„WESELE’’ Stanisław Wyspiański

Prezentację wykonała: Donata Skierska

Geneza utworu„Wesele” jest przeniesieniem na scenę teatru autentycznych wydarzeń nocy z 20 na 21 listopada 1900r., kiedy w Bronowicach Małych pod Krakowem w domu malarz Włodzimierza Tetmajera odbywało się wesele poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. W epoce Młodej Polski rozwinęła się chłopomania, modne stały się wyjazdy na wieś, interesowano się ludowością, folklorem. Niezwykle modne stały się też śluby inteligentów z chłopkami. Taką decyzję podjął m. in. Rydel. Jednym z gości na jego weselu był Stanisław Wyspiański, który bacznie przyglądał się weselnikom i uwiecznił ich jako bohaterów dramatu.

Stanisław Wyspiański – autoportret i portret artysty z żoną

Afisz teatralny prapremiery „Wesela” oraz szkic scenografii „Wesela”.

BOHATEROWIE „WESELA”

OSOBY: (goście z Bronowic)Gospodarz – Włodzimierz Przerwa-Tetmajer, malarz i grafik, żonaty z Anną Mikołajczykówną (Gospodyni), siostrą Panny Młodej;

Pan Młody – Lucjan Rydel mąż Panny Młodej – Jadwigi Mikołajczyk;Isia – córka Anny i Włodzimierza;Marysia – siostra Jadwigi i Anny;Wojtek – Wojciech Susuł, mąż Marysi;Ojciec – Jacek Mokołajczyk, ojciec Panny Młodej;Jasiek – brat Panny Młodej;Czepcowa, Kasia, Kuba, Klimina, Staszek – chłopi.

Daniel Olbrychski jako Pan Młody(zdjęcie z „Wesela” Andrzeja Wajdy) i Wanda Siemaszkowa

jako Panna Młoda – szkic pastelowy

Włodzimierz Tetmajer – „Wesele”, „Zareczyny”

OSOBY: (goście z Krakowa)Zosia i Maryna – Pareńskie, znajome Wyspiańskiego;Haneczka – siostra Lucjana Rydla;Radczyni – Antonina Domańska, ciotka Rydla;Poeta – Kazimierz Przerwa-Tetmajer, przyrodni brat Włodzimierza, poeta dekadent;Dziennikarz – Rudolf Starzewski, redaktor krakowskiego „Czasu”;

POSTACI „SYNTETYCZNE”:Czepiec – Błażej Czepiec, wuj Jadwigi, wiejski pisarz gminny, w dramacie reprezentant chłopstwa;Nos – nosi cech postaci z krakowskiego środowiska cyganerii;Rachela – Pepa Singer, piętnastoletnia córka żydowskiego karczmarza z Bronowic, kształcona w Krakowie.

Rachela

OSOBY DRAMATU:

Chochoł - Chochoł zjawia się na weselu z "zaproszenia" Poety i Racheli, (Akt I, sc.36). To postać symboliczna, którą może być interpretowana na wiele sposobów. Wnosi on przede wszystkim marazm, uśpienie. Zapowiada przyjście wielu jeszcze postaci, które będą odzwierciedleniem ludzkich uczuć, pragnień, grzechów .

Widmo - Pojawienie się Widma to odzwierciedlenie romantycznej duszy Marysi, przeżywającej wciąż młodzieńczą miłość i dawne cierpienie. Narzeczony Marysi - malarz Ludwik de Laveaux, zmarł w Monachium na gruźlicę. Po jego odejściu, Marysia wyszła za Wojciecha Susła. (w "Weselu" pojawia się jako Wojtek). Obraz – Ludwik de Laveaux „Autoportret z paletą”

Stańczyk - Stańczyk od zawsze był utożsamiany z symbolem mędrca, ukrywającego się pod błazeńską maską. Stańczyk zarzuca Inteligencji, że sami upodabniają się do błaznów, zamiast czerpać z niego wzór. Krótko, acz boleśnie ripostuje dziennikarzowi, który tłumaczy swoje postępowanie - zarzuca mu marazm. Stańczyk przekazuje Dziennikarzowi kaduceusz polski. Pamiętajmy jednak że to laska błazeńska, a błazen mówi zawsze tylko połowę prawdy. Dziennikarz jest zatem błaznem, ukazującym tylko negatywne strony przeszłości.

Hetman - Do Pana Młodego przychodzi Hetman Branicki, symbol zdrady Polski. Pan Młody wypomina

mu jego zdradę narodową, przyznaje również, że dzisiejsza Polska jest w podobnej sytuacji: Hetman wypomina Panu Młodemu fakt, że podobnie jak on, także

popełnił zdradę - zdradę własnego stanu, żeniąc się z osobą pochodzenia chłopskiego ("Czepiłeś się

chamskiej dziewki?!"). Na obrazie Franciszek Ksawery Branicki, fragment „Rejtana” Jana Matejki

Rycerz Czarny - Postać Rycerza to remedium na młodopolską niemoc, on sam mówi o sobie: '"Ja Moc!"'. Przypomina on Poecie o dawnej potędze Polski i o jego roli - zwiastuna narodowych wydarzeń, zagrzewającego ludzi do walki ('"Niosę dań, orężny szał"' - akt II sc.9). W rzeczywistości Rycerz jest jedynie odbiciem pragnień Poety, zatraconego w dekadenckich nastrojach, co sam przyznaje:‘ Na obrazie Zawisza Czarny, fragment „Bitwy pod Grunwaldem” Jana Matejki

Upiór - Upiór Jakuba Szeli, przywódcy krwawej Rabacji Galicyjskiej, objawia się Dziadowi, jednemu z jej buntowników. Dziad boi się Szeli, wie bowiem, że człowiek ten jest przyczyną animozji między szlachtą a chłopstwem. W "Weselu" nawołuje do zatarcia krwawego kainowego znamienia między szlachtą a chłopstwem, do obmycia dawnych win i rozpoczęcia wspólnego działania: Obrazy” Jan Lewiński „Rzeź galicyjska” i reprodukcja portretu.

Wernyhora - Wernyhora, na poły legendarny ukraiński wieszcz przybywa, by wcielić w życie jedną

ze swoich wizji: powstania narodowego Polaków. Wernyhora jest mitem narodowego posłannictwa. Nakazuje Gospodarzowi, by nazajutrz rozesłał wici

przed świtem, puścił posłańców w cztery strony świata i zgromadził ludzi przed kościołem. Tam mają

nasłuchiwać tętentu kopyt od "Krakowskiego gościńca" nadjeżdżającego Wernyhory z

Archaniołem.

SYMBOLE W „WESELU”

POSTACI:ChochołWidmoStańczykHetmanRycerz CzarnyUpiórWernyhora

PRZEDMIOTYZłoty róg - symbol rozpoczynającego się powstania, symbol zagrzewania do walki. Złota podkowa - symbol szczęścia zachowanego na później; w dramacie koń Wernyhory gubi podkowę, a przezorna Gospodyni wkłada ją do kufra. Czapka z pawimi piórami - symbol dumy i pychy narodowej, symbol prywaty. Bronowicka chata - symbol Polski, "przymierze" między chłopstwem, a inteligencją. Kaduceusz Polski - laska błazeńska, Stańczyk ofiarowuje ją Dziennikarzowi, mówiąc: "Mąć nim wodę! Mąć!" - Dziennikarz ma za zadanie poruszyć "stęchłą wodę", symbolizującą polski marazm. Sznur – symbol niewoli.

SCENY: Scena "zasłuchania" (akt III, sc.33-35) - symbol marazmu i uśpienia, oczekiwania na mitycznego bohatera, który miałby zbawić Polskę i wyswobodzić ją z niewoli; ukazany został tu upadek mitu o romantycznej wizji o cudownym ocaleniu narodu Scena z kosami (akt III, sc. 37) - nawiązanie do rabacji galicyjskiej; Jasiek symbolicznie wyjmuje zasłuchanym weselnikom kosy z rąk i odkłada je w kąt; robi to na polecenie Chochoła, który każe mu także namalować na czołach weselników koła - guślarze wierzyli, że otaczając ludzi kołami można ich zahipnotyzować. Ten sam motyw pojawia się podczas chocholego tańca.