*** SUNU ***2011 ylnda 100. kurulu yln kutlayan Yldz Teknik niversitemizin Elektrik Mhendislii Blm rencileri iin, hem eitli kaynaklardan yararlanlarak hem de orijinal olarak retilerek ortaya km olan

PRATK SORULAR (SORU BANKASI),rencilerimizin mevcut teorik ve pratik bilgilerini uygulamaya koymalar ve kendilerini snamalar asndan yararl olaca dnlerek hazrlanmtr. rencilerimizin bo zamanlarnda bu sorular incelemeleri, cevaplama ynnde aba harcamalar, henz almadklar derslere ait sorular varsa bunlar gemeleri, olabilecek bilgi eksikliklerini belirleyerek gidermeleri ve gerektiinde ilgili hocalarndan yardm almalar ok yararl olacaktr. Bu sorular; elektrik mhendisliinin tm konularn kapsayacak ekilde TEOR, TASARIM, TERMNOLOJ, UYGULAMA ve LME alanlar ile TEMEL MATEMATK ve FZK alanlarn iermektedir. Sorular, belirli bir alandaki sorulara odaklanmay nlemek iin, zellikle kategorize edilmemitir. Yurt dnda bu tr sorular olduka yaygndr. Bu tr sorular (ng: Objective Type Questions, Review Questions, Short Questions) doktora, sertifika program, profesyonel mhendis belgesi, vb. giri snavlarnda (Entrance Exams) yaygndr. Salt bu snavlara zg (cretli) kurslar, kitaplar ve eitim CDleri bulunmaktadr. Yl ii snavlarda (midterm exams) ve yl ii devlerde de (assignments) bu tr sorular vardr. Bu tr sorularn en nemli yanlar unlardr: Bu tr sorular ak ve ksa olduundan, cevaplama sreleri ok ksadr. Bylece olabildiince ok soru sorma ve cevaplama olana domaktadr. Saysal sorular belirli konularda kurgulanabildii halde, bu tr sorular ok geni bir konu yelpazesinde hazrlanabilir. ekil (Figure) gerekmez. Bu tr sorular teorik birikimin snanmas bakmndan son derece yararldr. Bu tr sorular, yerine gre, Doru/Yanl (True or False), Evet/Hayr (Yes/No), Bo yerleri doldurunuz (Fill in the Blanks) ve oktan semeli (Multiple Choice) formatlarnda olabilmektedir. Bu tr sorularn lkemizdeki -mesleki bakmdan- en nemli rnei Tpta Uzmanlk Snav (TUS)dur. Elektrik Mhendislii alannda ise; Lisansst giri snavlar (yazl veya mlakat) srasnda, bavuru snavlar (yazl veya mlakat; written / oral examination) srasnda, Uzun yllardr yurt dnda yaplmakta olan, gelecekte lkemizde de yaplmas gndemde olabilecek Profesyonel Mhendis (PE) snavlar srasnda, bu tr sorular ile karlama olasl bulunmaktadr. Aadaki sorular hazrlanrken, ok basit (s) sorulara asla yer verilmemitir. rnein kimi Objective Type Electrical Engineering kitaplarnda yer alan 10 ohm luk direnten 2 A geiyorsa, u gerilimi ka volt olur? gibi bir soru, Blmmz rencilerine yneltilemeyecek kadar s bir sorudur. Sorularn rencilerimizin teorik bilgi birikimini lmelerine katk salayacak nitelikte olmasna dikkat ve zen gsterilmitir.

21 Kasm 2011 tarihi itibariyle burada yer alan soru says 7300 dr.Sorularn gerek say gerekse ierik bakmndan olduka geni kapsaml tutulmasna allmtr. steyen rencilerimize sorularn A4 ktlar da verilebilecektir. Sorularn cevaplar iin genellikle forml bilgisi gerekmemektedir. (Bilindii gibi, zaman iinde formller unutulmu olabilir; ancak temel teorilerin ve kavramlarn unutulmamas gerektii aktr.) Saysal trden olan sorular ok temel konulara aittir ve genel temel bilginin snanmas hedeflenmitir. Sorular ak, net ve ksadr. Standart terminolojiye zen gsterilmitir. Her soru iin 3 dakikadan daha fazla zaman ayrmaynz. Gemi yaryllardaki ders notlarnzdan ve kitaplardan da yararlanabilirsiniz. Soru says ilk bakta ok gibi gzkse de, SS Snavna hazrlanrken binlerce soru zdnz unutmaynz. (Sorular hafta sonlarnda incelemeniz nerilir.) Elektrik Mhendisliinin her alanna yaylm bu kadar ok soruya, yerli veya yabanc baka kaynaklarda eriebilme olana bulunmamaktadr. Teorik ynden salam bir bilgi birikimine sahip rencilerimizin yetitirilmi olmas, hepimizin ortak beklentisi ve dileidir. Bu nedenle (cevap verdiiniz soru says) / (incelediiniz soru says) oran bir gsterge olup, zellikle 8. yaryldaki rencilerimiz iin bu orann 0.51 olmas beklenmektedir. Gr ve nerilerinizi selimay@yildiz.edu.tr adresine gndermenizi dilerim.

NOT: PRATK SORULAR (SORU BANKASI) nn her hakk sakldr ve yazarna aittir. Bu sorularn tamam veya bir blm yazarn yazl izni olmadan (gerek kada basl olarak gerekse web ortamnda) yaymlanamaz, not haline getirilemez, fotokopi vb. yollarla oaltlamaz ve datlamaz. Aksi davranta bulunanlar, 5846 sayl Yasa ve bu Yasaya eklenen dier (ek) madde hkmleri erevesinde sorumlu olurlar. PRATK SORULAR (SORU BANKASI) kesinlikle ticari amal olarak hazrlanm deildir. Bu nedenle sorular, Y.T.. Elektrik Mhendislii Blm rencilerine ynelik olmakla birlikte, web ortamnda doal olarak, dier niversitelerdeki renciler ile meslekdalarmzn da paylamna aktr.Sorularn en az 3/4' lk blm orijinaldir. Sorular, yaklak 6 yldan gnmze kadar, deiik aralklarla gncellenmitir (Bir nceki gncelleme ubat 2011de yaplmt ve bu tarihteki soru says 6665 idi.)

Son gncelleme: 21 Kasm 2011

Selim AY

EK AIKLAMA:Elektrik mhendisliinde, MDEK ltleri kapsamnda; temel matematik ve fen bilgilerine sahip olma, temel elektrik mhendislii bilgilerine sahip olma, bir elektrik mhendislii problemini tanmlama ve zme, becerilerini snamaya ynelik saysal sorular (problemler); YT Elektrik Mhendislii Blmnde okutmakta olduum

ELEKTRK ENERJS EKONOMS ve ENERJ LETM HATLARIDerslerinin 1. vize, 2. vize ve final snav sorularnda yer almaktadr. Sz konusu snav sorularna, www.yildiz.edu.tr/~selimay sayfasndaki Eski Snav Sorular linkinden ulalabilir. kl ve ksz ok saydaki snav sorusunun tm orijinal nitelikte olup, zmler iin gerekli bantlar da verilmitir. Bu sorular, saysal soru zme becerilerini snamak isteyen rencilerimiz ve ilgililer iin, kapsaml bir SAYISAL SORULAR (SORU BANKASI) niteliindedir.

Dr. Selim AY21 Kasm 2011

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 1

PRATK SORULAR (SORU BANKASI)Aadaki sorular uzun matematiksel ilemleri gerektirmemektedir. Cevaplar genellikle szel olup yalnzca birer cmleden (ya da ksa ilemlerden) olumaktadr. 1. 35/0.4 kV luk trafo S (kVA) gcyle tanmlanrken, rnein 40 kW lk bir asenkron motor P (kW) gcyle tanmlanr. Neden? 2. 40 kW lk asenkron motorun g katsays daima sabit midir? Neden? 3. Determinant hangi durumlarda hesap edilemez veya sz konusu deildir? 4. Diferansiyel denklem ile cebirsel denklem arasndaki fark nedir? 5. Lineer ve lineer olmayan diferansiyel denklemlere birer rnek veriniz. 6. Katsaylar zamanla deien diferansiyel denkleme (Elektrik Mhendisliinden) bir rnek veriniz. 7. G ak analizlerinde salnm baras (slack busbar) neden kullanlmaktadr? 8. Kararllk analizinde eit alan kriteri (equal area criterion) ne amala kullanlmaktadr? 9. Bir g trafosunun yldz noktasnn dorudan veya diren ya da bobin zerinden topraklanmasnn ne yarar vardr? 10. Orta gerilim hatlarnda neden demet iletkenler kullanlmaz? 11. 380 kV luk bir iletim hattnda hattn kondktans G (siemens/km) nasl bulunabilir? 12. Kesici (disjonktr) boyutlandrmasnda, ve katsaylar neden ve nasl kullanlr? 13. Enerji iletim hatlar neden ou kez P edeer devresi ile modellenir? 14. 154 kV luk bir kafes direin topraklama elektrotundan ne zaman akm akar? 15. Enerji sistemlerinde, akm dalm analizi yerine, g ak analizi yaplr. Neden? 16. Enerji sistemleri ile ilgili hesaplarda Jacobian matris (J) nerede ve ne ama iin kullanlr? Bu matris her zaman kare matris zelliinde midir? 17. Endksiyon motorlarna asenkron motor da denilmektedir. Senkron szcnn nndeki a neden gelmitir? 18. Enerji iletim hatlarnda off-set hesab hangi durumlarda yaplmaz? 19. Bir kafes direin evresinde adm geriliminin oluabilmesi iin gerek koul nedir? 20. Bir kafes direin evresinde temas geriliminin oluabilmesi iin gerek koul nedir? 21. Camper ba hangi tip direklerde ve ne amala kullanlr? 22. Hava hatlarnda Stockbridge damper ne amala kullanlr? 23. 12 elemanl bir zincir izolatrde, hangi durumlarda her elemann ular arasna eit gerilim der? 24. 300 km lik bir enerji iletim hattnda iki noktada aprazlatrma (transpozisyon) direi kullanlmtr. Bu direklerden drt noktada kullanlm olsayd, ne deiirdi? 25. Enerji iletim hatlarnda, direkler iin, hangi durumlarda kamlanma hesab yapmaya gerek yoktur? 26. Enerji iletim hatlarnda neden dalgalanan (salnml) g (pulsating power) hesab yaplmaz? 27. 380 kV luk bir iletim hava hattnda kapasitif kaak akm (IC) nasl llebilir?Ampere yasasn ifade ediniz ve bir uygulama alann belirtiniz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 2 28. Faraday yasasn ifade ediniz ve bir uygulama alann belirtiniz. 29. Gauss yasasn ifade ediniz ve bir uygulama alann belirtiniz. 30. Yuvarlak kutuplu (round pole) senkron generatre ilaveten kk kutuplu (salient pole) senkron generatr de kullanlmaktadr. Neden? 31. Yz5, Yd0 simgeleri neyi ifade etmektedir? Son rakamlarn deimesi halinde fiziksel olarak ne olmaktadr? Bu balantlar nerelerde kullanlmaktadr? 32. Hatlarda spacer (ara tutucu) nerede ve ne amala kullanlr? 33. Yer alt enerji datm kablo kanalnda kullanlan kumun grevleri nedir? 34. 380 kV ve 380 V luk iki ebekenin ksa devre hesaplar arasnda, ne fark vardr? 35. Ksa devre hesaplarnda kullanlan balca varsaymlar nelerdir? 36. Buchholz rlesi hangi tip trafolarda ve ne amala kullanlr? 37. Fourier analizi ne zaman ve ne amala kullanlr? 38. Enerji sistemlerinde bara empedans matrisi nasl oluturulur? 39. Bir trafo hcresinde silikajelin (silica gel) fonksiyonunu kaybettii nasl belli olur? 40. Bir iletim hattnn 70. kilometresinde, faz camperlerinden biri kopacak olsa ne olur? 41. Temel zolasyon Seviyesi BIL (Basic Insulation Level) ne anlama gelir? 42. Laboratuar ortamnda bir elektrik alann(E) nasl elde edebilirsiniz? 43. Laboratuar ortamnda bir magnetik alan (B) nasl elde edebilirsiniz? 44. Laboratuar ortamnda bir dner alan nasl elde edebilirsiniz? 45. Laboratuar ortamnda bir elektromagnetik alan nasl elde edebilirsiniz? 46. Laboratuar ortamnda L (mH) deerinde bir endktans nasl yapabilirsiniz? 47. Laboratuar ortamnda C (mikrofarad) deerinde bir kondansatr nasl yapabilirsiniz? 48. 380 kV luk bir hava hattnda akm tama kapasitesini etkileyen parametreler nelerdir? 49. 380 kV luk bir yer alt kablosunda akm tama kapasitesini etkileyen parametreler nelerdir? 50. Fazr, vektr ve kompleks byklk kavramlarn aklaynz. 51. Doru akm enerji iletim hattnda harmonik reaktif g kavram nedir? 52. Bir iletim hattnda irtifak maliyeti hangi parametrelerin bir fonksiyonudur? 53. Bir iletim hattnda istimlak maliyeti hangi parametrelerin bir fonksiyonudur? 54. Bir iletim hava hattnda, hattn reaktans ve sseptans hangi fiziksel byklklere baldr? 55. Sfr bileen (homopolar) akmn oluabilmesi iin gerek koullar nelerdir? 56. Bir iletim hatt, yldrm darbesine kar neden hat empedans ile kar koymaz? 57. Elektrik makinelerinde mknatslama akm ne anlama gelir? Neden bu ismi almtr? 58. Elektrik mhendisliinde; t, s, j ve z dzlemleri (domains) ne amalar iin kullanlr? Her bir kullanm alanna birer rnek veriniz. 59. Bir asenkron motorun devir yn deitirildiinde kayma(s) deeri deiir mi? Neden? 60. Bir g trafosunun (34.5/0.4 kV) sabit ve deiken maliyet bileenlerini aklaynz. 61. 1 kV genlikli 1 saniye sreli bir darbe gerilimini devre teorisinden bilinen fonksiyonlar yardmyla nasl elde edersiniz? 62. Bir F(s) fonksiyonu iin teleme (shifting) zelliini ifade ediniz. 63. Bir kesicinin performans deniz seviyesinden ykseldike nasl etkilenir? 64. Bir termik santralin (100 MW), sabit ve deiken maliyet bileenlerini aklaynz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 3 65. Enerji, akm, gerilim, ak ve g kavramlarn matematiksel olarak ifade ediniz.. 66. Matematikteki Div, Rot, Grad ne anlama gelmektedir? rnekler veriniz. 67. Sonsuz gl ebeke ne demektir? Hangi zellikleri tar? 68. Bir fazl ve fazl asenkron motorlarda kullanlan kondansatrlerin grevleri nedir? 69. arpmsallk teoremini bir rnekle aklaynz. 70. Toplamsallk (sperpozisyon) teoremini bir rnekle aklaynz. 71. Karllk (resiprosite) teoremini bir rnekle aklaynz. 72. 0.5 metre uzunluundaki 3x120 mm2 lik XLPE kablonun kayp faktrn (tan) nasl lersiniz? 73. fazl asenkron motorun statora indirgenmi edeer devresinde, sa tarafta R2/s yer alr. Burada s (kayma) neden payda da bulunmaktadr? 74. Yurtdnda 60 Hz frekansta 1 MVA lk trafo iin A (kg) silisli sac ve B(kg) bakr kullanlmtr. Ayn kalite malzemeler kullanlmak kouluyla, bu trafo 50 Hz iin retilmi olsayd, malzeme miktarlar % ka deiecekti? 75. 16 kW lk bir asenkron motorun klemens kutusuna dokunan teknisyen parmaklarnda yanma hissetmi olsun. Kaak akmn deeri nasl llebilir?? 76. Ayn motorun kaidesine dokunan 5 yandaki bir ocuk nasl etkilenecektir? 77. fazl bir asenkron motorun, sarg, nve, srtnme kayplarn lme yoluyla nasl tayin edersiniz? 78. 630 kVA lk bir trafonun plakasnda ykte ve bota kayplar (kW) cinsinden okunmaktadr. Bu trafonun a b c fazlarndan, srasyla 200, 250, 220 kVA ekilecek olsa, kayplar % ka orannda deiir? 79. Yukardaki trafo anma gcyle dengeli yklenmekle birlikte, %5 orannda akm harmonii de ieriyor olsayd, kayplar % ka orannda deiirdi? 80. Yukardaki trafo anma anma gcyle dengeli yklenmekle birlikte, %3 orannda gerilim harmonii de ieriyor olsayd, kayplar % ka orannda deiirdi? 81. Karakteristik (surge) empedans, neden uzun enerji iletim hatlar iin tanmlanmaktadr? 82. Fazr ile vektr arasndaki farklar nelerdir? 83. Hava hatlarnda ark boynuzu ne amala kullanlr? 84. Hangi tip hatlarda kukonmaz (bird guard) kullanlamaz? 85. Enerji iletim hava hatlarnda kullanlan krelerin grevi nedir? 86. Zincir izolatrlerde hangi durumlarda zincir verimi %100e eit olur? 87. 35 kV luk bir beton direkten topraa doru I (mA) deerli kaak akm akmaktadr. Bu diree bir sincabn trmanmas halinde, akmn deeri deiir mi? Neden? 88. Bir akrobat, 154 kV luk hava hattnn zerine helikopterden atlam ve iki eliyle hatta tutunmay baarmtr. Hatta tutunduu sre iinde, akrobata ait Thvenin edeer devresini iziniz. 89. 220 kV 60 Hz lik bir iletim hatt doru akm hattna (HVDC) dntrlecektir. Yeni DC hattn gerilimi en ok ka kV olabilir? 90. logaritmik lek ve yar logaritmik lekleri tanmlayp birer rnek veriniz. 91. 500 kV luk bir enerji iletim hattnn faz iletkenlerinden x metre uzaklktaki B ve E alanlarn formle ediniz. 92. 200 MW lk bir termik santral 5000 kcal/kg lk kmre gre tasarlanmtr. Santralde 4000 kcal/kg lk kmr kullanlmas halinde ne olur?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 4 93. Enerji iletim hatlarnda hat sabitleri (L ve C) iin ilk koullar (initial conditions) ne zaman dikkate alnr? 94. Karakteristik empedans, B ve E alanlarna bal olarak ifade ediniz. 95. Bir termik-magnetik alterin akm-zaman karakteristiini iziniz. 96. Enerji iletim hava hatlarnda gerilim seviyesi arttka, reaktans (X) ve sseptans (B) deerleri ne ekilde deiir? Neden? 97. fazl bir trafonun primerinde, a faznn geriliminin genlii ve faz bilinmektedir. Sekonderdeki a faznn geriliminin genliini ve faz asn bulabilmek iin, hangi bilgilere gerek vardr? 100. Bota alan bir trafonun birden bire ebekeye balanmasn elektriksel olarak modelleyiniz 101. fazl bir asenkron motor anma yk ve hzyla alrken, birden u gerilimi %20 derse, motorun akm, momenti ve hz bundan nasl etkilenir? 102. Bir senkron makinede uyarma devresi (akm) bulunmasna karlk, asenkron makinede yoktur. Neden? 103. Elektrik aks ile magnetik ak kavramlarn aklaynz. 104. Bir binann yaknndan iletim hatt gemektedir. Binann 5. katnn d yznde B ve E alanlar llmtr. Duvarn iinde, gerek beton ksmdaki gerekse nervrl demir ksmndaki alan deerlerini nasl ifade edersiniz? 105. Aadaki tesis elemanlar hangi parametrelere gre seilir? 15 kV mesnet izolatr 35 kV zincir izolatr 154/35 kV ebeke trafosu Akm l trafosu Gerilim l trafosu 154 kV luk Kesici (disjonktr) 35 kV luk ayrc (seksiyoner) 400 V NH sigorta 16 m motor besleme kablosu (bakr) 106. Yksek gerilim ebekelerinde ntr iletkeni bulunmaz, halbuki alak gerilim hatlar 3 faz+ntr eklindedir. Neden? 107. zdeer kavramn aklaynz. Nerede ve ne amala kullanlr? 108. Bir trafo binasnda i duvarlar svasz ise, bunun nedeni ne olabilir? 109. 100 MVA 154 kV baz deerleri seilmi olsun. Zincir izolatrn maksimum dayanma gerilimi 200 kV ve topraklama ann gerilimi 5 kV ise, bunlarn per-unit olarak ifade ediniz. 110. Ksa devre (short circuit) deyiminin fiziksel orijini nedir? 111. Bir fabrikadaki merkezi reaktif g rlesi bir gnde 23 kez anahtarlama yaptrmtr. Bunun anlamn aklaynz. 112. Enerji sistemlerinde, genellikle ift harmonikler ile DC bileen yer almaz. Neden? 113. Kontaktr ne amala kullanlr ve nasl seilir? 114. Elektrik makinelerinin (trafo, asenkron motor) edeer devrelerinde, uyarma devresi neden paralel (nt) kolda gsterilir? 115. Bir pasif filtrede L ve C nasl hesaplanr? 116. Bir senkron generatr iin DAlambert yasasnn uygulaynz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 5 117. Bir DC motorun hz, motorun hangi fiziksel parametrelerine baldr? Matematiksel olarak ifade ediniz. 118. Bir tketici iin, talep gc, balant gc ve szleme gc kavramlarnn aklaynz. 119. TEDAn uygulad Kr/kWh enerji tarifeleri nelerdir? 120. Seri kompanzasyonu ve nt kompanzasyonu aklayp rnekler veriniz. 121. Kompanzasyonda dearj direnci ne amala kulanlr ve nasl boyutlandrlr? 122. Bir iaret iin efektif (rms) deer, tepe deer ve ortalama deer kavramlarn alaynz. Bunlar hangi amala ve nerede kullanlr? 123. Bir i merkezi yldrma kar nasl korunabilir? 124. Uyarma akm; seri, nt ve serbest uyarml DC motorlarda hangi parametrelere baldr? 125. Bir senkron makinede Xd ve Xq reaktanslar fiziksel olarak ne anlama gelir? Bu reaktanslarn transient ve subtransient bileenli olanlar ne anlama gelir? 126. Bir hattn zincir eleman saysn etkileyen faktrler nelerdir? 127. Termistr nedir, ne amala ve nerelerde kullanlr? 128. Bir kablo tneli, kablo tam ykle alt saatlerde havalandrldnda, havalandrma gc P (kW) olmaktadr. Kablonun %70 yklendii gece saatlerinde havalandrma gcn ifade ediniz. 129. 50 MVA lk bir ebeke trafosunun ve 100 kW lk bir bilezikli asenkron motorun standart koruma elemanlarn ifade ediniz. 130. Bir asenkron motorda sigorta akmn hangi ilkelere gre seersiniz? 131. Kirli zincir izolatrlerin temizlenmesi ilemi hangi yollarla olur? 132. Bir ebeke trafosunda yllk olaan bakm ilemi neleri kapsar? 133. Benzerlik dnmn (similarity transformation) aklaynz. 134. Thvenin teoremini aklaynz. 135. Biot-Savart teoremini aklaynz. 136. Elektrik mhendisliinde kullanlmakta olan SI uluslar aras birim sistemince kabul edilmi birimlerin (volt, ohm, farad, henry,...) kkenleri nelerdir? 137. 380 voltluk bir tesiste hesaplanan ksa devre akm 4 kA dir. Bu hesapta lehim noktalarnn direnleri (5 miliohm) dikkate alnmadna gre, hesapta yaplan bal hata nasl ifade edilir? 138. Kesici, ayrc ve sigorta iin u denklemlerini yaznz. (t= 0+ ve t= 0- iin...) 139. Parafudr nedir? U denklemini ve devre modelini ifade ediniz. 140. dX/dt=AX +BU, dX/dt= AX ve dX/dt=AX +BU +B1dU/dt durum modellerine ilikin birer rnek devre emas iziniz. 141. Laplace dnmn ve zelliklerini ifade ediniz. Bu dnm ne zaman kullanlr? 142. Elektrik tesislerinde aru gerilimlere yol aabilen olaylar nelerdir? 143. Non-lineer bir elektrik devresinin genel zellikleri nedir? 144. Empedans Z ve admitans Y olan bir iletim hatt iin maksimum g teoremini uygulaynz. 145. Uydu fotorafndan 954 MCM iletkenin buzlu haldeki grnts elimize ulamtr. letkendeki buzun arl (kg/m) nasl belirlenebilir? 146. Bir zemin iin toprak zgl direnci kavramn ve nasl lleceini aklaynz. 147. Bir kafes direin topraklama direnci nasl llebilir? 148. Maxwell denklemlerinin yazlnda n kabul olan zellikleri aklaynz. 149. Bir zincir izolatr elemannn R ve C deerlerini nasl lersiniz?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 6 150. 1 metre uzunluundaki 2.5 mm2 lik iletken 5 spir olacak ekilde bklm ve endktans llmtr: L Ayn iletken ferromagnetik bir borunun zerine 10 spir halinde sarlacak olsa, endktansn nasl ifade edersiniz? 151. Bir DC generatrn stator, rotor ve klemens kutusundaki akmn ve gerilimin zamana gre deiimlerini iziniz. 152. Bir sincap kafesli asenkron motorun statorundaki akm ve gerilim Is ve Vs ise, rotordaki akm ve gerilimin deerlerini stator byklkleri cinsinden ifade ediniz. 153. Enterkonnekte bir enerji sisteminde kontrol edilen byklkler nelerdir? 154. fazl bir datm kablosunun zrhnda endklenecek gerilimin ifadesini yaznz. 155. ki koruma teli olan bir hava hattnn toprak yolu devresini iziniz. 156. Korona kayplar hangi parametrelere baldr? 157. Bir akarsuyun hidoelektrik enerji potansiyeli (MW) hangi parametrelere baldr? 158. Bir blgenin rzgar enerjisi potansiyeli (MW) hangi parametrelere baldr? 159. Bir blgenin gne enerjisi potansiyeli (MW) hangi parametrelere baldr? 160. 6-l demet iletkenden birisi iin (demet dairesi ap 1.2 metredir), Kirchhoffun akm ve gerilim yasalarn uygulaynz. (Spacer aral 60 metredir.) 161. Magnetik devreler iin Ohm yasas n aklayp formle ediniz. 162. Relktans kavramn ve ne amala kullanldn aklaynz. 163. Asenkron motorda Kloss forml ne amala kullanlr? 164. Bir iletim hattnn evresindeki elektrik yk (q) ve magnetik ak () nasl llebilir? 165. Endktif, omik ve kapasitif karakterde akm eken tketicilere er tane rnek veriniz. 166. 1 saniye iinde 100 kV luk tepe deerine ulaan gen dalga biimi, devre teorisindeki fonksiyonlarla nasl oluturulabilir? 167. Bir zincir eleman temiz iken ampermetreden llen akm I ve tamamen kirletilmi iken llen akm da I dr. Kir akmn ifade ediniz. 168. Bir iletim hattnn bandan itibaren 45. kilometrede yerdeki M noktasnda, M(x, y, z) koordinatlar neyi ifade eder ve nasl bulunabilir? 169. Banliy trenleri, metro, hafif tramvay, tnel gibi elektrikli ulam sistemlerinin besleme biimlerini aklaynz. 170. 2 fazl, 4 fazl, 6 fazl, 12 fazl ve 24 fazl besleme modellerinde fazlar aras ve faztoprak gerilimleri arasndaki katsaylar neler olacaktr? 171. 380 kV luk bir iletim hattnn yaknlarndaki kaplumbaa ve trtl iin adm gerilimi oluabilir mi? Neden? 172. Korozyon nedir, hangi parametrelere gre deiir ve nasl nlenir? 173. Damarl ACSR iletkenlerde, her tabakadaki damarlarn sarm yn birbirine terstir. Bu durumu mekanik ve elektriksel ynlerden yorumlaynz. 174. Bir F(s) fonksiyonu kesirlere ayrtrlm olsun. Kesirlerin paydalar, srasyla reel, katl, imajiner, katl imajiner olsa F-1(s) fonksiyonunu nasl hesaplarsnz. Aklaynz. 175. Enerji datm hesaplarnda boyuna gerilim dm ve enine gerilim dm kavramlar neden kullanlr? 176. Sualt enerji iletim hattnn geirilecei gzergahta yaplacak n ettler nelerdir? 177. Hava hattnn geirilecei gzergahta yaplacak n ettler nelerdir? 178. Yer alt kablosunun geirilecei gzergahta yaplacak n ettler nelerdir? 179. Harmonik, alt harmonik (sub- harmonic) ve ara harmanic (inter-harmonic) kavramlarn aklayp birer rnek veriniz. 180. Bir topraklama direncinin llen deeri 30 ohm olup 1.5 kg arlnda zel zelti

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 7 dkldnde, diren 3 ohm a dmtr. zeltinin direncini (ohm/kg) belirleyiniz ve zelti direncini modelleyiniz. 181. Diyot, tristr ve triyak hakknda bilgi veriniz. Kullanm yerlerine birer rnek veriniz. 182. Bir nve numunesinin demir kayplarn (W/kg) nasl belirlersiniz? 183. Magnetik devre ile elektrik devresinin ortak ve ayrlan ynleri nelerdir? 184. Lineer devre (veya sistem) ile non-lineer devre (veya sistem) ne demektir? Birer rnek veriniz ve bu kavramlarn zelliklerini aklaynz. 185. Normlu vektr kavramn aklaynz, kullanld yere bir rnek veriniz. 186. Bir senkron generatrn bota alma karakteristiini nasl elde edersiniz? 187. Bir elemann endktif veya kapasitif karakterde olduunu (osiloskop olmakszn) laboraturda nasl belirleyebilirsiniz? 188. De Moivre teoreminin uygulanna, Elektrik Mhendisliinden 2 rnek veriniz. 189. Trev, integral, integral sabiti, limit, soldan limit kavramlarnn fiziksel anlamlarn aklaynz. 190. Ortogonal, Hermitian, sfr, kegen, birim, Hessian tip MATRSLER aklaynz; Elektrik mhendisliindeki kullanm alanlarna birer rnek veriniz. 191. C.L. Fortescuenin simetrili bileenlerinin fiziksel anlamlarn ve kullanm yerlerinin aklaynz. 192. Park ve Kimbarkn simetrili bileenlerinin fiziksel anlamlarnn ve kullanm yerlerini aklaynz. 193. Zaman dzlemindeki trev ve integralin, s (Laplace) ve j (Kompleks) dzlemlerdeki karlklar nelerdir? 194. Bir trafo, senkron generatr ve hava hatt iin; doru(+), ters(-) ve sfr(0) bileen reaktanslarn fiziksel anlamlarn aklaynz. 195. Yukardaki bileen reaktanslar lme yoluyla nasl belirlenebilir? 196. Yldz noktas Xn reaktans zerinden topraklanm bir ebekenin sfr bileen devresinde, bu reaktans 3 ile arplm halde yer alr. Neden? 197. Bir F(s) fonksiyonu iin sfr, kutup ve rezid kavramlarn aklaynz. 198. Klasik kontrol teorisinde, Bode diyagram, Evans yntemi ve Nyquist diyagram ne amala kullanlmaktadr? 199. Bir beton direk iin tepe kuvveti ne anlama gelir? 200. Bir DC makinesinde endvi reaksiyonu ne anlama gelir ve makinenin almasn ne ynden etkiler? 201. Bir enterkonnekte sistemde akam saatlerinde (18.00-22.00) frekans 49.7 Hz olabilmektedir. Bu durum, sistemin elektriksel hesaplarn ne lde etkiler? 202. AG tesislerinde yaplan topraklama modelleri (kodlar) nelerdir? 203. Regresyon ne demektir? Ne amala kullanlr? 204. Ototrafo nedir ve ne amala kullanlr? 205. Bir trafonun olaan (periyodik) bakm prosedr iinde neler vardr? 206. Bir senkron makinenin olaan (periyodik) bakm prosedr iinde neler vardr? 207. Bir hava hattnn olaan (periyodik) bakm prosedr iinde neler vardr? 208. Bir sualt kablosunun olaan (periyodik) bakm prosedr iinde neler vardr? 209. Gidi-dn hattndan oluan bir HVDC sistemini modelleyip Kirchhoffun akm ve gerilim yasalarn uygulaynz. 210. 1x1000 mm2 lik 154 kV XLPE kurun klfl kablonun kesit grntsn iziniz. 211. Gerek 400 voltluk gerekse 35 kV luk yer alt kablolar iin Ek ilemleri nasl yaplr?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 8 212. Gerek HAWK gerekse ROSE iletkenleri iin Ek ilemleri nasl yaplr? 213. Bir iletim hava hatt iin Re(Z), Im(Z), Re(Y) ve Im(Y) fiziksel olarak ne anlama gelir? 214. Yukardaki soruyu bir yer alt kablosu iin cevaplaynz. 215. Dndrme momenti, eilme momenti, devrilme momenti kavramlarn aklayp birer rnek veriniz. 216. Bir ofis aydnlatmas hesabn yapabilmek iin gerekli bilgiler nelerdir? 217. Bir ana cadde aydnlatmas hesabn yapabilmek iin gerekli bilgiler nelerdir? 218. Bir izolasyon malzemesinde aranan nitelikler nelerdir? 219. Direk aklklar 35 kV luk hatlarda 100-250 m, 154 kV luk hatlarda ise 250-400 m aralndadr. Neden? 220. Besleme frekansnn 50 Hz veya 60 Hz olmasnn can gvenlii asndan nemi nedir? 221. Bir ksa devre hesab yapabilmek iin bilinmesi gereken byklkler nelerdir? 222. Bir stabilite (karallk) hesab yapabilmek iin bilinmesi gereken byklkler nelerdir? 223. Bir g (yk) ak hesab yapabilmek iin bilinmesi gereken byklkler nelerdir? 224. Mhendislikte ynetmelik, standart, teknik artname, tebli, idari artname kavramlarn aklayp birer rnek veriniz. 225. Elektrik mhendisliinde kullanlmakta olan balca iletken ve yaltkan malzemeleri saynz ve kullanm yerlerine birer rnek veriniz. 226. Enerji iletim hatlarnda zincir empedans kavram nedir ve ne amala kullanlr? 227. Elektrik mhendislii ile ilgili uluslararas standart kurulularn saynz. 228. Ulusal (i) piyasa iin balast retmeye karar veren bir firma, hangi yollar izleyecektir? 229. Uluslararas (d) piyasa iin balast retmeye karar veren bir firma, hangi yollar izleyecektir? 230. Bir asenkron motorda; mil gc, dner alan gc, mekanik g, elektrik gc kavramlarn tanmlaynz. 231. Senkronizasyon koullarn tanmlaynz. 232. ki iletken arasnda karlkl (mutual) endksiyonun oluabilmesi iin, koullar nedir? 233. 3 faz/2 faz ve 3 faz/6 faz trafolar nerelerde kullanlr? Bu trafolarn primer ve sekonder akmlarn ifade ediniz. 234. fazl trafolarn paralel alma koullar nelerdir? 235. Bir 100 MVA lk generatrde ters g rlesi ne zaman faaliyete geer? Rle almam olursa hangi olay oluur? 236. Bir asenkron motor 380 V ile alrken aniden gerilim 330 V a derse, ne olur? 237. Trafolarda mknatslama akmnn 3. harmoniinin etkisini yok etmek iin ne yaplr? 238. Reaktif g kompanzasyonunda kullanlan kondansatrlerin kayplar W/kVAr olarak bellidir. Aylk kondansatr kayp enerjisini formle ediniz. 239. Sanayide reaktif enerji sayac ne amala kullanlmaktadr? 240. Ezamanllk katsays, yk faktr, kapasite kullanm oran, diversite faktr gibi kavramlar tanmlayp birer rnek veriniz. 241. Trafolarda tersiyer sarg ne amala kullanlr? Byle bir trafoyu nasl modellersiniz? 242. izgisel , yzeysel ve hacimsel yk younluu kavramlarn aklayp birer rnek veriniz. 243. fazl bilezikli asenkron motor, fazl sincap kafesli asenkron motor, bir fazl asenkron motor, DC seri motor, DC nt motor, DC serbest uyarml motor iin devir ynleri nasl deitirilebilir?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 9 244. Bir asenkron motor ularnda (ayrk) reaktif g kompanzasyonu yaplm olsun. Bu motorun stator ve rotor akmlarnn zamana gre deiimlerini, hem kompanzasyon ncesi iin hem de kompanzasyon sonras iin iziniz. 245. Mesafe (empedans) rlesinin alma ilkesi nedir? 246. Diferansiyel rlenin alma ilkesi nedir? 247. Tank koruma rlesinin alma ilkesi nedir? 248. Kadranl termometre ne amala ve nerede kullanlr? 249. Enerji iletim hava hatlarnn tasarmnda dikkate alnan meteorolojik parametreler nelerdir? Bunlar nasl llr? 250. Bir trafoda ferromagnetik zellikte nve kullanlmasnn nedenini aklaynz. 251. Bir magnetik devrede hava aralnn olmas devrenin maliyetini nasl etkiler? 252. Silisli sac ve kristalleri ynlendirilmi sac kavramlarn aklaynz. 253. Magnetik ve elektrik alanlar iin uluslararas limitler nedir? 254. Bir PC, printer, scanner ve monitr iin harmonik bileenli edeer devreleri nasl izebilirsiniz? 255. 154 kV luk enerji iletim hatlar iin harmonik snrlar (limitleri) nelerdir? 256. 154 kV luk enerji iletim hatlar iin fliker snrlar (limitleri) nelerdir? 257. 380 kV luk bir hava hattnn grlt (audible noise) seviyesi nasl llebilir? 258. 200 m2 x 250 m2 alannda yaplm a topraklamas nn topraklama direnci nasl llebilir? 259. ubuk topraklama ve a topraklamas iin kullanlan topraklama direnci bantlar, hangi byklklerin birer fonksiyonudur? 260. Yukardaki bantlar, hangi n kabuller altnda geerlidir? 261. Mevcut bir topraklama ann yamurdan ne kadar etkilendiini belirlemek iin, nasl bir yol izlenebilir? 262. Drt devreli 220 kV luk (tm iletkenler ayn kafes direin zerindedir ve her traverste 3 faz bulunmaktadr) bir iletim hattnda, tm karlkl endktanslar ve kapasiteleri izerek gsteriniz. 263. ubat 2001 de dalgal kur (float peg) modeline geilmi olmas, ithal XLPE yaltkann fiyatn ne lde deitirmitir? (1991-2001 aral referans alnabilir.) 264. HAWK iletkeninin son 15 yldaki reel fiyat artn (TL/kg) cinsinden formle ediniz. 265. 2009 ylna ait HAWK maliyetini (TL/kg) nasl tahmin edebilirsiniz? 267. mr 25 yl olan bir 35 kV luk kablo ebekesinin, 16. yldaki defter deerini, birikmi amortismanlarn ve hurda deerini nasl hesaplarsnz? 268. Yksek gerilim hatlarnda kullanlan kafes direklerin tasarmnda hangi kuvvetler dikkate alnr? 269. Demet iletkenlerin stn ve sakncal yanlar nelerdir? 270. Bir HAWK iletkeninin 1 metre uzunluuna etki edecek rzgar kuvveti hangi parametrelere baldr? 271. Enerji iletim hatlarnda kritik scaklk derecesi ve kritik direk akl nedir ve ne amala hesap edilirler? 272. Hava hatlarnda kullanlan ACSR iletkenler iin uluslararas (Kanada, ABD, ngiltere, Fransa, Avustralya, Hindistan, Almanya,...) tanmlama standartlarn belirtiniz. 273. Kullanm amalarna gre kafes direkleri snflandrnz. 274. Bir tayc tip kafes direin dikme ve travers uzunluklar paket program yardmyla hesap edilecektir. Bu amala bilinmesi gereken data nedir?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 10 275. ift gergi izolatr, 2 li demet iletken, ift devre direk (f tip) dzenini iziniz. 276. Enerji iletim hatlar iin ilkel gerilme ve sehimler ne demektir ve neden hesaplanr? 277. Hava hatlarnda UP-LIFT ve OFF-SET kavramlarn aklaynz. 278. 350 metrelik direk akl boyunca, 24 0C scaklkta, HAWK iletkeni ekilecek ve sehim verilecektir. 12.3 metrelik sehim nasl verdirilebilir? Aklaynz. 279. Kafes direklerin ana boyutlarna etki eden byklkler nelerdir? 280. letim hatlarnda sehim ablonu nedir ve nasl elde edilir? 281. Hava hatlarnda iletken salnm as, izolatr salnm as asenkron iletken salnm as kavramlarn aklaynz. 282. Kafes direklerin temel boyutlar hangi faktrlere baldr? 283. Spacer (ara tutucu) maliyetini, hattn (TL/km) maliyetine nasl yanstrsnz? 284. Hava hatlarnn montajnda ad geen denge tablas, fren makinesi orap, frdnd, klavuz tel, takeometre , ekme makinesi gibi kavramlar aklaynz. 285. Hava hatlarnda kullanlan hrdavat (balant) takmlar hakknda ksaca bilgi veriniz. 286. Simetrik direk akl ve asimetrik direk akl kavramlarn ekil izerek aklaynz 287. Hava hatlarnda Yatay teetli nokta ne demektir ve nasl belirlenir? 288. 13 elemanl bir zincir izolatrn 6 no.lu eleman iin DAlambert yasasn uygulaynz. 289. Bir buing tipi izolatrn toplam kaak yolu uzunluunu lerek nasl bulabilirsiniz? 290. Clevis tip izolatr ne demektir? izerek gsteriniz. 291. Bir zincir izolatrn porselen ksmnn direnci R1, metal pimin direnci R2 ve st metal kaplamann direnci de R3 ise, bu izolatrn edeer direnci nedir? 292. kili demetli bir hatta her spacerin arl 1.3 kg dr; spacer arln hattn gi (kg/m) birim arlna nasl yanstrsnz? 293. 300 m lik bir direk aklde; 180 m boyunca 1 kg/m arlnda buz yk, ayrca her biri 0.5 kg olan 60 adet gmen ku olduu kabul edilsin. Bu iletkenin edeer (kg/m) arln ifade ediniz. 294. Kafes direklerde salnm diyagram neden ve ne zaman izilir? 295. Bir hattn 65- 66 ve 66- 67 no.lu direkleri arasndaki aklklar, srasyla 380 m ve 450 m dir. 66 no.lu direin 360 lik some as da bulunmaktadr. Bu hat blmn 1/2000 lekle iziniz. 296. Asenkron generatr hakknda ksa bilgi veriniz, iletme karakteristiini iziniz.. 297. Termik santrallerde yuvarlak kutuplu senkron generatr kullanlmasnn nedeni ne olabilir? 298. Hidroelektrik santrallerde kullanlan balca su trbini tipleri (Francis, Pelton, Kaplan) hakknda ksaca bilgi veriniz. 299. Kk akarsularda kullanlan kk, mini ve mikro lekli su santralleri hakknda ksaca bilgi veriniz. 300. Dinamik kompanzatr ile reaktif g kompanzasyonu nasl yaplr? Bu yntemin, blok kondansatrlerle yaplan kompanzasyona gre stn ve sakncal yanlar nelerdir? 301. 24 fazl bir ebekede, fazlar aras ve faz-toprak gerilimleri arasndaki oran neye eittir? 302. Fourier alm sonucu harmonik bileenleri bulunmu olan bir akm dalgasn, t ekseni zerinde nasl izebilirsiniz? 303. YG ekipmanlarn test etmekte kullanlan yldrm, gen, dikdrtgen biimli DARBE gerilimlerini izerek aklaynz. 304. Bir laboratuar iin tanmlanan normal koullar nelerdir? Bu koullarn yerine gelmedii durumlarda lme dzeltmeleri nasl yaplr?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 11 305. Bir l aletinin snf ne demektir? Bu bilgi lme sonucuna nasl yanstlr? 306. Bal hata, mutlak hata, yuvarlama hatas, yntem hatas kavramlarn aklayp birer rnek veriniz. 307. Aritmetik ortalama, geometrik ortalama, arlkl ortalama, varyans, standart sapma gibi kavramlar ve ne amala kullanldklarn aklaynz. 308. 1.2/50 lik ve 250/2500 lk darbe gerilimleri nasldr ve ne amala kullanlrlar? 309. Bir ACSR iletkenin elik damarndaki galvaniz tabakasnn miktarn nasl lebilirsiniz? 310. Bir ACSR iletkenin 1.2 metrelik numune alminyum damarnn direnci R (miliohm) llmtr. Bu iletkenin (ohm/km) direnci neye eittir? 311. Bir ACSR iletkenin 1 kHz frekanstaki deri etkisi (skin effect) lme yoluyla nasl bulunabilir? 312. Taylor serisi alm Elektrik Mhendisliinde ne amala kullanlr? 313. Konform dnm (map) Elektrik Mhendisliinde ne amala kullanlr? 314. z dnm Elektrik Mhendisliinde ne amala kasl ifade edilir? 315. j dzleminde alabilmek iin, gerek koullar nelerdir? 316. Kirchhoffun akm yasas; ani gler, kompleks gler ve (mekanik) kuvvetler iin nasl yazlabilir? Her birinin orijinal yasa isimlerini ifade ediniz. 317. Bir fazl AC ykn ektii gc, zaman dzleminde yazp deiimini iziniz. Bileenlerinin fiziksel anlamlarn aklaynz. 318. Bir f(x) fonksiyonunun uzunluu nasl hesaplanabilir? Bu fonksiyonun altnda kalan yzeyin alan nasl bulunabilir? 319. Bir termik santralin maliyet fonksiyonu a P + b P + c P 2 ....(TL/saat) dir. P (MW) olarak gc gstermektedir. Buradaki a, b, c katsaylar nasl belirlenebilir? 320. Yukardaki maliyet fonksiyonu, santralin yeni olduu ve veriminin %45 olduu duruma ilikindir. 10 yl sonra verim %42 ye decek olursa, bu deiiklik maliyet fonksiyonuna nasl yanstlabilir? 321. Bir termik santralde 1 kWh elektrik enerjisi elde edebilmek iin G (kg) kmr yakmak gerekmektedir. Bu santralin zgl s tketimi ve fiziksel verimlilii gibi kavramlarn ifade ediniz. 322. Bir termik santralde su, neden ok nemli ve gereklidir? 323. Bir senkron generatrn kararllk analizinde kullanlacak elektriksel ve mekanik parametreleri nelerdir? 324. Elektrik enerji sistemlerinde per-unit byklklerin yaygn olarak kullanlma nedenlerini belirtiniz. Baz g ve baz gerilim deerleri hangi kritere gre seilir? 325. Bir kafes direin ve bir beton direin sklme (demontaj) ilemleri nasl yaplr? 326. 35 kV luk bir hava hatt iin, enerji kesilmeden nce ve enerji verilmeden nce yaplacak ilemler nelerdir? 327. Bir bakl sigotann alma ilkesini ekil izerek aklaynz. 328. l trafolar ve ebekeye olan balantlar hakknda bilgi veriniz. 329. 35/0.4 kV 1600 kVA trafo hcresinde yer alan standart ekipman (donanm) nelerdir? 330. Uakta, gemide, denizaltda, tankta, teleferikte ve trende topraklama nasl yaplr? 331. Elektrik Mhendislii projelerinde kullanlan balca Ynetmelik, Tebli ve Teknik artnamelerin isimlerini saynz. 332. Bataklk blgede zemin zgl direncini nasl lebilirsiniz, aklaynz. 333. 380 kV luk bir iletim hatt nehir kenarndan gemektedir. Direkten 10 m uzaklkta, gerek nehir tarafnda gerekse toprak tarafnda adm gerilimi ifadelerini yaznz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 12 334. alt merkezlerinde topraklama direncinin ok kk (1 ohm civar) olmas istenirken, kafes direklerde daha yksek (20 ohm) olmasna izin verilmektedir. Neden? 335. Bir kafes direin 5 m yaknnda bulunan kanguru, ylan, timsah, fare, kstebek ve solucan iin adm gerilimi ifadelerini yaznz. 336. Bir insan ayn genlikteki DC, AC 50 Hz, AC 60 Hz, AC 10 kHz akmlarna maruz kalrsa, bu akmlar yaamsal tehlikeye gre sralaynz. 337. Bir insann bacak, kol, ayak ve gvde direnleri nasl llebilir? 338. Bir kafes diree iki boynuzu ile dokunan bir manda iin, Thvenin edeer devresini iziniz. 339. Bir topraklama iletkenini snma ynnden nasl seersiniz? 340. Birden ok ubuk elektrotun kullanld bir topraklamada, topraklama verimi ve ekranlama etkisi gibi kavramlar aklaynz. 341. Bir iletim hava hattnda, direk akl boyunca magnetik alan, hangi parametrelere bal olarak deiir? 342. Bir iletim hava hattnda, direk akl boyunca elektrik alan, hangi parametrelere bal olarak deiir? 343. 341 ve 342. sorular demet iletkenli hat iin yeniden cevaplaynz. 344. Bir iletim hattnn korona performans hangi byklklere baldr? 345. Bir iletim hattnn grlt performans hangi byklklere baldr? 346. Bir iletim hattnn parazit (RI) performans hangi byklklere baldr? 347. Topografya, Jeoloji, Jeofizik, Meteoroloji, Ekoloji, Demografi, Corafya, statistik, Geoteknik, Mineroloji, Zooloji, Botanik gibi bilim alanlarndan; enerji iletim hatlarnn projelendirilmesi srasnda ne lde yararlanlr? 348. Temper dkm, elik dkm, dvme elik, elik gibi malzemelerin kullanldklar yerlere, elektrik mhendisliinden birer rnek veriniz. 349. Elektrik mhendislii ile ilgili Uluslararas standart kurulular hakknda bilgi veriniz. 350. Bir santral alannn ve 3 km lik hava hattnn kamulatrlmas srasnda TL/m2 rayi deer tespiti nasl yaplr? Aklaynz. 351. 50 metre uzunluunda 477 MCM iletkenli bir prototip hat 10 kV ile beslenmitir. Buna gre; hattn akmn, gerilimini, gcn, magnetik alann, elektrik alann, elektrik ykn, ekme kuvvetini nasl lersiniz? 352. Dalgalanan (salnml) gc (=pulsating power) nasl lebilirsiniz? 353. Amper, coulomb, weber, tesla, lmen, candela, gibi birimlerin ak tanmlarn yaznz. (Saniyede ........miktarna .......denir. gibi.) 354. Kafes direk, parafudr, g trafosu, l trafosu, ayrc, kesici, rle, buing, zincir izolatr, mesnet izolatr gibi elemanlar iin periyodik bakm kapsamnda neler yaplr? 355. Bir endktans ve sarg direncini modellerken, ne zaman seri ne zaman paralel edeeri kullanlr, neden? 356. Bir kapasite ve sarg direncini modellerken, ne zaman seri ne zaman paralel edeeri kullanlr, neden? 357. Bir DC makinede kollektrn grevi nedir? 358. Bir DC makinede fralarn grevi nedir? 359. Elektrik, g, enerji, akm, gerilim, ak gibi kavramlar birer cmle ile aklaynz. 360. Bir tristrn kayplar ile tetikleme as () arasndaki iliki nasldr? 361. fazl kontroll bir dorultucudaki tristrlerden birisinin iletme maliyetini formle ediniz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 13 362. fazl bir reaktif g kompanzatrnde kontaktrlerden birisinin iletme maliyetini formle ediniz. 363. TETA, TEA, EPDK, TETA, TEDA, EA, TK, EE, DS gibi kurulularn grev alanlarn ve faaliyetlerini birer cmle ile aklaynz. 364. 100 MW lk bir kmr santralinde enerji/kmr (kWh/ton) orann lme yoluyla nasl tayin edebilirsiniz? 365. Kojenerasyon nedir? 366. Otoprodktr nedir? 367. Koruma telinin elektrik alann (E) azaltc etkisini aklaynz. 368. Bir ocuun uurtmas 380 kV luk hattn bir fazna dolanm ise, bu duruma ait Thvenin edeer devresini iziniz. 369. Kyda bulunan bir enerji iletim hattndan topraa kaak akm akyor olsa, yaknda su kaya yapan birisi iin Thvenin edeer devresini iziniz. 370. Kyda bulunan bir enerji iletim hattndan topraa kaak akm akyor olsa, yaknda srf yapan birisi iin Thvenin edeer devresini iziniz. 371. Kyda bulunan bir enerji iletim hattndan topraa kaak akm akyor olsa, yaknda serbest stil yzen birisi iin Thvenin edeer devresini iziniz. 372. Kyda bulunan bir enerji iletim hattndan topraa kaak akm akyor olsa, yaknda kurbaalama stilde yzen birisi iin Thvenin edeer devresini iziniz. 373. 380 kV luk hattn yere en yakn noktas 14 metredir. evredeki baraj gvdesinin yklmas sonucu aliman sular altnda kalmtr. Su basman ka metre olursa, arzann oluacan nasl hesaplarsnz? 374. Enerji iletim hatlarnda kapasitif kuplaj nasl oluur? 375. Zincir izolatrlerin modellenmesi srasnda, R ve C paralel balanr. Neden seri olarak balanmaz? 376. zel olarak retilmi ve hi temel bileeni olmayan bir dalga iin, Toplam Harmonik Distorsiyonu (THD) nasl ifade edilebilir? 377. Bir ark frn iin fliker seviyesini hangi kritere gre ifade edersiniz? 378. Bir ark frn iin tek hat diyagramn iziniz. 379. Bir aacn dal 380 kV luk hattn bir fazna (frtna sonucu) temas ettii anda, aaca yaslanm bir insan iin Thvenin edeer devresini iziniz. 380. Bir aacn dal 380 kV luk hattn iki fazna (frtna sonucu) temas ettii anda, aaca eli ile dokunan bir insan iin Thvenin edeer devresini iziniz. 381. Bir aacn dal 380 kV luk hattn iki fazna (frtna sonucu) temas ettii anda, aaca km bir insan iin Thvenin edeer devresini iziniz. 382. Bir yangn sndrme helikopteri tankndaki suyu yanllkla 380 kV luk bir hava hattnn zerine boaltrsa ne olur? (Suyun yalnzca bir fazn stne veya iki fazn stne dt gibi farkl varsaymlara gre cevaplaynz.) 383. 35 kV luk bir kablo tranesinin zerinde beton blok bulunmaktadr; beton blok hasr elik telleri bulundurmaktadr. Beton blok iin Kirchhoffun gerilim yasasn uygulaynz. 384. Temper dkm, elik, elik dkm, dvme elik, paslanmaz elik gibi malzemeler hakknda ksa bilgi verip elektrik sektrnde kullanldklar yerlere ait birer rnek gsteriniz. 385. Bir zincir izolatrn dndaki sr tabakasnn grevleri nedir?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 14 386. zolatr sr tabakasnn rengi neden (genellikle) kahverengidir? 387. Laboratuar ortamnda HAWK iletkeninin zeri, 10 mm et kalnlnda buzla kaplanm olsa, buzun omik direncini nasl bulabilirsiniz? 388. Ekranlama ile Topraklama arasnda ne gibi fark(lar) vardr? 389. Elektrostatik yk nedir ve nasl belirlenir? 390. Bir PC ve printer deki akm harmonikleri biliniyor olsa, bu bileke yk iin harmonik edeer devreyi nasl izersiniz? (Her ikisi ayn prizden beslenmektedir) 391. Bir ACSR iletkenin; bir adet elik ve bir adet alminyum damar kopmu olsa, bu durum iletkenin performansn nasl etkiler? Matematiksel olarak gsteriniz. 392. 380 kV luk bir hava hattnda ak devre arzasna rnekler veriniz. 393. Bir aacn gvdesinden 1.5 metre boyunda ktk kesilmitir. Bu ktn zgl direnci () nasl bulunabilir? 394. Bir apartmann ok yaknndan 380 kV luk hat gemektedir. Dairelerde PVC dorama ve ift cam bulunmaktadr. ift cam aralndaki E ve B alanlarn nasl bulunabilir? 395. Bir apartmann ok yaknndan 380 kV luk hat gemektedir. Dairelerde alminyum dorama ve ift cam bulunmaktadr. ift cam aralndaki E ve B alanlarn nasl bulunabilir? 396. Bir apartmann ok yaknndan 380 kV luk hat gemektedir. Mutfaktaki muslukta endklenen gerilim ve akmn formlasyonunu yaznz. (Apartmanda SK su balantsnn olduu ve olmad durum iin ayr ayr inceleyiniz.) 397. alt merkezi olarak seilen 10000 m2 lik bir alann zgl direnci () nasl bulunabilir? 398. A topraklamada ubuklarn says arttka toplam dirente ok byk deiiklik olmamaktadr. Neden? 399. ACSR iletkenlerin MCM olarak ifade edilen kesitleri, iletkenlerin hangi ksmnn (Al, St veya toplamnn) kesitidir, neden? 400. 154 kV luk bir sualt kablosunun topraklamas nasl yaplr? 401. Enerji sistemlerinde akm baml gerilim kayna ve gerilim baml gerilim kayna iin birer rnek veriniz. 402. ki koruma teli bulunan direk iin, iki koruma telinin L ve M parametrelerine karlk den edeer devreyi iziniz. 403. 154 kV luk bir hattn camperine bir uurtma dolam olsun. Rzgar etkisiyle uurtmann kuyruu diree dokunduunda, arza olmamas iin uurtmann direnci (R) ne olmaldr? fade ediniz. 404. 300 metrelik bir direk aklde iletkenin d damar kopmu olsa, bu durum iletkenin ekme kuvvetini ve gerilmesini nasl etkiler? 405. 300 metrelik bir hatta spacer takan 70 kg lk bir hat montr bulunuyor olsun. Bu durum, iletkenin gerilmesini nasl etkiler? fade ediniz. 406. Sis tipi zincir izolatr elemannn kaak yolu uzunluu L1 (cm) iken, normal tip elemannki ise L2 (cm) dir. Ayn gerilim ve kirlenme derecesi iin, kaak akmlarn oran ne olur? 407. 154 kV luk hatta porselen izolatrler kullanlm, 220 kV luk hatta ise cam izolatrler kullanlmtr. Porselen ve camn dielektrik dayanmlarn (kV/cm) bulabilmek iin ne tr bilgilere gerek vardr? 408. 25/150 mm2 lik bir ACSR iletkenin edeeri bakr kesitini bulunuz. 409. Elektrik makinelerinde GD2/4 ne demektir ve ne amala kullanlr? 410. Elektriksel ve mekanik zaman sabiti kavramlarn tanmlayp birer rnek veriniz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 15 411. 154 kV luk kablo reticisi XLPE izolasyonu euro/kg fiyatyla ithal etmektedir. TL/euro paritesindeki %5 lik deiimin kablonun TL/m maliyetini % ka deitireceini ortaya koyabilmek iin, ne tr bilgilere gerek vardr? 412. 35 kV luk demir kafes direkli bir hattn 2000 yl maliyeti TL/km bilinmektedir. 2010 yl iin maliyet deiimini veren endeks bantsn yaznz. 413. Ayn soruyu 2010 ylnda beton direkli hat iin cevaplaynz. (NOT: Her iki durumda da direk aklklar ve g ayndr.) 414. Bir parat 220 kV luk hattn bir faznda asl kalm olsa, bu durumu yanstan Thvenin ve Norton edeer devrelerini iziniz. 415. Ayn soruyu, paratnn iki faz arasnda asl olduu durum iin cevaplaynz. 416. Ayn soruyu, paratnn faz arasnda asl olduu durum iin cevaplaynz. 417. Geici Toparlanma Gerilimi nedir ve nerede grlr? 418. Bir kesicideki ark hangi yollarla soutulabilir? 419. Trafo yann zgl direnci nasl bulunabilir? 420. 3 metre apndaki 400 kV luk bir kablo tnelinin havalandrma (fan) hesabi iin, ne tr bilgilere gerek vardr? 421. Bir elemana ait akm ve gerilim dalgalar osilograf yardmyla kada dklmtr. G katsaysn nasl belirlersiniz? 422. Sa kurutma makinesi ve elektrikli tra makinesinin belirli magnetik alan deerleri (B; mikro Tesla) bulunmaktadr. Ayn anda san kurutan ve tra olan birisi iin bileke alan nasl hesaplarsnz? 423. Yukardaki soruyu, bileke elektrik alan (E; volt/m) iin cevaplaynz. 424. Her biri edeer zellikte olan 12 voltluk 4 adet aknn; seri veya paralel balanmas durumunda, bileke Ah kapasitesi nasl etkilenir? 425. Bir senkron generatrde per-unit byklkler ile hesap yaplm ve zaman sabiti 0.8 p.u. bulunmutur. Bunu saniye cinsinden nasl ifade edersiniz? 426. 154/380 kV luk bir merkezde portal ne amala kullanlr? 427. Kresel elektrotlar ile lmenin ilkesi nedir? 428. Toprakl priz balantsn, binada toprak teli ekilmi iken ve ekilmemi iken, iziniz. 429. 220 volt/12 volt dntrcnn edeer devresini iziniz. 430. Bir termik santralde, atk kl miktar (kg) ile santral gc (MW) arasndaki matematiksel iliki nasl elde edilebilir? 431. 81 ve 82 no.lu direkler, dz arazide ve somesiz aliman zerinde olup direk yerlerinin koordinatlar , srasyla (24200, 400, 0) ve (24550, 400, 0) ....metredir. 83 no.lu direk 300 lik somede 390 metre direk aklde dikilecekse, koordinatlar ne olur? 432. Bir tip proje direinde +6 metre ayak ilavesi yaplmas, hattn R L C parametrelerini ne lde deitirir? 433. 380 kV luk kafes direkte koruma as ne anlama gelir? 434. 12 elemanl bir zincir izolatrde, 7 no.lu elemann mekanik dayanm %50 azalm olsa, tm zincir bundan nasl etkilenir? 435. Bir i merkezinin bodrum katna diesel generatr kurulacaktr. Bu generatrn gcn nasl belirlersiniz? 436. fazl bir hat iin cosfimetre balant emasn iziniz. 437. Bir voltmetre, ampermetre, endktans, kapasitans ve diren; hangi balantlarda kullanlamaz (arzal) hale gelir? 438. Su diren hakknda bilgi veriniz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 16 439. Bir zincir izolatr eleman zerinde (laboratuar ortamnda) ku yumurtas krlmtr. Yumurtann sarsnn ve aknn direnlerini (ohm/gram) nasl belirlersiniz? 440. 500 kV luk hatta enerji altnda bakm yapacak (paletli) bir robotun kolu 100 kV/cm lik izolasyonla kaplanacak ise, izolasyonun kalnl ne olmaldr? 441. Y=am X1p + X1k X2j + bf +X1a X2b X3c denkleminin iki bilinmeyenli lineer denklem olabilmesi iin, s deerlerini belirleyiniz. 442. Bir kpekbal 300 kV luk DC sualt kablosunu srdnda, bala ait Thvenin edeer devresi nasl izilir? 443. Bir DC seri motorun ve DC nt motorun devir says nasl deitirilebilir? 444. Termal kamera ile ; 154 kV luk hattn izolatrne, faz iletkenine, damperin klempine, koruma teline bakldnda renk (ton) farkll nasl olacaktr? 445. Seici (selektif) koruma ne demektir? 446. 40 kW lk bir sincap kafesli motorun sigorta akm deerini nasl belirlersiniz? 447. Enerji iletim hatlarnda irtifak alan (m2) , hangi parametrelere baldr? 448. 10 km uzunluundaki bir kablodan 100 Amper deerinde olmak zere, nce omik, sonra saf endktif sonra da saf kapasitif akm geirilecek olsa ; kablonun dielektrik kayplar ve Joule kayplar nasl deiir? 449. Bir paratoner iin, yldrm dtnde, Norton edeer devresini iziniz. 450. Elektrik makinelerinde sarg, adm ve oluk ile ilgili temel tanmlar nelerdir? 451. Bir hava hatt projesinde 110 km olduu halde, aplikasyon sonunda 113 km olduu grlmtr. Bu durumda hattn projesindeki elektriksel byklkleri nasl etkilenir? 452. Kaak akm alteri, bakl sigorta ve otomatik sigorta iin alma ilkesini aklaynz. 453. 35 kV luk bir hat zerinde; akm trafosu ve gerilim trafosu iin balant emalarn iziniz. 454. Bir OPGW (fiberoptik koruma teli) rzgar hz yn, nemi scaklk, ya ve video grnt gibi bilgileri merkeze gndermektedir; Sensrler 230 no.lu diree yerletirilmitir. Sistemin edeer devresini iziniz. 455. 1.5 Tesla deerindeki MR da 20 dakika kalan bir insan, gnlk hayatnda ka ayn sonunda ayn magnetik alan (kmlatif olarak) alr? Sorusu nasl cevaplanabilir? 456. letken, yaltkan ve yariletken malzemelerde atom yaplar nasldr? 457. Bir meteoroloji balonu 380 kV luk vadi atlama hattnn iki faz arasnda takl kalsa, Ohm yasas nasl yazlr? 458. Belirli alan etkisi varken, laboratuarda, arlarn bal veriminin dt gzlenmitir. Bal verimi ile alan arasndaki matematiksel ilikiyi ortaya koymak iin, nasl bir deney devresi kurulabilir? 460. G katsays 0.7 kapasitif olan bir ykn g katsaysn 0.9 endktif yapabilmek iin, balanmas gereken kompanzatrn gcn nasl belirlersiniz? 461. Bir akm dalgasnn osilograf ktsna bakarak THDsi nasl bulunabilir? 462. 154 kV luk bir direkten topraa I (Amper) kaak akm akarken, direkten 5 metre uzaklkta bir kaplumbaa zerine sere konmu halde durmaktadr. Her iki canl iin de adm gerilimi ifadesini yaznz. 463. Bir posta gvercini (hem ayanda hem de boynunda metal halkas vardr) 154 kV luk hattn a fazna konmu olsun. Bu gvercin iin hem endksiyon hem de kondksiyon edeer devrelerini iziniz. 464. Bir kafes direin devrilme momenti nasl hesaplanr?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 17 465. 380 kV luk tayc tip direin tm fazlar ayn seviyededir. Yan fazlardaki ve orta fazdaki zincir izolatrlerin zincir verimleri birbirlerine eit olur mu? Neden? 466. Hareket halindeki; bir elektrikli trenin (25 kV , 50 Hz), tramvayn (800 V DC), teleferiin ((500 V DC), troleybsn (600 V DC) elektriksel edeer devrelerini iziniz. 467. 500 1000 1500 2000 W olmak zere drt kademeli bir elektrik sobasnn (220 V 50 Hz) edeer devresini iziniz. 468. DC seri motor kullanan bir troleybs, yolcu ile dolu iken yoku yukar kacaksa, ofr hangi ilemi yapacaktr? 469. Bir topraklama ubuunu, yere dik (900 a ile), 300 a ile ve 600 a ile akacak olursak, topraklama direnci (ohm) bundan nasl etkilenir? 470. Bir sigorta 100 Amperi 1 saniyede kesmektedir. Sigorta devreden karlm olsa ve kablonun ular dorudan balanm olsa, bu balant ka Ampere kadar dayanr? fade ediniz. 471. Bir hava hatt boyunca direklerden topraa doru kaak akmlar akmaktadr. 44 ve 45 no.lu direkler arasnda (zeminden 30 cm altnda) bulunan bir kstebek iin Norton edeer devresi nasl izilebilir? 472. Drt ubuktan oluan bir topraklama sisteminde ekranlama etkisi nasl llr? 473. Bir karayolunun her iki tarafnda 400 kV luk hava hatlar bulunmaktadr; bunlardan yalnzca birisine enerji verilmitir. Bir fil enerjisiz hattn direine hortumu ile dokunacak olsa, fil iin Thvenin edeer devresi nasl izilebilir? 474. Arazideki lme dzenei den yldrm akmnn deerini (kA) belirlemi olsa, boalan yk miktar (coulomb) nasl bulunabilir? 475. Arrhenius teoreminin ierii nedir? Elektrik mhendisliinde nerede kullanlr? 476. Bir HES projesinde d ykseklii 50 metre olduu halde, inaata balandnda jeolojik nedenlerle d ykseklii ancak 46 metre yaplabilmitir. Bu deiiklik, santralin projede ngrlen yk faktrn ne kadar deitirir? 477. Bir ak alt merkezindeki g trafosunu ya scakl 100 0C ise, yal kesicinin ya scakl hakknda ne sylenebilir? 478. Bir trafonun kazanndan dakikada 1 gram ya szmaktadr. Arzann ne zaman olaca hakknda ne sylenebilir? 479. Bir termistre ait V-I karakteristii nasldr? 480. Bir iletim hattnn sehimi, frekansn 50 Hz ve 60 Hz olmas durumunda deiir mi? 481. 300 kV luk bir DC yer alt kablosu iin Maxwell denklemlerini yaznz. 482. Bir iletim hattna yakn yerde gml olan mayn zerinde endklenecek gerilim ifadesini yaznz. 483. 30 elemanl bir zincir izolatrde balant yerlerinin (kopilya) kontrol iin nasl bir elektriksel lme yapmak gerekir? 484. 400 kV luk bir hattn 50 Hz ve 60 Hz ile beslenmesi senaryosuna gre, hattn ksa devre akm kapasitesi nasl etkilenir? 485. Bir DC enerji iletim hattnda (gidi-dn iletkenli hatta); iletken-toprak ve iletkeniletken ksa devreleri iin arza akm ifadelerini yaznz. 486. Bir rlenin ayar akm ne anlama gelir ve nasl belirlenir? 487. Zincir izolatrn boyu ile gerilim arasndaki matematiksel iliki neden lineer deildir? 488. 150 Hz (3. harmonik) frekans szecek bir pasif filtrenin elemanlar nasl hesaplanr? 489. 50 Hz, 1440 d/dak anma deerlerine sahip bir asenkron motor, anma yknde alrken, aniden frekans 49.5 Hz olsa, motorun hangi byklkleri etkilenir?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 18 490. 380 V luk bir sincap kafesli asenkron motorun; faz direncini, faz ile gvde arasndaki direncini, iki faz arasndaki direnci nasl lersiniz? 491. Yukardaki motorun hzn (d/dak) ve momentini (Nm) nasl lersiniz? 492. Bir iletim hatt orman blgesinden gemektedir; yangn riski %3 olarak hesap edilmitir. Hattn kesiti %50 artm olsayd ve rzgar hz %20 daha fazla olsayd, yangn riski ne lde deimi olurdu? 493. 40 yl nce bir apartmann topraklamas iin, kolon demiri ve kurun su borusu birlikte kullanlmtr. Gnmzde ise, orijinal su borular PVC borularla deitirilmi ve korozyon nedeniyle kolon demirleri %5 orannda incelmitir. 40 yl nceki ve bugnk toprak yolu edeer devrelerini iziniz. 494. 100 MW lk bir senkron generatrde faz akmlar arasndaki 120 er derecelik faz farklar nasl salanmaktadr? 495. Bir ebekede peterson bobininin deerini hesaplamak iin hangi bilgilere gerek vardr? 496. 35/0.4 kV luk bir datm trafosunun imalat srasnda, yanllkla, primer taraftaki a faznn spir says %1 daha az sarlm olsa, bu trafo iletmeye alndnda ne tr sorunlar oluur? (malat hatasnn son kontrolde de anlalmad varsaylmaktadr.) 497. 1000 500 250 W gibi kademesi olan bir elektrik sprgesinin motorunda, her kademe deiikliinde hangi parametreler (akm, moment, hz,...) deiiklie urar? 498. Bilezikli bir asenkron motorda, stator/rotor sarm says orann nasl lersiniz? 499. Elektrk tahrik sistemlerinde kavrama nedir ve ne amala kullanlr? 500. Yuvarlak kutuplu bir senkron generatrn edeer devresini, oluk saysna (n) bal olarak iziniz. 501. 380 V luk bir asenkron motorun faz ile gvde arasndaki kaak akmn 0.001 mA den daha byk olmamas gerekmektedir. Bu durumda izolasyon direncinin deeri ne olmaldr? 502. Elimizde izolasyonda kullanlaca belli olan bir numune (kesilmi para) olsun. Bu numune iin; E (kV/cm), R (ohm) ve (ohm.cm) parametrelerini lme yoluyla nasl belirleriz? 503. 1600 kVA lk datm trafosunun amortisman hesabn yapabilmek iin, ne tr bilgilere gerek vardr? 504. Bir reaktif g kompanzasyon tesisinde, dearj direnleri hangi kritere gre hesap edilir? 505. 154 kV luk bir hava hatt 15 yl nce hizmete alnmtr. Hattn bugnk defter deeri nasl hesap edilir? 506. nternet kablosunun montaj iilii iin birim fiyat analizini (TL/m) nasl yaparsnz? (Kablo, baz yerlerde sprgelik kenarndan, bazen de tavan ve duvarlardan geirilecek olup, PVC koruyucular iinde olacaktr.) 507. Hangi durum(lar)da bir kafes direkten topraa doru akm ak olmaz? 508. 380 kV luk bir hattaki koruma teli, hangi koullarda saknca oluturabilir? 509. Barajl bir hidroelektrik santralin karakteristik byklkleri nelerdir? 510. Kmrl bir termik santralin karakteristik byklkleri nelerdir? 511. Bir rzgar trbininin karakteristik byklkleri nelerdir? 512. Kat a kavram nerelerde kullanlr? 513. Bir karayolu tnelinin aydnlatlmasnda hangi parametreler dikkate alnr? 514. Bir viyadk aydnlatmasnda besleme kablosunun geileri nasl yaplr? 515. Etalon ne demektir? Deerinin 500 ohm olmas gereken bir diren, 499.5 ohm olarak

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 19 llm ise, bu direnteki bal hata ve mutlak hata nedir? 516. Avometreye neden bu isim verilmitir? 517. Diren, endktans, kapasite, magnetik alan, akm, gerilim, elektrik yk gibi temel elektriksel byklkler; SI birim sisteminde, srasyla ohm, henry, farad, tesla, ampere, coulomb birimleri ile kullanlmaktadr. Bu isimleri aklaynz. 518. Dner demirli (analog) bir ampermetrenin ve dijital bir ampermetrenin alma ilkelerini aklaynz. 519. ki iletken havya ile lehimlenmitir; lehim (ek) noktasnn direncini nasl bulursunuz? 520. Bir g sisteminde bara noktalar ve hat boyunca topraa gre tm kaak kapasiteler birer dm noktasdr. cmlesi doru mudur? Neden? 521. 154 kV luk 50 Hz lik bir hatta 12 elemanl zincir izolatr kullanlmtr. Hat; 154 kV 60 Hz lik hat olsayd veya 154 kV luk DC hat olsayd, eleman says deiir miydi? 522. V tipi bir zincir izolatrde, hangi durum(lar)da iki ayr zincir verimi ortaya kar? 523. ........ deki depremde 380 kV luk ak alt merkezindeki baz iletken balantlarnn koptuu gzlenmitir. Bu bilgi yardmyla deprem anndaki yer deitirmeyi nasl bulabilirsiniz? Aklaynz. 524. Bir faz ve bir koruma iletkenli DC enerji iletim hattnda, kirli izolatrlerin kaak akmlar iin edeer devreyi iziniz. 525. 765 kV luk bir iletim hattna zel ku korkuluklar yerletirilmitir. 10 yllk iletme deneyiminin ardndan, ku korkulularnn Geri deme Sresini nasl hesaplarsnz? 526. Bir fazl asenkron motorun alma ilkesini aklaynz. 527. Bir tek fazl asenkron motorun alma ilkesini aklaynz. 528. Yuvarlak kutuplu bir senkron generatrn alma ilkesini aklaynz. 529. DC generatrn alma ilkesini aklaynz. 530. 4 MW lk bir senkron generatr sklp bir baka yerde motor olarak kullanlabilir mi? 531. 200 kW lk bir asenkron motor, sklp bir baka yerde generatr olarak kullanlabilir mi? Nasl? 532. Lineer asenkron motor hakknda bilgi veriniz. 533. Bir troleybsn DC seri motoru 1500 d/dak hzla dnd anda, tatn hzn (m/s) nasl bulursunuz? 534. Ampermetrenin i direnci RA ve voltmetrenin i direnci ise RV olsun. l aletlerinin edeer devrelerini iziniz. Aletler ideal olsayd, edeer devreler nasl olacakt? 535. Y = f ( X1, X2,........Xn) ; Y = f(X1) + f(X2) +.....+f(Xn); Y = ll X1, X2,........Xn ll ; Y = f(Xj) j =1,....n ; E(Y/ X1, X2,........Xn) E:Estimation fonksiyonlarnn birbirinden fark nedir? 536. ift devreli bir tayc direkte tm fazlar ayn seviyededir. Traversin eilme momenti nasl hesaplanr? 537. 10 dnmlk bir alanda eitli aralklarda yerletirilmi rzgar trbinleri bulunmaktadr. Bu rzgar tarlasnn grlt seviyesini (dB/m2) nasl belirlersiniz? 538. 35/0.4 kV luk bir datm trafosunun tap deeri 8 * %2.5 dur. Tap iin elektriksel edeer devreyi iziniz. 539. 110/220 kV 60 Hz lik bir trafo 50 Hz de altrlrsa ne olur? 540. 110/220 kV 50 Hz lik bir trafo 60 Hz de altrlrsa ne olur? 541. Bir santral alrken aniden gcn 100 MW artmas ile frekans 49.6 Hz e dyor. G aniden 100 MW dse idi, frekans hangi deeri alrd? 542. Bir kojenerasyon tesisi hem LPG hem de doalgaz ile alacak ekilde tasarlanmtr.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 20 1 kWh elektrik enerjisi iin ne kadar yakt gerektiini, iki yakt tr iin de ifade ediniz. 543. Yeni kurulacak bir salk merkezinin radyoloji blm iin eitli tan cihazlar (MR, USG, sintigrafi, doppler, vb..) monte edilecektir. Her cihazn THD spektrumu bellidir. Buna gre, her fazn THD si ayn olacak ekilde bir tesisat oluturmak iin nasl bir yol izlersiniz? 544. niversitemizin hafta ii gnler iin ezamanllk katsaysn nasl belirleyebilirsiniz? 545. IV. Buz blgesi iin gelitirilen bir direk III. Buz blgesinde kullanlacak olsa, rzgar direk akli ve tek tarafl maksimum direk akli ne kadar deiecektir? Aklaynz. 546. Bir iletim hattnn direi aliman zerinde olmakla birlikte, projedeki yerlerinden srasyla 1.5 m, 2 m (dou ynnde) ve 1 m (bat ynnde) kaymtr. Aplikasyondaki bu hata, irtifak ve istimlak alanlarn (m2) ne lde deitirir? 547. Yaz aylarnda bir HESte 12 saat boyunca 6 adet baraj kapak alarak trbinler tahrik edilmitir. Bu srenin sonunda baraj glndeki su seviyesinin 1 m dt gzlenmitir. Barajda elde edilen elektrik enerjisini formle ediniz. 548. 220 V luk bir fazl asenkron motoru 220 V DC ile beslersek ne olur? Teorik olarak aklaynz. 549. Transpoze edilmemi bir iletim hattnda, fazlarn empedans asimetrisini nasl hesaplarsnz? 550. Sincap kafesli bir asenkron motorun rotor ubuklarndan birisi erimi (veya kopmu) olsa, bu durum motorun performansn nasl etkiler? Rotorun edeer devresi nasl deiir? 551. 35/0.4 kV luk bir trafonun primerine 35 kV DC uygulansa, t=0 annda sekonder gerilimi nasl hesaplanr? 552. Bir fazl asenkron motorun %120 momentteki hznn alaca deeri bulabilmek iin, hangi parametreleri bilmemiz gerekir? 553. 50 MVA lk bir senkron generatrn trbininin hz %20 azalsa ve uyarma akm da %10 dse, aadaki durumlar iin generatrn gerilim ve frekans nasl etkilenir? Generatr tek bana (ayrk) besleme yapyorken, Generatr enterkonnekte ebekeye bal iken. 554. 1 kW 220 V luk bir fazl asenkron motorun moment-hz deiimini, laboratuar ortamnda nasl elde edersiniz? 555. Elektrik makinelerinde izolasyon snf ne demektir? 556. Bir asenkron motor tam yk altnda alrken sarg scakl 100 0C, ortamn scakl ise 22 0C llmtr. Motorun yk %50 azalm olsa ve ortam scakl da 5 0C ye dm olsa, sarg direncinin scakl ne olacaktr? 557. adet bir fazl trafoyu fazl bir trafo olarak kullanmak istiyoruz. Yldz toprakszyldz toprakl olacak ekilde balant emasn iziniz. 558. fazl bir asenkron motorun yldz balants iin, klemens kutusunda 3 ohm deerinde bir tel kullanlm olsa, bu diren edeer devreye nasl yanstlabilir? 559. fazl bir asenkron motor iin klemens kutusunda, yldz ve gen balantlar nasl yaplr, gsteriniz. 560. Bir DC iletim hattndaki nt reaktrn u gerilimi 0.96 per-unit, nt kompanzatrnk ise 0.2 per-unit tir. Baz gerilim 250 kV olduuna gre, gerilimlerin gerek deerleri nedir? 561. Fortescue nin simetrili bileenler teorisinin uyguland devreler, hangi zellikleri tamaldr?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 21 562. Bir senkron generatrde; Uyarma devresinin gerilim kaynann polaritesi deitirilirse, Trbinin devir yn deitirilirse, ne olur? 563. 154/35 kV luk bir trafonun primer gerilimi, temel, nc ve yedinci harmonikleri iermektedir. Trafonun sekonder gerilimini ifade ediniz. 564. Bir senkron generatrn uyarma devresindeki gerilim 0.1 saniye kesilmi, sonra yeniden eski deerinde uygulanmtr. Uyarma devresinin akm nasl deiir? 565. 100 MW lk generatrn u gerilimi 20 kV iken, izolasyon iin harcanan para M (USD) dir. Ayn generatrn u gerilimi 25 kV olsayd, izolasyon maliyeti ne olurdu? 566. 3(s + 4) / (s (s + 1) (s2 + 4)) fonksiyonunun kutuplarn ve sfrlarn bulunuz. 567. Bir fonksiyonun deiimi izilirken, asimtotlar da gsterilir. Neden? 568. Bir filtre devresinde kesim frekanslar ne demektir? 569. 380 kV 50 Hz lik bir iletim hattnda izolatrden I1, dikmeden I2 ve temelden I3 kaak akm gemektedir. Sz konusu yerlerdeki B ve E alan izgilerini gsteriniz. 570. Yukardaki soruda, B ve E alanlarnn zamana gre deiimlerini iziniz. 571. Duyarllk analizi (sensitivity analysis) ne demektir? 572. Transistrn kullanlma amac nedir? 573. R1 direnci ile bir diyot seri bal olup bu elemanlar C // R2 paralel balants ile seri olarak balanyor. Devreye V gerilim uygulandna gre, dm gerilimleri yntemini uygulaynz. 574. ok katl integral ne amala kullanlr? 575. Bir ACSR iletkendeki elik damarlar ile elik koruma telinin damarlar scak galvanizleme yntemi ile kaplanmaktadr. Her iki iletken iin galvanizleme yaplmasnn ortak ve farkl nedenlerini belirtiniz. 576. A barasndan B barasna doru 100 km lik hat zerinden 100 MW g transfer edilecektir. A barasndaki (merkezindeki) operatrn yapaca ilemleri belirtiniz. 577. Bir asenkron motorun yol alma sresini, laboratuarda nasl belirlersiniz? 578. Seri R L C devresinde, rezonans frekans nedir ve nasl hesaplanr? 579. 3 + 100 sin(314t + 200) + 2 e0.1t ....Amper akmn frekans (j) dzleminde ifade ediniz. 580. Bir grafta temel evre ve temel kesitleme ile ilgili kurallar nelerdir? 581. Bir nehir atlama hattnda, atlama direklerinin boylar 200 er metredir. Hattn devam eden blmnde, normal direk boylar ise 35 er metredir. Zeminde llen E ve B alanlar biliniyorsa, su yzeyindeki alan deerlerini nasl hesaplarsnz? 582. Bir trafonun bota kayplarn %1 azaltmak iin, trafo retimi srasnda 2 USD/W maliyet gerekmektedir. Bu tr retimin ekonomik analizini yapnz. 583. Hava aral 1 cm, d ap 20 cm, i ap 14 cm olan bir toroit iin magnetik devre denklemini yaznz. 584. Simlasyon ne demektir ve ne amala yaplr? 585. Akm (I), gerilim (V) ve zaman (T) cinsinden; tesla, coulomb, weber, henry ve farad birimlerini belirtiniz. 586. 154 kV luk 10 km lik bir yer alt kablosu iletme altndadr; kablonun kapasitif (arj) akm Amper/km nasl bulunabilir? 587. Bir asenkron motorun mknatslama akm, 1440 d/dak hzda ve 800 d/dak hzda nasl bir deiime sahip olur? 588. Bir F(x, y) fonksiyonunun minimum ve maksimum deerleri nasl bulunur?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 22 589. Bir barajn gl yzeyi (km2) bilinmektedir. MWh enerji miktarn bulabilmek iin, baka hangi bilgilere gerek vardr? 590. Gauss-Seidel ile Neton-Raphson yntemleri hakknda ksa bilgi veriniz. 591. Bir blgede toprak zgl diren lmleri yaplmaktadr. lme raporunda (ohm.m) dnda, baka hangi bilgilere yer verilir? 592. Bir fare 220 V luk antigron kabloyu her gn ayn yerinden ve ayn miktarda kemirmi ve yedi gnn sonunda elektrik akmna arplarak lm olsun. Farenin kemirmeye balad gn, gn sonra ve yedinci gn iin, kablonun kemirilme noktasnda grlen Thvenin edeer devresini iziniz. 593. a fazna ilikin simetrili bileenlerin fazr deerleri (I1, I2, I0) biliniyor olsun. b ve c fazlarndaki simetrili bileen akmlarnn zamana gre deiimleri nasl izilir? 594. Tekerlekli sandalyede oturan (bacaklar olmayan) bir adam, 220 V luk prize dokunduunda elektrik akmna maruz kalrsa, (direnlerden oluan) kaak akm yolunu iziniz. 595. Bir iletim hattnn B ve E alanlar yamurlu (kt) hava koullarnda art gstermektedir. Bunun nedenini matematiksel olarak (bant yardmyla) aklaynz. 596. t2 fonksiyonu t=3. saniyeden itibaren (telenmi olarak) uygulanacaktr. Bu fonksiyonu zaman (t), frekans (j) ve Laplace (s) dzlemlerinde izerek gsteriniz. 597. Uzun bir enerji iletim hava hattnda, dalga boyu, propogasyon, atenasyon gibi byklklerin fiziksel anlamlar nelerdir? 598. 380 kV luk bir hava hattnn bir fazna deen aa dal iin Norton edeer devresini iziniz. (Aacn dal, gvdeye gre 1/20 kalnlktadr.) 599. ki taraftan beslenen bir datm fiderinde, besleme gerilimleri 10 kV ve 10.5 kV ise, sirklasyon akm nasl hesaplanr ? (Fiderde belirli noktalardan ykler ekilmektedir) 600. fazl bir kablo pens ampermetre ile lm sonucunda I (Amper) okunmutur. Bu akm yorumlaynz. 601. Bir kompanzasyon tesisinde, kademelere bal olarak, 20 kVAr, 10 kVAr ve 5 kVAr deerinde kondansatr bloklar vardr. Tesisin kondansatr balant emasn iziniz. 602. Bir fare kemirdii kablodan dolay elektrik akmna maruz kalmtr. Farenin ba, ayak, gvde ve kuyruk direnleri srasyla R1, R2, R3 ve R4 ise, fareye ynelik Thvenin ve Norton edeer devrelerini iziniz. 603. 154 kV luk kapal bir trafo merkezi iindeki B (mT), E (kV/m) ve grlt (dB) seviyelerini nasl belirlersiniz? 604. Bir termik santrale ait baca gaz (deslfirizasyon) filtresinin kurulu maliyeti M (USD) ve aylk bakm-iletme maliyeti ise M1 (USD) dir. Filtrenin ekonomik analizini yapnz. 605. Bir laboratuarda DC motoru ile senkron generatr akuple balanmtr. Sistemin giri ve k parametreleri nelerdir? 606. 154 kV luk sentetik malzemeden yaplm ubuk izolatrn zincir verimi neye eittir? 607. 35 kV luk porselen mesnet izolatrn zincir verimi neye eittir? 608. Laboratuarda 0.1 mH ve 10 mikrofarad deerindeki elemanlar nasl oluturabilirsiniz? 609. fazl bir asenkron motorda yatak sorunlar nedeniyle hava aral (mm) her yerde niform deilse, bu durum motorun performansn nasl etkiler? 610. Bir asenkron motor anma byklkleri ile alrken, aniden mili kilitlenirse, motorun edeer devresi nasl olur? 611. Yukardaki motorun ebekeden ekecei akm formle ediniz.

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 23 612. Aadaki yerler iin bir asenkron motorun mil gc hangi parametrelere bal olarak belirlenir? Kuru temizleme makinesi Yolcu asansr Yk asansr at katna su pompalanmas 613. Az yal ve yal tip kesici hakknda ksa bilgi veriniz. 614. 20 metre uzaktan, bir trafonun yal tip olup olmadn ve buchholz rlesi olup olmadn nasl anlarsnz? 615. 20 metre uzaktan, bir trafonun YG/YG trafosu mu yoksa YG/AG trafosu mu olduunu nasl anlarsnz? 616. Aadaki elemanlarn ortak ve farkl yanlar nelerdir? Bakl sigorta Termik alter Ar akm rlesi Termik magnetik alter Otomatik (W) sigorta Termistr 617. Bir trafonun ya genleme kab bir silah mermisiyle delinecek olsa, bu durumda ne olur? 618. 154/35 kV luk bir ebeke trafosunun sekonderinden S2 = P2 +j Q2 ....(MVA) gc ekiliyorsa, primer gcn (S1) formle ediniz. 619. Aadaki konstrksiyon zelliklerinin nedenlerini belirtiniz: Trafo buingindeki boumlar Asenkron motorun d gvdesindeki dilimler Alpek kablo zerindeki yivler Motor milindeki knt 620. 35/0.4 kV yldz-yldz toprakl bal bir datm trafosu iin, iletme topraklamasn ve koruma topraklamasn izerek gsteriniz. 621. 154 kV luk 40 km uzunluundaki bir hava hattnda; yazn (40 0C scaklkta) ve kn (-10 0C scaklkta) kapasitif kaak akmlar Amper/km nasl belirlenebilir? 622. 35/0.4 kV luk bir trafonun primerindeki a faz ile sekonderindeki c faznn arasna bir uurtma dolanm olsa, bu duruma ilikin Kirchhoff yasasn uygulaynz. 623. Bir asenkron motor fabrikasnda ayn g ve tipte olmak zere, devir says farkl (1440 d/dak, 1460 d/dak...vb) motorlar nasl retilmektedir? 624. 154/35 kV luk trafonun bal ksa devre gerilimi %5 dir. Trafo fabrikas bu deeri %4.5 yapmak iin, nasl bir yol izleyecekti? 625. Bir termik santralde elektrik enerjisi elde etmenin aamalarn gsteren blok diyagram iziniz. 626. Bir hidroelektrik santralde elektrik enerjisi elde etmenin aamalarn gsteren blok diyagram iziniz. 627. Bir rzgar santralinde elektrik enerjisi elde etmenin aamalarn gsteren blok diyagram iziniz. 628. 1 metre uzaktan baktnzda, bir asenkron motorun sincap kafesli tip veya bilezikli tip olduunu nasl anlarsnz? 629. eritmetre ve drbn yardmyla, arazideki bir direin some asn nasl belirlersiniz?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 24 630. Bir yaltkan svnn 1 litresinin direncini nasl belirlersiniz? 631. 10 m uzaktan baktnzda, bir alt merkezindeki kesici ile ayrcy birbirinden nasl ayrabilirsiniz? 632. Bir ev aletinin topraksz bir fii izolasyon yeteneini byk lde kaybetmi olsa, alet alt srada Norton edeer devresi nasl izilebilir? 633. Bir kablonun d klf bakla soyulmu olsa, bu klf numunesinin dielektrik dayanmn (kV/cm) nasl belirlersiniz? 634. Bir radyoaktif paratoner hangi kriterlere gre seilir? 635. 100/5 Amperlik bir akm trafosunun ularnda bir ampermetre baldr. Ampermetrenin i direncinin, llen akm zerindeki hata payn belirtiniz. 636. Toprak meggeri yardmyla, bir arazinin zemin yapsn (ta, kum, humus,....) (yaklak ta olsa) nasl belirlersiniz? 637. Bir kafes direin topraklama direnci (R) ile topran zgl direnci () arasndaki matematiksel ilikiyi nasl bulabilirsiniz? 638. Kuzey Kutbu ve Gney Kutbu iin tasarlanacak enerji iletim hava hatlarnda; gerek kritik direk akl gerekse kritik scaklk derecesi iin ne sylenebilir? 639. kaz kresi ile faz iletkeni arasndaki karlkl kuplaj (laboratuar daki model zerinde) nasl elde edersiniz? 640. fazl bir iletim hattnda a faz iin hat sonundan grlen Thvenin edeer devresini iziniz. ( a-b ve a-c arasndaki karlkl endktanslar, srasyla Ma-b ve Ma-c dir.) 641. 20 MVA 10 kV luk bir tesiste rle ama akm nasl bulunur? 642. Bir gergedan bir datm trafosunun kazann boynuzu ile delecek olsa, ne olur? 643. Kutup Blgelerinde alt ay gndz, alt ay da gece ile gemektedir. Bu blgelerde kurulacak 500 kV luk enerji iletim hava hattnn akm tama kapasitesi nasl hesaplanabilir? 644. Bir blgede kurulacak 380 kV luk hava hattnn aliman 40 km boyunca dou-bat ynnde, 30 km boyunca bat-kuzeybat ynnde, devam etmektedir. Hattn elektriksel ynden tasarmnda bu ynlerin etkisi ne olabilir? 645. kili demet iletkende olacak bir faz-toprak ksa devresi iin, F (elektrodinamik) kuvvetini formle ediniz. 646. Laboratuarda, bir elemann L ve R parametrelerini, yalnzca ampermetre ve voltmetre kullanarak nasl bulabilirsiniz? 647. Noktasal, yzeysel, hacimsel, izgisel direnler iin uygulamadan birer rnek veriniz. 648. Benzin motorlarnda (arabalarda) vitesin grd fonksiyonu, aadaki tatlarda ne grr? Troleybs (DC seri motorlu) Tren (asenkron motorlu) Tramvay (DC serbest uyarml motorlu) 649. Gerilim uygulanmam bir trafoda iki faz sargs arasndaki kapasiteyi; Trafo kazan iinde ya varken Trafo kazan henz bo iken nasl belirlersiniz? 650. 35/0.4 kV luk trafonun primer ve sekonder taraflarnda kullanlan bakr arlklarn ifade ediniz. 651. X ve Y lkeleri arasnda 735 kV luk bir link oluturulacaktr. Bu linkin ekonomik analizini yapabilmek iin, hangi bilgilere gerek vardr?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 25 652. Yukardaki soruda linkin gc P(MW), hangi kriterlere gre belirlenir? 653. 35 kV luk bir yer alt kablosunun ekilmesinde ve montajnda nelere dikkat edilir? 654. 400 kV luk bir AC hattnda 24 adet zincir eleman kullanlmtr. Ayn blgede 400 kV luk DC hat kurulacak olsa, ayn elemanlardan ka tane kullanmak gerekecektir? 655. 4 kg amar ykama kapasitesine sahip bir amar makinesi, 3 kg amar ile doludur. Makine 1000 d/dak devirde skma ilemine getiinde, ebeke gerilimi 215 V olsa, motorun akm, hz ve momenti ne kadar deiir? 656. Bir iletim hattnn dalga empedansnn, gerek 50 Hz de gerekse 60 Hz de ayn deerde olabilmesi iin, gerek koul nedir? 657. 154 kV luk bir iletim hattnn, 30 km veya 60 km uzunlukta olmas, dalga empedansn ne kadar deitirir? 658. 200 km lik bir iletim hattnn dalga empedans Zc dir. Bu hatta paralel olarak zde bir iletim hatt daha balanmtr. Ancak yeni hattn uzunluu 190 km dir. Sistemin (edeer) dalga empedansn Zc cinsinden ifade ediniz. 659. 200 kV luk bir sualt kablosunun zeri, sahile yakn 100 metre boyunca midye ile kapldr. Kar sahil yaknlarnda ise yosun ile rtlmtr. Her iki sahil yaknlarnda, kablodan 1 metre uzaklktaki B ve E alanlar bu rtlerden nasl etkilenir? fade ediniz. 660. 300 kV luk bir sualt kablosunun; Deniz iinden Bataklk (amur) iinden Akarsu iinden geecek olmas halinde, hangi elektriksel parametrelerde deime olur? 661. fazl bir hatta, direk geometrisi nedeniyle (ayn seviyede) adet koruma teli kullanlmtr. Koruma telleri iin (direk akl boyunca) evre denklemlerini yaznz. 662. 300 kV luk bir DC hava hattnn dalga empedans nasl hesaplanr? 663. 300 kV luk bir DC yer alt kablosunun dalga empedans nasl hesaplanr? 664. 300 kV luk bir DC sualt alt kablosunun dalga empedans nasl hesaplanr? 665. Yldrm darbesi sonucu atlama riski; 154 kV luk hat iin mi yoksa 765 kV luk hat iin mi daha yksektir? Neden? 666. Bir g trafosunun bota alma akmnn genlii, hangi parametrelere baldr? 667. 154/35 kV luk trafonun mknatslanma akm, 154/380 kV luk trafonunkinden byk mdr? Neden? (Trafolar ayn gtedir.) 668. Bir zincir izolatrn zeri 1 cm kalnlkta (niform) buz ile kapl olsa, izolatrdeki buzun arln nasl ifade edersiniz? 669. Bir sincap 24 voltluk ak kablosunu kemirdiinde (kablo klfn soyduunda), ilgili Thvenin ve Norton edeer devrelerini iziniz. (Sincabn ba, gvde, ayak ve kuyruk direnleri , srasyla R1 R2 R3 R4 ...(ohm) alnacaktr.) 670. fazl bir trafoda 11 balant grubu (3300 lik faz kaymas) nasl oluturulur? 671. Bir senkron generatrde u geriliminin sinsoidal olmas iin, retim srasnda ne yaplmaktadr? 672. 110/220 voltluk bir fazl trafonun primerine 90 sin (t + 300) volt gerilimi uygulanm olsun. Sekonderdeki gerilimin ifadesini bulunuz. 673. e tabanl (ln) ve 10 tabanl (log) logaritmalarn fiziksel anlamlar nedir? 674. Elektrik l aletlerinde Kalibrasyon nedir ve nasl gerekletirilir? 675. Enerji datm hesaplarnda enine ve boyuna gerilim dm hesaplar yapld halde, enerji iletim hesaplarnda sz konusu gerilim dmleri hesap edilmez. Neden?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 26 676. niform yayl yk younluu J (A/m) iin, pratikten rnek veriniz. 677. Bir lehim makarasnda sarl olan lehim teli nin zgl direncini formle ediniz. Havya ile lehim yapld anda ve lehim donduktan sonra da zgl direnleri ifade ediniz. 678. Bir telekominikasyon kablosu ile bir enerji iletim hatt arasnda etkileim olabilmesi, hangi faktrlere baldr? 679. Bir demiryolu (ray) sistemi ile 10 m uzakta 1 m derinlikteki 35 kV luk fazl AC kablosu arasndaki etkileim hangi faktrlere baldr? 680. Birbirine paralel olan iki teleferik hatt arasnda karlkl etkileim, hangi faktrlere baldr? 681. Bir aliman boyunca; 400 kV luk AC iletim hatt veya 400 kV luk DC iletim hatt kurulacaktr. Hangisinin irtifak alan daha byk olur ve neden? 682. Hat sonu gerilim ve g deeri belli iken, bir enerji iletim hattnn hat ba byklklerini hesaplatmaya dnk ak diyagramn; Hat sseptans ihmal edilmiken, Hat P devresi ile modellenmi iken, Hat niform R L C parametreleri ile modellenmi iken, iziniz. 683. Bir inverterden beslenen fazl asenkron motorun harmonik demir kayplarn nasl ayrtrrsnz? 684. 500 kV luk bir iletim hava hattnn zerine sk aralklarla gmen kular konmu olsun. Hattn 1 m zerindeki ve 1 m altndaki B ve E alan byklkleri nasl ifade edilir? 685. Bir trafo fabrikas geen ay 1200 trafo, bu ay ise 960 trafo satmtr. Fabrikann kapasite Kullanm Orann ve mamul stok miktarn belirleyebilmek iin, hangi bilgilere gerek vardr? 686. Bir yldrm darbesi 400 km uzunluundaki iletim hattnn, hat bandan itibaren 280. kilometresine dm olsun. Darbenin hat bana ve hat sonuna ulamas iin geecek sreleri bulunuz. 687. Bir yldrm darbesi 100 km uzunluundaki iletim hattnn, hat bandan itibaren 80. kilometresine (terminal noktasna) dm olsun. Darbenin hat bana ve hat sonuna ulamas iin geecek sreleri bulabilmek iin, baka hangi bilgiler verilmi olmaldr? 688. Enerji iletim hatlarnda faz iletkenleri arasnda olabilecek minimum mesafe; D = 0.5 ( fmax + Liz)1/2 + U/150 ....(metre) dir. Hangi durumda D minimum deerini alr? 689. 200 kV luk gidi-dn iletkenli bir DC hava hatt, ayn zamanda 0.1 kV deerinde 3. harmonik de (180 Hz) iermektedir. Hattn iki faz arasndaki gerilimi ifade ediniz. 690. Kontrol kaleminin alma ilkesi nedir? 691. Bir tketim barasndan S = 120 + j40 MVA gc ekilmektedir. Her fazdan ekilen glerin zamana bal deiimlerini iziniz. 692. Bir tip proje kafes direi II. Buz blgesi iin tasarlanmtr. Bu direk III. Buz blgesinde kullanlacak olsa, hattn R L C parametrelerinde deiiklik olur mu? Neden? 693. fazl ikili demet iletkenli bir AC hatta, spacerden akm geiini teorik olarak gsteriniz. 694. Bir fazl l demet iletkenli bir DC hatta, spacerden akm geiini teorik olarak gsteriniz. 695. 120 adet veriden oluan bir veri kmesi olsun. Burada Normalizasyon ilemi nasl ve ne amala yaplr?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 27 696. Topraklamas yaplacak bir alt arazisinde, zemindeki bal nem (%) ile ortamdaki bal nem (%) arasndaki matematiksel ilikiyi ortaya koyabilmek iin, ne tr (ON-LINE) bir kontrol dzeni kurulabilir? 697. 500 kW lk bir asenkron motor daha mrn doldurmadan, ikinci el piyasada sata karlmtr. Bugn itibariyle, motorun defter deeri, hurda deeri, birikmi amortisman, piyasa deeri, amortisman oran gibi byklkleri ifade ediniz. 698. Bir HES baraj glnde saatlik buharlama miktarn ortaya koyabilmek iin, ne tr (ONLINE) bir kontrol dzeni kurulabilir? 699. Bir HES baraj glnde baraj gvdesindeki su szntsn ortaya koyabilmek iin, ne tr (ON-LINE) bir kontrol dzeni kurulabilir? 700. Bu yl bir fabrikann besleme trafosunun amortisman pay fabrikann tm amortisman paylar toplam iinde %12 paya sahiptir. Bu payn gelecek ylki deerini bulabilmek iin, ne tr bilgilere gerek vardr? 701. Bir senkron generatrde, stator ile rotor sarglar arasndaki izolasyon nasl salanr? 702. ki gzl bir magnetik devreye, Kirchhoffun yasalarn nasl uyarlayabilirsiniz? 703. Analog tipte kablo arza yeri belirleme aletinde, hata snf 0.1 dir. Aletten llen deer 2143 metre ise, kazma vurulacak aralk hangi snrlar arasnda olacaktr? 704. Bir senkron generatrn faz sarglar evresindeki B alan izgileri, nasl kat zerine dklebilir? 705. Bir mobil termik santral, evresel ynden nasl yerde konulandrlmaldr? 706. evresel Etki Deerlendirmesi (ED), hangi elektrik tesisleri iin gerekletirilmek zorundadr? 707. Bir enerji iletim hava hattnn kurulmas srasnda, hangi evresel faktrler dikkate alnr? 708. Dalgal kur modelinin uyguland varsaylarak, bir termik santralin gnlk mazot maliyetine ait para ak diyagramn iziniz. 709. Ayrk deerleme durumunda nominal faiz %20/yl ise, srekli deerleme durumunda yllk faiz ne olur? 710. Bir santralin ilk yla ait bakm maliyeti M (bin USD) dir. nmzdeki 3 yl boyunca; Her yl %2 artacak olsa, Her yl 0.05 M kadar artacak olsa, T=0 a indirgenmi toplam bakm maliyetini bulunuz. (Parann zaman deeri %10/yl dr) 711. Bir aa dal zerinden oluan faz-toprak arza akmnn ifadesini yaznz. 712. 380 kV luk bir hava hattnda iki faz-toprak arzas, hangi durumlarda oluabilir? 713. 220 kV luk bir yer alt kablosunda faz-toprak arzas, hangi durumlarda oluabilir? 714. Kum dolgu trane iindeki 35 kV luk kablonun, kumdaki B ve E alan deerlerini bulabilmek iin, hangi bilgiler gerekir? 715. 35 kV luk yer alt kablosunda iletken kesitinin dairesel olmayp baka bir geometride yaplm olmas, ne anlama gelir? 716. 400 kV luk bir yer alt kablosunda, toprak yolu edeer devresini iziniz. 717. 154/35 kV luk trafonun yldz noktasnn topraa baland yerde llen akm neyi ifade eder? 718. Bir direin, asenkron motorun gvdesinin, trafonun yldz noktasnn, paratonerin ve prizin topraklamalar hangi tr topraklama kapsamna girer?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 28 719. Ksa uzunluktaki bir iletim hattnn; transpozisyon yaplm ve yaplmam durumlar iin, tek-hat diyagramlarn iziniz. 720. Orta uzunluktaki bir iletim hattnn; transpozisyon yaplm ve yaplmam durumlar iin, tek-hat diyagramlarn iziniz. 721. Bir fluoresant lambann ebekeye balant emasn izip, balast ve starterin niin kullanldklarn belirtiniz. 722. Bir su trbininin kanatlarndan birisi krlacak olsa, g retimi nasl etkilenir? 723. Bir DC generatrn; Kollektr lamellerinden birisi krlacak olsa, Fras yanm olsa, makinenin performans nasl etkilenir? 724. Bir DC enerji iletim hattnn self ve karlkl endktanslarnn deerleri, hattn hangi parametrelerine baldr? 725. Bir alt merkezinde; Kesiciden nce ayrc alrsa, Ayrcdan nce kesici devreye alnrsa, ne olur? 726. Yaltkan kayplar kapsamndaki, dielektrik, histerzis, polarizasyon, I2R ve iyonizasyon kayplarna uygulamadan birer rnek veriniz. 727. Bir yer alt kablosunda ne zaman geometrik ortalama yarap (GMR) hesab yaplmaz? 728. Bir hava hattnda ne zaman geometrik ortalama aklk (GMD) hesab yaplmaz? 729. Bir HESte debi (Q) ile g (P) arasndaki matematiksel iliki yle bulunmutur: Q = a + b P + c P2 .....................(m3/s) Bu bant nasl elde edilmitir? 730. Bir YG kafes direinin evresindeki, direkten X (metre) uzaklktaki adm geriliminin yaklak matematiksel ifadesi yledir: U = a exp(-b X) ............ (volt) ; a ve b reel katsaylar gstermektedir. Bir kanguru (kesesinde yavrusu olduu halde), direkten 10 m uzaklkta dururken, 2 er metrelik sraylarla, en son olarak (10. metrede) diree dokunuyor. Kangurunun her srayta maruz kalaca gerilimleri ifade ediniz. 731. Ayn kanguru diree iki eliyle dokunduu anda maruz kalaca temas gerilimini ifade ediniz. (Kangurunun el, ba, gvde, ayak direnleri srasyla R1 R2 R3 ve R4 olup, yavrusunun tm vcut direnci R5 ....(ohm) dur.) 732. Bir g trafosunun diferansiyel rle ile korunmasna ait emay iziniz. 733. Bir g sistem laboratuarnda, bir enterkonnekte sisteme ait binlerce hat, yk ve generatr dev ekrana yanstlarak gzlenebilmekte ve gerekli simlasyonlar on-line izlenebilmektedir. 547. no.lu baradan grlen Thvenin edeer devresini elde edebilmek iin, yaplacak ilem srasn belirtiniz. 734. ok kk bir akmn (mikro amper) llmesi gerektii halde, elimizde bu lekte bir alet bulunmuyor ancak milivoltmetre bulunuyorsa, bu kk akm nasl lebiliriz? 735. Bir iletim hattnda 87 no.lu direk bir transpozisyon direidir. 86-87 ve 87-88 no.lu direkler arasndaki B ve E alanlarn ifade ediniz. 736. niversitemizin besleme trafosu, odamzdaki priz ve tavandaki lamba arasndan hangisi/hangileri sonsuz gl ebeke tarafndan beslenmektedir, neden? 737. letim hatlarnda faz iletkenlerine ikaz kreleri taklmaz. Neden? 738. V tipi zincir izolatrde ara a (), neye bal olarak belirlenir?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 29 739. Dnyada kullanlmakta olan gerilim kademeleri (69, 115, 138, 161, 230, 345, 380, 400, 500, 765, ... kV.) nasl ortaya kmtr (belirlenmitir)? 740. Bir X lkesinde 3 adet iletim gerilimi kademesi varken, bir Y lkesinde 5 adet kademe oluunu nasl yorumlarsnz? 741. Laboratuarda, herhangi bir malzemenin yapsndaki serbest elektronlarn az veya ok olduunu, elektriksel lmelerle nasl anlarsnz? 742. E = 3 i + 4 j + 5 k .........(volt/metre) elektrik alann, laboratuar ortamnda nasl elde edersiniz? 743. H = 9 i 6 j 2 k ...........(Amper/metre) magnetik alann, laboratuar ortamnda nasl elde edersiniz? 744. Bir motor fabrikas, rettii sincap kafesli asenkron motorlarn M = f(n) karakteristiklerini nasl deitirebilir? (Bunun iin, motorun hangi eleri zerinde deiiklik yapmaldr?) 745. Bir i makinesi (dozer) 35 kV luk yer alt kablosunu paralam olsun. T = 0 anndaki akm gei yolunu aadaki varsaymlar iin iziniz: makinesi paletli iken, makinesi 4 lastik tekerlekli iken, makinesi 2 lastik tekerlekli ve paletli iken. 746. 154 kV luk L =100 km uzunluundaki bir hava hattnda, B ve E alanlar iin; B = f (L) ve E = f (L) deiimlerini yaklak- iziniz. 747. Sualt kablosu ile balanacak iki alt merkezi arasndaki yatay aklk 66 km, alt merkezlerinin rakmlar 140 m ve 32 m dir. Kablo deniz dibine deneceine gre, yaklak kablo uzunluunu ifade ediniz. 748. Bir trafonun kazan iine ya hacminin %1 i orannda nem girmi olsa, arza olup olmayaca neye baldr? 749. Bir kablo pabucunun cvatasn dndrme (tur) says ile kontak direnci arasndaki deiimi yaklak- iziniz. 750. i = 15 sin (314 t 200) + 5 sin (942 t + 1000) Amper Akmn t-dzleminde, ve j-dzleminde iziniz. Gerek zaman dzleminde gerekse kompleks dzlemde trev alnz. 751. Bir trafo fabrikas deiik glerde ve gerilimlerde trafo imal etmektedir. Fabrika, Trafo maliyeti = f (kVA) ve Trafo maliyeti = f (kV) deiimlerini nasl elde edebilir? 752. nverter k bir gerilimin ifadesi; t-dzleminde ve j-dzleminde nasl yazlr? 753. Bir asenkron motorun besleme gerilimi 50 Hz temel bileen (V1) dnda, V3 ve V7 harmonik gerilimlerini de iermektedir. Motorun elektriksel edeer devresini iziniz. 754. Bir sincap kafesli motorun rotoru dar karlm olduu halde, elektriksel edeer devresini iziniz. 755. Bir havya ile lehim yaplrken, Ohm ve Joule yasalarn uygulaynz. 756. Bir kondansatrn ular arasndaki yk (coulomb) nasl lebilirsiniz? Ykn zamana bal deiimi nasldr? 757. Non-lineer zellikteki iki diren (R1 R2) ular arasna V gerilimi uygulanmtr. lgili devre denklemlerini yaznz. 758. 1200 W lk bir t 220 V luk toprakl prize baldr. Fiin kontak direnci R (ohm) ise, elektriksel edeer devreyi iziniz. 759. Yer alt kablosunda yaplan aprazlatrma ilemi, hangi ynleriyle hava hatlarndaki aprazlatrma ileminden farkllk gsterir?

PRATK SORULAR (SORU BANKASI) Dr. Selim AY/ YT Elektrik Mh. Bl. Sayfa 30 760. Bir magnetik devrede kaak ak olmas istenen bir zellik midir? Neden? 761. Bir asenkron motorun klemens kutusunda sarg ular iin U V W ve X Y Z harfleri bulunmaktadr. Motor anma yknde alyorken; U-X, U-V ve X-Y arasndaki gerek gerilimler gerekse akmlar hangi deerleri gsterir? 762. Yukardaki soruyu; motor bota alrkenki durumda ve k