TOTALE TOTALE COMMUNICATIECOMMUNICATIE

Definitie TC:Definitie TC:

Het tegelijkertijd en meer bewust gebruik Het tegelijkertijd en meer bewust gebruik maken van alle uitingsvormen van maken van alle uitingsvormen van communicatiecommunicatie

TC kan worden gezien als een basishouding in de TC kan worden gezien als een basishouding in de omgang met mensen met een verstandelijke omgang met mensen met een verstandelijke beperking. We maken bewust gebruik van alle beperking. We maken bewust gebruik van alle uitingsvormen van communicatie en niet uitsluitend van uitingsvormen van communicatie en niet uitsluitend van vocale communicatie (gesproken woord)vocale communicatie (gesproken woord)

Verschillende Verschillende communicatiemiddelen:communicatiemiddelen:

Natuurlijke gebarenNatuurlijke gebaren GezichtsuitdrukkingGezichtsuitdrukking LichaamstaalLichaamstaal OogcontactOogcontact Tekeningen en pictogrammen.Tekeningen en pictogrammen.

TC voor wie?TC voor wie?

Iedereen met ernstige communicatieve Iedereen met ernstige communicatieve belemmeringenbelemmeringen

Mensen met een verstandelijke beperkingMensen met een verstandelijke beperking Ontwikkeling loopt traag en onevenwichtigOntwikkeling loopt traag en onevenwichtig Haalbare niveau ligt laag, zeker op het vlak van Haalbare niveau ligt laag, zeker op het vlak van

cognitief en sociaal functionerencognitief en sociaal functioneren Sprake van disharmonisch beeld (cognitief, sociaal-Sprake van disharmonisch beeld (cognitief, sociaal-

emotioneel en senso-motorisch) en bijkomende emotioneel en senso-motorisch) en bijkomende handicap (bijvoorbeeld: niet kunnen praten en het handicap (bijvoorbeeld: niet kunnen praten en het hebben van een autisme spectrum stoornis)hebben van een autisme spectrum stoornis)

Problematiek:Problematiek:

De De beperkte of disfunctionerende beperkte of disfunctionerende communicatiecommunicatie bij een persoon met een bij een persoon met een verstandelijke beperking en met het verstandelijke beperking en met het autisme spectrum stoornis kan leiden tot autisme spectrum stoornis kan leiden tot agressie en automutilatie als gevolg van agressie en automutilatie als gevolg van de frustratie niet begrepen te worden en de frustratie niet begrepen te worden en geen invloed te hebben op de omgevinggeen invloed te hebben op de omgeving..

Doel TC:Doel TC:

OntwikkelingsbevorderingOntwikkelingsbevordering: : communicatieve vaardigheden van de communicatieve vaardigheden van de persoon en de omgeving te bevorderen.persoon en de omgeving te bevorderen.

Stappenplan TC:Stappenplan TC:

Oriëntatie;Oriëntatie; Diagnostiek;Diagnostiek; Selectie communicatie-vormen;Selectie communicatie-vormen; Selectie van communicatie-inhoud;Selectie van communicatie-inhoud; Aanleren van communicatie-vormen;Aanleren van communicatie-vormen; Evaluatie.Evaluatie.

ORIENTATIEORIENTATIE

Hulpverleners inzicht geven in TC, de tijd die Hulpverleners inzicht geven in TC, de tijd die het in beslag neemt, de betrokkenheid en inzet het in beslag neemt, de betrokkenheid en inzet van begeleiders;van begeleiders;

Globaal beeld van communicatiemogelijkheden Globaal beeld van communicatiemogelijkheden en –belemmeringen in relatie tot gevolgen en –belemmeringen in relatie tot gevolgen dagelijkse situatie en van betrokkenheid / inzet dagelijkse situatie en van betrokkenheid / inzet begeleiders;begeleiders;

Wijzen op positieve gevolgen van TC (minder Wijzen op positieve gevolgen van TC (minder probleemgedrag en prettiger werkklimaat).probleemgedrag en prettiger werkklimaat).

DIAGNOSTIEKDIAGNOSTIEK

Uitvoerig en multidisciplinair;Uitvoerig en multidisciplinair; Schrijven van een communicatieplan.Schrijven van een communicatieplan.

COMMUNICATIEPLANCOMMUNICATIEPLAN

Algemene gegevens;Algemene gegevens; Gegevens over mogelijkheden en beperkingen;Gegevens over mogelijkheden en beperkingen; Testgegevens;Testgegevens; Logopedie;Logopedie; Hoe communiceert de persoon met zijn omgeving?*Hoe communiceert de persoon met zijn omgeving?* Wat begrijpt de cliënt van de communicatie in zijn omgeving?*Wat begrijpt de cliënt van de communicatie in zijn omgeving?* Ervaringsordening Timmers-Huigens**;Ervaringsordening Timmers-Huigens**; Functie van communicatie;Functie van communicatie; Korte omschrijving van het communicatieniveauKorte omschrijving van het communicatieniveau Hulpvragen en doelstellingen op het gebied van communicatie;Hulpvragen en doelstellingen op het gebied van communicatie; Werkwijze op het gebied van communicatie;Werkwijze op het gebied van communicatie; Evaluatie.Evaluatie.

Communicatieniveau’s*Communicatieniveau’s*

Hoe communiceert de persoon met zijn Hoe communiceert de persoon met zijn omgeving?*omgeving?*

Wat begrijpt de cliënt van de communicatie Wat begrijpt de cliënt van de communicatie in zijn omgeving?*in zijn omgeving?*

NIET-TALIG NIVEAU (non-symbolisch)NIET-TALIG NIVEAU (non-symbolisch) VOOR-TALIG NIVEAU (pré-symbolisch)VOOR-TALIG NIVEAU (pré-symbolisch) TALIG NIVEAU (symbolisch)TALIG NIVEAU (symbolisch)

Ervaringsordening**Ervaringsordening**Timmers-HuigensTimmers-Huigens

1.1. Lichaamsgebonden ordeningLichaamsgebonden ordening

2.2. Associatieve ordeningAssociatieve ordening

3.3. Structurele ordeningStructurele ordening

4.4. Vormgevinde ordeningVormgevinde ordening

HOUDING HULPVERLENERHOUDING HULPVERLENER

Ondersteunend en begeleidendOndersteunend en begeleidend Veel geduld, individuele aandacht, Veel geduld, individuele aandacht,

empathisch vermogen, letten op kleine empathisch vermogen, letten op kleine signalen (mimiek, lichaamhouding, signalen (mimiek, lichaamhouding, beweging en geluid)beweging en geluid)

Omgeving moet beschikbaar zijn en in Omgeving moet beschikbaar zijn en in handelen aansluitend op niveau en handelen aansluitend op niveau en belevingswereld van de gehandicaptebelevingswereld van de gehandicapte

HOUDING HULPVERLENERHOUDING HULPVERLENER

Besef eigen communicatie-wijze en de Besef eigen communicatie-wijze en de omstandighedenomstandigheden

Bevorderen initiatief nemen en reageren Bevorderen initiatief nemen en reageren van persoon met verstandelijke van persoon met verstandelijke beperkingbeperking

Omgeving werkt uitlokkend en Omgeving werkt uitlokkend en stimulerendstimulerend

Moet noodzaak zijn tot communicerenMoet noodzaak zijn tot communiceren

WERKWIJZEWERKWIJZE

Stapsgewijs werkenStapsgewijs werken Veel herhalingenVeel herhalingen Concrete beloningenConcrete beloningen

MODEL LEREN OMGAAN MODEL LEREN OMGAAN MET EIGEN AGRESSIEMET EIGEN AGRESSIE

HulpmiddelHulpmiddel Inzicht verschaffen in de factoren van Inzicht verschaffen in de factoren van

een complexe situatie, die bepalend zijn een complexe situatie, die bepalend zijn voor het al dan niet escaleren tot geweldvoor het al dan niet escaleren tot geweld

Denkschema (4 vragen)Denkschema (4 vragen)

VRAGEN IN HET MODELVRAGEN IN HET MODEL

Hoe ga ik om met mijn eigen agressie in relatie Hoe ga ik om met mijn eigen agressie in relatie en interactie met mijn cliënt?en interactie met mijn cliënt?

Hoe gaat mijn cliënt om met eigen agressie?Hoe gaat mijn cliënt om met eigen agressie? Wat moet ik of wil ik als hulpverlener met de Wat moet ik of wil ik als hulpverlener met de

agressie of agressief-gewelddadige uitingen agressie of agressief-gewelddadige uitingen van de cliënt?van de cliënt?

Kan ik cliënt constructief (positief) leren Kan ik cliënt constructief (positief) leren omgaan met eigen energie?omgaan met eigen energie?

AGRESSIE PROGRAMMA AGRESSIE PROGRAMMA ASPECTEN METHODEASPECTEN METHODE

Plan van aanpakPlan van aanpak Doel: leren hanteren van de eigen agressieDoel: leren hanteren van de eigen agressie Leren omgaan met de frustratie achter de Leren omgaan met de frustratie achter de

agressie (ontbering, gevoel van angst, agressie (ontbering, gevoel van angst, algemeen gevoel van onbevinden enz.)algemeen gevoel van onbevinden enz.)

Programma biedt samenhang van alle Programma biedt samenhang van alle activiteiten afgestemd op (be)handeldoelen en activiteiten afgestemd op (be)handeldoelen en mogelijkheden.mogelijkheden.

6 ASPECTEN6 ASPECTEN

1.1. Fysieke regulatie van energieFysieke regulatie van energie

2.2. Hanteren van frustratieHanteren van frustratie

3.3. Herwaarderen agressieve uitingenHerwaarderen agressieve uitingen

4.4. Blokkades om agressie te uiten Blokkades om agressie te uiten wegnemenwegnemen

5.5. Sociale vaardighedenSociale vaardigheden

6.6. Sociaal Communicatief Netwerk (SCN)Sociaal Communicatief Netwerk (SCN)

METHODEMETHODE

ZelfbeïnvloedingZelfbeïnvloedinggewenninggewenningzelfverplichtingzelfverplichting

Uitgangspunt is dat de cliënt een zelfbeeld Uitgangspunt is dat de cliënt een zelfbeeld ontwikkeld heeft en inzicht heeft in zijn eigen ontwikkeld heeft en inzicht heeft in zijn eigen

agressieve gedrag.agressieve gedrag.

CONCLUSIECONCLUSIE

Agressie Programma Aspecten Methode Agressie Programma Aspecten Methode voor de meeste cliënten met een matig, voor de meeste cliënten met een matig, ernstig en diep verstandelijke beperking ernstig en diep verstandelijke beperking en met een bijkomende handicap en met een bijkomende handicap waaronder autisme spectrum stoornis (en waaronder autisme spectrum stoornis (en het niet kunnen praten) niet geschikt zal het niet kunnen praten) niet geschikt zal zijn om te gebruiken zijn om te gebruiken (i.v.m. niet het vermogen bezitten voor (i.v.m. niet het vermogen bezitten voor

goed zelfbeeld en zelfinzicht omtrent de agressief-gewelddadige uitingen).goed zelfbeeld en zelfinzicht omtrent de agressief-gewelddadige uitingen).

VERSCHIL TC - MODELVERSCHIL TC - MODEL

Model is geschikt voor algemene hulpverlening, niet Model is geschikt voor algemene hulpverlening, niet zozeer de verstandelijke gehandicaptenzorg zozeer de verstandelijke gehandicaptenzorg (afhankelijk van niveau cliënt)(afhankelijk van niveau cliënt)

APAM is gericht op het leren omgaan met je agressie APAM is gericht op het leren omgaan met je agressie op basis van zelfbeeld en zelfinzichtop basis van zelfbeeld en zelfinzicht

TCTC verminderen probleemgedrag door het verminderen probleemgedrag door het tegelijkertijd en meer bewust gebruik te maken van alle tegelijkertijd en meer bewust gebruik te maken van alle uitingsvormen van communicatie uitingsvormen van communicatie

TC vooral toegepast in gehandicaptenzorgTC vooral toegepast in gehandicaptenzorg TC met name gericht op mensen met ernstige TC met name gericht op mensen met ernstige

communicatieve belemmeringencommunicatieve belemmeringen Model en APAM ontbreekt evaluatiemomentenModel en APAM ontbreekt evaluatiemomenten

OVEREENKOMSTEN MODEL - TCOVEREENKOMSTEN MODEL - TC

METHODISCHE AANPAKMETHODISCHE AANPAK ONTWIKKELINGSBEVORDERINGONTWIKKELINGSBEVORDERING