Hướng dẫn lựa chọn loa cho nhà thờ

By: Pham Thanh Sơn (Sonkeyboard)

Phần 1

Mua các loa có lẽ là một nhiệm vụ khó khăn nhất mà một nhà thờ phải đối mặt. Ngày nay chúng

ta có các loa liền công suất và không liền công suất; line arrays và loa thùng; treo và đặt đất; rẻ

tiền và rất đắt. Trong mỗi thể loại đó, chúng ta có hàng chục nhà sản xuất với hàng trăm mẫu mã

để lựa chọn trong đó. Trong khuôn khổ bài viết này thì không đủ để cho bạn biết những gì để

mua, chúng tôi sẽ cố gắng hướng dẫn bạn thông qua quy trình lựa chọn loa phù hợp cho không

gian của bạn.

Trước khi chúng ta bắt đầu, có một số điều cảnh báo cho bạn. Thứ nhất, không có loa nào là

hoàn hảo. Tất cả các loa thiết kế không nằm ngoài các định luật vật lý. Loa phù hợp cho khán

phòng này có thể cũng trở nên hoàn toàn không phù hợp với khán phòng khác. Không nên bị

cuốn vào cái bẫy của tư duy rằng các loa trong nhà thờ giống như trong các phòng hội nghị lớn là

các loa phù hợp với bạn. Có thể chúng phù hợp nhưng cũng có thể không.

Thứ hai, khi bạn đặt nhiều hơn một hoặc hai loa trong một phòng nhỏ, tôi tin rằng phải cần có

người thiết kế chuyên nghiệp tham gia vào. Một nhà thiết kế giỏi nên tái tạo mẫu phòng và cho

bạn một số lựa chọn dựa trên phần mềm dự đoán và giúp bạn thu hẹp các lựa chọn. Có quá nhiều

nhà thờ đã mắc sai lầm khi chỉ treo một vài thùng loa trong phòng, định hướng chúng đại để theo

hướng phù hợp, và hi vọng âm thanh sẽ tốt. Từ kinh nghiệm, tôi có thể nói với bạn rằng phần lớn

chúng không như vậy. Hãy lên kế hoạch chi tiêu ít nhất số ngân sách để mua loa của bạn trên

một thiết kế chuyên nghiệp. Bạn có thể cám ơn tôi sau này.

Như tôi đã trình bày, không có loa “tốt nhất”. Những gì bạn muốn là loa phù hợp với môi trường

của bạn. Để có được các loa phù hợp, chúng ta phải đặt một số câu hỏi, và xác định những gì

chúng ta đang cố gắng để hoàn thành. Một khi chúng ta biết các kết quả dự định, chúng ta có thể

bắt đầu lựa chọn loa mà sẽ cung cấp các kết quả một cách hiệu quả. Nó giống như mua một chiếc

xe; bạn sẽ không mua chiếc xe mui trần hai chỗ nếu bạn có xu hướng chuyên chở các vật dụng

cần che đậy. Hay ngược lại, chiếc xe bán tải có lẽ sẽ không phải là sự lựa chọn tốt nhất để đưa

đại gia đình đi tập bóng chày. Với suy nghĩ đó, hãy đặt một số câu hỏi.

NGUỒN ÂM LÀ GÌ?

Tin hay không, các yêu cầu cho một hệ thống loa mà sẽ cung cấp chủ yếu là lời nói và một trong

số đó sẽ thu hút khán giả đến với buổi biểu diễn với mức âm khá khác nhau. Các nhà thờ khác

nhau có các kiểu lập trình cực kỳ khác nhau, và hệ thống loa chính cần thay đổi khi chúng ta xem

xét các phong cách đó.

Theo truyền thống, sự thiết đặt cho nghi lễ, các hệ thống loa thực sự chỉ cần thiết để cung cấp

phổ tần số của tiếng nói con người đều khắp trong phòng với độ rõ nét nhất có thể. Các mức âm

không cần thiết phải cao (loa vừa phải), do đó chúng ta không cần nhiều tác nhân trong không

gian. Đừng để bị lừa, tuy nhiên, có một hệ thống giống thế này để âm thanh tốt đòi hỏi một sự

thiết kế thận trọng. Nó chỉ không có vẻ là một hệ thống đắt tiền cho một dịch vụ đầy đủ hiện đại.

Khi âm nhạc khuếch đại được giới thiệu trong nhà thờ, hệ thống âm thanh đòi hỏi cần phải điều

chỉnh. Một số nhà thờ muốn âm thanh ở mức âm của buổi hòa nhạc, và cách duy thông thường

nhất để đạt được điều đó là với hệ thống lớn hơn. Thậm chí trong các phòng nhỏ hơn, bạn sẽ cần

dịch chuyển rất nhiều không gian, và điều đó đòi hỏi một số lượng tốt các loa toàn dải, cũng như

trình điều khiển các tần số thấp (siêu trầm) để cung cấp những yêu cầu đó. Hầu hết các nhà thờ

đang ở trong các thái cực đó và sẽ cần một hệ thống được thiết kế phù hợp.

Phần 2

SỰ RUNG CẢM LÀ GÌ?

Khi bắt đầu thiết kế hệ thống âm thanh, cách tốt nhất để bắt đầu là với nguồn âm. Có phải bạn

đang tìm kiếm (một) rung cảm yên lặng và trầm tư, hoặc có phải bạn muốn nó to và tràn đầy

năng lượng? Có phải chúng ta chỉ đơn giản muốn tăng cường một số thiết bị âm thanh để chúng

ta có thể nghe thấy ở phía sau căn phòng, hay có phải chúng ta muốn đặt âm thanh ở ngay trước

mặt mình? Ngay cả trong những thái cực đó, chúng ta đều có những lựa chọn. Chẳng hạn, nếu

chúng ta sẽ cho cảm giác của buổi hòa nhạc, thể loại nhạc nào chúng ta muốn mô phỏng? Một số

hệ thống âm thanh sẽ cung cấp rất phù hợp với rock ‘n’ roll, trong khi một số hệ thống khác lại

cung cấp nhiều hi-fi hơn. Biết được những rung cảm gì bạn muốn tạo ra sẽ bắt đầu điều tiết hệ

thống bạn cài dặt cuối cùng.

MÔI TRƯỜNG LÀ GÌ?

Các nhà thờ chạy toàn bộ từ các chương trình trực tiếp, phản chiếu cao, kiểu khán phòng nhà thờ

đến các địa điểm bị ẩm ướt và xử lý kiểu nhà hát. Giống như mọi thứ còn lại, môi trường sẽ giúp

xác định việc lựa chọn các loại loa. Các khán phòng có độ vang vọng cao sẽ đòi hỏi các loa kiểm

soát phổ cực hoàn hảo để giữ âm thanh không tác động mạnh vào các bức tường, trần và sàn. Rất

nhiều phòng chết (phòng không vang vọng) sẽ đòi hỏi nhiều loa hơn để tăng thêm năng lượng

cho không gian và vượt qua tất cả sự hấp thu.

Ngoài ra còn có vấn đề về thẩm mỹ. Rất nhiều giáo dân sẽ phản đối một mảng đen hiện đại treo

trong một nhà thờ cổ. Ở những khán phòng thế này, một hệ thống nhỏ và ít trực quan sẽ phù hợp

hơn. Thậm chí trong các nhà thờ hiện đại, những dây loa nhìn thấy, chiều cao sắc cạnh và các

tính năng kiến trúc khác sẽ quyết định việc lựa chọn loại loa này hay loa khác. Hãy chắc chắn

rằng việc tích hợp của bạn thỏa mãn các câu hỏi này.

CHÚNG TA CÓ THỂ TREO “CHÚNG” LÊN CAO?

Một số khán phòng thực hiện việc treo loa rất dễ dàng. Một số khác là không thể. Ở một số khác

nữa, nó không thực tế hoặc không cần thiết. Trước khi bạn thiết lập hệ thống line array nặng 600

pound (khoảng 300kg) đẹp mắt, treo cao, hãy chắc chắn rằng kiến trúc trần có thể chịu lực. Và

vâng, cũng có thể trần không hỗ trợ để chịu được nhiều trọng lượng. Trong nhiều địa điểm

truyền thống, loa gắn tường hoặc gắn cột thường là sự lựa chọn tốt nhất bởi vì chúng có thể pha

trộn với kiến trúc nhà thờ một cách dễ dàng (đặc biệt nếu chúng có thể có màu sơn tùy chọn).

Trong một số khán phòng đa mục đích nhỏ hơn, các loa nhỏ gọn đặt trên chân có thể lại là sự lựa

chọn tốt nhất.

CHÚNG TA CÓ ĐỦ TIỀN CHO CHÚNG?

Các hệ thống loa có mức giá dao động từ vài trăm tới vài ngàn $ cho các khán phòng nhỏ; từ

$10,000-$50,000 cho khán phòng trung bình và trên $100,000 tới gần 1 triệu $ cho khán phòng

lớn. Trong những hạng mục lớn và tất cả các loại biến thể, một số nhà sản xuất nổi tiếng là rất tốt

và khá đắt tiền. Các công ty ít nổi tiếng hơn cũng có thể tốt và đáng kể hơn nữa là giá cả phải

chăng. Không phải tất cả mọi người đều có nhu cầu hoặc có thể chi trả cho chiếc xe Mercedes;

nhưng thông thường, chúng ta có thể có một chiếc xe khá đẹp mang nhãn hiệu Infinity hoặc thậm

chí là một chiếc Nissan.

Chỉ cần chắc chắn để mua đủ hệ thống cho khán phòng của bạn. Rất nhiều nhà thờ mua vượt quá

ngân sách và cuối cùng không hài lòng với kết quả. Tạo lập một số mức âm dự trữ; chắc chắn

rằng hệ thống có thể chạy lớn hơn mức âm cần thiết để bạn sẽ không gặp nguy khốn vào mỗi

cuối tuần.

Đó là những câu hỏi tổng thể và những thông số kỹ thuật bạn nên xem xét trước khi bắt đầu công

việc lựa chọn loa của bạn. Bây giờ chúng ta đã có những thứ được thiết lập, hãy xem xét một số

hạng mục và phụ kiện của các hệ thống loa.

Phần 3

LIỀN CÔNG SUẤT HAY KHÔNG LIỀN CÔNG SUẤT?

Một thập niên trước, một cục khuếch đại âm thanh có kích thước lớn, nặng và đòi hỏi rất nhiều

dòng điện để làm việc ổn định. Ngày nay, các cục khuếch đại thậm chí công suất rất lớn cũng có

thể vừa trong các không gian nhỏ và gần như không nặng lắm. Kết quả là, nhiều nhà sản xuất đã

lựa chọn tích hợp vào các hệ thống loa của họ. Có một số lợi ích đáng kể liên quan đến phương

pháp này. Đầu tiên, các bộ khuếch đại có thể được làm phù hợp một cách chính xác với các loa.

Kể từ khi bộ khuếch đại được đưa vào trong thùng loa, cáp tín hiệu chạy cực kỳ ngắn, điều đó có

nghĩa là gần như 100% công suất của bộ khuếch đại được cung cấp tới loa, không biến thành

nhiệt trong dây cáp. Các điểm chia phân tần giữa các củ loa có thể được thiết lập tối ưu, và

thường thì DSP (thiết bị xử lý tín hiệu kỹ thuật số) được tích hợp ngay trong thùng loa, làm cho

hệ thống có thể dự đoán được sớm hơn.

Nhược điểm là nếu một bộ khuếch đại đặt trong loa mà treo ở khoảng cách 50 feet (15m) trong

không gian, ai đó sẽ phải lên đó và thay đổi. Bạn cũng phải cấp nguồn điện cho các loa liền công

suất, có nghĩa là gấp đôi số dây cáp chạy đến các thùng loa. Và sự tích hợp các bộ khuếch đại

cũng có nghĩa là các loa liền công suất sẽ có phần nặng hơn những người anh em không liền

công suất. Đây thường không phải là vấn đề, nhưng cũng phải được cân nhắc.

Loại nào tốt hơn? Giống như tất cả mọi thứ trong âm thanh, điều đó còn phải phụ thuộc. Thông

thường, các loa liền công suất là một lựa chọn hoàn hảo bởi vì rất nhiều quyết định xử lý đã được

tối ưu hóa tại nhà máy, có nghĩa là nó sẽ mất ít thời gian để làm cho âm thanh hay trong môi

trường nhất định. Mặt khác, nếu người cài đặt của bạn muốn làm điều gì đó mà không tùy chỉnh

để phù hợp với tình huống đặc biệt, đôi khi việc thêm các điều khiển của các thành phần riêng

biệt là tốt hơn. Tính sẵn có của công suất và không gian cho các bộ khuếch đại cũng là các nhân

tố quyết định.

Rất may, có các sự lựa chọn tuyệt vời ở cả hai loại liền công suất và không liền công suất, và

cũng không có gì làm lạ khi thấy một loa có cả phiên bản liền công suất và không liền công suất.

LINE ARRAY HAY LOA THÙNG?

Line array-nhiều thùng loa giống hệt treo gần nhau trong một đường thẳng theo chiều đứng. Và

chắc chắn chúng giải quyết rất nhiều vấn đề trong các tình huống nhất định. Chúng kiêu hãnh với

việc điều khiển phổ cực tốt điển hình, rất hiệu quả và dễ dàng treo lên, những đặc điểm mà làm

cho chúng trở thành lựa chọn tốt nhất cho các địa điểm rộng lớn. Gần như các tour lưu diễn lớn

đều sử dụng line array cho những lý do đó (và những lý do khác nữa).

Tuy nhiên, chúng cũng không phải là lựa chọn phù hợp cho rất cả địa điểm.

Các khán phòng nhỏ (dưới 500 chỗ) thường sẽ tốt hơn với loa thùng truyền thống. Trong các

khán phòng nhỏ, rất khó để treo hệ thống line array dài để đạt được việc điều chỉnh góc phủ tốt,

và chúng cũng rất đắt tiền khi so sánh với hệ thống loa thùng. Đừng bao giờ rơi vào cái bẫy của

việc nghĩ rằng line array là “công nghệ mới” nên vốn dĩ tốt hơn. Đã có rất nhiều cải tiến trong cả

hai kiểu, và các hệ thống loa thùng hiện đại có thể vô cùng hiệu quả nếu biết cách thiết kế tốt.

Một kiểu hệ thống tương đối mới đang nổi lên như một người giải quyết các vấn đề lớn cho các

khán phòng nhất định: loa kỹ thuật số có thể định hướng. Sử dụng một số lượng lớn các củ loa

nhỏ và mạch xử lý tín hiệu kỹ thuật số (DSP), các hệ thống này có thể là người cứu giúp các vấn

đề của khán phòng. Loa định hướng kỹ thuật số có thể thay đổi góc phủ của cả chiều dọc và

chiều ngang để giữ cho âm thanh đi đến chỗ người nghe và không đi vào những vùng không cần

thiết. Bởi vì chúng thường dùng một loạt các củ loa nhỏ, vùng phủ sóng của chúng được làm hẹp

lại, lý tưởng cho các khán phòng truyền thống nơi việc thẩm mỹ là rất quan trọng.

KẾT LUẬN

Loại loa để mua không phải là cứ lựa chọn loa tốt nhất (dựa trên giá thành) mà phải là hệ thống

loa phù hợp với khán phòng. Rất may, khoa học của việc thiết kế loa đã phát triển đến mức mà

chúng ta có thể dự đoán trước hiệu suất trước khi treo các thùng loa lên. Có thể thử nhiều mẫu

loa khác nhau trong phần mềm máy tính để có được sự trợ giúp lớn nhất mang lại hiệu quả nhất

cho chất lượng âm thanh. Các loa bạn lựa chọn sẽ thay đổi tùy thuộc vào khán phòng cụ thể,

phong cách phục vụ và môi trường nào bạn đang cố gắng tạo ra. Rất may, có rất nhiều lựa chọn

cho các yêu cầu như vậy, do đó với nghiên cứu thích hợp và thiết kế tốt, kết quả cuối cùng sẽ là

một hệ thống đạt được các yêu cầu của nhà thờ của bạn.

Chúc bạn thành công!