Strona | 1

Realizacja zadania publicznego:

„PROGRAM TERAPII I REINTEGRACJI

SPOŁECZNEJ OSÓB BEZDOMNYCH

UZALEŻNIONYCH OD ALKOHOLU”

METODA MAŁYCH KROKÓW I

POZYTYWNEGO WZMOCNIENIA

Program finansowany przez

Urząd Miasta Gniezna

Nowatorskie terapia dla osób bezdomnych

uzależnionych od alkoholu

prowadzona w

Ośrodku dla Bezdomnych

„POMOCNA PRZYSTAŃ”

Gniezno

Powiatowe Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy

Bezdomnym i Integracji Społecznej w Gnieźnie

„DOM”

Gniezno 2014

Strona | 2

I Wstęp

Alkoholizm jest chorobą, która – jak inne choroby - daje się

diagnozować i leczyć. Nie leczona z pewnością będzie się dalej

rozwijała prowadząc do coraz bardziej bolesnych konsekwencji

zdrowotnych, emocjonalnych, społecznych i duchowych - nierzadko do

śmierci.

O alkoholizmie mówi się, że to choroba kontroli, chorujący

przestaje panować zarówno nad własnym piciem, jaki i nad

zachowaniami z nim związanymi. Mówi się o uzależnieniu, że

to choroba myślenia - osoby uzależnione nie potrafią samodzielnie w

pełni dostrzec konsekwencji własnego picia, odgradzają się od

docierających ze strony otoczenia przykrych sygnałów na temat ich

picia. Bronią się przed nazwaniem swojego picia nałogiem, ponieważ

przyznanie się do problemu oznaczałoby konieczność podjęcia decyzji

o rozstaniu z alkoholem, a tego nie potrafią sobie wyobrazić. Mówi się,

że alkoholizm jest chorobą emocji – osoby uzależnione nie potrafią

bez alkoholu poradzić sobie z własnymi uczuciami. Próbując zagłuszyć

je alkoholem doprowadzają do eskalacji problemów i napięć, których

nie są w stanie znieść. Sięgają ponownie po alkohol wpadając w

pułapkę bez wyjścia, w „spiralę śmierci”. Mówi się też, że to choroba

woli tzn. wielu chorych nie ma na tyle silnej woli aby samodzielnie

przestać pić i samodzielnie przywrócić normalność w swoim życiu.

Być może dlatego, osoby uzależnione od alkoholu tak

bardzo potrzebują innych ludzi by móc zacząć zmieniać swoje życie.

Ludzi, których cechują podobne doświadczenia, ale którzy dzięki pracy

nad sobą dziś są trzeźwi i żyją pełnią życia.

Niebezpieczne objawy to najczęściej: (i) trudno odmówić sobie

wypicia „jednego kieliszka”, choć wcześniej obiecywało się bliskim, że

„nie będę pił wcale”, (ii) niepokojący fakt, że na owym „jednym

kieliszku” rzadko zdarza się skończyć, (iii) picie dłużej i częściej niż

się planuje i faktycznie się chce, (iv) po paru dniach bez alkoholu

pojawiają się nudności, bóle głowy, wymioty, może drżenie rąk lub

nawet całego ciała, bóle mięśni, zlewne poty, osłabienie, trudności ze

snem, lęki. Tak reaguje przyzwyczajony do picia organizm na brak

alkoholu we krwi. Wypicie rano kolejnej porcji alkoholu niweluje na

jakiś czas nieprzyjemne dolegliwości możliwe więc, że coraz więcej

dni rozpoczyna się rutynową porcją alkoholu.

Długotrwałe picie zaczyna przysparzać coraz większych

cierpień osobie pijącej, jej rodzinie oraz innym ludziom, którzy są

wokół. Alkoholik czuje się coraz bardziej nierozumiany i samotny,

rośnie poczucie pustki. Przestają być ważne wcześniejsze pasje,

zainteresowania. Odchodzi to, co niegdyś cieszyło i stanowiło wartość.

Alkoholik właściwie cały swój czas i życie składa piciu w ofierze.

Alkoholik tłumaczy sobie, że „to nic”, „wiele osób tak pije”, a Ja „jeśli

tylko zechce – przestanę”. Wmawia sobie, że „wszystko to przez

problemy, jakie Go spotykają, trudne sytuacje, zły szef, żona…”.

Wkłada wiele energii w udowadnianie sobie i innym, że problem

alkoholizmu Jego nie dotyczy. Nawet jeśli wytycza sobie okresy

abstynencji, po których jednak wcześniej lub później ostatecznie wraca

do picia i to ze zdwojoną siłą, nawet wówczas, gdy zaczyna się

zupełnie niewinnie – np. od „bezalkoholowego” piwa.

Dzięki programowi naszej terapii podopieczni:

uświadamiają sobie jak alkoholizm wpłynął na ich życie, do

jakich szkód doprowadziło picie i jaką rolę odegrało w

życiowych decyzjach i działaniu, jak zmieniło się ich zdrowie,

psychika, relacje z rodziną, stosunki w pracy itd.

zrozumieją swój problem i dostrzegą jego specyfikę

będą w stanie stawić czoła problemowi przez zmotywowanie

się do zaprzestania spożycia alkoholu

zaakceptują swoją chorobę

nauczą się radzić sobie z mechanizmami o charakterze

psychologicznym, jakie mają zastosowanie w przypadku

uzależnień

nabędą i rozwiną szereg przydatnych umiejętności, które

pozwolą poradzić sobie z problemem alkoholowym.

Strona | 3

II Opis terapii

Przez ponad 10 lat istnienia Stowarzyszenie wypracowało autorski

program terapii antyalkoholowej dla osób bezdomnych. Misją naszego

ośrodka jest służenie osobom uzależnionym i ich rodzinom oraz pomoc

w dojściu osób uzależnionych do życia w trzeźwości, zdrowiu i radości

dla innych i dla siebie. Wypracowano przez mgr Marię Chwiałkowską-

Grygiel we współpracy z całym zespołem terapeutycznym nowatorską

metodę „małych kroków”, pozytywnego wzmacniania oraz

kształtowania optymistycznego podejścia dożycia, pełnego wiary i

nadziei. W terapii tej stopniowo zastępuje się pejoratywne określenie

alkoholik - słowem osoba z problemem uzależnienia, określenie

bezdomny - słowem człowiek bez domu. Nacisk w pracy

terapeutycznej kładzie się na otwarcie uzależnionego na innych. Będę

żył w trzeźwości dla moich bliskich, rodziny, dla przyjaciół dla innych

ludzi a dopiero potem dla siebie. Stąd nasze hasło „Pomagamy sobie,

pomagając innym” np. w punktach charytatywnych.

Elementy programu to:

1. Całodobowe zabezpieczenie potrzeb bytowych bezdomnych w

dwóch schroniskach Stowarzyszenia.

Fot. Schronisko „Pomocnej Przystani” – ul. Pocztowa 6. Figura Serca

Jezusowego – dar od O.O. Franciszkanów

Fot. Schronisko „Pomocnej Przystani” – ul. Kawiary 40

2. Całoroczna terapia antyalkoholowa na terenie obu schronisk -

współfinansowana przez Urząd Miasta Gniezna w ramach zadania

publicznego: „Rozwiązywanie problemów alkoholowych wśród osób

bezdomnych – program terapii i reintegracji społecznej osób

uzależnionych od alkoholu”, w latach 2005-2010 – jednoroczne

umowy, a od 2013 - umowy trzyletnie.

3. Aktywizacja zawodowa - podstawowa rola warsztatu remontowo-

usługowego, Stowarzyszenia oraz współpraca z Powiatowym Urzędem

Pracy w Gnieźnie oraz z Zakładem Doskonalenia Zawodowego w

Poznaniu –wspomaganie terapii przez powrót do aktywności

zawodowej.

Strona | 4

Fot. Warsztat remontowo-usługowy

Fot. Kursy ZDZ Poznań – kucharz małej gastronomii.

4. Działania warsztatu artystyczno-rzemieślniczego, gdzie

podopieczni rozwijają swoje uzdolnienia i zainteresowania artystyczne

oraz wykonują drobne przedmioty ozdobne - uzupełnienie terapii

antyalkoholowej oraz budowanie poczucia własnej wartości i

satysfakcji z osiągniętych efektów pracy

Fot. Efekty pracy warsztatu artystyczno-rzemieślniczego, wernisaż Arka L.

5. Indywidualne programy wychodzenia z bezdomności – ponad 40

osób powróciło do rodzin lub usamodzielniło się w ciągu ostatnich 10

lat działalności ośrodka – efekt końcowy terapii.

6. Usamodzielnienia poprzez mieszkanie rotacyjne otrzymane od

Urzędu Miasta Gniezna do dyspozycji Stowarzyszenia. Półroczne

okresy próbne dla najbardziej zaawansowanych w indywidualnych

programach wychodzenia z bezdomności - skorzystało już 21 osób – z

czego 11 to sukcesy.

7. Integracja społeczna - nasi podopieczni i Stowarzyszenie corocznie

organizują szereg imprez integracyjnych - spotkania opłatkowe,

cykliczny festyn Dzień Dziecka „Bawmy się razem”, festyn "Pyry z

gzikiem", spotkania z młodzieżą na terenie schronisk, przyjmowanie

dzieci z biednych rodzin z półkolonii oraz w ramach programu UM

„Zdrowi –Mądrzy-Kreatywni” , spotkania z innymi Stowarzyszeniami

itp. i wiele innych – kompleksowe wsparcie terapii poprzez

przywracanie więzi społecznych.

Strona | 5

Fot. Festyn ze Stowarzyszeniem MAKI – osoby niepełnosprawne

Fot. Spotkanie opłatkowe z Prymasem Polski Ks. Arb. Muszyńskim

8. Angażowanie podopiecznych w działanie pomocowego punktu

charytatywnego Stowarzyszenia zgodnie z naszym hasłem:

„Pomagamy sobie, pomagając innym” - wydawanie żywności i

odzieży, noclegi i kąpiele interwencyjne dla osób spoza schroniska

9. Ozdrowieńcza praca w ogrodzie przy uprawie warzyw oraz

pielęgnację terenu rekreacyjnego – wsparcie terapii poprzez pracę na

świeżym powietrzu w kontakcie z przyrodą.

Fot. Praca w ogrodzie na Kawiarach

Fot. Urządzenie i dbanie o Rodzinny Ogród Zabaw „Marianówka”

Strona | 6

Fot. Nasze zwierzęta: konie Szardan i Hela, świnki wietnamskie i rybki.

10. Kontakt ze zwierzętami (zooterapia)– terapia przez kontakt ze

zwierzętami - współpraca ze sąsiadującymi z ośrodkiem szkółką

jeździecką i schroniskiem dla zwierząt, opieka nad naszymi końmi,

świnkami wietnamskimi, kotami, psami, gołębiami i rybkami w

oczkach wodnych.

11. Organizacja wycieczek i pielgrzymek - odbyły się już

pielgrzymki do Miechowa, Lichenia, trzydniowa pielgrzymka

Częstochowa, Kraków, Łagiewniki, wyjazd na festyn i spotkania do

zaprzyjaźnionych ośrodków.

Fot. Pielgrzymka do Częstochowy

Strona | 7

Fot. Pielgrzymki do Lichenia

Nasz autorski program realizowany jest we współpracy z organami

samorządowymi i organizacjami społecznymi, z których należy

wymienić: Urząd Miasta Gniezna, MOPS w Gnieźnie, PUP w

Gnieźnie, KP Policji w Gnieźnie, Straż Miejską, Starostwo

Gnieźnieńskie, SOK, Szpital Dziekanka, Caritas Archidiecezji

Gnieźnieńskiej, Stowarzyszenie Maki, Stowarzyszenie Amazonki i

wiele innych.

III Realizacja terapii

- Informowanie osób uzależnionych od alkoholu (beneficjentów) o

możliwości skorzystania z pomocy w formie terapii i reintegracji

społecznej - rozwieszenie informacji na dworcu, informowanie poprzez

MOPS, ulotki, media i inne instytucje.

- Promocja - informowanie o realizacji projektu – prasa, radio, TV,

strona internetowa.

- Terapia osób uzależnionych od alkoholu:

a. przeprowadzenie naboru uczestników, naboru dokonuje terapeuta,

uczestnicy są kwalifikowani na podstawie zebranej dokumentacji i

informacji o uczestnikach oraz na podstawie oceny dokonanej w

wyniku indywidualnych rozmów, w zależności od rodzaju

uzależnienia, stanu zdrowia, sytuacji życiowej, wieku, płci itp., - w

praktyce z doświadczeń lat poprzednich wynika, że program obejmuje

zdecydowaną większość podopiecznych schronisk a w razie

konieczności pomocy i porad udziela się także członkom rodziny

b. terapia indywidualna - porady psychologiczne, psychiatryczne.

c. prowadzenie terapii grupowej - naprzemiennie na obu ośrodkach:

- 2 spotkania x 2 godziny w tygodniu – 2 terapeutów

- 2 godziny tygodniowo – konsultacje – lekarz psychiatra

- 2 godziny tygodniowo – konsultacje – psycholog

d. bieżąca pomoc i kontrola trzeźwości w schroniskach – opiekunowie i

kierownictwo ośrodka – całodobowa opieka na obu schroniskach.

Fot. Zajęcia w świetlicy schroniska

- Integracja osób uzależnionych na ternie ośrodka – wspólne

spotkania, grille, biblioteczka, świetlica z TV, codzienne wieczorne

Strona | 8

zebrania prowadzone przez kierownictwo ośrodka i opiekunów -

planowanie prac i obowiązków na następny dzień, wspólne

uczestnictwo w imprezach na terenie miasta, regularne odwiedziny

chorych w szpitalach.

- Baza - liczba miejsc w schronisku:

- schronisko „Pomocna Przystań” – ul. Pocztowa 6 – 25 miejsc,

- schronisko „Pomocna Przystań – Kawiary” – ul. Kawiary 40 –

15 miejsc.

- w okresie zimowym na obu ośrodkach – dodatkowe ok.15-20

miejsc – dostawki, łóżka polowe

- Transport – własny samochód - komunikacja między ośrodkami,

transport do ośrodków wsparcia, przychodni, szpitali itp.

IV Kadra

Prowadzenie terapii:

Lek. med. Rafał Kubiak - lekarz psychiatra – ordynator w Szpitalu dla

Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gnieźnie „Dziekanka

Renata Paluszczak - psycholog kliniczny - psychoterapeuta, biegły w

przedmiocie uzależnienia od alkoholu, wykształcenie wyższe

magisterskie – Wydział Nauk Społecznych UAM w Poznaniu

Katarzyna Kopecka – terapeuta uzależnień - wykształcenie wyższe

Małgorzata Wajcht – terapeuta uzależnień - wykształcenie wyższe

Dorota Chełek – pielęgniarka, terapeutka – wykwalifikowana

pielęgniarka, wykształcenie wyższe , specjalność artoterapia

Fot. Zespół terapeutyczny pod grotą Matki Bożej na Kawiarach zbudowaną

przez podopiecznych na 5-lecie Stowarzyszenie.

Opiekunowie:

Małgorzata Duszyńska – opiekun – technik ekonomista, ekonomika i

rachunkowość, kurs pedagogiki opiekuńczej.

Fryderyk Fryza – opiekun - resocjalizator, wykształcenie wyższe-studia

podyplomowe UAM, pedagogika - specjalność penitencjarystyka.

Joanna Kaczmarek – opiekun – kurs resocjalizacji, Zespół Szkół

Ponadgimnazjalnych w Gnieźnie – biegła znajomość j. angielskiego i

obsługi komputera.

Sylwia Mróz – opiekun - pedagog, wykształcenie-wyższe – studia w

Wyższej Szkole Humanistyczno-Menadżerskiej „Milenium” w

Gnieźnie – spec. edukacja i terapia pedagogiczna.

Strona | 9

Kazimiera Szperka – opiekun – kurs resocjalizacji, wykształcenie

średnie, duże doświadczenie i osiągnięcia w pracy z bezdomnymi.

Koordynacja programu terapii:

mgr Maria Chwiałkowska-Grygiel, pedagog, wykształcenie wyższe

pedagogiczne, UAM w Poznaniu, podyplomowy kurs opiekuńczy

Marian Wierzbicki – kierownik ośrodka i prezes Stowarzyszenia,

szkolenie dla kierowników ośrodków dla bezdomnych

V Efekty terapii

Podstawą terapii jest to, że cały okres pobytu podopiecznego w

naszym ośrodku, jego codzienne życie, obowiązki, praca w

warsztatach, odpoczynek oraz spotkania integracyjne i praca dla innych

są elementami terapii wzmacniającej Indywidualne Programy

Wychodzenia z Bezdomności.

Program terapii objął w sumie 285 osób, mieszkańców Ośrodka

„Pomocna Przystań”. W tym 59 osób poradziło sobie z rujnującym

nałogiem a 43 trwale wyszło z bezdomności usamodzielniając się lub

powracając do swoich rodzin, lub odnalazło swoje nowe powalenie

żyjąc i pracując w ośrodku. Udało się też ocalić życie wielu osobom a

15 najbardziej schorowanych zamieszkało w domach opieki społecznej.

Na efekty Indywidualnych Programów Wychodzenia z Bezdomności

istotnie wpływają ekonomiczne i mieszkaniowe warunki w danym

mieście.

Fot. Wspólne radosne spędzanie czasu

Fot. Powrót do rodziny Pana Marka. Obok Ks. dyr. Caritas Krzysztof

Stawski.

Fot. Praca