Нэгдүгээр бүлэг. Үйл хавсралт хэлц
1.1 Үйл хавсралт хэлцийн тухай ерөнхий ойлголт
Англи хэл нь дараах үгсийн аймгуудтай. Үүнд:
Тооны нэр (numerals)
Жинхэнэ нэр (nouns)
Тэмдэг нэр (adjectives)
Төлөөний үг (pronouns)
Үйл үг (verbs)
Үйл хавсрал буюу дайвар үг (adverb)
Угтвар үг (prepositions)
Холбоос үг (conjunction)
Эдгээр үгсийн аймгаас үйл хавсрал буюу дайвар үгийг дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.
Үйл хөдлөлийн шинж хийгээд үйл хөдлөл өрнөж буй янз бүрийн нөхцөл
байдлуудыг заадаг бие даасан үгсийн аймгийг үйл хавсрал гэнэ. Үйл хавсрал нь
үйл үгэнд харъяалагдах бөгөөд үгтэй хоршиж, үйл хөдлөл хаана, хэзээ, хэрхэн,
үйлдэгдсэнийг зааж өгдөг.
Жишээ нь: This boy plays a chess well.
Орчуулга: Энэ хүү шатар сайн тоглодог. Сайн-үйлийн шинжийг зааж байна.
• Холбох үйл хавсрал нь өгүүлбэрийн үйл хавсрал байдаг ба өгүүлбэрээс ихэвчлэн таслалаар зааглагддаг.
• Ж/нь: In addition, you must undrstand that high technology is the basis of development. Нэмж хэлэхэд өндөр технологи бол хөгжлийн үндсэн суурь юм гэдгийг та бүхэн ойлгох ѐстой.
холбох (conjuncts)
• Хэлбэрийн (style). Энэ нь өгүүлбэрээр солигдох боломжтой байдаг. Үүнд "хэлэх" гэсэн үгс оролцдог.
• Ж/нь: frankly-г өгүүлбэрээр хэлбэл I say to you frankly (танд шууд хэлэхэд)
• Хэлбэрийн ялгах үйл хавсрал нь мөн байдлын үйл хавсралын үүрэг гүйцэтгэдэг.
• Утгын(content) ЭНэ нь баймж (modal) ба үнэлэмж(evaluative) гэж 2 ангилагдана.
ялгах (disjuncts)
• Хавсрах үйл хавсрал нь чанарын (байдал төрхийн), хугацааны, байрын, давтамжийн болон зэргийн үйл хавсралыг багтаана. Хавсрах үйл хавсрал нь мөн тодруулах үйл хавсрал (Particularizer)-ыг багтаадаг.
•Ж/нь: at least (ядахдаа дор хаяж), in particular (нэн ялангуяа)
•Мөн нэмэлт үйл хавсрал(additive adverbs)-ыг багтаана. as well(түүнчлэн, мөн, бас)
хавсрах (adjuncts)
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Үйл хавсралыг бүтцээр нь дараах байдлаар ангилна.
Үйл хавсралт хэлц
Орчин цагийн монгол хэлний зүйд: “Өгүүлбэрзүйн хувьд өгүүлэхүүн бус харьцаанд
байж, угсруулах эсвэл зэрэгцүүлэх холбоогоор холбогддог харилцах бус
мэдээллэх, нэрлэх үүрэгтэй нийлмэл дохиог холбоо үг гэнэ.” Хэмээн тодорхойлсон
байдаг. Бүтцийн хувьд хэлбэржсэн үг+үг гэсэн хэлбэртэй байгаа нь англи хэлний
хэлц (phrase)-тэй дүйцэж байгаа юм.
Жишээ нь: You can find this pencil in that place.
Орчуулга: Чи энэ үзгийг тэр газраас авч болно. /Байрлал заасан үйл хавсралт
хэлц/
Шүтэлцээтэй хам хэллэгүүд
Тэмдэг нэрийн адил үйл хавсрал нь харьцуулсан хам хэллэгтэй байдаг.
as....as- шиг:
Erdene speaks English as well as Bayar does.
Эрдэнэ англиар Баяр шиг сайн ярьдаг.
Үйл хавсрал
Adverbs
Энгийн/Simple
Бүрэлдмэл/Complex
Нийлмэл/Compound
Үүсмэл/Derivative
Үйл хавсралт хэлц гэдэг нь үйл хавсралын үүргээр оролцож буй бүлэг үгс юм.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
not so ...as / not as...as-шиг -гүй:
This year I won‟t work so hard as I did before.
Энэ жил урьдынх шигээ махруу ажиллахгүй.
the...the:
The slower I go the more I catch cold.
Би удаан явах тутам улам даардаг юм.
1.2 Үйл хавсралт хэлцийн бүтэц
Үйл хавсралт хэлцийн бүтцийг ерөнхийд нь дүрслэн харуулбал:
Үйл хавсралт хэлцийн бүтцийг хүснэгтээр харуулбал:
Өмнөх тодорхойлогч
Premodifier
Цөм Head Төгсгөлийн тодорхойлогч
Postmodifier
so very well indeed
too quickly to see well
more easily than ever
Үйл хавсралт хэлц нь дээрх бүтэцтэй байхаас гадна
I. Угтвараар үүсэх (Adverb phrases made with preposition)
II. Үйл үгийн тодорхойгүй төлөв (Adverb phrases made with infinitives)- өөр үүсч
болно.
I. Угтвараар үүсэн үйл хавсралт хэлц
Бүх төрлийн үйл хавсралт хэлц нь угтвараар үүсч болдог. Жишээ нь:
Үйл
хавсралт
хэлц
Өмнөх тодорхойлогч
цөм
Төгсгөлийн
тодорхойлогч
Үйл хавсрал
Үйл хавсрал
Гүйцээвэр
Гишүүн өгүүлбэр
Угтварт хэлц
www.zaluu.comwww.zaluu.com
*She bought some spinach when she went to the corner store.
Тэрээр булангийн дэлгүүр лүү явахдаа бууцай худалдаж авсан.
Дээрх өгүүлбэрт угтвараар үүссэн үйл хавсралт хэлц нь to the corner store бөгөөд
"went" гэсэн үйл үгийг тодорхойлж байна. /чиглэл/
*Lightning flashed brightly in the night sky.
Шөнийн тэнгэрт цахилгаан маш тодоор цахиж байна.
Дээрх өгүүлбэрт угтвараар үүссэн үйл хавсралт хэлц нь in the night sky бөгөөд "
flashed " гэсэн үйл үгийг тодорхойлж байна. /байрлал/
*In early October, Giselle planted twenty tulip bulbs; unfortunately, squirrels ate
the bulbs and none bloomed.
Аравдугаар сарын эхээр Жизель 20 багц алтанзул цэцгийн булцруу
тарьсан боловч хэрэмнүүд түүнийг нь идээд аль нь ч цэцэглээгүй. /хугацаа/
Дээрх өгүүлбэрт угтвараар үүссэн үйл хавсралт хэлц нь In early October бөгөөд
өгүүлбэрийг бүхэлд нь тодорхойлж байна.
*We will meet at the library at 3:30 P.M.
Бид 3:30-д номын санд уулзана.
Дээрх өгүүлбэр дахь угтварт үйл хавсралт хэлц болох at 3:30 P.M нь “will meet”
гэсэн үйл үгийг тодорхойлж байна. /Цаг хугацаа/
The dogs were capering about the clown's feet.
Тэр нохойнууд туршлагагүй харайлдацгааж байсан.
Дээрх өгүүлбэрт угтвараар үүссэн үйл хавсралт хэлц нь about the clown's feet
бөгөөд “were capering” гэсэн үйл үгийг тодорхойлж байна. /төлөв байдал/
II. Үйл үгийн тодорхойгүй төлвөөр үүсэх үйл хавсралт хэлц
Англи хэлний үйл хавсралт хэлц үүсэх нэг хэлбэр нь үйл үгийн тодорхойгүй төлөв
бөгөөд ихэнх тохиолдолд ийм төрлийн хэлцүүд нь зорилгыг илэрхийлдэг. Жишээ
нь:
I'm saving my money to buy a car.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Би машин худалдаж авах гээд мөнгөө хадгалж байгаа. /зорилго/
The students all showed up to support the team.
Тэдгээр оюутнууд бүгдээрээ багаа дэмжихээр хүрэлцэн ирцгээжээ. /зорилго/
Sally brought a painting home from school to show to her mother.
Сэлли нэг зургаа ээждээ үзүүлэх гээд сургуулиасаа авчирсан. /зорилго/
1.3 Үйл хавсралт хэлцийн төрөл
Type Adverb phrase Example
Manner with a hammer The carpenter hit the nail with a hammer.
Мужаан хадаасыг алхаар цохидог.
Place next door
The woman who lives next door is a doctor.
Хажуугийн хаалганд амьдардаг эмэгтэй бол
эмч.
Time before the
holidays
We must finish our project before the holidays.
Бид төслөө амралтын өдрөөс өмнө дуусгах
ѐстой.
Frequency every month Jodie buys two CDs every month.
Жоде сар болгон 2 CD худалдаж авдаг.
Purpose for his mother Jack bought the flowers for his mother.
Жак ээждээ зориулж цэцэг худалдаж авсан.
№ Үйл хавсралт
хэлцийн төрөл
Жишээ
1 Төлөв байдал
Manner
in a brave manner /зоригтойгоор/, – in a beautiful manner /
way / style /үзэсгэлэнтэйгээр/, with great promptitude /,
without care /анхааралгүй/,
www.zaluu.comwww.zaluu.com
2 Байрлал
Place
on this spot /энд/, in all places /хаа сайгүй/, to the movies
/кинонд/, to another place /өөр газар руу/, at that place
/тэнд/, to a foreign nation /гадаад руу/
3
Хугацаа
Time
in former times / once upon a time /эр урьдын цагт/, just
now or at a recent date /одоогоор/, before very long
/удахгүй/, at the moment /одоо/, on holidays /амралтын
өдрүүдэд/, during the war /дайны турш/, from this moment
/одооноос эхлээд/,
4 Давтамж
Frequency
as often as possible /боломжой бол байнга/, every month
/сар бүр/, two times a week /долоо хоногт 2 удаа/
5 Зорилго
Purpose
to see brother /ахтайгаа уулзахаар/, for fun
/хөгжилдөхөөр/, to buy a car/машин авахаар/, to support
the team /багаа дэмжихээр/,
1.4 Үйл хавсралт хэлцийн өгүүлбэр дэх байрлал
Үйл хавсралын нэг онцлог шинж нь өгүүлбэрт олон янзаар байрладаг чадвар юм.
Төлөв байдал, зорилго заасан үйл хавсралт хэлц нь ихэвчлэн өгүүлбэрийн
төгсгөлд байрладаг. Жишээ нь:
He spoke in a polite manner.
Тэр эелдэгээр ярьсан.
She hurried to the mainland to see her brother.
Тэр ахтайгаа уулзахаар арал руу хурдалсан.
Харин цаг хугацаа болон байрлал заасан хавсралт хэлцүүд нь өгүүлбэрийн эхэнд
болон төгсгөлийн аль алинд нь байрлаж болно.
No such diseases were known in those days.
Иймэрхүү халдварт өвчин одоогоор мэдэгдээгүй байсан.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
The senator ran to catch the bus.
Синатын гишүүн автобуснаасаа хоцрохгүйн тулд гүйсэн.
Every afternoon before supper, Dad impatiently walks into town to get a newspaper.
Өдөр бүр оройн хоолны өмнө аав маань сонин авахаар хотын төв рүү
яаравчлан алхдаг.
1.5 Үйл хавсралт хэлцийн дараалал
Өгүүлбэрт нэгээс олон үйл хавсралт хэлц орсон тохиолдолд дараах дараалалтай
байна.
THE ROYAL ORDER OF ADVERBS
Verb Manner Place Frequency Time Purpose
Beth
swims enthusiastically
in the
pool every morning
before
dawn
to keep in
shape.
Dad walks impatiently into
town
every
afternoon
before
supper
to get a
newspaper.
Tashonda
naps
in her
room every morning
before
lunch.
Англи хэлний хэрэглээнд нэг өгүүлбэрт хоѐр эсвэл гурав дарааллан
үйл хавсралт хэлц орох нь их ховор байдаг. Үйл хавсралт хэлцийн
байрлал нь их тогтворгүй өгүүлбэрийн эхэнд орох нь ч бий. Хэрэв
өгүүлбэрийн эхэнд орж байгаа тохиолдолд таслалаар тусгаарлаж
өгдөг. Жишээ нь: "Every morning, mom heaves-offering milk to the sun.”-
Ээж маань өглөө болгон нарандаа сүү өргөдөг.
TOFEL-ийн шалгалтан дээр гаргадаг зарим алдаанууд
www.zaluu.comwww.zaluu.com
TOFEL-ийн шалгалт өгөгч нь өөрийн анхааралгүй байдлаас эсвэл мэддэггүйгээсээ
болоод үйл хавсралт хэлцтэй холбоотой гаргадаг алдаануудыг гаргадаг. Эдгээрийг
жишээн дээр харуулъя.
*No longer (цаашдаа хэзээ ч үгүй)-г туслах үйл үг болон гол үйл үгийн хооронд
хэрэглэдэг. Хэзээ? гэсэн асуултанд хариулагддаг.
I can no longer see without my glasses. (Нүдний шилгүйгээр би харж чадахгүй нь.)
Буруу: We can not longer tolerate living with Terry.
Зөв: We can no longer tolerate living with Terry. (Бид цаашдаа Территэй хамт
амьдарч тэвчихгүй нь.)
Жишээ нь:
Алдаатай хувилбар Зөв хувилбар
Brad none longer works
here.
Brad no longer works
here.
Брэд цаашдаа энд
ажиллахгүй.
Since she talked with her
advisor, she is not longer
interested in majoring in
political science.
Since she talked with her
advisor, she is no longer
interested in majoring in
political science.
Тэр зөвлөхтэйгээ
ярилцсанаас хойш улс
төрийн шинжлэх ухааныг
сонирхохоо больсон.
The person you are trying to
reach is no long at this
telephone number.
The person you are trying
to reach is no longer at
this telephone number.
Чиний холбогдох гээд
байгаа тэр хүн цаашдаа
энэ дугаар дээр байхгүй.
Although they used to write
each other every day, they
are not longer exchanging
letters.
Although they used to
write each other every
day, they are not longer
exchanging letters.
Тэд өдөр бүр бие
биендээ захиа бичдэг
байснаа одоо бүр
больсон.
*For, болон since-тэй үйл хавсралт хэлцүүд
For-г нь тоологддог цагийн өмнө хэрэглэдэг бөгөөд үргэлжлэх хугацааг
илэрхийлдэг. Хэр удаан? гэсэн асуултанд хариулагддаг. Since нь тодорхой цагийн
өмнө хэрэглэгддэг бөгөөд мөн адил үргэлжлэх хугацааг илэрхийлдэг боловч
асуултаараа ялгаатай. Хэзээ эхэлсэн бэ?
Тоологддог цаг гэдэг нь хэдэн өдөр-нэг сар, 2 жил гэх мэт байж болно.
Тодорхой цаг хугацаа гэдэг нь лхагва гараг, 7-р сар, 1960 он гэх мэт байж болно.
Χ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Жишээ нь:
Алдаатай хувилбар Зөв хувилбар
Mary has been on a diet
since three weeks.
Mary has been on a diet
for three weeks.
Тэри 3 долоо хоногийн
турш хоолны дэглэм
барьж байгаа.
She has been living here
before April.
She has been living here
since April.
Тэр 4 сараас хойш энд
амьдарч байна.
We haven’t seen him since
almost a year.
We haven’t seen him for
almost a year.
Бид түүнтэй уулзаагүй
бараг 1 жил болж
байна.
We have known each other
before 1974.
We have known each
other since 1974.
Бид бие биенийгээ 1974
оноос мэддэг.
He has studied English since
five years.
He has studied English
for five years.
Тэрээр англи хэлийг 5
жилийн турш судлаж
байна.
*As a whole(ерөнхийдөө, бүхэлдээ) нь гол өгүүлбэр болон гишүүн өгүүлбэрийн
эхэнд ордог.
Жишээ нь:
Алдаатай хувилбар Зөв хувилбар
Wholly, we are in agreement. As a whole, we are in
agreement.
Ерөнхийдөө бид
тохиролцсон.
The house and all of its
contents was as a whole
consumed by the fire.
The house and all of its
contents was wholly
consumed by the fire.
Байшин болон дотор нь
байсан бүх зүйл
бүхэлдээ галд шатсан.
The terms are not rated
equally, but, wholly, they are
evenly matched.
The terms are not rated
equally, but, as a whole,
they are evenly matched.
Хугацааг яг тэнцүү
эрэмбэлээгүй ч гэсэн
ерөнхийдөө тохирч
байсан.
Wholly, Dan’s operation
proved to be successful.
As a whole, Dan’s
operation proved to be
successful.
Даний туршсан үйл
ажиллагаа ерөнхийдөө
амжилтанд хүрэх болно.
As whole, people try to be As a whole, people try to Хүмүүс ерөнхийдөө
www.zaluu.comwww.zaluu.com
helpful to tourists. be helpful to tourists. жуулчдад туслахыг
хичээдэг.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Хоѐрдугаар хэсэг. “ТВ хүмүүсийн харилцааг эвдэж байна уу? мөн Төсвийн
байгууллага болон төсвийн үйл явц” гэсэн хоѐр сэдэв дээр хийсэн үйл
хавсралт хэлцийн судалгаа
Has TV destroyed communication?
ТВ хүмүүсийн харилцааг эвдэж байна уу?
Nowadays, television plays an important role in people‟s life. It is the main
information source and its popularity is still growing.
Every day many new technological inventions are introduced. Almost all
activities at home have already been mechanized. We use machines for
everything. For example, we use microwave ovens to prepare food more quickly
than we used to do it before; we order food, books and anything else we need
just by clicking on few buttons on the computer keyboard. Also we use mobile
phones to be always in touch with our family, friends and the rest of the world.
This is the good side of using technology. A few centuries ago people
used to read newspapers and find out everything that happened all over the
world. Today newspapers are almost completely replaced by a newly invented
gadget. This innovation called television. It has been the most popular
information “supplier” since its invention.
Every evening family member sit in front of the TV set and watch TV programs
such as talking show, movies and news for hours, sometimes without even
saying a word to each other. Instead of sitting around the dining table and telling
each other about what happened earlier that day they sit on the sofa and gaze at
the TV screen.
Is that right? Apparently, it is not. We should ask ourselves whether we want
to lead such a life with no real contact with other human beings. Everybody has
to think for himself whether he and his family want to become „couch potatoes‟ or
they should continue to communicate with each other and avoid using TV and all
other technological achievements so much. Is it really worth it.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Nowadays, television plays an important role in people‟s life.
Өнөө үед ТВ хүний амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.
Үйл хавсралт
хэлц
Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
in people’s life Хүмүүсийн
амьдралд
Байрлал
заасан
Угтвар+нэр
үг
төгсгөлд Хаана?
Every day many new technological inventions are introduced.
Өдөр бүр олон олон технологийн нээлтүүдийг хийсээр байна.
Үйл хавсралт
хэлц
Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
Every day Өдөр бүр давтамж
заасан
Тэмдэг.нэр+нэр
үг
эхэнд Хэзээ
For example, we use microwave ovens to prepare food more quickly than
we used to do it before; we order food, books and anything else we need
just by clicking on few buttons on the computer keyboard.
Жишээ нь: богино долгионы цахилгаан зуухыг хоолоо өмнөхөөсөө илүү
хурдан бэлдэхийн тулд ашигладаг болд; хоол хүнс, ном болон хэрэгцээтэй
бүхий л зүйлээ захиалахдаа компьютерын гар дээр хэдхэн товч дарахад л
болно.
Үйл хавсралт хэлц Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр
дэх байрлал
Асуулт
to prepare Бэлтгэх гэж
(тулд)
Зорилго
заасан
to+үйл үг Дунд Яах гэж?
just by clicking on
few buttons on the
computer
keyboard
Компьтерийн
хэдэн товчин
дээр дараад л
Төлөв
байдал
заасан
Adv+by+
verb(ing)
төгсгөлд Хэрхэн?
Яаж?
Also we use mobile phones to be always in touch with our family, friends
and the rest of the world.
Бид мөн гар утсыг гэр бүлийнхэн, найз нөхөд болон дэлхий нийттэй үргэлж
холбоотой байхын тулд ашигладаг.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Үйл хавсралт хэлц Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
to be always in
touch with our
family, friends and
the rest of the world
Гэр бүл найз нөхөд,
дэлхийтэй үргэлж
холбоотой байхын
тулд
Зорилго
заасан
To+verb төгсгөлд Яах гэж?
A few centuries ago people used to read newspapers and find out
everything that happened all over the world.
Хэдхэн зууны өмнө хүмүүс сонин уншиж дэлхий дахинд болсон бүх
мэдээллийг олж авдаг байсан.
Үйл хавсралт
хэлц
Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
A few
centuries ago
Хэдхэн зууны
өмнө
Цаг
хугацаа
заасан
Нэр үг+ago Эхэнд Хэзээ?
all over the
world
Дэлхий дахинд Байрлал
заасан
Угтвар+нэр
үг
төгсгөлд Хаана?
Today newspapers are almost completely replaced by a newly invented
gadget.
Өнөөдөр сонинг бараг л бүхэлд нь шинэлэг төхөөрөмжөөр сольчихоод
байна.
Үйл хавсралт
хэлц
Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
almost
completely
Бараг
бүхэлдээ
Төлөв
байдал
заасан
Adverb+adverb дунд Хэрхэн? Яаж?
It has been the most popular information “supplier” since its invention.
Энэ нь үүсэн цагаасаа хойш мэдээллийн хамгийн алдартай түгээгч
болчихоод байгаа.
Үйл хавсралт
хэлц
Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
since its Үүссэнээс
хойш
Цаг
хугацаа
Угтвар+нэр үг төгсгөлд Хэзээнээс?
www.zaluu.comwww.zaluu.com
invention заасан
Every evening family member sit in front of the TV set and watch TV
programs such as talking show, movies and news for hours, sometimes
without even saying a word to each other.
Гэр бүлийн гишүүн бүр ТВ-ийн суурины өмнө олон цагаар суун толк шоу,
кино болон мэдээ үздэг ба заримдаа бүр нэг үг бие биентэйгээ ярьдаггүй.
Үйл хавсралт хэлц Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр
дэх
байрлал
асуулт
Every evening Орой бүр Давтамж
заасан
Тэмдэг.н+нэр
үг
эхэнд Хэр зэрэг?
in front of the
TV set
ТВ-н суурины урд Байрлал
заасан
угтвар+нэр үг дунд Хаана?
for hours Хэдэн цагийн
турш
Цаг
хугацаа
заасан
Угтвар+нэр үг дунд Хэдий
хугацаагаар?
without even
saying a word
to each other
Нэг ч үг бие
биендээ
хэлэхгүйгээр
Төлөв
байдал
заасан
Угтвар+
verb(ing)
төгсгөлд Хэрхэн?
Instead of sitting around the dining table and telling each other about what
happened earlier that day they sit on the sofa and gaze at the TV screen.
Хоолны ширээгээ тойрон суугаад өдөр юу болсон тухайгаа бие биентэйгээ
ярилцахын оронд диван дээрээ суун ТВ-ийн дэлгэц ширтэцгээдэг.
Үйл хавсралт хэлц Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр
дэх
байрлал
асуулт
earlier that day Тухайн өдрөөс
өмнө
Цаг
хугацаа
заасан
Харьцуулсан
adv+нэр үг
дунд Хэзээ?
on the sofa Диван дээр Байрлал
заасан
Угтвар+нэр үг дунд Хаана?
at the TV ТВ-н дэлгэц рүү Байрлал
заасан
Угтвар+ нэр
үг
төгсгөлд Хаашаа?
www.zaluu.comwww.zaluu.com
screen
We should ask ourselves whether we want to lead such a life with no real
contact with other human beings.
Бид ямар ч харилцаагүйгээр иймэрхүү байдлаар амьдрахыг хүсч байгаа
эсэхээ өөрсдөөсөө асуух хэрэгтэй.
Үйл хавсралт
хэлц
Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
to lead such a
life
Иймэрхүү
амьдралаар
замнах
зорилго
заасан
To+үйл үа дунд Яах?
with no real
contact with
other human
beings
Бусад
хүмүүстэй ямар
ч бодит
харьцаагүйгээр
Төлөв
байдал
заасан
Угтвар+нэр
үг
төгсгөлд Хэрхэн?
Everybody has to think for himself whether he and his family want to
become „couch potatoes‟ or they should continue to communicate with
each other and avoid using TV and all other technological achievements so
much.
Хүн бүр өөрийгөө болон гэр бүлээ ТВ ширтсэн амьтан болгохыг хүсч байна
уу эсвэл ТВ болон бусад бүх технологийн нээлтүүдийг ихээр ашиглахгүйгээр
харилцаагаа үргэлжлүүлэх үү гэдгийг дор бүрнээ бодох нь зүйтэй.
Үйл хавсралт
хэлц
Орчуулга Төрөл Бүтэц Өгүүлбэр дэх
байрлал
асуулт
so much Маш их Төлөв
байдал
заасан
adv+тэмдэг
нэр
төгсгөлд Хэр зэрэг?
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Дүгнэлт:
ТВ хүмүүсийн харилцааг эвдэж байна уу? гэсэн сэдэвтэй эх нь нийт 18
өгүүлбэрээс бүтсэн бөгөөд нийт өгүүлбэрийн 12 өгүүлбэр нь үйл хавсралт хэлцийг
агуулж байна. Үүнийг графикаар харуулбал:
Графикаас харахад үйл хавсралт хэлц нь англи хэлний эхэд түгээмэл хэрэглэгддэг
болох нь харагдаж байна.
12 өгүүлбэрт нйт 19 үйл хавсралт хэлцийг олон тэдгээрт шинжилгээ хийж үзэхэд:
ТВ хүмүүсийн харилцааг эвдэж байна уу? сэдэвтэй эхэд үйл хавсралт хэлцийн 5
төрлөөс төлөв байдал болон байрлал заасан хэлц нь хамгийн их хувь буюу 25,5%,
дараа нь цаг хугацаа заасан хэлц 24%, хамгийн цөөхөн хувьтай байгаа давтамж
заасан хэлц 10%-тай байна.
67
33
ТВ хүмүүсийн харилцааг эвдэж байна уу?
үйл хавсралт хэлцтэй өгүүлбэр
үйл хавсралт хэлцгүй өгүүлбэр
байрлал заасан, 25.5
цаг хугацаа заасан, 24зорилго
заасан, 15
төлөв байдал заасан, 25.5
давтамж заасан, 10
үйл хавсралт хэлцийн төрөл
байрлал заасан
цаг хугацаа заасан
зорилго заасан
төлөв байдал заасан
давтамж заасан
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Үйл хавсралт хэлцийн бүтцйин хувьд авч үзвэл угтварт хэлц болон үг нийлж
бүтсэн байна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Дасгал ажил
A. Choose the correct answer.
1. According to communication theory, after the message leaves the sender, he
.........................controls it.
a. Not longer
b. None longer
c. Longer doesn’t
d. No longer
2. Penguins, the most highly specialized of all aquatic birds, may live
........................ twenty years.
a. Before
b. Since
c. For
d. from
3. ......................... the Gulf Stream is warmer than the ocean water surrounding it.
a. Wholly
b. Whole
c. As a whole
d. As whole as
4. It rained hard yesterday.
a
manner b
place c
time d
frequency e
purpose
5. I bought the glue to fix my broken lamp.
amanner
bplace
ctime
dfrequency
epurpose
6. Janice placed the chair next to the window.
amanner
bplace
ctime
dfrequency
epurpose
7. Joe buys flowers for his wife every week.
a
manner b
place c
time d
frequency e
purpose
www.zaluu.comwww.zaluu.com
8. Surfing is a popular sport in the summer.
a
manner b
place c
time d
frequency e
purpose
9. I wear woolly socks to keep my feet warm.
amanner
bplace
ctime
dfrequency
epurpose
10. The woman stared at me with an angry expression.
amanner
bplace
ctime
dfrequency
epurpose
B. Choose the incorrect word or phrase and correct it.
1. Ghost towns like (a) Rhyolite, are communities that are not longer (b) inhabited
because(c) changes in economic conditions have caused the people to move (d)
elsewhere.
2. Because national statistics on crime have only been kept for 1930(a) it (b) is not
possible to make(c) judgement about crime during the early years (d) of the
nation.
3. Although there are(a) exceptions, as whole(b) the male of the bird species is
more(c) brilliantly(d) colored.
C. Fill the gaps from the box.
I go running 1
with my friends from the jogging club. 2
, we were doing
a five-kilometer run from downtown Victoria through Beacon Park. As we were running
3at the edge of the sea, someone shouted "Look!" There was a grey whale
out in the ocean, about a hundred meters from the shore. We all stopped running
4. It was swimming
5, its tail flipping out of the water
every few seconds.
along the cliffs , every weekend, last Saturday, to look at the whale,
with a rolling motion
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Key
A. Choose the correct answer.
1 d, 2 c, 3 c, 4 a, 5 e, 6 b, 7 c, 8 c, 9 e, 10 a
B. Choose the incorrect word or phrase and correct it.
1 b-no longer
2 a-since
3 b-as a whole
C. Fill the gaps from the box.
1-every weekend
2-last Saturday
3-along the cliffs
4- with a rolling motion
5- to look at the whale
www.zaluu.comwww.zaluu.com