UVOD U ORGANSKU HEMIJU

c

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

c

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Organska hemija je hemija ugljenika i njegovih jedinjenja

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

c

HEMIJA STOMATOLOGIJA

100000 NEORGANSKIH JEDINJENJA

60000000 ORGANSKIH JEDINJENJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

c

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

c

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Mislilo se da mogu nastati samo u živim organizmima

“organska”

Sintetisao ureu

Wohler, 1828.

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

c

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Saharin, vještački zaslađivač, 1879.

300x

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

HEMIJSKE VEZE Pravilo okteta

Hemijska veza – elementi teže

da postignu stabilnu elektronsku konfiguraciju najbližeg plemenitog gasa - oktetno pravilo

dublet 2He 1s2

oktet ns2np6

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Atomi imaju tendenciju da dobijaju, gube ili dele elektrone sve dok ih ne okruži osam valentnih elektrona

-

Postoji mnogo izuzetaka od oktetske norme, ali ovo pravilo predstavlja koristan okvir za mnoge važne koncepte vezivanja.

-

Oktet elektrona sastoji se od punih s i p-podslojeva u atomu -

HEMIJSKE VEZE Pravilo okteta

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Atomi imaju tendenciju da dobijaju, gube ili dele elektrone sve dok ih ne okruži osam valentnih elektrona

-

HEMIJSKE VEZE

JONSKA VEZA KOVALENTNA VEZA

HEMIJA STOMATOLOGIJA

11Na 1s2 2s2 2p6 3s1

unutrašnji elektroni

valentni elektroni

Na+ 1s2 2s2 2p6 + e-

10Ne

17Cl 1s2 2s2 2p6 3s23p5

+ e- Cl- 1s2 2s2 2p6 3s23p6

18Ar

HEMIJSKE VEZE Jonska veza

HEMIJA STOMATOLOGIJA

HEMIJSKE VEZE Jonska veza

Cl- Na+

elektrostatičke sile

HEMIJA STOMATOLOGIJA

HEMIJSKE VEZE Kovalentna veza

H . + . H H:H

• U kovalentnim vezama atomi dijele elektrone • Dijeljeni par elektrona djeluje kao neka vrsta

“lijepka” za povezivanje atoma zajedno

HEMIJA STOMATOLOGIJA

HEMIJSKE VEZE Kovalentna veza

H F

Elektronima siromašnija oblast

Elektronima bogatija oblast

F H

d+ d-

Da li elektroni iz zajedničkog para jednako pripadaju i jednom i drugom atomu?

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Što je veća razlika u elektronegativnosti, veza je polarnija

HEMIJSKE VEZE Polarna kovalentna veza

HEMIJA STOMATOLOGIJA

• F2

4.0 –4.0 =0 nepolarna

• HF 4.0 –2.1 = 1.9 polarna kovalentna • LiF 4.0 –1.0 = 3.0 jonska

HEMIJSKE VEZE Polarna kovalentna veza

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Kod većine organskih veza elektroni nisu

jednako dijeljeni :polarna kovalentna

veza

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Ugljenik je uvijek ČETVOROVALENTAN!

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Vodonik je uvijek JEDNOVALENTAN!

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Kiseonik je uvijek DVOVALENTAN!

Azot je uvijek TROVALENTAN!

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Hibridizacija je model koji podrazumijeva preklapanje atomskih orbitala pri čemu nastaju molekulske.

Na taj način se objašnjava prostorni izgled molekula.

HIBRIDIZACIJA

izgled sp-hibridne orbitale

Tri tipa hibridizacije

sp3 hibridizacija

sp2 hibridizacija

sp hibridizacija

HEMIJA STOMATOLOGIJA

izgled sp-hibridne orbitale

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

Tri tipa hibridizacije

sp3 hibridizacija

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

Tri tipa hibridizacije

sp3 hibridizacija

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

Tri tipa hibridizacije

sp3 hibridizacija

sp2 hibridizacija

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

Tri tipa hibridizacije

sp3 hibridizacija

sp2 hibridizacija

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

Tri tipa hibridizacije

sp3 hibridizacija

sp2 hibridizacija

sp hibridizacija

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

Tri tipa hibridizacije

sp3 hibridizacija

sp2 hibridizacija

sp hibridizacija

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

Odrediti tip hibridizacije za svaki atom ugljenika u datom jedinjenju:

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

EMPIRIJSKE FORMULE

Predstavljaju cjelobrojni odnos atoma u nekom molekulu

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

MOLEKULSKE FORMULE

Daju tačan broj svih atoma u nekom molekulu

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

STRUKTURNE (konstitucione) FORMULE

Prikazuju detaljan raspored hemijskih veza i atoma u molekulu

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

RACIONALNE (kondezovane) FORMULE

Prikazuju sažete strukturne formule

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Za razliku od neorganskih, organske reakcije su često spore.

Za odvijanje bioloških procesa to nije prihvatljivo, pa organske (=biohemijske)

transformacije ubrzavaju enzimi (po strukturi proteini).

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

ELEKTROFILI (,,vole elektrone“)

NUKLEOFILI (,,vole jezgro“)

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

RASKIDANJE KOVALENTNE VEZE

HOMOLITIČKO

Slobodni radikali

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

Karbokatjon

RASKIDANJE KOVALENTNE VEZE

HETEROLITIČKO

joni

UVOD U ORGANSKU HEMIJU

HEMIJA STOMATOLOGIJA

SUPSTITUCIJA (zamjena)

Iz dva molekula nastaju nova dva molekula!

VRSTE ORGANSKIH REAKCIJA

HEMIJA STOMATOLOGIJA

ADICIJA (dodavanje)

Iz dva molekula nastaje jedan novi!

HEMIJA STOMATOLOGIJA

VRSTE ORGANSKIH REAKCIJA

ELIMINACIJA (oduzimanje)

Iz jednog molekula nastaju dva nova!

HEMIJA STOMATOLOGIJA

VRSTE ORGANSKIH REAKCIJA

OKSIDACIJA

Oksidacija je oduzimanje vodonika i (najčešće) dodavanje kiseonika.

HEMIJA STOMATOLOGIJA

VRSTE ORGANSKIH REAKCIJA

REDUKCIJA

Redukcija je dodavanje vodonika i (najčešće) oduzimanje kiseonika.

HEMIJA STOMATOLOGIJA

VRSTE ORGANSKIH REAKCIJA

HEMIJA STOMATOLOGIJA

UVOD U ORGANSKU HEMIJU