Endüstrİ 4.0

EKOIQ Dergisi’nin Özel Eki /Aralık 2014

“Akıllı” Yeni Dünya: Dördüncü Sanayi Devrimi

Endüstri 4.0: Bilişimin Endüstriyle Buluştuğu Yer

Türkiye “Akıllı” Üretime Hazır mı?

Avrupa İşletmeler Ağı, KOBİ’ler başta olmak üzere, tüm işletmelerin uluslararası işbirlikleri gerçekleştir-melerini ve rekabet edebilirlik düzeylerini artırmalarını amaçlayan bir Avrupa Birliği projesidir.Proje kapsamında, yabancı bir ortak ile işbirliği gerçekleştirmek ya da inovasyon çalışmaları ile rekabet edebilirliğini artırmak isteyen KOBİ’lere hem Avrupa Birliği ve ticari işbirlikleri, hem de AB Ar-Ge ve İno-vasyon programları ve teknoloji transfer mekanizmaları hakkında ücretsiz bilgilendirme ve yönlendirme desteği sağlanmaktadır.Avrupa İşletmeler Ağı hizmetleri İstanbul ve Trakya bölgesinde 2009-2014 yılları arasında Sabancı Üni-versitesi, İstanbul Sanayi Odası, KOSGEB Anadolu Yakası Hizmet Müdürlüğü ve KOSGEB Boğaziçi Hiz-met Müdürlüğü’nün oluşturduğu konsorsiyum ile sağlanmıştır. Bu süre içinde uluslararası işbirlikleri, teknoloji transferi ve işbirlikçi Ar-Ge projelerine katılımı artırma alanlarında çok fazla sayıda KOBİ’ye destek olan Sabancı Üniversitesi, KOBİ’lerle sağladığı sürdürülebilir iletişim ile üniversite-sanayi işbirliği ekosisteminin gelişmesine yardımcı olmuştur.Gelecek altı yıl için Avrupa Birliği’ne sunulan proje teklifinin olumlu değerlendirilmesi ile aynı konsorsi-yum (Sabancı Üniversitesi, İstanbul Sanayi Odası, KOSGEB Anadolu Yakası Hizmet Müdürlüğü, KOS-GEB Boğaziçi Hizmet Müdürlüğü) İstanbul bölgesinde 2015-2020 tarihleri arasında Avrupa İşletmeler Ağı projesini yürütmeye hak kazanmıştır.Sabancı Üniversitesi 2015-2021 yılları arasında Avrupa İşletmeler Ağı hizmetlerine ek olarak Avrupa Ko-misyonu tarafından sağlanan H2020 KOBİ Enstrümanı Programına “SME Instrument” dahil olan KOBİ’lere ihtiyaçları olan koçluk hizmetlerinin sağlanmasında önayak olarak inovasyon projelerini başarı ile yürüt-melerine destek verecektir. Proje kapsamında ayrıca, Avrupa Birliği kaynaklı inovasyon desteklerinden faydalanma oranını artırma amacı ile KOBİ’lerin inovasyon yönetimi alanında iyileştirilmeye açık yanlarının tespiti ve bunların eyleme dökülmesi hedeflenmektedir.

Sabancı Üniversitesi Avrupa İşletmeler Ağı EkibiAbdurrahman Türk Proje Yöneticisi turk@sabanciuniv.eduCan Kartoğlu Kıdemli Uzman ckartoglu@sabanciuniv.eduBeril Kırcı Kıdemli Uzman bkirci@sabanciuniv.eduKıvanç Tos Uzman kivanctos@sabanciuniv.eduGöksel Çabuk Uzman gokselcabuk@sabanciuniv.eduSadık Caner Pırnal Uzman Yardımcısı canerpirnal@sabanciuniv.eduEmrah Kurum Uzman Yardımcısı emrahkurum@sabanciuniv.edu

Sabancı Üniversitesi Avrupa İşletmeler Ağı

1

üresel boyutta ya-şanan çevresel, ekonomik ve sosyal değişimler ülkeler ve şirketlerin bu de-ğişime ayak uydur-ması zorunluluğunu

beraberinde getiriyor. Artan reka-bet koşullarında ülkeler ve şirketler rekabetteki üstünlüklerini devamlı kılmak için çeşitli stratejiler gelişti-riyorlar. Almanya’da gündeme ge-len ve kısa sürede bu alana yeni bir soluk getiren “Endüstri 4.0” da bu stratejilerden biri. Kısaca, “Bilişim teknolojilerindeki atılımları gelenek-sel endüstriyel süreçleri tamamen değiştirme amacıyla kullanma yak-laşımı” olarak tanımlanabilen En-düstri 4.0’ın dördüncü sanayi devri-mini başlatacağından bahsediliyor. Teknolojinin yoğun bir şekilde kul-lanıldığı/kullanılacağı bu süreçte firmaların mevcut ve/veya yeni tek-nolojilere olan ihtiyaçları daha da ön plana çıkıyor. Firmalar teknolojiye olan ihtiyaçlarını ise genel anlamda iki şekilde gidermeye çalışır:1. İhtiyaç duyulan teknolojinin fir-ma bünyesindeki Ar-Ge çalışma-larıyla karşılanması2. İhtiyaç duyulan teknolojinin fir-ma dışından transfer edilmesiTeknoloji transferi, ticari işbirliği, Ar-Ge ortaklıkları ve finansa eri-şim alanlarında akademisyenlere, sanayi kuruluşlarına ve KOBİ’lere hizmet veren Avrupa İşletmeler Ağı (AİA), 50’den fazla ülkede yak-laşık 30 milyon işletmenin olduğu Avrupa’daki en büyük iş ağıdır. Bu özelliğiyle AİA genel anlamda şu konu başlıklarında destekler sağ-lamaktadır.

Firmanızın Ar-Ge projesi var ve buna finansman ve/veya ulusla-rarası bir partner mi arıyorsunuz? Gerçekleştirmek istenilen Ar-Ge/İnovasyon çalışmalarına yönelik fon bulmada firmayı en uygun ulu-sal/uluslararası hibe desteklerine yönlendirebiliyoruz. Örneğin, TÜ-BİTAK ve Avrupa Birliği destekleri (Horizon 2020 gibi). Bu aşamada firmayla beraber proje fikrini geliş-tiriyor ve firmanın gerçekleştirmek istediği çalışmayı proje teklifi olarak ilgili çağrıya sunmasını hedefliyor. Sonraki süreçte ise firmaya uygun ortakların bulunmasında destek oluyoruz.

Firmanızın Ar-Ge projesi sonun-da ortaya çıkan ürün veya hizmeti uluslararası alanda ticarileştir-mek mi istiyorsunuz?Ticarileşmesi mümkün olan tek-nolojilerin farkındalığını artırmak amaçlı işbirliği profilleri oluşturu-yoruz. Bu profiller ile pazarda il-gili teknolojiye ihtiyacı olabilecek potansiyel paydaşları belirliyoruz. Teknolojinin uygulanması alanında firmanın aklına gelmeyecek sek-törler, bu profiller ile kendini açığa çıkartabilir (Örneğin, X firmasının sunduğu teknoloji profilini okuyan

yabancı bir firma, “Ben bu tekno-lojiyi başka bir sektörde farklı bir iş yapmak için kullanabilir miyim?” benzeri sorularla teknolojiye ek pazarlar yaratabilir). Son olarak da teknolojinin, pazarına girmek istedi-ği ülkedeki fikri mülkiyet hakları ve yasaları ile uyumluluğu açısından, ilgili kuruluşa yönlendirme yaparak destek oluyoruz.

Firmanızın ürün veya süreç iyileş-tirmede/geliştirmede bir teknolo-jiye ihtiyacı var ve ihtiyaç duydu-ğunuz teknolojiyi transfer etmek mi istiyorsunuz?İhtiyaç duyulan teknolojiye yönelik arama profili yayınlamadan önce, sunulan teknolojiler arasında bu isteğe cevap verebilecek teknolo-ji olup olmadığına yönelik bir ön araştırma yapıyoruz. Eğer varsa ilgili kurumları bir araya getirip, ilk temasın gerçekleşmesini sağlıyo-ruz. Eğer mevcut teknoloji önerileri arasında istenen teknoloji yoksa, anonim olacak şekilde bu teknolo-jinin arayış profilini oluşturuyor; ağ yapıda yayınlıyor ve gelen ilgi be-yanları ile teknolojiyi isteyen firma arasında arayüz görevi görüyoruz. Sadece firmanın istediği öneriyi sağlayabilecek kuruluşlarla firmayı tanıştırıyoruz. Teknolojinin transfe-rindeki süreçlerde (Fikri Mülkiyet, vs.) firmaya destek sağlıyoruz.Yukarıda anlatılan AİA destekleri hakkında detaylı bilgi almak ve bu desteklerden yararlanmak istiyorsa-nız, Sabancı Üniversitesi Avrupa İşletmeler Ağı birimiyle, aia@sabanciuniv.edu adresine mail atarak bağlantıya ge-çebilirsiniz.

AİA, Verimlilik ve Endüstri 4.0

K

İhtiyaç duyulan teknolojiye yönelik arama profili yayınlamadan önce, sunulan teknolojiler arasında bu isteğe cevap verebilecek teknoloji olup olmadığına yönelik bir ön araştırma yapıyoruz. Eğer varsa ilgili kurumları bir araya getirip, ilk temasın gerçekleşmesini sağlıyoruz.

Size Nasıl Destek Olabiliriz?

2-3

vermesiyle bilinen bir lider. Merkel geçtiğimiz aylarda Avrupa’nın dör-düncü endüstriyel devrimi kaçırma lüksü olmadığını söylerken de sö-zünü pek sakınmadı: “Alman eko-nomisinin yeniden hareketlenmesi yeterli değil, ekonomimizin daha fazla inovasyona ihtiyacı var.” Bu sözlere bir de son yıllarda ölçülen küresel büyümenin yüzde 90’ının Avrupa dışındaki ekonomiler tara-fından yaratıldığı gerçeği de ekle-

nince gelişmiş ekonomilerin endüstriyel dönüşüm

gemisini kaçırma şansının olmadığı görülüyor. Ekono-mik büyüme, sos-yal istikrar ve yük-

sek yaşam standardının korunması dışında başka bir seçenek yok gibi. Delloite’un 2013 Küresel Üretim Rekabet Gücü Endeksi raporuna göre Almanya, ABD ve Japonya gibi geçtiğimiz 60 yılın endüstriyel güç-leri üretim rekabetindeki üstünlük-lerini büyük bir hızla Çin, Hindistan ve Brezilya’nın öncülük ettiği yük-selen ekonomilere kaptırıyor. Ocak 2011’de ekonomist, akademisyen ve endüstriyel firmaları bir araya ge-tiren çalışma grubu da Almanya’ya rekabet üstünlüğünü yeniden ka-zandırmak amacıyla oluşturulan bir inisiyatifti. Endüstri 4.0 Çalışma Grubu’nun hazırladığı Endüstri 4.0 Strateji Belgesi, Almanya özelinde atılması gereken adımları belirledi. Alman Federal Eğitim ve Araştır-ma Bakanlığı’nın koordinasyonuyla ilerleyen bu strateji için 200 milyon avroluk bir bütçe ayrılmış durumda.

Almanya’dan yükselen Endüstri 4.0, gele-

neksel imalat sek-törlerini yükselen ekonomilere kap-tırmaya başlayan gelişmiş ülkelerin

yeni umudu haline geliyor. Gelişmiş eko-

nomilerin rekabet güçle-rini korumak için sahip oldukları teknolojik kabiliyetleri, endüstriyel ürün ve altyapılara dönüştürmesini sağlayacak Endüstri 4.0 yaklaşımı, temel olarak bilişim teknolojileri

ile endüstriyi bir araya getirmeyi hedefliyor.

Gelişmiş ekonomi-lerin rekabet üs-tünlükleri, yüksek kaliteli, yenilikçi ürünleri düşük

maliyetle ürete-bilmeleriyle doğru

“Akıllı” Yeni Dünya: Endüstri 4.0“Akıllı Yeni Dünya” gerçek oluyor. Alman hükümetinin imalat sanayiini kökten değiştiren öncü inisiyatifi Endüstri 4.0, bilişim teknolojisindeki gelişmeler sayesinde yeni bir endüstri devrimine dönüşmek üzere.

ord fabrikasında ilk üretim hattı kullanıl-maya başladığından bugüne yüz yıldan fazla geçti. Son yüz-yılda üretim organi-zasyonu akıl almaz

bir şekilde değişti ve her geçen gün üretim süreçlerinin iyileşme-si için yeni yaklaşımlar deneniyor. 1970’lerde programlanabilen ma-kinelerin fabrikalarda kullanılması, üretim organizasyonunu ve verimliliği değiştiren en önemli atılımlardan biri olmuştu. Daha sonra tedarik zincirinin fark-lı aşamalarının da bu değişime uyum sağ-lamasıyla fabrikalarda işletme verimliliğinin ta-nımı değişmişti. Şimdilerde ise endüstriyel üretim yapan şirketler kendi organizasyonlarının ötesine bakıp tüketicileri ve dağıtıcıları üre-tim sürecine eklemeye çalışıyorlar. Sanayide yeni bir paradigmanın doğmasını sağlayan bu yak-laşım, sıradan bir dönü-şümün ötesinde, yeni bir endüstri devrimi olarak görülüyor. Almanya Şansölyesi Angela Merkel, ko-nuşmalarında nezaket-ten çok açıklığa önem

F

orantılı. Yalnızca yüksek teknoloji ürünlerini değil, günlük hayatımızın rutin araçlarını da değiştiren bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin en-düstriyel firmalar tarafından yeni-likçi bir şekilde kullanılması, üretim süreçlerini tamamen değiştirme potansiyeline sahip. İmalat süreçle-rinin tümüne yayılan bilişim temelli çözümler, üretimi daha verimli kıl-manın yanı sıra kişiselleştirilmiş ve çeşitlendirilmiş ürünleri, seri üretim süreçlerini değiştirmeden üretmeyi sağlayacak. Yeni paradigma, sana-yide rekabet gücünü koruyabilmek için kapsamlı çalışmaların yürütül-düğü Almanya için bilişim tekno-lojilerini endüstriyle buluşturmayı amaçlayan Endüstri 4.0 başlığı al-tında yeni bir endüstriyel devrimin hazırlıkları olarak görülüyor.

İMALATLA BİLİŞİM BULUŞUYORDoğal kaynakların ve enerji üretimi-nin büyük kısmını imalat sanayiinin tükettiği gelişmiş ekonomilerde, üretimde kaynakların daha verim-li kullanılabilmesi için RFID (radyo frekansıyla tanımlama) ve robotik-teki gelişmelerin üretim süreçlerine dâhil edilmesi gerektiği düşüncesi her geçen gün biraz daha hâkim olan bir görüş. Üretim süreçleriyle ilgili verinin toplanması, planlama ve kontrol süreçlerine dahil edilme-si, modelleme ve simülasyon, bu-lut bilişim ve büyük veri analizi gibi yöntemler yeni endüstri devriminin yaşanmasını sağlayacak aşamalar-dan bazıları. Küreselleşme, endüstriyel şirket-lere daha geniş pazarlar, iyileşen satın alma koşulları ve daha rahat üretim koşulları gibi fırsatlar sun-manın yanı sıra sanayi sektörüne bazı zorluklar da getiriyor. Küresel rekabet daha yoğun ve bu reka-bette öne çıkabilmek için aktörlerin sürekli olarak daha esnek ve verim-li olması gerekli. Bu süreçte yeni, kaliteli, verimli ve kişiselleştirilmiş

ürünler imal edebilme kabiliyetine sahip olmak kadar pazara ürünleri daha kısa sürede sunmak da bir zo-runluluk halini alıyor.

AKILLI FABRİKALAR GELİYORBüyük ölçekli üretim yapabilen endüstriyel şirketlerin geleneksel üretkenlik artırma stratejileri artık yeterli değil. Yeni dönemde stra-

tejilerin müşteriden tedarikçi ağına tüm süreci kapsayan bütünleşik bir çözümle ele alınması gerekli. Yeni-likçi bilişim teknolojilerinin endüstri-yel süreçlerle entegre olmasını ön-gören Endüstri 4.0 akımı bütünleşik çözümler barındırıyor. Sanayinin geleceği konuşulurken artık üret-kenlikten değil; büyük veri, nesne-lerin interneti, robot ve otomasyon teknolojilerini kullanarak “akıllı fabri-kalar” kurmaktan ve bu fabrikalarda akıllı ürünler üretmekten bahse-diliyor. Geleceğin fabrikaları haya-lin ötesinde, bir zorunluluk olacak gibi. Değişen tüketici davranışları ve özelleşen ürünlere olan talep bir işletmenin başarısının yalnızca yük-sek üretkenlikle ölçülmesini engelli-yor. Artık başarı, özelleşen ve farklı-laşan ürünleri aynı imalat sürecinde üretmeyi zorunlu kılıyor.Endüstri 4.0’ın öngördüğü imalat süreci, üretimin tam otomatik ola-rak gerçekleşmesiyle mümkün. Müşteri ve tedarikçilerden toplanan veriler doğrultusunda üretimi daha verimli kılacak analizler yapılmasını

Merkel geçtiğimiz aylarda Avrupa’nın dördüncü endüstriyel devrimi kaçırma lüksü olmadığını söylerken sözünü pek de sakınmadı: “Alman ekonomisinin yeniden hareketlenmesi yeterli değil, ekonomimizin daha fazla inovasyona ihtiyacı var.”

4-5

gerektiren yeni endüstri çağında akıllı fabrikalarda robotlar kullanıla-rak üretim yapılması bekleniyor. Akıllı robotlar geleneksel üretim bandında hareket eden malze-meleri RFID etiketi gibi sensör teknolojileriyle tanıyıp nasıl bir işlemden geçirmesi gerektiğini biliyor. Böylece farklılaşmış her bir ürün aynı üretim hattında sıfır hatayla işlenip takip edilebiliyor. Sonraki aşamada birbiriyle konu-şan, bağlantılı makineler ürünün kalite kontrolünü yapıp üretim sü-recindeki hataları daha hızlı tespit etmeyi sağlıyor. Tüm bu sürecin birbirine bağlı siber fiziksel sis-temler (Cyber-physical systems - CPS) tarafından idare edilmesi planlanıyor. Tedarik zinciri ve tü-ketici verilerinin de kullanıldığı üretim sürecinin daha koordine ve bütünleşik olması öngörülüyor. Hayali kurulan akıllı fabrikaların bir diğer özelliği ise prototip ürünlerin tasarım süreçlerini 3D yazıcılar kullanarak hızlandırabilmesi. Böy-

lece kişiselleşen ürünlerin üretim maliyetleri de azaltılmış oluyor. Tüm bu sürecin yönetildiği akıllı fabrikalarda büyük veri analiziyle üretimin daha verimli hale getiril-mesi bekleniyor.

YENİ BİR YAKLAŞIMUzun yıllar üretim teknolojilerindeki evrim, maliyetlerin düşürülmesi ve daha mekanik üretim araçlarının geliştirilmesi yönünde oldu. Ancak yeni dönem endüstriyel seçilim, yönünü bilişim teknolojilerinden devşirilen yaklaşım ve becerilere çevirdi.Farklı imalat süreçlerinin eşlenme-

Endüstri DevrimleriTarih boyunca üretim sü-reçlerini kökten değiştiren dört büyük endüstriyel dev-rim yaşandı. İlki su ve buhar gücünün daha verimli kul-lanılmasını sağlayan meka-nik tezgâhların 18. yüzyılın sonunda bulunmasıyla baş-ladı. Henry Ford’un üretim bandı tasarımıyla 20. yüzyıl tarihini değiştirmesiyle ikin-ci endüstri devrimi başlamış oldu. Elektriğin seri üretimde kullanılmaya başlaması ve üretim hattının geliştirilme-si yeni bir devrimi tetikledi. Üçüncü endüstriyel devrim ise 1970’lerde üretimde me-kanik ve elektronik teknolo-jilerin yerini dijital teknolo-jiye bırakmasına sebep olan programlanabilir makinele-rin kullanılmaya başlama-sıyla oldu. Şimdi ise yeni bir endüstriyel devrime doğru yelken açılmış durumda. Bir-birlerine bağlı süreçlerin ile-tişim halinde olduğu, inter-net üzerinden birbirine bağlı eşyaların veri toplayıp üretim sürecini tamamen değiştir-diği, makinelerin insanlarla etkileşimini öne çıkaran bir dönem...Endüstri 4.0, şirketlerin bir-birine bağlı kurumlar ol-malarına imkân sağlayacak. Tedarikçiden fabrikalara, dağıtımcıdan üretilen ürüne imalat sürecinin her aktörü, ürünü ve makinesi teknoloji sayesinde birbiriyle sürekli iletişim kuran siber-fiziksel bir sistem olacak. Böylece en-düstriyel şirketler üretim sü-reçlerini daha iyi ölçebilmek-le kalmayacak, tedarik zincir-lerinin yönetimini de daha kolay yapacak. Firmaların son kullanıcıların taleplerini daha doğru ölçerek kişiselle-şen ürünler üretmesi de daha az maliyet ortaya çıkaracak. Örneğin bir ürün arızalandı-ğı anda müşteri hizmetlerine durumu raporlayacak ve son kullanıcıların daha iyi hizmet alabilmesi kolaylaşacak.

İlk endüstriyel dokuma tezgahı 1784

4 Endüstri Devrimi

İlk üretim hattı, Cincinnati Mezbahaları1870

İlk programlanabilir mantıksal denetleyici (PLC), Modicon 0841969

18. yüzyılın sonu

20. yüzyılın başlangıcı

1970’lerin başı Bugün

Zaman

Karm

aşıkl

ık

1.Endüstriyel DevrimSu ve buhar enerjili mekanik üretim tesislerinin devreye girişi

2. Endüstriyel Devrimİşbölümüne dayalı, elektrik enerjili kitlesel

üretimin devreye girişi

3. Endüstriyel Devrimİmalatın otomasyonunu ileri safhalara taşımayı başaran elektronik ve bilgi

teknolojilerinin devreye girişi

4. Endüstriyel DevrimSiber-fiziksel sistemlere dayalı üretimin devreye girişi

sine izin veren üretim mimarilerine yönelik “akıllı üretim araçları”nın getirdiği değişim en çok otomotiv, havacılık, kimya ve tüketici elekt-roniği endüstrilerinde göze çarpı-yor. Endüstriyel süreçlerdeki yeni metodolojiye iyi bir örnek akıllı tele-fonların üretim sürecinden verilebi-lir. Akıllı telefonlarda iki farklı üretim süreci eşleniyor. Bir yandan telefon donanımını bir araya getiren üreti-ci firmalar ürün geliştirirken, diğer yandan App geliştiricileri telefonla-rın işlevselliğini artıran uygulamalar ortaya çıkarıyorlar. Bu süreç, çok sayıda küçük firmanın ortaya çık-masını sağlarken az sayıda ve çok büyük teknoloji firmasının doğma-sına göz yumdu. Bilişimde yaşanan bu yenilikçi yaklaşımın bir benzeri şimdilerde endüstriyel üretim sü-reçlerine sirayet ediyor ve gelenek-sel imalat süreçlerini tamamen de-ğiştirmeyi hedefliyor. Tabii bu dönüşüm, bir anda üre-timde bilişim metodolojisinin kabul edilmesi gerektiğinin fark edilmesiy-le yaşanmadı. Torna tezgâhlarının üretim robotlarına dönüşmesini tedarik zincirindeki farklı aktörlerin birbirleriyle dijital olarak etkileşime girmesi izledi. Boeing 777 uçağının bilgisayar destekli üretim (Compu-ter-aided Manufacturing - CAM) sü-reciyle farklı firmalarla tasarlanma-sı, belki de ufuktaki yeni endüstriyel

devrimin en dramatik örneklerinden biri olarak görülebilir.

UZAK BİR GELECEK DEĞİLTüm bu iddialı stratejilere rağmen hâlâ üretimin dijital dünyaya tam olarak uzanabildiğini söyleyemeyiz. Diğer alanlarla kıyaslandığında ma-kine ve endüstri mühendisliğinin di-jitalleşme yönünde alması gereken yol uzun. Yine de geleceğin fabri-kalarının şebekelerle birbirine bağlı yazılımlar tarafından işletilmesi hayal ediliyor. Alman Yapay Zekâ Araştır-ma Merkezi’nden (DFKI) Prof. Detlef Zühlke dünyanın ilk akıllı fabrikasının yakın bir gelecekte kurulacağını söy-lüyor. Merkezin Kaiserslautern’deki laboratuvarında halihazırda bir akıllı fabrika modeli üzerinde çalışılıyor. Endüstri 4.0 stratejisinin planladığı akıllı fabrikanın üstyapısı için birçok teknoloji firması altyapı çalışmalarına devam ediyor. Artırılmış gerçeklik, akıllı kalite kontrol sistemleri, lazer güdümlü üretim bantları, yürütülen çalışmaların bazıları. Sistemin gü-venli olarak çalışabilmesi için siber güvenlik araştırmaları ve fabrikaların enerji tüketimini asgariye indirmek için enerji depolama çalışmaları da sürüyor. Tüm bu sürecin yönetimi için büyük veri çalışmaları destekle-niyor.

Alman Yapay Zekâ Araştırma Merkezi’nden (DFKI) Prof. Detlef Zühlke dünyanın ilk akıllı fabrikasının yakın bir gelecekte kurulacağını söylüyor. Merkezin Kaiserslautern’deki laboratuvarında halihazırda bir akıllı fabrika modeli üzerinde çalışılıyor.

6-7

ci tüketiciyle buluşturan teknolo-jiler geliştiriyor. Bu Endüstri 4.0’a doğru atılan adımlar birbirleriyle konuşabilen makineler kadar bir-birleriyle işbirliği kurabilen şirket-leri de gerektiriyor. Ekonomide büyük bir paradigma değişiminin habercisi olan çalışmaların yakın bir gelecekte yeni uygulamalarını da göreceğimiz kesin, ama belki daha önemlisi teknoloji firmaları-nın bir araya gelerek daha büyük bir amaca yönelik adım atmaya başlaması.

ULUSAL PROGRAMLARBütünleşik bir endüstrinin inşa edil-mesi için endüstriyel altyapı çalışması yapan şirketler arasında işbirliğinin de-vamlılığının sağlanması gerekiyor. Bu bağlamda Avrupa’dan Almanya, İngil-tere ve Finlandiya’nın yanı sıra ABD’de öncü ulusal programlar yürütülüyor. Almanya’nın Endüstri 4.0 programına Finlandiya’nın inovasyon ve tekno-loji mali destek ajansı Tekes tara-fından yürütülen Ar-Ge programı ve İngiltere’nin Yüksek Değerli Üretim programı eklenince toplam 800 milyon avroluk bir bütçe, endüstrinin gelece-ğine yatırılacak. Bu programların ortak gündemi 2025 yılında devasa ölçekte olması beklenen küresel orta sınıfın refahını sağlayacak endüstriyel atılıma hazırlıklı olmak. Gelecekte tüketicilerin kendi ihtiyaçla-rına özel olarak hazırlanan ürün ve hiz-metlere yönelmesi ve kitle üretiminin de kişiselleşen ürünlere odaklanması

İşbirliğiyle Küresel Üretim Atılımı

Ürün geliştirme uzmanlığının inovasyonu körüklediği ileri üretim merkezleri geleceğin ekonomisini şekillendirecek. Bu merkezlerin inşa ve operasyon süreci ise tamamen işbirliğine dayanıyor.

azılımdaki gelişmelerin kısa zamanda sönecek bir balon olmadığının anlaşılması üzerine Al-man Yapay Zekâ Araş-tırma Merkezi (DFKI), geleceğin ileri üretim

merkezlerini oluşturulacağı altyapı-nın nasıl oluşturacağı üzerine çalış-maya koyuldu. Birçok teknoloji fir-masının dahil olduğu proje Endüstri 4.0’da hayali kurulan akıllı üretim zincirini inşa ediyor. Aynı zamanda farklı teknoloji firmaları da bu süre-

Y

bekleniyor. Ayrıca küresel rekabette güçlü firmaların yerini, çeşitli ürün ve hizmetlerde tüketici ihtiyaçlarını karşılayan yerel ve bölgesel rekabet gücü yüksek firmaların alacağı iddi-ası güçleniyor. Bu iki temel değişim endüstrinin uyum sağlaması gere-ken yeni paradigmayı şekillendiriyor. Özellikle gelişmiş ekonomilerin geç-mişten gelen rekabet üstünlüklerini korumak için, firmaları işbirliğine iten endüstri stratejileri kurgulamaları bu sebeple özellikle önemli. Uluslararası piyasaların görünümü geçtiğimiz on yıl içerisinde hızla değişti. Özellikle 2004-2008 yılları arasında yüzde 38 kadar yükse-len endüstriyel çıktı sayısı, 2008 küresel ekonomik buhranıyla bir-likte tepetaklak oldu. Ancak Çin’in imalattaki hızlı yükselişi küresel dalgalanmadan etkilenmedi ve Çin pazarın en büyük aktörü olarak öne çıkmayı başardı. Son beş yılda pa-zarda edindiği lider konumu koru-mak için Çin de yeni paradigmaya uyumu kolaylaştıracak bir strateji takip ediyor: Akıllı Fabrika 1.0. Bu proje, 1.0, Çin’in Avrupa’dan yükse-

len Endüstri 4.0’a yanıtı niteliğinde. Bu stratejide üretim süreçlerinin di-jitalleşmesi yönünde atılacak adım-ları kapsıyor. Gelişmiş ekonomilerin aksine Çin’de dijitalleşme sürecinin otomasyon ayağına odaklanılıyor. Çin’de geçtiğimiz yüzyılın sonların-da başlayan endüstri reformunda iki konu her zaman önemliydi; hü-kümetin rehberliği ve endüstriyel firmaların ivedi ihtiyaçları. Akıllı Fabrika 1.0’da hükümet politikaları önemli bir rol tutuyor; ayrıca özel-likle üretim verimliliği konusunda belirlenen iddialı hedeflere ulaşıla-bilmesi için E-Cube gibi yerli diji-tal otomasyon sistemleri geliştiren firmaları Akıllı Fabrika 1.0 projesi kapsamında farklı firmalarla işbirliği yapmaya teşvik ediyor.

DFKI’nin Akıllı Fabrika altya-pı çalışmasında firmalar ka-biliyetlerini bütünleşik olarak çalışabilen farklı modüller geliştirmeye adamış durum-da. Alman MiniTec firması endüstriyel teknoloji ve yazı-lım danışmanlığı hizmetleri-ne artırılmış gerçekliği (aug-mented reality) de katarak akıllı fabrikalarda kullanıla-bilecek manuel montaj hattı modülleri sunuyor. Endüst-riyel sistem çözümleri gelişti-ren Lapp Group, akıllı fabrika projesinde ürünlerin kalite kontrolü aşamasında yüksek çözünürlüklü kameralar kul-lanarak montaj sorunlarını RFID etiketine yükleyebili-yor. Böylece ürünler henüz üretim hattındayken hatanın hangi aşamada yaşandığı an-laşılıyor ve yeniden montaj süreci başlatılabiliyor. Ame-rika merkezli bilişim tekno-lojileri firması Cisco’nun ge-liştirdiği video ve bütünleşik iletişim sistemleri uzaktan tamir-bakım yapabilmeyi sağlamasının yanı sıra üretim performans ölçülerinin anlık olarak ulaşılabilir olmasını sağlıyor. Tüm sürecin siber fiziksel bir sistem olarak ça-lışması için de Siemens’in geliştirdiği otomasyon ve büyük veri teknolojilerinden faydalanılıyor. T-Systems’in geliştirdiği uygulama, Arrival Control, mobil uygulaması tedarikçiden tüketiciye kuru-lan iletişim ağının iyi örnekle-rinden biri. Uygulama kulla-nıcılarına müşteri hizmetleri yönetim sürecinin tamamını kapsayan, kullanımı basit bir CRM hizmeti veriyor. Yakın bir gelecekte benzeri uygula-maların akıllı fabrikalarla da iletişimi kolaylaştıran araçlar olacağı öngörülüyor.

Modüler Bir Endüstri Devrimi

2006-2011 Arasında Ülkelerin Endüstriyel Ürün Satışları

Milyar avro

Kaynak: VDMA, Kasım 2012. Endüstri 4.0 Çalışma Grubu Raporu, Nisan 2013

AB (27)AlmanyaÇinABDRusya

8-9

ünümüz küresel ekonomisin in karmaşık yapısı ve sarmallanan ilişki ağları sı-nırlı kaynakların dengeli ve ve-

rimli kullanımını giderek daha zo-runlu hale getiriyor. Ancak bu zor-lukları alt etmek ve sürdürülebilir bir ekonomi ve gelişme yaratmaktan başka hiçbir çare görünmüyor… Bu giderek gelişen ilişki ağlarının başarısında, özel sektör ve kamu-nun sürekli işbirliği içinde olması verimli politika ve uygulamalar için adeta önkoşul halinde. Türkiye’nin sanayi, teknoloji ve kalkınma politi-kalarında verimlilik ve ihtiyaç odaklı stratejilere odaklanmak gerektiği apaçık ortada. Ülkenin orta gelir düzeyinden, kıskacından çıkması, verimlilik esaslı ekonomilerden bilgi ekonomisine adım atabilmesi ise doğru tanımlanmış ihtiyaçla-ra yönelik etkili stratejiler gelişti-rilebilmesine bağlı. Bu aşamada ihtiyaçların doğru tanımlanması, kamu, özel sektör ve sivil toplu-mun bir araya gelmesi gerekiyor. Türkiye’nin geleceğini işbirliğiyle şekillendirmeli ve gelişen ekono-

mileri yakalamak için bu yaklaşı-mın, iş kültürünün tamamına yayıl-masını sağlamalıyız. Sabancı Üniversitesi Rektör Yar-dımcısı Prof. Hasan Mandal, Tür-kiye’deki iş kültüründe işbirliğinin öneminin artmasıyla birlikte bilgi toplumuna geçişin kolaylaşacağını söylüyor: “Endüstri 4.0 yaklaşımı da ancak bu yolla şekillenmeye başlayabilir.”Türkiye’nin yeni sanayi devrimini yakalaması son derece kritik bir öneme sahip; daha önceki endüst-riyel atılımlarda geriden gelme-nin dezavantajlarını hâlâ yaşayan Türkiye’nin bu treni kaçırma lüksü yok. Ancak bu, politika ve strate-jileri etkileme yetisi olan tarafların aynı görüşte olduğu bir konu değil. Türkiye’nin öncelikli olarak var olan endüstriyel avantajlarını daha iyi

kullanmaya başlaması gerektiğini düşünenler adım adım ilerlemek gerektiğini biliyorlar. Öte yandan daha bütüncül bir çözüm bulmak, Türkiye’nin Ar-Ge kabiliyetini artı-racak ve endüstriyi işbirliğine teş-vik edecek büyük adımlar atmaya çalışmak gerektiğini düşünenler de var. Hemfikir olunan konu ise dünyanın hızla bilişim teknolojile-rini farklı alanlara adapte ederek yeni bir endüstriyel döneme gir-diği ve Türkiye’nin de bu yönde adımlar atması gerektiği. Endüstri 4.0 benzeri bir ulusal prog-ram başlatmak belki de Türkiye için henüz çok erken. Yine de en-düstride yeni bir yaklaşıma ihtiyaç duyulduğunda, bugünden başlaya-rak elde edilen deneyimler oldukça önemli olacak.Sabancı Üniversitesi Avrupa İşlet-meler Ağı’nın katkılarıyla hazırlanan bu çalışma, endüstriyel verimliliği bilişim teknolojileriyle buluşturan 4. Sanayi Devrimine Türkiye’deki tüm bileşenlerin dikkat ve ilgilerini yükseltmek, bu konudaki bilgi ve farkındalığı artırmak amacıyla hazır-landı. Umarız bu önemli gelişmeye bugünden yapılmış bir katkı olarak istenilen etkiyi yaratır…

Ev Ödevimiz “Endüstri 4.0”

G

Endüstri 4.0 benzeri bir ulusal program başlatmak belki de Türkiye için henüz çok erken. Yine de endüstride yeni bir yaklaşıma ihtiyaç duyulduğunda, bugünden başlayarak elde edilen deneyimler oldukça önemli olacak.

Üretim verimliliği ve endüstri-bi-lişim buluşması Türkiye sanayisi için nasıl bir öneme sahip?Üretim verimliliği uygulamaları, iş-letmelerde organizasyon ve çalışan verimliliğinin artırılmasının yanı sıra, enerji ve kaynak verimliliğinin sağ-lanarak işletmenin verimliliğini ar-tırır. Türkiye’de çalışan başına üre-timdeki verimlilik en iyimser olarak ileri teknoloji üreten sanayileşmiş ülkelerin yaklaşık üçte ikisi düzeyin-dedir. Türkiye sanayisi için toplam faktör verimliliğinde tahmin edilen artış hızı, iktisadi büyüme hızından yüksek. Yine de teknoloji seviye-si nedeniyle bir verimlilik açığının varlığından söz edilebilir. Teknoloji artışıyla eşzamanlı beşeri sermaye artırıcı politikalar verimlilik açığını kapatma ve Türkiye sanayisinin bü-yüme hızını artırma potansiyeli taşı-makta. Endüstri-bilişim buluşması büyük verinin kullanımıyla tüm sek-törlerde daha önce mümkün olma-dığı şekilde ürün ve süreçlerin yö-netilebilmesini, orta ve uzun erimli üretimlerin bilgi teknolojilerine da-yalı planlanabilmesini sağlayabilir. Bilişimin yaygın bir şekilde üretim süreçlerinde kullanılması kaynak verimliliğini ve teknik etkinliği artı-racaktır.

Türkiye’de üretim verimliliğini ar-tırma sürecinde bilişim teknoloji-lerinden faydalanılması için nasıl çalışmalar yürütülüyor?Başta kamu-üniversite-sanayi işbir-

liği projeleri ve teknolojik destekler olmak üzere Bilim Sanayi ve Tekno-loji Bakanlığı’nda (BSTB); sanayide bilişim teknolojilerinin kullanımı ile birlikte diğer teknolojilerin kul-lanımının yaygınlaştırılması ve de-rinleştirilmesine yönelik teşvik ve destekleme politikaları üretilmekte ve uygulanmaktadır. Son olarak, BSTB’nın “Yazılım Sektörü Stratejisi ve Eylem Planı” hazırlanması çalış-ması için 19 Kasım’da Ankara’da sektörü temsilen 100’den fazla işletme ve STK’nın katıldığı bir ça-lıştay düzenlendi ve söz konusu strateji belgesinin temel öğeleri belirlendi.

Verimlilik Genel Müdürlüğü’nün Endüstri 4.0 ve bilişim-sanayi buluşması bağlamında proje ve stratejileri neler?Endüstri 4.0, Alman hükümetinin imalat gibi geleneksel sanayinin, bi-lişim teknolojileriyle dönüşümünün teşvik ve yüksek teknolojiyle dona-tılması projesi. 4. Sanayi Devriminin öngörüsü; klasik üretim yöntemlerindeki teknolojik temellerin içinde siber-fiziksel sistemler ve internet ağ-larının da yer almasıdır. BSTB’nin da Endüstri 4.0 ve bilişim-sanayi buluşması kapsamında çeşitli çalışmaları mevcut. BSTB olarak “Orta ve Yüksek Teknolojili Ürün-lerde Avrasya’nın Üretim Üssü Türkiye” temasıyla 3. Sanayi Şura-sı düzenledik. Türkiye sanayisinin

ileri teknolojiyi kullanan ve üreten bir yapıya dönüşmesi için yürüttü-ğümüz çalışmalarda, bu şuradaki Sanayide Sürdürülebilir Üretim Komisyonu’nun tavsiye kararlarını dikkate alıyoruz. Öte yandan Ve-rimlilik Genel Müdürlüğü olarak (VGM) Türkiye sanayisinin verim-lilik temelli yapısal dönüşümünü esas alan 2014-2018 yıllarını kap-sayan Verimlilik Stratejisi ve Ey-lem Planı’nı hazırladık. Bu planda Türkiye’de üretimin niteliğinin artı-rılması, çalışanların ve işletmelerin verimlilik odaklı üretim için yapısal ve teknolojik dönüşümlerinin hız-landırılmasına yönelik projelerin hayata geçirilmesi amaçlanıyor. 10. Kalkınma Planı kapsamında, işletmelerin bilgi teknolojilerinden yararlanmalarını artıracak ve imalat sanayiinde endüstriyel otomasyon uygulamalarını yaygınlaştırılacak çalışmalar kurumumuzun sorum-luluğunda. Bu bağlamda işletme-lerin verimlilik ve rekabet ede-bilirlik düzeylerini yükseltmeye, değer zincirlerini güçlendirmeye ve siber-fiziksel sistemlerin yay-gınlık düzeylerini artırmaya yönelik geleneksel üretim koşullarından otomasyona dayalı üretim süreç-lerine geçiş desteklenecek. Diğer yandan başta KOBİ’ler olmak üze-re işletmelerimizin her seviyedeki çalışanlarının uygulayarak öğrene-ceği eğitim amaçlı Model Fabrika kurulmasına yönelik çalışmamıza 2015 yılı içinde başlayacağız.

Endüstri-Bilişim Buluşmasıyla Verimlilik Artışı

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürü Anıl Yılmaz üretim verimliğinin Türkiye sanayisi için taşıdığı değeri ve verimlilik artışını sağlamak için yürütülen çalışmaları anlattı.

10-11

Bosch, yeni sanayi devrimi En-düstri 4.0’a nasıl hazırlanıyor?Küreselleşme ve dünyanın demog-rafik yapısındaki değişim uzun dö-nemli stratejilerimize yön veriyor. Gelecekte, “yaşam için teknoloji” vizyonumuza yeni bir yaklaşım getir-memiz zorunlu. Bu nedenle, Bosch, her zaman birkaç adım ilerisini dü-şünmek ve buna göre hareket et-mek durumunda. Bosch’ta Endüstri 4.0 ile ilgili 50’den fazla pilot proje devam ediyor. Hamburg’da bulu-nan Bosch Rexroth Fabrikası’nda uygulanan pilot projede insanlar, makineler ve ürünler birbirlerine bağlı olarak çalışarak yarının üreti-minin nasıl olacağının canlı örneğini

sergiliyorlar. Aynı hatta birçok farklı ürün üretilebiliyor. Makinelere sıra-daki ürünün hangi şekilde üretilme-si gerektiği söyleniyor, makineler de üretimi bu şekilde gerçekleştiri-yor. Eskiden bir hatta bir ürün aile-si işlemden geçerken, artık 8 ürün ailesi aynı hatta işlem görebiliyor. Kullanılan RFID teknolojisiyle ürün-lerin ve taşıma kaplarının durumu her an için gözlemlenebiliyor. Yar-dımcı cihazlar sayesinde çalışanla-rın iş yapış şekli kolaylaşıyor. Örne-ğin, teknisyenler kullanma kılavuz-larını gözlüklerinde görerek elleri serbest bir şekilde çalışabiliyor. Robotlar çalışanları tehlikeli ve zor-lu işlerden kurtarırken, akıllı üretim

hatları kendi performanslarını ken-dileri test ediyor. Herhangi bir arıza durumunda bunu servise kendileri bildiriyorlar. Bu teknolojiler ürün testleri esnasında da kullanılabi-liyor. Amaçlarımızdan biri, ileride uluslararası üretim ağının tamamını birbirine bağlamak. Bosch ağ ta-banlı üretimde kendisini hem lider bir üretici hem de lider bir kullanıcı olarak görüyor. Buradaki amaç, bil-gi teknolojisi ve fabrika otomas-yonunu bir araya getirmek ve üre-tim ile ulaştırma ağlarını optimize etmek için interneti kullanmak. Aynı zamanda ürünlerin birer hafı-zası olacak. Böylece ürünler, temel özelliklerini her zaman yanlarında taşıyacak.

Bu yeni sanayi paradigması, Bosch’un ürün ve hizmetlerini na-sıl dönüştürüyor?Bosch’ta, internet temelli hizmet-lerle yeni iş modellerini hayata geçiriyoruz. 2025 vizyonumuzda, yaşamımızın bir parçası olan tüm nesnelerin birbirleriyle iletişim ha-linde hayatımıza kolaylık ve kalite katması var. Bu kolaylık sadece günlük yaşamda değil, endüstriyel hayatta da olacak. Bosch, bu nok-

Bosch’un Endüstri 4.0 Hamlesi Endüstri 4.0’a hızla uyum sağlayan teknoloji firmalarından Bosch’un Genel Müdürü ve Türkiye temsilcisi Steven Young, endüstrinin bilişim teknolojileriyle buluştuğu yeni dönemin, süreç ve yaklaşımlarını nasıl değiştirdiğini anlattı.

tada lider tedarikçi ve lider kullanıcı olarak konumlanmak istiyor. Reka-bet gücünü artırmak için Endüstri 4.0’ın büyük fırsatlar sunduğuna inanıyoruz. Bosch’ta, mikro-meka-nik sensör teknolojisinde küresel pazar lideri olarak yazılım ve do-nanım uzmanlığımızı bir arada kul-lanıyoruz. Dünyada her iki akıllı cep telefonundan birisi Bosch sensörüyle donatılmış durumda. Bu da teknoloji ve servis sağlayıcı-sı bir firma olarak bizim için büyük bir fırsat. Şimdiden, ev telefonuna şüpheli hareketler konusunda uya-rılar gönderen kapı sensörünün seri üretimine başladık. Gelecekte pen-cerelerde, evin ısınma ya da alarm sistemini kontrol edecek, gözle gö-rülemeyecek sensorlar yer alacak.

Endüstriyle bilişim teknolojileri-nin buluşması yaklaşımınızı de-ğiştirdi mi?Bosch’ta her dört AR-GE çalışanın-

dan biri hâlihazırda yazılım uzmanı. Yazılım ve sistem entegrasyonun-daki tecrübemizi nesneler ve hiz-metlerin internetiyle buluşturuyo-ruz. Sistem ve cihaz üretirken bu sistem ve cihazların iletişime açık olmalarını sağlamaya çalışıyoruz. Nesnelerin nasıl kullanıldığı ve veri güvenliği bu konuda önemsediği-miz noktalar.

Endüstri 4.0 stratejisi Bosch’un inovasyon süreçlerini nasıl etki-ledi?Yeni girişimimiz Bosch Connected and Devices Solutions ile nesne-

lerin interneti için teknik koşulların yaratılmasını sağlamakla kalmı-yor, yeni çözümler de geliştirmeyi amaçlıyoruz. Akıllı ev siparişleri alınmaya başlandı bile. Diğer bir ör-nek ise bağlantılı şehirler projemiz: Smart City ile otobüs ağı, yol çalış-maları ve park alanları yönetimini birbirine entegre ediyoruz.

“Hamburg’da bulunan Bosch Rexroth Fabrikası’nda uygulanan pilot projede insanlar, makineler ve ürünler birbirlerine bağlı olarak çalışarak yarının üretiminin nasıl olacağının canlı örneğini sergiliyorlar”

12-13

Bilişim teknolojileri, üretim verim-liliği açısından endüstriye neler öğretebilir?Üretim verimliliği dünyada; TPM, WCM, Yalın, 6 Sigma uygulamaları gibi belli bazı metodolojilerle artırıl-maya çalışılıyor. Tüm bu metodolo-jiler, kayıpları tespit edip yok etme-yi, kaliteyi yükseltmeyi hedefliyor. Bilişim teknolojileri; işletmelerde kayıp olarak tanımlı durumların ger-çekleşmeden önce öngörülebilme-lerine ve dolayısıyla önlenebilme-lerine, gerçekleştiğinde anlık ola-rak yetkililerin bilgilendirilmesiyle hızlıca bertaraf edilmelerine imkân sağlıyor.

Endüstri 4.0 vizyonu bilişimle endüstrinin buluşmasını zorunlu kılıyor. Sizce bu vizyonun önemli yapıtaşları neler?Endüstri 4.0, günümüz teknoloji-sinin bize sunduğu imkânlardan esinlenerek; fabrikaların içlerindeki üretim istasyonlarının, makinelerin, stok, kalite yönetim sistemleri ve kurumsal kaynak planlarının (ERP), hammadde ve yarı mamullerin bir-birleriyle haberleşebildiği bir kon-sept. Endüstri 4.0’da, MES (İmalat Tatbik Sistemi) sistemleri tarafın-dan sağlanan veri ve yönetsel işlev-lerle hammaddenin kendisini ürete-cek olan makineleri dolaşarak üre-tim komutlarını vermesi, tek adetlik üretim partilerinin bile verimli bi-çimde imal edilmesi hedefleniyor.

Konseptin tüm unsurlarının hayata geçirilebilmesi için henüz sanayide tam olarak test edilmemiş, modifi-kasyon gerektirebilecek bilişim tek-nolojileri de inceleniyor. En önemli ihtiyaç iletişim altyapısının sanayi için yüksek hızlı ve kapasiteli kablo-suz iletişime göre modifiye edilebil-mesi.Sistemler, işleyişin akabilmesi için mutlaka bu akışa göre tasarlanmış bir ERP ve bir MES sistemi kullan-mak zorunda. Akışın anlık ve hızlı olması beklendiği için, anlık destek-lerde çok gelişmiş MES sistemleri-ne ihtiyaç duyulacak.

Endüstri 4.0 Türkiye’deki endüst-ri için ne ifade ediyor?Bu konseptin benimsenmesi ve iş-letilmeye başlaması için bize göre en önemli unsurlar; işleyiş, kültürel yapı, ticari ve sosyal boyuta ait ko-nuların biraz daha irdelenmesi ve açıklığa kavuşturulmasıdır. Sistem, işgücünün düşük olduğu Avrupa ülkeleri için bir avantaj olmakla birlikte, Türkiye için gerekliliği ve uygulanmasına ihtiyaç duyulup du-yulmadığı konusunun uzmanlarca irdelenmesine ihtiyaç duyulmak-tadır.Türkiye’de bazı alanlar dışında, bu konseptin hayata geçirilmesinin ve firmaların bu konsepte yatırım yapmalarının zaruri bir ihtiyaç halini alması için gerekli koşulların henüz oluşmadığını düşünüyoruz.

Türkiye’de sanayi ve bilişim tek-nolojilerini buluşturan ürün ve hizmetler nasıl bir potansiyel ba-rındırıyor?Elektronik ve bilişim konularının sunduğu imkânlar, hayatımızın her alanında, kolaylaştırıcı, hızlandırıcı ve kalite artırıcı destekler olarak do-ğal biçimde yaşamımıza girdi.Türk sanayii, hızlı ve güvenli adımlar ile gelişiyor. Yeni teknolojileri uygu-lama konusundaki açık fikirlilik saye-sinde, yakın bir gelecekte sanayimi-zin verimlilik, hızlılık, düşük maliyetli esnek üretim ve çevreyi koruma ko-nularında da dünyadaki ileri örnek-lerden olacağını ve rekabet açısın-dan öne geçeceğini düşünüyoruz.

Peki, bu sürece katkı sağlayan di-jital fabrika çözümünüzden bah-sedebilir misiniz?Dijital fabrika; temel olarak işletme-nin neyi, ne zaman, hangi kaynakları kullanarak, ne hızda üreteceğini, ka-pasitesini nasıl kullanacağını yönet-meyi hedefler. Burada temel olarak, işletmedeki tüm üretim makine ve istasyonlarının, merkezi bir sistem-le sürekli haberleşmesi ve çift yönlü veri aktarımı ile işletmenin merkezi yönetimden yönlendirme alması, işletmenin aktüel durumu ile ilgili olarak hem işletmenin bizzat bilgi-lendirilmesi, hem de merkezi siste-me geri bilgi gönderilmesi sağlanır. Bu alanda ürettiğimiz ProMANA-GE, MES/MOM (İmalat Tatbik Sis-temi/İmalat Operasyonu Yönetimi) çözümü olarak 2011 yılından bu yana MES Product Survey’de yer alan, uluslararası standartlara göre hazırlanmış bir çözümdür.

Verimli Yönetim için Bilişim2008 yılında İstanbul Ticaret Odası’nın en yenilikçi KOBİ seçtiği Doruk Otomasyon’un Genel Müdürü, Kontrol ve Bilgisayar Yüksek Mühendisi Aylin Tülay Özden bilişim teknolojilerini endüstriyle buluşturan çözümlerini ve verimli yönetim için bilişimin nasıl kullanıldığını anlattı.

Yoğun küresel rekabetle baş ede-bilmek için endüstrinin verimlili-ğini artırmak gerekiyor. Endüstri-bilişim buluşmasının kalkınmaya nasıl bir etkisi olabilir?İstatistikler Türkiye ekonomisi-nin orta ve düşük seviye teknoloji kullanan, düşük katma değerli bir üretim yapısına sahip olduğunu ve bu yapının Türkiye’nin dış ticaret performansını ve ekonomik büyü-mesini olumsuz etkilediğini gösteri-yor. Ülkemizin orta gelir ya da orta teknoloji tuzağı olarak adlandırılan bu durumdan kurtulup yüksek gelir grubunda bulunan ülkeler arasına girebilmesi; ürün ve hizmet kalite-sinin artırılması, yatırım ortamının iyileştirilmesinin yanı sıra Ar-Ge ve yenilik çalışmaları sonucunda orta-ya çıkarılacak yüksek katma değer-li, ileri teknolojili ürün ve hizmetlerin üretimi ve ihracatı ile mümkün. Endüstri-bilişim buluşmasının kal-kınmaya etkisinin olumlu yönde artabilmesi için sektörün katma de-ğeri yüksek ürünler üretmesi, ara ve hammadde kullanımında ithalata ba-ğımlılık oranını düşürmesi, Ar-Ge ve yenilik üretimini artırması gerekiyor.2011 yılı verilerine göre İstanbul’da üretilen toplam Gayri Safi Katma Değer (GSKD)’in yüzde 27.4’ü sa-nayi sektörü, yüzde 72.4 gibi bü-yük bir kısmıysa hizmetler sektörü tarafından üretiliyor. Türkiye gene-

lindeyse toplam GSKD’nin yüzde 27.5’i sanayi sektörü tarafından gerçekleştiriliyor.İstanbul’un hizmetler sektörünün hem bölge hem de ülke ekonomisi-ne yaptığı katkının artırılması; fakat aynı zamanda bölge ekonomisinde köklü bir geçmişi ve hâlâ hatırı sa-yılır bir payı olan sanayi üretiminin rekabetçi bir yapıya ulaşması için mevcut sanayi yapısının dönüşümü gerekiyor.

Kalkınma stratejilerinde bilişim teknolojilerinden faydalanılabil-mesi ve bu teknolojilerin sanayi ile buluşabilmesi için nasıl çalış-malar yürütülüyorsunuz?İstanbul Kalkınma Ajansı yerel pay-daşların da katılımıyla 2014-2023 Bölge Planı’nın vizyonunu “Yaratı-cı ve Özgür İnsanlarıyla, Yenilik ve Kültür Kenti; Özgün İstanbul” olarak belirledi ve planda yer alan gelişme eksenleriyle destekledi. “Küresel Ekonomide Söz Sahibi, Yüksek Katma Değer Üreten, Yeni-likçi ve Yaratıcı Ekonomi” gelişme ekseni ve bu eksen doğrultusunda ortaya konulan stratejiler, bilişim teknolojilerinden faydalanılmasını gerektiriyor. Küresel değer zinci-rinde rekabetçi konum, sanayide dönüşüm, artan Ar-Ge ve yenilik gibi stratejilerini gerçekleştirmeye yönelik bilişim teknolojilerinin sa-

nayiyle buluşmasını destekliyor. Bu kapsamda, Yenilikçi İstanbul 2014 ve Bilgi ve İletişim Teknolojileri Odaklı Ekonomik Kalkınma 2012 gibi mali destek programlarıyla tek-nolojik gelişmeye katkı sağlamaya devam ediyoruz.Onuncu Kalkınma Planı doğrultusun-da Türkiye’de gerçekleşecek sanayi dönüşümünün İstanbul’dan başla-ması ve İstanbul’da teknoloji, yenilik ve Ar-Ge’ye ağırlık verilerek katma değeri yüksek üretim yapısına geçil-mesi en rasyonel bakış açısıdır.

İstanbul Kalkınma Ajansı’nın En-düstri 4.0 bağlamında stratejileri var mı?2014-2023 Bölge Planı gelişme ek-senleri ve öncelik alanları doğrultu-sunda gerçekleştirdiğimiz faaliyetler bu amaca hizmet eder nitelikte. Hali-hazırda Bölge Planı’nın “Artan Ar-Ge ve Yenilik” öncelik alanına bağlı ola-rak ortaya koyduğu “İstanbul’un ye-nilik kapasitesinin ve potansiyelinin tespit edilmesi ve yenilik stratejisinin hazırlanması” hedefini hayata geçir-mek amacıyla “İstanbul Bölgesel Yenilik Stratejisi” hazırlık çalışmala-rına başlamıştır.Bu çalışmalar kapsamında katılımcı bir süreç işletilerek bölgesel yenilik stratejilerinin belirlenmesi ve bu stratejilerin hayata geçirilmesi için gerekli olan eylem planının oluştu-rulması hedefleniyor. Ortaya konu-lacak yenilik stratejisi Endüstri 4.0 ve bilişim-sanayi buluşması kapsa-mında yapılacak çalışmalara doğru-dan katkı sağlayacak.

İSTKA Genel Sekreteri Abdülmecit Karataş:

“Ar-Ge ve Yenilik En Kritik Hedef”Kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirerek kalkınma hedeflerine ulaşılmasını sağlamaya çalışan İstanbul Kalkınma Ajansı’nın (İSTKA) Genel Sekreteri Doç. Abdülmecit Karataş, İstanbul sanayiinin geleceği için yürüttükleri çalışmaları anlatıyor.

14-15

Bir devrim olarak kabul edilen Endüstri 4.0 vizyonu nasıl şekil-lendi?Endüstride 18. yüzyılda buhar ma-kinesinin kullanılmaya başlanması, 100 yıl önce Henry Ford’un otomo-bil fabrikalarında seri üretime geçil-mesi ve 20. yüzyılda IT ve bilgisayar kontrollü sistemlerin kullanılmasıy-la üç devrim gerçekleşti. Bu geliş-melerin her biri iş dünyasının dina-miklerini temelden değiştirdi. Endüstri 4.0, terim olarak 4. Sana-yi Devrimi olarak kabul ediliyor. İlk sanayi devrimi su ve buhar gücü

ile üretim mekanizmasının üzerine kuruluyken, onu 2. Sanayi Devrimi olan elektrik enerjisi yardımı izledi. Daha sonrasında ise 3. Sanayi Dev-rimi olan dijital devrim gerçekleşe-rek elektronik kullanımı arttı.Şimdi gelinen noktada ise küresel rekabet nedeniyle endüstriyel şir-ketlerde verimlilik, hız ve esneklik gibi faktörlerin sürekli olarak geliş-tirilmesi gerekiyor. Bunun yanında, kişiselleştirilmiş ürünlere yönelik ta-lep giderek artıyor. Bütün bunlar da olabildiğince esnek üretim süreç-leri gerektiriyor. Endüstri 4.0, işte

bu zorluklara optimum yanıt veren bir girişim. Global anlamda ekono-miler, üretim endüstrilerini güçlen-dirmek için büyük çaplı girişimlere yatırım yapıyor. Üretim teknolojile-rinde gelişen dijitalleşme, endüst-riyel girişimlerin gelecekle uyumlu olması için yeni fırsatlar açıyor. Kısacası Endüstri 4.0 kendini hızla gerçekleştiriyor.

Yeni sanayi devriminde Siemens’in nasıl bir rolü var?Endüstri 4.0 vizyonu, kendi kendi-ni düzenleyebilen, otonom üretim sistemleri ve değer zincirindeki tüm adımlar arasında kapsamlı ağ iletişimi ile desteklenen bir çözüm vaat ediyor. Biz de Siemens olarak Endüstri 4.0’ı “Yaşam için üretim, gelecek için teknoloji” çerçevesin-de değerlendiriyoruz. Endüstri 4.0 uygulamasının gerçek anlamda hayata geçirilme süreci henüz başlamadı. Bu uygulamanın geliştirilme sürecinin yaklaşık 20 se-nede tamamlanması bekleniyor. Bu vizyonun birçok unsuru bugün hazır ama bu unsurların entegre bir bütün olarak birleştirilmesi gerekiyor. Farklı bileşenlerin iletişimi ve ağı,

Hızlı, Esnek ve Kişiselleşmiş ÜretimTüketici ihtiyaçlarının çok hızlı değiştiği bir dönem yaklaşıyor. Bunun için endüstriyel üretim süreçlerinin esnek olması şart. Siemens Türkiye Genel Müdür Yardımcısı ve Endüstri Sektörü Lideri Ali Rıza Ersoy, Endüstri 4.0 yaklaşımıyla bütünleşik ve akıllı üretim sistemlerinin bu esnekliği nasıl sağlayacağını anlattı.

ürün geliştirme ve üretim sekans-larının veri tutarlılığı, sanal ve ger-çek dünyaların entegrasyonu gibi konular da dahil olmak üzere, bu vizyonun birçok unsuru şimdiden mevcut. Siemens olarak, Dijital Kurumsal Platform adını verdiği-miz tam entegre Otomasyon ve Sürücü Teknolojisi ve PLM (Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi) yazılı-mımıza yönelik çok çeşitli bileşen-ler zaten Endüstri 4.0 girişiminden örnekler veriyor. PLM yazılımımız sayesinde ürün tasarımı ve üretim sekansı planlama gibi fonksiyonla-rın aynı verilere erişmesi mümkün. Dijital Kurumsal Platformumuz çer-çevesinde, Endüstri 4.0 ile ilişkili çok çeşitli ürünler sunuyoruz. Ayrı-ca, kendimizin ve müşterilerimizin tesislerinde halihazırda Endüstri 4.0 uygulamasına ait teknik modüllerin birçoğu kullanılıyor.Örneğin, NASA’nın Jet Tahrik Laboratuvarı, Mars’a gönderilen Curiosity aracının tasarımında bizim geliştirdiğimiz PLM yazılı-mını kullandı; böylesine zorlu bir ortamda ancak yoğun ve ileri bir simülasyon teknolojisi sayesinde çalışması mümkün olan benzersiz bir ürün için gerçekleştirilmiş öncü bir çalışmaydı bu. İkinci örnek ola-rak, VW ile birlikte 17 yıllık bir pres üretim hattını modernize ettik. Ya-zılımımız, dakikada ilave olarak iki tekerlek göbeğinin üretilmesini

sağlayan, kullanım ekipmanlarını da içeren entegre bir simülasyon yaratmak için kullanıldı. Bu sayede, 8 saatlik her bir vardiyada yaklaşık 1000 adet ilave parçanın üretilme-si mümkün oldu ve aynı zamanda yüzde 40’a varan oranlarda enerji tasarrufu sağlandı. Amberg’deki elektronik fabrikamızda da sanal ve gerçek üretim süreçleri arasındaki entegrasyon, sektörde örnek alına-cak bir şekilde tamamlandı. Fabri-ka, 1989 yılından beri boyutları hiç değişmemiş bir üretim alanında çok az sayıda personel artışıyla üretim hacmini yedi katına çıkar-mayı ve bununla birlikte inanılmaz bir kalite sunmayı başardı.

Siemens süreçlerini nasıl dönüş-türüyor? Siemens, teknolojik inovasyon-lar aracılığıyla endüstrinin artan önemine anahtar katkılar sağlıyor. Siemens’in bu konudaki temel yet-kinliği endüstriyel girişimleri daha üretken, daha verimli ve böylece uluslararası arenada daha rekabet-çi çalışması için desteklemesinde yatıyor. Endüstride toplu üretimin verimliliği önemli, çünkü gelecekte de ölçek ekonomisini gerçekleştir-mek için büyük miktarlarda ürün ve platform üretilmesi gerekecek. Ancak kişiselleştirilebilir ürünlerin üretimi de oldukça önem kazanıyor. Daha şimdiden modern üretim or-

tamlarında, kişiselleştirilebilir toplu ürünleri verimli bir şekilde üretmek mümkün. Otomotiv sanayii buna iyi bir örnek; bir üretim hattından iki aynı araba nadiren çıkıyor. Fab-rikaların da esnekliği artıyor, bu durum aynı fabrikada çok sayıda farklı ürünün üretilebileceği anlamı-na geliyor. Örneğin, Amberg’deki tesisimizde biz de bunu yapıyoruz. Devam etmesini beklediğimiz bu trend, kısa bir süre içinde prensip-te tüm üretim süreçleri için geçerli olacak.

Siemens Endüstri 4.0 vizyonunu Türkiye’de nasıl uygulamayı plan-lıyor?Geçtiğimiz Şubat ayında Endüstri 4.0’la ilgili olarak bir tanıtım toplan-tısı düzenledik ve orada kavramın bizler için ne ifade ettiğini detaylı olarak aktardık. Bu toplantıdan son-ra çıkan haberleri takiben de ko-nuyla ilgili her platformda Endüstri 4.0’la ilgili vizyonumuzu ve yöne-limimizi aktarmaya devam ettik. Siemens Türkiye olarak, Endüstri 4.0 anlayışıyla, Türkiye’deki endüst-ri sektöründe daha verimli üretim, pazara çıkış süresinde kısalma ve daha fazla esneklik sağlamak ama-cıyla çalışıyoruz. Gelişmekte olan bir ülke olarak, verimlilik, kalite ve dijitalizasyonu yükseltmek için en-düstriyel üretimi daha da profesyo-nelleştirmemiz gerekiyor.

16

Verimlilik artışı ve temiz üretim konularında endüstri-bilişim bu-luşmasının rolü ne olabilir?Bilişim artık her yerde ve her şeyde. Bilişim odaklı yaklaşımlarla temiz üretim ve verimlilik için son derece etkin, düşük maliyetli, yaratıcı ve yenilikçi çözümlerin üretilebildiği-ni görüyoruz. Dünya genelinde de bunun çok güzel örnekleri mevcut. Üretim boyutuyla baktığımızda, ve-rimliliğin ve temiz üretimin en te-mel prensipleri arasında süreçlerin kontrolü, tüketimlerin izlenmesi ve tüketim-üretim ilişkisinin kurulması gibi konular yer alıyor. Tüm bun-ların merkezinde de bilişim odaklı çözümler var. Hâlâ eski teknolojiler ve sistemlerle çalışan işletmeleri-mizin rekabet anlamında çok fazla şanslarının olmadığını söylemek gerekiyor. Günümüzün en çok ko-nuşulan konuları arasında yer alan enerji verimliliği ve enerji yönetimi kapsamında da verilerin doğru bi-çimde yorumlanması ve enerji izle-me sistemlerinin kurulması büyük önem taşıyor.

Üretim verimliliği, çevre ve temiz üretim Türkiye sanayisi için kabul edilen değerler olarak görülüyor mu?Türkiye sanayisinde “üretim verim-liliği” genel olarak kabul gören ve üzerinde durulan konular arasında. Ancak üretim verimliliğinin tüm bi-leşenleri ve parametrelerinin algı-landığını ve benimsendiğini söyle-mek zor. Dolayısıyla da uygulamada önemli eksiklikler gündeme gelebili-

yor. Örneğin çevre ile ilgili konuların aslında ciddi bir verimlilik meselesi olabileceği kısa süre öncesine kadar gündemde bile değildi. Hâlâ, üretim sonucu oluşan atığın aslında ürüne dönüştürülemeyen kaynaklar oldu-ğu, yani tam anlamıyla bir “verim-sizlik” örneği olduğuna ilişkin bir algı tam olarak oturmuş değil. Ülkemizde son yıllarda temiz üretim daha fazla konuşulmaya başladı, kamu tarafın-da çeşitli adımlar atıldı, özellikle bü-yük işletmelerde temiz üretime yö-nelik kapsamlı ve güzel uygulamalar hayata geçiriliyor. Ancak hâlâ önemli eksiklikler de söz konusu.

Türkiye’de sanayiinin temiz ve verimlilik odaklı üretime doğru atacağı adımlarda bilişim tekno-lojilerinden faydalanması için na-sıl çalışmalar yürütülüyor?Bilişim sektörü ülkemizde de ciddi şekilde ilgi görse de bilişimin doğ-rudan temiz üretim ve verimlilik alanlarında etkin olarak uygulanma-sına yönelik bir odaklanmanın oldu-ğunu söylemek güç. Bu kapsamda, özellikle işletmelerimizin mevcut alışkanlıklarının ve bakış açılarının değiştirilmesi gerekiyor. Haliha-zırda verilmekte olan çok sayıdaki Ar-Ge desteklerinin ve girişimciliği teşvik eden araçların bu tür alanlara da yönlendirilmesine odaklanmak gerekiyor.

TTGV’nin Endüstri 4.0 ve bilişim-sanayi buluşması bağlamında proje ve stratejileri var mı?TTGV olarak, 2007 yılından bu yana

sanayiciye yönelik olarak Çevre Destekleri Programı’nı yürütüyoruz. Bu kapsamda da Türkiye geneline göre daha yenilikçi ve ileri tekno-lojilerin daha fazla kullanıldığı, bu kapsamda yerli ekipman ve tekno-lojileri de ön plana çıkaran uygula-ma projelerini tercih etmeye çalışı-yoruz. Bu şekilde oluşturduğumuz iyi örnekleri başarı öyküleri haline getirerek yaygınlaştırmaya çalışı-yoruz. Bu bakış açısıyla hazırladığı-mız “EKOSKOP” adlı yayınımız kısa süre önce tamamlandı. 2010 yılında da “İleri Teknoloji Projeleri Destek Programı’na başladık. Bu kapsam-da ileri teknolojiye yönelik Ar-Ge ve ticarileştirme süreçlerini destekle-meyi hedefledik. Belirlediğimiz ön-celikli alanlar arasında temiz üretim ve verimliliğe de hizmet eden yeni-lenebilir enerji, iklim değişikliğine uyum gibi başlıklar var. Bu prog-ram kapsamında 2015’te, özellikle sağlık, eğitim, tarım ve çevre ile il-gili alanlarda “etki” boyutunu daha fazla ön plana çıkaracağımız proje-lere öncelik vermeyi ve programın ölçeğini büyütebileceğimiz kaynak ve işbirlikleri arayışına girmeyi he-defliyoruz.Diğer taraftan, TTGV olarak sun-duğumuz pek çok fon, eğitim, da-nışmanlık ve platform oluşturma odaklı faaliyetlerimizde temiz tek-nolojileri, eko-inovasyonu, temiz üretimi, sürdürülebilirliği ön plana çıkarıyoruz. Özellikle büyük kuruluş-ların sürdürülebilirlik ve kurumsal sosyal sorumluluk projelerinde çö-züm ortağı olmaya çalışıyoruz.

Sürdürülebilir Bir DevrimTürkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı’nın (TTGV) Çevre Projeleri Koordinatörü Ferda Ulutaş’la üretim verimliliği ve temiz üretim bağlamında bilişimin endüstriye sunduğu imkânları konuştuk.

Uygulamalı İstatistik

Veri Yönetimi Makine Öğrenmesi

Veri Madenciliği

Optimizasyon Hadoop & MapReduce

Veri Görselleştirme

Karar Teorisi ve

Modelleme

VERİYİ YÖNETENREKABETE YÖN VERİR Bir Bakışta

Eğitim Süresi: 11 ay

Eğitim Yeri: Minerva Han Karaköy

Eğitim Günleri: -Hafta içi: Ptesi/Çarş. 19:00-22:00 -Hafta sonu: Ctesi 09:00-16:00

EEğitim Dili: İngilizce

da.sabanciuniv.edu

da@sabanciuniv.edu0216 483 97 00

/SUVeriAnalitigiYL

Sabancı ÜniversitesiMühendislik ve Doğa Bilimleri FakültesiTuzla İstanbul 34956 Türkiye

VERİ ANALİTİĞİ PROFESYONEL YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

Sabancı Üniversitesi