ng, quan h ch th, thc chp hnh php lut ca ch s dng lao ng . y l nhng cng vic v cng kh khn i vi DN XKL va v nh hoc mi tham gia th trng. - To ngun v tuyn chn lao ng xut khu, DN phi thng bo cng khai cc ch tiu, iu kin tuyn chn, quyn li v ngha v ngi d tuyn ngi L nm bt c cc thng tin chnh xc v chng trnh XKL, vic tuyn chn c th thc hin qua nhiu bc v bng nhiu cch nhng phi m
35
bo tuyn c ng ngi, ng i tng p ng nhu cu ca th trng L nc ngoi, kt qu tuyn chn phi c cng b kp thi v cng khai n ngi trng tuyn. Vic to ngun c th thc hin trc tip ti DN hoc c s lin kt vi cc t chc, c nhn trung gian theo quy nh ca php lut, tuy vy vic phng vn ngi L phi c tin hnh trc tip bi DN XKL. - Dy ngh, ngoi ng v gio dc nh hng l cng vic bt buc i vi lao ng trng tuyn. Theo nhu cu ca ch s dng nc ngoi ty kh nng ca ngi lao ng m tin hnh o to hoc ti o to ngh, dy hoc b tc ngoi ng v gio dc nh hng cho ngi L trc khi i lm vic nc ngoi nhm nng cao cht lng ngun lao ng xut khu. Trong qu trnh o to v ging dy ng thi tin hnh theo di, sng lc i vi cc L km v nng lc, v t chc k lut, khng t cc iu kin theo yu cu ca n hng m bo nhng ngi i lm vic nc ngoi l nhng L t cht lng, p ng nhu cu i hi ca ch s dng L. Cui tng kha hc tin hnh thi v cp bng hoc chng ch ca doanh nghip hoc quc gia cho ngi L. - Qun l lao ng lm vic nc ngoi l cng vic phc tp nhng bt buc i vi cc DN XKL theo qui nh ca php lut. Ty hnh thc XKL m cc DN XKL c cch t chc qun l L khc nhau trn c s m bo quyn li hp php cho ngi L khi sng v lm vic nc ngoi. - Thanh l hp ng vi ngi lao ng l khu cui cng trong qu trnh qun tr XKL ca DN. Khi L v nc vi bt c l do g DN XKL phi tin hnh thanh l hp ng k vi ngi L trc khi i lm vic nc ngoi, vic thanh l phi tin hnh theo quy nh ca php lut m bo cng khai, cng bng v minh bch, trong trng hp c th cn c cc gii php h tr cho ngi L ti ha nhp cng ng trnh tnh trng ti ngho, ti tht nghip i vi L v nc trc hn hoc L v nc t th trng thu nhp thp. - Cng tc thng tin, tuyn truyn v XKL c thc hin xuyn sut qu trnh qun tr XKL, y l cng vic phi c cc DN lm thng xuyn,
36
su rng, khoa hc nhm a thng tin v mi kha cnh lin quan n XKL n c ngi L. Cc thng tin phi chnh xc, d hiu, y , kp thi nht l nhng thng tin c lin quan trc tip n quyn li v ngha v ca ngi L khi tham gia chng trnh XKL ca DN. Cch thng tin, tuyn truyn c lm theo nhiu knh khc nhau, trc tip hoc gin tip, li ni hay hnh nh, chnh thc hoc khng chnh thc ngi L d nm bt v tip th tt nht. 1.2.3.3. Qun l ngi lao ng lm vic nc ngoi Hot ng qun l ngi L lm vic nc ngoi hay cn gi l qun l L xut khu ng vai tr quan trng trong s thnh cng chng trnh XKL ca mi quc gia. Qun l L xut khu khng phi l hot ng ring bit v ch thc hin khi ngi lao ng ra nc ngoi lm vic m hiu qu ca n ph thuc vo ton b qu trnh qun l ca cc bn tham gia xut khu lao ng.
S 1.4: M hnh qun l lao ng lm vic nc ngoi Trong m hnh qun l trn, ngi lao ng lm vic nc ngoi l i tng b qun l v l trung tm ca qu trnh qun l lao ng xut khu. Ngi L
37
phi t qun l v chu trch nhim v hnh vi ca mnh khi lm vic nc ngoi, ch ng tm hiu v chnh sch, php lut, phong tc tp qun nc tip nhn, quyn v ngha v ca bn khi i lm vic nc ngoi. T bo v mnh trong qu trnh lm vic v sinh sng nc ngoi trn c s tun thu lut php nc tip nhn v thc hin nghim tc hp ng k vi ch s dng lao ng. Khi c tranh chp mt mt gii quyt trn c s ni quy, quy nh ca ni lm vic, cc hp ng k, php lut ca nc s ti ng thi kp thi thng bo cho i din t chc XKL, mi gii XKL, hoc c quan i din ngoi giao trong trng hp vt qu kh nng gii quyt ca bn thn. Ngi lao ng phi chu hon ton trch nhim i vi nhng thit hi do vi phm hp ng, vi phm php lut nc s ti v nc xut c. Vic qun l v h tr ngi lao ng lm vic nc ngoi trc ht thuc trch nhim ca t chc xut khu lao ng, bao gm: Cung cp cho ngi lao ng a ch, s in thoi ca c quan i din ngoi giao, vn phng i din ca t chc xut khu lao ng, mi gii v ch s dng lao ng nc tip nhn. Phi hp vi i tc nc ngoi tip nhn ngi lao ng, hng dn v gip ngi lao ng nhanh chng ha nhp vi iu kin sng v lm vic mi. Thng bo ngay danh sch lao ng xut cnh cho i din ngoi giao nc mnh nc tip nhn. Phi c cn b qun l n nhng th trng c th, th trng c nhiu lao ng nhm t chc qun l, h tr, bo v quyn li hp php ca ngi lao ng lm vic nc ngoi, phi hp vi i tc nc ngoi gii quyt kp thi cc pht sinh vt qu kh nng ca ngi lao ng. Bo co v phi hp vi c quan i din ngoi giao nc tip nhn bo v quyn, li ch hp php ca ngi lao ng khi vt qu kh nng ca mnh. Trong trng hp ngi lao ng b trn phi hp vi i tc nc ngoi, gia nh v ngi bo lnh vn ng thuyt phc ngi lao ng tr li ni lm vic theo hp ng, nu ngi lao ng khng thc hin th bo ngay vi C quan i din ngoi giao nc s ti x l theo quy nh ca php lut. Trch nhim ca ngi ch s dng lao ng l phi hp vi t chc XKL tin hnh tuyn dng lao ng v lm th tc nhp cnh, n tip v trc tip qun l v s dng lao ng theo hp ng k vi ngi lao ng, gii quyt cc pht sinh
38
lin quan n ngi lao ng theo ni quy, quy nh ti ni sng v lm vic trn c s cc tha thun, hp ng k gia cc bn, php lut nc tip nhn, iu c, cng c quc t nc a i v nc tip nhn ngi lao ng l thnh vin, tha thun, hip nh c k gia chnh ph hai bn. Ngi mi gii nc ngoi v cng ty thu cng c trch nhim cng vi ch s dng lao ng ng tip v lm th tc nhp cnh cho ngi lao ng, h tr ngi lao ng n nh, ha nhp nhanh vi mi trng sng v lm vic mi, m bo quyn li hp php ca ngi lao ng, cng ch s dng lao ng v t chc XKL tin hnh qun l, h tr v gii quyt kp thi cc tranh chp php sinh lin quan n ngi L trn c s php lut nc s ti v cc c s php l lin quan. Chnh ph cc nc xut c v nhp c qun l lao ng xut khu theo php lut ca mnh, hip nh hp tc lao ng gia cc nc v theo cc cng c, iu c lin quan n vic lm v lao ng m cc nc tham gia. 1.2.3.4. Hp ng trong xut khu lao ng Qun l pht trin xut khu lao ng c thc hin thng qua quan h lao ng, l Quan h gia con ngi vi con ngi trong lao ng nhm to ra nhng gi tr vt cht, tinh thn phc v chnh bn thn v x hi[15]. Quan h lao ng trong xut khu lao ng l giao kt v ni dung, hnh thc, thi hn hp ng lao ng. l quan h pht sinh gia ngi lao ng, ngi s dng lao ng, t chc xut khu lao ng, cc t chc mi gii trong qu trnh xut khu lao ng, y l quan h lao ng phc tp c yu t nc ngoi ph hp vi cng c, iu c quc t, lut php ca nc a v tip nhn ngi lao ng cng nh cc tha thun, cc hip nh m chnh ph cc nc k vi nhau. B hp ng trong XKL gm c hp ng cung ng lao ng, hp ng a ngi lao ng i lm vic nc ngoi, hp ng lao ng. Hp ng cung ng lao ng: L s tha thun bng vn bn gia t chc xut khu lao ng v t chc nc ngoi (ngi mi gii hoc ngi s dng ) v iu kin, ngha v ca cc bn khi tham gia xut khu lao ng. Hp ng cung ng
39
lao ng phi ph hp vi php lut Vit Nam v php lut nc tip nhn lao ng v phi cha ng cc ni dung c bn c quy nh ca C quan nh nc qun l xut khu lao ng. Hp ng a ngi lao ng i lm vic nc ngoi: L s tha thun bng vn bn gia t chc xut khu lao ng v ngi lao ng v quyn v ngha v ca cc bn khi tham gia xut khu lao ng. Hp ng a ngi lao ng i lm vic nc ngoi c ni dung c th, ph hp vi ni dung ca hp ng cung ng lao ng, cc ni dung v tin mi gii, tin dch v, tin k qy ca ngi lao ng phi c ghi trong hp ng ny. Hp ng lao ng: L s tha thun bng vn bn gia ngi lao ng v ngi s dng lao ng v vic lm c tr cng, iu kin lao ng, quyn v ngha v mi bn trong quan h lao ng [15]. Hp ng lao ng l cn c php l ch yu, lm pht sinh, thay i v chm dt quan h php lut lao ng. Ni dung ca hp ng lao ng lin quan n hu ht cc ch nh ca Lut Lao ng, Lut XKL v l c s php l quan trng gii quyt tranh chp lao ng. Hp ng lao ng l mt trong nhng ch nh ch yu, quan trng v in hnh nht ca php lut L trong iu kin kinh t th trng. Hp ng c nhn: L s tha thun trc tip bng vn bn gia ngi lao ng vi t chc nc ngoi v vic ngi lao ng i lm vic nc ngoi. D hp ng c k theo hnh thc no cng phi ph hp vi php lut ca nc xut c v nc tip nhn lao ng, cha ng v thng nht vi nhau v cc iu kin v tin lng, thu nhp, thi gian lm vic, thi gian ngh ngi, thi gian lm thm gi, iu kin n, , lm vic, i li, bo him y t, bo him x hi, chi ph i t nc xut khu n ni lm vic, trch nhim v quyn hn ca cc bn tham gia, cch gii quyt khi c tranh chp lao ng xy ra. Hp ng trong XKL l c s php l c bn m bo quyn v ngha v hp php cc bn tham gia, bo h php l cho ngi L ph hp vi php lut nc xut c v nc nhp c cng nh iu c, cng c quc t m cc nc tham gia.
40
1.2.4. Cc yu t tc ng n pht trin xut khu lao ng Trong nn kinh t th trng c nhiu yu t tc ng n s pht trin XKL, cc yu t ny khng ch xut pht t nc xut khu m c nc nhp khu L, khng ch mang tnh khch quan m c tnh ch quan. Cn c vo tnh cht th trng cc yu t tc ng n pht trin XKL c chia theo cc nhm sau: Nhm cc yu t v pha cu trong XKL; Nhm cc yu t v pha cung trong XKL; Nhm cc yu t v ti chnh v hiu qu kinh t ca ngi L khi i XKL; Nhm cc yu t v c ch t chc v qun l XKL. 1.2.4.1. Nhm cc yu t v cu trong xut khu lao ng Cu trong XKL chnh l u ra, l th trng ca XKL, c hnh thnh trn c s cu L cha c thc hin v cu L tim nng ca th trng L nc tip nhn. Cu trong XKL ca mt nc ph thuc vo nhu cu tip nhn L ca th trng XKL, thu nhp, iu kin sng v lm vic ca ngi L lm vic nc ngoi v chnh sch nhp khu L ca nc tip nhn L. - Nhu cu tip nhn lao ng nc ngoi ca th trng xut khu lao ng l mt phn cu lao ng cha c cung lao ng tha mn v cu lao ng tim nng ca th trng lao ng nc tip nhn. Cu lao ng cng ln trong khi kh nng cung lao ng ca th trng lao ng trong nc khng p ng c buc cc ch s dng lao ng phi hng ra nc ngoi tm kim cc ngun lao ng mi p ng nhu cu lao ng ca mnh. Nhu cu lao ng ny c th hin theo c cu ngnh ngh, gii tnh, khu vc a l, cht lng v s lng lao ng. Nhu cu lao ng khng th tch ri khi chu k pht trin kinh t v b tc ng bi iu kin kinh t v trnh cng ngh ca nc tip nhn. Tng trng hay suy thoi, khng hong hay hi phc u tc ng n nhu cu lao ng. Nhu cu tip nhn lao ng ca th trng nc ngoi l yu t c bn to nn cu trong xut khu lao ng. - Thu nhp, iu kin sng v lm vic ca ngi lao ng nc ngoi l gi c sc lao ng nhp khu, l khon chi ph m ngi ch s dng
41
L v x hi nc tip nhn lao ng tr cho ngi lao ng nc ngoi khi n lm vic. Cng vic nh nhau ng vi mc thu nhp khc nhau s to ra mc cu lao ng khc nhau, thu nhp cng gim cu L cng tng v ngc li. Ngi L khi tham gia XKL tc l chp nhn sng xa gia nh v t quc, h cn mt mi trng an ninh trt t, mt iu kin sng v lm vic tt m bo cng vic v i sng ca mnh. Cng cng vic nu thu nhp cng cao, iu kin sng v lm vic cng tt s l c hi tt tm kim lao ng c cht lng t nc ngoi nhm p ng nhu cu lao ng trong nc. Ngi lao ng khi tham gia XKL s chn nhng ni c thu nhp cao, iu kin sng v lm vic tt. - Chnh sch tip nhn lao ng ca nc nhp khu lao ng quyt nh n hng nhp khu L t th trng L c th. Chnh ph nc tip nhn cn c vo tnh hnh c th ca th trng L, iu kin kinh t, ngn ng, cht lng L a ra cc chnh sch nhp khu L c th cho tng nc XKL. Mc quan h ngoi giao v tng ng vn ha gia nc xut khu v nc nhp khu L nhm to cho ngi L s an tm v ha ng khi i lm vic nc ngoi v ngn chn s lai cng vn ha t nc ngoi, chnh sch nhp khu L ca quc gia tip nhn lun hm cha s bo tn v gn gi bn sc vn ha dn tc. V vy, nc tip nhn L lun c ch trng u i i vi L n t cc quc gia c quan h ngoi giao tt v nn vn ha tng ng trnh tnh trng xung t v vn ha c th dn n nhng phc tp trong x hi. Vi nhng cng vic nht nh nc nhp khu c th cho php lao ng lm vic, hn ch lao ng nc khc hoc thng qua hnh thc hn ngch, giy php, cc hng ro k thut trong nhp khu lao ng phn bit i x vi cc nc xut khu lao ng khc nhau, nh hng trc tip n cu trong xut khu lao ng ca tng nc. 1.2.4.2. Nhm cc yu t v cung trong xut khu lao ng Ngy nay, mt s nc ang pht trin c dn s v lao ng tng nhanh, t l tht nghip cao, thu nhp thp, rt cn a lao ng ra nc ngoi lm vic.
42
y l ngun cung lao ng di do p ng nhu cu ca th trng lao ng quc t. Cung trong xut khu lao ng ph thuc vo s lng v cht lng lao ng sn sng tham gia XKL v chnh sch xut khu lao ng ca tng nc. - S lng lao ng sn sng tham gia xut khu lao ng ph thuc vo cung lao ng ca th trng lao ng ni a, t l tht nghip, s lao ng nhn ri nng thn, c cu v phn b lao ng, cch thc chun b ngun nhn lc tham gia XKL. ngi lao ng c th tham gia XKL cn cung cp y cc thng tin lin quan vic lm ngoi nc ngi lao ng c iu kin chn la v to mt c ch ch ng to ngun lao ng xut khu iu kin sn sng p ng nhu cu th trng lao ng quc t. S lng lao ng sn sng tham gia XKL mi ch phn nh mt lng ca cung trong XKL, iu quan trng l cht lng ngun lao ng ny nh th no, kh nng p ng nhu cu i hi ca th trng lao ng ngoi nc n u. - Cht lng lao ng tham gia xut khu lao ng quyt nh n cung trong XKL, cht lng lao ng tc l th lc, tm lc, tay ngh, ngoi ng, thc k lut, tc phong cng nghip ca ngi lao ng. Cht lng lao ng cng cao, lm tng kh nng cnh tranh ca lao ng trn th trng lao ng quc t, to nn nhiu c hi ngi lao ng tham gia xut khu lao ng. Cc nc nhp khu lao ng hin nay ang i mi u t v hin i ha cng ngh sn xut, c nhu cu tip nhn lao ng nc ngoi c trnh chuyn mn, k thut cao, tng dn t trng lao ng lnh ngh, chuyn gia. Chnh v vy, cht lng ngun lao ng l yu t quan trng, nh hng trc tip n s lng v thu nhp cng nh chi ph ca lao ng khi i lm vic nc ngoi. - Chnh sch xut khu lao ng l chnh sch ca nc xut c nhm pht trin XKL bn vng trong tng hon cnh v iu kin pht trin kinh t ca nc mnh. Chnh sch XKL ng vai tr ht sc quan trng, to nn cung trong XKL. Cn c vo nhu cu lao ng trong nc, kh nng p ng ca th trng ni a, ngnh ngh, cng vic, thu nhp, hnh thc XKL, mc quan h
43
ngoi giao vi nc tip nhn, kh nng qun l v m bo quyn li cho ngi lao ng xut khu. Nc xut c a ra chnh sch XKL ph hp vi mc tiu pht trin kinh t-x hi ca mnh v nhu cu L ca nc tip nhn. T cc ch trng, chnh sch ng n, trn c s cu trong XKL Chnh ph s c cc gii php y mnh v pht trin cung lao ng gii quyt nhu cu vic lm trong nc v p ng nhu cu L ca th trng nc ngoi. y l yu t phn nh s can thip ca chnh ph cc nc xut c thng qua vic cho php, qun l, h tr hot ng xut khu lao ng. 1.2.4.3. Nhm cc yu t v ti chnh v hiu qu kinh t ca XKL Vn ti chnh v hiu qu kinh t ca XKL quyt nh n vic i lm nc ngoi ca ngi L, H ch tham gia XKL khi thy c s m bo v cuc sng v hiu qu hn so vi lm vic trong nc. Nhm cc yu t bao gm: chnh lch thu nhp ca ngi lao ng, thi gian lm vic nc ngoi, chi ph b ra trc khi i xut cnh, kh nng ti chnh ca ngi lao ng. - Chnh lch gia thu nhp ca ngi lao ng ti nc xut khu lao ng v nc nhp khu lao ng phn nh kh nng sinh li nu ngi lao ng ra nc ngoi lm vic, ph thuc vo thu nhp khi i lm vic nc ngoi v thu nhp khi ngi lao ng lm vic trong nc. Nu cng cng vic, iu kin vic lm, mc i hi tay ngh nh nhu m mc chnh lch thu nhp gia nc ngoi v trong nc cng ln cng hp dn ngi lao ng,cng tng hiu qu kinh t ca XKL, lm tng lng cung trong XKL. - Thi gian lm vic ca ngi lao ng nc ngoi c tnh t khi ngi L xut cnh cho n khi hon thnh hp ng v nc k c thi gian gia hn hp ng, n bao gm thi gian thc s lm vic v thi gian ngh ngi ti to sc L. Ngi L khi ra nc ngoi lm vic bao gi cng mong mun c lm nhiu k c lm thm gi c thu nhp cao. Tuy vy thi gian lm vic hng ngy v thi gian lm thm gi thng thng c quy nh trong hp ng v tun theo php lut ca nc tip nhn. Chnh v vy, yu t thi gian lm vic
44
cng l vn m ngi L xem xt khi i XKL v n nh hng trc tip n hiu qu kinh t ca ngi L ni ring v hot ng XKL ni chung. - Tng chi ph ngi lao ng phi ng khi i xut khu lao ng bao gm cc loi ph m ngi L phi tr trc v trong qu trnh tham gia XKL nh: ph mi gii, ph qun l, v tu xe, ph th tc, ph bo him l yu t rt quan trng nh hng n hiu qu kinh t v kh nng i lm vic nc ngoi ca ngi L, mc chi ph cng cao cng hn ch kh nng tham gia XKL ca ngi L, lm gim hiu qu kinh t v km hm s pht trin ca XKL. V vy, cc DN XKL cn p dng cc bin php gim chi ph hoc gin thi gian ng ph cho ngi L h c iu kin tham gia chng trnh XKL. - Kh nng ti chnh ca ngi lao ng trc khi tham gia xut khu lao ng s a n quyt nh ngi lao ng c iu kin i lm vic nc ngoi c hay khng v cng trn c s ngi lao ng s tnh ton tnh hiu qu ca vic i lm vic nc ngoi quyt nh vic tham gia chng trnh XKL. Trong trng hp vic lm hp l, thu nhp tt, hiu qu cao nhng do ngi lao ng khng kh nng ti chnh th s c c s h tr ca gia nh v ngi thn hoc s c cc t chc tn dng cho vay theo quy nh ca chnh sch nh nc v h tr ngi lao ng i lm vic nc ngoi. 1.2.4.4. Nhm cc yu t v c ch t chc, qun l xut khu lao ng y l nhm yu t c th gn lin vi hot ng XKL, l c tnh ca di chuyn lao ng quc t hin i. Mun pht trin XKL, cung v cu L gp c nhau, i hi phi c ch th v c ch hot ng trong XKL. chnh l cc bn tham gia XKL nh DN, nh mi gii, ch s dng L, cc t chc h tr ngi L, Nh nc, cng vi h thng c ch, chnh sch, php lut, quan h L trong XKL. - S lng doanh nghip v t chc xut khu lao ng bao gm cc doanh nghip dch v XKL, cc t chc nghip on, cc t chc chnh ph hoc phi chnh ph, cc t chc s nghip, cc doanh nghip trng thu, nhn thu, cc t
45
chc, c nhn u t ra nc ngoi, cc i l c cp php XKL. y l cc u mi kt ni th trng lao ng trong nc vi th trng lao ng nc ngoi. S lng DN XKL cng ln cng c nhiu u mi ngi L c c hi la chn, tuy vy s lng DN XKL cha phn nh ht kh nng ni kt th trng trong nc v nc ngoi, m mu cht nng lc cnh tranh quc t ca cc DN XKL. - Nng lc ca doanh nghip v t chc xut khu lao ng l yu t quan trng tc ng n s pht trin ca xut khu lao ng. Trong iu kin ngy nay khi m trn th trng XKL ang c tnh trng tha cung v thiu cu L lm cho s cnh tranh gay gt khng ch trong lnh vc lao ng gin n m ngay c lao ng cht lng cao, cnh tranh xy ra khng ch gia cc quc gia xut khu lao ng m ngay c trong mi quc gia gia cc t chc xut khu lao ng v gia ngi lao ng vi nhau. Ngy cng c nhiu DN, nhiu nc tham gia vo lnh vc xut khu lao ng. Cc nc xut khu lao ng ch yu l cc nc ang pht trin, d tha L, nht l L ph thng hoc L c tay ngh thp, v vy u c c cu v cht lng L tng ng, trong khi kh nng tip nhn L ca cc nc nhp khu c hn, mt khc hin nay cc nc tip nhn ang c xu hng hn ch tip nhn L ph thng, L tay ngh thp v khuyn khch tip nhn L c k nng cao, thch ng vi cng ngh mi. kh nng cnh tranh ca DN XKL cng cao th hiu qu hot ng trn th trng L quc t cng cao, cng c nhiu c hi nhn c cc n hng tt vi chi ph hp l, cng tc ng mnh n s pht trin xut khu lao ng. - C ch t chc, qun l v iu hnh xut khu lao ng c xy dng da trn ch trng, ng li, chnh sch, php lut ca nc a i v nc tip nhn lao ng. C ch XKL chu tc ng mnh m ca mi trng chnh tr v php lut ca cc nc xut, nhp khu lao ng v lut php quc t. XKL khng cn l vic ca mt c nhn, m lin quan n nhiu ngi, nhiu t chc cung ng lao ng, n cc nc xut khu lao ng, nc nhp khu lao ng, cc t chc quc t nh IOM, ILO v WTO V vy, xut khu lao ng ngoi vic phi tun th php lut, nhng quy nh, nhng chnh sch, nhng
46
hnh thc, quy lut ca qun l kinh t ca c nc xut khu v nhp khu, cn phi tun th nhng quy nh trong cc hip nh, cc cng c, iu c, cc tha thun m cc nc tham gia v k kt. Mun c c ch XKL hp l pht huy li th ngun nhn lc t nc, to iu kin cho cc t chc XKL hot ng hiu qu, to c hi cho ngi L i lm vic nc ngoi trn c s php lut ca nc xut khu v nhp khu L, th bn thn cc chnh sch, php lut phi cng khai, minh bch v cng bng. S minh bch cng cao cng to nn s tin tng vo kh nng thc thi ca chnh sch v php lut, n c tc dng mnh n pht trin XKL, lm gim chi ph x hi v tng hiu qu kinh t x hi ca XKL. 1.2.5. Mt s m hnh c lin quan n pht trin xut khu lao ng Trn c s nghin cu cc hin tng di dn quc t cc nh khoa hc a ra mt s m hnh c lin quan n XKL m c th hn l lin quan n di chuyn lao ng quc t vi iu kin c th ca th trng lao ng quc t. 1.2.5.1. M hnh Lc y lc ht Ravenstien Ravenstien mt nh kinh t hc ngi Anh l ngi u tin a ra m hnh di chuyn lao ng quc t Lc y lc ht nm 1889 trong khi nghin cu v phn tch cc dng di c t Ailen qua Anh u th k th XIX [52, tr.8]. Khi phn tch cc yu t tc ng v thc y cc dng nng dn b tc ot ht rung t ti Ailen v phi di c sang Anh tm kim cc cng vic ti cc nh my, x nghip cng nghip, ng ch ra mc thu nhp ca cng nhn trong cc ngnh cng nghip ti Anh cao hn mc thu nhp ca nng dn ti Ailen, thu ht lng lao ng t Ailen sang Anh lm vic trong khng ring lao ng khng c rung t m c lao ng ang c vic lm ti Ailen cng tham gia vo lc lng di dn n Anh. Khi xem xt n cc yu t tc ng n vic di c ng khi qut cc yu t ti nc xut c (tht nghip, ngho i, thu nhp thp, iu kin sng v lm vic khng m bo, cuc sng bp bnh) gi l yu t lc y v cc yu t ti nc nhp c (c hi vic lm, thu nhp cao, iu
47
kin sng v lm vic m bo, c iu kin thng tin) gi l yu t lc ht. T ng a ra l thuyt di chuyn lao ng quc t Lc ht lc y v cho rng chnh cc yu t lc ht l nguyn nhn quan trng quyt nh vic di c ca ngi lao ng t Ailen n Anh lm vic. iu ny n nay vn cn nguyn gi tr khi xem xt cc nguyn nhn ca xut khu lao ng trong iu kin hi nhp kinh t, khi m nhu cu tip nhn lao ng nc ngoi, thu nhp v iu kin sng v lm vic ca ngi lao ng nhp c l yu t lc ht, l iu kin quyt nh n vic xut c ca ngi lao ng. 1.2.5.2. M hnh chi ph Stouffer v Lowsy Nhm a ra phng php nh gi nguyn nhn v kt qu ca di chuyn L quc t, nh khoa hc Stouffer (1944) a ra m hnh chi ph hay cn gi l m hnh li ch sau hc tr ca ng l Iva S. Lowry (1966) khi qut ha v a ra hm th hin quan h gia s L di c t vng ny qua vng khc v cc bin tht nghip v vic lm, thu nhp, khong cch nh sau [66, tr.28]:
MijTrong : + Mij:
= K
Ui Uj
x
Wj Wi
x
Li . Lj Dij
(1.10)
S lng ngi di chuyn t i n j
+ Ui,Uj: T l tht nghip ti i v j + Wi,Wj: Thu nhp theo lng bnh qun ti i v j + Li, Lj: S lng lao ng phi nng nghip ti i v j + Dij: + K: + i, j: L khang cch t i n j L hng s L ni ngi lao ng xut c v nhp c
M hnh cho thy quy m di chuyn lao ng t vng ny n vng khc ph thuc vo nhiu yu t trong c c cu dn s, phn b dn c, tng trng dn s, t l tht nghip to nn sc p vic lm khc nhau gia cc vng l nguyn nhn u tin ca xut c, c th hin qua bin Ui, Uj, Li, Lj. Tip
48
theo l nguyn nhn kinh t do s chnh lch thu nhp ca ngi lao ng gia cc vng thng qua bin Wi, Wj v khong cch t ni xut c n ni nhp c cng tc ng n di c ca ngi lao ng c th hin bi bin Dij. Vic di chuyn lao ng ph thuc vo th trng lao ng nc xut c v nhp c, nhu cu lao ng nc nhp c cng ln, s d tha lao ng ti nc xut c cng cao, mc chnh lch thu nhp cng ln s thc y di chuyn lao ng gia cc nc.Tnh hiu qu ca di chuyn lao ng c th hin thng qua s lng lao ng xut c. M hnh chi ph Stouffer v Lowsy tuy a ra phng php lng ha s lng lao ng xut c ph thuc vo cc bin Ui, Uj, Wi, Wj, Li, Lj, Dij trong iu kin t do di c, tuy vy ngoi cc yu t trn xut khu lao ng ngy nay cn ph thuc vo nhiu yu t khc nh chnh sch xut c ca nc gi i, chnh sch nhp c ca nc tip nhn, cht lng lao ng xut khu, kh nng ti chnh ca ngi lao ng khi i lm vic nc ngoi, thi gian lm vic nc ngoi c ch v cc t chc tham gia th trng lao ng quc t. 1.2.5.3. M hnh chi ph - li ch kinh t Sjaastad Nhm hon thin m hnh ca Stouffer v Lowsy, nh kinh t hc Sjaastad L.A. (1962) a ra m hnh chi ph v li ch kinh t ca di chuyn lao ng quc t. ng cho rng lao ng xut c c xem nh l mt loi chi ph u vo ca qu trnh sn xut v ngi s dng phi xem xt kh nng hon vn khi s dng loi lao ng ny, mt khc ngi lao ng khi xut c u mong mun thu c li ch kinh t cao hn so vi lm vic ti trong nc sau khi tr chi ph ban u cn b ra c xut c, m hnh c dng sau [66, tr.29]:n
B=Trong :
(Ydj Yoj)j =1
(1 + r)
j
T
(1.11)
+ B: Li ch kinh t k vng khi xut c lao ng
49
+ n:
S nm lao ng nc ngoi
+ Ydj: Thu nhp nm j ca lao ng lm vic nc ngoi + Yoj: Thu nhp nm j ca lao ng lm vic trong nc + T: Chi ph xut c ca ngi lao ng + r: Li sut ngn hng
Theo ng yu t quyt nh n vic ngi L xut c l hiu qu kinh t m vic xut c mang li, n lin quan n thu nhp, thi gian, iu kin sng v lm vic nc ngoi, thu nhp trong nc, chi ph m ngi xut c phi b ra c th ra nc ngoi lm vic v li sut ngn hng. Theo m hnh ny cho php tnh ton c hiu qu kinh t cho tng ngi hoc mt nhm ngi xut c v hiu qu kinh t do ngi xut c mang li cho nn kinh t. Ngy nay, m hnh chi ph - li ch kinh t Sjaastad c s dng tnh ch tiu mc sinh li k vng (xem 1.8) khi ngi L ra nc ngoi lm vic so vi cng vic trong nc, c tnh n cc chi ph m ngi lao ng phi b ra c ra nc ngoi lm vic v thi hn lm vic ca ngi L nc ngoi. 1.2.6. M hnh nghin cu mc tc ng ca cc yu t n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam Do khng mt m hnh no nn trn thch hp cho vic nh gi s pht trin ca xut khu lao ng Vit Nam trong iu kin hin nay, nn tc gi vn dng mt s ng dng ca cc m hnh trn xy dng m hnh nghin cu ring nhm xc nh mc tc ng ca cc yu t n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam. Cc bc tin hnh gm: Xc nh li cc yu t tc ng trong iu kin Vit Nam; Lp bng hi thc nghim: Tin hnh iu tra, thu thp s liu; X l s liu v phn tch kt qu thu c. Trn c s cc yu t tc ng n s pht trin xut khu lao ng, ta c th khng nh cc yu t ny u tc ng n pht trin xut khu lao ng ca nc ta v c th hin theo s 1.5 sau:
50
Cc yu t v pha cu trong XKL- Nhu cu tip nhn L Vit Nam ca th trng nc ngoi (NC TNLD) - Thu nhp, iu kin sng v lm vic ca ngi L Vit Nam nc ngoi (TN LDXK) - Chnh sch tip nhn L Vit Nam ca nc nhp khu L (CS NKLD)
Mc pht trin xut khu lao ng Vit Nam
Cc yu t v pha cung trong XKL- S lng lao ng sn sng tham gia xut khu lao ng Vit Nam (SL LDXK) - Cht lng lao ng tham gia xut khu lao ng Vit Nam (CL LDXK) - Chnh sch xut khu lao ng ca Vit Nam (CS XKLD)
Cc yu t v ti chnh v hiu qu kinh t- Chnh lch gia thu nhp ca ngi lao ng ti Vit Nam v nc nhp khu lao ng (CLTN LD) - Thi gian ca ngi lao ng lm vic nc ngoi (TG XKLD) - Tng chi ph ngi lao ng phi ng khi i XKL (CP XKLD) - Kh nng ti chnh ca ngi L trc khi tham gia XKL (KNTC LD)
Cc yu t v c ch qun l XKL- S lng doanh nghip v t chc xut khu lao ng (SL DNXK) - Nng lc ca doanh nghip v t chc xut khu lao ng (NL DNXK) - C ch t chc, qun l v iu hnh xut khu lao ng (CCTC QL)
S 1.5:Cc yu t tc ng n s pht trin xut khu lao ngVit Nam c th xc nh mc tc ng ca tng yu t trn n s pht trin xut khu lao ng Vit Nam trong thi gian qua, Ta c th xem xt mi quan h ny thng qua hm m hnh hi quy tuyn tnh bi sau:13
Y = Bo + i=1
Bi Xi
(1.12)
Trong : -Y: L gi tr bin ph thuc mc pht trin xut khu lao ng ca Vit Nam - MDPT XKL -Bo: L hng s
51
-Bi: L h s hi quy ring phn (i = 1 n 13) gm B9 c du m l do bin c lp CP XKLD t l nghch vi bin ph thuc MDPT XKLD, cc bin c lp cn li u t l thun vi bin ph thuc nn h s hi quy c du dng trong hm tng qut (1.12) -Xi: L gi tr ca cc bin c lp yu t tc ng (i =1 n 13) ngha ca m hnh c th hin thng qua cc h s hi quy ring phn vi ni dung nh sau: Nu mc tc ng ca mt bin c lp Xi no tng thm 1 n v trong khi mc tc ng ca cc bin c lp cn li khng thay i th gi tr bin ph thuc Y s tng hoc gim mt gi tr tng ng bng vi h s hi quy ring phn ca bin c lp Xi . Hay c th suy ra Bin c lp no c h s hi quy ring phn dng cng ln th mc tc ng t l thun ln s pht trin xut khu lao ng cng cao v bin no c h s hi quy ring phn m cng ln th mc tc ng t l nghch n s pht trin xut khu lao ng cng cao. Bn cu hi c lp (xem ph lc 6) v tin hnh kho st bng hnh thc phng vn trc tip cc chuyn gia v nh qun l ti cc t chc XKL, cc Trung tm gii thiu vic lm, B L, TB v XH, Cc Ban Qun l Lao ng Vit Nam nc ngoi, Hip hi Xut khu lao ng Vit Nam, cc S L, TB v XH, cc Ta bo, cc Vin nghin cu v Trng i hc c lin quan n lnh vc xut khu lao ng Bn tr li thu c tin hnh kim tra k, m ha, nhp d liu, phn tch, kim nh m hnh bng chng trnh SPSS v kt hp m t thng qua Excel nhm a ra 3 kt qu, l: Th nht, xem xt mc pht trin xut khu lao ng ca Vit Nam thi gian qua thng qua vic xc nh gi tr bnh qun ca bin MDPT XKL t bn tr li v a ra nhn nh ban u v mc pht trin . Sau tin hnh thm nh li nhn nh bng cch kim nh gi thit v gi tr trung bnh ca mt tng th theo One-Sample T-Test ca chng trnh SPSS.
52
Th hai, nh gi mi tng quan ca cc yu t tc ng, loi b yu t khng c s tng quan vi cc bin cn li tm ra cc bin ph hp vi m hnh nghin cu. Tin hnh kim nh b s liu iu tra v m hnh nghin cu tm ra s ph hp gia chng. Xc nh cc h s hi quy ring phn ca m hnh tuyn tnh bi gia bin ph thuc MDPT XKLD v cc yu t tc ng v a ra nhn xt i vi tng yu t trn c s thc trng xut khu lao ng Vit Nam trong thi gian qua. Th ba, trn c s cc cu tr li ca chuyn gia, tnh ton gi tr trung bnh ca tm quan trng tng yu t i vi s pht trin bn vng XKL Vit Nam t so snh vi mc tc ng ca cc yu t n pht trin XKL Vit Nam thi gian qua c s nh gi khch quan v nhng hn ch v nguyn nhn ca n i vi thc trng XKL Vit Nam t lm c s cho vic a ra cc gii php nhm pht trin XKL Vit Nam trong thi gian ti. 1.3. KINH NGHIM XUT KHU LAO NG CA MT S NC Cc nc Chu - Thi Bnh Dng quan tm c bit n XKL. Hin c nhiu quc gia trong khu vc a lao ng i lm vic nc ngoi. Trong Philippin, Thi Lan, Trung Quc, Indonesia l i th cnh tranh trc tip trn th trng L quc t v c nhng im tng ng vi nuc ta. V vy, kinh nghim ca cc nc ny l nhng bi hc b ch cho s pht trin XKL ca Vit Nam. 1.3.1. Kinh nghim ca Philippin Philippin l nc trong khu vc thnh cng nht v xut khu lao ng. Philippin xem XKL l ngnh kinh t mi nhn ca t nc, c nhiu ng gp cho s pht trin kinh t. H xem mnh nh mt Cng ty ton cu v cho thu, cho mn L, theo lun n lc xy dng mt K hoch kinh doanh ph hp vi mc ch chnh tr v kinh t ca mnh. Mc tiu to vic lm c xy dng trong chin lc KT - XH thng nin v chin lc o to nhn cng c trnh cao. Hin nay c hn 5 triu lao ng Philippin ang sng v lm vic ti gn 100 quc gia v vng lnh th. Bnh qun mi nm c gn 1 triu ngi Philippin ra nc
53
ngoi lm vic. Trong s cc lao ng ra nc ngoi lm vic c gn 85% l thanh nin bt u
