Üriner Enfeksiyonlara Mikrobiyolojik Yaklaşım

riner Enfeksiyonlara Mikrobiyolojik YaklamDo.Dr. Kayhan alarGazi .T.F. Tbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dal

Sununun eriiriner sistem enfeksiyonlarnda tanmlar, patogenez ve etkenler, idrar analiziriner sistem enfeksiyonlarKadnda idrar yolu enfeksiyonlarGebelerde idrar yolu enfeksiyonlarocuklarda idrar yolu enfeksiyonlarErkeklerde idrar yolu enfeksiyonlarKomplike idrar yolu enfeksiyonlar

riner Sistem nfeksiyonlarnn nemidrar yolu infeksiyonu (YE) yenidoandan balayp geriatrik ya gruplarna kadar herkesi etkileyen bir hastalktr.

Kadnlarn yaklak yars hayatlar boyunca en az bir kez YE geirmektedir.

rologlar, kadn doumcular, nefrologlar, pediyatristler, pratisyen hekimler sklkla YE ile kar karya kalrlar.

YEde Patogenez ve Etkenler

ropatojen olmayan baz mikroorganizmalar da kimi zaman akut YEye yol aar.

rolojik anomaliler varlndakonak immn savunma mekanizmalar bozuksakk ya ileri ya gebelik diyabetEn sk rastlanan ajan E.colidir

YEde Patogenez ve EtkenlerE.coli kaln barsa, perianal blgeyi, vajina giriini, periuretral blgeyi kolonize eder. Asendan olarak mesaneye ular ve YEye yol aar

Kolonizasyon seksel aktivite ile de ilikilidir.

YEde Patogenez ve EtkenlerVajinal pHnn 5in altnda olmas koruyucudur; vajinadaki laktobasiller asidik pHya yol aar ve E.colinin adezyonunu nler.

Bazan hematojen yaylm ile de YE geliebilir.zellikle Staphylococcus aureus

Tekrarlayan ve uzun sreli antibiyotik kullanm da kolonizasyona yol aar ve YE geliimini kolaylatrr.

YE etkenlerinin dalm

YEde Etkenler

Bir gram-pozitif kok olan Staphylococcus saprophyticus predominant olarak gen kadnlarda akut sistite yol aar

drar yolu enfeksiyonu tanmlarKomplike olmayan YE: Anatomik, fizyolojik riner sistem anomalisi yokluunda gelien bakteriri

Komplike YE: Altta yatan sebepler varlnda gelien YE

Komplike olmayan YE salkl, gen, reprodktif adaki ve yapsal fonksiyonel olarak normal riner sisteme sahip kadnlarda olur

drar yolu enfeksiyonu tanmlar

Komplike YEde en sk etken E.coli

E.coli dndaki etkenlerin nemi giderek artmaktadr

Tedavisi daha g

YE KlinikAadaki klinik belirti-bulgular varsa komplike olmayan YE dnlr [vajinal aknt-tahri yoksa]DizriPollakriPoliriSkma hissiSuprapubik arAteHematri

YE KlinikKomplike YEde her zaman tipik belirtiler olmayabilir

Yalnz ateBilin bulanklKarn arsnkontinans

YE TansYE olgularnn ou akuttur, dolaysyla tan da hzl bir ekilde konmaldr

drar incelemesiDier yntemlerKan kltrTam kanGrntleme yntemleri

drar ncelemesiDipstick testi (tam idrar tahlili-TT; strip test)

drar mikroskopisi

drar kltr

drar rnei nasl alnmal?

Orta akm idrar alnr.En uygun rnek sabah ilk idrar rneidir.bakteri says en yksektirfazla sv almak bakteri saysn azaltabilirok fazla idrara kmak zellikle ok kk ocuklarda bakteri saysn azaltabilir

Kadnda nce vajina girii su-SF emdirilmi gazl bez ile temizlenir; antiseptikler dk bakteri saysnn elde edilmesine yol aabilir.

drar rnei nasl alnmal?Temiz idrar rnei alnamayan kk suprapubik idrar alnabilir; uretral kateterizasyon yaplabilir.

Suprapubik aspirasyon altn standarttr, nk kontaminasyon yoktur, ancak rutin tanda yeri yoktur, invaziv bir ilemdir, ultrason eliinde yaplmas gerekir.

drarn grnm, rengi:

Temiz idrar berrak bir grnme sahiptir, infeksiyonda bulank grnm olur.infeksiyon dnda gdalar, ilalar, metabolik rnler idrar rengini etkileyebilirdeerlendiren kiiye bamldrgvenilir bir kriter deildir

Kt koku infeksiyonu gsterebilirkonsantre idrarn da kokusu ktleir gvenilir bir kriter deildir

Dipstick TestiLkosit esteraz (normal idrarda negatif)Nitrit (normal idrarda negatif)pH (normal idrarda 5.5-6.5)

Eritrosit ? Gvenilir deilGlukoz ? Gvenilir deilProtein ? Gvenilir deil

Lkosit esteraz

Pozitif ise piyriLkosit esteraz inflamasyon sonucu ortaya kan intakt veya lizise uram lkositleri tespit eder. Pratikte inceleme geciktiinde lkosit ve eritrositler idrarda lizise urar. Bu nedenle, strip testinde pozitiflik saptanrken mikroskopik incelemede yalanc negatiflik grlebilir

Piyri her zaman bakteriri ile korelasyon gstermez.Lkositler genital sistemden, inflamasyondan da gelebilir

NitritBirok ropatojen tarafndan nitrat nitrite evrilir ve strip testinde saptanabilir.

Ancak bu test Enterobacteriaceae (E.coli, Klebsiella, Proteus vs.) yelerinde pozitiftir, baz etkenler varlnda negatif olabilir. Acinetobacter Pseudomonas Staphylococcus saprophyticus Enterococcusdrar ok dilye ise de negatif kabilir

NitritSpesifiktir ancak ok duyarl deildir,bu nedenle pozitif olmas anlamldr negatif sonu YEyi ekarte ettirmez; bu durumda dier analizler yaplmal ve ampirik tedavi balamadan kltr sonucu beklenmelidirStripler havaya temas ederse yalanc pozitiflik geliebilir, strip karldktan sonra kapak hemen kapatlmaldr. Baz besinler nitrit testini etkileyebilir ve YE yokluunda test pozitif olabilir.

Lkosit esteraz ve Nitrit testiNitrit ve lkosit esteraz testi birlikte pozitif olduunda YE lehine olduka gl bir bulgudur.

kisi birlikte negatif olduunda YEden uzaklaan gl bir bulgudur.

Bu iki testten sadece birinin pozitif olmas az tansal fayda salamaktadr.

pHNormal idrar pHs 5.5-6.5tur, hafif asidik.

reyi paralayan bakteriler varsa pH alkali.ProteusProvidenciaMorganella Bu durum ayn zamanda magnezyum amonyum fosfat kristalleri ile ve ta oluumu ile de ilikilidir.

drar MikroskopisiPiyriLkosit saptanmas

BakteririGram boyal preparatta bakteri saptanmasSubjektiftir (az sayda bakteri, ok sayda bakteri gibi)Her alanda bir bakteri grlmesi >105 koloni/ml

drar MikroskopisiMikroskopide piyri ile birlikte bakteririnin saptanmas YE lehine olduka gl bir bulgudur;

kisi birlikte negatif olduunda YEden uzaklaan gl bir bulgudur (YE dnlmez).

PiyriGeleneksel mikroskopide santrifj edilmi idrar rneinde her x40lk bytmede her alanda en az 5-10 lkosit varsa piyri

Eskiden;Erkeklerde her alanda 1-2 lkositKadnlarda her alanda3-4 lkosit

Piyrisantrifuj edilmemi rnekte hemositometrede mm3te 10 lkosit varsasantrifuj edilmi rnekte x40lk bytmede her alanda en az 5-10 lkosit varsa

Santrifujlu rnekte kantitatif ilem yaplamaz, hemositometrede saym olmaz.

PiyriHemositometre daha avantajldr;Febril infantlarda hemositometre ile saym yapmak daha uygundurHemositometrede lkosit says normal ise ok byk ihtimalle YE yoktur denilebilir Standart mikroskopide en az 5 ml idrar gerekirken (nk santrifuj yaplmaktadr), hemositometrik incelemede 1 mlden daha az idrar bile yeterlidir

PiyriDipstick testi normal mikroskopik analizden ok daha yaygn olarak kullanlmaktadr, nk daha hzl sonu vermektedir, daha uygundur, daha az emek-youndur.

drar mikroskopisi emek-youn bir ilemdir

Nitrit ile lkosit esteraz testi birlikte pozitif ise, dipstick testi daha kesin sonu vermektedir

KltrTemiz orta akm idrar rnei alnmaldr.

Ykama-temizlik kontaminasyonu azaltr, antiseptik kullanm yalanc negatif sonulara yol aabilir.

Kltrdrarda >100.000 koloni/ml

2den fazla bakteri varsakontaminasyonfistlriner retansiyontakateterimmnsuprese hasta

Komplike veya tekrarlayan YEde kltr mutlaka gerekirYE tans konur

KltrKadnda >100.000 koloni/mlocukta >50.000 koloni/mlErkekte >103 koloni/mlKk ocuklarda >103-104 koloni/mlDilye idrarda >103-104 koloni/mlKateterizasyon ile alnm idrar rneinde >102 koloni/mlSuprapubik aspirasyon idrar rneinde >103 koloni/ml

YE dnlr

Kltr

Semptomlar var; kltrde >104 koloni/ml tek tip bakteri rerse YE tans konur

KltrAkut YE olan kadnlarn ancak %50sinde >105 koloni/ml bakteri saptanmaktadr

YEnin erken safhalarnda dk sayda bakteriri olabilirFazla miktarda sv alnarak idrarn seyreltilmesi de dk koloni saysna yol aabilirErkeklerde dk sayda bakteriri grlebilirGram-pozitif bakteriler de dk koloni saysna sebep olabilmektedir Staphylococcus saprophyticusKoagulaz negatif stafilokoklarEnterokok

Kltr

drarda dk sayda koloni varlnn nemsenmemesi nedeniyle YE tans atlanabilmektedir.

Kltrocuklardaki YEde piyri saptanmayabilir.

Erikinlerde piyri yoksa byk ihtimalle YE yoktur.

Kltrde Kontaminasyondrar kltrnde az sayda bakteri rediinde ve birden ok bakteri tr rediinde kontaminasyon muhtemeldir. Komplike vakalar dnda gerek polimikrobiyal enfeksiyonlar nadirdir.Uretral-vajinal kontaminanlar;LaktobasillerDifteroidler (Corynebacterium)Gram-negatif kokobasiller (Gardnerella)Alfa hemolitik streptokoklarKoagulaz negatif stafilokoklar

Kltr ne zaman gerekir?Kadnlardaki basit komplike olmayan sistitte kltr gerekmez.

ocuklarda mutlaka idrar kltr gerekir.

Erkeklerde mutlaka idrar kltr gerekir.

Komplike YEde ve reinfeksiyonda mutlaka idrar kltr gerekir.

KltrYeni yaplm idrar rneinde bakteri oalmaya devam edebilir. Bu nedenle kltr gecikmeden yaplmaldr.

Eer rnek 2 saatten fazla gecikecekse 48 saate kadar +4oCde saklanabilir

KltrAkut semptomlar varlnda kltrde reme olmamasna steril piyri (uretral sendrom) denir.YEnin geici bir faz da olabilirSteril piyri etkenleri:Chlamydia, Mycoplasma, Ureoplasma,Trichomonas, Gonokoklar, Candida, Tberkloz,Ta, yabanc cisim,Glomerlonefrit.

Kadnda YEKomplike olmayan YE ya nispeten gen olan ve dourganlk andaki cinsel ynden aktif kadnlarda grlrAkut basit sistit

Komplike olmayan YE daha az olarak ileri yataki kadnlarda, gebelerde ve erkeklerde grlr

Kadnda YElk srada E.coli yer almaktadr,%75-95 orannda