TürkçeMino AKILLI TÜRKÇE DEFTERİ · Yukarıdaki cümlede “hayat”, “durmuş saate” benzetilmiş. 12 Artık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! Sözcükte Anlam. Artık

Artıkkelimeleri

doğru yazıyorum.

ArtıkTürkçe

dersindeeğleniyorum.

ArtıkTürkçe’den

korkmuyorum.Artık

Türkçe’yi daha çok

seviyorum.

Artıkaz yazarakçok zaman

kazanıyorum.

ArtıkTürkçe’den

sıkılmıyorum.Artık

daha fazlayazar

tanıyorum.

Artıkdaha fazla

kelimeöğreniyorum.

Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!

AKILLI TÜRKÇE DEFTERİTürkçeMino

Enver YILMAZ

7

2 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!

Bu kitabın her hakkı Arı Defter ve Dağıtım’a aittir. İçindeki şekil, yazı, resim ve grafiklerin yayınevinin izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

Arı Defter ve Dağıtım İnternet Bilişim HizmetleriGüneşli Yolu Cad. İkebana Evleri H Blok D:26 Bahçelievler/İSTANBUL

Tel: 0212 879 20 60 - Faks: 0212 879 20 70www.ariyayin.com - [email protected] /ariyayin /ariyayin

YAZAREnver YILMAZ

KAPAK TASARIMİhsan SONDOĞAN

GRAFİK-TASARIMŞ. Kübra MERAL - Safiye SELALMAZ

Bilal KARAGÜLMEZ

BASIM YERİAykut Basım (0212 428 52 74)

Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 3

Merhabalar,

Hazırlamış olduğumuz Akıllı Türkçe Defteri ile siz saygıdeğer öğretmenlerimizin işlerini biraz daha

kolaylaştırırken, sevgili öğrencilerimizin de Türkçe’yi daha iyi öğrenmelerini sağlamak istedik.

Akıllı defterlerin amacı, not tutma sıkıntısı yaşayan öğrencilerin ve konu yetiştirme telaşına giren

öğretmenlerimizin işlerini kolaylaştırmaktır.

TürkçeMino’da konu anlatım bölümleri boş bırakılmıştır. Bunun nedeni; her öğretmenin konuyu

anlatım ve not alma tarzının farklı oluşudur. Türkçemino'da boş bir defter kadar not kısmı bulabi-

lirsiniz. Öğretmen, gerekli bulduğu ayrıntıları kendi anlatım tarzına uygun olarak yazdırabilecek;

soru çözmek, konuyu tekrar etmek, kitap okumak, şiir ve hikaye yazmak vb. gibi bir çok etkinlik

için bol bol zaman kalacaktır.

TürkçeMino’da her temanın sonunda yer verilen “yazma” ve “kompozisyon” bölümleri ile öğrenci-

ler, öğrendikleri yazı türleri ve özellikleri ile ilgili özgün yazılar yazabilecek böylece yazma beceri-

lerinin gelişmesine katkı sağlanacaktır.

Akıllı Türkçe Defteri’nin ek bir kaynak olarak algılanmasını istemeyiz. Çünkü bu defter ile öğrenciye

ek kaynak aldırmıyoruz, DEFTER İHTİYACINI karşılıyoruz. Bu defteri alan bir öğrencinin başka bir

defter almasına gerek kalmayacaktır.

Başarılarınızın sürekli olması dileğiyle…

Enver YILMAZ

4 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!

İÇİNDEKİLER

1. TEMA - HAK VE ÖZGÜRLÜK

Sözcükte Anlam (Gerçek, Mecaz, Yan Anlam, Benzetme) ................................................................. 8 - 12

Dil Bilgisi (Fiillerin Anlam Özellikleri, Fiil kipleri, Çekimli fiil) ........................................................ 13 - 26

Yazım, Noktalama (Büyük Harflerin Yazımı, Sayıların Yazımı, Nokta) ............................................ 27 - 34

Yazma (Hikâye) ........................................................................................................................ 35 - 40

2. TEMA - ATATÜRKÇÜLÜK

Sözcükte Anlam (Terim, Zıt, Eş anlam, Eş sesli) ........................................................................... 44 - 48

Cümlede Anlam (Amaç-sonuç, Neden-sonuç, Öznel-Nesnel cümle) ................................................ 49 - 52

Dil Bilgisi (Dilek Kipler, Zarflar) ................................................................................................. 53 - 72

Noktalama İşaretleri (Virgül, İki nokta, Üç nokta) ....................................................................... 73 - 78

Yazma (Söyleşi, Makale) ........................................................................................................... 79 - 84

3. TEMA - DOĞA VE EVREN

Sözcükte Anlam (Soyut, somut anlam) ....................................................................................... 88 - 92

Cümlede Anlam ........................................................................................................................ 93 - 94

Dil Bilgisi (Yapılarına Göre Fiiller, Fiillerde Anlam Kayması) ....................................................... 95 - 110

Noktalama İşaretleri (Soru İşareti, Ünlem İşareti, Kısa Çizgi, Eğik Çizgi) .................................... 112 - 116

Yazma (Gezi Yazısı, Biyografi)................................................................................................ 117 - 122

4. TEMA - DUYGULAR VE HAYALLER

Sözcükte Anlam (Deyimler) ................................................................................................... 125 - 128

Dil Bilgisi (Ek Fiil) ................................................................................................................ 129 - 136

Noktalama, Yazım (Yay Ayraç, Köşeli Ayraç) ........................................................................... 137 - 142

Yazma (Deneme) .................................................................................................................. 143 - 146

5. TEMA - ALIŞKANLIKLAR

Sözcükte Anlam .................................................................................................................... 150 - 151

Cümlede Anlam .................................................................................................................... 152 - 154

Dil Bilgisi (Basit ve Birleşik Zamanlı Fiiller) ............................................................................. 155 - 162

Yazım Kuralları, Noktalama (Pekiştirmeli Sözcüklerin, İkilemelerin Yazımı) ................................ 163 - 168

Yazma (Fabl) ....................................................................................................................... 169 - 172

6. TEMA - MİLLİ KÜLTÜR

Sözcükte Anlam .................................................................................................................... 176 - 178

Cümlede Anlam .................................................................................................................... 179 - 180

Dil Bilgisi ............................................................................................................................. 181 - 184

Noktalama, Yazım (Tırnak İşareti) .......................................................................................... 185 - 188

Yazma ................................................................................................................................. 189 - 192


TEMA 1 - KAZANIMLAR

• Kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilişkili kelimelere örnek verir.

• Metnin bağlamından hareketle kelime ve kelime gruplarının anlamlarını çıkarır.

• Metindeki anahtar kelimeleri belirler.

• Metindeki sebep - sonuç ilişkilerini fark eder.

• Metindeki amaç - sonuç ilişkilerini fark eder.

• Metne ilişkin sorulara cevap verir.

• Farklı türlerde metin okur.

• Yazım, noktalama kurallarına uyar.

• Olay yazıları yazar.

• Yazım kurallarını kavrayarak uygular.

• Fiillerin anlam özelliklerini kavrar.

• Kip ve çekimli fiili kavrar.

• Bildirme kipleriyle dilek kiplerini ayırt eder.

• Bildirme kiplerinin kullanım özelliklerini kavrar.

Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!6


Tema 1 - Hak ve Özgür lük ler

ŞİİR NEDİR?

‘‘Şiir nedir?’’ diye soruyorsunuz. Edebiyat yapmayı, büyük söz etmeyi sevenler için

şiir ne değildir ki! Şiir bir çığlıktır, bir ilan-ı aşktır, sallanan bir yumruktur, bir umuttur,

bir kurtuluştur vb... Kuşkusuz, bunların hepsi şiirde olabilir fakat bunlar nesirde de olan

şeylerdir. Şiirin ne olduğunu anlayabilmek için onu nesirden ayıran özellikleri aramak

onlar üzerinde durmak daha doğru olur sanıyorum. Düşüncemi bir örnekle açıklaya-

yım. ‘‘Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.’’ dizesini elbette duymuşsunuzdur. Şair

ne demek istiyor? Gülüştüklerimiz hatıra geldikçe ağlarım. Bu bir nesir cümlesidir. Şair ne yapmış? Bu nesir

cümlesinin her sözcüğünü değerlendirerek bu duyguyu son anlatıma kavuşturmuş.

Nasıl ki kunduracı hem ıskarpin, hem terlik, hem potin yaparsa şair de günümüze ve koşullara göre ızdı-

rap şiiri, aşk şiiri, isyan şiiri, ölüm şiiri, kurtuluş şiiri yazar.

Cahit Sıtkı TARANCI

Yukarıdaki metinde yazar şiiri nasıl tanımlıyor?

Aşağıdaki soruları yukarıdaki metne göre cevaplayalım.

1.

Yukarıdaki metinde yazar ileri sürdüğü düşünceyi kanıtlamaya çalışıyor mu?2.

Yukarıdaki metinin konusu nedir?3.

Yukarıdaki metnin ana düşüncesini yazalım.4.

Yazar yukarıdaki metinde şairle kimi karşılaştırıyor?5.


Sözcükte Anlam

Aşağıdaki tabloda yazılan sözccüklerin anlamlarını bulalım, tahminimizle karşılaştıralım.

Anlamını öğrendiğimiz kelimelerden ikisini cümle içinde kullanalım.

Aşağıdaki mavi kutuda sözcükler, pembe kutuda anlamları verilmiştir. Sözcüklerle anlamlarını kırmızı oklarla

eşleştirelim.

Sözcük: adalet

Cümlem:

Sözcük: demokrasi

Cümlem:

Sözcük Tahminim Sözlük Anlamı

ıstırap

nesir

potin

demokrasi

iskarpin

adalet

Sözcükler

a. hak

b. medeniyet

c. meclis

d. adalet

e. hukuk

f. vicdan

Anlamları

1. Uygarlık.

2. Bir toplantının yapıldığı yer, şüra.

3. Yasalarla sahip olunan hakların herkes tarafından kullanılmasının sağ-

lanması.

4. Bir kimsenin gerçek olarak elde ettiği kazanımlar olarak tanımlanır. Eme-

ğin karşılığı.

5. Kişinin kendi ahlak değerleri üzerine kendiliğinden yargılama yapmasını

sağlayan güç.

6. Toplumu düzenleyen yasaların bütünü.


Sözcükte Anlam

Gerçek Anlam

Mahallemizin geniş sokaklarında bisiklete binerdik. ➙ Altı çizili sözcükleri inceleyelim.

Altı çizili sözcükler ilk anlamlarıyla kullanıldıkları için hepsi gerçek anlamlıdır.

Örnek 1

Aşağıdaki cümlelerde gerçek anlamıyla kullanılan kelimeleri kırmızı kalemle yuvarlak içine alalım.

Aşağıdaki sözcükleri gerçek anlamlarıyla cümle içinde kullanalım.

• Bu yaz tatilinde, kendi seçtiğimiz üç kitabı okuyalım.

• Adanın ortasında küçük bir hayvanat bahçesi var.

• Her gün mutlaka bir bardak süt içiyor.

• Bacağını kırdığı için sınava giremedi.

Sözcük: temiz

Cümlem:

Sözcük: rüzgâr

Cümlem:

Mecaz Anlam


Sözcükte Anlam

Ne kadar geniş bir insansın. ➙ Altı çizili sözcüğün anlam özelliğine bakalım.

Altı çizili sözcük gerçek anlamından uzaklaştığı için mecaz anlamlıdır.

Örnek 2

Ayakkabının burnu yırtılmış.

“Burun” sözcüğü, gerçek anlamıyla bağlantılı yeni bir anlam kazanmıştır, bu yüzden yan anlamlıdır.

Örnek 3

Aşağıdaki cümlelerde mecaz anlamıyla kullanılan kelimeleri renkli kalemle yuvarlak içine alalım

• Gözüme sanki bir perde indi.

• Toplantı boğuk, sıkıcı bir atmosferde geçti.

• Sıcak, içten gülüşüyle yüreğimi okşadı.

Aşağıdaki cümlelerde yan anlamıyla kullanılan sözcükleri renkli kalemle yuvarlak içine alalım.

• Dağın eteğine yaslanmış ahşap evlerin fotoğrafını çektik.

• Masamın gözündeki mührü çıkarır mısın?

• Uçurtmanın kuyruğu elektrik tellerine takılır mı?

• Erciyes’e yılın ilk karı düştü.

• Türkçe defterinin yapraklarını karalamış.

Aşağıdaki sözcükleri mecaz anlamıyla cümle içinde kullanalım.

Yan Anlam

Sözcük: pişkin

Cümlem:

Sözcük: soğuk

Cümlem:


Sözcükte Anlam

Aşağıdaki cümlelerde ve dizelerdeki benzetmeyi bulup benzetme unsurlarını yazalım. (Şiirlerde birden fazla

benzetme olabilir.)

Benzeyen :

Benzetme yönü :

Kendisine benzetilen :

Benzetme edatı :

Benzeyen :

Benzetme yönü :


Benzetme edatı :

Benzeyen :

Benzetme yönü :


Benzetme edatı :

Benzeyen :

Benzetme yönü :


Benzetme edatı :

Benzeyen :

Benzetme yönü :


Benzetme edatı :

• Dev gibi kara bulutlar kaplamıştı gökyüzünü.

• Topal bir hayvan kadar yavaştı burda zaman.

• Âdeta rüzgar oldu atlarımız.

• İpince bir yağmur gibi indi hüzünler.

Yıldızlar gibi parlak gümüşten saçların.

• Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik.

Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik.

Benzetmeedatı

Benzetmeyönü

Benzeyen Benzeyen

Durmuş saat gibi sessizdi burada hayat. ➙ Cümleyi inceleyelim.Örnek 4

Benzetme

Yukarıdaki cümlede “hayat”, “durmuş saate” benzetilmiş.


Sözcükte Anlam


Hepimiz tahtaya bakıyorduk. ➙ Durum fiili, nesne alma özelliği yok.

Dil Bilgisi

Fiil (Eylem)

Fiillerin Anlam Özellikleri

Örnek 5

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili fiilleri, anlam özelliklerine göre inceleyelim (İş, oluş, durum) anlam

özelliğini karşılarına yazalım.

• Sınıfımıza yeni gelen çocuğu mahalleden tanıyorum. ➙

• Yağmurdan sonra güneş açtı. ➙

• Şuradaki parkta biraz oturalım. ➙

• Peynirler, dışarıda kaldığından küflenmiş. ➙

• Ağaçtaki kuşlar, silah sesini duyunca uçuştu. ➙

Adadaki evimizi sattık. ➙ İş (kılış) fiili, nesne alma özelliği var.

Gömleklerim çok küçülmüş. ➙ Oluş fiili, eylem kendiliğinden oluşmuş.


Dil Bilgisi

Fiillerin anlam özellikleriyle ilgili öğrendiklerimizi kullanarak aşağıdaki tabloyu dolduralım. Verilen özellik

hangisine uygunsa o kutuya ✓ işareti koyalım.

Eylemin gerçekleşmesi bir süreç içerisinde kendiliğinden olur.

Fiillerin anlam özellikleri İş Fiili Durum Fiili Oluş Fiili

Eylem bir nesneye bağlı olarak gerçekleşir.

Eylem öznenin durumunu anlatır.

Eylem bir özneye bağlı gerçekleşir.

Eylem bir nesneye bağlı gerçekleşmez.

Aşağıdaki altı çizili fiillerin anlam özelliklerini belirleyelim, anlam özelliklerine göre oluş fiillerini yeşil, iş

(kılış) fiillerini mavi, durum fiillerini mor kutuya yazalım.

Dün akşam çok erken uyudum.

Ailemle vakit geçirmeyi seviyorum.

Muzaffer İzgü’nün kitaplarını mutlaka okuyun.

Görmeyeli bu çocuk ne kadar büyümüş!

Annemler, Altınoluk’taki yazlığı satacaklar.

Gemi korsan adasından hızla uzaklaştı.

Hava ısınınca ağaçlar çiçek açtı.

Halk köy meydanında toplandı.

Buğday başakları güneş gibi sararmış.

Saat beş gibi ülkemizden ayrılacakmış.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.


ET KİNLİK (Di l bi lgisi)

Yukarıdaki şiirde geçen fiilleri bulalım, anlam özelliklerini belirleyip aşağıdaki uygun bölümlere yazalım.

SONBAHAR

Fani ömür biter, bir uzun sonbahar olur.

Yaprak, çiçek ve kuş dağılır, tarumar olur,

Mevsim boyunca kendini hissettirir veda;

Artık bu dağdağayla uğuldar deniz ve dağ.

Yazdan kalan ne varsa olurken haşır neşir.

Günler hazinleşir, geceler uhrevileşir;

Teşrinlerin bu hüznü geçer ta iliklere.

Anlar ki yolcu yol görünür selviliklere.

Yaprak nasıl düşerse akıp kaybolan suya

Ruh öyle yollanır uyanılmaz bir uykuya;

Duymaz bu anda taş gibi kalbinde bir sızı;

Fark etmez anne - toprak ölüm maceramızı

Yahya Kemal BEYATLI

İş Fiiller:

Durum Fiilleri:

Oluş Fiilleri:


Dil Bilgisi

Fiillerin Mastar Hâli

Çekimli Fiil

Aşağıda ‘‘mastar’’ halinde verilen fiillere örnekteki gibi kip ve şahıs eki getirerek (ekleyerek) fiilleri çekimli hale

getirelim.

Arkadaşlarım okuldan ayrıldılar. ➙ Altı çizili fiili ineleyelim.Örnek 6

Cümlesindeki ‘‘ayrıldı’’ fiilinin mastar hali “ayrılmak”tır, ‘‘ayrıl’’ fiilinin gövdesine ‘‘-dı’’ kip eki ‘‘-lar’’ şahıs eki eklenerek

fiili çekimli hâle getirilmiştir.

Fiilin Mastar Hali Kip Şahıs Çekimli Fiil

tanışmak tı, ti I. tekil (–m) tanıştım

kazanmak mış, miş II. tekil (–sın)

benimsemek yor I. çoğul (–uz)

sevmek ecek II. tekil (–siz)

başarmak se, sa II. çoğul (–nız)

tanıtmak yor I. tekil (–um)

satmak mış III. çoğul (–lar)


Fiilerde Şahıs (Kişi)

Dil Bilgisi

Ne duruyorsun be, at kendini denize. (Orhan Veli) ➙ Altı çizili fiillerin kişisine bakalım.Örnek 7

Sen II. (tekil şahıs)

Aşağıda karışık olarak verilen kelimelerden çekimli fiil olanları yeşil kutunun içine; çekimli fiil olmayanları

turuncu kutunun içine yazalım.

biliyorsun, almak, gördüler, bilin, başaracaksın

akıllıydı, güzelsin, bilen, baksanız, görelim

Sen II. (tekil şahıs)

Aşağıdaki çekimli fiillerin şahıslarını (kişi) karşılarına yazalım.

gitmelisiniz ➙ ..........................

alabiliriz ➙ ..........................

ihmal etmemiştim ➙ ..........................

kabul ettim ➙ ..........................

öğretecek ➙ ..........................

yarayabilirdi ➙ ..........................

göreceksin ➙ ..........................

sor ➙ ..........................

çıkmıştık ➙ ..........................

Fiil Şahıs (kişi)


Dil Bilgisi


Dil Bilgisi

Fiil Kipleri

Bildirme (Haber), Dilek Kip Ayrımı

Dilek Kiplerinin ÖzellikleriBildirme Kiplerinin Özellikleri

Aşağıdaki cümlelerden yüklemi bildirme kipiyle çekimlenmiş olanların sonuna (✓), dilek kipiyle çekimlen-

miş olanların sonuna (✗) işareti koyalım.

Kar tertemiz kar kabarık

Yürüyorum yumuşacık.

Dün gece on bir buçukta

Ölmüş Berut, tanışırdık.

Örnek 8

Burda “yürüyorum” fiili şu anda yapılan bir eylemi bildiriyor. “ölmüş” fiili geçmişte yapılan bir eylemi bildiriyor. Zaman

anlamlı oldukları için haber kipleridir.

• Yaz tatilinde Bodrum’a gidiyoruz. ( )

• Bu soruları defterime yazmalıyım. ( )

• Her derste yeni şeyler öğreniyoruz. ( )

• Annesi onu yıllar önce terk etmiş. ( )

• Yorgunluktan kanepede uyuyakalmışım. ( )

• Zil çalınca herkes dışarı çıksın. ( )

• Bence oraya yarın akşam gidelim. ( )

• Akşam yemeğini evde yiyelim. ( )

• Buralarda yılın her mevsiminde yağmur yağar. ( )

• Sonunda kendimize göre bir ev bulduk. ( )


Dil Bilgisi

1. Şimdiki Zaman

A. Haber Kipleri

2. Gelecek Zaman

Örnek 9

Örnek 10

“Bakıyorum” fiili şu anda yapılan bir eylemi bildiriyor.

“Çıkacak” fiili henüz gerçekleşmemiş, daha sonra gerçekleşecek bir eylemi bildiriyor.

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

“Dolaş–” fiilini şimdiki zaman kipinde (-yor) çekimleyelim.

Düğün için yeni bir elbise bakıyorum. ➙ Altı çizili fiilin zamanına bakalım.

Takımlar birazdan sahaya çıkacak. ➙ Altı çizili fiilin zamanına bakalım.

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

“Görüş–” fiilini gelecek zaman kipinde (-ecek – acak) çekimleyelim.

“Tanı(mak)” fiilini gelecek zaman kipinde çekimleyelim.


Dil Bilgisi

3. Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman

Örnek 11

“Bırakılmış” eylemi geçmişte yapılan bir eylemi bildiriyor, sözü söyleyen kişi eylemin yapıldığından habersizdir.

Örnek 12

Yukarıdaki cümlede “müş” eki “sonradan fark etme” anlamı katmıştır.

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

“Rica et–”, fiilini duyulan geçmiş zaman kipine (-mış – miş) göre çekimleyelim.

Aşağıda verilen örneklerde duyulan geçmiş zaman kipinin cümleye kattığı anlamı cümlenin karşısına yazalım.

• İlçemize yeni bir kaymakam atanmış. ➙

• Baksana, pantolonumun paçası yırtılmış. ➙

• Tek katlı evin yerine bina yapmışlar. ➙

• Türkler, Anadolu’ya sonradan gelmiş. ➙

• Çok yorulmuş olmasın, rengin solmuş. ➙

• Öğrencilerin notlarını yanlış girmişim. ➙

• Teyzemlerin evini soyan hırsızlar yakalanmış. ➙

Bu cümlede ise “başkasından duyma” anlamı katmıştır.

Bu inşaatlar yarım bırakılmış. ➙ Altı çizili fiilin zamanına bakalım.

Eyvah saçlarım dökülmüş.

Öğretmenimiz geçen yıl okuldan ayrılmış.


Dil Bilgisi

4. Bilinen (Görülen) Geçmiş Zaman

5. Geniş Zaman

Çocuğu iki günlüğüne anneannesine bıraktım. ➙ Altı çizili fiilin zamanına bakalım.Örnek 13

“Bıraktım” fiili geçmişte yapılan bir eylemi bildiriyor, sözü söyleyen kişi eylemin yapılışına şahittir.

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

“Sürüklen–” fiilini görülen geçmiş zamana göre çekimleyelim.

“Yorul–” fiilini görülen geçmiş zaman kipinde çekimleyelim.

Örnek 14

“Geçer” fiili her zaman olan bir eylemi bildiriyor.

Buralarda kışlar sert geçer.


Dil Bilgisi

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. tekil:

II. tekil:

III. tekil:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

I. çoğul:

II. çoğul:

III. çoğul:

“Yaşa–” fiilini geniş zaman kipine (-r) çekimleyelim.

“Görüş–” fiilini geniş zaman kipinde çekimleyelim.

Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerinin hangi kipte çekimlendiğini, kip ekini ve kişisini cümlenin altına yazalım.

• Cümle: Bu işlemleri hep zihinden yapıyor.

Kipi: Kip eki: Kişisi:

• Cümle: Mezuniyet baloma katılırsan mutlu olurum.


• Cümle: Konuşmacı önce kendini tanıttı.


• Cümle: Evimizin borcunu geçen ay kapattık.


• Cümle: Onlar, bu ödevi daha önce hazırlamışlar.


• Cümle: Birgün mutlaka memleketimize döneceğiz.


• Cümle: Ben seni yüz yıl da beklerim.


• Cümle: Gençler ünlü sanatçıyı coşkuyla karşıladılar.



ET KİNLİK (Di l Bilgisi)

Aşağıdaki tabloda “mastar” halinde verilen fiilleri istenilen bildirme kipine ve belirtilen kişiye göre çekim-

leyelim.

Aşağıdaki tabloda verilen çekimli fiillerin kiplerini ve kişilerini örneğe uygun şekilde belirleyip işaretleyelim.

Fiilin Mastar Hali Kişisi

Önemsemek 1. çoğul kişi

aratmak 3. tekil kişi

yaşamak 2. tekil kişi

bulmak 1. tekil kişi

kaybolmak 2. tekil kişi

Öğrenilen

Geçmiş Zaman

Gelecek

Zaman

Geniş

Zaman

Fiilin Mastar

Hali

Şimdiki

Zaman

Gelecek

Zaman

Duyulan

Geçmiş Zaman

Görülen

Geçmiş Zaman

Geniş

ZamanKişisi

saklamışlar ✓ 3. çoğul kişi

gördüm

gözetleyecek

bakarım

kabul etmiş

hasta olmuşsun

görebiliriz

temizlettim

soracaksın

bitirmişsiniz

satıvermiş

gözden düştüm

ayrılabilirsin

sordu


ET KİNLİK (Di l Bilgisi)

“Olvido” adlı şiirde yer alan çekimli fiilleri bulalım, bildirme kipiyle çekimlenenleri mavi kutucuğa, dilek ki-

piyle çekimlenenleri yeşil kutuya yazalım. Bildirme kipiyle çekimlenenlerin kip ve kişilerini turuncu kutuya

yazalım.

OLVİDO

Edebi âşığın dönüşünü bekler

Yalan yeminlerin tanığı çiçekler

Artık olmayacak baharlar içinde.

Ey ömrün en güzel türküsü aldanış!

Aldan gelmiş olsa bile ümitsiz kış;

Ey Unutuş! Kapat artık pencereni

Çoktan derinliğe çekmiş deniz beni

Çıkmaz artık sular altından o dünya

Bir duman yükselir gibidir kederden

Macerası çoktan bitmiş o şeylerden

Amansız gecenle yayıl dört yana

Ahmet Muhip DIRANAS

Bildirme Kipiyle Çekimlenenler:

Bildirme Kipiyle Çekimlenen Fiillerin Kipleri ve Kişileri:

Dilek Kipiyle Çekimlenenler:


Dil Bilgisi

Documents

TürkçeMino AKILLI TÜRKÇE DEFTERİ · Yukarıdaki cümlede “hayat”, “durmuş saate” benzetilmiş. 12 Artık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! Sözcükte Anlam. Artık