VULVO-VAGINALE ATROFIE ONDERBEHANDELD

MMA BROOD - VAN ZANTEN, ARTS

ENDOCRINOLOGISCHE GYNAECOLOGIE

AMSTERDAM UMC, ANTONI VAN LEEUWENHOEK ZIEKENHUIS MMA.V.ZANTEN@NKI.NL

WAT IS VULVO-VAGINALE ATROFIE (VVA)?

• Vulva → deel van uitwendige geslachtsorganen.

• Atrofie vulva: kleinere schaamlippen, minder schaamhaar, dunne, bleke huid.

• Vagina (schede) → deel van inwendige geslachtsorganen.

• Atrofie vagina is zichtbaar met speculum: droge vagina, dun, bleek en kwetsbaar slijmvlies.

• Prevalentie van VVA is 25-50%.

Meest voorkomend:

• Droogheid (87,5%)

• Dyspareunie (66,9%)

• Branderigheid of irritatie (59,8%)

• VVA is een blijvende verandering.

• Lethaby A, Ayeleke RO, Roberts H. Local oestrogen for vaginal atrophy in postmenopausal women. Cochrane Database Syst Rev 2016;(8):CD001500.

• Palacios S, Nappi RE, Bruyniks N, Particco M, Panay N; EVES Study Investigators. The European Vulvovaginal Epidemiological Survey (EVES):

prevalence, symptoms and impact of vulvovaginal atrophy of menopause. Climacteric 2018 Jun;21(3):286-291.

https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2614191

HOE ONTSTAAT VVA?

OESTROGEEN ↓

• Postmenopauze, chemotherapie, radiotherapie, endocriene therapie bij borstkanker

• Dun slijmvlies van vagina

• Glycogeen ↓

• Lactobacilli ↓

• Vaginale pH ↑

• Risico fluor, jeuk en/of infecties ↑ door disbalans in normale microbiota

Ondersteunende weefsel van de schede

• Collageengehalte ↓

• Risico verzakkingsklachten ↑

• Spierweefsel ↓

• Elasticiteit ↓

• Bloedvoorziening ↓

Heineman MJ (red). Obstetrie & Gynaecologie De voortplanting van de mens. 2012 7e druk.

EUROPESE SURVEY BIJ 3768 POSTMENOPAUZALE

VROUWEN MET VVA

REVIVE Study (REal Women’s VIews of Treatment Options for Menopausal Vaginal ChangEs)

• Grootste cohort met interview over klachten VVA.

• .. onvoldoende bewustzijn en gebrek aan voorlichting over symptomen en de impact van de aandoening op de vrouw en haar partner..

Nappi RE, Palacios S, Panay N, Particco M, Krychman ML. Vulvar and vaginal atrophy in four European countries:

evidence from the European REVIVE Survey. Climacteric 2016;19(2):188-97.

VVA ONVOLDOENDE HERKEND, GEDIAGNOSTICEERD

EN BEHANDELD

• 40% Van de vrouwen praat niet over vulvo-vaginale klachten.

• 36 - 50% Van de vrouwen wacht meer dan 6 maanden om klachten van VVA met een zorgverlener te bespreken.

• 10% Van de zorgverleners initieert een gesprek over vulvo-vaginale klachten.

• 16% Van de vrouwen met vulvo-vaginale klachten krijgt de diagnose VVA.

Nappi RE, Palacios S, Panay N, Particco M, Krychman ML. Vulvar and vaginal atrophy in four European countries:

evidence from the European REVIVE Survey. Climacteric 2016;19(2):188-97.

Muhleisen AL, Herbst-Kralovetz MM: Menopause and the vaginal microbiome. Maturitas 2016;91:42–50

VAGINAAL MICROBIOOM

VAGINALE HYDRATERENDE GELS EN GLIJMIDDELEN

EIGENSCHAPPEN VROUWVRIENDELIJKE PRODUCTEN

• Goede pH

• Goede osmolaliteit

• Geen parabenen als conserveringsmiddel

• Geen schade aan vaginaweefsel

Edwards D, Panay N. Treating vulvovaginal atrophy/genitourinary syndrome of menopause: how important is vaginal

lubricant and moisturizer composition? Climacteric 2016;19(2):151-61

www.yesyesyes.org/products/yes-vm-natural-vaginal-moisturiser

VAGINALE PH

• Het bepalen van de vaginale pH kan worden gebruikt als methode om vaginale

atrofie vast te stellen.

• Na de menopauze stijgt de vaginale pH tussen 6.0 en 7.5 door

oestrogeendaling.

• Een lage vaginale pH van 3.8 tot 4.5 biedt bescherming tegen schadelijke

bacteriën.

Daarom is herstel van de vaginale pH van belang om de natuurlijke afweer tegen

vaginale fluor en infecties te behouden.

Lethaby A, Ayeleke RO, Roberts H. Local oestrogen for vaginal atrophy in postmenopausal women. Cochrane Database

Syst Rev 2016;(8):CD001500

Normale pH

- Vagina 3.8 - 4.5

- Rectum ∼7.0

PH VAN VAGINALE GELS OF GLIJMIDDELEN BIJ

VOORKEUR 3.8 - 4.5

Edwards D, Panay N. Treating vulvovaginal atrophy/genitourinary syndrome of menopause: how important is vaginal

Lubricant and moisturizer composition? Climacteric 2016;19(2):151-61.

WORLD HEALTH ORGANISATION

AANBEVELING

OSMOLALITEIT

• Osmolaliteit van vaginale vochtinbrengende gel / glijmiddel moet niet hoger zijn dan

380 mOsm/kg

… echter de meeste commerciële middelen overschrijden ruimschoots deze waarde,

waardoor een maximale waarde van 1200 mOsm/kg voor de praktijk acceptabel is…

hypotoon hypertoon isotoon

WHO/UNFPA/FHI360 advisory note 2012 [7 July 2015]

www.iamafoodie.nl

OSMOLALITEIT VAN VAGINALE GELS OF

GLIJMIDDELEN BIJ VOORKEUR < 380 MOSM/KG

Edwards D, Panay N. Treating vulvovaginal atrophy/genitourinary syndrome of menopause: how important is vaginal

Lubricant and moisturizer composition? Climacteric 2016;19(2):151-61.

EFFECTIVITEIT EN VEILIGHEID VAGINALE

OESTROGENEN

COCHRANE REVIEW 2016: VVA EN VAGINALE OESTROGENEN

• 30 Vergelijkende studies uitgevoerd bij 6235 vrouwen na de overgang.

• Duur van behandeling 12 weken - 12 maanden.

• Betere effectiviteit en geen verschil in bijwerkingen ten opzichte van placebo.

Lethaby A, Ayeleke RO, Roberts H. Local oestrogen for vaginal atrophy in postmenopausal women. Cochrane Database

Syst Rev 2016;(8):CD001500

NIEUWE ONTWIKKELINGEN VOOR BEHANDELING

VAGINALE ATROFIE

• Oraal ospemifene (SERM, Senshio®)

• Vaginaal tablet: combinatie van ultra-laag estriol (0.03 mg) + Lactobacillus

acidophilus (108) (Gynoflor®)

• Vaginaal dehydroepiandrosteron (DHEA, Intrarosa®)

• Vaginale lasertechniek

Tabel 3: Cmax en AUC0-24 van prasteron, testosteron en oestradiol op dag 7 na dagelijkse

inbrenging van placebo of Intrarosa (gemiddelde ± S.D.)

Placebo (n=9) INTRAROSA (n=10)

Prasteron

Cmax (ng/ml) 1,60 (±0,95) 4,42 (±1,49)

AUC0-24

(nguur/ml)

24,82 (±14,31)

56,17 (±28,27)

Testosteron

Cmax (ng/ml) 0,12 (±0,04)1 0,15 (±0,05)

AUC0-24

(nguur/ml) 2,58 (±0,94)

1

2,79 (±0,94)

Oestradiol

Cmax (pg/ml) 3,33 (±1,31) 5,04 (±2,68)

AUC0-24

(pguur/ml)

66,49 (±20,70)

96,93 (±52,06)

1 : n=8

• Mueck AO, Ruan X, Prasauskas V, Grob P, Ortmann O. Treatment of vaginal atrophy with estriol and lactobacilli

combination: a clinical review. Climacteric 2018;21(2):140-7.

• College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Samenvatting van productkenmerken Intrarosa®

Gynoflor®

PRAKTISCHE ADVIEZEN

BIJ OESTROGEEN BEHANDELING VVA

• Bij één enkelvoudige klacht van VVA is er geen voorkeur voor vaginaal

oestrogeen t.o.v. zelfzorgproducten.

• Bij twee of meer klachten van VVA: Geef bij voorkeur vaginaal oestrogeen.

• Vaginaal oestrogeen kan met of zonder hydraterende middelen gebruikt worden.

• Klachten van VVA komen vaak terug na stoppen van de behandeling.

• Vaginaal bloedverlies dient gemeld te worden aan de behandelend arts.

• Over risico’s van vaginaal oestrogeen behandeling langer dan 1 jaar zijn geen gegevens

beschikbaar.

Rahn DD, Carberry C, Sanses TV et al.; Society of Gynecologic Surgeons Systematic Review Group. Vaginal estrogen

for genitourinary syndrome of menopause: a systematic review. Obstet Gynecol 2014;124(6):1147-56.

CONCLUSIES

BEHANDELING VVA

MOGELIJK SCHADELIJKE WERKING VAN VAGINALE NIET-HORMONALE

GELS

• Verergering van klachten van VVA.

• Afname van Lactobacilli .

• Toename van vaginale afscheiding of infecties.

• Sommige preparaten bevatten parabenen die potentieel een risico zijn bij

vrouwen met borstkanker .

• Allergische reacties.

INDIEN KLACHTEN

• Vaginale gel of capsule met zure polymeren

• Vaginaal estriol of estradiol als onderhoud 2x per week

CONCLUSIES

VULVO-VAGINALE ATROFIE ONDERBEHANDELD

BELANGRIJKE ROL VOOR ZORGVERLENER

• Bekendheid met etiologie van VVA en behandelopties, effectiviteit en veiligheid.

• Actief zijn bij informatie verstrekking over hoe om te gaan met VVA.

• Bewustwording faciliteren over klachten van VVA en seksuele gezondheid.

• Voorlichting en ondersteuning van patiënten kan helpen bij therapietrouw.

DANK VOOR UW AANDACHT