Üniversite için önemli planlar

Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi (EFMED) Cilt 3, Say 1, Haziran 2009, sayfa 58-79.

Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education Vol. 3, Issue 1, June 2009, pp. 58-79.

Snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji Dersi dev Srecine likin Grleri1

Y. Do. Dr. Ali ERSOY* ve Y. Do. Dr. engl S. ANAGN**

*Anadolu niversitesi, Eitim Fakltesi, lkretim Blm

**Eskiehir Osmangazi niversitesi, Eitim Fakltesi, lkretim Blm

[email protected] [email protected] Makale Gnderme Tarihi: 1 Ocak 2009 Makale Kabul Tarihi:07 Mays 2009

zet-Fen ve Teknoloji dersinin uygulanmasna ynelik yaplan aratrmalar retmenlerin devler konusunda

farkl sorunlar yaadklarn ortaya koymaktadr. 2005-2006 retim ylnda Trkiye genelinde uygulamaya

konulan Fen ve Teknoloji Dersi retim Programnda devler retme-renme srecinin tamamlayc bir esi

olarak grlmektedir. Bu almann genel amac snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersi dev srecine

ilikin grlerini incelemektir. Aratrma nitel yaklamla gerekletirilmitir. Aratrma verileri 2007-2008

retim yl gz dneminde Eskiehirdeki iki ilkretim okulunda sekiz snf retmeni ile gerekletirilen yar-

yaplandrlm grmeler yoluyla toplanmtr. Veriler betimsel olarak analiz edilmitir. Aratrma sonular,

retmenlerin daha ok renilenleri pekitirme amal dev verdiklerini, rencilerin yaratclklarn

sergileyebilecekleri devlere yeterince yer vermediklerini ortaya koymutur. Bunun yan sra aratrma sonular

retmenlerin dev konusunda internet, renci ve veli kaynakl sorunlar yaadklarn da ortaya koymutur.

Anahtar Kelimeler: Fen ve teknoloji dersi, ev devi, snf retmeni.

Elementary Teachers Views About Homework Process In

Science and Technology Course

Abstract - Researches on the application of Science and Technology course indicates that teachers have various

problems about homework. That is, homework is seen as a part of teaching-learning process at Science and

Technology Course Curriculum which was applied in 2005-2006 academic year. The main purpose of this study

is to examine teachers opinions about homework process. The research has been conducted qualitatively. Data

were collected from eight elementary school teachers working at two elementary schools through semi-

structured interviews in 2007-2008 academic year. The data were analyzed in descriptive data analysis methods.

The findings showed that the teachers give homework mostly for the purpose of reinforcement, and asked for

homework that prevents creative skills. Research findings also indicated that teachers have problems about

homework with regard to web, students, and their parents.

Key Words: Science and technology course, homework, elementary teacher. 1 Bu alma, Paris Uluslararas Eitim, Ekonomi ve Toplum Konferansna sunulan (17-19 Temmuz 2008) ve zet olarak baslan bildiri metnine dayal olarak hazrlanmtr.

mailto:[email protected]:[email protected]

59 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN

Giri

Fen eitimin nemli ilevlerinden biri, bilim-okuryazar bireyler yetitirmektir. Bu

bireyler bilgiye daha hzl ulaabilir, yeni bilgiler retebilir, ada teknolojileri etkili ve

verimli kullanabilir, yeni sistem ve teknolojiler gelitirebilirler (Yaar, 1998). Bu amala, Fen

ve Teknoloji dersinde farkl retim etkinliklerin yan sra devlerden de yararlanlabilir.

retim programyla btnletirilmi devler; rencilere, bilgiye ulamada ada

teknolojileri kullanma, ulalan bilgilerden yeni bilgiler retme ve yaratclklarn kullanma

gibi olanaklar sunar.

devler, rencilere belli bir konuyla ilgili olarak retmenler tarafndan ders d

zamanlarda yaplmas iin verilen derse hazrlk, derste renilenleri pekitirme ve

gelitirmeyi amalayan almalardr (Arkan & Altun, 2007; Cooper, 2001). Hazrlk

devlerinde, rencilerin derste ilenecek konuyu nceden almalar ve konuyla ilgili temel

bilgileri kazanmalar beklenir. Pekitirme devlerinde, rencilerin derste edindikleri yeni

bilgi ve becerileri uygulamalar, gzden geirmeleri, pekitirmeleri ve tekrar etmelerini

salamak amalanr. Gelitirme devlerinde ise; rencilerin, hayal gc, yaratclk ve

eletirel dnme becerilerini kullanarak rendiklerini gelitirmeleri temeldir (Trkolu,

flazolu & Karaku, 2007). Bu dev trlerinin tmnden retme-renme srecinde farkl

amalar iin yararlanlabilir. rencilerin gerek derslere hazrlkl gelmeleri gerekse okulda

rendiklerini pekitirmeleri ve gelitirmeleri asndan devler dengeli bir biimde

verilmelidir. Bu dorultuda dev konusunun retim program ile btnletirilmesinde

retmenlerin bilgi ve becerilerini etkili bir biimde ie komalar gerekir. nk, dev

konusunda temel sorumluluk retmende olmakla birlikte genelde devler okul dnda

yapld iin bu srete velilerin de nemli sorumluluklar vardr. Ayrca, devin

amalarndan biri de eitim srecine veli katlm salamaktr.

Epsteine (1995) gre, veliler eitim srecine devi de ierecek biimde alt balkta

katlm gstermektedir. Bunlardan birincisi, ailelerin ocuklar iin evde temel

sorumluluklarn yerine getirmeleriyle ilgili ebeveynliktir. kincisi, ocuun geliimini ve

okuldaki eitim programn desteklemek amacyla okul-ev arasnda salkl bilgi al veriini

salayan iletiim srecidir. ncs, okuldaki etkinliklere velilerin isteyerek katlmalarn

gerektiren gnlllktr. Drdncs, velilerin eitim program ve devlerle ilgili

almalarda ev ortamnda ocuklarna yardmc olmalarn ieren evde renmedir. Beincisi,

okuldaki ynetim srelerinin ve dier etkinliklerin gerekletirilmesinde ailelerin grlerini

yanstmalarn salayan karar vermedir. Sonuncusu ise; velilerin, ocuklarn renmesine ve

Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi

ERSOY, A., & ANAGN, . S. 60

geliimine destek olacak, kendilerine ynelik dzenlenecek etkinliklerde toplumsal

kaynaklardan ve hizmetlerden yararlanmalarn gerektiren toplumsal ibirliidir.

Scot-Jonesa (1995) gre; veliler, ocuklarnn renmesini artrd iin devi nemli

bulmakta, dev yapma srecini izlemekte ve yaplan devi kontrol ederek ocuklarna

yardmc olmaktadr. Kimi veliler ise ocuklarnn devlerini bizzat kendisi yapabilmektedir.

Ancak, bir velinin ocuunun devini yapmas devin amac ve ilevi bakmndan doru

deildir. nk devin yaplmasndaki temel sorumluluk rencinindir (Epstein, 2001).

Warton (1997), rencilerin kendi devlerini bakalarnn yapmasn istemediklerini ortaya

koymutur. Bunun iin renciler, devi kendisi yapmazsa renemeyeceini, dev

yapmayarak retmenini zmek istemediini ve retmenlerinin devi kendisinin yapmas

iin verdiini belirtmitir. Ancak, baz renciler devlerinin bakalar tarafndan

yaplmasndan rahatsz olmayabilir. devin neminin anlalmasnda; retmenin dev

srecindeki tutumu, devleri deerlendirmesi, sonular rencilerle paylamas ve velilerle

gelitirdii ibirlii belirleyici olmaktadr. zellikle velinin dev srecine katlmnda; velinin

eitim dzeyi, rencinin snf, retmenin yaklam ve ibirliine ak olmas gibi etmenler

etkili olabilmektedir. Bu nedenle, dev konusunun retim programyla btnletirilmesinde

retmenlerin bilgi ve becerilerini etkili bir biimde ie komalar gerekir.

Epstein ve Pollowaye (1993) gre retmenler, verecekleri devleri renme ilkeleri

ve rencilerin hazr bulunuluk dzeylerine uygun bir biimde planlamaldr. Aratrma

sonularna gre retmenler; devin planlanmas (Epstein & Van Voorhis, 2000) ve

rencinin baarsna katk salayacak biimde uygulamaya yanstlmas (Cooper, Lindsay,

Nye & Greathouse, 1998) konularnda sorunlar yaamalarna karn devin renme

srecinde nemli bir yeri olduunu dnmektedir. Bu kapsamda, ilkretimde Fen ve

Teknoloji dersinde dev konusuyla ilgili yaplm aratrmalardan bazlar aada verilmitir.

Gennaro ve Lawrenz (1992) yaptklar aratrmada, aile ve rencilerin fene ynelik

tutumlarnda devin etkisini belirlemeyi amalamlardr. Aratrma sonularna gre, fen

eitiminde ailelerin %88i ocuklaryla birlikte dev yaparak renmeyi elenceli

bulduklarn belirtmitir. Ayn aratrmada rencilerin %80den fazlas dev araclyla yeni

renmeler gerekletirdiini aklamtr. Postlethwaite ve Wiley (1992), 23 lkenin

rencileri zerinde ev devine harcanan zaman ile fen baars arasndaki ilikiyi

aratrmtr. Aratrma sonularna gre, ev devine ayrlan zamann fazla olduu lkelerdeki

rencilerin fen baarlarnn yksek olduu ortaya kmtr.

NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009


Beaton ve dierleri (1996) yaptklar aratrmada, nc TIMSS snavna katlan 41

lkeden 13 ya grubundaki rencilerin fen baars ile deve ayrdklar zaman arasndaki

ilikiyi incelemitir. Aratrma sonularna gre, Yunanistan, Macaristan, Japonya Kuveyt, ve

Rusya Federasyonu gibi lkelerde gnlk fen dersinde dev yapmaya bir saatten fazla zaman

ayran rencilerin daha az zaman ayran rencilere gre fen baarlarnn yksek olduu

bulunmutur.

Kaplan (2006) tarafndan yaplan aratrmada, fen bilgisi dersinde devin rencilerin

baarlarna ve kavram renmelerine etkisi incelenmitir. Aratrma sonularna gre, fen

bilgisi dersinde verilen devlerin rencilerin baarlarnda arta neden olduu, ancak devin

kavram renmeyi daha fazla etkiledii sonucuna ulalmtr. zben-Gndoan (2006),

aratrmasnda, ilkretim rencilerinin fen bilgisi dersindeki baarlarna devin etkisini

belirlemeyi amalamtr. Aratrma sonularna gre, fen bilgisi dersinde devlerin renci

baarsn olumlu ynde etkiledii bulunmutur.

Yukarda verilen aratrma sonularna gre, ilkretim fen eitiminde verilen devlerin

akademik baar ve fen tutumuna olumlu etki salad grlmektedir. Nitekim Fen ve

Teknoloji dersi retim programnda dev programn tamamlayc bir esi olarak yer

almaktadr (MEB, 2005). Bir aratrma konusu olarak dev eitim alannda uzun yllardr

allmaktadr. Ancak, zellikle dev srecinde retmen rolne ilikin ok az aratrma

vardr (Epstein & Van Voorhis, 2001). dev srecinde retmenin rol ve bu srece ilikin

retmenin bak as verilecek devlerin trn, amacn, niteliini, dev konusunun

seimini ve devin deerlendirilmesini etkileyecektir. Fen ve Teknoloji dersinde devle ilgili

yaplan aratrmalarda, daha ok devin akademik baar zerindeki etkisine odaklanld

grlmektedir. dev srecinin retmen bak asyla nitel aratrma yaklamna dayal

incelenmesi bu srecin daha iyi anlalmasn salayacaktr. Ayrca, Fen ve Teknoloji

dersindeki dev srecinin st snflardaki uygulamalarnn istenilen biimde gerekletirilmesi

ve devlerin amacna uygun bir biimde yaplmas ancak ilkretimin birinci basamanda

yaplan uygulamalarn istenilen biimde gerekletirilmesi ile olanakldr. Bu nedenle snf

retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersi dev srecine ilikin grlerinin incelenmesinin

nemli bir aratrma konusu olduu sylenebilir.

Aratrmann Amac

Bu aratrmann genel amac, ilkretim beinci snf Fen ve Teknoloji dersi dev

srecini snf retmeni grlerine gre incelemektir. Bu genel ama dorultusunda

aratrmada u sorulara yant aranmtr:



Fen ve Teknoloji dersinde snf retmeleri;

ne tr devlere yer vermektedir?

hangi amalarla dev vermektedir?

devleri deerlendirmede hangi tekniklerden yararlanmaktadr?

dev verme srecinde ne tr sorunlar yaamaktadr?

dev verme srecinde yaanan sorunlarn zmne ilikin neler nermektedir?

Yntem

Desen

Aratrma, betimsel nitel aratrma yaklamyla gerekletirilmitir. Nitel aratrma;

gzlem, grme ve dokman analizi gibi nitel veri toplama tekniklerinin kullanld, alglar

ve olaylarn doal ortamda gereki ve btncl bir biimde ortaya konmasna ynelik nitel

bir srecin izlendii aratrma (Yldrm & imek, 2005) yaklam olarak tanmlanabilir.

Nitel betimsel yaklam, aratrma katlmclar ve ortamna ilikin ayrntl aklamalar

yapmay gerektirir (Cresswell, 2005). Gerekletirilen aratrmann verileri, yar-

yaplandrlm grme tekniiyle toplanm ve veriler betimsel olarak analiz edilmitir.

Aratrmada nitel betimsel aratrma yaklamnn benimsenmesinin birden fazla nedeni

bulunmaktadr. Bu nedenler arasnda unlar saylabilir:

1. Snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersinde dev srecine ilikin grlerini

ayrntl ve btncl olarak onlarn anlattklarna ve alglarna gre incelenmek.

2. Aratrma verilerini grme sorularn temel alarak analiz etmek.

3. Snf retmenlerinin her bir grme sorusuna ilikin aklamalarndaki benzerlik

ve farkllklar ortaya karmak.

Katlmclar

Aratrma katlmclar nitel aratrma yaklam iinde yer alan amal rnekleme

yntemlerinden lt rnekleme yoluyla belirlenmitir (Yldrm & imek, 2005). Bu amala

katlmclarn belirlenmesinde, aratrmaya gnll katlm ve ilkretim beinci snf

retmeni olma biiminde iki temel lt dikkate alnmtr. Aratrmaya 2007-2008 retim

yl gz dneminde Eskiehir ilinde iki devlet ilkretim okulunda beinci snfta grev yapan

sekiz snf retmeni katlmtr. Aratrmaya katlan retmenlerin kiisel zellikleri Tablo

1de verilmitir.



Tablo 1 Aratrmaya Katlan retmenlerin Kiisel zellikleri

Katlmc Cinsiyet renim Durumu Mesleki Deneyim

(Yl) 1 E Eitim Yksek Okulu Snf retmenlii Blm 16 2 K letme Fakltesi Ynetim Blm 12 3 K Fen Fakltesi Biyoloji Blm 12 4 E Eitim Fakltesi lkretim Blm Snf retmenlii Program 1 5 K Eitim Fakltesi Yabanc Diller Eitimi Blm Almanca

retmenlii Program 14

6 K Eitim Yksek Okulu Snf retmenlii Blm 15 7 K Eitim Yksek Okulu Snf retmenlii Blm 13 8 K letme Fakltesi Ynetim Blm 12

Tablo 1e gre, retmenlerin renim durumlar deerlendirildiinde, 3nn Eitim

Yksek Okulu, 2sinin Eitim Fakltesi, 2sinin letme Fakltesi ve 1nin de Fen Fakltesi

mezunu olduu grlmektedir. renim durumlarna gre retmenlerin 4 retmen

yetitiren kurumlarn snf retmenlii blm ya da programndan, 4 ise eitim fakltesi

dndaki fakltelerden mezun olduklar ortaya kmtr. retmenlerin 2si erkek, 6s

bayandr. retmenlerin 7si 10-16 yl arasnda mesleki deneyime sahipken bir retmenin

mesleki deneyimi 1 yl olarak ortaya kmtr.

Verilerin Toplanmas ve Analizi

Aratrma verileri yar-yaplandrlm grme tekniiyle toplanmtr. Grmeler,

ikinci yazar tarafndan Aralk 2007-Ocak 2008 aylar boyunca srmtr. Grmeler

yaklak 20 dakika ile 60 dakika arasnda deien srelerde yaplmtr. Grmelerden elde

edilen veriler drt aamada betimsel olarak analiz edilmitir (Miles & Huberman, 1994).

Betimsel analiz yaklam, verilerin aratrma sorularnn ortaya koyduu temalara gre

oluturulmasna ve grmede kullanlan sorular dikkate alnarak sunulmasna olanak verir

(Yldrm & Simsek, 2005). Grmeye dayal nitel aratrma verilerinin analizinde, ses

kaytlarnn yazya dklmesi, dkmlerin doruluunun kontrol edilmesi, grme

indekslerinin oluturulmas ve gvenirlik almasnn yaplmas nemli aamalardr (Kvale,

1996). Aratrmada kullanlan betimsel analiz srecinin amalar ve her bir aamada yaplan

ilemler yle zetlenebilir:

1. Analiz ncesi hazrlk: ncelikle, ses kaytlar yazya dklm, yazya dklen

veriler bilgisayarda hazrlanan grme dkm formuna aktarlm ve ses kaytlarnn

doruluu dkmler zerinde kontrol edilmitir. Bu ilemi aratrmaclar birbirinden bamsz

olarak yapmtr. Analiz srecinde kullanlan grme dkm formu, balamsal bilgiler

(Grme tarihi, grlen kii, grmeci, tarih vb), betimsel indeks, betimsel veri,



grmeci yorumu ve genel yorum blmleri olmak zere be blmden olumaktadr. Bu

forma dayal olarak, betimsel veri blmnde retmenlerin sorulara ilikin belirttikleri

grlerini en iyi yansttn dnlen bir szck ya da szck grubu betimsel indeks

blmne yazlmtr. Bylece veriler grme sorularyla eletirilecek aamaya getirilmitir.

2. Veri eletirme: Birinci aamada oluturulan betimsel indeks blmndeki veriler

gruplandrlarak ilgili olduu grme sorusu altnda eletirilmitir. Grme sorular tema

kabul edilmitir. . Bunun iin aratrmaclar birbirlerinden bamsz olarak grme kodlama

anahtar oluturmulardr. Grme kodlama anahtarnn oluturulmasnda, retmenlerin her

bir soruya verdikleri yantlarn bulunduu betimsel indeks blm temel alnmtr. Daha

sonra, aratrmaclar bir araya gelerek kodlama anahtarlarndaki eletirmeleri gzden

geirmitir. Uygun olmayan eletirme varsa, uygun olduu temayla ilikilendirilmitir.

3. Veri snflandrma: Veri eletirilmesi aamasnda elde sonulara gre

retmenlerin grleri snflandrlmtr. Bir nceki aamada grme sorularna dayal

temalarn altnda oluturulan alt temalar gzden geirilmitir. Tema ve alt temalar

kesinletirildikten sonra, verilere son biimi verilmi ve veriler dzenlenmitir.

4. Veri analizi: Veri snflandrma aamasnda belli temalar altnda kodlanan retmen

grlerinden hangilerinden dorudan alnt yaplacana bu aamada karar verilmitir.

Bylece, bu aamada retmenlerin belirtikleri grler arasnda balantlar kurulmu ve

grleri destekleyen alntlar yaplmtr. Bu ilemlerden sonra analiz ilemine son verilerek

aratrma bulgularnn yazmna geilmitir.

Yukarda belirtilen analiz srecinin her bir aamas iki aratrmac tarafndan ayr ayr

yaplmtr. Ayrca, aratrmada inanrl (trustworthiness) salamak amacyla farkl ilemler

yaplmtr. Bunlar; verilerin ncelikle yorumsuz olarak sunulmas, verilerinin analizini birden

fazla aratrmacnn yapmas, verilerin analizinde srekli karlatrma ynteminin

benimsenmesi ve verilerin analizinde kuramsal evreye bal kalnmas biiminde

sralanabilir (Freeman, deMarrais, Preissle, Roulston, & St. Pierre, 2007; Lincoln & Guba,

1985). Yaplan analizler sonucunda retmenlerin grleri drt tema altnda toplanmtr.

Bulgular

Aratrmann bulgularna dayal olarak; Fen ve Teknoloji dersindeki devlerin tr ve

amac, Fen ve Teknoloji dersindeki devlerin deerlendirilme teknikleri, Fen ve Teknoloji

dersi dev srecinde yaanan sorunlar ve Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan

sorunlarn zmne ilikin neriler olmak zere drt tema oluturulmutur. Aratrmada

ortaya kan bulgular, snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersinde verdikleri devin tr



ve amac, devleri deerlendirme teknikleri, dev srecinde yaanan sorunlarn kayna ve bu

sorunlarn zmne ilikin getirilen neriler Tablo 2de karlatrmal olarak verilmitir.

Tablo 2 Snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji Dersinde Verdikleri dev Tr, Amac,

Deerlendirme Teknikleri, Sorunlarn Kayna ve zm nerilerine likin Grleri

Katlmc dev Tr devin Amac dev Deerlendirme

Teknikleri

dev Srecinde Yaanan

Sorunlarn Kayna

dev Srecinde Yaanan Sorunlarn zmne likin

neriler

1 Hazrlk Pekitirme

Derse hazrlkl gelmelerini salama Derste renilenleri tekrar etmelerini salama Eksik renmeleri belirleme

Yapm-yapmam

nternet Veli

Deerlendirme sonularn rencilerle paylama erie uygun dev konusu verme rencilere devin amacn aklama rencilere dev iin yeterli zaman verme

2 Gelitirme Pekitirme

Aratrma becerilerini gelitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama

Rubrik nternet renci Veli

nternet sitelerinin adresini verme dev konusunda velileri bilgilendirme Temel kaynaklara ynlendirme

3 Gelitirme Pekitirme

Aratrma becerilerini gelitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama

Akran Deerlendirme z-deerlendirme Rubrik

renci Veli

dev konusunda velileri bilgilendirme rencilere devin amacn aklama

4 Pekitirme Aratrma becerilerini gelitirme

Dnt-Dzeltme Rubrik Sergileme

nternet renci Veli

erie uygun dev konusu verme nternet sitelerinin adresini verme Temel kaynaklara ynlendirme

5 Gelitirme Yaratcl gelitirme

Rubrik nternet renci Veli

nternet sitelerinin adresini verme

6 Pekitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama rencide sorumluluk bilinci gelitirme

Akran Deerlendirme z-deerlendirme Rubrik

nternet renci

nternet kullanm konusunda velileri bilgilendirme

7 Hazrlk Pekitirme

Derse hazrlkl gelmelerini salama Derste renilenleri tekrar etmelerini salama

Rubrik Veli Kitaplardaki devlerden yararlanlmal

8 Pekitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama

Yapm-yapmam

nternet rencilere devin amacn aklama

Snf retmelerinin Fen ve Teknoloji dersi dev srecine ilikin grlerinden ortaya

kan bulgular, ilgili tema balklar altnda ncelikle Tablo 2deki bulgular ierecek biimde

yorumlanmtr. Daha sonra katlmclarn grlerinden dorudan alntlar yaplmtr.



Fen ve Teknoloji Dersindeki devlerin Tr ve Amac

Tablo 2ye gre, aratrmaya katlan retmenlerden biri (5) dnda kalanlar, Fen ve

Teknoloji dersinde daha ok pekitirme devini snfta renilenlerin tekrar edilmesi amacyla

verdiini belirtmilerdir. Bu retmenlerden biri (1) pekitirme devinden, renilenlerin

tekrar edilmesinin yan sra rencilerin eksik renmelerini belirlemek, baka bir retmen

(4) ise, rencilerin aratrma becerilerini gelitirmek ve veli katlmn salamak amacyla

yararlandn ifade etmitir. retmen gelitirme devini, rencilerin aratrma (2, 3)

ve yaratclk becerilerini gelitirme (5) amacyla verdiini belirtmitir. ki retmen (1,

7) ise, hazrlk devini rencilerin derslere hazrlkl gelmelerini salamak amacyla ie

kotuklarn sylemitir. Aratrmaya katlan retmenlerden bazlarnn (1, 7) hazrlk ve

pekitirme devlerini birlikte verirken, baz retmenlerin ( 2, 3) gelitirme ve pekitirme

devlerini birlikte verdii, baz retmenlerin (4, 6, 8) ise, yalnzca pekitirme devini

ve gelitirme devini (5) tercih ettikleri grlmektedir. Bu bulgulara gre, retmenlerin

dev trlerinden en az birine Fen ve Teknoloji dersinde farkl amalarla yer verdikleri, ancak

dev trlerinin tmne ayn anda yer vermedikleri anlalmaktadr. Hazrlk ve pekitirme

trnde dev verdiini syleyen bir retmen, bu konudaki grlerini ve dev verme

amacn aadaki biimde ifade etmitir:

Ev devlerini ounun bir sonraki derse hazrlk [yapmas] amacyla veriyorum ben. retmen

dersi snfta anlatmadan nce en azndan kendisinin evde konu hakknda bilgi sahibi olmas iin.

() [Daha sonra] ben de tamamlayc bilgi vererek konuyu pekitirmek amacyla dev veriyorum

(1).

retmenlerden Fen ve Teknoloji dersinde birden fazla amac btnletirerek dev

verdiini belirtenler olmutur. rencilerin, derse konuyla ilgili aratrma yaparak gelmeleri,

derste renilenleri pekitirmeleri ve geniletmeleri amacyla dev verdiini syleyen bir

retmen grn yle aklamtr:

Ev devlerini ncelikle o konu hakknda [rencilerin] bir aratrma yapmalarn gerektiini

dndm iin dev veriyorum, ncelikle. n bilgilerini gelitirmek amacyla veriyorum. Daha

sonra konu ilendikten sonra pekitirme amal dev veriyorum ya da gelitirme amal

rendiklerini (2).

Aratrmaya katlan snf retmenlerinden, Fen ve Teknoloji dersinde dev verme

amacn veli katlmn salama (4) ve rencilerde sorumluluk bilinci gelitirme (8)

biiminde ifade edenler olmutur. Ancak, bu amalara dnk Fen ve Teknoloji dersinde

devin kullanmnn daha az tercih edildii grlmektedir. Snf retmenlerinin Fen ve

Teknoloji dersinde verdikleri dev trleri benzerlik gsterirken dev verme amalarnda



farkllklarn olduu sylenebilir. Bununla birlikte, snf retmenlerinin tamamnn Fen ve

Teknoloji dersinde farkl ama ve trde de olsa retme-renme srecinin tamamlayc bir

esi olarak deve yer verdii grlmektedir.

Fen ve Teknoloji Dersindeki devlerin Deerlendirilme Teknikleri

Tablo 2ye gre, retmenlerin verdikleri devleri farkl teknikleri kullanarak

deerlendirdikleri ortaya kmtr. Alt retmen (2, 3, 4, 5, 6, 7 ) devleri

deerlendirmede rubrik kullandn belirtmitir. retmenlerin grlerine gre, dev

deerlendirmede yararlandklar teknikler rubrikten sonra srasyla, akran deerlendirme (3,

6), z-deerlendirme (3, 6), yapm-yapmam (1, 8), dnt-dzeltme (4) ve

sergileme (4) biimindedir. Bu bulgular, retmenlerin devleri deerlendirmede Fen ve

Teknoloji Dersi retim Programnda yer verilen rubrik, akran deerlendirme ve z-

deerlendirme gibi teknikleri (MEB, 2005) daha ok kullandklarn gstermektedir. Bu

durum, aratrmaya katlan retmenlerin verdikleri devin trne ve amacna gre farkl

deerlendirme tekniklerini kullandklar biiminde aklanabilir.

retmenlerin aklamalarna gre, Fen ve Teknoloji dersinde gelitirme trnde bir

performans grevi verilmise deerlendirme teknii olarak rubrik; performans grevi, konuya

ilikin yaplacak bir Powerpoint sunusu ise akran deerlendirme ve z-deerlendirme formu

kullanlmaktadr. Kimi retmenler, yalnzca devin yaplm/yaplmam olma durumuna

baktn ve bunu bir deerlendirme teknii olarak kullandn ifade etmitir. Kimi

retmenler ise, deve dnt verdiini ve amaca uygun olarak hazrlanan devleri snf

panosunda sergileyerek deerlendirme yaptn aklamtr. retmenlerden biri performans

grevi devlerini nasl deerlendiini aadaki grleriyle aklamtr:

Evet her performans devinin, grevinin ltleri var. Ben onlara nceden bu ltleri de

hazrlyorum. Fotokopi ektirip ocuklara datyorum ve diyorum ki, onlara bu ltlere gre

performans devinizi hazrlayacaksnz. nk bilginiz olsun. Ona gre ben de size puan

vereceim diyorum ve de ou ok gzel gerekten ltlere uygun hazrlayp gelen ok gzel

hazrlayan rencilerimiz var. () Sunumlar yaptktan sonra ocuklara akran deerlendirme

formlarn datyorum. Bir de z deerlendirme formlarn datyorum. Ona gre tabi ki hepsi

puan veriyorlar. Ve onlar da yine performans grevi ltlerine ekliyorum (3).

retmenlerden biri, Fen ve Teknoloji dersinde verdii devleri dnt-dzeltme ve

panoda sergileme yoluyla deerlendirdiini, dier retmen ise, dereceli puanlama anahtar

kullandn aadaki grleriyle belirtmilerdir:

Onun iin genel anlamda dnt dzeltme, doru yanllar renciye reterek o yntemi tercih

ediyoruz. Bunun yannda tabi ki gzel olan rnekleri rnek olmas asndan panolara astmz

zamanlar da oluyor (4).



lekleri [dereceli puanlama anahtar] var. O ltlere gre deerlendiriyorum. Muhakkak nce

belirliyorum. O lte gre deerlendiriyorum (5).

Fen ve Teknoloji dersi devlerinin deerlendirilmesinde retmenlerin farkl teknikleri

ie kotuklar ortaya kmtr. retmenlerden verdii devin deerlendirilmesinde hangi

ltlere dikkat edeceini nceden aklayanlar ve deerlendirme formalarn rencilere

verdiini syleyenler olmutur. Kimi retmenler, deerlendirmede devi bir sorumluluk

olarak grdn ve rencilerin bu sorumluluu yerine getirip getirmediine odaklandn

sylemitir. Kimi retmenlerin ise, rencileri gdlemek iin devleri panolarda sergileme

yolunu setii ve deerlendirme srecine rencileri katt ortaya kmtr. Sonu olarak,

aratrmaya katlan retmenlerin tm verdii devi farkl deerlendirme teknikleri

kullanarak deerlendirdiini ifade etmitir. retmenlerin verdikleri devleri

deerlendirmede izledikleri yaklamn Fen ve Teknoloji Dersi retim Programnda

ngrlen deerlendirme teknikleriyle tutarl olduu grlmektedir.

Fen ve Teknoloji Dersi dev Srecinde Yaanan Sorunlar

Tablo 2ye gre, snf retmenleri Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet (1,

2, 4, 5, 6, 8), veli (1, 2, 3, 4, 5, 7) ve renci kaynakl (2, 3, 4, 5,

6) sorunlar yaadklarn aklarken, hibiri retmen kaynakl sorunlardan sz etmemitir.

Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet, veli ve renci kaynakl sorunlar ilgili

balklar altnda daha ayrntl olarak sunulmutur.

nternet kaynakl sorunlar

Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet kaynakl temel sorunlar; rencilerin

aratrma becerilerindeki yetersizlik, rencilerin internetten dzeylerine uygun bilgi

bulamamas ve internetten bulunan bilgilerin kopyalanarak dev biiminde getirilmesi olarak

ortaya kmtr. Bu konudaki retmen grlerinden rnekler aada verilmitir:

Mesela, interneti tam verimli bir ekilde kullanamyorlar. Bilgisayar kullanamyorlar. Yani

bilgiyi nereden aratracan biliyor ocuk. Konuyu yazyor. Ama iinden neyi szp alacan

daha tam olarak bilmiyor (6).

nternet yaygnlamadan nce yeni kaynaklardan [kitap, dergi ve ansiklopedi] yararlanyorlard

() Kopyalama yoktu. ocuk en azndan kendisi okuyordu. Orada kendisine gre notlar

karyordu. Ama internet yaygnlatktan sonra artk i ok kolaylat. () [nternetten]

okuduunda da zaten anlamyor ama kty olduu gibi getiriyor. Sayfalarca. Be on cmlelik

aklama yaplacak bir alma sayfa, drt sayfa ktlarla geliyorlar. Yani internet zellikle

bizim ilkretimin birinci kademesi iin biraz bana ar geliyor. Yani bizim seviyemize uygun

bilgi kaynaklar biraz az gibi geliyor (1).



nternetten kardn olduu gibi bana getiriyor. Benim istediimin ok stnde olan bilgiler.

Ama zamanla bunu hayr ben bu ekilde istemiyorum. Bu devleri kabul etmiyorum. Bana bizim

iin gerekli olan ksmn karp yazyorsunuz dedim (2).

retmenlerin Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde belirtikleri internet kaynakl sorunlarn

rencilerin dev yaparken internette nasl aratrma yapacaklarn bilmemeleri ya da bu

konuda ynlendirmeye gereksinimleri olduu biiminde yorumlanabilir. Bu sorunun zm

iin retmenler, farkl yollar ie komakla birlikte, zellikle internet kaynaklarndan

dorudan kt alnp getirilmesini istemediklerini belirtmilerdir.

Veli kaynakl sorunlar

retmenler, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan kimi sorunlarn veli

kaynakl olduunu ifade etmilerdir. retmenler veli kaynakl sorunlar; ilgisizlik, devi

velinin yapmas, velinin devin yararna inanmamas ve ocuu adna snav kaygs yaamas

biiminde sralamlardr. Bu konuda retmenlerin aklamalarndan, Fen ve Teknoloji

dersinde verilen devlerle ilgili, kimi velilerin devle hi ilgilenmedii, kimi velilerin ise,

devi ocuu iin bir rekabet arac olarak grp kendisinin yapt ya da konu uzmanna

yaptrd biiminde sorunlarn yaand anlalmaktadr. dev konusunda veli kaynakl

sorunlarn bir baka tr de, velinin devin gerekliliine inanmamas ve ocuunun daha ok

snava (Seviye Belirleme Snav-SBS) dnk almalar yapmasn istemesidir.

retmenlerden biri (2), velilerin ocuklar adna yaadklar snav kaygsn, Snav kaygs

olmad srece. Program yrtlrse ok gzel bir program biimindeki gryle

aklamtr. Bu retmen, velilerin snav kaygsna dayal olarak dev ve projelere ilikin

olumlu dnmediklerini ve dev verilmesini istemediklerini ifade etmitir. Ayn retmene

gre, eer velilere rencilerin devler araclyla da rendikleri anlatlrsa, Fen ve

Teknoloji Dersi retim Programnda ngrlen devler daha ilevsel olabilecektir. Baka bir

retmen (1) ise, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde veli kaynakl sorunlar aadaki

grleriyle aklamtr:

dev konusunda ben velilerin pek bilinli olduuna inanmyorum. Yok deil iinde ok bilinli

veliler var. Baz veliler ok devi ok renme olarak kabul ediyorlar. Baz veliler ise gerekten az

devle daha iyi rendiini, istekli yaptn, almalarn kaliteli olduuna inanyor. Ama bazlar

da ok dev istiyor. () Ayrca, bir de zellikle el becerisine dayal proje, performans devleri

verilirken son almalarda grdk. rencinin kendisi yapmas gereken almalar annesi-

babasnn yardmn da brak, artk o yardm biz kabul ediyoruz. () Yani bu iin uzman,

ustasna gtrp adeta byle tam usta elinden km rnler geliyor. () Proje devleri de ve

performans devlerinde de renciden ziyade yani renciden bakalar yapyor. Bunun da pek

yararl olmadna inanyorum.



retmenlerin Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde belirtikleri veli kaynakl sorunlar

verilen devlerin yaplmasndaki veli-renci-retmen ibirliinin nemine iaret

etmektedir. Bu konuda velilerin ocuklarna dev yapma srecinde nasl yardm edeceklerine

ilikin bilgilendirmeye gereksinimleri olduklar grlmektedir. zellikle velilerin el becerisi

gerektiren proje almas ve performans grevi biimindeki devleri, ocuklarnn yerine

kendilerinin yapmas ya da bakalarna yaptrlmasna yardmc olmalar Fen ve Teknoloji

dersi devlerinin yaplmasnda nemli bir sorun olarak ortaya kmaktadr.

renci kaynakl sorunlar

retmenler, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde sorumluluk bilinci gelimeyen

rencilerin devlerini zamannda yapmamasn nemli bir sorun olarak aklamtr.

retmenlerden rencilerde dev araclyla sorumluluk bilincinin gelimesinde aile rolne

vurgu yapanlarn belirtikleri grlerden rnekler aada verilmitir:

Mzmin birka rencim var. Hangi dersten olursa olsun o rencilere dev yaptrmakta

zorlanyorum. Ya da yapmsa verilen proje ya da performans devini deerlendirme ksmn eksik

brakyor. Ya grup deerlendirmesi yapmyor ya akran deerlendirmesi yapmyor ya kendi z

deerlendirmesini yapmyor ya da dosyasn hazrlamyor. Performans ya da proje dosyasn

hazrlamyor. O da veliden kaynaklanyor (2).

En byk sorunum performans devini ya da grevini gnnde getirmeyen ocuklar oluyor. ()

Baz velilerimizin ok ilgisiz olduklarn hala performans grevi devlerinin tam ne olarak

anlalmadn. Aslnda toplantlarda aklamama ramen hem geen sene akladm, hem bu sene

banda yaptm toplantda aklamama ramen hala ilgisiz velilerle karlayoruz (3).

Yani bir kere dev konusunda yani bir kere ocukta sorumluluk bilinci olacak. Yani dev olsun

baka bir ey olsun ocuk mutlaka kendisine verilen bir eyin [grevin] bilincinde olacak (6).

Yukardaki grlerine ek olarak gr aklayan retmen (2), dev srecinde grup

almasnn nemine inanmayan rencilerin, grup devlerinin yaplmasnda sorunlara neden

olduunu ifade etmitir. Bu retmen, Grup almasna ocuk her zaman grup almasnn

faydasna inanacak. Yani grupta verilen grevin yerine getirilmesini becerecek biimindeki

gryle dev yapmada grup almas ve sorumluluk bilincinin nemini vurgulamtr.

retmenlerin aklamalarna gre, sorumluluk bilinci gelimeyen ve zamannda

devlerini yapmayan renciler olabilmektedir. Bu rencilere devlerini yapmalar iin ek

sre verilse bile renciler sorumluklarn yerine getirmemektedir. Bu durumu retmenler,

renci-veli tutumlaryla ilikilendirerek aklamaktadr. retmenler, rencilerde

sorumluluk bilincinin gelimesinde sadece retmenin dev vermesinin yeterli olmadn bu

srete ailenin de ocuklaryla ilgilenmesi gerektiini vurgulamtr.



Fen ve Teknoloji Dersi dev Srecinde Yaanan Sorunlarn zmne likin neriler

Tablo 2ye gre, snf retmenleri Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaadklar

sorunlarn zm iin farkl neriler getirmilerdir. nternet kaynakl sorunlarn zm iin

retmenler; rencilere devle ilgili internet sitelerinin adresleri verilebilir (2, 4, 5),

renciler temel kaynaklara (dergi, kitap, ansiklopedi) ynlendirilebilir (2, 4) ve veliler

internet kullanm konusunda bilgilendirilebilir (6) biiminde neriler getirmitir. Bu

konuda retmenler (2, 3) veli kaynakl sorunlarn zm iin dev konusunda veliler

bilgilendirilebilir nerisini ileri srmtr. renci kaynakl sorunlarn zm yolu olarak

retmenler (1, 3, 8) devin amac rencilere aklanmal nerisini belirtmitir.

Tablo 2de grld gibi, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde retmen kaynakl

sorunlar yaand belirtilmemesine karn, katlmclardan retmenlere ynelik neriler

getirenler de olmutur. Bu neriler, ierie uygun dev konusu verilmeli (1, 4),

deerlendirme sonular rencilerle paylalmal (1), rencilere dev iin yeterli zaman

verilmeli (1) ve kitaplardaki devlerden yararlanlmal (7) biiminde sralanmtr.

retmenler, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan sorunlarn zmne

ynelik farkl neriler getirmitir. retmenlerin nerileri; internette rencilerin dzeyine

uygun Trke ierik gelitirilmesi, velilerin dev konusunda bilgilendirilmesi, retmenlerin

konuya uygun dev vermesi, aratrma iin yeterli zamann verilmesi ve devin amacnn

rencilere aklanmas biimindedir.

retmenler Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan internet kaynakl sorunlarn

zmne ilikin baz neriler sunmutur. Bu neriler; rencilere devle ilgili internet

sitelerinin adresini verme, velileri dev ve internet konusunda bilgilendirme, rencileri

internetin yan sra kaynak kitaplara ve ansiklopedilere ynlendirme ve internetten bulunan

bilgilerin elle rapor biiminde yazlmasn isteme biiminde sralanmtr. Bu konuda gr

belirten retmenlerin ifadeleri aada verilmitir:

Ben onlar [rencileri] eitim sitelerine ynlendiriyorum. Btn eitim sitelerinin adreslerini

verdim. Aratrmalarn oralardan yapyorlar. Ama son zamanlarda kaynak kitaplardan,

ansiklopedilerden de yararlanmalar gerektiini dndm iin ona [temel kaynaklara]

ynlendirmeye de alyorum (2).

Kontroll bir ekilde olsun bu [internet] ya da neyi seeceinde ocua yardmc olunsun. O

konuda, hangi konuda yani onun iinden neyi szp alacana ocuklara yardmc olun eklinde

velilere bilgilendirdik biz. Ama yine de tabi [sorunlar] oluyor (6).

retmenlerden biri (6), Fen ve Teknoloji dersinde verilecek performans grevi ve

proje biimdeki devlerde rencinin yan sra velinin de bilgilendirilmesinin nemini



belirtmitir. Bu amala bilgilendirme formlar kullanlabileceini ve ailelerin ocuklarnn

devlerine daha bilinli katk getirebileceini belirten baka bir retmenin (2) bu konudaki

gr aada verilmitir:

imdi verilen proje ve performans devlerinde renciyi bilgilendirmenin yan sra aileyi

bilgilendirici baz formlar gnderiyoruz. Bu almalar u kriterler dahilinde yaplmal. Ona gre

deerlendirilecek diye. Bunun iin ailelerde o ynergeleri dikkate alarak ocuklarna destek

oluyorlar (2).

Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan sorunlarn zm iin neriler getiren

baka bir retmen (1), derste verilen devlerinin ilevsel olabilmesi iin, ncelikle derste

ilenen ierie uygun bir dev konusunun seilmesinin, daha sonra devin amacnn

rencilere aklanmasnn gerektiini vurgulamtr. Ayrca, rencilere dev aratrmas

iin yeterli zamann verilmesini ve devin mutlaka deerlendirilerek sonucun renciyle

paylalmasn nermitir. Bu konudaki retmen gr aada verilmitir:

Ben bu anlattm konular [derste anlatlan] ocuklarn yapabilecei, aratrabilecei, sevebilecei

nasl bir dev verebilirim? diye konuyu ilerken [retmen] verecei dev konularn tespit etmesi

lazm. () Amasz dev, kontrolsz dev, dev deildir. Eer dev verdiysek mutlaka bir

amacmz olmas lazm. () Bir katkda bulunmas lazm ocua. Ders knda dev veriyorsun.

Bir gn sonra ocuktan o devi hazrlamasn istiyorsun. () Mutlaka bir sre verilmesi lazm. O

ocuk ona emek ekecek, dokman arayacak, onlar okuyacak, inceleyecek zaman vermediin

zaman ne olacak o? (1).

retmenler Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan sorunlarn zmne

ynelik getirdikleri nerilerinde, ncelikle rencilere internette dev yaparken yetikin

destei verilmesinin nemini vurgulamlardr. Bu destek, retmen-veli ibirliinin

salanmas ve rencilerin internetten elde ettikleri bilgileri kitap ve ansiklopedi gibi temel

kaynaklarla da karlatrmalar gerektiini belirtmilerdir. devin amacna ilikin renci ve

velilerin bilgilendirilmesinin Fen ve Teknoloji dersi devlerinin amacna ulamasnda nemli

olduu vurgulanmtr.

Sonu ve Tartma

Aratrmaya katlan retmenlerin tamam Fen ve Teknoloji dersinde dev verdiklerini

belirtmitir. retmenlerin genelde snfta renilenlerin tekrarlanmas iin pekitirme

devini tercih ettikleri, bunun yan sra hazrlk ve gelitirme trndeki devlere de yer

verdikleri aklamalarndan anlalmaktadr. Farkl aratrmalara gre, retmenler daha ok

snfta renilenlerin tekrar edilmesi amacyla pekitirme trndeki devleri (Cooper, 2001;

Hizmeti & flazolu, 2006; Muhlenbruk, Cooper, Nye & Lindsay, 2000) tercih ettikleri



sonucuna ulalmtr. retmenlerin Fen ve Teknoloji dersinin ileniinde devlere yer

vermeye almalar onlarn devi nemsedikleri biiminde yorumlanabilir. Ancak, dev

srecinde daha ok pekitirme devlerine arlk verilmesi Fen ve Teknoloji dersinin

ilenmesinde bir snrllk olarak grlebilir. nk Fen ve Teknoloji dersinde verilecek

devlerin amac yalnzca pekitirme deil rencilerin bilimsel sre becerileri, z-disiplin,

z-gven ve renme sorumluu kazanmalarn, velilerin eitim srecini katlmalarn

salama (MEB, 2005) olarak sralanabilir. Bu amalarn gerekletirilmesinde farkl trdeki

devlerin renciler tarafndan yaplmas nemlidir. Ayrca, farkl aratrmalarda Fen ve

Teknoloji dersinde dev yapan rencilerin akademik baarlarnda art olduu bulunmutur

(Kaplan, 2006; zben-Gndodu, 2006; Tymms, 1997). Bu nedenle, retmenlerin Fen ve

Teknoloji dersinde verdikleri devlerde pekitirme tr dev dndaki dev trlerini de

dikkate almalar dersin ilenii ve devin retme-renme srecinin tamamlayc bir gesi

olmas bakmndan daha ilevsel olacaktr.

Snf retmenleri Fen ve Teknoloji dersinde farkl amalarla dev vermektedir. Bu

amalar arasnda, ncelikle snfta renilenlerin tekrar edilerek pekitirilmesi, daha sonra

eitim srecine veli katlm salama, rencilerde sorumluluk bilinci gelitirme, rencilerin

yaratclklarn gelitirme, rencilerin derse hazrlkl gelmesini salama ve rencilerin

aratrma yapmasn salama saylabilir. Epstein (2001) tarafndan yaplan aratrmada,

retmenlerin derste renilenleri pekitirme, derse hazrlkl gelme, veli katlmn salama,

bireysel geliimi destekleme, dev politikas oluturma ve halka ilikileri (okulda yaplan

almalar hakknda velileri bilgilendirme) gelitirme amacyla dev verdii bulunmutur.

Gerekletirilen aratrmada retmenlerin dev verme amalar ile Epsteinin (2001)

aratrmasndaki bulgularn bu anlamda ksmen benzerlik gsterdii sylenebilir. Yine

Hizmeti ve flazolu, (2006) ile Muhlenbruk ve di.nin (2000) aratrmalarndaki

retmenlerin daha ok pekitirme amacyla dev verdikleri bulgusu ile Johnson ve Pontius,

(1989) tarafndan yaplan aratrmadaki retmenlerin rencilerde sorumluluk bilinci

gelitirmek amacyla dev verdikleri bulgusu, gerekletirilen aratrmann bulgularyla

benzerlik gstermektedir. Ancak, Muhlenbruk ve di.nin (2000) aratrmasndaki, dev

verme amac olan rencilerin zaman etkili kullanabilme becerisini gelitirmek bulgusu

gerekletirilen aratrmayla rtmemektedir. Hatta gerekletirilen aratrmada hibir

retmen, dev ile rencilerde zaman etkili kullanma becerisi kazandrma arasndaki

ilikiden sz etmemitir. Yalnzca bir retmen, dev iin gerekli zamann rencilere

verilmesi gerektiine deinmitir. Aratrmaya katlan baz retmenlerin aklamalarndan

dev verme amac ile dev trnn rtt grlmektedir. rnein, pekitirme trnde



dev verdiini belirten retmenler, daha ok derste renilenlerin tekrar edilmesine ynelik

devler verdiini aklamtr.

retmenlerin Fen ve Teknoloji dersinde verdikleri devlerin deerlendirilmesinde;

rubrik, yapm/yapmam, akran deerlendirmesi ve z-deerlendirme gibi teknikleri

kullandklar ortaya kmtr. Bu durumun Fen ve Teknoloji Dersi retim Programnda

ngrlen deerlendirme teknikleriyle (MEB, 2005) tutarlk gsterdii sylenebilir.

retmenlerin belirtikleri grlere gre, devin deerlendirilmesinde tercih edilen

deerlendirme tekniini devin tr ve amac belirlemektedir.

Aratrmaya katlan retmenlerin aklamalarndan Fen ve Teknoloji dersindeki dev

srecinde internet, renci ve veli kaynakl olmak zere temel sorunun yaand ortaya

kmtr. retmenler internet kaynakl sorunlar; internetten kopya dev yapma, aratrma

becerilerindeki yetersizlik ve internetten dzeyine uygun bilgiyi seememe eklinde ifade

etmitir. retmenlerin dev yapma srecinde internet kaynakl belirtikleri sorunlarn genelde

internet ve dev yapma konusunda ilkretimden yksek retime kadar yaanan bir sorun

olduu grlmektedir. niversite rencilerinin de internetten kopya dev yaptklar (Birinci

& Odaba, 2006; Park, 2003) ve internetten bulduklar bilgileri seme ve deerlendirme

konusunda sorunlar yaadklar tespit edilmitir (McCabe & Trevino, 1996; Stebelman, 1998).

retmenlerin belirtikleri, rencilerin internette aratrma yapma becerisindeki yetersizliin

birok nedeni olabilir. Durmu ve Kaya (2008) tarafndan yaplan aratrmada, velilerin

bilgisayar aratrma amal kullanmlar ile ocuklarnn ayn amala bilgisayar kullanmlar

arasnda anlaml bir iliki bulunmutur. Akst, Kankl, Altunkaya ve Selek (2008)

tarafndan yaplan aratrmada, ilkretim sekizinci snf rencilerinin dev yapmada

internetin yararl olduunu dndkleri ve dier kaynaklar yerine internetten yaptklar

devlerde yeterli notu aldklarn dndkleri ortaya kmtr.

retmenlerin Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet kaynakl belirtikleri

sorunlardan rencilerin internetten aratrma yapmadaki yetersizlikleri zamanla geliebilecek

bir beceri olarak grlebilir. Ancak, rencilerin devlerini internetten kopyalayarak

getirmeleri nemli bir sorun olarak deerlendirilebilir. Bylece renciler hem kolaycla

alabilmekte hem de verilen devin amac gereklememektedir. nternetten kopya dev

yapmay nlemede retmenlerin belirttikleri devin elle yazlmas biimindeki zm yolu

ilevsel bir yol olabilir. rencilerin bilgisayar kullanm becerilerinin gelimesi iin devlerin

bilgisayarda yazlmas ya da hazrlanmas bu srete gz ard edilmemelidir. nk

rencilerin internetten dev yapmalarnn engellenmesi ya da snrlandrlmas yerine onlarn



interneti doru bir biimde kullanmalarnn zendirilmesi gerekmektedir. nternet

teknolojisinin ilkretimde ve evlerde yeni kullanlyor olmas nedeniyle yaanan bu sorunlar

zamanla alabilecektir. Burada retmenlerin temel amac rencilerin gerek internet

kaynaklarn kullanmalarn gerekse amaca uygun dev yapmalarn salamak olmaldr.

Ayrca, retmenler rencilerin anne-babalaryla da grerek ocuklarnn internetten dev

yaparken nelere dikkat etmesi gerektii ve ailenin bu konuda nasl yardmc olaca

konularnda aileleri bilgilendirebilir. Aile ve rencilere dev yapmann bir grevi yerine

getirmenin tesinde renme amal yapld bilinci verilmelidir.

Veli kaynakl sorunlar; veli ilgisizlii, devi velinin yapmas, velinin devin yararna

inanmamas ve snav sistemi ile dev almalarnn uyumamasndan dolay velilerin basks

biiminde belirtilmitir. devlerin okul ile veliler arasnda atmalara ve velilerin baz

ikyetlerine neden olduu belirtilmektedir (Cooper, 2001). Bu ikyetlerin zellikle devin

renmeye katks olmad ve rencilerin ileride girecekleri SBS snavnn ieriiyle

rtmemesi konularnda younluk kazand retmenlerin aklamalarndan

anlalmaktadr. Oysa, fen eitiminde yaplan devlere ayrlan zaman arttka rencilerin fen

baarlarnn da art bulunmutur (Beaton & dig., 1996; Postlethwaite & Wiley, 1992). Bu

nedenle, zellikle velilere ve rencilere dev araclyla da renmenin gerekletiinin

anlatlmas gerekmektedir.

dev srecinde renci kaynakl sorunlar, sorumluluk bilinci gelimeyen rencilerin

devini yapmamas ve grup devlerine kimi rencilerin katk salamamas biiminde ortaya

kmtr. retmenlere gre bu rencilerin saylar olduka azdr ve ne yaplrsa yaplsn bu

renciler sorumluklarn yerine getirmemektedir. retmenler bu rencilerin velilerinin

daha ilgisiz olduunu ve sorumluluk kazandrmada velinin de okul ve retmen kadar

sorumlu olduunu dndklerini ifade etmitir. Van Voorhis (2001) yapt aratrmasnda

rencilerin byk ounluunun (%74) fen devlerinden en az birinde anneleri ile

altklar belirlenmitir. zellikle Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde veli kaynakl

yaanan sorunlarn zmnde retmenlerle rencilerin anneleri arasnda ibirlii

gelitirebilir. Nitekim retmenler de dev srecinde yaanan sorunlarn zm iin velilerin

bilgilendirilmesinin nemini belirtmitir.

Aratrmaya katlan retmenler Fen ve Teknoloji dersinde verdikleri devleri

rencilerin daha ok internet kaynaklarn kullanarak yaptklarn ifade etmitir. Ancak,

rencilerin internetten hazr dev getirmeleri ya da dzeylerinin zerinde bilgi ieren devler

yapmalar gibi nedenlerine bal olarak retmenler, rencileri belirledikleri internet



adreslerine, kitap ve ansiklopedi gibi farkl kaynaklara da ynlendirdiklerini belirtmitir.

retmenlerden bazlar Fen ve Teknoloji dersinde proje ve performans devlerinin

yaplmasnda rencilere ek sre verilebileceini vurgulamtr. Aratrmann bu bulgusu,

Butlerin (1987) aratrmasndaki, proje devlerinde rencilere ek zaman verilmeli

biimindeki bulguyla benzerlik gstermektedir.

neriler

Aratrmadan elde edilen sonulara gre gelitirilen neriler Fen ve Teknoloji dersi

dev srecine ve ileri aratrmalara ynelik neriler olmak zere iki balk altnda

sunulmutur. Fen ve Teknoloji dersi dev srecine ilikin neriler:

retmenler pekitirme devlerinin yan sra dier dev trlerine de yer verebilir.

rencilerin devlerinde interneti etkili ve verimli bir biimde kullanabilmeleri

iin ncelikle onlara internette aratrma yapma becerisi kazandrlabilir.

ocuklarnn devlerine nasl yardm edecekleri konusunda veliler

bilgilendirilebilir.

ocuklarnn devler araclyla da renebilecekleri ve devlerin dersin

tamamlayc bir esi olduu konularnda veliler ikna edilebilir.

leri aratrmalara ynelik neriler:

Aratrma daha fazla sayda ilkretim okulu ve snf retmeniyle yaplabilir.

Aratrma katlmclar veliler ve rencileri de kapsayacak biimde olabilir.

Aratrma verileri gzlem yoluyla daha uzun bir srete toplanarak ve rencilerin

yaptklar devler incelenerek de gerekletirilebilir.

Kaynaka

Akst, M., Kankl, E. G., Altunkaya, F., & Selek, . (2008). lkretim rencilerinin

devlerini yapmada internetten yararlanmaya ilikin tutumlar. VIII. Uluslararas Eitim

Teknolojileri Konferans Bildiriler iinde (ss. 630-633). Ankara: Nobel Yayn Datm.

Arkan, Y. D. & Altun, E. (2007). A research on preschool and primary student-teachers use

of online homework sites. Elementary Education Online, 6(3), 366-376. [Online].

http://www.ilkogretim-online.org.tr/

Beaton, A. E., Martin, M. O., Mullis, I. V. S., Gonzalez, E. J., Smith, T. A., & Kelly, D. L.

(1996). Science achievement in the middle school yeras: IEAs Third International


http://www.ilkogretim-online.org.tr/


Mathematics and Science Study (TIMMS). Chestnut Hill, MA: Boston College, Center

for the Study Testing, Evaluating, and Educational Policy.

Birinci, G., & Odaba, H. F. (2006). Akademik almalarda internet kullanm: Etik bunun

neresinde? 6. Uluslararas Eitim Teknolojileri Konferans Bildiriler 1 iinde (ss. 289-

295). Gazimausa, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti.

Butler, J. A. (1987). Homework: School improvment research series. Retrieved January 10,

2008, from http://nwrel.org/scpd/sirs/1/cu.html.

Cooper, H., Lindsay, J. J., Nye, B., & Greathouse, S. (1998). Relationships among attitudes

about homework, amount of homework assigned and completed, and student

achievement. Journal of Educational Psychology, 90, 70-83.

Cooper, H., Lindsay, J. J., & Nye, B. (2000). Homework in the home: How student, family

and parenting-style differences relate to the homework process. Comtemporary

Educational Psychology, 25, 464-487.

Cooper, H. (2001). The battle over homework: Common ground for administrators, teacher,

and parents. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.

Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting, and evaluating

quantitative and qualitative research. (Second Edition). New Jersey: Pearson Education

Inc.

Durmu, A., & Kaya, S. (2008). lkretim rencilerinin bilgisayar kullanm alkanlklar

ile velilerin bilgisayar kullanm alkanlklar arasndaki iliki. VIII. Uluslararas Eitim

Teknolojileri Konferans Bildiriler iinde (ss.121-126). Ankara: Nobel Yayn Datm.

Epstein, M. H., & Polloway, E. A. (1993). Homework: A comparison of teachers and

parents perceptions of the problems experienced by students identified as having

behavioral disabilities or no disabilities. Remedial and Special Education, 15, 40-49.

Epstein, J. L. (1995). School/family/community partnerships: Caring for the children we

share. Phi Delta Kappan, 76, 701-712.

Epstein, J. L., & Van Voorhis, F. L. (2000). Teachers Involve Parents in Schoolwork (TOPS)

interactive homework training materials. Baltimore, MD: Johns Hopkins University,

Center on School, Family, and Community Partnerships.

Epstein, J. L. (2001). School, family, and community partnerships: Preparing educators and

improving schools. Boulder, CO: Westview.



Epstein, J. L. & Van Voorhis, F. L. (2001). More than minutes: Teachers roles in designing

homework. Educational Psychologist, 36, 181193.

Epstein, J. L., Coates, L., Salinas, K. C., & Simon, B. S. (1997). Involving parents in

homework in the middle grades (Research Bulletin No: 18). Baltimore MD: Johns

Hopkins University, Center of Evaluation, Development and Research.

Freeman, M., deMarrais, K., Preissle, J., Roulston, K., & St. Pierre, E. A. (2007). Standards of

evidence in qualitative research: An incitement to discourse. Educational Researcher,

36, 25-32.

Gennaro, E. & Lawrenz, F. (1992). The effectiveness of take-home science kits elementary

level. Journal of Research in Science Teaching, 29, 985-994.

Hizmeti, S. & flazolu, A. (2006). lkretim birinci kademe snf retmenlerinin ev

devleri hakkndaki grlerine ilikin nitel bir alma rnei. Ulusal Snf

retmenlii Kongresi Bildiri Kitab 2 iinde (ss. 427434). Ankara: KK Yaynclk.

Hizmeti, S. (2007). lkretim 5. snf rencilerinin dev stilleri ile akademik baarlar

arasndaki ilikinin incelenmesi. Yaymlanmam yksek lisans tezi. ukurova

niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Adana.

Hoover-Dempsey, K. V., Bassler, O. C., & Burow, R. (1995). Parents reported involvement

in students homework: Strategies and practices. Elementary School Journal, 95, 435

450.

Johnson, J. K., & Pontius, A. (1989). Homework: A survey of teacher beliefs and practices.

Research in Education, 41, 71-78.

Kaplan, B. (2006). lkretim 6. snf Yaammz Ynlendiren Elektrik nitesinde ev devi

verilmesinin renci baarsna ve kavram renmeye etkisi. Yaymlanmam yksek

lisans tezi. Marmara niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, stanbul.

Kvale, S. (1996). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. California:

Sage Publication.

Lincoln, Y. S., & Guba, E. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park, CA: Sage.

McCabe, D. L., & Trevino, L. K. (1996). What we know about cheating in college:

Longitudinal trends and recent developments. Change, 28, 28-33.

MEB. (2005). lkretim fen ve teknoloji dersi (4 ve 5. snflar) retim program. Ankara:

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl.




Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis.

Second Edition. California: Sage Pablications, Inc.

Muhlenbruk, L., Cooper, H., Nye, B., & Lindsay, J. J. (2000). Homework and achievement:

Explaining the different strengths of relation at the elementary and secondary school

levels. Social Pyschology of Education, 3, 295-317.

zben-Gndoan, B. (2006). lkretim ikinci kademe rencilerinin fen bilgisi dersindeki

baarlarna ev devi almalarnn etkisi. Yaymlanmam yksek lisans tezi. Gazi

niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, Ankara.

Park, M. (2003). In Other (Peoples) Words: Plagiarism by university studentsliterature and

lessons. Assesment ve Evaluation in Higher Education, 28, 471-488.

Postlethwaite, T. N., & Wiley, D. E. (Eds). (1992). Science achievement in twenty-three

countries the IEA study of science II. Oxford: Perganom Pres.

Scot-Jones, D. (1995). Parent-child interactions and school achievement. In Ryan, B.A.,

Adams, G. R., Gullota, T. P., Weissberg, R. P. & Hampton, R. L. (Eds.). The family-

school connection: Theory, research, and practice 2 (pp.75-107). Thousand Oaks, CA:

Sage.

Stebelman, C. (1998). Cybercheating: Dishonesty goes digital. American Libraries, 29, 48-51.

Trkolu, A., flazolu, A. & Karaku, M. (2007), lkretimde dev. stanbul: Morpa

Yaynclk.

Tymms, P. (1997). Science in primary schools: An investigation into differences in the

attainment and attitudes of papils across schools. Resarch in Science ve Technological

Education, 15, 149-159.

Warton, P. M. (1997). Learning about responsibility: Lesson from homework. British Journal

of Educational Pyschology, 67, 213-221.

Van Voorhis, F. L. (2001, April). Teachers use of inretactive homework and its effects on

family involvement and science achievement of middle grade students. Annual Meeting

Paper of the American Educational Research Association, Seattle, WA.

Yaar, . (1998). ada bilim anlay. ada yaam ada insan. Can. G. (Ed.). (ss. 154-

162). Eskiehir: Anadolu niversitesi Akretim Fakltesi Yaynlar.

Yldrm, A., & imek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel aratrma yntemleri. (5. Bask).

Ankara: Sekin Yaynclk.

Documents

Üniversite için önemli planlar