Werken met sociale netwerken.

Focus op onderzoek, dd. 02-12-11

Themalessen

Ida van Asselt-Goverts (promovenda/kenniskringlid)

Prof. dr. Petri Embregts (promotor/lector)

Dr. Lex Hendriks (copromotor/associate lector)

Drs. Noud Frielink (onderzoeksmedewerker lectoraat)

Copyright: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Alle materiaal in deze publicatie mag uitsluitend na schriftelijke toestemming van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen gebruikt worden voor openbaarmaking,

veelvoudiging, verspreiding en/of commerciële doeleinden.

Programma

Inleiding

Methode

Resultaten

Discussie

Inleiding Visie: Kwaliteit van bestaan + sociale inclusie

Kwaliteit van bestaan: algemeen welbevinden,

rechten, participatie, autonomie,

onafhankelijkheid, keuze, emotioneel welzijn en

sociale inclusie (Buntinx &Schalock, 2010)

Sociale inclusie: interactie met anderen

(vrienden, familie, mensen in samenleving) en

deelname aan activiteiten in de samenleving (Abbott & McConkey, 2006)

Inleiding De praktijk

Meer mensen wonen en werken in de samenleving

In de wijk: meer sociale contacten (Forrester-Jones et al. 2006;

Robertson, 2001).

Echter: fysieke integratie geen garantie voor betekenisvolle

contacten (Ager et al.. 2001)

Mensen met verstandelijke beperking ervaren barrières

voor sociale inclusie (Abbott & McConkey, 2006)

Sociale netwerken zijn vaak klein en weinig contact met

mensen zonder beperking, m.u.v. familie en begeleiders (o.a. Lippold & Burns, 2009)

Inleiding Rol van de begeleider: interventies

Als sociale netwerken klein zijn en mensen

ervaren te weinig ondersteuning:

netwerkinterventies

Interventies: netwerken uitbreiden en netwerken

te versterken (Heany en Israel, 2008; Smit & van Gennep, 2002)

Weinig onderzoek naar effectiviteit van

netwerkinterventies in de zorg voor mensen met

een verstandelijke beperking

Inleiding Vraagstelling

1) Op welke manier worden sociale netwerken van

mensen met een verstandelijke beperking

versterkt en uitgebreid?

2) Hoe beschrijven mensen met een verstandelijke

beperking hun sociale netwerk?

3) Wat is de effectiviteit van beschreven methoden

m.b.t. het in kaart brengen, betrekken,

versterken en uitbreiden van sociale netwerken?

Methode Respondenten

Zorgaanbieders regio Nijmegen

Begeleiders en gedragskundigen (en

maatschappelijk werkers)

6 groepsinterviews, 27 respondenten

Methode Afbakening onderzoek

Professionals werkzaam bij doelgroep van

jongvolwassenen met een licht verstandelijke

beperking (19-36 jaar)

Regio Nijmegen

Niet kwantitatief ‘de mate waarin’ onderzocht,

maar overzicht van werkwijzen

Perspectief van professional

Effectiviteit niet onderzocht, wel soms indicatie

van werkbaarheid

Methode Instrument en procedure

Groepsinterviews

2 interviewers

Opname en transcriptie

Verwerkt in ATLAS.ti

62 codes

4 categorieën

Betrouwbaarheid

Resultaten Categorieën en frequenties

Categorie Aantal

codes

Aantal

fragmenten

Interventies versterken sociaal netwerk 14 61

Interventies uitbreiden sociaal netwerk

Hoe uitbreiden

Met wie uitbreiden

9

4

47

39

Belemmerende factoren 24 180

Bevorderende factoren 11 65

Totaal 62 392

Resultaten Sociale netwerken versterken

Welke interventies gebruiken en kennen

jullie om sociale netwerken te versterken?

Resultaten Sociale netwerken versterken

Code Aantal interviews Aantal fragmenten

Aandacht onderhouden sociaal

netwerk 4 9

Vaker beroep doen op sociaal

netwerk 2 8

Verstoringen bespreken 5 7

Leren sociale vaardigheden 3 6

Informeren/uitwisselen 4 5

Psycho-educatie 4 5

Contact herstellen 2 5

Netwerkleden wijzen op het

belang van hun (mogelijke) rol 3 4

Ondersteunen sociaal netwerk 2 3

Overige codes (5) 9

Totaal 6 61

Resultaten Inspirerend voorbeeld

Resultaten Sociale netwerken uitbreiden

Welke strategieën gebruiken en kennen

jullie om sociale netwerken uit te breiden?

Resultaten Sociale netwerken uitbreiden

Code per subcategorie Aantal interviews Aantal fragmenten

Hoe uitbreiden 47

Vrijetijdsbesteding 6 19

Gezamenlijke activiteiten 4 9

Internetgebruik 4 7

Onderwijs/werk 2 4

Vrijwilligerswerk cliënt 2 4

Overig codes (4) 4

Met wie uitbreiden 39

Vrijwilliger 5 12

Zoeken partner 6 10

Buurt 3 9

Andere cliënten van de

instelling 4 8

Totaal 6 86

Resultaten Inspirerend voorbeeld

Resultaten Belemmerende factoren

Code Aantal interviews Aantal fragmenten

Beperkte omvang sociaal netwerk 5 24

Kenmerken van cliënt 6 23

Verschil in perceptie 6 17

Tussen wal en schip 5 12

Te weinig geld/tijd 4 12

Begeleiders in sociaal netwerk te

dicht bij cliënt 4 10

Negatieve gevolgen

bezuiniging/komst ZZP 4 9

Meervoudige problematiek 4 7

Kenmerken van sociaal netwerk 1 7

Risico's internetgebruik 4 6

Gebrek aan vrijwilligers 3 6

Verkeerd sociaal netwerk 3 6

Overige codes (12) 41

Totaal 6 180

Resultaten Bevorderende factoren

Code Aantal interviews Aantal fragmenten

Inhoud plan m.b.t. sociaal

netwerk 5 12

Aansluiten bij interesses 4 11

Bewustwording 4 9

Bijscholing 4 8

Methode/theorie 3 7

Maatwerk 3 6

Inzicht en acceptatie eigen

functioneren nodig 1 4

Voldoende tijd/geld 3 3

Overige codes (3) 5

Totaal 6 65

Discussie Aanbevelingen vervolgonderzoek

Professionals die werken met andere

doelgroepen bevragen

Andere perspectieven: cliëntperspectief

Onderzoek naar effectiviteit

Discussie Aanbevelingen versterken en uitbreiden

In plaats van alléén: Tips:

Vrijwilliger zoeken In buurt kijken; Vrijwilliger zijn; Interesses

Wat kan ander voor cliënt betekenen? Wat kan cliënt voor een ander betekenen?

Bij hulpvraag gaan helpen Bij hulpvraag: Wie kan jou daarbij helpen?

Tussen wal en schip Bemiddelende rol tussen behoeften van cliënt en

samenleving; Psycho-educatie; Interesses

Verschil in perceptie Bewustwording

Bronnen

Abbott, S., & McConkey, R. (2006). The barriers to social inclusion as

perceived by people with intellectual disabilities. Journal of Intellectual

Disabilities, 10, 275-287.

Ager, A., Myers, F., Kerr, P., Myles, S., & Green, A. (2001). Moving

home: social integration for adults with intellectual disabilities resettling

into community provision. Journal of Applied Research in Intellectual

Disabilities, 2001, 14, 392-400.

Asselt-Goverts, A.E. van, Embregts, P.J.C.M., Hendriks, A.H.C., &

Frielink, N. (2011). Werken met sociale netwerken van mensen met een

lichte verstandelijke beperking. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk,

50, 112-128.

Buntinx, W.H.E., & Schalock, R.L., (2010). Models of disability, quality of

life, and individualized supports: Implications for professional practice in

intellectual disability. Journal of Policy and Practice in Intellectual

Disabilities, 7, 283-294.

Bronnen

• Forrester-Jones, R., Carpenter, J., Coolen-Schrijner, P., Cambridge, P., Tate,

A., Beecham, J. Hallam, A., Knapp, M., & Wooff, D. (2006). The Social networks

of people living in the community 12 years after resettlement from long-stay

hospitals. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 19, 285-295.

• Heaney, C. A., & Israel, B.A. (2008). Social Networks and social Support. In:

Glanz, K. Rimer, B.K., Viswanath, K. (Eds.) Health Behavior and health

education. Theory, research and practice. Fourth edition. United States of

America, San Francisco: Jossey-Bass, 189-210.

• Lippold, T., & Burns, J. (2009). Social support and intellectual disabilities: A

comparison between social networks of adults with intellectual disability and

those with physical disability. Journal of Intellectual Disability Research, 53, 463-

473

• Smit, B., & Gennep, A. van. (2002). Sociale netwerken bij mensen met een

verstandelijke handicap. Utrecht: NIZW.

• Bron afbeeldingen dia’s: www.sxc.hu dd. 22-04-2011