ULUSLARARASI · Kültürel Farklılıkların Uluslararası İşletmeler Üzerindeki Etkisi 3.2. Kültürel Farklılıkların Olumlu Etkileri 3.3. Kültürel Farklılıkların Ortaya

ULUSLARARASI

İŞLETMECİLİK

DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖZDE MERT

[email protected]

1

ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK

BÖLÜM: ULUSLARARASI İŞLETMELERDE ÖRGÜT KÜLTÜRÜ1. Kültür Kavramı ve Kültürel Faktörler

2. Örgüt Kültürü

3. Uluslararası İşletmelerde Örgüt Kültürü

3.1. Kültürel Farklılıkların Uluslararası İşletmeler Üzerindeki

Etkisi

3.2. Kültürel Farklılıkların Olumlu Etkileri

3.3. Kültürel Farklılıkların Ortaya Çıkardığı Sorunlar

4. Uluslararası İşletmelerde Kültürel Farklılıkların Yönetimi

4.1. Örgütte İçsel Bütünlüğün Sağlanması

4.2. Örgüt Kültürünün Bozulması

Dr. Öğr. Üyesi Gözde Mert

2

ULUSLARARASI İŞLETMELERDE

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ

Küreselleşme sonucu ülkeler arasında siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal

alandaki ilişkiler yaygın duruma gelmektedir. Uluslararası işletmelerde farklı

kültürden insanlar bulunmakta ve işletmelerin uluslararası pazardaki

faaliyetlerinde farklı kültürel geçmişe sahip olan bireylerle iş birliği yapmak

durumundadır.

İletişim, teknoloji ve sosyal alanda yaşanan değişimler işletmelerin çok

kültürlü bir yapı haline gelmelerine neden olmuştur. Artan kültürel etkileşim,

kültürel farklılıkların yönetimini öne çıkarmıştır. İşletmelerin uluslararası

alandaki faaliyetleri ve çok kültürlü bir yapıya sahip olmaları, işletmeler

açısından yönetimsel uygulama ve süreçlerinde birçok sorun ortaya

çıkarmaktadır.

Kültürel çeşitliliği fazla olan işletmeler, çalışanların yönetilmesi konusunda

birtakım sorunlarla karşılaşmaktadır.Dr. Öğr. Üyesi Gözde Mert

3

1. KÜLTÜR KAVRAMI VE KÜLTÜREL FAKTÖRLER

Kültür insanların birbiriyle etkileşiminde önemli bir rol oynar. Bireylerin

deneyimlerini yorumlayan, davranışlarına kılavuzluk eden anlamlar bütünü

“kültür” olarak ifade edilebilir.

Kültürel faktörler, topluma özgü ve kuşaklar arasında aktarılan toplumsal

değer, norm ve inançlardan oluşmaktadır. Bu faktörler toplumun sosyal yapısı,

din ve dil gibi unsurlardan etkilenir.

Çokuluslu işletmelerin kültürel faktörlere olan duyarlılığı ve işletmede ortak

bir kültür oluşturma gayretleri, işletmenin pazardaki faaliyet düzeyine

bağlıdır. Örneğin; doğrudan yatırımlara karşı lisans ve ürün-hizmet

pazarlaması gibi. Yabancı doğrudan yatırımlarda kültürel farklılıklar ve uyum

önemliyken, lisans anlaşmalarında ise küçük düzenlemeler yeterli

olabilmektedir.


4

2. ÖRGÜT KÜLTÜRÜ

Örgüt kültürü ile ilgili ilk çalışmalar 1930’lu yıllarda başlamıştır ancak,

kavram 1980’li yıllarda kullanılmayı başlanmıştır.

Örgüt kültürü; kurumun süreç içerisinde gelişiminde, çevresiyle yaşadığı

problemlerin çözümünde, dışa uyum ve iç bütünleşme sağlamasına yönelik

çabaların sonucunda öğrenilen konulardır.

Örgüt kültürü, kurumun yapısını ve işleyişini anlamayı sağlamaktadır.

Örgütteki kültür, çalışanların davranış biçimlerine yön verir. Kültür, bireylerin

doğruluğunu sorgulamaksızın kabul ettiği ve inandığı varsayımlar bütünü

olarak da ifade edilmektedir. Normlar ise, bu varsayımların bir yansıması

olarak ortaya çıkar.

Örgüt kültürü; kurumdaki iş görenlerin birbirleri ve kurumun çevresi ile

ilişkilerini düzenleyen, kurumun faaliyet biçimini, inançlarını, geleneklerini

ve değerler bütününü oluşturan unsurların tamamıdır.


5

2. ÖRGÜT KÜLTÜRÜ

Örgüt kültürüne ilişkin olarak şu özellikler belirlenmiştir:

• Örgüt kültürü, kendini oluşturan unsurlarla bir bütündür.

• Örgüt kültürü, sonradan kazanılıp, öğrenilebilir.

• Örgüt kültürü, kurumdaki çalışanlar arasında benimsenmeli

ve paylaşılmalıdır.

• Örgüt kültürü, iş görenler arasında uzun vadeli bir etkileşim

ve sosyalleşme sonucunda oluşan birikimleri içerir.

• Örgüt kültürü, devamlı davranışsal kalıplarla şekillenir.

• Örgüt kültürü, yazılı değildir. Kurum çalışanlarının bilinç ve

düşünce yapılarında, beklentilerinde, değer ve inançlarında

bulunur.


6

3. ULUSLARARASI İŞLETMELERDE

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ

Uluslararası işletmelerin en temel özelliği, birden çok kültürü

barındırmasıdır. Örgüt kültürünün oluşması, uluslararası

işletmelerde kültürel farklılıkların birlikte var olmasına ve etkin

olarak yönetilmesinde rol oynar. Örgüt kültürü, farklı kültürlere

sahip çalışanları ortak bir kültürde toplamakta ve ortak bir

paydada bireyleri tutmaktadır.

Uluslararası işletmelerde örgüt kültürünün incelenmesinde en

önemli konu kültürel farklılıkların yönetilebilmesidir. Bunun için

örgüt kültürünün, örgütün barındırdığı bütün bu farklı kültürleri

bir araya getirmesi ve bütün çalışanları örgüt kültürü etrafında

toplayabilmesi gereklidir.


7

3.1. KÜLTÜREL FARKLILIKLARIN

ULUSLARARASI İŞLETMELER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Uluslararası bir işletmede birçok farklı kültürden insanların olması, işletmenin

amaçlarına ulaşmayı zorlaştırmaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelebilmek

için o işletmede ortak duygu ve fikirlerin geliştirilmesi önem taşımaktadır.

Aksi takdirde yaşanılacak başarısızlıklar, yerel çapta bir işletmenin yaşadığı

sıkıntıların çok daha ötesinde sorunlara neden olabilecektir. Meydana gelecek

bu sorunların telafisi de aynı oranda zor olacaktır.

Uluslararası işletmelerin yöneticisi birden çok riskle karşı karşıyadır. Bunlar:

• Mali riskler

• Siyasi riskler

• Uluslararası ortamda yapılan insan kaynakları faaliyetlerinin değiştirilmesi

gerektiği.


8



Uluslararası işletmelerin önemli bir sorunu farklı kültürlerin değerlere

etkisinin derecesidir.

Farklı kültürleri yapısında bulunduran çok uluslu işletmelerde kültür

etkileşimi ve yönetim ilişkileri konusunda yapılan araştırmalar üç farklı

yaklaşımın ortaya çıkmasına neden olmuştur:

• Uluslararası şirketlerin yönetimlerinde, hangi ülkede faaliyet

gösterdiklerine bakılmaksızın kendi ulusal kültürel değerlerinin etkili

olduğunu belirten “ayrışma” yaklaşımı

• Çokuluslu işletmelerin yönetiminde endüstrileşmiş ülkelerin değerlerini

ve yerel ülke kültürünü benimseyen “benzeşme” yaklaşımı

• Karşılıklı etki ile ortak değerler sisteminin mevcut olduğu ve uluslararası

işletmelerin ulusal kültür ile yerel kültürlerin bir bütünleştiği değerlerle

yönetimi yaklaşımlarıdır.


9



“Ayrışma” görüşüne göre; yönetsel değer ve davranışlar endüstrileşmenin

değil, ulusal kültürün etkisinde şekillenmektedir. Yöneticilerin ulusal

kültürün etkisinde şekillenmiş olan değerlerini ülkenin ekonomik ideolojisi ve

endüstrileşme süreci değiştirmemektedir. Kültürel değerler ile yönetim

tarzları arasında ahenk olmalıdır.

“Benzeşme” yaklaşımı, uluslararası işletmelerin, gelişmiş ülkelerin kültür ve

değerlerini benimseyeceklerini ve bunun doğal olduğunu vurgulamaktadır.

Ayub ve Jehn (2006) ise, uluslararası işletmelerin sadece ayrışma ya da

benzeşme yaklaşımlarını benimsemeyeceklerini belirtir. Uluslararası

işletmelerin, ulusal kültür ile ekonomik ideoloji arasında karşılıklı ve dinamik

bir etkileşim olduğunu ileri sürmektedir. Bu yönetsel davranış ve değerler,

ortak bir kültürü oluşturmaktadır.


10


OLUMLU ETKİLERİ

Kültürel olarak zengin örgütlerde farklılıkların sağladığı yararlar ise

şunlardır :

• Müşterilerin ihtiyaçlarını anlayabilme konusunda avantaja sahip

olurlar. Bünyesindeki bayanlar, azınlıklar, engelliler gibi çalışanlar

sayesinde, bu grupların düşünce tarzlarını daha iyi anlama ve onlara

daha iyi hizmet verebilme yeteneğine sahiptirler.

• İşletmeler farklı çalışanları aynı kurum altında toplayarak, sosyal

ve etik olarak sorumluluklarını da yaparlar.

• Ekonomi, imalattan hizmete geçiş eğiliminde olduğundan dolayı

işletmeler, bu sayede insanlarla etkili ilişkiler kurabilmektedir.

• Küresel alanda, farklılıklar yeni uluslararası piyasalara açılmak

için avantaj sağlamaktadır.


11


OLUMLU ETKİLERİ

Kültürel olarak zengin örgütlerde farklılıkların sağladığı yararlar ise

şunlardır :

• Farklılıkların olması işletmelerde yenilikçi düşünceyi, yaratıcılığı

ve rekabet avantajını artırmaktadır.

• Farklılıkların neden olduğu çatışmalar, yöneticilerin ilgisini bu

alanlara çekerek, olumsuzlukları ortadan kaldırıp, örgütün

bütünleşmesi ve iletişim kanallarının açılmasını da

sağlayabilmektedir.

• Farklı grupların bulunması esnekliği, değişime çabuk tepki

vermeyi ve uyum yeteneğini güçlendirmektedir.


12

3.3. KÜLTÜREL FARKLILIKLARIN ORTAYA

ÇIKARDIĞI SORUNLAR

Kültürel farklılıkları etkili yönetilmemesi sonunda yaşanacak

sorunlar şu şekildedir:

• Ekip içinde iletişim eksikliği, kuruma güvenin azalması, örgütsel

stresin artması

• Çalışma ortamının kalitesinde, performans ve motivasyonda

düşüşlerin olması

• Yetenekli iş görenlerin işten ayrılması ve nitelikli işgücünün ise

şirkete yönelik olumsuz tavırlar göstermesi

• Mobbing ve şikayetlerin artması, kurumun yasal yollarla bu tarz

davalarla anılması

• Örgütün müşteri ve paydaşları üzerinde itibar kaybı

• Üretim ve hizmet kalitesindeki düşüşDr. Öğr. Üyesi Gözde Mert

13

4. ULUSLARARASI İŞLETMELERDE

KÜLTÜREL FARKLILIKLARIN YÖNETİMİ

Farklı kültürleri başarılı bir şekilde yönetmek için aşağıdaki

hususlara gereksinim duyulmaktadır:

• Değişen şartlara uyum sağlama,

• Bilinçli stratejiler oluşturma,

• Farklı kültürlere duyarlılık,

• Çok kültürlü ekiplerle çalışabilme,

• Dil yeteneği,

• Uluslararası pazarlamayı anlayabilme,

• Uluslararası farklılıkları anlama.


14

4.1. ÖRGÜTTE İÇSEL BÜTÜNLÜĞÜN

SAĞLANMASI

İşletmelerin başarısı, çalışanlarının işletme amaçlarını

benimsemesine bağlıdır. İşletmenin kültürü, çalışanların davranış,

alışkanlık ve iş yapma tarzlarını etkilemektedir.

Farklı kültüre sahip çalışanlar, farklı değer, inanış, davranış ve

normlar göstermektedir. İşletmede farklı kültürlere sahip çalışanlar

arasında bütünlük sağlanması, çalışanın görüş ve değerlerini

işletmede paylaşmalarına uygun ortam yaratılmalıdır.

Örgütler, kültürel farklılıklardan fayda sağlamak için yeni stratejiler

uygulamak, kültürler arasındaki iletişimin etkili ve verimli olması

için yeni yönetim yaklaşımları geliştirmek durumundadır.


15

4.1. ÖRGÜTTE İÇSEL BÜTÜNLÜĞÜN

SAĞLANMASI

Örgütlerde içsel bütünlüğün sağlanması 5 ana aşamada

gerçekleştirilebilir:

• Güç ve statünün dağıtımı

• Ortak bir dil ve sınıf yaratılması

• Açıklanmaz ve tanımlanamaz olanın açıklanması (politikalar,

gelecek belirsizliği vb.)

• Ceza ve ödüllerin kapsamının tanımlanması

• Dostluk, arkadaşlık, aşk gibi duygusal ilişkilere bir ölçü

geliştirilmesi.


16

4.2. ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN BOZULMASI

Vries ve Miller, üst yöneticilerin kişisel özelliklerinden kaynaklanan

bozulmuş örgüt kültürlerini, beş grupta belirtmiştir.


17



18



19



20



21

TEŞEKKÜRLER

Documents

ULUSLARARASI · Kültürel Farklılıkların Uluslararası İşletmeler Üzerindeki Etkisi 3.2. Kültürel Farklılıkların Olumlu Etkileri 3.3. Kültürel Farklılıkların Ortaya