Embed Size (px)
Citation preview
UVOD U ORGANSKU HEMIJUprof. Goran Poš
HEMIJSKA JEDINJENJA
neorganska organska
jedinjenja svih elemenata jedinjenja ugljenika>60000 jedinjenja >50 miliona jedinjenja
molekulska formula strukturna formulasve vrste veza kovalentna veza
mineralno poreklo i neživi svet živi svet i sintetička jedinjenja
GRANA HEMIJE KOJA SE BAVI
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
ORGANSKA HEMIJA........... GRANA HEMIJE KOJA SE BAVI IZUČAVANJEM UGLJENIKOVIH JEDINJENJA
NISU ORGANSKA JEDINJENJA:Ugljenik (dijamant, grafit, C60)Oksidi ugljenikaUgljena kiselina i karbonatiKarbidi (sa metalima)Cijanovodonik i cijanidi
2
Vrste hemijskih formula
neorganska hemija
H2SO4
molekulska formula
organska hemija
C2H6Omolekulska formula
etanol
strukturna formula
UVOD U ORGANSKU HEMIJU3
2 4sumporna kiselina
etanolC2H5OHracionalna formula
etanol
U ORGANSKIM JEDINJENJIMA UGLJENIK JE UVEK ČETVOROVALENTAN
Veze između ugljenikovih atoma
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
Veze između ugljenikovih atoma
jednostruke dvostruke trostruke
4
Nizovi ugljenikovih atoma
otvoreni zatvoreni
OOOO
UVOD U ORGANSKU HEMIJU5
ZZ
ZZ OO
Vrste ugljenikovih atoma
primarni (1o)
sekundarni (2o)
tercijarni (3o)
11oo 22oo 33oo 44oo
11oo
22oo
11oo
11oo
11oo
UVOD U ORGANSKU HEMIJU6
kvaternerni (4o)11oo
ORGANSKA JEDINJENJA
Podela organskih jedinjenja
1. prema strukturi2. prema zasićenosti3. prema pripadnosti klasama
prema strukturi
aciklična
C C
acikličan
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
aciklična
ciklična
karbociklična heterociklična
C N
karbocikličan heterocikličan
7
ORGANSKA JEDINJENJA
prema zasićenosti
zasićena
nezasićena
ZZ
NN
NNNN
UVOD U ORGANSKU HEMIJU8
NN
NN
NN
ZZ
ORGANSKA JEDINJENJA
prema pripadnosti klasamaPRIRODNA JEDINJENJA
ugljeni hidratiproteini
masne kiselinetrigliceriditerpenoidi
vitaminihormonienzimi
alkaloidinukleinske kiseline
OSNOVNE KLASEugljovodonici:
alkanialkenialkinidieni
cikloalkaniaromatični ugljovodonici
UVOD U ORGANSKU HEMIJU9
nukleinske kiseline
halogeni derivati ugljovodonikaalkoholi
fenolietri
aldehidiketoni
karboksilne kiselineamidiestri
nitro jedinjenjaaminokiseline
SINTETIČKA JEDINJENJApolimeri:plastika
guma
lekovibojni otrovi
Osnovni pojmovi u organskoj hemiji
Radikal (R)
RADIKAL ≠ JON
UVOD U ORGANSKU HEMIJU10
DEO ORGANSKOG JEDINJENJA KOJI POSEDUJE NESPARENE ELEKTRONE, A NASTAJE RASKIDANJEM VEZE SA JEDNIM ILI VIŠE ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA
jedinjenje radikal
Funkcionalna grupa
__OH __COOHhidroksilna karboksilna
__NH2
amino karbonilna
jednostruka C-C veza
dvostruka C-C veza
UVOD U ORGANSKU HEMIJU11
GRUPA U ORGANSKIM JEDINJENJIMA KOJA DAJEKARAKTERISTIČNE OSOBINE TIM JEDINJENJIMA I NJIHOVIM REAKCIJAMA
amino karbonilna
trostruka C-C veza
Homologi niz
24
1016182632
26
1014182226
CH4
C2H6
C3H8
C4H10
C5H12
C6H14
C7H16
UVOD U ORGANSKU HEMIJU12
3234niz
parnih brojeva
2630
homologi niz parnih brojeva
C7H16
C8H18
homologi niz organskih jedinjenja - alkana
TIP HEMIJSKIH JEDINJENJA ČIJI SE SUSEDNI ČLANOVI RAZLIKUJU ZA JEDNU UVEK ISTU GRUPU
Izomerija
POJAVA JAVLJANJA JEDINJENJA ISTE MOLEKULSKE FORMULEU DVA ILI VIŠE RAZLIČITIH STRUKTURNIH OBLIKA
strukturna prostorna (stereo)
izomerija niza
izomerija položaja
izomerija veze
optička izomerija
geometrijska izomerija
UVOD U ORGANSKU HEMIJU13
U DVA ILI VIŠE RAZLIČITIH STRUKTURNIH OBLIKA
izomerija niza kod butana
izomerija položaja kod hlor-propana
izomerija veze kod butena
C Z
B
A
X
optička izomerija kod opt. aktivnih supstanci
geometrijska izomerija (cis/trans izomerija)
Supstitucija
AC + BD AD + BCVRSTA HEMIJSKE REAKCIJE KOD KOJE DOLAZI DO ZAMENE ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA U ORGANSKOM MOLEKULU
Adicija
supstitution (eng) = zamena
addition (eng) = sabiranje, dodavanje
UVOD U ORGANSKU HEMIJU14
Adicija
AB + C ABCVRSTA HEMIJSKE REAKCIJE KOD KOJE DOLAZI DO DODAVANJA
ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA U ORGANSKOM MOLEKULU
addition (eng) = sabiranje, dodavanje
ZAKLJUČAK:
ELIMINACIJA
ABC AB + CVRSTA HEMIJSKE REAKCIJE KOD KOJE DOLAZI DO ODUZIMANJA
ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA U ORGANSKOM MOLEKULU
elimination (eng) = uklanjanje, oduzimanje
UVOD U ORGANSKU HEMIJU15
ZAKLJUČAK:
Eliminacija Suprotna adicija
Adicija Eliminacija Supstitucija=+
=
