Yet Ma Yeu Chi - HT Tri Thu Giang Thuat

8/3/2019 Yet Ma Yeu Chi - HT Tri Thu Giang Thuat

1/62

YT-MA YU CHKARMAVACANBINDUSRA

HT.TR TH Ging ThutT-kheo THCH NG MINH & THCH NGUYN CHNG bin tp

Ban Tu Th Pht Hc Vin Cao ng Pht Hc Hi c Pl. 2545 Tn T---o0o---Ngun

http://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 15-7-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcTATH NGCHNG MT - TNG LUN V YT MA

TIT 1. YT-MA TRONG SINH HOT CA CNG NG TNG L

1. KHI NIM TNG QUT V CNG NG TNG L2. THNH PHN CA TNG3. PHN LOI TNG4. CC NGUYN TC CHI PHI I SNG CA TNG

TIT 2. PHN TCH NI DUNG CA YT MA1. YT MA L G?2. I TNG CA YT MA3. PHN LOI YT MA4. CC GIAI ON TIN HNH CA YT MA5. CC YU T THNH TU YT MA6. GI YT MA

7. PHI TNG CA YT MACHNG HAI - CNG GII

TIT 1. NGHA V TM QUAN TRNG CA CNG GII1. NGHA CA CNG GII2. HIU LC CHI PHI CA CNG GII

TIT 2. BN CHT CA CNG GII1. CNG GII T NHIN2. CNG GII N NH
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Gioi%20Luat/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Gioi%20Luat/


2/62

3. TH TC TIN HNH YT MA KT GIITIT 3. CC PHP YT MA KT V GII GII

1. VN KT I GII KHNG GII TRNG2. VN GII I GII (trc khi gii gi trng)3. VN KT I GII C GII TRNG (gm lun c nh bp v nh kho)

4. GII KHNG MT Y5. KT TIU GII

---o0o---

TA

Theo quan im B phi m V c, tc cc v th tr Lut T phn thmt trong cc du hiu v s dit tn ca chnh php l cc php yt-mahon ton khng c thc hin, khng c php yt-ma s khng c cc T-

kheo c gii nh php, bn th ca Tng khng thnh tu. Khng c s tnti ca Tng th chnh php m Pht ging dy khng c ngi tu v chng.Nh vy c ngha l Chnh php s khng tn ti. Cho nn vic hc hi cchc x trong gii Kinh v thng sut cc php yt-ma l phn s hng uca T-kheo trong sut 5 nm u k t khi c gii c tc. y l iu kincn bn tc thnh t cch bc thu hng Thng ta trong Tng chng. NuT-kheo khng hon tt phn s hc hi ny khng bao gi c php ri YCh s d cho tui i 80 v tui h 60, ngha l lun lun phi sng nngta vo bc Thng ta, khng c php th ngi xut gia. y l iuquinh trong tt c Lut Tng, cn phi nghim cm chp tr v s tn ti

bn vng ca Pht php.

V cc nguyn l cn bn ca yt-ma, tt c cc b Lut u ng nht,nhng s tc php c rt nhiu khc bit, do iu kin lch s v a l nim Tng on sinh hot. Nu khng c s l gii v cc nguyn tc cn bn,tt s kh c th hi thng cc iu sai bit ny. do vic nghin cu vhc hi, cc php Yt-ma cn phi hi hai mt: nm vng s l gii vthng sut tc php. tng qut m ni, c hai b phn chnh ca tt c phpyt-ma. Mt b phn chi phi cc sinh hot tp th ca Tng, tc gm cc

lut yt-ma nh kit gii, truyn th c tc, thuyt gii, t t v. v B phnkhc chi phi sinh hot c nhn mt T-kheo, tc cc yt-ma tr pht nhsm Tng tn, ba dt .

B lut ny gm c hai phn:


3/62

Phn th nht l YT MA YU CH, trnh by cc nguyn l cn bn cayt-ma song song vi tc php.

Phn th hai l T PHN HIP CH, ging gii cc thin t ca gii bn.

B lut ny ra i l do kt qu nhiu nm ging dy lut cho Tng chngti cc Pht hc vin: Bo Quc, Hi c, Qung Hng Gi Lam. Nhngs bin tp c hon thnh l do cng c ng gp ca cc thy NGMINH v NGUYN CHNG. Hai v c gng rt nhiu trong cng vicghi chp li nhng iu ti ging gii, tham kho cc lut b, i chiu vtho lun thng nhng im sai bit gia cc lut b.

y ti ghi nhn cng c ng gp ca hai v v cng hi hng cngc ny cu nguyn chnh php tn ti lu di th gian li lc hu tnh.

Qung Hng Gi Lam,Ma h, PL. 2527 1983T-kheo THCH TR TH

---o0o---

TH NG

Ti d nh hon tt tp Yt-ma yu ch ny trc khi bt u ma an c

lm ti liu cho cc thy tn t-kheo tu hc. Nhng ngoi duyn khngthun, cho nn phi tm thi dng li ch mi chng hai. Hy vng iukin thun tin hn mt cht ti c th hon tt trong ma an c ny.

Bn tho c bin tp cch y ng hai mi nm. Ln xut bn u tin,ti khng may mn c bit v c thy. Trong c nhiu sai st, hocct b. Phn ln l v l do k thut. Ngoi ra, cn l do g na th ti khng

bit. N khng xng ng vi nh ca ngi bin tp. Cho nn, ti tha, phi c gng khc phc nhng chng ngi sch c th hu chtrong nhiu trng hp. V ri, chng ngi vn cha c khc phc.

Tuy s o Pht c truyn b trn mt phm vi khng gian rt rng, honhp vi nhiu tryn thng dn tc khc nhau, vi nhiu b phi hc thuytkhc nhau, thm ch mu thun nhau nh hai thi cc; nhng nhn vo gii

bn Ba-la--mc-xoa, v c bit l cc php yt-ma c hnh tr trongnhiu b phi Pht gio khc nhau, ngi nghin c o Pht s thy c mtnn tng khng thay i trong sut nhiu th k, trn nhiu khu vc a l


4/62

khc nhau. Chnh trn nn tng ny, ngi nghin cu v hc Pht mi cth tm ngha chn tht ca Gio php ca c Thch Tn.

Truyn thuyt ni, Lut tng c kt tp ngay ln kt tp u tin doTrng lo Ma-ha Ca-dip lm Thng th, v Trng lo u-ba-ly trngtuyn. Nhng ngi nghin cu Lut tng cng d dng tm thy du vt

pht trin theo thi gian qua nhng gii thch cc hc x ca t-kheo ca ccb phi khc nhau. Cho nn, trn mt phng din, cc php yt-ma khngn gin ch l vng tp dng trong sinh hot ni b ca t-kheo. S phttrin ca cc nh ch chnh tr, x hi qua cc thi i, trong cc Vngquc ct c, trn lnh th m tng cng ng t-kheo c ng v hnh o, c nhng du vt nht nh trong cc php yt-ma. V ngha lch s nym ngi nghin cu yt-ma khng th quan nim cc th tc hnh s nhl nhng nguyn tc tin thin, hay thn b, c quy nh bi chnh c

Pht, mt ln nhng vnh vin.

Ngy nay, x hi phng ng chuyn dch kh di, c ni gn nh btr, theo hng nh ch x hi phng Ty. Tuy cho n hin i, cc nht tng ln ca phng Ty cng cha nht tr vi nhau v chiu hng

pht trin ca cc nh ch x hi ny, ngha l, chng s a ton th nhnloi n nh cao no hay ang i dn n ch sp khc hi; nhng iuhin nhin khng th khng thy trong hin ti, l chng dn n s phnvinh kinh t, pht trin vt cht hng th. Nhng v bo th truynthng phng ng, xem nh hng i x hi y l s thng tin tinh

thn, gim thiu lc th vt cht, khi nhn thy xu hng chuyn dch vpha Ty, khng ngt bo ng. Th nhng, chiu hng pht trin x hiny kh c th xoay chuyn, tuy ang c nhiu du hiu rng phng Tyang tm v ci ngun tm linh.

Trong bi cnh x hi y, cng ng Tng l nu bo lu c truyn thngth t phi chu nhng thay i nhc nhi. Nhng ni m do hon cnh lchs, cng ng Tng l phi chu s tr ko gia hai xu th, th nhng khnghong l iu tt nhin.

Trong my thp k tr li, t khi tip cn nn vn minh dn ch phngTy, vi mc cm t ty ca mt dn tc n l, x hi Vit nam c xu hng

bt r truyn thng ui kp ngi. Cc hc thuyt trit hc phng Tyc m phng mt cch vi v, t ch ngha Duy linh nhn v, cho nDuy vt v thn, tht s ang li trn c th Vit nam nhng rn nt vcng au nhc. Trong bi cnh x hi , cha thy cng ng Tng l


5/62

quc gia Pht gio no chu nhiu rn nt nh Vit nam. V cng d thyti sao nhng nc lng ging, cng chia x nhng gi tr tinh thn truynthng, cng chung s phn nhc tiu v n l, nhng Vit nam trin minchm m trong hn th, phn ho dn tc, c lit vo s nhng ncngho nn, lc hu nht; trong khi , cc nc m nh hng cc hcthuyt chnh tr v tn gio phng Ty khng su m nh Vit nam li cnhng bc tin m ngi Vit rt thm mun. iu nn lu y l,trong cc nc Pht gio ang trn ng pht trin vn minh vt cht, ccnh ch Tng gi hu nh khng b thay i bi m hnh t chc x hi

phng Ty. y l bi hc cn suy gm, khng ch cho o Pht, m cncho c ngha tn vong ca dn tc.

Ti khng hy vng tp Yt-ma yu ch ny l c s t tng cho nh chtng gi cn thit c th nhn nh r hn v c cu sinh hot hin ti ca

cng ng tng l Vit nam, ri t mt t kheo sng gia Tng mkhng b tt hu so v thi i nhng cng khng v vy m mt phm chtt kheo; phm cht m chnh c Thch Tn tm truyn.

Xin hi hng cng c n s thanh tnh v ho hip ca Tng gi.

Qung Hng Gi-lam,Ma An c, Pht lch 2545 (TL 2001)

T-kheo Thch Nguyn Chng.

---o0o---

CHNG MT - TNG LUN V YT MA

TIT 1. YT-MA TRONG SINH HOT CA CNG NG TNGL

1. KHI NIM TNG QUT V CNG NG TNG L

Tng hay ni l Tng-gi, l phin m t sagha ca ting Phan1. N cngha l mt chng hi, mt cng ng m cc thnh vin ca n c rng

buc ln nhau trong mt mc ch duy nht. Trong i sng tp qun x hi,bt c mt cng ng no m cc thnh vin ca n cng sng v cng sinhhot di s chi phi ca mt s nguyn tc ca ni qui v k lut tp th,cng c nhng quan h bnh ng hp l v cc ngha v v quyn li, cng


6/62

hng n mt mc ch chung, u c th c gi l Tng c. Tuy nhinkhi t ny c p dng cho cng ng t xut gia ca Pht th tingTng-gi c ni dung vt ngoi cc ngha qun l nh th. N khng ngin l mt cng ng ha hip, mc d tinh thn ha hip l sinh mng ca

bt c cng ng no trong x hi loi ngi. N cng khng n gin lmt cng ng gm nhng ngi c cng chung mt mc ch, mt ltng, mc d l ng lc c bn cho bt c s on kt v ha hip noca mi ccng ng x hi. Tng-gi, cng ng t xut gia ca Pht,trong ngha m c Pht thit lp, phi l mnh t tt cho s Tng trngca thin php, l nn tng cho tt c mi tin b tm linh, tc l nhng phttrin ca nhn thc chn chnh v s tht ca i sng. V ch c nhn thc

bng tr tu v lu y mi c th gii thot nhng au kh ca con ngi.Chnh v th m Tng-gi c t vo trong hng Tam bo, lm ni nngta an n cho th gian. Do vy, s tn ti ca Tng-gi c ngha l s tn ti

ca Pht Php; tt nhin phi tn ti trong ngha chn chnh m c Phtthit lp.

Nh th, tinh thn ha hip ca Tng-gi khng phi l s ngu hp canhng ngi cng sng cho mt mc ch; v li cng khng phi l s nguhp ca nhng ngi c nhng quyn li chung, cn phi on kt thnhmt khi u tranh cho cc quyn li c i hi y. Cho nn, d tt cmi cng dn trong mt nc cng on kt thnh mt khi thun nht,cng chia x bnh ng hp l cc ngha v v quyn li, cng hng nmt mc ch l tng chung, nhng khng phi v th m gi lTng-gi.

ng nhin ting sagha hay Tng-gi, khng phi l t ng do c phtt ra gi ring cng ng cc t xut gia ca Ngi. N l ting c sntrong ngn ng ng thi. Cc nhm cng ng xut gia khc cng t gih l mt sagha2. Th th s khc bit khng phi do ni dung qun lca danh t, m do chnh sinh hot thc tin mang n. Nu cc t xutgia ca Pht mc d sng on kt v ha hip, nhng tinh thn ha hip ykhng phn nh sinh ng nhng gio php c bn ca Pht, th cng ng

xut gia nh th cng cha th gi l Tng c. N c th c ngha l g?Ni mt cch nghim xc theo tinh thn ca Lut tng, nu sinh hot ca cct-kheo khng ng theo cc l tc c bn ca php yt-ma th d c hahip, vn c gi l ha hip trong phi php, v nh vy khng khnng lm nn tng cho s pht sinh ca cc php v lu. Ngha l bn thca Tng-gi khng thnh tu.


7/62

---o0o---

2. THNH PHN CA TNG

Trn y l ni v Tng-gi trong ngha tuyt i ca n tc thng ngha

Tng3 . Tng-gi m ni theo ngha tuyt i nh vy th thnh phn caTng tt nhin phi gm cc t-kheo chng c o qu Nit-bn 4.

Nhng trong ngha c l th t bn v t-kheo tr ln cng sng trongmt tr x, cng thanh tnh v ha hip th ch chng mc y cng gil Tng. D trong hin ti cc v y cha chng c o qu Nit-bn g cnhng i sng ca cc v y c mt hng i duy nht l phi t thnhmc ch y. Nh vy, cn c trn nhn m c gi l Tng. Chnh trong ngha c l ny m cc php yt-ma c hiu lc to thnh bn th sinhng ca Tng.

Thnh phn nguyn thy v cn bn ca Tng l cc t-kheo th gii ctc. Th no l mt t-kheo c gii c tc? l ngi m bn th t-kheo thnh tu. Bn th ca t-kheo c thnh tu hoc do s chng c quv cu cnh ca Nit-bn, tc cc Thnh gi v hc; hoc do s th gii hp

php. Cc trng hp c gii ny s c ni r trong chng th gii(chng III sau).

V sau, c vn n gii c php gia nhp Tng on vi nn tng l tmknh php, th ngoi s t-kheo Tng, cn c t-kheo-ni Tng na.

Nh vy, thnh phn ca Tng gm cc t-kheo v t-kheo-ni c gii ctc. Tuy nhin, trong qu trnh hnh o, hc tp cc bn phn cn bn mtt-kheo hay t-kheo-ni, chng t xut gia ca Pht cn c nhng thnh

phn d b l sa-di, sa-di-ni v thc-xoa-ma-na5 . Nhng v ny do cha hi iu kin c gii c tc, cn phi tri qua mt thi gian hc tp. Mcd cng l thnh phn xut gia, nhng khng c d vo hng Tng chng,do cc v ny khng c lin h hay rng buc g vi cc php yt-ma c.

---o0o---

3. PHN LOI TNG

Tng qut, c ba phn loi chnh yu v Tng: 1. Phn loi theo tc s; 2.Phn loi theo tnh phi, v 3. Phn loi theo tr x.

i. Phn loi theo tc s


8/62

Mc d mi t-kheo hay t ni l mt thnh phn ca Tng, nhng trong ccsinh hot thuc phm vi tp th, ty theo Tng s, phi hi u tc s tithiu th bn th ca Tng mi thnh tu. Trong phn loi ny, c bntrng hp tc s Tng6.

a. Tng gm bn ngi: y l tc s ti thiu, di con s ny khng thgi l Tng. Vi tc s ny, Tng c th tc php yt-ma cho nhng sinhhot thng thng nh thuyt gii v.v.Ngha l tr t t, th c tc, xutti Tng tn cn li cc yt-ma khc u c th c tc php vi tc s 4ngi ny.

b. Tng gm nm ngi: y l tc s Tng tc php yt-ma truyn gii ctc ti nhng a phng m s t-kheo qu t. Ngoi ra, nh vic yt-ma t t cng cn hi tc s ny. Ngha l tr vic truyn th c tc ti

cc th, v xut ti Tng tn, cn li cc yt-ma khc u c th c tcphp vi tc s nm ngi ny.

c. Tng gm mi ngi: Tr xut ti Tng tn, cn li cc yt-ma khc cth lm vi tc s 10 ngi ny.

d. Tng gm hai mi ngi: Tc s cn thit xut ti Tng tn, v tt ccho php yt-ma khc.

T tc s hai mi ngi ny, c th thc hin bt c Tng s no.

ii. Phn loi theo tnh phi

Do s khc bit tnh phi, trn i th, Tng-gi c chia lm hai b: t-kheo Tng v t-kheo-ni Tng. Tuy vy, phn bit r rng hn, ti Trungquc ngi ta thng gi cng ng cc t-kheo-ni l Tng, cch gi nythit ra khng chnh xc. C hai b t-kheo v t-kheo-ni u c gichung l Tng c. Cho nn, trong cc vn tc php yt-ma, danh t Tngkhng bao gi c p dng.

iii. Phn loi theo tr x

Phn loi chung v tr x th c hai hng Tng: chiu Tng 7 v thngtr Tng. Trong lch s pht trin ca Tng on, giai on nguyn thy,cc t-kheo khng thng tr ti bt c tr x no. Tng on u tin xuthin trong lch s gm nm v A-la-hn, tc nhm A-nh Kiu-trn-nh8.Tip theo , Ngi li ha nhm Da-x v thn hu cng tt c 55


9/62

ngi9 . Sau khi h chng c a v Thnh gi v hc, c Pht khin hln ng i hong ha, v Ngi ni: Mi ngi i mi hng, khng nn ichung10. V y l hnh thc cng ng chiu- Tng u tin. V sau cctinh x c dng ln do s pht tm ca cc t ti gia, cc t-kheothng lu ti mt tr x, v t , s phn bit gia chiu- Tng vthng tr Tng c thnh hnh. Do s pht trin ca cng ng thng trTng ny m Tng on v sau cng c chia nh theo tng a phng, vcng chnh do s thnh hnh cc Tng on a phng ny m cc b phikhc nhau xut hin v cc Lut tng khc nhau gia cc b phi cng cthnh lp dn dn.

---o0o---

4. CC NGUYN TC CHI PHI I SNG CA TNG

i. By php bt thi

Vo khong thi gian cui cng trong cuc i hong ha ca c Pht, xuhng nh c ca t-kheo cng lc cng pht trin mnh, v s sng chungtrong mt tr x nh vy s pht sinh nhiu s kin phc tp, cho nn cPht thit lp mt s nguyn tc chi phi i sng ca cng ng Tngl.

Trn con ng t Ma-kit-11 i v Cu-thi-na12 , ni Ngi s nhp i

Nit-bn, nhn v i thn ca vua A-x-th13

n tham vn kin Pht vvic vua nc Ma-kit- ny mun chinh phc dn chng Bt-k14 , cPht ging cho cc t-kheo by nguyn tc bt thi duy tr s ha hipca Tng15 . By nguyn tc y nh sau:

1. Cc t-kheo cn phi thng xuyn tp hp, v tp hp ng o, ging lun chnh php, khin cho c s ha thun trn di ca cc t-kheo.

2. Cc t-kheo phi t hp trong tinh thn ha hip, gii tn trong tinh thnha hip, v chp hnh Tng s trong tinh thn on kt.

3. Chng t-kheo khng ban hnh nhng lut l khng thch hp, nhng lutl khng ng c ban hnh, v cng khng bi b nhng lut l c

ban hnh t trc; sng ng nhng g c quy nh bi cng ngTng l.


10/62

4. Cc t-kheo lun lun phi knh trng, phc v cc t-kheo trng lo,nhng v c nhiu kinh nghim tu tp trong Chnh Php Lut, sn sng nghetheo nhng li khuyn dy ca cc bc trng thng nh th.

5. Cc t-kheo sng khng b li cun bi nhng tham i.

6. Tr x cng ng cc t-kheo lun lun l nhng tr x nhn tnh.

7. Cc t-kheo sng an tr trn chnh nim to thnh mt cng ng sinhng, khin cho cc bn ng tu t nhng phng khc nu cha n thmun n, v n th mun cng sng v cng tu tp trong s an lc.

By nguyn tc c c Pht nu ln bao gm nhng iu khon isng cng ng, v mt s iu khon cn thit cho s tin b i sng tinhthn, vn l ni dung phong ph ca s ha hip. Cc nguyn tc chi phicng ng l cc nguyn tc dn ch v bnh ng; chnh trn nn tng nym h thng Lut tng ca tt c cc b phi c xy dng. Chng cng lnhng nguyn tc ch o cho tt c mi th tc tc php yt-ma.

Ri tip tc hnh trnh i v Cu-thi-na, hng n sa la song th, c Phtdng chn ti sinh a ca b tc Ma-la. Ti y, tin tc v vic Ni-kinThn T16 t th, v cc t ca Ni-kin T bt u tranh chp nhaukch lit khin mt s cc Trng lo lo ngi s kin nh th c th xy ragia cc t Pht. Do th, ngi X-li-pht tp hp cc t-kheo nhc li

tt c nhng im chnh yu trong gio php ca c Pht v sau khi cTh Tn khng cn ti th gian cc t-kheo s khng khi ln d kin in ch tranh chp nhau v cc vn gio l17

ii. By php dit trnh

Mt khc, khi A-nan c v Sa-di Chu-na18 bo tin cho bit vic tranh chpd di ca cc t Ni-kin T, Ngi cm thy lo s n dng tc gy,v cng Chu-na n trnh by vi Pht, thnh cu Pht quy nh c th ccnguyn tc a n s ha hip gia cc t-kheo. Nhn dp ny, c Pht

ging rng cc nguyn nhn a n s tranh chp gia Tng, v tip theo, ngi nu ln by php dit trnh, l cc bin php chm dt s tranhchp gia Tng, v vi su php kh , cng gi l su php ha knh, cho cc t-kheo cng sng chung trong tinh thn ha hip, nu cc nguyntc ny c tun th nghim chnh19.


11/62

1. Din tin (hay hin tin) ch trnh lut, iu lut nh ch u tranh bngs hin din. Khi Tng tho lun v quyt nh mt vn g lin h nmt t-kheo, phi c s hin din ca t-kheo y.

2. c (hay c nim) ch trnh lut, nh ch u tranh bng nh li. Sau khiTng phn quyt tnh v ti ca mt t-kheo b c ti; cac t-kheo khacsau khng c php cht vn t kheo bi c ti y. Ni cch khc, mtt-kheo ch c coi l phm gii ch khi no coa phn quyt ca Tng.

3. Bt si ch trnh lut, lut nh ch u tranh bng s khng si cung. Tngkhng th x l mt t-kheo khi v y ang b bnh tm thn, khng nnglc nhn thc s vic mnh lm.

4. Pht l ch trnh lut, hay t ngn tr; lut chm dt u tranh bng s t

th nhn. Tng ch c th phn quyt s phm gii ca mt t-kheo ch khino t-kheo y xc nhn vic mnh lm.

5. Qun ch tranh lut, cng gi l ti x s, hay ti t tnh; lut chm dtu tranh bng chn ng nhn. Khi t-kheo phm ti, Tng c yut phn uyt, nhng t-kheo y chi ti quanh co, khng chu xc nhn,Tng p dng bin ph ch ti, cm t-kheo lm mt vic v khng chng mt s quuyn li, cho n khi no chu khut phc.

6. Trin chuyn ch trnh lut, hay a nhn ng, hay a nhn mch ti; lut

chm dt u tranh bng s din tin. Mt t-kheo b c ti, nhng cnhng bt ng gia cc t-kheo v phn quyt ca Tng, v vy, cn phib phiu. Tng cn c theo a s phiu m quyt nh

7. Nh kh phn to ch tranh lut, hay nh tho ph a; lut chm dt utranh nh qung b d rch, hay nh ri c che lp ch t d20 .

iii. Su php kh h

Su php kh h, thng gi l su php ho knh, tc su nguyn tc

mt t-kheo sng chung ha thun trong tinh thn tng tr, v tng thntng i vi cc t-kheo khc. Ngha l nhng nguyn tc m mi c nhnt-kheo cn phi th hin i vi tp th.

1. Thn ho ng tr, hay thn nghip t ho, tc c ch khim cung v ti, i vi cc ng phm hnh.


12/62

2. Khu ha v trnh, hay nghip t ho.; S ni nng cn phi t tn, honh, khng a n tranh chp.

3. ha ng duyt, hay nghip t ho, tm lun lun hoan h vi ccng phm hnh

4. Li ho ng qun, c nhng li dng vt cht c nhn nhng lun luncng chia x vi cc ng phm hnh khc.

5. Gii ho ng tu, cng chp hnh cc iu khon gii lut chung; khngt t cc lut l ring cho mnh.

6. Kin ho ng gii; cng hc tp, chia x nhn thc gio l vi cc ngphm hnh, khng t to lp thuyt l ring bit.

Su php ho knh hay kh h ny nh thy c tnh cch l tng nhiuhn l thc t. Tc ch c thc hin vi tinh thn t gic. Nhng, trongtc ng ca tm l phm phu, kh c th yu cu tnh t gic ni mi cnhn sng trong mt tp th. Tuy vy, nu su php ho knh khng cth th hin trong sinh hot thng nht ca mt t-kheo i vi cc t-kheokhc, th Tng ang c du hiu b v. Cc php yt-ma l nhng c thho su php ho knh ny.

Trc ht, v c bn, su ho knh ch c th th hin vi i sng khng t

hu. Nhng khng th hiu ngha khng t hu mt cch n gin lkhng c s hu ring. y khng th trnh by chi tit nhng vn kinquan nim t hu. iu nn bit l, nim t hu chu nhiu thay i theoiu kin kinh t x hi trong tng thi i khc nhau v trong tng quc khc nhau. Do , trong Lut tng, khng c mt nh ngha c th no v ynim ny. Nhng thng qua cc php yt-ma th c th thy c nghaca n.

th hin ngha thn ho ng tr, cc php yt-ma lin h vic n inhcng gii, v ng thi cng quy inh t-kheo c lm g hay hay khng

c lm g bn trong hay bn ngoi cc cng gii c cng ng t-kheo n nh.

th hin khu ho v trnh, cc th tc tc php yt-ma c quy nh cth, v cng quy inh ngha v m mi t-kheo phi chp hnh i vi cc

php yt-ma ca Tng.


13/62

Cac yt-ma phn vt, n nh vic phn phi v s dng phng c, n nhti sn no thuc thng tr Tng, ti sn no thuc chiu- Tng; l nhngc th ho nguyn tc li ho ng qun. Cc yt-ma c thc hin trn cs by php dit trnh, v nhiu yt-ma khc na, th hin hin cac nguyntc ho v kin ho.

Ni mt cch tng qut theo nh nhng g va c khi qut trn, th nntng cho s tn ti ca Tng l thanh tnh v ha hip. Ch ch ca cc

php yt-ma l to s thanh tnh cho cc t-kheo. Ngi no phm ti, cnphi sm hi v sm hi nh th no l nh php khng c s c himcho cc t-kheo khc. Mi lin h gia cc t-kheo, trong s h tng quanh v cc bn phn v quyn li cn c x l nh th no cho khngc s tranh chp gia cc t-kheo y l cng dng ca php yt-ma.

Vy, yt-ma l g?---o0o---

TIT 2. PHN TCH NI DUNG CA YT MA

1. YT MA L G?

Yt-ma l phin m t karman21 ca ting Phn. Hn dch l bin s tcphp22 , v thng c cc lut s Trung quc gii thch rng Vn s dot thnh bin c. Ngha l tt c cng vic ca Tng u do n m cthnh tu m mn. y l dch v gii thch theo chc nng ca yt-ma.Trong ngha en ca ting Phn, karman hay yt-ma c ngha l hnhng hay hnh vi. C hnh ng thuc c nhn m cng c hnh ng thuctp th. phn bit r hai phm vi trch nhim nh th, trong thut ngHn dch ng nghip lun lun c dng ch cho hnh ng thuc cnhn, v c nhn y hon ton chu trch nhim v nhng hu qu m n lm. Tri li, phin m yt-ma ch dng cho cc hnh vi tp th23 .

Trong gio l cn bn ca Pht, khng c hnh ng no vi s c m

khng a n hu qu tng xng nht nh. ng lc ca hnh vi lunlun l ch, tc iu m thut ng ca Lun tng gi l t24 . Hot ngca ch ngang qua s biu hin ca thn v ng. Khi ch t n mcch m n mong mun, by gi nghip o cn bn c thnh tu. Nhngqu trnh ca bt c hnh vi no thuc thn hay thuc ng, bao gi cng

phi i qua ba giai on25. Giai on th nht gi l gia hnh ca nghip o,tc giai an chun b cho hnh ng. Giai on th hai l cn bn ca


14/62

nghip o, lc m hnh vi t n mc ch mong mun. V sau cng lhu khi ca nghip o, s tip din ca hnh ng sau khi cn bn nghipo thnh tu. S phn bit ny khng ch p dng cho cc hnh vi cnhn, m c trong cc hnh vi tp th. Th d trng hp th gii c tc26 .S thnh tu ca gii c tc, ngha l gii t c gii hay ni r hn, giith v biu27 pht sinh trong thn v tm ca gii t, khin cho bn chtt-kheo hin hu ni gii t, s thnh tu ny l hnh vi tp th, tc do tc

php yt-ma nh php m c thnh tu. Cn bn nghip o c thnhtu, tc gii th v biu pht sinh ni gii t, ch khi no Tng hon tttc php yt-ma ln th ba. Tt c cc giai on trc, k t khi gii t phtsinh tm nim cu th c tc gii, c dn vo trc Tng, thnh khn ninhng li cu thnh gii s v.v cho n Tng thc hin mt ln tc

bch v ba ln yt-ma, tt c nhng din tin ny u c gi l gia hnhca nghip o. Sau khi Tng hon tt bch t yt-ma, gii th v biu

pht sinh ni gii t, by gi cn bn ca nghip o c thnh tu. T tr i, nhng vic nh truyn trao php t y, t kh, v cc s gio gii caTng i vi v tn t-kheo u c gi l hu khi ca nghip o.

Nh vy, trn nn tng, khng c s phn bit gia nghip c nhn vnghip tp th. Nguyn l p dng cho mt k st nhn thnh tu hnh vi sthi ca n qua cc giai on gia hnh nghip o, cn bn nghip o, vhu khi nghip o nh th no, th nguyn l y cng p dng cho tc

php yt-ma ca Tng. y l nguyn l c bn xc nh tc php yt-maca Tng c thnh tu hay khng thnh tu. Bi v, nh mt ngi khitm mun st hi, v chun b tt c iu kin cn thit hon tt s sthi, nhng ti st c th khng thnh tu v cn bn nghip o khng yu t pht sinh, v c theo m ngi ta xc nh cc trng hpkhinh trng ca ti st. Hnh s ca Tng cng vy, yt-ma thnh hay khngthnh tu u c chi phi bi nhiu iu kin.

Xc nh tm mc khinh trng ca mt hnh ng c nhn c nhin khngphi n gin, do s din tin phc tp ca hnh vi, nhng nu so vi vicxc nh gi tr thnh hay hoi ca hnh vi tp th th s phc tp y vn cn

tng i n gin. Bi v, trong gio l ca Pht, ng lc ca nghip hayhnh vi l ch. Nu l ch c nhn, th ch gii hn trong trng thi do dhay cng quyt. Nhng nu l ch tp th, th s thng nht ch trongtinh thn tuyt i ha hip phi c t ln hng u. Tt nhin, mt tpth khng phi l mt bn th tru tng, m n l mt hp th ca nhiu cth. Thi do d ca mt c th l s nt rn ca tp th. mt tp th b ntrn th chng khc no mt con ngi bnh hon, thng tch, bi lit,


15/62

khng th hon tt s vic g ng k. Cho nn, yu t cn bn ca tt cmi php yt-ma l s thanh tnh v ha hip ca Tng.

Trong phm vi hnh ng tp th nh va ni, phn bit vi hnh ngc nhn, t karman thay v dch l nghip th Hn vn ch phin m l yt-ma. Nhng nu ni cho , cho r rng hn phi ni l tng-gi yt-ma, tcting Phn ni saghakarman hnh vi ca Tng. Cn phi ni nh vymi c th phn bit hnh vi ca cc tp th th gian khc vi hnh vi tpth ca Tng-gi, l cng ng cc t-kheo. Trong cc tp th khc ca thgian, khi ngi ta cn c mt quyt nh chung th nhng ngi tham dquyt nh cn phi hi nhng iu kin cn thit xc nh t cch cami thnh vin; nhng t cch ny ch cn cn c trn chc nng ca cnhn y trong quan h tp th. Trong phm vi ca Tng, m thnh phn lcc t-kheo, yu t xc nh t cch khng ch l chc nng, m cn l

bn cht. Cho nn s thanh tnh ca mi t-kheo trong vic gi gn cc iuhc ca gii bn l bn cht ca Tng m cng l s thanh tnh ca Tng.

Ni tm li, yt-ma, hay ni l Tng-gi yt-ma, l hnh s ca Tng, cnc trn nn tng l s thanh tnh v ha hip ca Tng, gm nhng nguyntc i hi phi tuyt i tun theo c p dng ty theo i tng cahnh s.

---o0o---

2. I TNG CA YT MA

Trong t tng trit hc ca o Pht, tiu chun sau y c nhc n khicn xc nh tnh hin thc ca mt s hu: Ci g hin thc, ci c tcdng, v ngc li ci g c tc dng, ci hin thc. Tc dng c nin l mt kha cnh khc ca nghip hay hnh ng. Trn nn tng ltnh duyn khi, khng c tc dng no pht sinh t h v, m pht sinhtrong iu kin quan h h tng. Cho nn, khi phn tch s thnh tu cacn bn nghip o, cc lun s ca Lun tng khng th b st khng cp y x ca nghip o. Y x tc i tng; s thnh tu ca mi nghip

o ch c th c xc nh ch khi no xc nh c y x ca n 28. Thd, trng hp mt ngi pht nguyn th tr gii cm khng st sinh. nglc ca hnh vi hay nghip o ny l t nim hay ch. Bn cht canghip o ny, khi thnh tu, l khng st hi bt c mt sinh vt no.Cho nn, ton th sinh vt trn th gian u l y x ca nghip o khng stsinh. Y x ny l i tng m t nim duyn n lm ng lc cho cc qutrnh ca nghip o l gia hnh, cn bn v hu khi. Nu t nim khng


16/62

bao trm c ton th sinh vt trn th gian, tc y x b khuyt, th d tnim lun lun c mt trong sut giai on gia hnh, nhng n khng an cn bn nghip o, tc gii th v biu ca bt st khng pht sinh ningi th gii. Y x nh vy gm i tng, tc ton th sinh vt v khnggian, ton th sinh vt trn th gian khng tr a vc no, v trong tt cthi gian29 . Tt nhin, cn c theo bn cht, mi loi gii c nhng y xring bit. Th d, gii st sinh ca cn s (u-b-tc/di) khng th hn nhtheo nm thng, m phi l c i; nhng trong gii cn tr, thi hiu ch tnti mt ngy mt m.

Cng nh mi nghip o thnh tu hay khng thnh tu vi cc trng hptrng hay khinh l ty theo y x ca n ton hay khuyt; cng vy, yt-maca Tng thnh hay khng thnh cn phi c cn nhc theo tng itng hay y x.

Trong lch s truyn lut ti Trung quc, cc lut s phn bit c ba itng ca yt-ma. l Nhn, Php v S.

i. Nhn

Nhn, tc nhn cch hay c nhn. Tng tc yt-ma vi i tng l mt cnhn no , nh cc loi yt-ma truyn gii c tc, yt-ma tr pht v.vTh d trong trng hp yt-ma truyn gii c tc. Trc khi tc php, Tng

phi kim nghim tt c iu kin cn thit ca gii t t-kheo. Ngi mun

c Tng tc php yt-ma trao gii c tc phi khng c cc gi nn,tui hai mi, ba y v bnh bt phi 30. Tt c iu kin ny tc thnhnhn cch thnh tu ca mt gii t t-kheo. Tng-gi yt-ma trong trnghp ny ch c hiu lc i vi mt nhn cch thnh tu nh th. Nu ciu kin no cn thiu, nhn cch khng thnh tu, v nh vy yt-ma cngkhng thnh tu. y l s quan h mt thit gia yt-ma v y x ca yt-ma. Cng tng t, nh trng hp Tng tc php yt-ma cho mt t-kheosm hi Tng tn. Ch khi no Tng xt nghim tha mn tt c iu kin tcthnh mt t-kheo Tng tn, th t-kheo y mi tr thnh y x ca mt loiyt m ny. Php Tng tn ch hin din ni bn thn mt ngi th giic tc ng nh php; nu tri li th d ngi c hi tt c iu kintng xng ti Tng tn, cng khng th c gi l t-kheo Tng tn. Yt-ma sm Tng tn ch c hiu lc i vi y x l mt t-kheo phm Tng tn,ch khng th i vi sa-di hay cc hng ngi khc.

ii. Php


17/62

Php, hay bnh php31 , ch c cc sinh hot tp th ca Tng m Pht quynh, nh vic thuyt gii mi na thng, hay t t v.v Mc ch ca victhuyt gii l duy tr v pht huy s thanh tnh v ha hip ca Tng32 . Nhvy, y x ca yt-ma thuyt gii l cng ng cc t-kheo thanh tnh v hahip cng sng chung trong mt tr x. Trong s xt nghim cc iu kin tha mn y x ny, trc ht l bn v ca cng ng, l s hin dinca cc t-kheo trong phm vi i gii ca tr x. Nu trong lc Tng angtc php yt-ma, c mt t-kheo no khng tham d vo gii trngthuyt gii cng khng c gi dc ng php, mc d t-kheo y ang trong phm vi ca i gii; nh vy y x ny b khuyt v yt-ma khngthnh tu. Mt khc, nh ni, mc ch thuyt gii l cng c v phttrin s thanh tnh v ha hip gia cc t-kheo, nu lc Tng tc php yt-ma thuyt gii m trong phm vi ca gii trng c s hin din ca mt t-kheo khng thanh tnh, tc t-kheo c phm ti, nhng cha sm hi ng

php; nh vy y x ny cng b khuyt. V li vic thuyt gii l mt Tngs c nh k; nu Tng tc php yt-ma ny m trin hn nh k khngng php, th y x cng b khuyt. Bt c y x b khuyt trong trng hpno, yt-ma thuyt gii cng u bt thnh.

iii. S

S, tc l s th hay s vt. Ni r hn y x ca yt-ma trong cc trnghp ny l nhng vt th hu hnh, nh vic kt i gii, tiu gii, vic phnchia Tng phng, Tng vt v.v mi loi i tng c mt sc thi tc

thnh bn cht ca n. Th du, i gii th phi c mc r rt ca cc ngranh; Tng vt th c nhng vt dng thuc s hu ca chiu- Tng, hayca thng tr Tng. Nh vic phn chia bnh bt gia Tng, nu cc bnh

bt ny khng c ch to ng theo qui lut, n khng th l y x tonvn ca yt-ma. V nu i tng phn chia l thng tr Tng trong mttr x, nhng cc t-kheo khng tp hp ng php nh vy th y x cng bkhuyt.

Ni tm li, bt c y x ca yt-ma l loi no, mi loi u c mt s c

tnh hay iu kin tc thnh bn th ca n. Khi cc c tnh khng hi, cc iu kin cn thiu st, th y x ca yt-ma s b khuyt mt phnhay h hoi ton b. Nh mt ngi tn khuyt ch c th thch hp chohnh vi ny m khng th thch hp cho cc hnh vi khc; ng nhin nkhng th hon tt hnh vi m n khng thch hp. Cng vy, s cn nhctnh cht ton khuyt ca cc y x ty theo loi tng xng vi tc phpyt-ma l iu khng th coi nh c.


18/62

---o0o---

3. PHN LOI YT MA

Nu da trn tc nhn phn chia th tng qut c ba loi yt-ma: tm

nim, i th33 v Tng php. Tm nim l t mnh ngh v ni ln li mkhng cn c ngi th hai nghe. Nh tm nim b-tt hay tm nim tt chng hn. i th l s tc php gia hai hay ba ngi. Mt ngi ni,mt hay hai ngi khc nghe. C hai php ny thc cht khng phi l yt-ma, nhng s tc php l tun theo nhng g l Tng qui nh, duy ch ciu l khng hi tc s thnh Tng php.

Ring v Tng php yt-ma, cn c trn php thc, th ch yu c ba loi:n bch, bch nh v bch t34 . n bch l ch mt ln tc bch giaTng, tc th Tng php c thnh tu. Bch nh l mt ln bch v mtln yt-ma. Bch t l mt ln bch v ba ln yt-ma. Ngoi ba loi Tng

php yt-ma ch yu ny, cn c theo lut Tng k th c th thm mttrng hp na: cu thnh yt-ma35 . Cu thnh l tc bch gia Tng cuthnh Tng thc hin mt php yt-ma no . Thc cht iu ny cngkhng phi l php yt-ma, nhng v l s co tri s vic gia Tng, mnhng g c lm gia Tng u gi l yt-ma, theo ngha rng ri nht, vth n cng c gi l yt-ma.

trn ni, ngha en ca yt-ma l nghip hay hnh ng, hnh vi. Trong

phm vi c nhn, thn v khu u l biu hin ca nghip. Bt c hnh vino ca thn v ng, nu hi yu t s a n hu qu nht nh, uc gi l nghip c. Trong trng hp Tng-gi yt-ma, s thng nht ch phi c biu hin bng li, v ch c s biu hin ny mi a n huqu nht nh v n c hiu lc chi phi tt c hnh ng khc ca mic nhn trong mt tp th. Ni cch khc, trong cc hnh s ca Tng, thnnghip khng nng lc thnh tu cn bn nghip o, m duy ch cng nghip. Cho nn bt c hnh vi no c thc hin gia Tng u phic biu hin bng li ni. Li ni phi r rng, mch lc, tt c mi ngiu nghe v hiu, nh th yt-ma mi thnh tu.

Nh vy, trong s din tin ca tc php yt-ma, gia hnh nghip o cayt-ma c th c thc hin bng cc ng tc ca thn v ng, nh l bi,cu thnh v.v nhng cn bn nghip o ca yt-ma ch c th thnh tu

bng nghip ng, tc bng li ni. Khng phi tt c cc t-kheo trong Tngu cng ni mt lt xc nh mt vn . Nhng mt t-kheo trongTng bit r cc php thc yt-ma, i din Tng tc php. Li ni ca v


19/62

ny trong khi tc php l li ni c nhn, nhng th tnh ca cn bn nghipo y l cng nghip. Cng nh trong cc sinh hot tp th ca th gian,khi mt mnh lnh c ban hnh hay mt quyt nh c thng bo, thch c th pht xut t li ni ca mt ngi c t cch i din cho tp th.

Nu trong lc c hai ngi cng ni th khng th thnh lnh c. Phpnh nh th, bn cht ca ng nghip l nh vy. Cho nn, trong khi Tng tc

php yt-ma, ch mt t-kheo hi iu kin i din Tng ni li tc bchv yt-ma, ch khng th hai t-kheo cng ni mt ln. Nu c hai ngicng ni, mc d cng vn c nh nhau, nhng nh vy l thnh hai quytnh ca Tng d ni dung ng nht36.

Trong ba loi yt-ma ch yu c phn loi theo php thc va k trn, tytheo i tng ca yt-ma mi loi c thc hin cho tng xng.

Theo thng k tng qut37

ca Yt-ma ch nam, c tt c 44 php thuc nbch yt-ma. Tng s trong cc trng hp ny vn n gin, ch cn mtln tc bch cho Tng bit l .

V bch nh yt-ma, tng qut c tt c 78 php, Tng s trong cc trnghp ny c tm quan trng hn cc Tng s thuc loi n bch yt-ma. Do, sau khi tc bch cho Tng bit s vic m Tng cn phi quyt nh, ri

by gi hi xem cc t-kheo ang hin din gia Tng c ai phn i haykhng. Nu tt c u im lng, khng t-kheo no ni li phn i, hay phquyt, th quyt nh ca Tng c hiu lc. Ni cch khc, bch nh yt-ma

tc l mt ln tc bch v mt ln biu quyt.

V bch t yt-ma, tng qut c 39 php. Mt ln bch v ba ln yt-ma, tcmt ln tc bch cho Tng bit Tng s cn lm ri ba ln ly biu quyt.y l trng hp ca nhng Tng s quan trng nht. Cn bn nghip oca cc Tng s ny ch c th thnh tu sau khi ba ln hi v ba ln tonth Tng u ng chp thun bng cch im lng.

Yt-ma thnh tu c ngha l cn bn nghip o ca Tng s thnh tu.Cng nh trong trng hp nghip o c nhn, ch khi no cn bn canghip o thnh tu, th mi c th a n hu qu tt hoc xu tngxng. Cng vy, cn bn nghip o ca Tng s c thnh tu th quyt nhca Tng mi c hiu lc chi phi ton th cc t-kheo trong Tng. Sau khiyt-ma thnh tu nh vy, nu c t-kheo no lm khc i iu m Tng chp thun v quyt nh, t-kheo phm ti, khinh hay trng ty theo loiTng s.


20/62

161 php yt-ma k trn khng phi l con s c nh. Tng s khinh haytrng cn ty thuc vo hon cnh lch s, mi trng x hi cc th.

Nhng iu cn bn cn nm vng l ba loi php thc yt-ma y. Mi khic s vic g xy ra gia Tng, cn phi cn nhc y x theo m pdng mt php thc yt-ma no cho tng xng. iu ny s c ni r cc chng sau.

---o0o---

4. CC GIAI ON TIN HNH CA YT MA

Cng nh qu trnh din tin ca nghip o, cng vy, c ba giai on chyu ca yt-ma: gia hnh ca yt-ma, cng gi l tin phng tin; cn bnca yt-ma tc giai on yt-ma thnh tu, v t tr i cho n khi Tnggii tn gi l hu khi ca yt-ma.

Nh ni, bn cht ca yt-ma l ng nghip, do tt c ba giai on cayt-ma u ly ng nghip lm c s. Nhng li c ni gia Tng, v lnhng li c tnh cht cng nghip, cn theo mt qui tc vn c v vn mchqui nh sn, ch khng th ty tin ni sao th ni.

i. Tin phng tin

Gia hnh hay tin phng tin ca yt-ma bt u sau khi cc t-kheo n

nh v tr gia Tng, tp hp ng theo nguyn l cn bn l thanh tnh vha hip38. Tt c cc loi yt-ma, t n bch cho n bch t, u c tinphng tin ging nhau, vi li vn nh sau: Mt t-kheo thng ta idin Tng tc php yt-ma, bt u hi; mt t-kheo khc, gi l v duy-na 39

ca Tng, i din Tng tr li; hi v tr li ln lt din ra nh sau:

Vn p 1:

Hi: Tng hp cha?p: Tng hp.

Vn p 2:

Hi: Ha hip khng?p: Ha hip.

Vn p 3:


21/62

Hi: Ngi cha th c tc ra cha?p: ra (hoc ni: Trong y khng c ngi cha th c tc).

Vn p 4:

Hi: cc t-kheo khng n c thuyt dc khng?40p: Khng (nu khng c ai gi dc. C th p l c v thuyt dc)

Vn p 5:

Hi: Tng nay ha hip lm g?p: (ni Tng s) yt-ma.

Cc vn p trn c mc ch biu hin c th s thanh tnh v ha hip caTng qua ng nghip. Tng c thanh tnh v ha hip th cn bn nghip oca yt-ma mi c th thnh tu.

Vn p 1, c mc ch xc nhn s tp hp ca Tng l ng php. Tngtp hp ng php l Tng tc s. Mi loi yt-ma u c yu cu tc s tithiu nht nh, tng xng vi i tng ca yt-ma. Vn tc s Tng sc ni sau.

Vn p 2, xc nhn s ha hip ca Tng. Trong cng mt gii, nu Tngkhng c xc nhn l ha hip th yt-ma ca Tng bt thnh.

Vn p 3, kim im thnh phn ca Tng. Nhng ngi cha th c tc,ngha l cha c gii thnh tu bn th ca t-kheo, khng phi l thnh

phn ca Tng khng c tham d yt-ma ca Tng.

Vn p 4, c mt vi thay i ty theo loi yt-ma. Nh cc yt-ma kt tiuhay i gii, khng t-kheo no c vng mt d bt c l do no, do hon ton khng cho php thuyt dc v nh vy vn p ny c b qua41.Trong trng hp thuyt gii, cc t-kheo ang c mt trong i gii, nhngc duyn s chnh ng c php khng tp hp trong gii trng thuyt

gii th phi gi dc v thanh tnh. Gi dc l gi ch ty thun Tng, schp hnh bt c mt quyt nh no ca Tng. V cng phi bo co choTng bit l i vi cc hc x ca t-kheo mnh hon ton thanh tnh42 .

Nh vy, trong trng hp tc php thuyt gii, vn p ny cn ni nhsau:

- Cc t-kheo khng n c thuyt dc v thanh tnh khng?


22/62

Nu c th p c, nu khng th p khng. Chi tit ca cc vic ny sc ni r trong chng thuyt gii43 .

- C ai sai t-kheo-ni n thnh gio gii hay khng?

Cng trng hp tc php thuyt gii, v theo iu Pht ch, t-kheo-niTng mi na thng phi n Tng cu thnh gio th s, l mt trong Tmknh php ca t-kheo-ni, do , sau vn p 4, cn c thm vn p nyna.

Vn p 5, xc nh mc ch m Tng tp hp tc php. Nh nu tphp thuyt gii, th p l: yt-ma thuyt gii, nu kt i gii th p:yt-ma kt i gii; v.v.

Trn y l vn tin phng tin ca yt-ma. Nhng php thc yt-ma cn c kp khc nhau, do trong mt ln tc php, c trng hp ch cmt tin phng tin cho nhiu tc php yt-ma, nhng cng c trng hp

phi c mi tin phng tin cho mi tc php yt-ma. Th d trng hp tt hay thuyt gii. Trong trng hp t t, tc php ch yu l n bch yt-ma. Nhng v Tng ng, cn phi sai ngihnh x-la hay hnh tr44 kim im Tng s, th c thm bch nh yt-ma Tng sai ngi hnh x-la. Hoc cn c ngi nhn s t t ca cc t-kheo, th c thm bch nhyt-ma Tng sai t-kheo lm ngi nhn t t. Tt c cc yt-ma ny ul gia hnh ca yt-ma t t. Do , trong vn p 5, cu tr li vn phi ni

l yt-ma t t. Mc d tip theo bch nh Tng sai t-kheo hnh tr haynhn t t ri mi n n bch tc php t t sau cng. Nh vy, trong mtln tp Tng, cng mt tin phng tin gm vn p 1, 2, 3, 4, m tc phpnhiu loi yt-ma, li vn vn p 5 thay i theo tng vic.

Trng hp khc, nh gii v kt i gii hay tiu gii. Sau khi tc tinphng tin tc php yt-ma gii gii, li cn c tin phng tin khc yt-ma kt gii. Mc d thi gian ca kt gii v gii gii c tin hnhlin tc, nhng bn cht ca hai loi yt-ma khc nhau, do khng thcng chung mt tin phng tin. Tc l, bt u t vn p mt cho nsau cng hi v p:

- Tng nay ha hip lm g?- Yt-ma gii i gii.

Sau khi xong tc php gii gii, li tc tin phng tin khc, cng bt uvi vn p 1 cho n sau cng hi:


23/62

- Tng nay ha hip lm g?- Yt-ma kt i gii.

Nh th gi l tc php n. Ngha l mt tin phng tin cho mt tc phpduy nht ch khng c php kim c hai.

C trng hp nht nh n, nh yt-ma kt v gii gii v.v c trnghp nht nh kp, nh truyn th c tc v.v, c trng hp bt nh, nhthuyt gii hay t t v.v. nu tin phng tin khng c thc hin ngtheo cc tc php n hay kp hay bt nh nh th th yt-ma ca Tng btthnh.

ii. Cn bn v hu khi ca yt-ma

Sau khi tin phng tin, tc gia hnh ca yt-ma, c thnh tu, by gity theo loi yt-ma, hoc n bch, hoc bch nh, hoc bch t, cn phing php m thc hin cho cn bn nghip o ca yt-ma c phtsinh, v do th yt-ma ca Tng c thnh tu. Vn ca mi loi yt-many s c ni trong cc chng lin h.

Sau khi cn bn nghip o ca yt-ma thnh tu, t l hu khi cayt-ma. Th d, sau n bch thuyt gii, th vic tng c cc hc x tronggii kinh, t bi ta cho n cc bi k tht Pht v cui cng l cc k tngii v.v cho n cui cng cc t-kheo u ra khi gii trng thuyt

gii, trn c giai on ny gi l hu khi ca yt-ma. Hu khi cng phic tin hnh nh php. Th d, nu l yt-ma thuyt gii, th phi c trngii kinh t u n cui. Nu v nn duyn khng th c trn, th trnghp no c th c n iu khon no cng phi nh php ch khng thty tin mun c n u v mun ngh u. Hoc trong yt-ma t tcng vy. Sau n bch t t, cc t-kheo bt u ln lt ni tam s t t,cho n t-kheo cui cng. Nu cn mt t-kheo no cha kp ni tam s tt m Tng gii tn, th hu khi b t ngang, d tc php yt-ma cthnh tu ng php, nhng hiu lc ca yt-ma b gim st.

Do vy, trong khi tc php yt-ma, phi thc hin cho hon tt ng php cba giai on ca yt-ma, khng th t tin thm bt.

---o0o---


24/62

5. CC YU T THNH TU YT MA

Ty theo, mi loi yt-ma cn hi mt s yu t nht nh mi thnh tu.Th d, yt-ma truyn gii c tc, gm 4 yu t thnh tu: 1) Nhn thnhtu, t cch gii t y . 2) Tng thnh tu, Tng s, gm nm haymi t-kheo ty a phng. 3) Gii thnh tu, gii trng hay tiu gii c tc php n nh nh php. 4) Yt-ma thnh tu, cc giai on ca yt-ma, gia hnh, cn bn v hu khi c thc hin y nh php.

Tng qut c 4 yu t cn bn yt-ma c thnh tu: y x, gii, tc sv php thc.

i. Y x - Y x, hay i tng ca yt-ma, nh ni r trn.

ii. Gii - Gii, hay cng gii, s c ni r trong chng tip theo(Chng II)

iii. Tc s - Mi loi yt-ma c thc hin vi mt tc s ti thiu. C 4trng hp tc s Tng, tc cng l bn phn loi Tng theo tc s nh ni trn. Nhng tc s y khng phi k theo u ngi, m l k theo

phm tnh, tc l ngi th c tc, hon ton thanh tnh; nu c phm tith sm hi nh php, v phi cng hin din trong mt cng gii. Nung ngoi cc ng ranh ca cng gii, hay d trong cng giinhng bay ln khi mt t, thy u khng c k l tc s.

y cng nn ni thm mt s chi tit v tc s Tng bn ngi. Nu cbn t-kheo tr ln cng tp hp trong phm vi mt cng gii th thnh Tng th v c th tc php cho cc Tng s nh thuyt gii. Tuynhin, trong trng hp t t, nu cn c t-kheo Tng sai, th ngi th saiy l i tng ca yt-ma, khng th k trong tc s bn ngi. Cc trnghp tng t khc, nh phn chia vt dng gia Tng. Cn c ngi th saiv l i tng ca yt-ma Tng sai do cng khng c k trong tc s

bn ngi. Ni tm li, trong cc trng hp tng t nh th, tc s Tngphi k l nm ngi, mc d t bn cht, cc loi yt-ma ny c th c

tc php vi tc s Tng bn ngi.

Ngoi ra, trong cc loi yt-ma, c cc trng hp cng v bt cng khcnhau. Bt cng l t-kheo Tng v t-kheo-ni Tng khng c tc phpchung. Nh vy, trong tc s t-kheo khng th k t-kheo-ni vo v ngcli cng vy.


25/62

iv. Php thc - Php thc thnh tu hay yt-ma thnh tu l cc qu trnhdin tin ca yt-ma c thc hin nh php, theo th t mch lc. Chi titca qu trnh ny c ni trn.

---o0o---

6. GI YT MA 45

Tng-gi yt-ma l biu hin tuyt i ca s thng nht ch ca Tng. Do, khi Tng tc php, nu c ngi t cch ph quyt ni ln li khngchp thun Tng s ang c tc php, th yt-ma bt thnh. Khng ctrng hp a s p o thiu s m lun lun phi l s thun nht. Giyt-ma tc l Tng s b ph quyt. Nhng ai c t cch ph quyt ny? c

bn trng hp46:

a. Ngi c k trong tc s Tng nhng khng c php ngn yt-ma(tc ph quyt Tng s): l nhng ngi ang l i tng ca yt-ma hatrch, yt-ma tn xut, yt-ma y ch, yt-ma cm khng cho n nh bch y

b. Ngi khng c k trong tc s Tng nhng c quyn ngn yt-ma: l ngi ang cu th c tc47 .

c. Ngi khng c k l tc s v cng khng c quyn ngn yt-ma: nhkhi t-kheo Tng tc php, th t-kheo-ni khng c k trong tc s v

cng khng c php ngn. Nhng ngi khc cha th c tc, nhngngi phm bin ti, nhng ngi tc tm th gii, hong mn, ng nghch,t-kheo b tc php dit tn, bit tr trong khi sm Tng tn, t-kheokhng cng tr x, t-kheo ang hin thn thng bay cch mt t, t-kheo ngoi tm thy v nghe khi Tng tc php, cng nhng ngi ang l itng ca yt-ma. Tt c cc hng ngi va nu, khng c k trong tcs Tng cng khng c php ngn Tng tc php yt-ma.

d. Ngoi cc hng ngi k trn, t-kheo thanh tnh hin din c k trongtc s v c quyn ngn yt-ma. Trong trng hp b ngn nh vy, yt-ma

bt thnh.

---o0o---


26/62

7. PHI TNG CA YT MA

Trn y ni v ba y x v bn yu t thnh tu ca yt-ma v cng ni rng th tnh ca Tng yt-ma l ng nghip. Tt c nhng iu lnhng iu kin cn nghim xt v cn hi yt-ma ca Tng cthnh tu v c hiu lc. y s ni n cc phi tng ca yt-ma, tcnhng du hiu cho bit yt-ma khng th thnh tu. Cc du hiu ny cnc trn hai yu t nhn bit. l nhn v php. Nhn hay nhn cch lthm quyn ca mt t-kheo trong tc s Tng, hay ton th Tng, c thc s dng trong mt gii hn no . Php, tc qui tc tc php. Chcnng ca hai yu t ny l kt hp tt c iu kin cn c ca Yt-ma thnhmt chnh th thng nht. Mt trong hai nu khng ton vn, du hiu btthnh ca yt-ma s c nhn thy.

C by phi tng ca yt-ma.i. Phi php phi t-ni:

Trong ba loi yt-ma n bch, bch nh v bch t, ty theo tm mc quantrng ca tng Tng s m p dng. Vi Tng s ch cn n bch l ,nhng Tng li tc php bch nh hay bch t. Hoc bch yt-ma khng theoth t mch lc, nh yt-ma trc ri bch sau. Tt c nhng trng hpnh vy gi l phi php, ngha l tc php khng ng php thc. Mt khc,hoc mt ngi, cho n hai hay ba ngi, cha Tng s m tc php

c ti mt ngi, cho n hai hay ba ngi, hay c ti Tng48 . Nhngtrng hp nh vy gi l phi t-ni, v nhn cch vt ngoi thm quyn mlut qui nh.

ii. Phi php bit chng:

Tc php khng ng php thc v Tng khng c ha hip, y gi lphi tng ca yt-ma do phi php v bit chng. Phi php y cng gingnh ni trn. Bit chng l do s tp hp Tng khng ng qui tc. Thd trong trng hp t t hay thuyt gii; theo qui tc th tt c Tng ang

c mt trong cng cng gii ca tr x c n nh u phi tp hpton b. Nu khng tp hp ton b, v nhng ngi do duyn s Tam boc php khng n nhng li khng gi dc, hoc gi dc khng ng

php, nh vy, Tng c th b chia thnh hai chng khng ha hp, do gi l bit chng49. Hoc trong trng hp truyn gii c tc, tc s ti thiu

phi mi v t-kheo cng tp hp trong phm vi ca gii trng, nhng


27/62

cng trong gii trng m k ng ngi ngi khng ng nht, th ycng gi l bit chng.

iii. Phi php ha hip:

Tng ha hip, ngha l khng c bit chng, nhng cc loi yt-ma c pdng li khng ng tm mc quan trng ca cc Tng s.

iv. Nh php bit chng:

Tri vi cc trng hp phi php ni trn tc l nh php. D yt-ma nhphp, nhng chng khng ha hip, cng l phi tng ca yt-ma.

v. Php tng t bit chng:

Cc loi yt-ma n bch, bch nh hay bch t c p dng ng cchtheo tm mc quan trng ca Tng s, nhng khi tc php th khng ngqui tc, ngha l khng theo th t tc bch trc ri yt-ma (ly biu quyt)sau m li yt-ma trc tc bch sau. Loi yt-ma khng ng nh th t tc

php in o nh vy, gi l tc php tng t. Bit chng th nh nitrn.

vi. Php tng t ha hip:

Tri vi bit chng l ha hip. Php tng t th ging nh iu 5 va ni.

vii. B ngn m khng nh ch:

Yt-ma b ngn cn ng php, ngha l ngi ngn t cch ngn, vngn ng cch. D b ngn, tc b ph quyt, nhng Tng vn c tin hnhtc php, nh th cng l phi tng ca yt-ma.

Ni tm li, nu phm mt trong by phi tng k trn, th yt-ma ca Tngbt thnh, v quyt nh cua Tng khng th c hiu lc.

---o0o---

KT LUN

S tn ti ca Tng l sinh mng ca Pht Php. Thanh tnh v ha hip lyu t nn tng to thnh sinh mng ca Tng. Cng nh bt c s tn tica mt cng ng x hi no trong th gian u phi t trn nn tng l s


28/62

thng nht ch v hnh ng; m biu hin ca s thng nht ny l sthng nht quyt nh v mnh lnh c ban hnh. Cng vy, Tng cc s ho hip l do s thng nht quyt nh; v quyt nh y c banhnh bng mnh lnh m tt c thnh phn ca Tng phi tun theo. Lm thno c s thng nht y, l chc nng ca yt-ma.

Tuy nhin, t chc Tng-gi, tc cng ng xut gia ca chng t caPht, khng ging nh bt c t chc no ca th gian, cho nn cc phpyt-ma ca Tng c nhng sc thi v ni dung ring bit.

Nh ni, Tng-gi yt-ma l mt hnh thi khc ca cng nghip, hayhnh vi tp th. Trong cc cng ng ca th gian, v mi t chc c mthay nhiu mc tiu khc nhau, v do , quan nim v bn cht v sc thihnh ng t n mc ch cng khc nhau. Trong Pht php, mc

ch ti thng l gii thot, l t n o qu ca Nit-bn. Do s chi phica nghip lc, con ngi c th b o lc hay c thng tin, tr nn thphn hay cao thng. S chuyn hng ca hnh ng l s chuyn hng

bn cht ca con ngi, thay i xu hng a lc thnh xu hng siu vit;a con ngi t ch thp hn ln n ch cao thng. V vy quan nim v

bn cht v biu hin ca nghip trong gio php ca Pht khng ging nhcc quan im v trit l hnh ng ca th gian. Chnh do im ny m ccyt-ma ca Tng, mc d xt trn hnh thc th i khi cng ging nh ccnguyn tc sinh hot trong cc cng ng x hi, d vy, bn cht v scthi yt-ma ca Tng li hon ton khc hn. Nu nm vng gio l v

nghip, gm c bit nghip v cng nghip, m c Pht ging dy, th cth nm vng c nhng im tinh yu ca Tng-gi yt-ma.

Nguyn l cn bn ca nghip trong Pht php c th c pht biu tm ttnh vy: Sng l hnh ng nu mun ni theo ngn ng thng thng.Hoc hi: Ci g hin thc, ci c tc dng v ngc li ci g c tcdng, ci hin thc, l mun ni theo ngn ng trit l. D mun nitheo cch no, ni l hnh ng, hay ni l tc dng, thy u l nhng cchni khc v nghip. Yt-ma l du hiu cho s tn ti hay tan v ca Tng.

Vi tnh cht quan trng nh vy, vic nghin cu cc php yt-ma l phns khng th no xao lng i vi t-kheo.

---o0o---


29/62

CHNG HAI - CNG GII

TIT 1. NGHA V TM QUAN TRNG CA CNG GII

1. NGHA CA CNG GII

Ting Phn ni l sma50 , c ngha l bin gii, bin thy hay ng ranhphn chia hai khu vc khc nhau, nh ng ranh phn chia gii hn lnhth ca hai nc st nhau chng hn. Trong Hn vn, n thng c nign l gii. y chng ta dng t cng gii, trong ngha thng dngl gii hn ca lnh th, hay bin cng, ch khu vc hay mi trngsng chung ha hip v cc sinh hot tp th ca Tng-gi, c qui nh

bi cc ng ranh bao quanh theo s chp thun tuyt i ca Tng onqua nhng th tc yt-ma.

Nhng t-kheo c sng trong khu vc gii hn bi cc ng ranh nyto thnh mt cng ng Tng l ring bit; h phi chp hnh cc ngha vv th hng cc quyn li lin h n cng ng m mnh ang sng. T-kheo no khng tun theo cc qui tc sng chung ha hip v sinh hot tpth trong cng gii y c gi l ngi bit chng, phi c x l theonhng iu khon m lut n nh. Cc t-kheo sng ngoi cng giiny, khng thuc thm quyn x l ca nhng t-kheo sng trong cnggii; h cng khng c thm quyn can thip trc tip vo cng vic ni bca cng ng sng trong cng gii ny.

Trong thi k u tin ca Tng on, c Thch Tn khng qui nh cnggii ca cng ng Tng l. Tt c cc t-kheo t c Thch Tn d sngri rc hay sng tng nhm nh trn nhiu lnh a khc nhau cng uthuc v mt cng ng duy nht m c Thch Tn l trung tm, do mivn xy ra lin h n mt c nhn t-kheo hay mt tp th t-kheo uc chnh Ngi trc tip gii quyt v x tr. V sau, do s gia tng slng t-kheo, cng ng Tng l tr thnh rng ln, vic gii quyt trctip nh th tr thnh kh khn do vn di chuyn, nn c Thch Tn cho

php t-kheo a phng no th ty theo hon cnh thch hp m thuc v

cng ng ca a phng vi mt cng gii c ng n nh rrng bi cc ng ranh51 . Nh th, t mt cng ng Tng l c tnh cchtp trung rng ln c chia nh thnh nhiu cng ng a phng khcnhau. H thng t chc Tng on ca c Pht da trn nguyn tc dn chkhng tp quyn, do cc Tng on a phng sng v sinh hot nhnhng cng ng t tr, khng b chi phi bi mt cng ng trung ng ticao no c. Tuy nhin, i sng ca mt t-kheo l i sng khng gia nh,


30/62

i hay u ty s thch, ty nhu cu hnh o v ha o ring bit camnh, ch khng b buc cht vo bt c mt cng ng no, v vy mt t-kheo trong gi trc ang ti cng gii ny th thuc v cng ng Tngl ny nhng trong gi sau v y bc qua cng gii khc th l thnhvin ca cng ng Tng l v phi chp hnh cc ngha v cng nhhng th cc quyn li cng ng . Do tnh cch di ng ny m mcd Tng on c chia nh thnh nhiu cng ng a phng khc nhauvi nhng sinh hot t tr khc nhau khng c trung ng chi phi, nhngtt ca u sinh hot nhp nhng theo nhng qui tc chung, khin mt t-kheot ni ny sang ni kia khng b bi ri v sinh hot thng nht ca mtngi xut gia khng h b gin on. Tt c cc cng ng a phng nhvy trong v hnh to thnh mt cng ng thng nht, l cng ng t xut gia ca Pht.

---o0o---2. HIU LC CHI PHI CA CNG GII

Theo s n nh ca Pht, bt c trong trng hp no, bt c trong khongthi gian no d ch trong chc lt, h ni no c bn t-kheo ang hi tcch t-kheo t tp li u tr thnh Tng, tc mt tp th nh nht. Nu cvic g xy ra chung cho c bn v y, cn c gii quyt chung, th ngayti ch y cc ng ranh cn phi c n nh, ngha l phi tc php kitgii. Sau khi cc ng ranh c n nh, bn trong phm vi ca cc

ng ranh h tr thnh mt cng ng tm thi, c tnh cch t tr ringbit. Gi s lc by gi c mt t-kheo th nm ng gn , nhng tonthn ca ng ny hon ton ngoi cc ng ranh c n nh, th vny khng c k l mt thnh vin ca cng ng bn trong cng giiv khng c thm quyn can thip vo cc cng vic ang tin hnh ca bnt-kheo kia.

S n nh cng gii bi cc ng ranh nh vy l mt hnh vi tinquyt, cn phi c tin hnh trc nht trong tt c mi sinh hot tp thca Tng52 . N l c s hin thc phn on c hay khng c s chia rxy ra gia Tng. Khi mt sinh hot tp th ca Tng, nh thuyt gii chnghn, c tham d y vi tt c cc t-kheo ang sng chung trong mtcng gii, th sinh hot y c coi l ha hip. Tri li, nu c mt t-kheo ang c t cch tham d m khng tham d cng khng gi dc,sinh hot ca Tng by gi phi c coi l ang b chia r, hay t nht angc du hiu chia r m cng vic lm kia bt thnh v nu lm l c li. Do


31/62

vy, s n nh cng gii c mc ch bo m s on kt ca Tng trongtng cng ng a phng; n buc rng i sng ca mt t-kheo vocng ng m mnh ang sng chung, d ch trong khong thi gian ngn.

S tn ti ca Tng on ch c ngha chng no cc thnh vin ca nu sng v sinh hot trong mt tinh thn ha hip nht tr, ng theo lut

php. Cho nn vic n nh cng gii bo m s ha hip nht tr yphi c coi l cng vic quan trng hng u ca Tng. Khng th c btc sinh hot tp th no ca Tng c php tin hnh nhng ni no mcng gii khng c n nh. Ni cch khc theo ngn ng ca lut tngHn vn, tt c mi php yt-ma ca Tng khng c php c hnh nhng ni cha c kt gii.

---o0o---

TIT 2. BN CHT CA CNG GII

Nh nh ngha trn, cng gii l mt khong t ln hay nh tytrng hp, c bao quanh bi cc ng ranh m ting Phn gi l sma.Theo nh ngha y th bn cht ca cng gii l vng t m con ngi cth sng sinh hot trn .

Cng gii c phn bit thnh hai loi khc nhau, l cng gii t nhin53

v cng gii n nh54 . Tt c mi Tng s ngha l tt c mi th yt-ma,

u c c hnh trong phm vi ca hai cng gii . Nu ti tr x, tcti cc cha, cc Tng-gi lam, th Tng s phi c thc hin trong phmvi ca cng gii n nh tc tc php gii. Trong trng hp xut hnh,ngha l mt nhm t-kheo vi s lng ti thiu t 4 ngi tr ln ang ichung vi nhau, gia ng c s vic xy ra cn phi c gii quyt tpth, th Tng s c th c thc hin trong phm vi ca cng gii tnhin.

---o0o---

1. CNG GII T NHINCng gii t nhin hay t nhin gii, l nhng vng t c ng ranh tnhin khng do s n nh qua th tc ngh quyt hay yt-ma. C bn loicng gii t nhin:

i. T lc gii


32/62

T lc55 , ch tt c nhng ni c nh ca dn chng , gm xm lng, thtrn v.v.. Cng gii t lc c hai hnh thi khc nhau. Th nht, cng giic ng ranh r rng, khin c th phn bit c phm vi bn trong v

bn ngoi ca t lc. Th hai, t lc khng c ng ranh r rng, tc nhngni m nh ca ca dn c lin tip nhau, khin khng th phn bit c

phm vi ca t lc ny chy di n u v t u tr i th thuc v phmvi ca t lc khc. Trng hp ny, phm vi c qui nh l rng 21,5khuu tay56 .

ii. A-lan-nh gii

A-lan-nh, ting Phn l aranya, Hn dch l v s x hay khng nhn57 , chcc khu rng vng hay nhng ni khng c dn c. Cng gii a-lan-nhcng c hai, l ni nguy him v c cc loi th d, v ni khng nguy him

tc khng c th d. Ti nhng ni a-lan-nh khng nguy him th cnggii c qui nh l rng mt cu-l-x58 , c tnh theo khong cch mting ku c th nghe c. Trong vng cng gii t nhin c qui nh phi l khng c v Tng no hay cha no (cha c Tng). Cng gii a-lan-nh c s nguy him c qui nh trong vng 7 bn-59.

iii. o hnh gii

o hnh, tc l cng gii t nhin trong lc i ng. Trn con ngdc ngang 600 b c th lm cc yt-ma60 .

iv. Thy gii

Thy gii61 , tc cng gii ng thy, khi ang i trn thuyn. Phm vic c tnh bng cch cho mt ngi c sc mnh nht ly nc hay cttung ra 4 pha, ti ch no th ch c coi l ng ranh.

Trong cc cng gii t nhin k trn, khi hnh Tng s gii quyt mtvn g, cc t-kheo ng hnh ngi i din nhau. Trong phm vi cnggii ang hnh s, khng c c t-kheo no khc ngoi nhm khng

tham gia khi b coi l c hai nhm Tng trong cng mt phm vi cnggii, th hnh s ca Tng mi hp php.

Cc cng gii t nhin nh trn c coi l nh php cho cc hnh s caTng m khng cn phi kt tiu gii, nu ton th t-kheo trong nhmkhng c s chia r, nu c s chia r, phi kt tiu gii hnh Tng s,

phng s cn tr ca cc t-kheo khc.


33/62

---o0o---

2. CNG GII N NH

Cng gii n nh62 , hay ni l tc php gii, l cng gii c n nh

bng th tc hp Tng v cc cng b ng ranh vi s chp thun tuyti ca Tng. Loi cng gii ny thng dng c hai, l i gii, tc cnggii ln nh cc t vin, gi lam, tr x ca Tng; v gii trng tc cnggii nm trong phm vi ca i gii, coi nh l hi trng Tng tp hp

biu quyt nhng s vic tp th, nh truyn gii, thuyt gii, t t. Trongtrng hp bt thng nu khng th tp hp trong tr x, v c th b cntr bi cc t-kheo khc, Tng c th kt tiu gii ngoi a phn i giihay trong phm vi cc t nhin gii m phm vi nh nht c th tp hp tithiu bn t-kheo gii quyt nhng vn khng lin h s ng cc t-

kheo khc. Sau khi s vic xong, tiu gii ny phi c tuyn b gii gii.Khng c khng gii gii m i.

i. i gii

Bt c ni no c s hin din ca Tng, ngha l c s sng chung ca tithiu bn t-kheo, ni phi n nh cng gii c bao quanh bngnhng ng ranh m ton th Tng u tuyt i chp thun, tt c cngsng chung ha hip, cng chp hnh cc ngha v v cng th hng ccquyn li theo cc nguyn tc dn ch v bnh ng. Ni n gin, th y l

cng gii cc t-kheo cng sng chung63

v cng thuyt gii chung64

.

Phm vi ca i gii c qui nh ti a, theo Thp tng lut, l 10 cu lx, tc khong 18.000m65 theo c hai chiu dc v ngang. Trong phm vi n bao trm lun c nh ca ca dn c. l phm vi cng gii caTng. V ni, c qui nh ch trong vng mt cu l x tc khong 1,8km66

.

Hiu lc ca s n nh cng gii khng p dng chung c Tng ln ni.Ngha l nu Tng mun thit lp cng gii ca mnh th phi tc php

ring n nh ng ranh. Ni cng vy, tc php ring t n nhng ranh cho mnh. Nhng cng gii ca Tng v ni c th n nhchng ln nhau m cng gii ca mi bn vn khng mt67 .

Nh ni, vn nh cng gii c mc ch tp hp tt c cc t-kheothnh mt cng ng a phng, cng sng chung ha hip v cng thuytgii, do vic n nh ng ranh l cng vic ch yu rt quan trng. Cc


34/62

ng ranh phi c c th bng nhng mc gi l tiu tng. V i giil tr x m cc t-kheo c th sng chung trong cng mt thi gian di, do cc vt c dng lm tiu tng n nh ng ranh phi c gi tr lu

bn. Nhng vt khng tn ti lu nh cy chui, hay nhng th rng rutnh tre, khng c php dng lm tiu tng, v nhng th khng thqui nh ln mc ng ranh mt cch bn chc. Sng hay rch cng c thdng lm tiu tng, nhng phi l sng hay rch thng xuyn c nc.

Nguyn tc n nh ng ranh l ln mc phi c th v chnh xc btc ai v trong bt c thi gian no cng c th nhn ra mt cch d dng,khng tranh ci c. Nhng g tha mn nguyn tc ny u c th dnglm tiu tng. l nguyn tc bo m tnh ha hip nht tr ca Tng,khng th bt c yu t d nh nht n u c th gy ta tranh lun v dnn tranh chp bt ha gia Tng.

i gii c chia lm hai loi chnh: i gii khng c gii trng v igii c gii trng. i gii khng gii trng l tr x m cc t-kheosng nhng khng c nhng sinh hot tp th nh k nh thuyt gii, t t.Tc trong trng hp hai tr x Tng gn nhau, mc d cng gii ring

bit, nhng c hai bn u mun sinh hot chung, nh thuyt gii chungchng hn, th ch cn mt gii trng chung cho c hai bn l . Ngoitrng hp y ra, bt c i gii no cng phi c gii trng bn trong, ygi l i gii c gii trng.

Theo nguyn tc, hai cng gii khng c php c chung ng ranh cho

nn trong trng hp i gii c gii trng, mc d l gii trng c ttrong phm vi ca i gii, nhng ng ranh ca c hai phi cch nhau tithiu 2 khuu tay, tc khong 1 mt. Nh vy, i gii khng c gii trngch c mt lp ng ranh duy nht, tc cc ng ranh bao quanh bnngoi (i gii ngoi tng). Cn i gii c gii trng th c ba lp ngranh, mt l ng ranh bao quanh bn ngoi vn ng nht vi i giikhng gii trng nu trn. Hai l ng ranh bn trong ca i gii (igii ni tng), n cch cc ranh ca gii trng bng 2 khuu tay; y lgii tng bn trong ca i gii. Ba l ng ranh bao quanh gii trng

c khi gi l tiu gii. Nh vy trong mt i gii c gii trng gm c baa phn ring bit. a phn i gii l tr x ca Tng. a phn trng gia phn cch cc ng ranh bn trong ca i gii vi cc ng ranh

bao quanh gii trng, c coi l cng gii t nhin v trong cng l aphn ca gii trng.


35/62

Khi n nh cng gii ca i gii c gii trng cc ng ranh ca giitrng c cng b trc; k l cng b cc ng ranh bn trong cai gii, v sau ht l cng b cc ng ranh ngoi ba i gii. Th tctin hnh vic n nh cc ng ranh ny s c ni on sau tit 4. Nitt l khi kt th kt gii trng trc ri mi kt i gii sau.

Sau khi n nh i gii v sng mt thi gian, nu Tng thy ykhng thun tin, cn di chuyn ton b i ni khc, th i gii v giitrng phi c tuyn b, i gii coi nh t ng c gii ta. Cc tnhnhn, sa-di u c th sng chung trong i gii vi t-kheo tuy ngha v vquyn li khng ng, v cng khng c k l thnh vin ca cng ngsng chung trong tr x.

ii. Gii trng

Gii trng68 l mt khu t nm trong phm vi ca i gii, c dnglm hi trng ca Tng. N c th l khu t trng, hay bn trn khu tny c ct nh. Cc ng ranh ca gii trng cch qung cc ng ranh

bn trong ca i gii mt mt nh ni.

Nguyn lai, n ngy thuyt gii nh k, tt c t-kheo trong cng tr xphi tp hp li mt ch thuyt gii. Nhng v ni thuyt gii khngc n nh c nh, s tp hp tr thnh kh khn. Do Pht khin cct-kheo kt gii trng lm ch c nh tt c cc t-kheo u bit ch

m tp hp69 . Mt khc, ngoi nhng trng hp nh thuyt gii v t t thton th t-kheo trong cng tr x phi tp hp mt ch, song cn c nhiutrng hp m s vic ch quan h mt s t-kheo, nh trng hp truyngii c tc, ch cn tp hp 10 t-kheo, hay xut ti Tng tn ch cn hm 20t-kheo l tc s. Nhng cng vic khng nh k nh vy li l vic xyra thng xuyn, m c mi ln xy ra u phi kt gii v gii gii th rtl phin phc. Gii trng khi c thit lp dng lm phng hp thngxuyn th Tng c th hp bt c lc no, l trnh nhng phin phc ktv gii nhiu ln nh vy.

Phm vi gii ca gii trng nh nht phi dung cha 21 ngi70 , mkhong cch sao cho khi ngi ny dui cnh tay ra th u ngn gia chmvo thn ngi k71 . Con s 21 l s t-kheo khi lm yt-ma xut ti Tngtn, trong gm 20 t-kheo m gii th cn thanh tnh v mt t-kheo

phm gii c Tng xut ti.


36/62

Trong mt i gii ch c php thit lp mt gii trng m thi. Nu haitr x Tng vi hai i gii khc nhau nhng mun cng thuyt gii chungth c th c chung mt gii trng, t tr x no cng c.

Gii trng c th thay i a im trong phm vi ca i gii. Nhng nuhy b gii trng c sang gii trng mi Tng phi lm php yt-ma gii ta gii trng c v n nh li ng ranh ca gii trng mi.

Nu i gii v gii trng c Tng lm yt-ma n nh cc ng ranhchung mt ln, th cc ng ranh ca gii trng phi c n nh trc,v khi n nh Tng phi ngay trong phm vi ca gii trng. Sau min nh cc ng ranh trong v ngoi ba ca i gii, v khi lm yt-ma nnh ny th Tng phi trn t ca i gii, tc ra ngoi gii trng vngoi c phn t trung gian phn cch i gii v gii trng.

iii. Tiu gii

Tiu gii l cng gii bt thng Tng lm cc yt-ma bt thng trongtrng hp khng th hp ti gii trng. Khi c s vic bt thng xy racho mt nhm t-kheo, khng lin h n ton th t-kheo trong tr x, vnhm t-kheo ny cng khng th tp hp vo gii trng, v c th c scn tr ca cc t-kheo khc khi h ang lm yt-ma nn h c th dn nhaura khi i gii v kt tiu gii lm yt-ma. Tiu gii nh vy l mt hnhthc gii trng di ng v lm thi. Sau khi xong vic, phi tuyn b gii

ta mi c i. Phm vi ca tiu gii nh nht l 4 ngi ngi thnh mtng thng, v nu 5 ngi tr ln, th ngi thnh vng trn m phn lngca h c coi l ng ranh ca cng gii. Sau khi lm yt-ma kt tiugii th cc t-kheo ny to thnh mt cng ng lm thi ring bit mnhng t-kheo no ngoi phm vi y khng c php can thip vo cngvic ca h.

Hoc trong trng hp xut hnh m cs vic xy ra nh gp ngy b-ttthuyt gii, t t hay cc trng hp x tr khc, v trnh s cn tr cacc t-kheo khc ngoi nhm, nn t-kheo ti thiu 4 ngi tr ln c thlm yt-ma kt tiu gii trong cng gii t nhin. Sau khi cng vic xong,trc khi tip tc l trnh, cc t-kheo ny phi lm yt-ma gii ta tiu gii.

iv. Cc cng gii bit xut


37/62

Cc cng gii bit xut l nhng cng gii c th c chung ng ranhvi i gii, hay trong phm vi ca i gii nhng hiu lc khng ngvi cc ng ranh ny, do cn lm yt-ma ring n nh.

Cc cng gii bit xut ny gm php li nh ng, php ng li bit,php bit li ng, gii khng la y, gii tnh tr, gii tnh kh v kh tng.

a) gii php li nh ng: Trong trng hp c hai tr x ca Tng gnnhau, vi hai cng gii bit lp, nhng c hai bn u mun thng nhtsinh hot vi nhau tc cng thuyt gii chung, v cng th hng chung ccquyn li vt cht; nu bn no nhn c nhng li dng th em chia ucho c hai72

trnh s giao thng kh khn cho c hai, cho s tp hp chung cc t-

kheo ca c hai tr x vo mi khi thuyt gii khng gp tr ngi, khongcch gia hai tr x khng c qu xa, v khng c cch nhau binhng chng ngi nh sng ngi. Nu trn cc sng ngi ny c cu, hayc thuyn b qua li thun tin th c. Phm vi ca c hai tr x c kl phm vi ca cng gii b-tt. Cng gii ny rng ti a l ba do tun,tc khong 20km73 l khong cch mt ngi i t u ny n u kiach trong mt ngy. Dng ca s n nh ny l cho mt ngi cchgii trng thuyt gii qu xa c th ln ng i b v a im thuyt giitrc mt ngy cho kp k b-tt74 .

Hai tr x vi hai i gii ring bit, nu mun thng nht thnh gii phpli nh ng, th trc ht phi t lm yt-ma gii i gii ca hai bn; sau, ton th Tng ca c hai bn tp hp v mt ch lm yt-ma kt igii li cho Tng c hai bn u bit.

V c hai tr x by gi c chung mt thuyt gii, cho nn trong hai i giica hai tr x ch cn c mt gii trng m thi, t bn no cng c,ty theo s thun tin. Bn no c t gii trng th c xng giitrc. Xng cc tiu tng v lm yt-ma kt gii trng xong ri, tonth Tng ra khi gii trng, n a phn ca i gii c gii trng,xng cc tiu tng trong ca i gii bn ny, k xng cc tiu tngn nh cc ng ranh ca i gii bn kia. Trong khi xng cc tiu tngca c hai i gii, Tng khi phi i th st hin trng, v cc ng ranhkhng thay i nn tt c u r ri.

Ni tm li, trong gii php li nh ng, Tng ca hai tr x vn sng tronghai phm vi i gii khc nhau, ch thng nht trn mt sinh hot, tc thuyt


38/62

gii v li dng m thi. Khi no s thng nht sinh hot ny khng thduy tr c na, th hai bn hp li v tuyn b gii tn, bn no tr v vtr sinh hot ring bit ca bn kit gii.

b) Php ng li bit: Khc vi gii php li nh ng, y ch thng nhthai tr x khc nhau v s thuyt gii chung, cn phn li dng th bn noth hng ring bn . Th tc hnh s kt gii i th ging nh th tckt gii php li nh ng, ch i khc ni dung trong li xng v bchyt-ma m thi.

c) Php bit li ng: Hai tr x Tng gn nhau, c th phn chia ngu cc quyn li vt cht cho nhau, nhng c th v l do bo tr tr x camnh m khng th tp hp v mt ch thuyt gii, th hai bn c th hpli tuyn b gii php bit li ng. Th tc tin hnh khng ging nh

hai trng hp trn. Ngha l, nu trc hai tr x c i gii ring vgii trng ring, th nay tp hp ton th Tng c hai bn li mt ch, lmyt-ma gii gii; ch gii i gii ch khng gii gii trng. Sau kt lim khng phi xng gii tng v cc ng ranh ca hai tr x vn ginguyn. Nu trc c hai tr x khc i gii nhng ng thuyt gii vng li dng, th cng hp ton th Tng ca hai bn lm yt-ma gii igii, ri kt li v cng khng phi xng tiu tng na. Sau , bn nocha c gii trng th Tng bn v hp li v lm yt-ma kt gii trng thuyt gii.

d) Gii khng la y75 : Theo tt c cc lut b, ny t-kheo la y mt m,phm x a, y y phi c x trc Tng76 . T-kheo i n u, ba y phic mang theo nh chim c hai cnh. Nhng v nhiu trng hp khngth mang lun theo bn mnh, do cn phi n nh cng gii ca y. Nut-kheo ngoi cng gii ca y, qua mt m, th khi nh sng ban mai btu xut hin, y y c coi l mt, phi x trc Tng.

Phm vi cng gii ca y ng nht vi phm vi ca i gii, nhng khcvi i gii l tr xm tc nh ca c dn v khu quanh xm 77 . Khu quanhxm l vng t trng k t ranh ca nh dn ngoi ba xm tri rng nln mc ca hn m mt ngi trung bnh ng t ranh ca nh ny lingra. Mc d k c xm v vng quanh xm u c th nm trong phm vi cai gii, nhng v cng gii ca y tr chng ra, cho nn khi t-kheo li mt m trong nh dn m y c li nh khc hay bt c ch nokhc trong vng quanh xm, lc nh sng mai xut hin th y y b coi lmt. Trng hp tri li cng vy.


39/62

Sau khi cng gii ca y c n nh, nu c nh dn no nm trongphm vi tr x c d i, th ch t trng mi ny c coi l thuccng gii ca y. Tri li, trn khu t trng trc thuc cng gii ca ynhng sau c dn ct nh, ct chi, hay che rp, th ch y v khu tquanh ch y khng c k l gii ca y na.

V khi lm yt-ma kt gii ca y n nh r rng tr xm v vng quanhxm ra ri.

Phm vi cng gii ca y cng c th trm c hai tr x ca Tng tc haii gii khc nhau, nhng trong vn phi tr xm v khu quanh xm ra.

Nu gia hai i gii c xm hay nh dn th cng phi tr ra vy. Nu haii gii cch nhau bng sng hay sui c dng nc chy xit th khngc kt thng lm cng gii ca y, v trnh trng hp khi li qua b

nc cun mt y. Nu sng hay sui ny m c cu hay qua li d dngth c th kt thng hai i gii li lm cng gii ca y.

Cng gii ca y phi c kt sau i gii, v n ty thuc vo phm vica i gii. Khi mun gii ta, th phi gii cng gii ca y trc ri migii i gii. Nhng nu gii i gii trc th khi phi gii ta cnggii ca y, v i gii mt th gii ca y cng ty theo m mt lun.

e) Tnh tr v tnh kh: Theo qui ch ca Pht, trong a phn Tng gi-lamkhng c php un nu. Song do trng hp mt t-kheo b bnh tiu

chy, nh ngi trong thnh nu cho. Nhng ti hm c duyn s cngthnh ng sm, khng ai vo ly cho c nn m t-kheo y mnhchung. Nhn c ny Pht cho kt tnh a trong a phn Tng-gi lam tm thi c un nu. C th chn bt c khu t trng no hay bt c

phng no kt lm tnh tr 78.

Mt khc, khi cc t-kheo c n hay dng d, khng c ch ct nn ngoi tri, do thng b ngi chn d hay trm ly mt. Pht cho phpchn mt cn phng kt lm tnh kh ct cha 79.

Li na, trong nhiu trng hp tn th cng dng y bt m cha phn chiacho Tng kp. Pht cng cho php chn mt cn phng kt lm tnh kh cha.

Mc ch ca cc s kt gii ny l n nh khu t hay cn phng nodng lm tnh a, tnh tr hay tnh kh c coi l nm trong i gii sngchung ca Tng mc d trn thc t chng vn trong i gii. Nhng nu


40/62

khng n nh nh vy, cc t-kheo mang ti un nu trong i gii, chang n cch m. y l nhng iu khon thuc ba-dt- v ni-tt-k

ba-dt- trong gii bn ca t-kheo.

C bn trng hp coi l tnh a80 . Th nht c coi l thuc v n vit,tc Tng-gi-lam m tn th thit lp cng cho Tng nhng Tng chachnh thc nhn th n vn c coi l cn thuc v ca tn th ch khng

phi l cng gii ca Tng, do d c un nu trong vn khng phm.Th hai, hng ro Tng-gi-lam khng trn, ngha l tng hay ro ca gi-lam hoc qu thp, hoc ch thp ch cao, hoc hon ton khng c, khins ra vo d dng, th cng khng cn phi kt tnh a. Th ba, ni quinh trc. Tc l n-vit trong khi thit lp Tng-gi-lam qui nh mtni no lm nh kho hay nh bp, th nhng ch cng khng cn phikit gii. Th t, tnh a do lm yt-ma. Tc tr ba trng hp trn, ni no

Tng mun chn lm tnh tr, tnh kh v tnh a th phi yt-ma kitgii.

Theo qui ch ca Pht th nu khng phi l trng hp c t-kheo bnh haykhng phi l nhng nm i khin cc t-kheo khng th kht thc y m phi t mnh un nu th tuyt i khng c kt tnh a un nutrong mt gii gi-lam. Nh vy, tnh a ch l phn t tm thi c kkhng thuc v a phn gi-lam ch khng phi l thng trc. Nhng do

phong tc v tp qun ca nc ta, Tng gn nh hon ton phi t liu ls n ung ca mnh ch khng thng xuyn nh vo kht thc, do tnh

a v tnh tr gi chung l nh bp, va un nu va c ct cha thcn, khng th khng c. Nh vy, khi mt Tng-gi-lam hay tu vin cthit lp lm tr x cho Tng, cng vic u tin ca Tng ng nhin l

phi kt a gii n nh cng gii sng chung, nhng ng thi cngcn phi kt c tnh a, tnh tr v tnh kh na.

V cc khu vc ny c t ra ngoi phm vi i gii, cho nn cng ct ra ngoi cng gii ca y. Ngha l, nu c t-kheo no ng trong a

phn ca i gii nhng y c ti khu k trn khi nh sng mai xut

hin m t-kheo y cn cch xa y ca mnh bng khong cch 8 cy81

, th yny b coi l mt, v t-kheo phm ni-tt-k ba-dt-, phi x y trc Tng.Thm na, khi kt gii cm tc an c, cng gii ny bao trm trn c a

phn i gii nhng vn tr nh bp v nh kho ra. Nu t-kheo no khngphi l Tng sai hay cho php m t bc vo cc ch t-kheo y ccoi l t xut gii v s kt h b ph.


41/62

Khi lm yt-ma kt gii nh bp v nh kho, Tng khng c trong ccch y, cng khng c ng bt c ch no trong a phn ca i gii,m phi ra ngoi i gii ri lm yt-ma vng n. Nu khng th ra khii gii, th trc phi lm yt-ma gii i gii, ri kt gii nh bp v nhkho, sau kt li i gii.

---o0o---

3. TH TC TIN HNH YT MA KT GII

Dn

Di y ch nu mt s nghi thc yt-ma v gii gii thng dng. Ni dungcn bn ca cc th tc tin hnh kt v gii gii u ging nhau, gm cvic xng gii tng tc n nh ng ranh, v bch nh yt-ma. Do ,nhng nghi thc no khng c nu ra y, khi hnh s c th phngtheo cc nghi thc c nu m lm cng c.

Nu mun cho nghi thc c long trng vi cc chi tit nh l Tam bo,tng sm v hi hng, th ty theo m chm chc. V y l nhng vickhng phi ch yu, v cng khng cn thit, do y khng nhc n.

Th tc tin hnh chung cho tt c cc loi kt gii trn i th ging nhau.N c th c chia lm hai giai on: chun b tc php v chnh thc tc

php.i. Chun b tc php

Trc ht, ch nh mt t-kheo c cu, ngi hiu bit rnh nht v ahnh ca tr x, lm ngi xng gii tng.V t-kheo c cu ny c bn

phn kim tra li cc tiu tng, sao cho s n nh tuyt i c th v phnminh khng ai c th m h v cc ln mc cc ng ranh. S chn lacc vt lm tiu tng phi y theo lut nh nh gii thiu trn.

Khi n gi hnh s, nh kin chy tp hp tt c t-kheo trong tr x,khng ai c php vng mt bt c l do g, v khng c gi dc. Thyt-kheo c cu c ch nh c bn phn hng dn ton th Tng i th sthin trng cc tiu tng v ng ranh. V ny sau khi Tng tp hp ng, bc ra nh l Thng ta 1 l v bch:


42/62

Hm nay Tng kt gii. Knh thnh i Tng thn hnh i th st hin trng bit r cc tiu tng v cc ng ranh bao quanh cng gii tin tc

php.

Sau khi i th st hin trng, nghe t-kheo c cu gii thiu chi tit cc tiutng v cc ng ranh bao quanh cng gii xong, tt c tp hp tr lia im lm yt-ma chnh thc tc php. y l ni trong trng hp

phm vi i gii qu rng ln. Nu phm vi cng gii nh hn, Tng cth ti mt ch ca a im yt-ma m vn c th theo di r rng s giithiu cc tiu tng ca t-kheo c cu, th khi phi i th st hin trngv chnh thc c hnh tc php.

ii. Chnh thc tc php

Phn ny c tin hnh th t theo ba giai on: tin phng tin, xnggii tng, v bch nh yt-ma.

a) Tin phng tin: Tt c cc yt-ma c chnh thc tc php vi tinphng tin ging nhau, ngoi tr im gi dc. Tt c cc yt-ma kt giiu khng c php gi dc, v bn thn mi t-kheo phi t chng kincc tiu tng hiu r v sau ny khi tranh ci.

Tin phng tin c tin hnh nh sau:

Yt-ma s hi: Tng hp cha?Duy na p: Tng hp.

Hi: Ha hip khng?

p: Ha hip.

Hi: Ngi cha th c tc ra cha?

p: ra (hoc p: Trong y khng c ngi cha th c tc)Hi: Tng nay ha hip lm g?

p: Yt-ma kt (tn i tng tc php).

b) Xng gii tng: Trong phn chun b tc php trn c ni, nucng gii rng ln, Tng phi thn hnh th st. Nu cng gii nh hn,


43/62

th khng cn i th st m c th tin hnh ngay tin phng tin ca phnchnh thc tc php. Sau nghe xng gii tng. Khc vi trng hptrc, v i th st hin trng, nn khi xng gii tng, th t-kheo ccu ng mt ch trc Tng m xng. Tri li, trong trng hp sau,Tng khi phi i th st, th t-kheo xng gii tng t thn hnh i ncnh cc tiu tng, i n u th gii thiu n cho Tng bit r.

Khi xng tiu tng, phi bt u t gc ng nam ca cng gii, nuchnh din ca gi-lam t trong nhn ra. Theo th t, i t gc ng namsang ty nam, trn ng ranh ny c nhng c im g, nh tri ra hay stvo, u phi nu r, khng c ni mp m hay i khi. Ln lt th tnh vy cho n khi tr li gc ng nam c. Nh vy l xong mt vngxng gii tng.

c) Bch nh yt-ma: cc tc php kt gii gm c mt ln tc bch v mtln yt-ma. Phn ny do chnh Thng ta lm hay do mt t-kheo tinhthng lut lm yt-ma cng c.

Trong cc tc php yt-ma kt gii c nu di y, phn chun b tcphp s khng cn phi nhc li, v trn i th u ging nhau; khi hnh sc th ty theo loi m chm chc thm bt cho ph hp. Ch khi no cnthit mi s nhc li. Trong phn chnh thc tc php cng s khng nhc litin phng tin na, v s vn p hon ton ng nht.

---o0o---

TIT 3. CC PHP YT MA KT V GII GII

1. VN KT I GII KHNG GII TRNG

a). Xng tiu tng

T-kheo c cu ca tr x c ch nh lm ngi xng tiu tng, trcphn tin phng tin, ( mc chun b tc php) bc ra l Tng mt l,chp tay bch:

i c Tng, xin lng nghe. Ti t-kheo (php hiu) sng lu tr x ny,xin v Tng xng cc tiu tng bn phng ca i gii.


44/62

T gc ng nam ly (ni tn vt dng lm tiu tng) lm nu, n gc tynam, ly (..) lm nu, t y n gc ty bc, ly () lm nu; t y ngc ng bc, ly () lm nu; t y tr li gc ng nam, ly () lmnu. n y l trn mt vng gm cc tiu tng ngoi ca i gii.

b). Yt-ma kt gii

Tip theo, Thng ta hay mt t-kheo thng lut c ch nh lm yt-mas, bch nh yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. T-kheo sng lu tr x ny xng xongcc tiu tng bn phng trong ngoi ca i gii. Nu thi gian thchhp i vi Tng, Tng chp thun, nay Tng trong phm vi tiu tng

bn phng ny m kt i gii, cng sng chung, cng thuyt gii. y l

li tc bch.i c Tng, xin lng nghe, t-kheo sng lu tr x ny xng xong cctiu tng bn phng ca i gii. Nay Tng trong phm vi cc tiutng bn phng ny m kt lm i gii, cng sng chung, cng thuytgii. Cc trng lo no chp thun Tng nay trong phm vi cc tiu tng

bn phng ny kt lm i gii, cng sng chung, cng thuyt gii, th imlng. Ai khng chp thun hy ni.

Tng chp thun trong phm vi cc tiu tng bn phng ny kt lm

i gii cng sng chung, cng thuyt gii, v im lng. Ti ghi nhn nhvy.

---o0o---

2. VN GII I GII (trc khi gii gi trng)

nh hiu kin chy tp hp Tng, v vn p tin phng tin nh kt igii. T-kheo yt-ma bch:

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, mongTng chp thun cho. Nay gii gii tr x m t-kheo cng sng, cngthuyt gii. y l l tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Nay Tng gii gii tr x m t-kheo sngchung, cng thuyt gii ny. Cc trng lo no chp thun Tng gii gii


45/62

tr x cng sng chung cng thuyt gii ny th im lng. Ai khng chpthun hy ni.

Tng chp thun gii gii tr x cng sng, cng thuyt gii, v imlng. Ti ghi nhn nh vy.

---o0o---

3. VN KT I GII C GII TRNG (gm lun c nh bpv nh kho)

Trong cc nghi yt-ma, vn kt i gii c gii trng c ni ring; ktnh bp v nh kho ring. Theo thng l nc ta, thng mi gi-lam hay tvin u phi c gii trng lun c nh bp v nh kho. Do , y klun mt mch tc php theo th t kt gii trng, ri n nh bp v nhkho, sau n i gii. Nhng nu cha no khng c nh bp v nh khoth b hai mc ny. Nh bp trong y ch chung cho c tnh a v tnh tr.

Nh kho tc tnh kh.

i. Kt gii trng (trc khi kt i gii, tnh a, tnh tr):

a) Xng tng: Ton th Tng trong t vin tp hp c v bn trong aphn ca gii trng. Khng c gi dc. Tng c nh mt ch theo dit-kheo xng tng. T-kheo xng tng bt u i n gc ng nam

ca gii trng, hng v bn trong, pha Tng tp hp, chp tay bch:i c Tng, xin lng nghe. Ti t-kheo. xin v Tng xng cc tiutng bn phng ca tiu gii (tc gii trng) t gc ng nam ca trx ny, ly (ni tn vt dng lm tiu tng) lm nu t y v hng ty(ni n y t-kheo xng tng i n gc ty nam, ng yn hng v

pha Tng chp tay bch tip) n gc ty nam. ly lm nu; t y i vhng bc (ni n y, t-kheo xng tng i ln ln pha bc, n gcty bc th dng li, ng yn, hng v pha Tng chp tay bch tip) ngc ty bc, ly . Lm nu, t y i v pha ng (ni n y, li i ln

v pha ng, n gc ng bc th dng li, ng yn, hng v pha Tngchp tay bch tip) n gc ty bc, ly lm nu, t y i v hng nam(i ln v pha nam n gc ng nam dng li, hng v Tng bch) tr ligc ng nam, ly lm nu. y l xong mt vng gm cc tiu tngngoi ca tiu gii.

b) Bch yt-ma: Thng ta hay v t-kheo yt-ma bch:


46/62

i c Tng, xin lng nghe. T-kheo sng lu tr x ny xng xongcc tiu tng bn phng ca tiu gii. Nu thi gian thch hp i viTng, Tng nay chp thun trong phm vi cc tiu tng bn phng nym kt lm gii trng. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. T-kheo sng lu tr x ny xng cc tiutng bn phng ca tiu gii. Tng nay trong phm vi cc tiu tng

bn phng ny kt lm gii trng. Cc trng lo no chp thun Tngnay trong phm vi cc tiu tng bn phng ca tiu gii ny kt lmgii trng th im lng. Ai khng chp thun hy ni.

Tng chp thun trong phm vi cc tiu tng bn phng ny kt lmgii trng, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

ii. Kt tnh tr, tnh a (sau khi kt i gii)Theo lut T phn, "Tnh a" ch khu t c kt lm ch un nu. N cth l khu t trng hay mt cn phng. Cn "tnh tr" l cn phng Tngct cha n. Nh vy, tnh tr v tnh a khc nhau. Trong Yt-ma chnam ng nht tnh tr vi tnh a, v dng tnh kho ch ch ct cha n, l ch m lut T phn gi l tnh tr. Tuy nhin, cc T ta xa nay hnhtr theo Yt-ma ch nam do y vn y theo Yt-ma ch nam.

Php kt tnh tr phi cch xa m kt. Khng tp hp Tng trong phm

vi ca gii y, nh kt cc gii khc.

T-kheo xng tng bch:

i c Tng, xin lng nghe. Ti t-kheo. V Tng xng a im catnh tr. Trong phm vi ca Tng-gi lam ny, ly (ni a im, phng hocnh, v a tay ch vng theo) lm tnh tr.

b) Bch yt-ma: Thng ta hay t-kheo yt-ma bch:

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngnay ly (a im) kt lm tnh tr. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Nay Tng ly (a im) kt lm tnh tr. cctrng lo no chp thun rng Tng ly (a im) kt lm tnh tr th imlng. Ai khng chp thun hy ni.


47/62

Tng chp thun ly (a im) kt lm tnh tr, v im lng. Ti ghi nhnnh vy.

iii. Kt tnh kh

V s phn bit tnh a, tnh tr v tnh kh, xem li dn ca kt tnh trtrn. Trong vn yt-ma, tnh kh s c gi l: "tnh x ct cha thc n".Tp hp Tng ging nh trn.

Bch yt-ma:

ic Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, mongTng chp thun rng Tng hy ly (phng, nh) lm tnh x ct cha thcn. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Nay Tng ly (phng, nh) lm tnh x ctcha thc n. Cc trng lo no chp thun rng Tng nay ly (phng, nh)lm tnh x ct cha thc n th im lng. Ai khng chp thun hy ni .

Tng chp thun ly (phng, nh) lm tnh x ct cha thc n, v imlng. Ti ghi nhn nh vy.

iv. Kt kh tng

Kh tng tc nh kho ct cha cc th y, bt d ca Tng, cha phnphi kp. Tp hp Tng nh trn.

a) Xng tng

i c Tng xin lng nghe. Ti t-kheo v Tng xng ch dng lmkh tng (hay ni: nh kho) trong Tng-gi lam ny, ly (phng) lm nhkh tng (hay nh kho).

b) Bch yt-ma

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngnay ly () kt lm kh tng (hay nh kho). y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Tng nay ly () kt lm kh tng (nh kho).Cc trng lo chp thun rng Tng ly () kh tng (hay nh kho) th imlng. Ai khng chp thun hy ni.


48/62

Tng chp thun ly () lm kh tng (hay nh kho) v im lng. Ti ghinhn nh vy.

v. Kt i gii (sau khi kt gii trng)

Trong cc nghi yt-ma, khi kt i gii c gii trng, th kt gii trng vk n kt i gii. V gii trng nm trong phm vi i gii. Nu t vinno khng cn c tnh tr, tnh kh v kh61 tng cc th, th sau khi kt giitrng, tip n kt i gii tin hnh nh sau:

Tp hp Tng bn trong a phn ca i gii. Khng c tp hp tronga phn ca gii trng, hay trn khu t bao quanh gii trng, phn trunggian cc gii trng v i gii.

a) Xng tng

Xng mt ln c tng trong v tng ngoi ca i gii, theo th t, cctiu tng bn trong c gii thiu trc.

T-kheo c cu xng:

i c Tng, xin lng nghe. Ti t-kheo sng lu tr x ny, xin v Tngxnng bn trong v ngoi ba ca i gii. trc xin xng gii tng bntrong. T gc ng nam cch ng ranh ca gii trng (ni r khong

cch, ly vt g lm nu) lm nu. T y i v hng ty n gc ty nam,ly () lm nu. T y i v hng bc n gc ty bc, ly () lm nu.T y i v hng ng n gc ng bc, ly () lm nu. T y i vhng nam tr li gc ng nam. ly () lm nu. Tip theo, xin xnggii tng bn ngoi ba ca tr x ny, gc ng nam ly () lm nu. Ty i v hng ty, n gc ty nam, ly () lm nu. T y i v hng

bc, n hng ng bc, ly () lm nu. T y i v hng nam tr ligc ng nam, ly () lm nu trn kia l gii tng bn trong. y l giitng bn ngoi. y l trong mt vng cc ng ranh bn trong v bnngoi ca i gii.

b) Bch yt-ma:

Bch yt-ma nh kt i gii, xem on trn, Chng hai, Tit ba, s 2 nh.

vi. Vn gii gii trng (sau khi gii i gii)


49/62

Tp hp Tng, vn p nh cc loi yt-ma.

Bch yt-ma gii:

i c Tng, xin lng nghe. y l gii trng ca t-kheo sng chung

y. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tng nay chp thun gii giitrng. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. y l gii trng ca t-kheo sng chung y. Tng nay gii gii trng ny. Cc trng lo no chp thun Tng naygii gii trng ny, th im lng. Ai khng chp thun hy ni.

Tng chp thun gii gii trng ny, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

vi. Gii tnh tr, tnh kh, kh tng (trc khi gii gii trng)

Vn gii ging nhau, ch i cc t cho ph hp i tng c gii gii.Di y ch cp vn gii tnh tr. Tp hp Tng, vn p nh thng l.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngnay gii tnh tr (a im). y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Tng nay gii tnh tr (a im)Cc trnglo no chp thun Tng gii tnh tr (a im) th im lng. Ai khngchp thun hy ni.

Tng chp thun gii tnh tr (a im), v im lng. Ti ghi nhn nhvy.

(Dt php gii tnh tr)

---o0o---

4. GII KHNG MT Y

i. Sau khi kt i gii

Kt gii khng mt y t-kheo khi phm x a trong trng hp phi lay ng mt m.


50/62

C hai trng hp:

Trng hp th nht: Phm vi bao trm trong mt tr x cng sng cngthuyt gii.

Trng hp th hai: Thng hai tr x. s ni s VII sau.

y l trng hp th nht:

Tp hp Tng v vn p nh thng l.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. y l tr x cng sng cng thuyt gii. Nuthi gian thch hp i vi Tng, Tng chp thun,Tng nay trong phm vi

tr x ny, tr xm v phn quanh xm, kt gii khng mt y. y l li tcbch.

i c Tng, xin lng nghe. Tng nay trong phm vi ca tr x cng sng,cng thuyt gii ny, tr xm v phn quanh xm, kt gii khng mt y.Cc trng lo no chp thun Tng nay trong phm vi ca tr x cngsng, cng thuyt gii ny, tr xm v phn quanh xm, kt gii khng mty th im lng. Ai khng chp chun hy ni.

Tng chp thun trong phm vi ca tr x cng sng, cng thuyt giiny, tr xm v phn quanh xm, kt gii khng mt y, v im lng. Ti ghinhn nh vy.

ii. Thng hai tr x (i gii)

Tp hp v vn p theo thng l.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. Nay t (ni tn tr x n tr x). Tr t lcv cng gii t lc ra, kt lm gii ng m khng la y. Nu thi gianthch hp i vi Tng, Tng chp thun, Tng nay trong phm vi y ktlm gii ng m khng la y. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Nay t (ni tn tr x n tr x) tr t lc vcng gii t lc, kt lm gii ng m khng la y. Tng nay trong phm


51/62

vi y kt lm gii ng m khng la y. Cc trng lo no chp thun, Tngnay t () n () tr t lc v cng gii t lc, kt lm gii ng mkhng la y, th im lng. Ai khng chp thun hy ni.

Tng chp thun t () tr t lc v cng gii t lc, kt lm gii ngm khng la y, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

iii. Gii gii khng mt y (trc khi gii i gii)

Tp hp Tng, vn p nh thng l ca yt-ma.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. y l tr x cng sng, cng thuyt gii. Nuthi gian thch hp i vi Tng, Tng chp thun, nay giai gii khng mty. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe, y l tr x cng sng, cng thuyt gii, naygii gii khng mt y. Cc trng lo no chp thun, trong tr x cngsng, cng thuyt gii ny, nay gii gii khng mt y, th im lng. Ai khngchp thun hy ni.

Tng chp thun trong tr x cng sng, cng thuyt gii, nay gii giikhng mt y, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

---o0o---

5. KT TIU GII

i. Kt tiu gii thuyt gii (trng hp bt thng)

Hp Tng vn p theo thng l.

Bch yt-ma (khng c xng gii tng):

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngchp thun, Tng nay trong phm vi c by nhiu t-kheo ang tp hp y kt lm tiu gii. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Nay trong phm vi c by nhiu t-kheo angtp hp y kt lm tiu gii. Cc trng lo no chp thun rng, nay


52/62

trong phm vi c by nhiu t-kheo ang tp hp kt lm tiu gii, th imlng. Ai khng chp thun hy ni.

Tng chp thun trong phm vi c by nhiu t-kheo ang tp hp ktlm tiu gii, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

ii. Gii tiu gii thuyt gii.

Sau khi thuyt gii xong, phi gii gii trc khi i. Vn p nh thng l.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. y l phm vi c by nhiu t-kheo ang tphp. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tng chp thun, nay gii tiugii.

i c Tng, xin lng nghe. y l phm vi c by nhiy t-kheo ang tphp. Nay gii tiu gii ni ny. Cc trng lo no chp thun nay Tng giitiu gii ni ny th im lng. Ai khng chp thun hy ni.

Tng chp thun gii tiu gii ni ny, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

iii. Kt tiu gii th gii (trng hp bt thng)

Hp Tng vn p nh thng l.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngchp thun nay trong phm vi cc t-kheo ang tp hp ny kt lm tiugii. y l li tc bcg.

i c Tng, xin lng nghe. Nay trong phm vi cc t-kheo ang tp hpny kt lm tiu gii. Cc trng lo no chp thun, Tng nay trong phmvi cc t-kheo ang tp hp ny kt lm tiu gii, th im lng. Ai khng chpthun hy ni.

Tng chp thun y kt tiu gii, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

iv. Gii tiu gii th gii

Vn p nh thng thng.


53/62

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngchp thun, Tng nay trong phm vi cc t-kheo ang tp hp ny gii tiugii. y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe. Tng nay trong phm vi cc t-kheo ang tphp ny gii tiu gii, cc trng lo no chp thun nay trong phm vi cct-kheo ang tp hp ny gii tiu gii, th im lng. Ai khng chp thunhy ni.

Tng chp thun gii tiu gii, v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

v. Kt tiu gii t t (trng hp bt thng)

Vn p nh thng l.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngchp thun, trong phm vi va cc t-kheo ngi trong ny, kt tiu gii.y l li tc bch.

i c Tng, xin lng nghe, Tng nay trong phm vi cc t-kheo ngi va ny, kt tiu gii. Cc trng lo no chp thun Tng nay trong phm vicc t-kheo ngi ny, kt tiu gii, th im lng. Ai khng chp thun hyni.

Tng chp thun trong phm vi cc t-kheo ngi va ny kt tiu gii,v im lng. Ti ghi nhn nh vy.

vi. Gii tiu gii t t

Vn p nh thng l.

Bch yt-ma:

i c Tng, xin lng nghe. Nu thi gian thch hp i vi Tng, Tngnay trong phm vi cc t-kheo ngi va ny gii tiu gii. y l li tc

bch.

8/3/2019 Yet Ma Yeu

Documents

Yet Ma Yeu Chi - HT Tri Thu Giang Thuat