Toksykologia Kliniczna i dziedziny pokrewne

2017

Toksykologia Kliniczna i dziedziny pokrewne – 2017 r. Posiedzenie Plenarne

Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia Warszawa 23 marca 2017 r.

Dr n. med. Piotr Burda ©

Konsultant Krajowy w dziedzinie Toksykologii Klinicznej

Ośrodek Kontroli Zatruć-Warszawa

W obrębie zagadnień związanych z szeroko pojętą toksykologią znajduje się 5 dziedzin specjalistycznych w zawodach związanych z ochroną zdrowia

„podlegających” KK w dziedzinie toksykologii klinicznej

Toksykologia Kliniczna (lekarze)

Laboratoryjna Toksykologia Medyczna (diagności)

Laboratoryjna Toksykologia Sądowa (diagności)

Toksykologia (inne zawody mające zastosowanie w ochronie zdrowia)

Toksykologia (farmaceuci)

Toksykologia Kliniczna i dziedziny pokrewne podstawy prawne

 TOKSYKOLOGIA KLINICZNA 1.  Zarządzenie MZiOS z dnia 10.03.1973 r. w sprawie specjalizacji lekarzy,

lekarzy dentystów i farmaceutów (Dz.Urz. MZ Nr 7, 1973 r.); 2.  Zarządzenie MZiOS z dnia 01.02.1983 r. w sprawie specjalizacji lekarzy, lekarzy

dentystów, magistrów farmacji oraz innych pracowników z wyższym wykształceniem zatrudnionych w służbie zdrowia i opieki społecznej (Dz.Urz.MZ Nr 3, 1983 ze zm.);

3. Rozporządzenie MZ z dnia 20.10.2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U. 2005.213.1779 ze zm.)

4. Rozporządzenie MZ w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu

leczenia szpitalnego [z załącznikami] (Obwieszczenie MZ w sprawie jednolitego tekstu rozporządzenia – 2016 r.)

5. Zarządzenia Prezesa NFZ

Laboratoryjna  Toksykologia  Medyczna  (DL)  –  Rozporządzenie  MZ  z  dn.  16.04.2004  r.  w  sprawie  specjalizacji  i  uzyskiwania  tytułu  specjalisty  przez  diagnostów  laboratoryjnych  (Dz.U.2004.126.1319  ze  zm.)  =>  laboratoryjna analiza płynów biologicznych w kierunku identyfikacji trucizn znajdujących się w organizmie człowieka, wykonywana w sytuacjach nagłych, bezpośrednio zagrażających życiu i zdrowiu pacjenta z ostrą intoksykacją, wspomagająca diagnostykę kliniczną oraz dobór odpowiednich metod leczenia ostrych zatruć

Laboratoryjna  Toksykologia  Sądowa  (DL)  –  Rozporządzenie  MZ  z  dn.20.12.2013  r.  w  sprawie  specjalizacji  i  uzyskiwania  tytułu  specjalisty  przez  diagnostów  laboratoryjnych  (Dz.U.  2014,  poz.20)    =>  przeprowadzenie postępowania laboratoryjno-analitycznego niezbędnego do wykonania w sposób kompetentny ekspertyzy sądowej i sporządzenia opinii dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania

 Toksykologia  (dla  innych  zawodów  mających  zastosowanie  w  ochronie  zdrowia)  –  Rozporządzenie  MZ  z  dn.30.09.2002  r.  w  sprawie  specjalizacji  i  uzyskiwania  tytułu  specjalisty  w  dziedzinach  mających  zastosowanie  w  ochronie  zdrowia  (Dz.U.2002.173.1419  ze  zm.)  =>  ocena i szacowanie ryzyka wystąpienia skutków zdrowotnych w wyniku narażenia na czynniki chemiczne występujące w środowisku życia codziennego i zawodowego

 Toksykologia  (dla  farmaceutów)  -­‐    

 

 

Specjaliści (poza ToxKlin)

Specjalizacja   Liczba  specjalistów  (Polska)  

Uwagi  

Lab  Tox  Medyczna    77  

W  2017  r.  roku  opracowany  zostanie  nowy  program  specjalizacji  (poprzedni  z  2003  r.)  1  jednostka  posiadająca  akredytację  szkoleniową  

 Lab  Tox  Sądowa  

 22  

Program  specjalizacji  –  2014  r.  PESDL  w  2016  r.  na  podstawie  uznania  dorobku  naukowego  i  zawodowego  Pozyskiwanie  jednostek  akredytacyjnych  (aktualnie  brak)  

 Toksykologia  

 0  

W  listopadzie  b.r.  kończy  się  I  kurs  specjalizacji,  w  którym  uczestniczy  16  osób;  W  2017  r.  –  aktualizacja  programu  1  jednostka  posiadająca  akredytację  szkoleniową  

Toksykologia  farmaceutyczna   3  [?]  

Program  specjalizacji  –  2004  r.  W  2017  r.  –  aktualizacja  programu  specjalizacji  Pozyskiwanie  jednostek  akredytowanych  (aktualnie  brak)  

Organizacja leczenia ostrych zatruć w Polsce podstawowe zasady funkcjonowania

Aspekt historyczny (1966-1969)

-  przyjęto zasadę bezwzględnego dostępu do świadczeń i procedur toksykologicznych dla wszystkich pacjentów wymagających leczenia zatruć ciężkich, zatruć wymagających metod specyficznych;

-  ustanowiona została rejonizacja w formule jak najszybszego „dotarcia” pacjenta do OOZ z województw ościennych, nie posiadających oddziału leczenia ostrych zatruć;

-  pacjenci z ostrym zatruciem w stanie ciężkim, z przeciwwskazaniami do transportu, podlegali monitorowaniu leczenia przez regionalny OOZ (telefoniczne konsultacje toksykologiczne), a dla chorych wymagających leczenia odtrutkami – wydawane były odpowiednie leki

Organizacja leczenia ostrych zatruć w Polsce podstawowe zasady funkcjonowania

Aspekt współczesny (2008 NFZ-JGP)

-  nadal obowiązuje zasada dostępu do świadczeń i procedur toksykologicznych dla

pacjentów wymagających leczenia zatruć ciężkich, zatruć wymagających metod specyficznych (odtrutki, zewnątrzustrojowa eliminacja trucizn);

-  utrzymano rejonizację w formule jak najszybszego „dotarcia” pacjenta do OOZ z województw ościennych nie posiadających oddziału leczenia ostrych zatruć;

-  regionalne oddziały toksykologii klinicznej stanowią sieć oddziałów pierwszego wyboru dla systemu ratownictwa medycznego;

-  pacjenci spoza „rejonu”, z ostrym zatruciem w stanie ciężkim (JGP S40 i S41) hospitalizowani są w najbliższym OITerapii, z zaleceniem monitorowania leczenia przez regionalny O.Tox;

-  pacjenci z lekką (JGP S43) i średnią (JGP S42) postacią zatrucia hospitalizowani są w oddziałach internistycznych lub pediatrycznych (stąd w mapach zdrowotnych pojawia się informacja,

że 75% zatruć leczonych jest poza otoxami)

   

Ośrodki  Toksykologii  Klinicznej  w  Polsce  

(1966  –  nadal  [ale  jak  długo  jeszcze?]  

Lokalizacja  Rejonizacja  1999  (w  tym  rejonizacja    oddziałów  

pierwszego  wyboru  na  poziomie  kraju  2015)  

GDAŃSK Pomorskie Centrum Toksykologii

Pomorskie, Warmińsko-mazurskie

KRAKÓW Klinika Toksykologii CM UJ

Małopolskie, Świętokrzyskie

KRAKÓW Szpital im. L. Rydygiera

Małopolskie Świętokrzyskie

LUBLIN Oddział Toksykologiczno- Kardiolog.

Lubelskie

ŁÓDŹ Klinika Toksykologii IMP

Łódzkie

POZNAŃ Oddział Toksykologii

Wielkopolskie, Zachodniopomorskie Lubuskie

RZESZÓW Kliniczny Szpital Uniwersytecki Nr 2

Podkarpackie

SOSNOWIEC Oddział Toksykologii IMPiZŚ

Śląskie, Opolskie

WARSZAWA Pododdział Toksykologii Szpital Praski

Mazowieckie, Podlaskie

WROCŁAW Oddział Toksykologii i Ch.Wewn.

Dolnośląskie

Tarnów Oddział Ch.Wewn. i Ostrych Zatruć

Powiat tarnowski

Zabezpieczenie w łóżka toksykologiczne w województwach

WOJEWÓDZTWO O.TOX-­‐KLIN.

Dolnośląskie WROCŁAW

Kujawsko-pomorskie brak O.Tox

Lubelskie LUBLIN

Lubuskie brak O.Tox

Łódzkie ŁÓDŹ

Małopolskie KRAKÓW x2

Mazowieckie WARSZAWA

Opolskie brak O.Tox

Podkarpackie RZESZÓW

Podlaskie brak O.Tox

Pomorskie GDAŃSK

Śląskie SOSNOWIEC

Świętokrzyskie brak O.Tox

Warmińsko-mazurskie brak O.Tox

Wielkopolskie POZNAŃ

Zachodniopomorskie brak O.Tox

Zabezpieczenie mieszkańców Polski w łóżka toksykologiczne w województwach i w skali kraju

WOJEWÓDZTWO O.TOX-­‐KLIN. Liczba

mieszkańców (GUS,

30.VI.2016)

Stanowiska  Intensywnej  

Terapii  Toksykologicznej

Łóżka  ogólne OGÓŁEM

Wskaźnik:    liczba  łóżek/100  

tys.  rejonu  toksykologicznego

Wskaźnik:    liczba  łóżek  

intensywnych/100  tys.  rejonu  

toksykologicznego

Dolnośląskie WROCŁAW 2 903 812 5 23* 28 0,96 0,17

Lubelskie LUBLIN 2 135 715 4 46* 50 2,15 0,18

Łódzkie (kujawsko-pom) ŁÓDŹ 4 572 941 4 33 37 0,8 0,08

Małopolskie (świętokrzyskie) KRAKÓW x2 4 630 834 8 33* 41 0,88 0,17

Mazowieckie (podlaskie)

WARSZAWA 6 544 425 8 0 8 0,12 0,12

Podkarpackie RZESZÓW 2 126 824 4 0 4 0,18 0,18

Pomorskie (warmińsko-mazurskie)

GDAŃSK 3 749 281 7 10 17 0,45 0,18

Śląskie (opolskie) SOSNOWIEC 5 558 883 6 25 31 0,55 0,1

Wielkopolskie (lubuskie, zachodniopomorskie)

POZNAŃ 4 495 205 4 27 31 0,49 0,6

POLSKA ogółem 50 197 247 0,64 0,13    6,4    łóżka  toksykologiczne  /  1  000  000  mieszkańców  Polski  1,3    łóżka  toksykologiczne  „intensywne”  /  1  000  000  mieszkańców  Polski  

Nadzór merytoryczny w poszczególnych województwach

Konsultanci  Wojewódzcy  w  dziedzinie  Toksykologia  Kliniczna      

Województwo Ośrodek KW Dolnośląskie WROCŁAW powołany

Kujawsko-pomorskie POZNAŃ powołany

Lubelskie LUBLIN powołany

Lubuskie ------------------------ BRAK

Łódzkie ŁÓDŹ powołany

Małopolskie KRAKÓW powołany

Mazowieckie WARSZAWA powołany

Opolskie ------------------------- BRAK

Podkarpackie RZESZÓW powołany

Podlaskie ------------------------- BRAK

Pomorskie GDAŃSK powołany

Śląskie SOSNOWIEC powołany

Świętokrzyskie ------------------------- BRAK

Warmińsko-mazurskie GDAŃSK powołany

Wielkopolskie POZNAŃ powołany

Zachodniopomorskie SZCZECIN powołany

Lekarze specjaliści – toksykolodzy kliniczni stan 01.01.2017

Liczba  lekarzy  toksykologów  klinicznych NIL Rejestr  KK

Na terenie RP 106 94 Województwo Liczba  ogólna  specjalistów  na  terenie  województw Liczba  toksykologów  klinicznych  zatrudnionych  

 w  OTK  

Dolnośląskie 8 7

Kujawsko-pomorskie 0 0

Lubelskie 13 5

Lubuskie 1 0

Łódzkie 12 4

Małopolskie 20 12  (w 2 oddziałach toksykologii klinicznej i w jednym OOZ)

Mazowieckie 11 2

Opolskie 0 0

Podkarpackie 4 2

Podlaskie 0 0

Pomorskie 4 3

Śląskie 10 3

Świętokrzyskie 2 0

Warmińsko-mazurskie 1 0

Wielkopolskie 7 4

Zachodniopomorskie 1 0

RAZEM 94 42

Lekarze specjaliści – toksykolodzy kliniczni (+ inne posiadane specjalizacje / umiejętności) wśród

zatrudnionych w O.Tox stan 01.01.2017

Specjalizacje    (poza  toksykologią  kliniczną) Liczba  lekarzy

Choroby  wewnętrzne  (II  stopień,  specjalista)   30  

Medycyna  pracy   10  

Kardiologia     3  

Anestezjologia  intensywna  terapia   2  

Gastroenetrologia   2  

Geriatria   2  

Terapia  uzależnień   2  

Stopnie i tytuły zawodowo-naukowe (lekarze bezpośrednio zatrudnieni w O.Tox)

Tytuły  i  stopnie  naukowe Liczba  lekarzy Dr  hab.  n.  med.  (w  tym  tytuł  profesora  nadzw.)   3  (3)  

Dr  n.  med.   21  

Lekarz   18  

Razem   42  

Wśród  42  lekarzy  pracujących  bezpośrednio  w  O.Tox  –  62,5%  stanowią  lekarze    posiadający  tytuł  i  stanowiska  naukowe  

Charakterystyka środowiska lekarzy- toksykologów klinicznych

Płeć – 19 kobiet, 23 mężczyzn (wśród 42 specjalistów pracujących bezpośrednio z pacjentami)

Wiek – średnia wieku 52,3 lat (w skali kraju)

najwyższa – Rzeszów 62 lata; Wrocław 58,3 najniższa – Warszawa 45 lat.

Szkolenie podyplomowe Aktualne programy szkolenia specjalizacyjnego – 2014 r. (5 programów specjalizacyjnych umożliwiających podjęcie szkolenia w toksykologii klinicznej) Liczba jednostek akredytowanych – 9 Ogólna liczba miejsc szkoleniowych – 51 W trakcie szkolenia specjalizacyjnego: - Program 2003 = zakończone szkolenia, „oczekują” na PES - Program 2014 = 11 lekarzy w trakcie szkolenia (3 lekarzy w trybie modułowym-podstawowym) Wolne miejsca specjalizacyjne = 40 (39) Od 2015 r. brak naboru lekarzy do szkolenia specjalizacyjnego (tylko 1 lekarz podjął szkolenie specjalizacyjne) W okresie 2008-2016 specjalizację uzyskało 38 lekarzy, z których 16 pracuje w oddziałach toksykologii, 22 nie jest związanych bezpośrednio z toksykologią kliniczną

KLIN-­‐Tox  

LAB-­‐Tox   INF-­‐Tox  

TOX-­‐Vig  

W  ciągu  50  lat  polskiej  toksykologii  klinicznej  wykształcił  się  model  najbardziej  optymalnego  w  tej  dziedzinie  medycyny  merytorycznego  i  organizacyjnego  

wykorzystania  wiedzy  i  doświadczenia  klinicznego  i  analitycznego    specjalistów  toksykologów  

Toksykologia  kliniczna  zajmująca  się  diagnostyką  i  

leczeniem  pacjentów  z  ostrym  zatruciem  ksenobiotykami  

Analityka  -­‐  zajmująca  się  laboratoryjną  diagnostyką  

toksykologiczną  

Telekonsultacja  toksykologiczna  obejmująca  udzielanie  

telefonicznych  informacji  i  medycznych  konsultacji  

toksykologicznych  

Toksykowigilancja  –  kontrola  i  

monitorowanie  zatruć  ksenobiotykami