Vegetativen Nerven Sistem

1

Vegetativen (Avtonomen) nerven sistem e

del od nervniot sistem koj upravuva so

mehanizmite koj gi odrùvaat najva`nite

organi i sistemi (srce, mazni muskuli i

`lezdi).

Regulacijata se odviva bez u~estvo na

svesta.

Vegetativen Nerven Sistem

2

Anatomski, vegetativniot sistem se deli na

dva dela:

Parasimpatikus (mezencefalon,medula oblongata i

sakralen del na medula spinalis);

Simpatikus (lateralni rogovi na medula spinalis od

C-8 do L-III segment ).

Vo dvata dela ima aferentni ( od periferijata

sprema CNS) i eferentni vlakna ( od CNS kon

periferijata).

Avtonomno inerviranite organi dobivaat

inervacija i od simpatikus i od parasimpatikus.

Dvata dela imaat antagonisti~ko dejstvo na

nivoto na eden ist organ.


3


4

Parasimpatikus ( go pomaga vareweto na hranata,

resorpcijata na hranlivi materii i konzervacija na

energija) -TROFOTROPEN SISTEM;

Simpatikus (go podgotvuva organizmot za borba ili

begstvo, posebno e aktiven koga organizmot e izloèn na

napori-stres i doveduva do potro{uva~ka na energija)-

ERGOTROPEN SISTEM.


5


6


7

VNS

8


9


10

ENTERALEN NERVEN SISTEM ( III del na avtonomen

nerven sistem ) :

Plexus mientericus Aerbachi;

Plexus submucosus Majsneri.

Sodrì pregangliski vlakna na parasimpa-

tikus, postgangliski vlakna na simaptikus i

senzorni vlakna od zidot na crevoto. Go

kontrolira motilitetot na maznite muskuli

na crevata i delumna sekrecijata vo crevata.


11


12

Predgangliski holinergi~ki vlakna ;

Postgangliski holinergi~ki vlakna

(PARASIMPATKUS);

Postgangliski noradrenergi~ki vlakna

(SIMPATIKUS);

Vlaknata za sr`ta na nadbubre`na `lezda se

pregangliski-holinergi~ki.

Postgangliskite vlakna na simpatikus za

potnite `lezdi se od holinergi~ki tip.

Vegetativen Nerven Sistem-Transmisija

13

Vegetativen Nerven Sistem-Holinergi~ka transmisija

14


15


16

Blokada na transport na holin vo nevronot-

HEMIHOLINIJUM.

Blokada na transport na acetilholin od citoplazmata vo

vezikulite - VEZAMIKOL.

Za osloboduvawe na acetilholin od zavr{etocite na

holinergi~kite nervi e neophoden KALCIUM. Zgolemeno

osloboduvawe pri > koncentracija na Ca++ i obratno.

Acetilholinesteraza brzo go razgraduva oslobodeniot

acetilholin. Lokalizirana e najmnogu vo nervnite strukturi

i mal del vo eritrociti za razlika od pseudoholinesteraza

koja se nao|a vo nervnite strukturi, no i vo plazma,

hepatociti i glija kletki.

Vegetativen Nerven Sistem-Holinergi~ka Transmisija

17

VNS

18

VNS

19


20

Koi biogeni amini se opfateni so terminot kateholamini ?

Noradrenalin vo granuliranite vezikuli e zaedno so ATP

vo soodnos 1:4.

Za osloboduvawe na noradrenalin od zavr{etocite na

noradrenergi~kite nervni vlakna e neophoden KALCIUM.

Zgolemeno osloboduvawe pri > koncentracija na Ca++ i

obratno.

Intraneuoranalnite kateholamini se razgraduvaat pod

dejstvo na MAO. Metabolni produkti se: vanil-mandeli~na

kiselina, metadrenalin i normetadrenalin.

Slobodnite kateholamini od cirkulacija se razgraduvaat

pod dejstvo na COMT. Metabolni produkti se metadrenalin i

normetadrenalin. Golem del od cirkulacija se odstranuva

so povtorno prevzemawe od strana na nervnite zavr{etoci

(najvaèn na~in na inaktivacija na kateholaminite).

Vegetativen Nerven Sistem-Noradrenergi~ka Transmisija

21

Vrz propagacija na akcioniot potencijal vo

presinapti~kite nervni vlakna;

Vrz sintezata na nevrotransmiterot;

Vrz osloboduvaweto na nevrotransmiterot;

Vrz povtornoto prevzemawe na nevrotransmiterot;

Vrz aktivacija ili blokada na receptorite pod dejstvo na

nevrotransmiterot;

Vrz enzimska inaktivacija na nevrotransmiterot.

Vegetativen Nerven Sistem-Dejstvo na lekovite

22

PRESINAPTI^KA REGULACIJA

Negativna povratna sprega ( posebno va`na za

noradrenergi~kite nervni vlakna preku alfa-2

adrenergi~ki receptori ~ija aktivacija go inhibira

natamo{noto osloboduvawe na noradrenalin );

Aktivacija na presinapti~kite beta-receptori go olesnuva

osloboduvaweto na noradrenalin;

Presinapti~kite receptori koi go inhibiraat

osloboduvaweto na sopstveniot nevrotransmiter se vikaat

AVTORECEPTORI.

Vegetativen Nerven Sistem-PRESINAPTI^KA REGULACIJA

23

POSTSINAPTI^KA REGULACIJA

Nadolna regulacija na brojot na receptorite;

Nagorna regulacija na brojot na receptorite.

Vegetativen Nerven Sistem-POSTSINAPTI^KA REGULACIJA

24


25

NEADRENERGI^KI-NEHOLINERGI^KI

SISTEMI

Avtomnomni eferentni nervni vlakna koi ne se ni

adrenergi~ki ni holinergi~ki i se nare~eni purinergi~ki;

Efekti se registrirani vo gastrointestinalniot i

urinarniot trakt;

Transmiteri vo ovoj sistem se: ATP, vazoaktiven

intestinalen peptid (VIP), GABA, holecistokinon,

supstancija P, peptid sli~en so kalcitoninskiot gen,

neuropeptid Y, enkefalini i somatostatin.


26


HOLINERGI^KI LEKOVI

27

HOLINERGI^KI LEKOVI

Se lekovi koi predizvikuvaat efekti koi se identi~ni

ili mnogu sli~ni so acetilholin.

Spored mehanizmot na dejstvo se delat na:

holinergi~ki lekovi so direktno dejstvo i

holinergi~ki lekovi so indirektno dejstvo.

Vegetativen Nerven Sistem-Holinergi~ki lekovi

28


29


30


31

HOLINERGI^KI LEKOVI SO DIREKTNO DEJSTVO

Acetilholin i metaholin stimuliraat voglavno

muskarinski receptori, a karbahol ednakvo deluva i na

muskarinski i na nikotinski receptori;

Kardiovaskularen sistem: namaluvawe na periferen otpor

i bradikardija ( stimuliraat produkcija na EDRF);

Oko: mioza, gr~ na akomodacija i namaluvawe na

intraokularen pritisok;

Respiratoren sistem: kontrakcija na bronhi i zgolemena

sekrecija na sluz od bronhijalnite `lezdi;

Gastrointestinalen sistem: zgolemena motorna aktivnost

na crevata i sekrecija na site holinergi~ki inervirani

`lezdi;

Genitourinaren trakt: kontrakcija na m.Detrusor vesicae

urinariae i olabavuvawe na svinkter na be{ika i olesnuvawe

na mokrewe;


32

HOLINERGI^KI LEKOVI SO DIREKTNO DEJSTVO

Poradi stimulacija na nikotinskite receptori mo`na e

pojava na zgolemuvawe na krvniot pritisok.

INDIKACII: glaukom (naj~esto se koristi pilokarpin koj e

alkaloid izoliran od Pilocarpus jaborandi) i postoperativen

ileus.


33


34


35

TRUEWE SO PEÛRKI KOI GI AKTIVIRAAT

MUSKARINSKITE RECEPTORI

SIMPTOMI: gadewe, povra}awe, proliv, vazodilatacija so

tahikardija, potewe, salivacija i bronhokonstrikcija ve}e

posle 15-30 minuti posle trueweto.

TERAPIJA: Parennteralno davawe na atropin vo doza od 1-2

mg.

Pri truewe so nekoi vidovi na pe~urki kako {to se

Ammanita phalloides, Ammanita virosa, Galerina automnalis i

Galerina marginata simptomite se javuvaat posle 6-12 ~asa od

trueweto i se javuva o{tetuvawe na crniot drob i bubrezite.

Atropin ne e efikasna terapija. HEMODIJALIZA E TERAPIJA

OD IZBOR.


36

HOLINERGI^KI LEKOVI

SO INDIREKTNO DEJSTVO

Go inhibiraat enzimot acetilholinesteraza i doveduvaat

do akumulacija na acetilholin;

Se delat na : inhibitori so kratko dejstvo ( reverzibilni)

i inhibitori so dolgo dejstvo (ireverzibilni)

Reverzibilni inhibitori na acetilholinesteraza:

fizostigmin, neostigmin, piridostigmin i edrofonium.

Ireverzibilni inhibitori na acetilholinesteraza:

Antiholinesterazni insekticidi: paration, malation,

fosfamidon, metrifonat i t.n.

Antiholinesterazni bojni otrovi: sarin soman, tabun,

“VX” otrov.

Vegetativen Nerven Sistem-Antiholinesterazni lekovi

37


38


39

HOLINERGI^KI LEKOVI


1. VREMETRAEWE NA INHIBICIJA:

Edrofonium: 2-10 minuti;

Neostigmin, Fizostigmin i Piridostigmin: 30 minuti

do 6 ~asa;

Organofosforni insekticidi: nekolku stotini

~asovi.

2. FARMAKOKINETIKA:

Neostigmin, Fizostigmin i Piridostigmin slabo se

resorbiraat preku koà i sluznici;

Organofosforni insekticidi dobro se resorbiraat

preku sluznici na GIT, respiratoren trakt, oko i koà.


40

HOLINERGI^KI LEKOVI


3. FARMAKODINAMSKI DEJSTVA:

Muskarinski efekti na neostigmin i fizostigmin:

mioza, namaluvawe na intraokularniot pritisok, gr~

na akomodacijata zgolemena sekrecija na plunka,

bronhokonstrikcija, zabrzana peristaltika i

zgolemen tonus na maznite muskuli na digestivniot i

urinarniot trakt sledeni so defekacija i urinirawe,

zgolemeno potewe i usporena srceva rabota.

Nikotinski efekti na Neostigmin: fascikulacija na

skeletnite muskuli so (efektot ne e preku inhibicija

na acetilholinesteraza, tuku preku direktna

stimulacija na receptorite).


41

HOLINERGI^KI LEKOVI


4. INDIKACII:

Glaukom (Fizostigmin 0.1%-0.5% rastvor);

Postoperativen ileus (Neostigmin 0.5 mg parent.);

Miastenia gravis;

Truewe so Tubokurarin ( Neostigmin i Edrofonium);

Alchajmerova bolest ( Takrin i Donepezil hlorid).

5. KONTRAINDIKACII:

Bronhijalna astma;

Hipertireoidizam;

Pepti~ki ulkus.


42


43

TERAPIJA NA TRUEWE SO ORGANOFOSFORNI

ANTIHOLINESTERAZI

Ve{ta~ko di{ewe i odrùvawe na proodnost na

di{ni pati{ta;

Atropin 2-4 mg parenteralno kako po~etna doza.

Dozite se povtoruvaat na 5-10 minuti dodeka se

dobijat znaci na atropinizacija (midrijaza,

tahikardija). Dnevno moè da se dadat 25-50 mg.

Oksimi ( Pralidoksim i Obidoksim) koi ja

regeneriraat fosforiliranata holinesteraza.

Dozata e 1 g, intramuskularno i intravenski. Dnevna

doza 3-4 g. Najdobro dejstvo imaat ako se dadat vo

prvite 24 ~asa od trueweto.

ISTA TERAPIJA SE PRIMENUVA I PRI TRUEWE SO

ANTIHOLINESTERAZNI BOJNI OTROVI.


44

Gi blokiraat holinergi~kite receptori, a so toa

i site dejstva na acetilholin.

PODELBA:

Antimuskarinski lekovi (atropin, skopola-

min, polusintetski i sintetski zameni za

atropin);

Gangliski blokatori ( heksametonium i

mekamilamin);

Miorelaksantni lekovi.

ANTIHOLINERGI^KI LEKOVI

45

PODELBA:

Prirodni alkaloidi (atropin, skopolamin)

od Atropa belladonna, Hyoscyamus niger i Datura

stramonium ;

Polusintetski i sintetski zameni za atropin

i skopolamin ( midrijatici, antiholinergi~-

ki spazmolitici);

ANTIMUSKARINSKI LEKOVI

46

1. MEHANIZAM NA DEJSTVO:

Kompetitivni antagonisti na acetilholin za

muskarinskite M1, M2 i M3 receptori;

M1 receptori: vo nervni strukturi, striatum,

kora, hipokampus;

M2 receptori: vo srce, mazni muskuli i nekoi

nervni strukturi;

M3 receptori: vo `lezdi, mazni muskuli i

endotel na krvni sadovi.

Vo golemi dozi gi blokiraat i nikotirnskite

receptori vo ganglii i skeletni muskuli.

ATROPIN I SKOPOLAMIN

47


48

2. FARMAKOKINETIKA:

Atropin i skopolamin dobro se resorbiraat

od digestivniot trakt i preku drugi sluznici

duri i preku sluznicata na nazolakrimalniot

kanal pri aplikacija vo oko;

Pove}e od 85% se eliminira kako nepromenet

i kako metaboliti preku urina za 24 ~asa.


49

3. FARMAKODINAMSKI DEJSTVA: Najosetlivi na dejstvoto na atropin se

plun~anite, bronhijalnite i potnite `lezdi.

Efekt: namaluvawe ili prestanok na sekrecija.

Mazni muskuli: spazmoliti~ko dejstvo.

Oko: midrijaza paraliza na akomodacija i

zgolemuvawe na intraokularniot pritisok.

Vremetraewe na efektite- do 7 dena.

Gastrointestinalen trakt: namaluvawe na tonus i

peristaltika na crevata i relaksacija na mazni

muskuli na òl~ni pati{ta.

Bronhi: bronhodilatatorno dejstvo.


50

3. FARMAKODINAMSKI DEJSTVA: Kardiovaskularen sistem: tahikardija, a vo

visoki dozi i vazodilatacija so hipotenzija.

CNS: sedacija so vrtoglavica i ~uvstvo na zamor,

razdraznetost, delirijum, halucinacii i dlaboka

depresija na CNS do koma i depresija na

di{eweto.


51


52

4. INDIKACII: Truewe so organofosforni insekticidi i

pe~urki;

Spazmi vo GIT;

Kinetozi;

Primena vo oftalmologija ( dijagnosti~ka i

terapevtska) ;

Predanesteti~ka priprema;

Parkinsonov sindrom.


53


54

INDIKACII-SKOPOLAMIN

55

ATROPIN I SKOPOLAMIN-

NESAKANI DEJSTVA

56

5. KONTRAINDIKACII: Hipertrofija na prostata;

Glaukom;

Postoperativna retencija na urina;


57

CELI:

Da se dobijat midrijatici so pokratko dejstvo;

Da se dobijat supstancii so selektivno dejstvo

vrz GIT;

Da se dobijat supstancii so specifi~no dejstvo

pri Parkinsonizam.

SINTETSKI ZAMENI ZA ATROPIN I

SKOPOLAMIN

58

MIDRIJATICI

Homatropin ( dejstvoto mu trae 1-2 dena, se

koristi kako 2% rastvor);

Eukatropin ( dejstvoto trae okolu 12 ~asa, 2-5%

rastvor);

Tropikamid ( midrijaza koja trae 15-20 minuti, 0.5-

1% rastvor);

Ciklopentolat ( pobrz, pokratok i pojak efekt vrz

oko od homatropin-midrijaza i ciklopegija).


SKOPOLAMIN

59

ANTIHOLINERGI^KI SPAZMOLITICI

Skopolamin-butilbromid;

Himekromon;

Mebeverin;

Ipratropium bromid.

Nemaat centralno dejstvo i se koristat za

odstranuvawe na spazmi vo GIT, osven

Ipratropium bromid koj se koristi vo terapija na

bronhijalna astma.


SKOPOLAMIN

60

1. MEHANIZAM NA DEJSTVO

Blokada na acetilholin vo gangliite ( heksameto-

nium, pentolinium hlorizondamin, trimetafan i

mekamilamin);

Prodolèna depolarizacija na gangliskite

kletki ( nikotin).

GANGLISKI BLOKATORI

61

2. FARMAKODINAMSKI DEJSTVA

Blokada na acetilholinskata nevrotransmisija

vo simpati~kite ganglii (hipotenzija, posebno

posturalna hipotenzija);

Blokada na acetilholinskata nevrotransmisija

vo parasimpati~kite ganglii ( namalen tonus vo

GIT, opstipacija, ote`nato mo~awe, midrijaza,

paraliza na akomodacija i inhibicija na

sekrecija na plunka ).

Se davaat isklu~ivo parenteralno, osven

mekamilamin koj dobro se resorbira od GIT.

GANGLISKI BLOKATORI

62

3. INDIKACII

Predizvikuvawe kontrolirana posturalna

hipotenzija;

Hipertenzivni krizi.

GANGLISKI BLOKATORI

Documents

Vegetativen Nerven Sistem