Zbornik Radova Kongres Fizijatara 2011

8/10/2019 Zbornik Radova Kongres Fizijatara 2011

1/337


2/337

2

TEMA II POVREDE SKONOG ZGLOBA I STOPALA ............ 52POVREDE SKONOG ZGLOBA I STOPALAVesovi Poti V, Manojlovi Opai M.......................................................... 52POVREDE SKONOG ZGLOBA I STOPALA PROBLEMSVAKODNEVNE PRAKSE NA PRIMARNOM NIVOU

Marjanovi B...................................................................................................... 55DIJAGNOSTIKA AKUTNIH POVREDA SKONOG ZGLOBA ISTOPALA

Koci M.............................................................................................................. 59SAVREMENI KONCEPT LEENJA POVREDA SKONOG ZGLOBA

Tomanovi - Vujadinovi S, Manojlovi Opai M, Dubljanin RaspopoviE, Radovanovi T................................................................................................ 65ZNAAJ PRAVOVREMENE PRIMENE ADEKVATNE ORTOZE ULEENJU POVREDA SKONOG ZGLOBA I STOPALATeofilovski M, Teofilovski-Parapid G, Tomi M, Simani I, Stojanovi S....... 70MOGUNOSTI FIZIKALNE TERAPIJE KOD DISTORZIJA SKONOGZGLOBA

Bikupi G, Mari R........................................................................................... 76TERAPIJSKE MOGUNOSTI ELEKTROMAGNETNOG POLJA KODPACIJENATA SA DISTORZIJOM SKONOG ZGLOBAPavlovi A, Milovanovi N, Milenkovi D........................................................ 77EDEM I SUDEKOVA BOLEST NAKON PRELOMA SKONOG

ZGLOBADamnjanovi , Kosti R, Rondovi D.............................................................. 78REHABILITACIJA NAKON OPERATIVNOG LEENJA PREVIENOGPRELOMA TALUSA - PRIKAZ SLUAJAJovanovi V, Pavlovi M, Bosi S, elija I,Vukainovi Z, Mitrovi D......... 79EFEKTI STACIONARNE REHABILITACIJE NAKON PRELOMA

SKONOG ZGLOBAGojkovi D, Radosavljevi N,Joki B, Milievi V, Draganac S...................... 80POVREDE SKONOG ZGLOBA I STOPALA - PRIKAZAMBULANTNOG RADA

Filipovi B, Pandrc LJ, Stepic T, Banfic Z......................................................... 81UTICAJ PRIMENE FIZIKALNE TERAPIJE NA ISHOD LEENJABOLESNIKA SA PRELOMOM BAZE V METATARZALNE KOSTIStojii - uli S, Zagorac S, Miloevi I, Kruni Proti R, Graji M,Tomanovi Vujadinovi S............................................................................... 82REHABILITACIJA PACIJENTA SA SINDROMOM TARZALNOG

KANALAVukevi R, Karaniki , Bokan V, Mandi Lj, Muratovi L........................... 83


3/337

3

PLANTARNI FASCITIS - FIZIKALNO LEENJE I UZ PRAENJE -PRIKAZ SLUAJADurutovi - Mozeti M, Zegarac K, Mari D..................................................... 84PROTETISANJE PACIJENATA SA AMPUTACIJOM U

MEDIOTARZALNOM ZGLOBUCHOPART AMPUTACIJA -PREDNOSTI I NEDOSTACI

Kajgani M, Bulovi D, Gavrilovi B, Grujii B.............................................. 84

TEMA III NEUROLOKA REHABILITACIJA: MULTIPLASKLEROZA ............................................................................................ 86

KLINIKA EVALUACIJA NEUROMOTORNIH DISFUNKCIJAVeljkovi M........................................................................................................ 86ZASTUPLJENOST, SIMPTOMI I VRSTE MULTIPLE SKLEROZEKruniProti R,Medi T,Graji M, Ili N,Milovanovi A, Stojiiuli S... 91NOVA DOSTIGNUA U ISTRAIVANJIMA O MULTIPLOJSKLEROZI

Draganac S, Lazovi M....................................................................................... 97KINEZITERAPIJA OBOLELIH OD MULTIPLE SKLEROZE

Stankovi I........................................................................................................ 101TRENING KOGNITIVNIH FUNKCIJA KOD PACIJENATA SA

MULTIPLOM SKLEROZOM

Jovi S, Vulovi D............................................................................................ 107

PRINCIPI I PROTOKOLI (ALGORITMI) REHABILITACIJEPACIJENATA OBOLELIH OD MULTIPLE SKLEROZE

Ili N, Graji M, Raili Z, Nedeljkovi U, Kruni-Proti R............................. 108ISPITIVANJE POREMEAJA MOKRENJA KOD PACIJENATAOBOLELIH OD MULTIPLE SKLEROZE

Babovi R, Milievi S..................................................................................... 112EFEKTI KOMPLEKSNOG FIZIKALNOG TRETMANA NA KVALITET

IVOTA BOLESNIKA OBOLELIH OD MULTIPLE SKLEROZERadosavljevi N, Vesovi-Poti V................................................................... 115KVALITET IVOTA OBOLJELIH OD MULTIPLE SKLEROZEBojinoviD, TaliT, Buzadija V, ukalo-TodoroviR,Stojkovi-TopiLj . 119EVALUACIJA BOLESNIKA SA ULTIPLOM SKLEROZOM PREKOMODIFIED FATIGUE IMPACT SKALE

Zeevi Lukovi T, Grbovi Markovi V, Parezanovi Ili K, Miloevi O,Stanojevi V...................................................................................................... 120


4/337

4

TEMA IV PROCENA I TERAPIJA SINDROMA

MEKOTKIVNOG REUMATIZMA RAMENA ............................... 122ZNAAJ TESTOVA U NAJEIM KLINIKIM SINDROMIMARAMENAKonstantinovi Lj............................................................................................. 122SAVREMENE METODE LEENJA BOLA U RAMENUIli Stojanovi O............................................................................................... 126TERAPIJSKE MOGUNOSTI U LEENJU ADHEZIVNOGKAPSULITISADubljanin - Raspopovi E, Konstantinovi Lj, Krsti N, Graji M1, Tomanovi

Vujadinovi S................................................................................................ 132FIZIO-REHABILITACIONE METODE U LEENJU TENDINITISARAMENA

Kanjuh , Konstantinovi Lj............................................................................ 136"IMPINGMENT" SINDROM RAMENA

Bokovi K....................................................................................................... 140EFEKTI PRIMENE RADIJALNOG EKSTRAKORPORALNOG

ZVUNOG OK TALASA (rESWT) KOD BOLESNIKA SASINDROMOM ROTATORNE MANETNE JEDNOGODINJEPRAENJEDragievi - Cvjetkovi D, Manojlovi S ......................................................... 147ULOGA FIZIKALNE TERAPIJE U PROCESU LEENJA HRONINOG

BOLA U PREDELU RAMENA I RAMENOG ZGLOBAurai Lj, Graji M, Selakovi I, Panti Palibrk V, Kalezi N, Palibrk I....... 148PREDIKTIVNI FAKTORI ZA ISHOD LEENJA SINDROMA BOLNOGRAMENARadosavljevi N, Milievi V, Gojkovi D, Joki B, Draganac S.................... 149EFEKTI FIZIKALNE TERAPIJE I REHABILITACIJE NA

PERIARTRITIS HUMEROSKAPULARNOG ZGLOBA

Mandi N, Vasovi Z, Petrui T, Petrovi S ................................................... 150

TEMA V KLINIKA EVIDENCIJA I ISTRAIVANJA UMEDICINI ............................................................................................ 152EUROPEAN UNION OF MEDICAL SPECIALISTS, PHYSICAL AND

REHABILITATION MEDICINE SECTION AND BOARD: HISTORY

AND PERSPECTIVES

Carlo Bertolini and Mauro Zampolini .............................................................. 152KLINIKA EVIDENCIJA I ISTRAIVANJA U REHABILITACIJILazoviM, Deveerski G................................................................................. 154ISTRAIVANJA U MEDICINSKOJ REHABILITACIJIDeveerski G, Lazovi M, Simi D.................................................................. 159


5/337

5

VARIABLES AND EXPERIMENTAL DESIGNS IN THE PHYSICAL

MEDICINE AND REHABILITATION RESEARCH

Djurovic A, Brdareski Z, Vukomanovic A, Miljkovic D ................................. 165INOVACIJE U ISTRAIVANJIMA ZA POBOLJANJE KVALITETAIVOTAMatanovi D..................................................................................................... 170KLINIKA ISTRAIVANJA U REHABILITACIJI REUMATSKIHBOLESNIKA

Kapidi Bai N........................................................................................... 173DOCUMENTATION IN REHABILITATION

Graji M, Lazovi M, Raili Z, Kruni Proti R,DubljaninRaspopovi E................................................................................ 178ISPITIVANJE POVEZANOSTI OPTIH I SPECIFINIH FAKTORARIZIKA SA STEPENOM FUNKCIONALNOG OTEENJA KODBOLESNICA SA REUMATOIDNIM ARTRITISOM

Krsti N, KisiTepavevi D, DubljaninRaspopvi E, Graji M, TomanoviVujadinovi S................................................................................................... 182PRIMENA INFORMACIONOG SISTEMA SCOLIOMEDIS U

KLINIKOJ PRAKSIZeevi Lukovi T, Risti B, Devedi G, ukovi S, Lukovi V, Jelai M. 187UESTALOST FAKTORA RIZIKA KOD BOLESNIKA SASMANJENOM KONCENTRACIJOM SERUMSKOG 25-OH-D3 U

NASTANKU OSTEPOROTINIH PRELOMA REZULTATIBONLINK PROGRAMAEredeljan B, Jankovi T, Lazarevi M.............................................................. 188THE USE OF ULTRASONOGRAPHY OF KNEE IN RESEARCHES OF

EFFECTS OF MEDICAL GUMNASTIK

Popova Ramova E, Poposka A, Lazovic M ...................................................... 189PROCENA NOVOG MODELA ZA MERENJE SPASTICITETA

Spalevi M........................................................................................................ 193THE USE OF FRAX QUESTIONARY IN RESEARCHES FOR

PREVENTION OF OSTEOPOROSIS

Petkovska Jovanovska M, Popova Ramova E, Poposka A ............................... 193INCIDENCA PRELOMA I NJIHOVE LOKALIZACIJE KOD

BOLESNIKA SA SNIENOM KONCENTRACIJOM SERUMSKOG 25-OH-D3 OBOLELIH OD OSTEOPOROZEPRELIMINARNIREZULTATI PROGRAMA BONLINKAJankovi T, Ereljan B, Lazerevi M................................................................. 197DEFORMITETI KIME U PORASTUivkovi V, Ljubisavljevi M, kovri P, Krivokapi D................................. 198


6/337

6

IDENTIFIKACIJA SPOLJANJIH ANATOMSKIH OBELEJA IKVANTIFIKACIJA DEFORMITETA OPTIKIM METODAMAZeevi Lukovi T, Devedi G, ukovi S, Bernard N, Lukovi V, Pozder D... 199

VISLOBODNE TEME USMENE PREZENTACIJE ................... 201PROCEDURE FIZIKALNE MEDICINE I REHABILITACIJE U

TRETMANU OSOBA KOJE SU LEENE OD MALIGNOG OBOLJENJADA ILI NE?Brdareski Z, Miljkovi D, Kilibarda M, urovi A, Konstantinovi Lj,Nikevi Lj....................................................................................................... 201

PROTOKOL RANE REHABILITACIJE BOLESNIKA OPERISANIHMETODOM EMBOLIZACIJE U RANOM I ODLOENOM TERMINUNAKON ANEURIZMALNOG INTRAKRANIJALNOG KRVARENJA

Medic T, Vujoti Lj, Krunic-Protic R, Milovanovic A, Radovanovi T.......... 202PRIMENA KINESIO-TAPINGA KAO SUPORTIVNE PROCEDURE ZA

POBOLJANJE BALANSA KOD PACIJENATA NAKON AKUTNOGISHEMIJSKOG INSULTA

Nikevi Lj, Hrkovi M, Mujovi N, Brdareski Z, Konstantinovi Lj, Vasi J.. 203UESTALOST DEPRESIJE KOD BOLESNIKA SA HEMIPLEGIJOMNAKON MODANOG UDARA I NJEN UTICAJ NA ISHODREHABILITACIJE

Savi M, Deveerski G, Hajdu L, Pantelinac S, Kneevi A........................... 207

TRENUTNI STAVOVI O PROCENI I TRETMANU LEZIJE KIMENEMODINEobelji R, Milenkovi D, Stojanovi A, Tanaskovi .................................. 208KORELACIJA VREDNOSTI SKORA LEVINE UPITNIKA I NALAZA

ELEKTROMIONEUROGRAFSKOG ISPITIVANJA KOD PACIJENATA

SA KLINIKOM DIJAGNOZOM SINDROMA KARPALNOG KANALAHrkovi M, Kosti S, Komneni D, Leti M, Radovi D, Nikevi Lj............ 212EVALUACIJA EFIKASNOSTI PRIMENE NISKOFREKVENTOG

MAGNETNOG POLJA U TERAPIJI PACIJENATA SA

DIJABETESNOM POLINEUROPATIJOM

Kosti S, Hrkovi M, Komneni D, Jovii M, Radovi D, Lazovi M.......... 216MEDICINSKI ASPEKTI PARAOLIMPIJSKOG SPORTA

Babovi R, Milievi S, Sreti M..................................................................... 220OKUPACIONA TERAPIJA, DIO RE/HABILITACIJE ZA DJECU S

AUTIZMOM

vraka E, Mikov A........................................................................................... 223FUNKCIJSKA NESPOSOBNOST I KVALITET IVOTA BOLESNIKASA REUMATOIDNIM ARTRITISOM

Jovanovi J, Dimi A, Jovanovi V, Markovi K, Filipov R, Kozomara S...... 227


7/337

7

PROCENA KVALITETA IVOTA BOLESNIKA SA REUMATSKIMBOLESTIMA KORIENJEM EQ-5D UPITNIKAKneevi V, Blai A, Damnjanovi V, Smiljkovi S, ekularac Lj, Nedi D230KONZERVATIVNO LEENJE DE QUERVAINOVOGTENOSINOVITISAJeremi M......................................................................................................... 231ZNAAJ ORGANIZOVANE REHABILITACIJE KOD PACIJENATA SAVJETAKIM ZGLOBOM KUKANoica - Radulovi T, Stankovi J, Majstorovi N, Manojlovi S, Mili-KrumB, Jovii N....................................................................................................... 233

UPOREDNO ISPITIVANJE ANALGETIKOG DEJSTVAINTERFERENTNIH STRUJA I TRANSKUTANE ELEKTRINENERVNE STIMULACIJE KOD BOLESNIKA SA OSTEOARTROZOM

ZGLOBA KOLENA

Zveki - Svorcan J, Mikov A, Mikov I, Vasin M, Filipovi K, Stojkovi S.... 234PRIMENA TESTA FUNKCIONALNIH SPOSOBNOSTI PACIJENATA

SA JEDNOSTRANIM NEDOSTATKOM GORNJEG EKSTREMITETA

Blagojevi T, Ratkovi A, Stojanovi S, Gavrilovi B, Tomi M,Cvetkovi N...................................................................................................... 238UZRAST DJECE KONZERVATIVNO LIJEENE PRIMJENOM ENOMIDERA

Dragi D, Stevanovi-Papi , Marjanovi B, olaja-Koica V, Mirkovi G239

FIZIKA AKTIVNOST I KOTANA GUSTINA KODPOSTMENOPAUZNIH ENA SA OSTEOPOROZOM U SRBIJIKaradov-Nikoli A, Pilipovi N, Jeremi (R) I, Basari M, Jovi T.............. 240T SKOR I KLINIKI FAKTORI RIZIKA U NASTANKUOSTEOPOROTSKIH FRAKTURA

Klimo A ............................................................................................................ 241ZNAAJ INDIVIDUALNOG KINEZITERAPIJSKOG TRETMANA ULEENJU PACIJENATA SA KINEZIOFOBIJOM U SKLOPUHRONINOG BOLNOG LUMBALNOG SINDROMAStankovi A, Dimitrijevi L, Stankovi I,Koci M,Zlatanovi D,Cvetkovi B...................................................................................................... 242UTICAJ PROMENE VELIINE LUMBALNE HERNIJE DISKUSA NA

INTENZITET RADIKULARNOG BOLAKrsti Lj............................................................................................................ 243ZASTUPLJENOST PRIRODNOG FAKTORA TERMOMINERALNE

VODE SRPSKI SELTERS U REHABILITACIONOM TRETMANUPACIJENATA U PERIODU 1990 - 2010 GODINE

Leki O, Kneevi V, Vukmanovi M, Raoni M, Konstantinovi D............. 244


8/337

8

TUINAKINESKA MASAZA, I NJENA PRIMENA U KLINIKOJPRAKSI

Ili D, urovi A, Brdareski Z, Vukomanovi A, Pejovi V........................... 245

VISLOBODNE TEME POSTER PREZENTACIJE ..................... 247UTICAJ FUNKCIONALNE ASIMETRIJE HEMISFERA I STAROSNE

DOBI ISPITANIKA NA P300 KOGNITIVNI POTENCIJAL MOZGA

Dejanovi M, Iveti V, Gruji T....................................................................... 247ZNAAJ INDEKSA ASIMETRIJE U PREDVIANJU NEUROLOKOGI FUNKCIONALNOG OPORAVKA KOD PACIJENATA SA CVI

Ljeevi B, Stefanovi A, Dragin A, Draa S, Gavrilovi M, Paspalj D,virtlih L, Jovi S............................................................................................. 248PROCENA RIZIKA OD PADA ZA BOLESNIKE POSLE MODANOGUDARA I SPROVEDENE REHABILITACIJE

Dragin A, Stefanovi A, Ljeevi B, Gavrilovi M, Paspalj D, virtlih L....... 251REHABILITACIJA PACIJENATA SA HEMIPAREZOM DIREKTNO

PREVEDENIH NA STACIONARNU REHABILITACIJU SA

NEUROLOKE HOSPITALIZACIJEJoki B, Radosavljevi N, Milievi V, Gojkovi D, Draganac S.................... 252UTICAJ DIABETES MELLITUS-A (TiP II),NA FUNKCIONALNI

OPORAVAK BOLESNIKA SA CEREBROVASKULARNIM INZULTOM

Jankovi S, Vukovi - JankoviB, Dimitrijevi I, Dimitrijevi D, Despotovi M,

Slaana A.......................................................................................................... 253RANA REHABILITACIJA U POSTOPERATIVNOM TRETMANU

BOLESNIKA SA EPILEPSIJOMprikaz sluaja -Milovanovi A, Graji M, Kruni - Proti R, Medi T, Nedeljkovi U,Rajevi S........................................................................................................... 254ISHOD REHABILITACIJE PACIJENTKINJE SA PARAPLEGIJOM

NEJASNE ETIOLOGIJE

Stojkovi Topi Lj, Jovanovi B, Boki T, Babi B, Kisin Jovanovi S........ 255EFEKAT PASIVNE TERAPIJE POKRETOM UZ POMO BICIKLA SAMOTOROM NA NIVO SPASTICITET KOD PACIJENATA SA

SPINALNIM LEZIJAMAPILOT STUDIJAMilievi S, Babovi R, Karadov-Nikoli A, Pievi V............................... 256

UESTALOST RAZLIITIH GRUPA OBOLJENJA PERIFERNOGMOTORNOG NEURONAELEKTROMIONEUROGRAFSKAPOTVRDA

Marinkovi O, orevi S, Krstovi A, Zlatanovi D, Stankovi A, Risti T . 257PERIFERNE LEZIJE N. FACIJALISA LEENE U AMBULANTNIMUSLOVIMA - PETOGODINJA ANALIZAIli D, Stankovi M......................................................................................... 257


9/337

9

FUNKCIJSKI STATUS KOD LEZIJE N. FACIJALISA PO

PERIFERNOM TIPU

StankoviM, IliD, Tegeltija D ....................................................................... 259POSTOPERATIVNA REHABILITACIJA PACIJENTA SA LEZIJOM

PLEXUSA BRACHIALISAPRIKAZ SLUAJAJovanovi V, Pavlovi M, Bosi S, Krivokapi B, Vukainovi Z, elija I... 260KOMPLEKSNA TERAPIJA DIJABETESNE POLINEUROPATIJE

Krivokua B, Gaji D, ivani D, Nikoli J, Bojinovi D, Loli S.................. 261ELECTRO PHYSIOLOGICAL CHANGES IN GETHERD

NEUROLOGICAL PROBLEMS INDUCED BY SURGERY OF

SCHWANOMA TREATED BY BENFOTIAMINE- a case reportPievi V, Hrkovi M, Milicevi S, Karadov-Nikoli A............................... 262CERVIKALNA MIJELOPATIJA: OD NEPREPOZNATOG UZROKA

DO POTPUNOG OPORAVKA - PRIKAZ SLUAJA -Stankovic M, Popovic-Petrovic S, Ilic D .......................................................... 263MUSCULUS PSOAS SYNDROM

ebi S, Kapidi Bai N............................................................................. 264POVEZANOST NALAZA MRI LUMBALNOG DELA KIME I........... 265EMNG NALAZA KOD BOLESNIKA SA LUMBALNIM SINDROMOM

Pantelinac S, Deveerski G, Savi M............................................................... 265ZNAAJ SVEOBUHVATNE REHABILITACIJE KOD PACIJENATA SADEGENERATIVNIM OBOLJENJIMA L-S SEGMENTA KIMENOG

STUBAStankovi J, Majstorovi N, Vujakovi S, Noica - Radulovi T, Kuruzovi Lj,Mili - Krum B................................................................................................ 266DIJAGNOSTIKA I LEENJE AKUTNE LUMBOISCHIALGIJEoki R, Mitrovi D, Panteli S....................................................................... 267KLINIKI EFEKTI LASERA MALE SNAGE U LEENJU AKUTNOGLUMBALNOG SINDROMA U POREENJU SA NISKOFREKVENTNIMELEKTROMAGNETNIM POLJEM

Milovanovi N, Konstantinovi Lj, Pavlovi A, Kanjuh , Perii D.............. 268FIZIKALNA TERAPIJA KOD PACIJENATA SA LUMBALNOM

DISKUS HERNIJOM NEOPERATIVNO I OPERATIVNO LIJEENIHTepi S, Mili - Krum B, Kuruzovi Lj, urainovi B, Kopanja M ............ 270

ZNAAJ NMR NALAZA LUMBALNE DISKUS HERNIJE ZAPROCENU KLINIKOG TOKA LUMBALNOG SINDROMAVulovi D, Jovi S, Kanjuh , Ljeevi B, Delibai P.................................... 270SYNDROMA CAUDAE EQUINAE - REHABILITACIJA

VEZIKOSFINKTERNE DISFUNKCIJE

akota-Mari S, Vavra-Hadiahmetovi N...................................................... 271PRIKAZ BOLESNICE SA REUMATSKOM POLIMIJALGIJOM


10/337

10

KOMPARACIJA ANALGETSKOG EFEKTA SONOFOREZE

KETOPROFEN GELOM I KONVENCIONALNE SONOTERAPIJE

KOD HRONINOG MUSKULOSKELETNOG BOLAIbrulj-Mahmutagi A, Smaji , akota S........................................................ 273REHABILITACIJA BOLESNIKA SA OPERATIVNO LEENOMPREVIENOM ZADNJOM LUKSACIJOM ZGLOBA RAMENARadovanovi T, Manojlovi - Opai M, Zdravkovi M, Dubljanin RaspopoviE, MediT, urai Lj..................................................................................... 274NISKOENERGETSKI PRELOM RADIJUSA NA TIPINOM MESTU IDXA NALAZ

Milenkovi D, Radosavljevi N, Radosavljevi Z, Sekuli A, Stojanovi A,obelji R......................................................................................................... 275REHABILITACIJA NAKON HIRURKOG LEENJAPSEUDOARTROZE SKAFOIDNE KOSTI METODOM PO

ILIZAROVU

Pavlovi M, Jovanovi V, BosiS, elija I, Vukainovi Z, Mitrovi D..... 276HIRURKI I REHABILITACIONI TRETMAN U LEENJULUKSACIJE GLAVE RADIJUSA NAKON NEUSPELOG

KONZERVATIVNOG LEENJA MONTEGGIA PRELOMAPODLAKTICE METODOM PO ILIZAROVU

Pavlovi M, Jovanovi V, Vukainovi Z, Bosi S, elija I, Krivokapi B... 277SOCIOEPIDEMIOLOKA OBELEJA PACIJENATA SA

PRELOMOM KUKAVukmanovi M, Lei A, Deni - Markovi Lj, Leki O, Stanojkovi B,Dimi G............................................................................................................. 278STRES PRELOMI VRATA BUTNE KOSTI

Koji A, Vukievi M, Sekuli J, Petkovi A, Graji M, Vueti M............... 279REZULTATI BALNEO - FIZIKALNOG TRETMANA OPERATIVNO

LEENIH PRELOMA U PREDELU TROHANTERNE REGIJE BUTNEKOSTI

Golubovi S, Veljkovi D, Katanevi B, Stojanovi N, Matejevi T,Veljkovi I......................................................................................................... 279RANA REHABILITACIJA PACIJENATA STARIJEG IVOTNOGDOBA NAKON OPERATIVNO LEENOG PRELOMA KUKA

Stojkovi -Jovanovi T, Martinov D, Magda N................................................ 280EFEKTI FIZIKALNE TERAPIJE U REHABILITACIJI BOLESNIKA SA

KOKSARTROZOMPavlovi D, Prekovi S, Paunovi J, Prodanovi S, ukanovi M................... 281UTICAJ ANTROPOMETRIJSKIH KARAKTERISTIKA NA

FUNKCIONALNI OPORAVAK GERIJATRIJSKIH BOLESNIKA SA

PRELOMOM KUKA


11/337

11

Mitrovi D......................................................................................................... 282REHABILITACIJA BOLESNIKA SA DEMENCIJOM I DEPRESIJOM

NAKON OPERATIVNOG LEENJA PRELOMA KUKAulibrk Z, Stojkovi-Jovanovi T, Magda N.................................................... 282HIRUKO LEENJE HRONINE PATELO - FEMORALNENESTABILNOSTI NOVOM TEHNIKOM - ARTROSKOPSKI

ASISTIRANE REKONSTRUKCIJE MPFL AUTOLOGNIM GRAFTOM

Petkovi A, Stevanovi V, Koji A, Vukadin O, Mitrovi D........................... 283GOJAZNOST I OSTEOARTRITIS KUKA I KOLJENA,

EPIDEMIOLOKA STUDIJA U OPTOJ POPULACIJI SA

PETOGODINJIM PRAENJEMBanjanin , Stefanovski G, Ubovi R.............................................................. 284UTICAJ PREKOMERNE TELESENE TEINE NA ARTROZUKOLENIH ZGLOBOVA - prikaz sluajaPetkovi Z,Todorovi S, Mirkovi M............................................................. 285EFEKAT FIZIKALNE TERAPIJE NA KVALITET IVOTA KODPACIJENATA SA GONARTROZOM

Jandri S, Nikoli - Pucar J, Popeskov S, Krum B, Stefanovski G ................. 286EVALUACIJA LEENJA KINEZIOFOBINIH PACIJENATA SAOSTEOARTRITISOM KOLENA (OAK)

Mati D, Trajkovi G, Mijukovi G, AzdejkoviLj, Petrovi D, Miti D..... 286EFEKAT BALNEOFIZIKALNOG TRETMANA U ATOMSKOJ BANJI

NA OBOLELE OD GONARTROZEObradovic Bursac L, Milojkovic D, Mladenovic S, Pilipovic N, Brankovic S 287UTICAJ STACIONARNE REHABILITACIJE NA FUNKCIONALNI

OPORAVAK PACIJENATA NAKON IMPLANTACIJE TOTALNE

ENDOPROTEZE KOLENA

uri Z, Damjanovi V, ekularac Lj, Nedi D, Stojanovi T, Draganac S.... 288REHABILITACIJA NAKON POSTRAUMATSKE

REKONSTRUKTIVNE HIRURGIJE MEKIH TKIVA POTKOLENICE

Panteli S, Mitrovi D, oki R, Nikoli O..................................................... 289PREVENCIJA TROMBOEMBOLIJSKIH KOMPLIKACIJA U

ORTOPEDSKOJ REHABILITACIJIMagda N, Stojkovi-Jovanovi T, ulibrk Z.................................................... 290

PRAVOVREMENO UZIMANJE MERE ZA PROTEZUTomi M, Teofilovski M, Blagojevi T, Stojanovi S, Simani I,Bulovi D,Kajgani M....................................................................................................... 291REHABILITACIJA PACIJENATA NAKON POTKOLENE

AMPUTACIJE U CILJU TO RANIJEG PROTETISANJABosi S, Jovanovi V, elija I, Pavlovi M,Krivokapi B, Mitrovi D......... 292


12/337

12

REHABILITACIONI TRETMAN BOLESNIKA NAKON NATKOLENE

AMPUTACIJE

Bosi S, Jovanovi V, Vukainovi Z, Pavlovi M,Krivokapi B, elija I.... 293SILIKONSKI UMETAK KOD NATKOLENIH PROTEZA

Gavrilovi B, Grujii B, Kajgani M, Blagojevi T, Pavkovi S,Stamenkovi A.................................................................................................. 294FUNKCIONALNA PROCENA PACIJENATA SA AMPUTACIJOM

DONJIH EKSTREMITETA

Stojanovi S, Blagojevi T, Tomi M, Teofilovski M,VidakoviMaksimovi B................................................................................ 295

INVALIDNOST I PSIHIJATRIJSKI KOMORBIDITETDimitrijevi I, Nei Z, urai Lj, Mandal A, Bauman S, Dimitrijevi D..... 296ULOGA SOCIJALNOG RADNIKA U REINTEGRACIJI PACIJENTA U

PORODICU I LOKALNU ZAJEDNICU PO OTPUSTU SA LIJEENJAJelii J.............................................................................................................. 296TRETMAN OSTEOPOROZE INDUCIRANE SPINALNOM LEZIJOM

Miladinovi K, Vavra - Hadiahmetovi N...................................................... 297RANO OTKRIVANJE OSTEOPOROZE NA NIVOU PRIMARNE

ZDRAVSTVENE ZATITEFilipov P, Stankovi M..................................................................................... 298POVEZANOST PRELOMA, SMANJENE VREDNOSTI VITAMINA D I

KOTANE MINERALNE GUSTINE KOD POSTMENOPAUZALNIH

ENAPandrc Lj, Filipovi B, Stepi T....................................................................... 299EVALUACIJA JAVLJANJA OSTEOPOROZE KOD

POSTMENOPAUZALNIH ENAPetrui T, Bokovi M, Petrovi S, Mandi N, Manojlovi M....................... 300EFEKTI VAKUUM VREE U TERAPIJI POSTMENOPAUZALNEOSTEOPOROZE

Stefanovski G, Stefanovski M, Popovi T, Markovi S................................... 301EFIKASNOST VEBI ZA STABILIZACIJU VRATA U LEENJU BOLAU VRATU

Civkaroski D ..................................................................................................... 302REHABILITACIJA NAKON POVREDE KIMENOG STUBA

LaziLj, Zlatanovi D, Marinkovi O, Risti T, Stankovi A......................... 303VERTIKALIZACIJA PACIJENTKINJE SA SEKUNDARNIM

DEPOZITIMA U TORAKALNOM SEGMENTU KIMENOG STUBA KADA I ZATO?urovi Manojlovi Lj..................................................................................... 303NAKON JEDNE GODINE POTRAGA ZA DIJAGNOZOM JO TRAJE -FIZIJATAR U SIMPTOMATSKOJ TERAPIJI


13/337

13

Peji - Bugarski N, Stankovi M..................................................................... 304ERYTHEMA NODOSUM-PRIKAZ SLUAJAZori Z, Zori-Blagojevi S.............................................................................. 305PRIBOJSKA BANJA-ZNAAJ BALNEOTERAPIJEeri D, Anii G, Bukva Z............................................................................. 306POSLEDICE NEPRIMENJENE BCG VAKCINE U PORODILITUStojkovi N, Sremevi N................................................................................. 307UTICAJ ETAPNE FIBROTOMIJE PO ULIZIBATU NA KONTROLU

SPASTICITETA KOD CEREBRALNE PARALIZE - PRIKAZ

PACIJENTA

Gaji - Jovanovi S, Bokovi M..................................................................... 308MOGUNOST PROCENE STEPENA EKVINOVARUS DEFORMITETASTOPALA NA OSNOVU ZASTUPLJENOSTI RECESIVNIH

FENOTIPSKIH OSOBINA OVIH ISPITANIKA

Nikoli D, Petroni IREHABILITACIJA PACIJENATA SA OBOLJENJEM MOYAMOYA

Sekuli A, Stevanovi S, Milievi S............................................................... 309PRIKAZ PACIJENATA SA ANGELMANOVIM SINDROMOM

Nikoli N, urii Z, Vidakovi M, Bokovi M............................................ 310DUINA FIZIKALNE TERAPIJE KOD PACIJENATA SASUPRAKONDILARNIM PRELOMOM HUMERUSA U ODNOSU NA

PRISUSTVO NEUROVASKULARNIH OTEENJA

Kostadinovi M, Petroni IFIZIKALNA TERAPIJA NAKON OPERATIVNOG LEENJAKONGENITALNE DISLOKACIJE PATELE - PRIKAZ SLUAJAMitrovi D, Stevanovi V, Panteli S, okicR, Petkovi A, Jovanovi V..... 311UTICAJ VIDEO - ELEKTRONSKIH UREAJA NA NASTANAKDEFORMITETA KIME I GRUDNOG KOA KOD DJECEPREDKOLSKOG UZRASTAZubovi A, Pai M, Beirovi S................................................................. 312 M, TN..................................................................................... 313UPOREDNI PRIKAZ DEFORMITETA KITANO ZGLOBNOGSISTEMA KOD PREDKOLSKE DECE 1994 I 2009. GODINE

Maleev S, Stepi T, Pandrc Lj......................................................................... 314KOMPARATIVNI PRIKAZ UESTALOSTI TELESNIHDEFORMITETA KOD KOLSKE DECE U PERIODU ZA TRI GODINEPetrui T , Bokovi M, Petrovi S, Mandi N, Vasovi Z............................. 314LOE DRANJE TELA, DEFORMITETI KIMENOG STUBA IKVANTIFIKACIJA KARAKTERISTIKA DINAMIKIH EMGPARAMETARA KOD ADOLESCENATA SPORTISTA I NESPORTISTA


14/337


15/337

15

TEMA I

DEIJA REHABILITACIJA: TORTIKOLIS

TORTICOLLIS IN CHILDHOOD

Gulseren Akyuz, M.D., Prof.

Marmara University Medical School, Department of Physical Medicine and

Rehabilitation, Turkey

Torticollis is used commonly to describe a condition in which thesternocleidomastoid muscle (SCM) is effectively shortened on the involved side,leading to ipsilateral tilt and contralateral rotation of the face and chin. In the caseof torticollis the physician should investigate presence of some other pathologicconditions that can accompany. These are C1 and C2 bone abnormalities, atlanto-occipital abnormality, congenital neck skin web, hip dysplasia, metatarsusadductus, pes equinovarus, Erbs palsy, lower extremity rotator positionalanomaly or scoliosis.Differential diagnosis of torticollis in children assemblyunder three causes. First is the local causes which are congenital (Muscular,cervical muscle hypertrophy or absence, spina bifida, arnold- chiari syndrome,

cervical vertebral abnormalities, Klippel- Feil syndrome), otolaringological,eusophageal reflux, traumatic causes (Birth trauma, cervical fracture, dislocation,claviculer fracture, subarachnoidal hemorrage, epidural hematoma), spinal cordtumors, juvenile rheumatoid arthritis. Second is the compensatory causes whichare strabismus due to fourth cranial nerve paralysis, congenital nystagmus,

posterior fossa or cervical spinal tumor. Third is the central causes which arecervical torsion dystonia, adverse effects of drugs (tardive dyskinesia) andcerebral palsy. Radiographs of cervical spine (It is difficult to interpret until 12-18months of age) should be obtained in order to rule out congenital vertebralabnormalities. In the case of vertebral abnormality, deformity become obvious andtight, SCM muscle is not contracted and spastic, there is no history of recentthroat infection. Its treatment is palliative.

Congenital muscular torticollis is a common musculoskeletalimpairment of infancy that emerges from unilateral tightness and shortening ofthe SCM muscle, the pathogenesis of which remains to be fully clarified. It can

be realised at birth or 2 months after birth. According to Mac Donaldclassification, muscular torticollis can be subdivided into three groups. Group 1is the sternocleidomastoid tumor (SMT) group, which consists of torticollis witha palpable tumor, that is, fibromatosis colli . This is a hard, movable mass within


16/337


17/337

17

uncorrected after the age of 5. Asymmetry at usage of upper extremity, grossmotor functional delay, decreased cognitive function below normal, affected

postural and balance control are also seen in these children. Head tilt of thechild can be measured with goniometer if tilt from normal position is 1-15defined as mild, 16-30 defined as moderate, if more than 30 defined as heavy.

The prevalence of CMT dictates that all newborn infants should have acomplete evaluation that includes the range of motion of the head and neck.Additionally, the SCM should be palpated for a mass or tumor. As the tumordissipates over the ensuing few weeks to months, fibrous tissue replaces thetumor, and the tilt may be manifested more easily. A complete history should be

ascertained, including birth difficulties or breech presentation. During thephysical examination, visual field tracking and response to sound should bechecked to rule out gross ophthalmologic or auditory causes. Additionally, acomplete neurologic examination should be performed. Any positives should befurther investigated to rule out nonmuscular etiologies.

Ultrasound is the imaging modality of choice for the evaluation of CMT.The normal SCM on ultrasound presents as a hypoechoic mass with echogeniclines, indicating muscle fascicles running throughout its length. The presence ofa SCM tumor affects not only the size of the muscle noted on ultrasound, butalso its signal intensity. CMT muscles tend to be more hyperechogenic. AP andlateral cervical graphy can be useful in order to exclude cervical vertebrafractures, subluxations. MRI had been regarded previously as a test to evaluate

the brain for fossa tumors, as well as the muscle for thickening and fibrosis.Contrast MRI can be used in order to exclude cranial tumors. Craniofacial andcervical vertebra anomalies can be axamined with CT. Three dimentional CTcan be used in order to evaluate craniofacial and cervical vertebra anomalies.EMG can be used to show muscle and nerve degeneration.

Approximately 5070% of SCM tumors resolve spontaneously duringthe first year of life with minimal residual deficits. Early physical therapy isinitiated if there is any lack of rotation. The protocol varies depending on the

practitioner, but the basics of the programme include an initial supervisedappointment with a therapist. Manual stretches of the neck are performed inflexion/extension, lateral flexion, as well as rotation. Before starting passivestretching exercises firstly fix the childs shoulder when lying at supine position.

Then follow these three steps. First step is touching ipsilateral shoulder withnormal side ear via lateral flexion of the neck . Second step is rotating head attranversal axis in order to approximate chin to diseased side shoulder. Third oneis applying lateral flexion and rotation stretching exercises together when head isat extension. The therapist performs 3 times per week, three sets of 15 stretches,holding the stretch for 1-5-10seconds, with a 10 seconds rest in between. Duringmanual stretching, a snapping sensation may be heard and felt. This sensation is


18/337

18

caused by tearing of the SCM and may be associated with bruising. Despite themuscle trauma, patients stil do remarkably well. Additional home activitiescarried out by the parents consisting of active positioning like showing the lightsource or tools that pique child's curiosity from the diseased side, feeding thechild from the diseased side, suckling baby at contracted side, preventing babyfrom sleeping at supine position, supporting with towel at sides in order tostimulate symmetric posture. Preferably parent make these exercises when childis sleeping and full. In order to prevent functional asymmetry givedevelopmental exercises to improve returning, reaching, sitting suitable forchilds age. If the patient is co-opere, apply cervical active assitive isometric and

isotonic exercises 4 times a day and 20 times in every session. Also ipsilateraltrapezius stretching, head and trunk posture and balance, upper extremitystrengthening, trunk muscles stretching and strengthening exercises should bedone. Exercise program should last at least 1 year. In the baby smaller than 3months of age the sucess with treatment (average treatment time is 3.2 month) is100%. The one at whom treatment started before 1year of age without the needof surgery normal neck range of motion can be supplied. At the one whom hasfacial asymmetry, greater limited neck rotation, the efficacy of PMR is low. Theoverall final success was associated with the initial rotational deficit, age at

presentation, and the clinical type. Efficacy of conservative treatment forpatients greater than 1 year of age is controversial. At the one whom treatmentstarted after 1 year of age, risk of development of facial asymmetry and

plagiocephaly is high.Cervical orthosis can be used to the patients along the day when awakewhom have no improvement at cervical lateral rotation ROM and head tilt afterapplication of at least 2 months of rehabilitation program, have more than 16head tilt at the begining of rehabilitation program. If head tilt is more than 16soft cervical collar should be used. If head tilt is more than 30 used a collar thatis made by plastic material, holding head at neutral position covering also theface of diseased side.

In order to prevent development of plagiocephaly do not position thechild to the deformed side , treat torticollis. You can use cranial molding helmet23 hours a day at first 3-4 month, later use only along night. Modification oforthosis periodically every 1-3 week is needed. Starting from 4-8 months of age,

it can be used until 18 months of age.The use of kineziotaping in treatment of torticollis is not clear yet. Tape

from contralateral SCM (left) from both heads of muscle from origin toinsertion point, apply after giving left lateral flexion and right rotation to thehead. Botulinum toxin type A is a safe and effective option for children withCMT who are unresponsive to traditional regimen of physical therapy and home


19/337

19

program. Some people thinks that it does not work due to bulky muscle andextensive fibrotic change of diseased SCM muscle.

The patients should be followed up monthly with physical examination,ultrasonography, development of facial asymmetry via photographical measuringhabitual head deviation from midline. Criteriae that you can stop follow-up arehaving less than 5 limitation at active and passive cervical lateral flexion androtation, symmetrical posture at every functional position, presence of head atmidline for at least 75% of the day and symmetry at gross motor movements.

Surgery is recommended for children whom develop facial asymmetryduring follow- up period, have no benefit from 6 month conservative treatment,

not respond after 12 months of physical therapy, have limitation of lateralflexion more than 15 or rotation more than 30. Aim of the surgery is to correctthe cosmetic deformities and provide cervical ROM. Most suitable time forsurgey is between 1-4 years of age. For resistant cases, surgical lengthening(release) of the affected muscle is indicated. The choice of unipolar comparedwith bipolar lengthening, Z lengthening, or radical resection of the SCM aredetermined by surgeons preferences, as well as to a lesser degree by the amountof SCM tightness. Unipolar lengthening at the distal end works well for mostcases. In those that re-occur, a secondary lengthening at the proximal muscle, orin effect a bipolar lengthening, is recommended. Bipolar release can be preferedin 3-5 years old children whom cant benefited from conservative treatment, hassevere deformity and is reported to be superior in older patient with recalcitrant

CMT. For good cosmetic results endoscopic approaches such as transaxillarysubcutaneouscopic sternocleidomastoid division as techniques are in evolution.If the patient is operated earlier, facial asymmetry can improve. With operationneck ROM improve but facial asymmetry and scoliosis continue. Complicationsof the surgery are accesory or facial nerve lesion, surgical area complications,superficial hematoma, recurrence, paresthesia of tongue.

In the postoperative period, the patient should wear specially designedcervical collar for 6 weeks period or torticollis brace for 3 months period. In aliterature 5-7 day simple traction which passes beneath chin and holds headturning to lesion side is recommended. Postoperative first 1 week neck exercisesshould be applied at least 2 times a day. PMR should continue 3month- 1 year.Patient should be followed up with modified lees scoring system. Chronic

sequelas of torticollis are plagiocephaly, facial deformities, degenerationcervical vertebra, radiculopathy, myelopathy, major depression.

In conclusion; CMT is the most frequent reason of torticollis in childrenand these children should be examined for concomitant deformities. If child withCMT starts treatment before one month of life, the good outcome is expected to

be in more than %98. The ones whom not benefited from conservative treatment


20/337

20

given for 6 month and has craniofacial deforrmity, can be a candidate forsurgical treatment.Predavanje po pozivuZNAAJ DIFERENCIJALNE DIJAGNOZE TORTIKOLISA U DEJEM

UZRASTUMikov A, Dimitrijevi L*

Klinika za deju habilitaciju i rehabilitaciju, Institut za zdravstvenu zatitu dece iomladine Vojvodine, Novi Sad, *Klinika za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju

Kliniki centar, Ni, R. [email protected]

Saetak:U odnosu na etiologiju tortikolis u dejem uzrastu moe se podeliti u tri velikegrupe: 1. tortikolis uzrokovan lokalnim poremeajima, 2. tortikolis kompenzatorneetiologije i 3. tortikolis centralne etiologije. Prema posmatranom uzrastu diferencijalnadijagnoza je razliita u odojadskom periodu u odnosu na stariji deji uzrast i periodadolescencije. Najei oblik tortikolisa u odojadskom uzrastu pripada grupi tortikolisauzrokovanih lokalnim poremeajima na miiima vrata. Ovi kongenitalni tortikolisi delese na: miini i posturalni tortikolis. U ovom uzrastu mogu se javiti i tortikolisi u sklopudistoninog i simptomatski rizinog razvoja, kao i benigni parkosizmalni tortikolis. Kodstarije dece tortikolis se najee javlja kao posledica atlantoaksijalne rotacije kojanastaje kao posledica traume, kod prisustva neke orofaringealne infekcije. Benigne imaligne neoplazme cervikalnog dela kimenog stuba su retki uzroci tortikolisa u dejem uzrastu, kao i cervikalna distonija koja se retko vidja u dejem uzrastu, ali moe se javiti

kod starijih adolescenata. Vano je otkriti pravi uzrok uoenog tortikolisa, jer samo nataj nain moe biti odabrana pravilna terapija, a samim tim moe se oekivati i dobaruspeh u leenju.Kljune rei: tortikolis, dijagnoza, dete

Tortikolis (od lat. torquere-iskriviti i collum-vrat) ili krivi vrat je pojavakoja ima svoj klasian opis: nepravilan poloaj glave koja je u razliitomstepenu nagnuta na jednu stranu, sa licem okrenutim na suprotnu stranu (1). Uodnosu na etiologiju tortikolis u dejem uzrastu moe se podeliti u 3 velikegrupe (2, 3, 4).1. Tortikolis uzrokovan lokalnim poremeajima-

kongenitalni uzroci kao to su miini tortikolis, hipertrofija ili odsustvo

cervikalne muskulature, spina bifida, hemivertebra i Arnold-Chiari sindrom,atlanto-okcipitalna subluksacija, atlanto-aksijalna subluksacija, kongenitalnacervikalna skolioza, Klippel-Feilov sindrom, Sprengelov deformitet,

otolaringoloki uzrocivestibularna disfunkcija, otitis media, cervikalniadenitis, retrofaringealni absces i mastoiditis,

ezofagealni refluks,tumor kimene modine,
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]


21/337

21

trauma koja je uzrokavana poroajnom tpovredom, cervikalne fraktureili dislokacije i fraktura klavikule

juvenilni reumatoidni artritis.2. Tortikolis kompenzatorne etiologije:

strabizam sa parezom IV kranijalnog ivca,kongenitalni nistagmus,tumor u zadnjoj lobanjskoj jami.

3. Tortikolis centralne etiologije:

distonija,cerebralna paraliza

cervikalna distonija.U odnosu na uzrastdiferencijalna dijagnoza je razliita u odojadskom

periodu u odnosu na stariji deji uzrast i period adolescencije (1).Najei oblik tortikolisa u odojadskom uzrastu pripada grupi

tortikolisa uzrokovanih lokalnim poremeajima na miiima vrata (1,5). U tokuklinikog pregleda deteta koje ima tortikolis, pogotovo ako se radi onovoroenetu ili odojetu, neophodno je posmatrati celo dete, a ne samo vrat.Pored ispitivanja obima pokretljivosti u vratu, preporuuje se kod ove deceuraditi i kompletan fizijatrijski pregled (koji pored pregleda glave, kimenogstuba, kukova i stopala obuhvata i ispitivanje posturalnih reakcija po Vojti, kao i

procenu spontane motorike aktivnosti po Prechtlu) kako bi se to lake mogaopronai mogui uzrok tortikolisa (6).

Kongenitalni tortikolisi dele se na: miini i posturalni tortikolis. Reiuzroci tortikolisa u odojadskom periodu takoe treba da se razmotre: okularnitotikolis (uzrokovan slabou miia oka), Sandifer`s sindrom koji nastaje kao

posledica gastroezofagealnog refluksa i benigni paroksizmalni tortikolis (1,3,7).Posturaln i i li malpozicioni torti kolis je termin koji se koristi pri opisu

pacijenata (najee novorodjenad i odojad u pva tri meseca ivota) koji imajukliniku sliku kongenitalnog miinog tortikolisa, ali bez uoljive napetosti m.SCM-a ili pojave tumefakta. Uoava se nagnutost glave na jednu stranu, aliobim pokreta je praktino uredan. Spontana motorika i neuroloki nalazodgovara uzrastu deteta. Posturalni tortikolis uvek ima benigni tok i hirurkaintervencija nikada nije indikovana.

Kod dece koja imaju kongenitalni miini tortikolis (sa ili bez tumefakta)postoji aktivno i pasivno ogranienje rotacije glave ka zahvaenoj strani, alateralne fleksije na suprotnu stranu. U pokuaju da kompenzuju prinudnipoloaj glave javlja se elevirano rame na zahvaenoj strani, te se vremenommoe razviti skolioza.Neuroloki nalaz uglavnom odgovara uzrastu deteta (5, 12,13, 14, 15, 16, 17).

Vrlo esto sa kongenitalnim miinim tortikolisom mogu biti udrueni idrugi deformiteti, to nam moe olakati postavljanje pravilne dijagnoze.


22/337

22

Posturalna okcipitalna plagiocefalijapredstavlja asimetrino izboenje elasa jedne strane, dok je sa druge strane elo zaravnjeno uz spoljoten okcipitalnideo lobanje sa iste strane sa koje se nalazi izboenje ela. Uvo sa straneplagiocefalije postavljeno je vie napred kod veine dece, donja vilica gurnutaunazad, prisutna je asimetrija obraza i oiju (5, 17).

Posturalna skoliozaje posledica asimetrinog dranja tela, a nastaje kaoposledica skraenosti miia jedne strane tela usled boravka deteta u fetalnojmalpoziciji. Poto je obino udruena sa primarnim tortikolisom konkavitettrupa okrenut je na stranu tortikolisa. Ovo je poznato kao fenomen "kifle" kojiopisuju Bani M. I Nikoli V. 1981 (5, 13).

Razvojni poremeaj kuka (RPK) moe biti udruen sa drugimkongenitalnim posturalnim deformitetima kao to su tortikolis, skolioza, deformitetistopala, genua rekurvata, asimetrija lica i plagiocefalija. Ultrazvuni pregled jemnogo senzitivniji metod u dijagnostici RPK nego klinika procena (5, 17).

Posturalni deformiteti stopala najee su posledica intrauterinemalpozicije, mada redje mogu se javiti i u okviru nekih oboljenja. Pescalcaneovalgus je klasian deformitet nastao usled malpozicije. Metatarsusadductus je neto redji posturalni deformitet stopala, dok se pes equinovarus odsvih deformiteta stopala najree javlja u sklopu malpozicije, ali je mnogo eikod dece koja imaju oteenje centralnog motornog neurona (5, 6).

Znaajnu grupu predstavljaju i tortikolisi koji se javljaju kod odojadi usklopu simptomatski rizinog razvoja koji e kasnije prerasti u cerebralnu

paralizu. Pri klinikom pregledu prisutni su znaci tortikolisa, ali obino jepasivno uredan obim pokreta u vratu, bez drugih znakova malpozicije(plagicefalija, funkcionalnih deformiteta stopala). Meutim, kod ove decespontana motorika odstupa od uobiajene za dati uzrast (procena spontanemotorike novoroenadi i odojadi po Prechtlu), a neuroloki pregled najeeukazuje na oteenje centralnog motornog neurona (varijabilan segmentni tonusdo hipertonije, aksijalna hipotonija, fleksioni obrazac na gornjim, a ekstenzornina donjim ekstremitetima, abdnormalne posturalne reakcije po Vojti) (5,6).

U ovim sluajevima potrebno je paljivo i kontinuirano posmatranjeodojadi, sa posebim akcentom na kvalitet spontane motorike. Na ovaj nain,moe se vrlo rano napraviti diferencijalna dijagnoza izmeu kongenitalnogmiinog tortikolisa i tortikolisa koji se javlja u sklopu oteenja centralnog

motornog neurona. Ovo je vrlo znaajno zbog izbora terapije koja e se primeniti. Potrebno je izdvojiti i tortikolise kod odojadi koji se javljaju u sklopu

distonine faze razvoja (prema V. Vojti distonina faza razvoja je normalan,prelazni period u prva tri meseca ivota i postepeno se gubi najkasnije do krajaetvrtog meseca). U toku klinikog pregleda odojeta pored tortikolisa i pasivnoouvanog obima pokreta u vratu, uoava se na ledjima nesiguran poloaj, dok jena stomaku prisutna stabilnost.


23/337

23

Kod patolokog razvoja distonina faza se odrava i nakon etvrtog mesecai jasnije je izraena ako su posturalni elementi vie oteeni. Tada su prisutnidistonini ataci kada u poloaju na stomaku glava lei na podlozi asimetrino,oslonac je na podlakticama ili je glava visoko odignuta od podloge i nemarazvijenog balansa kada govorimo o tzv. opistotonom dranju. U sluajudistonine faze razvoja koja se javlja kao normalan, prelazni period u razvojuodojeta, spontana motorika i posturalne reakcije po Vojti mogu minimalnoodstupati od uobiajenog za dati uzrast, ali ne ukazuju na mogunostabnormalnog razvoja. I ova deca zahtevaju kontinuirano praenje, radi odluke oeventulanom ukljuivanju na habilitacioni tretman (5,6).

Kao poseban oblik izdvaja sebenigni paroksizmalni tortikolis. Kod deceprvi je opisao Snyder 1969. godine. Ova vrsta tortikolisa je karakteristina to sepojavljuje u ranom uzrastu dece i nestaje spontano bez terapije. Ataci tortikolisase javljaju iznenada i ponavljaju se, obino prelaze sa jedne strane vrata nadrugu, a epizode traju nekoliko sati do nekoliko dana. Ataci mogu biti praenipovraanjem, razdraenou, ataksijom. Patogeneza benignog paroksizmalnogtortikolisa jo nije razjanjena. Elektromiografski pregled ukazuje da j e ovajtortikolis distoninog karaktera.

Dijagnoza ove vrste tortikolisa moe se postaviti kliniki, ali u nekimsluajevima potrebno je iskljuiti postojanje tumora zadnje lobanjske jame,cervikalne dislokacije, one paralize, distonije koje se javljaju kao nuzpojavanekih lekova ili Sandifer sindroma. Benigni paroksizmalni tortikolis obino

spontano nestaje u uzrastu od jedne do pet godina (5, 6).Kod starije dece tortikolis se najee javlja kao posledicaatlantoaksijalne rotacije koja nastaje kao posledica traume, kod pisustva nekeorofaringealne infekcije. Retrofaringealni absces i piogeni cervikalni spondilitissu redji uzroci koji dovode do pojave tortikolisa (1, 8, 9).

Kod intermitentnih tortikolisa koji su udrueni sa glavoboljom,povraanjem ili neurolokim simptomima koji nekada ne moraju biti dominantniu klinikoj slici u diferencijalnoj dijagnozi mogueg uzroka tortikolisa trebarazmatrati i tumore zadnje lobanjske jame. Benigne i maligne neoplazmecervikalnog dela kimenog stuba su retki uzroci tortikolisa u dejem uzrastu, kaoi cervikalna distonija koja se retko vidja u dejem uzrastu, ali moe se javiti kodstarijih adolescenata (1, 10).

Dijagnoza kongenitalnog miinog tortikolisa bazira se na klinikompregledu pri emu moe da se palpira tumefakt unutar m.sternocleidomastoideusa (m. SCM-a) ili samo difuzno zadebljanje zahvaenogmiia. Od dijagnostikih procedura u cilju postavljanja tane dijagnoze mogu sekoristiti i ultrazvuni pregled (UZ) miia vrata, a redje rentgenski snimak(RTG) cervikalnog dela kimenog stuba ili nuklearna magnetna rezonanca(NMR) cervikalnog dela (6).


24/337

24

Ukoliko postoji pozitivna perinatalna anamneza pri pregledunovorodjeneta ili odojeta mogu biti uoeni: posturalni sindrom tj. tortikoliskoji se javlja u sklopu distoninog motorikog razvoja, fraktura klavikule,

paraliza pl. brahijalisa (7). U nekim sluajevima perinatalna anamneza moe bitinegativna, ali se u toku pregleda ee novorodjeneta, ali i kod odojeta moeuoiti zadebljanje ili tumefakt na m. SCM, kada se na osnovu klinike slike i UZmiia vrata moe postaviti dijagnoza miinog tortikolisa (7, 12, 13).

Kada postoji vee ogranienje obima pokreta u vratu, bez oitih znakovamiinog tortikolisa poeljno je uraditi RTG snimak cervikalnog dela kime. Ukonsultaciji sa ortopedom mogu biti uoene razliite malformacije, nestabilnost i

bazilarna impresija (6, 12).Kod vee odojadi ukoliko ne postoje podaci o postojanju kongenitalnogmiinog tortikolisa, roditelji daju podatak o pojavi tortikolisa nakonnovorodjenakog perioda, u klinikom nalazu nema veeg ogranienja obimapokreta u vratu, predlae se konsultacija oftalmologa i ORL specijaliste. Ako suovi nalazi uredni, a i dalje je prisutan tortikolis trebalo bi uraditi konsultacijudejeg neurologa koji e na osnovu klinike slike i neurolokog pregleda odluitida li je potrebna dalja dijagnostika (kompjuterizovana tomografija glave ili

NMR mozga) (6,12).Zakljuak: Tortikolis je samo simptom i zbog toga je izuzetno vano na vremeotkriti pravi uzrok uoenog tortikolisa. Ukljuivanje u fizikalnli tretman poprincipu "za svaki sluaj" apsolutno nije indikovano dok se ne utvdi tana

etiologija tortikolisa. Samo na taj nain moe biti odabrana pravilna terapija, asamim tim moe se oekivati i dobar uspeh u leenju.

LITERATURA

1. Herman MJ. Torticollis in infants and children: common and unusual causes. InstrCourse Lect 2006; 55: 647-53.2. Vranjeevi D. Diferencijalna dijagnoza u neurologiji. Beograd, 1995, 480.3. Vimmeren L, Helders P, Adrichem L, Engelbert R. Diagnostic strategies for theevaluation of asymmetry in infancy: a review. Eur J Pediatr 2004; 163: 185-191.4. Hasegawa J, Tateda M, Hidaka H, Sagal S, Nakanome A, Katagire K, Seki M,Katori Y, Kobayashi. Retropharyngeal abscess complicated with torticollis: case reportand review of the literature. Tohoku J Exp Med 2007; 213: 99-104.5. Mikov A. Torticollis in infant. Am Fam Physic. 2007; 76 (8): 1197-8.

6. Mikov A. Tortikolis kod dece: diferencijalna dijagnoza i tretman. Pedijatrija danas(supl 1) 2011; 7: 10-17.7. Peyrou P, Mouiles D. Torticollis in children: diagnostic approach. Arch Pediatr2007; 14 (10): 1264-70.8. Savi K, Mikov A. Rehabilitacija u dece i omladine. Novi Sad, Ortomedics. 2007.9. Abdur-Rahman L, Cameron B. Sternomastoid tumor of infancy and congenitalmuscular torticollis. In Amehe E, Bickler S, Lakhoo K, Hwomeh B, Poenaru D.


25/337

25

Pediatric Surgery: a comprenhensive text for Africa. Seatle (USA) Global Help. 2010:248-253.10. Lowry KC, Estroff JA, Rahbar R. The presentation and management offibromatosis colli. Ear Nose Throat J 2010; 89(9):E4-8.11. Rogers GF, Oh AK, Muliken JB. The role of congenital muscular torticollis in thedevelopment of deformational plagiocephaly. Plast Reconstr Surg 2009;123(2): 643-52.12. Rosman NP, Douglass LM, Shariff UM, Paolini J. The neurology of benign

paroxysmal torticollis of infancy: report of 10 new cases and review of the literature. JChild Neurol 2009; 24 (2): 155-60.13. Wei JL, Schwwartz KM, Weaver AL, Orvidas LJ. Pseudotumor of infancy andcongenital muscular torticollis: 170 cases. Laryngoscope 2001; 11(4): 688-95.14. Minihane KP, Grayhack JJ, Simmons TD, Seshadri R, Wysocki RW, Sarwark JF.Developmental dysplasia of the hip in infants with congenital muscular torticollis. Am JOrthop 2008; 37(9): 155-8.15. Losee JE, Mason AC, Dudas J, Hua LB, Mooney MP. Nonsynostotic occipital

plagiocephaly: factors impacting onset, treatment, and outcomes. Plast Reconstr Surg2007; 119 (6): 1866-73.16. Mikov A., Mikov I, Gajdobranski Dj. Incidence and outcomes of breech

presentation at term in newborns with congenital postural deformities. Int J Gyn Obstet2005; 91(1): 67-817. von Heideken J, Green DW, Burke SW, Sindle K, Denneen J, Haglund-Akerlind Z,Widmann RF. The relationship between developmental dysplasia of the hip andcongenital muscular torticollis. J Pediatr Orthop 2006; 26(6): 805-8.

SummaryTHE IMPORTANCE OF TORTICOLLIS DIFFERENTIAL DIAGNOSIS INCHILDREN

Mikov A, Dimitrijevi L*Clinic of Child Habilitation and Reh., Ins. of Child and Youth Health Care of Vojvodina,Novi Sad, *Clinic of Physical Medicine and Rehabilitation, Clinic Centar, Nis, Serbia

[email protected] to etiology we can divide torticollis in three groups: 1. local etiology, 2.compensatory etiology and 3. central etiology. In relation to the age differentialdiagnosis is different in infants period compared to the older child's age andadolescence.The most common form of torticollis in infants age belongs to the torticolliscaused by local disturbances in the neck muscles.These congenital torticollis are dividedinto: muscular and postural torticollis. In this age torticollis may also occur during

distonic and symptomatic risk development as well as benign paroxysmal torticollis.Torticollis in older children usually occurs as a result of atlantoaxial rotation that occursas a result of trauma or the presence of an oropharyngeal infection. Benign andmalignant neoplasms of the cervical spine are rare causes of torticollis in children,cervical dystonia is rare in children but may occur in older adolescents. It is important todiscover the real cause of the observed torticollis, only in this way can be selected thecorrect therapy, and therefore can be expected good success in the treatment.Key words: torticollis, diagnosis, child


26/337

26

Predavanje po pozivuKONGENITALNI MIINI TORTIKOLIS

ETIOLOGIJA; KLINIKA SLIKA I DIJAGNOZAStevanovi S

Klinika za rehabilitaciju Dr Miroslav Zotovi, Beograd, R. [email protected]

Saetak: Klinika klasifikacija kongenitalnog miinog tortikolisa podrazumeva trigrupe: tortikolis sa sternomastoidnim tumorom, miini tortikolis i posturalni tortikolis.Kongenitalni tortikolis esto prati sekundarna plagiocefalija, asimetrija lobanje, najeeu temporokcipitalnom delu, asimetrija lica, izmenjen poloaj une koljke. Po

dosadanjim klinikim istraivanjima, ogranienje rotacije vrata vee od 150 dominirakod dece sa sternomastoidnim tumorom, dok je najmanji stepen ogranienja prisutan ugrupi dece sa posturalnim tortikolisom. Prirodan tok posturalnog tortikolisa je uvek

benigni i po veini autora razreava se tokom prvih nekoliko meseci. Za razliku odposturalnog, kod druge vrste tortikolisa iznosi se razliiti procenat klinikihkomplikacija u vidu rezidualne napetosti sternokleidomastoidnog miia. Prosean

period trajanja terapijskog tretmana je oko sedam meseci za decu sa sternomastoidnimtumorom i oko etiri meseca za miini tortikolis.

Kljune rei: tortikolis, etiologija, dijagnoza

Tortikolis na latinskom znai "uvrnuti vrat" i prvi put je opisan odstrane Tubby- 1912 godine, kao "deformitet, urodjen ili steen, koji se

karakterie lateralnom inklinacijom glave i ramena sa torzijom vrata idevijacijom lica"23. Termin "kongenitalni miini tortikolis" koristi se u opisuurodjenog deformiteta, primarno nastalog skraenjem sternokleido-mastoidnogmiia2,4,5,6,11,13. Prevalenca ovog deformiteta kree se od 0.3% do 2%3,6,7,14,22,23.

Etiologija

Uzrok ovog deformiteta u literaturi se iznosi vie pretpostavki: traumasternokleidomastoidnog miia20, venska okluzija sa ishemijom u miiu21,nasledna predispozicija, neurogeni razvoj disbalansa, infekcija, intrauterini ili

perinatalni kompartment sindrom8. Nastanak tumefakta kod tortikolisa sasternomastoidnim tumorom objanjava se perinatalnom lezijom, koja dovodi dostvaranja hematoma unutar miinog tela. Kasnije se hematom fibrozno

organizuje i dovodi do kontrakture tog miia. Nakon to dostigne maksimalnuveliinu, tumefakt se postepeno resorbuje tokom prve godine ivota, to dovodi ido poputanja miine napetosti. Meutim, kod nekih pacijenata vei delovimiia mogu ostati fibrotini22.

Predpostavlja se da miini tortikolis bez tumefakta nastaje kaoposledica disproporcije u konfiguraciji materice, poloaja ploda i disbalansa urazvoju miofibrila i vezivnog tkiva u miiu, kada dolazi do pojave kontrakture


27/337

27

sternokleidomastoidnog miia. Mehanizam nastanka posturalnog tortikolisaslian je prethodnom, sa tom razlikom da je malpozicija najverovatnije kraegtrajanja i u kasnijem intrauterinom periodu, tako da ne dolazi do teegporemeaja razvoja miofibrila i veziva u miiu i ne dolazi do pojavekontrakture teeg stepena.

Klinika slikaNajea klinika manifestacija kongenitalnog miinog tortikolisa je

nepravilan poloaj glave sa odredjenim stepenom laterofleksije na stranizahvaenog miia i licem rotiranim u suprotnu stranu. McDonald17je predloio

podelu dece sa ovim poremeajem u dve grupe: sa sternomastoidnim tumorom isa napetim sternokleidomastoidnim miiem, ali bez kliniki prisutnog tumora,koji je nazvao "miini tortikolis". Medjutim, danas klasifikacija kongenitalnogmiinog tortikolisa podrazumeva tri klinike grupe: tortikolis sa tumefaktom(kliniki palpabilan sternomastoidni tumor), miini tortikolis (kliniki nategnuti istanjen sternomastoidni mii) i posturalni tortikolis (posturalno naginjanjeglave i kliniki znaci tortikolisa, ali bez napetosti ili tumefakcije)15,17,11.Tumefakt se esto prepoznaje kao vrsta, glatka, pokretljiva tvorevina ispodkoer. Uoava se u uzrastu od jedne do etiri nedelje, u veliini koja varira od 1 -3cm u najveem transverzalnom dijametru. Histopatoloki, radi se onagomilavanju fibroblasta i kolagena oko atrofinih miofibrila i pojavekolagenih vlakana oko lediranih miinih vlakana i zona hemoragije22. Lokacija

tumefakta u miiu moe biti cefalina, u srednjoj ili kaudalnoj treini ili ducelog miia. Kongenitalni tortikolis esto prati sekundarna plagiocefalija,asimetrija lobanje, najee u temporookcipitalnom delu, asimetrija lica,izmenjen poloaj une koljke.

Preporueno je da se ogranienje pasivne rotacije glave i vrata smatraznaajnim, ako je vee od 150normalnog obima1,2,3,9. Izneto je da ogranienjerotacije vrata vee od 150dominira kod dece sa sternomastoidnim tumorom, dokje najmanji stepen ogranienja prisutan u grupi dece sa posturalnim tortikolisom.Takodje je uoeno da je kod dece sa ogranienjem rotacije preko 150 veaincidenca karline prezentacije i vakum ekstrakcije.

Prirodan tok posturalnog tortikolisa je uvek benignog karaktera i poveini autora razreava se tokom prvih nekoliko meseci11. Za razliku od

posturalnog, kod druge dve vrste tortikolisa iznosi se razliit procenat klinikihkomplikacija u vidu rezidualne napetosti sternokleidomastoidnog miia. I akoje taj procenat uvek manji od 40% od ukupno leene dece, u obe grupetortikolisa, hirurko leenje se indikuje u priblino istom procentu, od 9 -12%12,18,9. Dui tok leenja najee je uslovljen postojanjem tumefakta,uspostavljanjem dijagnoze u kasnijem uzrastu, komplikacijama pri rodjenju,zahvaenou desne strane i postojanjem ogranienja rotacije veeg od 15


28/337

28

stepeni1,6,10,12,15,16,19. Ipak, kod veine ove dece dobar terapijski efekat se postieunutar prve godine ivota11,15,17,18.

Dijagnoza kongenitalnog miogenog tortikolisa

Dijagnoza se postavlja na osnovu klinike slike i klinikog pregleda.Podaci iz literature pokazuju da se dijagnoza u proseku postavlja u uzrastu dojednog meseca kod postojanja tumefakta, do treeg meseca za miini tortikolis,a do etvrtog za posturalnih tortikolis1,2,9. Kliniki pregled se izvodi inspekcijom

palpacijom i manipulacijom uz testove antigravitacione kontrole glave kroztipine poloaje. Dete se pregleda u celini, zbog potencijalnih pridruenih

kongenitalnih deformiteta. Nephodno je da dete pri pregledu bude smireno, kakobi se adekvatno procenile poloajne reakcije. Inspekcijom se moe konstatovatistepen naginjanja glave, asimetrija lobanje i lica, kao i poloaj tela u celini.Inspekcija se izvodi u supiniranom i proniranom poloaju. Pasivna pokretljivostispituje se dovodjenjem glave do maksimalno mogueg obima pokretalaterofleksije i horizontalne rotacije sa detetom u supiniranom poloaju.Tabela 1. Procena teine kongenitalnog miinog tortikolisa

Kategorija 3

poena

2 poena 1 poena 0 poena

Deficit rotacije 15

Ogranienje bonognaginjanja

15

Kraniofacijalnaasimetrija

Nema Blaga Umerena Jaka

Rezidualno naginjanje Nema Lateralno LateralnoKlavikularno

KlavikularnoSternalno

Nagnutost glave (nema,lateralno, klavikularnoili sternalno)

Nema Blago Umereno Izraeno

Subjektivan procenaroditelja (kozmetska ifunkcionalna)

Odlian Dobar Zadovoljavajui Lo

Ukupan rezultat15-18 - odlian, 12-15 - dobar, 5-11 - zadovoljavajui,


29/337

29

motornog razvoja. U sklopu klinike procene belee se podaci o stepenunagnutosti glave, aktivnom i pasivnom obimu rotacije i laterofeksije glave,facijalnoj asimetriji, veliini tumefakta i vremenu resorpcije tumora, kao ibilokojoj komplikaciji kao to je ekhimoza ili fraktura klavikule.

Na osnovu veeg broja klinikh istraivanja, predloena je tabelaparametara klinike procene sa numerikom klasifikacijom teine kongenitalnogmiogenog tortikolisa. (Tabela 1)

Terapija se smatra uspeno zavrenom kada je postignut normalan obimpokreta ili ogranienje laterofleksije i rotacije galve ne vee od 5 stepeni14,18.

Literatura

1. Binder H, Eng GD, Gaiser JF, Koch B. Congenital muscular torticollis: results ofconservative management with long-term follow-up in 85 cases. Arch Phys MedRehabil. 1987;68:222-52. Canale ST, Griffin DW, Hubbard CN. Congenital muscular torticollis: a longtermfollow-up. J Bone Joint Surg Am. 1982;64:810-63. Cheng JC, Au AW. Infantile torticollis: a review of 624 cases. J PediatrOrthop.1994;14:802-84. Chandler FA, Altenberg A: Congenital muscular torticollis.JAMA 1944;125:476-4835. Colonna PC: Congenital torticollis. Virginia Medical Monthly, 1927; 53:794-7966. Coventry MB, Harris LE: Congential muscular torticollis in infancy: Someobservations regarding treatment. J Bone Joint Surg, [Am] 1959; 41-A:815-8227. Dunn PM. Congenital sternomastoid torticollis: an intrauterine postural deformity.

[abstract]. Arch Dis Child. 1974;49:8248. Davis JR, Wenger DR, Mubarak SJ: Congenital muscular torticollis: Sequela ofintrauterine or perinatal compartment syndrome. J Pediatr Orthop 1933;13:141-1479. Emery C. The determinants of treatment duration for congenital muscular torticollis.Phys Ther. 1994;74:921-910.Ferkel RD, Westin GW, Dawson EG, Oppenheim WL. Muscular torticollis. Amodified surgical approach. J Bone Joint Surg Am. 1983;65:894-90011.Hulbert KF. Congenital torticollis. J Bone Joint Surg Br. 1950;32:50-912.Jones PG. Torticollis in infancy and childhood. Sternomastoid fibrosis and thesternomastoid tumour. Springfield, IL: Charles C Thomas; 1968. p 3-1613.Lidge RT, Betchtol RC, Lambert CN, et al: Congenital muscular torticollisEtiology & pathology. J Bone Joint Surg [Am] 1957; 39-A:1165-118214.Ling CM, Balanchandran N. A prospective study of sternomastoid tumour in a closed

community. Proceedings of the 10th Singapore Malaysia Congress of Medicine; 1975. p 233-615.Ling CM, Low YS. Sternomastoid tumor and muscular torticollis. Clin Orthop.1972;86:144-5016.Leung YK, Leung PC. The efficacy of manipulative treatment for sternomastoidtumours. J Bone Joint Surg Br. 1987;69:473-817.Macdonald D. Sternomastoid tumour and muscular torticollis. J Bone Joint Surg Br.1969;51:432-43


30/337

30

18.McDaniel A, Hirsch BE, Kornblut AD, Armbrustmacher VM. Torticollis in infancyand adolescence. Ear Nose Throat J. 1984;63:478-8719.Morrison DL, MacEwen D. Congenital muscular torticollis: observations regardingclinical findings, associated conditions, and results of treatment. J Pediatr Orthop.1982;2:500-520.Middleton DS: The pathology of congenital torticollis. Br J Surg 1930; 18:188-20421.Suzuki S, Yamamuro T, Fujita A. The aetiological relationship between congenitaltorticollis and obstetrical paralysis. Int Orthop. 1984;8:175-8122.Tang S, Liu Z, Quan X, Qin J, Zhang D. Sternocleidomastoid pseudotumor of infantsand congenital muscular torticollis: fine-structure research. J Pediatr Orthop.1998;18:214-823.Tubby AH. Deformities, including diseases of the bones and joints. A textbook oforthopaedic surgery. 2nd ed. London: Macmillan; 1912. p 5624.Whitman R: Observations on torticollis, with particular reference to the significanceof the so-called haematoma of the sterno-mastoid muscle. TransAm Orthop Assn1981;4:293-307

SummaryCONGENITAL MUSCULAR TORTICOLIS

ETIOLOGY, CLINICAL SIGNS AND DIAGNOSIS

Stevanovi S.Clinic for rehabilitation Dr Miroslav Zotovic, Belgrade

Clinical clasiffication of congenital muscular torticolis describe three specific groups:torticolis with sternomastoid tumor, muscular torticolis and postural torticolis.

Congenital muscular torticolis is always accompained with secundary plagiocephaly,skull asymetry, most often in temporo-occipital region, face asymetry and earmalposition. Rotation limits greater than 150is dominant in children with sternomastoidtumor, while this limitation is much lesser in postural torticolis. It is wadely stated that

postural torticolis has benign history and outcome, while other forms has differentclinical complications like residual tense of sternocleidomastoid muscle. Average periodof terapy is around seven months for torticolis with sternomastoid tumor and fourmonths for muscular torticolis.Key words: torticolis, etiology, diagnosisPredavanje po pozivu

BENIGNI PAROKSIZMALNI TORTIKOLIS

Dimitrijevi L1,Mikov A2, ivkovi V1, olovi H11Medicinski fakultet Ni, Klinika za fizikalnu medicinu, rehabilitaciju i protetiku

KC Ni; 2Medicinski fakultet Novi Sad, Institut za zdravstvenu zatitu dece iomladine Novi Sad, R. Srbija

[email protected]

Saetak. Benigni paroksizmalni tortikolis (BPT) je funkcionalni poremeaj nepoznateetiologije koji se karakterie epizodama abnormalne rotacije i inklinacije glave na jednustranu, a javlja se u ranom detinjstvu u zdrave dece. Prepoznavanjem benignog
mailto:[email protected]:[email protected]


31/337

31

paroksizmalnog tortikolisa i poznavanjem njegovog klinikog toka, izbegavaju senepotrebne i neprijatne dijagnostike i terapijske procedure i umiruje roditeljski strah.

Kljune rei: benigni paroksizmalni tortikolis, dete

Uvod. Benigni paroksizmalni tortikolis (BPT) prvi je opisao Snyder 1969.godine(1). Nakon toga opisano je jo oko stotinu sluajeva. BPT se karakterierekurentnim epizodama abnormalne rotacije i inklinacije glave na jednu stranu.Veoma esto praen je asimetrinim poloajem trupa i karlice ija je osovinaflektirana u istu stranu (tortipelvis)(2). Javlja se u ranom detinjstvu, najee uprvih 8 meseci ivota i spontano nestaje izmeu 3. i 5. godine, kod dece kojaimaju potpuno normalan psihomotoriki razvoj. Benigni paroksizmalni tortikolis

javlja se ee kod devojica nego kod deaka (3:1).Etiologija i patogenezanisu razjanjene, mada postoje pretpostavke da se radi ovestibularnoj disfunkciji ili genetskoj predispoziciji. Nikoli i Bani opisali su1989. godine ovaj sindrom kao paroksizmalni alternantni tortikolis (PAT) urazvojnom dobu i pretpostavili da se radi o paroksizmalnoj prevagi tonusaaksijalne muskulature koja nastaje kao verzija sazrevanja motorike i posebnobazinog tonusa, pod uticajem viih struktura CNS-a, pre svega labirinta, apotom bazalnih ganglija (3).

Postoje i izvesni dokazi da je re o genskoj mutaciji na 19. Hromozomu(4): Griffin i sar. 2002 godine opisali su etvoro dece sa benignim

paroksizmalnim tortikolisom. Kod dvoje dece postojao je podatak o prisutnoj

migreni u starijih roaka koja je vezana za mutaciju CACNA1A gena na 19hromozomu. Na osnovu toga zakljuili su da BPT moe biti ekvivalnet migreneu detinjstvu i da predstavlja svojevrsnu auru migrene u kasnijim godinama.Dijagnozai diferencijalna dijagnoza moe biti teka kod prvog napada, posebnokada se tortikolos javi u pvim danima ivota. Neuroloki nalaz, rutinskelaboratorijske analize krvi i urina, ultrazvuni nalaz, magnetna rezonanca ikompjuterizovana tomografija mozga, elektroencefalogram, potpuno su uredni,kao i elektromiografija miia sternocleidomastoideus-a (5). U anamnezi seesto dobije podatak da jedan ili vie krvnih srodnika deteta pati od glavobolja,migrene ili kinetoza. Istraivanja su pokazala da kod BPT ne postoje oteenjamozga koja se mogu dijagnostikovati ovim pregledima, te da je nepotrebnoizlagati decu suvinim i neprijatnim dijagnostikim metodama. Veina autora

ima stav da su klinika slika i periodino ponavljanje bolesti dovoljni kriterijumiza postavljanje dijagnoze (6, 7, 8).Diferencijalno dijagnostiki u obzir dolaze distonine reakcije na

lekove, deformiteti cervikalne kime, miogeni tortikolis, tumori mozga (9),Sandifer sindrom i drugo. Kada se ustanovi ciklina priroda bolesti, kao inormalan neuroloki nalaz, dijagnoza postaje relativno laka.


32/337

32

Klinika slika. Napadi BPT obino poinju iznenada, bez prodromalnihsimptoma ili specifinih favorizujuih faktora, u jutarnjim satima, neposrednonakon buenja. Trajanje varira od nekoliko minuta do nekoliko dana, a najdue30 dana. U toku napada esto se registruje bledilo lica, povraanje, abnormalanpoloaj donjeg ekstremiteta, ataksija. Nakon uspavljivanja simptomi nestaju, dabi se ponovo javili sa buenjem.

Napadi se javljaju periodino, jednom u 3-4 nedelje u prvoj godiniivota, da bi se kasnije proredili i prestali do 5. godine. U novijoj literaturi moese nai podatak da BPT predstavlja pedijatrijsku migrenu, tj. da 70% dece unapadu tortikolisa ima glavobolju, to je teko dokazati posebno u prvim

mesecima ivota.Kod starije dece glavobolja se sree za vreme napada u oko60% sluajeva, dok oko 20% ima vertiginozne smetnje to se objanjavavestibularnom disfunkcijom (10, 11, 12).Terapija.Primena lekova i fizikalne terapije kod BPT nema efekta. Najvanije jeobjasniti roditeljima dobru prognozu i benignu prirodu bolesti.Prognoza.Smatra se da postoji velika verovatnoa da deca sa BPT u adultnomdobu pate od migrenoznih glavobolja, ekvivalenata migrene ili kinetoza. Dokazove pretpostavke zahteva prospektivna istraivanja.Zakljuak.Prepoznavanjem benignog paroksizmalnog tortikolisa i poznavanjemnjegovog klinikog toka, izbegavaju se nepotrebne i neprijatne dijagnostike iterapijske procedure i umiruje roditeljski strah.

Literatura:1. Cuvellier JC, Lepine A. Childhood periodic syndromes. Pediatr Neurol 2010;42:1-11.2. Basheer SN. Paroxysmal torticollis. J Pediatr Neurol 2010;8:69-71.3. NikoliV, Bani M. Paroxysmal torticollis in the developmental age. Med Pregl.1989;42:99-101. (Serbian)4. Griffin NJ, Benton S, Goadsby PJ. Benign paroxysmal torticollis of infancy: four newcases and linkage to CACNA1A mutation. Dev Med Child Neurol 2002;44(7):490-3.5. Kimura S, Nezu A. Electromyographic study in an infant with benign paroxysmaltorticollis. Pediatr Neurol 1998; 19:236-8.6. Dimitrijevi L, olovi H, ivkovi V. Benign paroxysmal torticollis in infancy.Vojnosanit Pregl 2006;63:69-71. (Serbian)7. Drigo P, Carli G, Laverda AM. Benign paroxysmal torticollis of infancy. BrainDevelop 2000; 22:169-72.

8. Poddar U, Singh S, Kumar L. Paroxysmal torticollis of infancy. Indian Pediatrics1999; 36:86-8.9. Caress JB, Nohria V, Fuchs H, Boustany RM. Torticollis acuired in late infancy dueto a cerebellar gangliocytoma. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 1996;36:39-44.10. Al-Twaijri WA, Shevell MI. Pediatric migraine equivalents: occurrence and clinicalfeatures in practice. Pediatr Neurol 2002; 26:365-8.


33/337

33

11. Rosman NP, Douglass LM, Sharif UM, Paolini J. The Neurology of benignparoxysmal torticollis of infancy: report of 10 new cases and review of the literature. JChild Neurol 2009;24:155-160.12. Uneri A, Turkdogan D. Evaluation of vestibular functions in children with vertigoattacks. Arch Dis Child 2003; 88:510-11.

SummaryBENIGN PAROXYSMAL TORTICOLLIS

Dimitrijevi L1,Mikov A2,ivkovi V1, olovi H11Medicinski fakultet Ni, Klinika za fizikalnu medicinu, rehabilitaciju i protetiku KC Ni2Medicinski fakultet Novi Sad, Institut za zdravstvenu zatitu dece i omladine Novi Sad,

R. [email protected]

Benign paroxysmal torticollis (BPT) is an episodic functional disorder of unknownetiology, characterized by periods of torticollic posturing of the head, that occurs in theearly months of life in healthy childrens. Knowledge of this disorder avoids not onlyunnecessary tests and treatment but also parents anxiety.

Key words:benign paroxysmal torticollis, infant

Predavanje po pozivuULOGA I ZNAAJ POJEDINIH DIJAGNOSTIKIH PROCEDURA U

DIJAGNOZI TORTIKOLISA

Petroni IUniverzitetska deja klinika, Beograd, Srbija

[email protected]

Saetak: Tortikolis predstavlja kongenitalnu anomaliju koja za posledicu ima lateralnuinklinaciju glave u pravcu skraenja sternokleidomastoidnog miia. Obzirom nainjenicu da tortikolis moe biti posledica velikog broja razliitih patolokih stanja,neophodna je adekvatna i kompletna diferencijalna dijagnostika u cilju postavljanjedijagnoze i terapijskih metoda. Sledee dijagnostike procedure se koriste u dijagnosticitortikolisa: ultrazvuk (EHO); radiografija (RTG); kompjuterizovana tomografija (CT) inuklearna magnetna rezonanca (NMR). Kompletan kliniki i neuroloki pregled seobavlja u cilju diferenciranja i/ili iskljuivanja udruenih anomalija. U naem radu

predstavljamo prikaz odredjenih dijagnostikih metoda u evaluaciji i dijagnostici uzrokatortikolisa.Kljune reci: tortikolis, deca, dijagnostike metode

Uvod Tortikolis predstavlja kongenitalnu anomaliju usled koje dolazi doprinudne lateralne inklinacije glave. Etioloki moe biti kongenitalni koji nastajekao posledica skraenja sternokleidomastoidnog miia (m.scm). Poroajnatrauma moe da dovede do rupture pomenutog miia koja se klinikimanifestuje sa hematomom. Takoe na osnovu naeg iskustva i radova izliterature spominju se i drugi faktori koji mogu dovesti do pojave tortikolisa. U
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]


34/337

34

njih spadaju preko 80 entiteta meu kojima su najei: uroene anomalijevratnih prljenova, okularni, otogeni, neurogeni kao i tortikolis koji je posledicatumora u zadnjoj lobanjskoj jami (1). Obzirom da moe biti posledica velikogbroja razliitih patolokih stanja od velikog je znaaja da se izvri adekvatna ikompletna diferencijalna dijagnostika u cilju postavljanja dijagnoze i definisanjadaljih smernica za ukljuivanje u terapijske postupke.Prikaz dijagnostikih metoda

Od dijagnostikih procedura danas se koriste: ultrazvuk (EHO),radiografija (RTG), kompjuterizovana tomografia (CT) i nuklearna magnetnarezonanca (NMR).

Kod svakog deteta se inspekcijom otkriva inklinacija glave u jednu stranu.Klinikim pregledom utvruje se aktivna i pasivna pokretljivost bone fleksije usuprotnu stranu i rotacije u istu stranu, a palpatorno se moe utvrditi razlika udijametru i tonusu sternokleidomastoidnog miia. Obavezno se obavljakompletan kliniki i neuroloki pregled kako bi se uvidelo postojanje nekogdrugog udruenog deformiteta ili poremeaj u tonusu miia i motornom razvoju uokviru ega se tortikolis javlja kao simptom. Ukoliko se potvrdi da se radi omiogenom kongenitalnom tortikolisu dete se ukljuuje na fizikalni tretman aroditelji se obuavaju za sprovoenje vebi u kunim uslovima. Kodnovoroenadi izmedju 10-20 dana ivota najee se javlja tumefakt kaoposledica hematoma nastalog usled poroajne traume. Ukoliko palpatorno nismosigurni da tumefakt pripada sternokleido-mastoidnom miiu indikovano je uraditi

ultrazvunu dijagnostiku poto tumefakt moe da odgovara uveanojlimfoglanduli ili cisti vrata to nam je znaajno za ukljuivanje deteta u programfizikalne terapije (2).Ultrazvuno se moe pratiti i resorbcija i regresija hematomau toku leenja kao i pojava fibroznih promena miiat Posle svake serije terapijesprovode se kontrolni pregledi i procenjuje se uspenost leenja. Kod sluajevagde i pored adekvatne i kontinuirano sprovedene terapije nemamo znake oporavkaa konstitucioni imaju kratak vrat i pri pasivnoj pokretljivosti postiji blok prilaterofleksiji obavezno je uraditi RTG snimak vratne kime. Najee strukturalnideformiteti na vratnoj kimi su pojava hemivertebre, vratnog rebra, sinostizeprljenskih tela i Sy Klippel Feil. U tim sluajevima vebe se sprovode radiodravanja pokretljivosti vrata i jaanja muskulature vrata uz noenje korektivnihkragni po savetu ortopeda. RTG snimak se obavezno radi kod svih traumatskih

tortikolisa. Elektromiografska ispitivanja se sprovode u retkim sluajevima kadapostoji sumnja na neuromiina oboljenja u okviru koji postoji spazam ili slabostmisia vratne regije sa lateralizacijom koja se manifestuje tortikolisom. UkolikoEMG pokae postojanje teke redukcije elektrine aktivnosti, takav nalaz ukazujena ekstenzivnu destrukciju normalnog miia i fibrozne promene. Kod ovihpacijenata rana hirurka korekcija je metoda izbora u leenju. Sa druge strane,ukoliko postoji minimalna do srednja redukcija trase na EMG-u, fizikalna terapija


35/337

35

uz redovne kontrole predstavlja terapiju izbora kod ovih pacijenata (3). U sluajuradiografski dokazane kotane anomalije u vratnom delu kime kao i kodprogresivnih stanja savetuje se kompjuterizovana tomografija vratne kime radidalje procene i leenja od strane ortopeda i neurohirurga.

ema 1. Preuzeto i adaptirano iz Ballock RT, Song KM. The prevalence ofnonmuscular causes of torticollis in children. J Pediatr Orthop 1996;16:500-504 (Ref 4)

TORTICOLLIS

DA NE

Fractura claviculae

Pareza brahijalnog pleksusa

Sandlfers sindrome

Prolazno zapaljenje

Zategnutost SCM?

DA NE

Kongenitalni miini torticollis

SCM tumor Bez tumora Posturalni

RTG

Pozitivni Negativni

Klippel-Feil sindrom

C1-C2 rotatorna subluksacija

Cervikalna skolioza

Hemivertebrae

Oni pregled?

Pozitivni Negativni

Okularna disfunkcijaNeuroloki pregled?

Bol?

Tumor CNS-a

Hidromyelia

Arnold-Chiari

Pozitivni

Pozitivni

Negativni

Negativni

Osteoblastom Praenje

esto se kao prvi simptom javlja tortikolis koji se ne koriguje na

primenjenu terapiju a u sluaju pojave i progresije neurolokih ispada obaveznoje uraditi nuklearnu magnetnu rezonancu. NMR moemo da otkrijemo pojavukomresivnih promena na cervikalnim korenovima i intrakranijalne ili spinalneinfekcije i tumore kao i Arrnold Chiari malformaciju.Tumori zadnje lobanjskejame ili tumori koji se propagiraju u medularni kanal mogu se u poetkumanifestovati samo pojavom tortikolisa ak i u najranijem uzrastu (5).

Ukoliko iskljuimo sve ove malformacije i oboljenja uzrok tortikolisamoe biti okularne ili otogene prirode. Slabovidost jednog oka ili lateralizacija u

otrini vida i vidnom polju mogu biti uzrok naginjanja glave na stranu. Kod deceesto se javljaju zapaljenja uha ili uveane limfne lezde kao reakcija nainflamatorni proces, te zbog bola ili nagluvosti dete takodje naginje glavu. U timsluajevima deca se upuuju na pregled oftalmologa i otorinolaringologa.Zakljuak

Na osnovu naeg dugogodinjeg iskustva i stavova iz svetske literaturetortikolis kao kliniki nalaz treba ozbiljo shvatiti, stalno pratiti i kontrolisati


36/337

36

kako bi na vreme uz ove dopunske dijagnostike procedure dijagnostikovaliuzrok inklinacije glave u jednu stranu i primenili adekvatnu terapiju.

Literatura:

1. Petronic I, Brdar R, Cirovic D, Nikolic D, Lukac M, Janic D, Pavicevic P, GolubovicZ, Knezevic T. Congenital muscular torticollis in children: distribution, treatmentduration and outcome. Eur J Phys Rehabil Med 2010;46:153-158.2. Hsu TC, Wang CL, Wong MK, Hsu KH, Tang FT, Chen HT. Correlation of clinicaland ultrasonographic features in congenital muscular torticollis. Arch Phys Med Rehabil.1999;80:637-641.3. Baxter C, Johnson E, Lloyd J, Clatworthy W. Prognostic significance of

electromyography in congenital torticollis. Pediatrics 1961; 28:442-446.4. Ballock RT, Song KM. The prevalence of nonmuscular causes of torticollis inchildren. J Pediatr Orthop 1996;16:500-5045. Etremera VC, Alvarez-Coca J, Rodriguez GA, Perez JM, de Villanueva JL, Diaz CP.Torticollis is a usual symptom in posterior fossa tumors. Eur J Pediatr 2008;167:249-250.

SummaryROLE AND IMPORTANCE OF CERTAIN DIAGNOSTIC PROCEDURES IN

DIAGNOSIS OF TORTICOLLIS

Petronic IUniversity childrens hospital, Belgrade, Serbia

Torticollis presents as congenital anomaly leading to the lateral head inclination towardsaffected sternocleidomastoid muscle. Since there are numerous etiological factors that

are associated with torticollis, adequate and complete differential diagnostics is essentialin order to establish proper diagnosis and therapeutic modules. Further diagnosticsmethods are used to confirm torticollis: ultrasonography (ECHO); radiography (RTG);computerized tomography (CT) and nuclear magnetic resonance imaging (NMRI).Complete clinical and neurological examination is done to differentiate and/or excludeassociated deformities. In our work we present the overwiew of certain diagnosticmethods in evaluation of torticollis.Keywords:torticollis, children, diagnostic methods

Predavanje po pozivuKONZERVATIVNI TRETMAN KONGENITALNOG MIINOG

TORTIKOLISA

ivkovi V1, Lazovi M2, Dimitrijevi L1, Stankovi I11

Klinika za fizikalnu medicinu, rehabilitaciju i protetiku, Kliniki centarNi,2Institut za rehabilitaciju, Beograd, R. [email protected]

Saetak: Cilj ovog rada je bio da prikae metode konzervativnog leenja dece sakongenitalnim miinim tortikolisom (KMT). Kod dece sa KMT kod kojih je fizikalnaterapija zapoeta u prvoj godini ivota mogue je postii izleenje u vie od 90%.Metode fizikalne terapije ukljuuju termoterapiju, elektroterapiju, kineziterapiju i
mailto:[email protected]:[email protected]


37/337

37

ortotske mere. Kineziterapija (KT) predstavlja najefektivniji metod. Mada je programKT uslovljen uzrastom deteta i fizikim nalazom, osnov sainjavaju pozicioniranje,aktivne i pasivne vebe istezanja skraenog m. sternocleidomastoideusa (m. SCM) ukombinaciji sa vebama za jaanje suprotnog, zdravog m. SCM, muskulature trupa ivebama stimulacije motorikog razvoja. Kako je protokol sprovodjenja vebi jo uveknestandardizovan neophodna su budua istraivanja u cilju definisanja najefektivnijeg

protokola. Zakljuak: Zapoinjanje fizikalne terapije u to ranijem uzrastu detetapreduslov je za postizanje optimalnog rezultata.Kljune rei: kongenitalni miini tortikolis, fizikalna terapija, m.sternocleidomastoideus

UVOD Tortikolis je prvi put opisao Tubby 1912. god. kao "deformitet, urodjenili steen, koji se karakterie naginjanjem (inklinacijom) glave prema ramenu, satorzijom vrata i devijacijom lica" (1). Od tada se termin kongenitalni miinitortikolis (KMT) koristi da opie deformitet vrata koji primarno ukljuujeskraenje sternokleidomastoidnog miia (m. SCM) detektovano na rodjenju ilineposredno nakon rodjenja (2). Kod odojeta sa KMT glava je tipino nagnuta

prema strani skraenog miia dok su lice i brada rotirani na suprotnu stranu.KMT je est nalaz kod novorodjenadi sa prevalencijom od 0.3 -2% (2).

Javlja se neto ee kod deaka (odnos 3:2 u korist deaka) (2) i desna strana jeee zahvaena (3). Macdonald je KMT podelio u 3 klinike grupe: tortikolisudruen sa tumefaktom koji se moe palpirati du m. SCM, tortikolis udruen

sa zategnutou m. SCM bez kliniki evidentnog tumefakta i posturalnitortikolis koji ima sv

Documents

Zbornik Radova Kongres Fizijatara 2011