Woordenlijst De sprong alfabetisch

De sprong © Boom uitgevers Amsterdam 2011

Alfabetische woordenlijst

A

aan de hand van op basis van

aanbeveling (de) een advies (om iets te doen)

aanbrengen installeren, erop doen

aandacht aan iets/iemand aandacht aan iets/iemand besteden

schenken

aandoen aantrekken (kleding)

aankomen arriveren

aanmelden voor (zich) zich opgeven, melden dat je lid wil worden of een functie

wil uitoefenen

aanmelding (de) de inschrijving

aannemen ontvangen, aanvaarden, niet weigeren

aanpassen aan (zich) doen wat anderen verwachten, ook als je zelf iets anders

wil

aanraden adviseren

aanranden (de aanranding) iemand dwingen tot seksueel contact

aanslag (de) een poging om gebouwen kapot te maken of mensen te

doden

aanspraak maken op iets iets willen hebben omdat je vindt dat je er recht op hebt

aantrekken sterker / erger worden (de wind)

aanvankelijk eerst

abonneren op (zich) een abonnement nemen

abstract niet concreet, over iets wat abstract is, kan je nadenken

acteren een rol hebben in een theaterstuk of film, toneelspelen

acteur/actrice (de) iemand die acteert, een toneelspeler

activiteit (de) iets wat je kunt doen of waar je mee bezig kunt zijn


afbeelding (de) een plaatje of tekening

afdwalen een andere richting opgaan

afhankelijk zijn van niet zelfstandig zijn, hulp nodig hebben van anderen

afkijken bij een examen de antwoorden van iemand anders proberen te lezen en te gebruiken

aflopen eindigen

afmelden voor (zich) zeggen dat je niet kan komen

afnemen dalen, minder worden

afsluiten dichtdoen, zorgen dat iets dicht is

afspelen (zich) plaatsvinden

afvoeren wegbrengen

afvragen (zich) jezelf een vraag stellen

afzeggen zeggen dat iets niet doorgaat

aldus volgens

als 1. op het moment dat, wanneer 2. op voorwaarde dat, in

het geval dat (+bijzin)

amper bijna niet

amuseren (zich) plezier hebben, zich vermaken

angstaanjagend iets wat je bang maakt

ANWB (de) Algemene Nederlandse WielrijdersBond, een Nederlandse organisatie voor weggebruikers en toeristen

arbeidsmarkt (de) de banenmarkt

arrogant verwaand, een arrogante persoon doet alsof hij of zij

beter is dan anderen

artiest (de) de kunstenaar

atelier (het) een ruimte waar een kunstenaar werkt

auteur (de) de schrijver of schrijfster van een boek


B

band (de) een groep mensen die muziek maken

bang zijn voor het gevoel hebben dat er iets akeligs kan gebeuren,

angstig zijn

bankieren je bankzaken doen

bedrijf (het) de zaak, een onderneming die met handel geld verdient

beeld (het) een beeldhouwwerk, een voorwerp van steen, hout of

metaal dat bedoeld is als kunst

beeldhouw(st)er (de) iemand die beelden maakt

beeldhouwen een beeld maken

beeldhouwwerk (het) het beeld, een voorwerp van steen, hout of metaal dat

bedoeld is als kunst

begeleiding (de) de hulp, de steun

begraven onder de aarde leggen

behalen krijgen door moeite te doen

behoren tot horen bij, onderdeel zijn van

behulpzaam een behulpzaam persoon helpt anderen graag

belasten een moeilijke taak geven

beleid (het) de aanpak, de plannen, de manier om belangrijke zaken

te regelen

beloven zeggen dat je iets zult doen of geven

benaming (de) de naam voor iets

beperken kleiner of minder maken, begrenzen

besluiten beslissen, kiezen nadat je hebt nagedacht

bestaan uit hebben, opgebouwd zijn uit

betrappen zien dat iemand iets verkeerds of kwaads doet, terwijl je

het eigenlijk niet mag zien

betrokken zijn bij te maken hebben met


betrouwbaar iemand die betrouwbaar is, is eerlijk en doet wat hij of

zij belooft

bevatten in zich hebben, inhouden

bevoegdheid (de) macht (de)

bewapenen ervoor zorgen dat je wapens hebt

bewolkt een bewolkte lucht is een grijze lucht met veel wolken

bezuinigen minder geld uitgeven voor iets

bibberen beven, rillen = heel snel bewegen, bijvoorbeeld van kou of angst

bieden geven

bij iets betrokken zijn te maken hebben met, veel doen voor

bijdragen aan een aandeel leveren, helpen bij

bijzonder speciaal, apart, niet gewoon

blauw van de kou als je aan iemand kan zien dat hij het heel koud heeft

blazen 1. hard lucht uitademen 2. hard waaien

blij vrolijk, goedgehumeurd

bliksem (de) het korte felle licht dat je in de lucht ziet als het onweert

bloeiend als het goed gaat met iets

blozen een rode kleur in het gezicht krijgen

bodemgesteldheid (de) de kwaliteit van de bodem

boer (de) agrariër, iemand die voor zijn of haar beroep op het land

werkt of dieren heeft, zoals koeien of varkens

boete (de) de bekeuring de financiële straf

bon (de) de bekeuring, een papiertje waarop de politie schrijft

hoeveel je als straf moet betalen

boos iemand die boos is, heeft heftige negatieve gevoelend

over iets of iemand

botsen hard tegen iemand of iets aankomen

bovendien ook


braak laten liggen land gedurende een bepaalde tijd niet bewerken

branden licht of warmte geven

brug (de) een bouwwerk dat de twee kanten van een rivier

verbindt

bruikbaarheid (de) hoe goed je iets kan gebruiken

burgemeester (de) het hoofd van een gemeente

buurt (de) deel van een stad of dorp

C

cabaret (het) een voorstelling om te lachen, met korte stukken toneel

en liedjes

cabaretier (de) iemand die aan cabaret doet

cartoon (de) een getekende grap

cartoonist (de) iemand die cartoons maakt

cel (de) een klein kamertje in de gevangenis

circus (het) een groep artiesten en dieren die in een tent optreden

club (de) een vereniging voor een sport of een hobby

concertzaal (de) een zaal waar je naar een uitvoering van muziek kan

kijken

concurrentie (de) de situatie waarin je strijdt omdat je hetzelfde als

iemand anders wil bereiken

conference (de) een gesproken verhaal dat bedoeld is om het publiek te

laten lachen

conservatief behoudend, als je niet van veranderingen houdt

criminaliteit (de) het feit dat er misdaden worden gepleegd

D

daadwerkelijk echt

degene(n) die… de persoon die… /de personen die…

delen verdelen, aan ieder een deel geven

deskundige (de) de expert, iemand die veel over een onderwerp weet


destijds toen, in die tijd

deurwaarder (de) iemand die zorgt dat mensen hun schulden aflossen

dichtbundel (de) een boek met meerdere gedichten

dichter(es) (de) iemand die gedichten schrijft

diefstal (de) de keer dat iemand iets steelt

dijk (de) muur van aarde en stenen om water (zee, rivier) tegen

te houden

dirigent (de) de leider van een groep mensen die muziek maken

dit komt omdat… de oorzaak is dat…

divers verschillend

doek (het) het schilderij

doodschieten doden met een vuurwapen (een geweer, revolver of

pistool)

dooien als het dooit, wordt het na vorst warmer, zodat het ijs weer water wordt

douchen (zich) zich wassen onder de douche

droog niet nat, iets wat droog is, bevat geen of bijna geen

vocht

drugsgebruik (het) het nemen van verdovende middelen

druppelende kraan een kraan die lekt

durven de moed hebben, niet bang zijn

dus met dit woord zeg je dat iets een logisch gevolg is van

iets anders

duurzaam van goede kwaliteit, niet snel kapot of niet snel op

dwarrelen langzaam en licht naar beneden vallen

dwarsbomen tegenwerken, zorgen dat iemand iets niet kan doen

E

echter maar, immers

een dominee beroepen vragen of een dominee wil komen werken


een gooi doen naar proberen iets te bereiken of te krijgen

een kleine drie uur een beetje minder dan drie uur

een rol spelen bij een belangrijke taak hebben

een vertekend beeld geven een beeld geven dat niet klopt met de realiteit

eens één keer

eigenlijk in feite, in werkelijkheid, zoals het werkelijk is

eis (de) de voorwaarde, iets wat moet gebeuren voordat er iets

anders kan gebeuren

emigreren naar een ander land verhuizen

en dit woord verbindt twee woorden of twee zinnen

energiezuinig weinig energie kostend

eng van iets wat eng is, word je bang

enkel(e) een paar

ensemble (het) een kleine groep mensen die samen klassieke muziek

maken

erachter komen ontdekken

ergeren aan (zich) iemand of iets vervelend vinden

excuses aanbieden sorry zeggen

expositie (de) de tentoonstelling

F

fanatiek overdreven fel met iets bezig zijn

fase (de) een periode die deel is van een langer proces

festival (het) een feest met muziek, film of toneel dat meerdere dagen

duurt en dat ieder jaar gehouden wordt

fietspad (de) een smalle weg waarop alleen fietsers mogen rijden

figuratief bij figuratieve kunst zijn herkenbare onderwerpen

afgebeeld

filmen met een apparaat beelden opnemen voor de bioscoop of

de televisie


filmregisseur (de) iemand die bepaalt hoe een film eruit gaat zien

filmset (de) de plaats waar een film wordt opgenomen

flierefluiten geen serieuze activiteiten doen, luieren

flink erg, zeer

flink erg, zeer

flyer (de) de kleine folder

forse stijging (de) de grote toename

fotograaf (de) iemand die foto’s maakt

fotograferen foto’s maken

fris koel, een beetje koud

G

gaan liggen bijna verdwijnen (de wind)

galerie (de) een ruimte waar je kunst kunt bekijken en kunt kopen

gas (het) een onzichtbare stof die uit de grond gehaald wordt, en

waarop bijv. gekookt kan worden

gastvrij een gastvrij persoon is hartelijk tegen bezoek

gebaseerd zijn op gefundeerd zijn op

gedachtegang (de) de manier van denken, de redenering

gedeprimeerd somber

gedicht (het) een mooie, korte tekst volgens bepaalde regels, waarin

dingen net anders gezegd worden

geheim (het) iets wat niemand mag weten

geïrriteerd een gevoel van irritatie hebben

gemaal (het) een machine die water uit de polder pompt

genoeg hebben van iets iets niet meer willen

gepaard gaan met samengaan met

geschikt goed, juist


gesneden koek het is bekend, het is makkelijk

gespreksstof (de) de dingen waar je over praat

getuige (de) iemand die bij een gebeurtenis is geweest en kan

vertellen wat er gebeurd is

gevangenis (de) een speciaal gebouw waar mensen vastzitten omdat ze

straf hebben

gevel (de) de voorkant van een gebouw, de facade

gevreesd waar mensen bang voor zijn

gewone sterveling (de) de normale mens

gezamenlijk samen

gierig iemand die gierig is, geeft niet snel geld uit

gifvrij zonder gif (een stof waarvan je ernstig ziek wordt of

soms doodgaat)

glad op een glad vlak glijden dingen makkelijk

gracht (de) een soort smalle, door mensen gemaakte rivier in of om

een stad

grijs iets wat grijs is, heeft de kleur van de hemel als het

regent, tussen wit en zwart

groeien groter worden, toenemen, stijgen

grof taalgebruik het gebruik van slechte of onbeleefde woorden

grondwet (de) de constitutie

H

haast hebben snel iets moeten of willen doen

haasten (zich) iets snel doen omdat je weinig tijd hebt

halverwege op de helft van

handelaar (de) iemand die iets koopt en weer verkoopt

hangjongere (de) jongeren die in een groepje op straat bij elkaar blijven

staan en voor problemen zorgen

heet heel warm


hek (het) een soort wand van bijv. hout of ijzer, die twee ruimtes

buiten van elkaar scheidt

helder je kan er goed doorheen kijken, je kan het goed zien

herinneren (zich) in gedachten laten terugkomen

herkansen nog een keer mogen doen omdat je de eerste keer geen

succes had

herstel (het) de reparatie

hervormd een richting binnen de protestantse kerk

hevig erg, sterk, zeer

historicus (de) iemand die de geschiedenis bestudeert

hoewel een woord dat je gebruikt in een tegenstelling (+ bijzin)

hospita (de) eigenares van een huis die kamers verhuurt aan

studenten

houden aan (zich) doen zoals is afgesproken

hozen gieten, heel hard regenen

huidig van dit moment, na nu

I

iets in één oogopslag zien iets snel zien, iets meteen zien

ijdel het uiterlijk heel belangrijk vinden en vaak in de spiegel

kijken

ijs (het) water dat hard is geworden omdat het kouder dan nul graden Celsius is

impuls (de) de stimulans, begin of versterking van een ontwikkeling

in aanmerking komen voor recht hebben op, een kans maken op

in hoge mate heel, zeer

in ieder geval zeker

in kaart brengen iets heel duidelijk maken, zodat iedereen het kan zien of

begrijpen

inademen lucht of gassen door je mond naar binnen halen


inbreker (de) iemand die illegaal een huis in gaat om dingen te stelen

indienen een verzoek, een voorstel of een klacht aanbieden aan

de persoon die erover kan beslissen

indruk maken op bijzonder gevonden worden door iemand

indrukwekkend iets wat indrukwekkend is, maakt veel indruk

ingrijpend wat je heel goed merkt, wat heeft veel consequenties

heeft

inkomen (het) het salaris, het geld dat je verdient met je werk

inmiddels intussen

inpoldering (de) een meer of zee droogleggen zodat er nieuw land

ontstaat

inschrijven voor (zich) registreren dat je aan iets mee wil doen

instelling (de) de organisatie, de instantie

instrument (het) een voorwerp waarmee je muziek kunt maken

interesseren voor (zich) belangstelling hebben in iets

invoeren introduceren

isolatie (de) geplaatst materiaal dat ervoor zorgt dat warmte, kou of

geluid minder goed naar binnen of naar buiten gaat

J

jaarlijks elk jaar

je vak goed verstaan goed zijn in het werk dat je doet

jeugd (de) de tijd waarin je jong bent

jongere (de) een jong persoon

K

kabinet (het) de ministers van een land

kanttekening (de) een kleine opmerking, een puntje van kritiek

kasgroente (de) die in een glazen gebouw groeien (omdat het daar warm

is)

katoenteelt (de) de productie van katoen


kernenergie (de) de energie die ontstaat als de kern van een atoom wordt

gedeeld

keurmerk (het) een teken op een product waaruit blijkt dat het is

goedgekeurd

kiezen selecteren

kinderbescherming (de) de instantie die zorgt voor de bescherming van kinderen

klacht (de) de woorden waarmee iemand klaagt

klagen zeggen dat je problemen hebt met iets of iemand

klei (de) zware, zwarte natte grond

kleinkunst (de) cabaret, podiumkunst die in de eerste plaats is bedoeld

om te amuseren

KNMI (het) Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, het Nederlandse nationale weerstation

koopman (de) man die producten verkoopt

koor (het) een groep mensen die zingen

krap als iets krap is, is er weinig ruimte voor

kruispunt (het) de kruising, het punt waar twee lijnen, wegen enz.

elkaar snijden

kunnen bogen op trots kunnen zijn op

kunst (de) het maken van mooie dingen, en die dingen zelf, zoals

beelden en schilderijen

kunstacademie (de) onderwijsinstelling die een opleiding tot kunstenaar

verzorgt

kunstenaar (de) iemand die voor zijn beroep kunst maakt

kunsthal (de) plaats voor exposities van kunst

kunstmest (de) chemische middelen waardoor planten beter groeien

kunstwerk (het) iets wat kunst is, zoals een schilderij of een beeld

kunstzinnig artistiek, iemand die kunstzinnig is, heeft gevoel voor

kunst en maakt mooie dingen

kwaad heel boos


kwalificeren (zich) de volgende ronde halen, een kans maken voor de

hoofdprijs

kwijtraken verliezen

L

lantaarnpaal (de) een paal langs de weg met bovenin een lamp

leefbaar situatie waarin je goed kan leven

leertje (het) dichtingsring, onderdeel van de kraan dat ervoor zorgt

dat de kraan goed afsluit

levensstijl (de) de manier waarop je leeft

leveren bezorgen, brengen

lift (de) een hokje waarmee je omhoog en omlaag kunt in een

gebouw

links iets wat links zit, zit aan de kant van je lichaam waar je

hart is

lokaal plaatselijk, binnen een bepaalde plaats

loopbaan (de) de carrière

lpg een soort gas als brandstof voor auto’s

luchtvervuiling (de) het vies worden van de lucht

luidruchtig rumoerig, iemand die luidruchtig is, maakt veel lawaai

M

maar een woord dat je gebruikt in een tegenstelling (+

hoofdzin)

maatregel (de) een regeling om iets te veranderen of te organiseren

maatschappij (de) de samenleving, de gemeenschap

machtig invloed hebben door baan of functie

mantelzorger (de) iemand die familie of vrienden verzorgt die zorg nodig

hebben

markeren met een teken duidelijk maken waar iets is

medewerker (de) de werknemer


medium (het, de media) een middel voor het geven van informatie, zoals een

radio, krant of televisie.

meer (het) een groot water met land eromheen

meerderheid (de) meer dan de helft

melden bij (zich) laten weten dat je er bent

mest- en gifstoffen chemische middelen

met een gerust hart zonder zorgen

miezeren motregenen, het regent heel zachtjes

milieubewust met aandacht voor het milieu (de water, de grond en de

lucht om ons heen)

milieuvriendelijk goed voor het milieu, met zorg voor het milieu

minderheid (de) minder dan de helft

minister-president (de) premier (de)

minnaar (de) iemand die van je houdt en met wie je seks hebt, maar

die niet je vaste partner is

misleidend onjuist

mislukken fout gaan

mogelijkheid (de) iets wat kan, optie

molen (de) een gebouw met vier wieken die door de wind gaan

draaien en waarmee je water uit een polder kunt

pompen of iets kunt malen

monarchie (de) het koninkrijk

monument (het) gedenkteken, b.v. een historisch gebouw of beeld

museum (het) een gebouw waarin voorwerpen getoond worden die

belangrijk zijn voor de cultuur

musiceren muziek maken

musicus (de) muzikant, iemand die voor zijn of haar beroep muziek

maakt

muziekcentrum (het) plaats waar mensen naar muziek kunnen luisteren

muzikant(e) (de) musicus, iemand die voor zijn of haar beroep muziek

maakt


N

nadat na het ogenblik dat (+ bijzin)

namelijk met dit woord geef je een reden of uitleg

nat niet droog

nauwelijks bijna niet

neergang (de) een periode waarin iets daalt of afneemt

nieuwsgierig een nieuwsgierig wil graag dingen weten die niet voor

hem of haar bedoeld zijn

noodlottig fataal, door een ongelukkige loop van omstandigheden

noodpakket (het) dingen die je nodig hebt als je in grote moeilijkheden

komt

noodzakelijk onmisbaar, dringend nodig

noordelijk halfrond (het) de noordelijke helft van de aarde, het gedeelte van de aarde ten noorden van de evenaar

nummer (het) een lied

nuttig zinnig, iets wat nuttig is, is goed om te gebruiken of te

doen

oeuvre (het) het complete werk (van een kunstenaar)

O

of dit woord gebruik je om te zeggen dat er meer keuzes of

mogelijkheden zijn

olie (de) dikke vloeistof die uit de grond gehaald wordt en die

moeilijk met water gemengd kan worden

ombouwen de functie en de indeling van een gebouw veranderen

omdat vanwege de reden dat (+bijzin)

omgaan met regelmatig contact hebben met iemand

omschrijven met woorden beschrijven

omslaan veranderen

omstandigheid (de) een feit dat invloed heeft op een situatie


onderbreken pauzeren, even stoppen met iets

ondergaan achter de horizon verdwijnen (de zon of de maan)

onderhandelen over iets praten om te proberen er een afspraak over te

maken

onderscheiden in categorieën of groepen indelen

ondersteunen iemand helpen omdat hij problemen heeft

ondertiteling (de) de vertaalde tekst onder aan het beeld bij films of op

televisie

ondertussen in dezelfde tijd

onschuldig ongevaarlijk

onthouden niet vergeten, in je hoofd bewaren

ontslaan iemand laten weten dat hij niet meer bij je mag werken

ontspannen je lichaam en geest rustig maken door iets wat prettig is

ontstaan beginnen, zich vormen

ontwerpen bedenken, ontwikkelen

onvermijdelijk niet te voorkomen, het zal zeker gebeuren.

onwaarschijnlijk iets wat onwaarschijnlijk is, gebeurt waarschijnlijk niet

onweer (het) slecht weer met bliksem en donder

oorzaak (de) de reden

op alle vlakken op alle terreinen / in alles

op de hoogte van iets zorgen dat je de meest recente informatie weet

blijven

op de kaart zetten laten zien dat je iets heel goed kan om daarmee bekend

te worden

op den duur na enige tijd

op prijs stellen waarderen, goed vinden

opblijven ’s avonds nog niet gaan slapen

opbrengen door verkoop geld opleveren


opdringerig opdringerige mensen komen zonder dat ze uitgenodigd

zijn, of doen dingen zonder gevraagd te zijn

opgaan gelden

opkomen omhoogkomen, zich laten zien

opladen met iets vullen zodat het kan werken

oplopen steeds meer worden

oplossing (de) antwoord op een probleem of vraag

opmaken (zich) zich mooi maken met make-up

oppositiepartij (de) de partij die niet in de regering zit

opstellen bedenken en opschrijven

optreden (het) de voorstelling

optreden spelen, een voorstelling of een uitvoering geven

opvoeden verzorgen en zorgen dat iemand goed gedrag ontwikkelt,

grootbrengen

opvoeding (de) de zorg dat iemand goed gedrag ontwikkeld

opzeggen zorgen dat iets niet doorgaat, zorgen dat iets stopt

orgaan (het) een bestuurlijke organisatie

orkaan (de) een heel harde en gevaarlijke wind

orkest (het) een groep mensen die met muziekinstrumenten muziek

maken

overbodig niet nodig

overschot (het) het restant, meer dan nodig is

overstroming (de) de situatie dat er te veel water uit zeeën en rivieren op het land is gekomen

overwegen nadenken over iets als een mogelijkheid

P

pand (het) het gebouw

paraplu (de) een voorwerp dat je boven je hoofd houdt om droog te blijven in de regen


parasol (de) een voorwerp boven je hoofd als bescherming tegen de zon

parkeerplaats (de) een ruimte waar je je auto kunt parkeren

parkeerterrein (het) een plein waar auto’s mogen parkeren

pas niet eerder dan

pastorie (de) de woning van een pastoor of dominee

plaatselijk lokaal, op een bepaalde plaats, niet overal

plegen doen (van een misdaad)

plein (het) een grote, open plaats in een stad of dorp, tussen

gebouwen

plek (de) een plaats

plenzen heel hard regenen

podium (het) het toneel, een verhoging waarop mensen uit de zaal je

goed kunnen zien

poëtisch met woorden en teksten waarin dingen mooi worden

gezegd en volgens bepaalde regels

polder (de) door mensen gemaakt land tussen dijken, waar vroeger

water was

postbode (de) een persoon die voor zijn beroep de post brengt

prima heel goed, geen enkel probleem

puber (de) een kind tussen 12 en 18 jaar

R

raadplegen informatie opzoeken in een woordenboek, encyclopedie

enz.

ramp (de) een groot ongeluk waarbij veel mensen of dieren

betrokken zijn

razen heel snel en met veel lawaai voorbij komen (de wind, een auto)

realiseren (zich) beseffen, beginnen te weten, zich bewust worden van

recensie (de) een artikel waarin iemand zijn of haar mening geeft over

een boek, een film, een voorstelling, enz.


recent kort geleden

rechts iets wat rechts staat, staat aan de kant van je lichaam

waar je hart niet zit

reclamedrukwerk (het) folder met reclame

regenachtig met veel regen

regering (de) de leiders van een land

regio (de) omgeving, gebied of streek

regisseur (de) iemand die bepaalt hoe een film, toneelstuk, radio- of

televisieprogramma eruit gaat zien

rekening houden met je gedrag aanpassen aan iets of iemand

relativeren iets met iets anders vergelijken zodat het minder

belangrijk wordt

relaxed ontspannen, relaxte mensen hebben geen zorgen en

voelen zich rustig

religieus gelovig, godsdienstig

ritme (het) de maat van muziek

roddelen over iemand praten zonder dat die persoon dat weet,

vooral over negatieve dingen

rode draad (de) een thema dat steeds terugkeert

roman (de) een boek met een verhaal over mensen

rond om ongeveer (+ tijdsindicatie)

rotonde (de) een ronde weg op een kruispunt

route (de) de weg ergens heen

ruim meer dan

S

schaatsen met schaatsen (een schoen met een smal ijzer eronder) over ijs glijden

schakelen een auto in een andere versnelling zetten

schamen voor (zich) een vervelend gevoel over jezelf hebben als je iets raars

of iets verkeerds hebt gedaan


schande (de) iets wat veel mensen slecht en heel erg vinden

schedel (de) het harde, bovenste deel van het hoofd van een mens

scheidsrechter (de) een persoon die controleert of een wedstrijd volgens de

regels wordt gespeeld

schelen verschillen, een verschil uitmaken

scheren (zich) met een mes of met een apparaat je haren weghalen

schijnen licht geven

schilder(es) (de) iemand die schilderijen maakt

schilderen een schilderij maken

schilderij (het) een voorstelling die op een doek of op hout is

geschilderd

schoonmaken zorgen dat iets niet vuil meer is

schrappen verwijderen

schrijver/schrijfster (de) de auteur, iemand die voor zijn of haar beroep boeken

schrijft

schuin niet recht

sculptuur (de) het beeldhouwwerk, een beeld dat als kunstwerk is

gemaakt

slechtgehumeurd geen goede stemming hebben

slechts maar, niet meer dan

slim goed (algemene betekenis is intelligent)

smelten vloeibaar worden

snappen begrijpen

sneeuw (de) de koude witte vlokken die in de winter uit de lucht

kunnen vallen

snikheet heel heet

sober eenvoudig, zonder luxe

song (de) het liedje


spannend spannende dingen zijn dingen waarvan je zenuwachtig

wordt of die je volledige aandacht vragen

speelfilm (de) een film waarin mensen rollen spelen

spelen een voorstelling maken

spoor (het) de ijzeren banen waarover een trein rijdt

standvastig stabiel

steenkool (de) zwart materiaal dat in de grond zit en dat gebruikt wordt

als brandstof

stemmen een partij of een persoon kiezen bij verkiezingen

stichting (de) de ideële organisatie

stiekem in het geheim, wat eigenlijk niet mag

stijgen toenemen, meer worden

stijgen omhoog gaan

stilleven (het) een schilderij van dingen die niet kunnen bewegen (b.v.

borden,fruit)

stoep (de) het trottoir, het verhoogde deel van de straat langs de

huizen waarop geen fietsen of auto’s mogen rijden

stoken (de kachel of de verwarming) laten branden

stookkosten (de) de kosten voor de verwarming

stopcontact (het) een voorwerp aan de muur met twee gaatjes, waaruit

elektriciteit kan komen

stoplicht (het) een paal met drie lampen bij een kruispunt die aangeven

of je moet stoppen of dat je mag doorrijden

storing (de) de keer dat iets niet goed functioneert

stormen als het stormt, waait het heel hard

straat (de) een weg van stenen tussen huizen

straffen een straf geven, een maatregel geven na een fout of een

misdaad

streng strenge mensen handhaven regels heel precies en geven

weinig vrijheid

strijd (de) het gevecht


stroming (de) de beweging, stijl of richting in de kunst, de politiek of

de godsdienst

stuur (het) het deel van de auto of een fiets waarmee je van richting

verandert

T

tafereel (het) een afbeelding of gebeurtenis die interessant is om te

zien

tak (de) een deel van een boom dat uit de stam of uit een andere

tak groeit

talloos heel veel

te wachten staan waarschijnlijk gaan gebeuren

tegelijk gelijktijdig, op hetzelfde moment

tegengaan proberen iets te verminderen of tegen te houden

tegenslag (de) de pech, een gebeurtenis of toestand die niet gunstig is

teisteren veel last veroorzaken

tekenaar (de) iemand die een voorstelling maakt op papier met

potlood, pen of krijt

tekenen een voorstelling maken op papier met potlood, pen of

krijt

tekening (de) een voorstelling op papier die met potlood, pen of krijt is

gemaakt

teleurgesteld iets minder goed, mooi enz. vinden dan je verwachtte

ten opzichte van in vergelijking met

tentoonstelling (de) de expositie, een hoeveelheid voorwerpen, vooral kunst,

die op een plaats neergezet zijn zodat het publiek ernaar

kan kijken

terecht juist, met een goede reden

terras(je) (het) plek waar je buiten wat kunt drinken

terwijl 1. met dit woord zeg je dat twee dingen tegelijk

gebeuren 2. met dit woord geef je een tegenstelling aan

toen in die tijd, op dat moment (+bijzin)

toenemen stijgen, meer worden


toertocht (de) een rit met een motorclub, fietsclub, skateclub of schaatsclub

toevallig iets wat toevallig gebeurt, gebeurt zonder dat het

bedacht of georganiseerd is

toevoegen erbij doen

toneel spelen acteren

toneelspeler/-speelster (de) de acteur / actrice

toon (de) een klank op een bepaalde hoogte

tot(dat) niet langer dan het moment dat (+ bijzin)

trainen iets oefenen zodat je er steeds beter in wordt

trend (de) de tendens, de richting waarin zich iets ontwikkelt

treurig verdrietig, triest

T-splitsing (de) een kruispunt van twee straten in de vorm van de

hoofdletter T waarbij het verkeer van drie verschillende

kanten kan komen

tulp (de) een bloem die uit een bol groeit

U

uitdaging (de) een taak waarvan je weet dat hij moeilijk zal zijn, maar

waarvan je verwacht dat het je zal lukken

uiteindelijke ten slotte

uitgebreid iets wat uitgebreid is, is groot en bevat veel details

uitgeven geld besteden

uitlaten een stukje wandelen met de hond om hem ergens te laten poepen

uitoefenen uitvoeren, doen

uitslapen ’s morgens lang blijven slapen

uitstoot (de) de emissie

uitvinden ontdekken, uitzoeken

uitvoerig uitgebreid, met veel details


uitzoeken 1. kiezen, 2. sorteren, 3. door onderzoek bepalen

V

vallen hard en zonder het te willen omlaag gaan en op de grond komen

vandalisme (het) het feit dat dingen op straat kapotgemaakt worden door

mensen die zich vervelen

vanwege door, wegens

vastberaden gedecideerd, zonder twijfels

vastlopen in een moeilijke situatie komen en daardoor niet meer verder kunnen

vechten ruzie maken en elkaar daarbij pijn doen aan het lichaam

verantwoord beheerde bossen waar op een milieuvriendelijke manier voor

bossen gezorgd wordt

verantwoording afleggen zich verantwoorden, uitleggen waarom het goed is dat je

iets op een bepaalde manier hebt gedaan

verbazen over (zich) zich verwonderen, iets vreemd vinden omdat je het niet

verwacht

verbouwen laten groeien op het land

verbruiken opmaken door te gebruiken

verdrietig het gevoel hebben dat je moet huilen om nare dingen

vereisen beslist nodig hebben, eisen, vergen

vergelijkbaar te vergelijken, het lijkt op elkaar

vergissen in (zich) een fout maken doordat je niet goed nadenkt

verheugen op (zich) blij zijn om iets wat nog gaat gebeuren

verkeer (het) alle mensen en voertuigen die de openbare weg

gebruiken

verkeersbord (het) een bord langs de openbare weg waarop staat wat wel of

niet mag in het verkeer

verkiezing (de) de gelegenheid waarbij het volk mag kiezen, bijv. wie er

in de regering komt


vermaken (zich) plezier hebben, zich amuseren

vermijden zorgen dat iets niet gebeurt

vermoorden doodmaken

verplichten afspreken dat iets moet gebeuren

verslaafd zijn aan niet zonder een bepaalde stof kunnen functioneren, bijv.

alcohol of sigaretten

verslapen (zich) ’s morgens te lang blijven slapen

vervangen de plaats van iets of iemand innemen, veranderen

vervelen (vervelen) niet weten wat je moet doen

vervoermiddel (het) het transportmiddel

vervuiler (de) iemand, een organisatie die iets vies maakt

verwoestijning het ontstaan van nieuwe woestijngebieden

visser (de) iemand die vis vangt voor zijn beroep

vochtig vochtige dingen zijn een beetje nat

voelen (zich) een bepaald gevoel hebben

volladen vol doen, helemaal vullen

voltooien afmaken

voor de lol voor je plezier

voor(dat) eerder dan iets anders (+bijzin)

voorbereiden op (zich) zorgen dat je klaar voor iets bent

voordelig goedkoop

voorkomen zorgen dat iets niet gebeurt

voormalig vroegere, vorige

voornamelijk vooral

vooroordeel (het) een mening die je hebt over een persoon of zaak die je

niet goed kent

voorraad (de) extra artikelen of producten om te bewaren

voorspellen zeggen wat er in de toekomst gaat gebeuren


voorspoed (de) de omstandigheid dat alles goed gaat

voorstellen aan (zich) zeggen wie je bent

voorval (het) een onverwachte gebeurtenis

vriendelijk aardig, een vriendelijk persoon doet dingen om je te

helpen

vriezen als het vriest, is het kouder dan nul graden Celsius en

verandert water in ijs

vrijwilliger (de) iemand die werk doet dat niet betaald wordt

vruchtbaar waar veel kan groeien

W

waaien als het waait, beweegt de lucht buiten en voel je de wind

waardering (de) woorden waarmee mensen zeggen dat ze blij zijn met

wat je gedaan hebt

waarmaken realiseren

waarschuwing (de) advies dat iets problemen tot gevolg kan hebben

want na dit woord noem je de reden van iets (+hoofdzin)

wapen (het) een voorwerp, bijv. een geweer of een mes, waarmee je

mensen aanvalt

wassen (zich) jezelf met water schoonmaken

waterleiding (de) het geheel van leidingen waardoor water naar de kraan,

de wc enz. loopt

weigeren ‘nee’ zeggen, niet willen

wereldwijd over de hele wereld

wet (de) de officiële regels van een land over wat wel en niet mag

wethouder (de) iemand die lid is van het bestuur van een gemeente

wethouder (de) bestuurder van een gemeente met een bepaalde

portefeuille

windenergie (de) bewegingsenergie door lucht (wind) om te zetten in een

bruikbare vorm, bijvoorbeeld in elektriciteit

wisselvallig niet stabiel


woedend heel erg boos, furieus

woonboot (de) een boot die mensen als woning gebruiken

World Press Photo de jaarlijkse prijs voor de beste journalistieke foto

wraak (de) iemand iets aandoen als reactie op wat hij jou heeft

aangedaan

Z

zang (de) de keer dat je zingt

zanger/zangeres (de iemand die zingt

zebrapad (het) een met brede, witte strepen aangegeven plaats waar

voetgangers mogen oversteken

zelfs anders dan je zou denken; bovendien

zelfstandig niet van iemand of iets anders afhankelijk

zenuwachtig nerveus

zich van iets op de hoogte informatie zoeken over iets

stellen

zingen met je stem tonen laten klinken

zodat dit woord geeft een gevolg (+ bijzin)

zodra meteen op het moment dat (+ bijzin)

zogeheten zogenaamd, zogenoemd

zon (de) het grote object in de ruimte dat licht op de aarde laat schijnen en warmte geeft

zonne-energie (de) energie van de zon in de vorm van warmte en licht

zorgen maken over (zich) angst hebben dat er iets vervelends gaat gebeuren

zuinig 1. weinig geld uitgeven 2. weinig energie verbruiken

zwart rijden met het openbaar vervoer reizen zonder te betalen

zweten als je zweet, komt er vocht door je huid naar buiten

Documents

Woordenlijst De sprong alfabetisch