KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ
KKKA,
Nairovirüs grubundan virüslerin meydana getirdiği, şiddetli seyir gösteren ve öldürücülüğü oldukça yüksek (%30) bir hastalıktır.
Kırım- Kongo Hemorajik Ateşi
İlk kez 1944’de Kırım’da tanımlanmış
Kırım Hemorajik Ateşi
1956’da Kongo’da tanımlanmış
Kongo Hastalığı
1969’da iki etkenin aynı olduğu bulunmuş
Kırım-Kongo Hemorajik Ateşi
Türkiye’de Durum
Fark edilen ilk olgu Mayıs 2002’de Tokat’ta
görülmüştür.
2003 yılında hastalığın KKKA olduğu
anlaşıldı.
Hastalık hayvanlarda daha sık görülür, ancak asemptomatik (klinik bulgu vermeden) seyreder.
Zoonotik hastalıklar grubundandır (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar).
Vektörlük Keneler en etkin biyolojik
vektörlerdir. Hyalomma türleri en sık etkendir.
Kene İle Bulaşan Enfeksiyonlar
Babeziyoz Colorado kene ateşi Erlihiyoz Kene ile bulaşan tekrarlayan ateş Lyme hastalığı Kayalık dağlar benekli ateşi Boutounesse ateşi Kırım-Kongo Hemorajik Ateş Q ateşi
Larva Nimf Erkek erişkinkene
Dişi erişkinkene
Nimf (deriye yapışmış)
Erkek erişkinHyalomma
Dişi erişkin
Hyalomma
Dişi erişkinHyalomma kan emmiş
850 tür keneden 30’ u KKKA bulaştırır !
Kenenin bulaştırma şekliKan emerek (tükrük salgısı)Temas (ezilmesi durumunda)
Bulaşma
Keneler, enfekte hayvanlardan kan emerken aldıkları virüsu vücutlarında muhafaza eder, daha sonra yine kan emerken sağlıklı hayvan ve insanlara bulaştırırlar.
Virusun izole edildiği hayvanlar
Sığır
Koyun
Keçi
Yabani tavşan
Tilki
Virus, vektör kenelerin tüm formlarından (nimf, larva, erişkin) izole edilebilir
Avrupa ve Güney Afrika arasında göç eden göçmen kuşlar virusun iki kıta arasında taşınmasında rol oynamış olabilir
Dişi kene bir kerede 5000-7000 yumurta bırakır. Trans-ovariyan geçiş vardır (Yavruları da hastalık taşır)
KENELERİN YAŞAM ALANLARI
Bu hastalığı taşıyan kene türleri özellikle bozkır iklimi ile diğer iklim kuşaklarının kesiştiği, bol yaban hayvanı barındıran ve meşelik ormanların yoğun olduğu kırsal alanlar başta olmak üzere ülkemizin birçok yerinde görülebilir.
Keneler, dere ve göl kenarları, fundalık alanlar, ormanlar, kumlu topraklar ve sıva yapılmayan meskenlerde yaşamlarını sürdürürler.
KKKA Hastalığında Mevsimsel İlişki Mevsimsel özellik gösterir, vektör
kene hareketleri sıcak mevsimde artar Genelde çoğu olgu Haziran-Eylül arasında Türkiye’de NİSAN-EKİM arasında
görülmektedir.
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Aylara Göre Dağılımı (Türkiye; 2007)
0
50
100
150
200
250
300
Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
İnsanlara virus bulaşı;
A- İnfekte kenelerin ısırması
B- Viremik hayvanların kesilirken hayvana ait kan ve dokularla temas
C- İnfekte hastalardan
1-Sekresyonlarla direk temas
2-İnfekte doku ve kan teması
3-Laboratuvardan olmaktadır.
Kenelerin Vücuda Tutundukları Bölgeler
Kıvrımlı ve korunmasız yerler: Saçlı deri Kulak içi İnguinal bölge Boyun Kan akımının yoğun olduğu bölgeler Derinin ince olduğu bölgeler
Kimler risk altındadır?
Tarım çalışanları
Hayvancılık yapanlar
Çiftlik çalışanları
Çobanlar
Kasaplar
Mezbaha çalışanları
Et ürünleri market işçileri
Kimler risk altındadır?
Veterinerler ve hasta hayvan ile teması olanlar
Endemik bölgelerde görev yapan sağlık personeli
Askerler
Kamp ve piknik yapanlar
Deri fabrikası çalışanları
İnkübasyon Süresi • Bulaş yolu ile ilişkilidir
• Kene ısırığı varsa 1-9 gün,
• İnfekte kan ile bulaş ise 5-13 gün.
Sıklıkla ani başlayan Ateş Baş ağrısı, Aşırı halsizlik, yorgunluk, Eklem ve kas ağrısı, Karın ağrısı, Bulantı, kusma ve ishal,
Başlangıç Semptomları(Nonspesifik)
Diğer Bulgular
Karaciğer hasarı ve trombosit sayısında azalma ile karakterizedir.
Hemorajik döküntü Burun kanaması Kanlı kusma İdrar ve gaitada kan Ağır olgularda karaciğer, böbrek ve akciğer yetmezliği
gelişir Ölümler genelde hastalığın 5 -14. günleri arasında
görülür.
CDC Public Health Image Library
KENE ÇIKARILMASI Keneler virüsü, vücuda yapıştıktan hemen
sonra vermeyip, bunun için belirli bir süre gerektiğinden kenenin en kısa sürede çıkarılması çok önemlidir.
Keneler kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan bir cımbız veya pens yardımıyla kenenin vücuda yapıştığı yerden tutularak, sağa sola oynatılarak çıkartılmalıdır.
KENE ÇIKARILMASI
Kene üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, gaz yağı, kolonya vb.) kesinlikle dökülmemeli ve keneler sigara veya kibrit gibi fiziksel yöntemlerle uzaklaştırılmaya çalışılmamalıdır. Çünkü bu durumda keneler kusmakta ve mikrobu vücuda verebilmektedir.
Mecbur kalınırsa (deri içinde kenenin başının kalması vb.) kenelerin cerrahi yöntemle çıkarılması gerekmektedir.
Kene ile temas edenlerin 10 gün süre ile kendisini izlemesi, bu süre içinde ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, bulantı kusma, kanama gibi belirtilerin ortaya çıkması halinde Hastaneye başvurmaları gerekmektedir.
Koruyucu giysi
Hastaya bakım veren tüm sağlık çalışanları
Hastanın atıkları ve giysilerini temizleyen personel
Hastanın testlerini yapan laboratuvar personeli
Tıbbi atık personeli Cenazeyle uğraşanlar Aile üyeleri
kendilerine hastalık bulaşmasını önlemek için maske, eldiven vb. koruyucu giysi kullanmalıdır.
KESİN TANI
Kesin tanı için, şüpheli vakalardan kan örneği alınarak Ankara Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezine gönderilir.
Tedavi Spesifik tedavisi yoktur Destek tedavisi (Kan replasmanı, solunum-
dolaşım desteği vb.) Antiviral ilaç (Ribavirin) kullanılabilir.
KKKA VAKA DAĞILIMLARI
KKKA Vakalarının Görüldüğü İller ( Türkiye, 2005)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller ( Türkiye, 2005)
KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2004)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2004)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2002-2003)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2002-2003)
0
20
40
60
80
100V
AK
A S
AY
ISI
İLLER
KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2002-2003)
VAKA SAYISI 74 29 14 9 5 19
ÖLÜM 5 0 0 1 0 0
TOKAT SİVAS YOZGAT ERZURUM ÇORUM 5 İL
0
30
60
90
120
VA
KA
SA
YIS
I
İLLER
KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİNYERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2004)
VAKA SAYISI 101 31 27 24 12 9 9 5 5 16
ÖLÜM 4 1 1 1 1 1 0 1 0 3
TOKAT SİVAS G.HANE YOZGAT ERZURUM ÇORUM ÇANKIRI AMASYA ANKARADİĞER İLLER
0
20
40
60
80
VA
KA
SA
YIS
I
İLLER
KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2005)
VAKA SAYISI 71 33 23 22 19 19 12 12 10 9 5 5 26
ÖLÜM 4 1 1 3 1 1 0 0 0 1 0 0 1
TOKAT SİVAS ERZURUM ÇORUM YOZGAT G.HANEKASTAMON
UANKARA AMASYA GİRESUN ERZİNCAN ÇANKIRI 17 İL
0
20
40
60
80
VA
KA
SA
YIS
I
İLLER
KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2006)
VAKA SAYISI 89 68 52 42 35 27 17 10 9 9 7 7 6 6 6 47
ÖLÜM 4 5 7 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 2 0 2
TOKAT ÇORUM YOZGAT SİVAS ERZM G.HANE AMASYA ANKARA ÇANKIRI K.MONU BOLU ERZNCN GRSUN KRBÜK SAMSUN 29 İL
KKKA 2007
2007 yılında Türkiye genelinde yaklaşık 1500 Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi şüpheli/olası vakasının bildirimi söz konusu olmuştur.
Bunlardan 717’si kesin vaka’dır.
0
20
40
60
80
100
120
VA
KA
SA
YIS
I
İLLER
KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2007, n (V)=717, n (Ö)=33
VAKA SAYISI 139 84 78 55 44 34 29 28 27 22 20 14 13 12 118
ÖLÜM 7 7 7 2 0 0 2 2 1 1 1 1 0 1 0
TOKAT ÇORUM YOZGAT SİVAS ERZMKASTAMO
NUÇANKIRI AMASYA G.HANE GRSUN KRBÜK BOLU ARTVİN ERZCN 28 il
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Cinsiyete Göre Dağılımı (Türkiye, 2007; n= 717)
0
100
200
300
400
500
Erkek Kadın
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (Türkiye, 2007; n= 709)
0
25
50
75
100
125
150
0-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80 <
0
100
200
300
400
500
600
700
VA
KA
SA
YIS
I
YILLAR
KKKA VAKA VE ÖLÜMLERİNİN YILLARA GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2002-2007)
VAKA SAYISI 17 133 249 266 438 717
ÖLÜM 0 6 13 13 27 33
2002 2003 2004 2005 2006 2007
0
50
100
150
200
250
300
VA
KA
SA
YIS
I
YILLAR
KKKA VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2004-2007)
2004 2 8 36 65 103 27 2 1
2005 0 10 40 72 99 36 4 5
2006 4 31 56 182 127 35 1 0
2007 3 27 148 253 180 58 15 0
MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM
SAMSUN KKKA VAKALARI
2004 2005 2006 2007 2008 (6 Mayıs)
1 4 6 6 2
İKAMET ADRESİNE GÖRE 2004-2008 KKKA VAKALARININ DAĞILIMIADRESİ SAYI
MERKEZ 4
VEZİRKÖPRÜ 2
HAVZA 4
ÇARŞAMBA 3
AYVACIK 1
BAFRA 1
TAFLAN 1
SALIPAZARI 1
SAMSUN (Misafir) 2
TOPLAM 19
KORUNMA VE KONTROL Etkin ve güvenilir aşısı yoktur. Kenelerin aktif olduğu dönemde bol oldukları
yerlerden kaçınma, Kapalı giysi, Ayakkabı, Giysi ve deride kene kontrolu, Hayvanlarla uğraşanların eldiven ve koruyucu
giysiler giymesi, Hayvan sahipleri hayvanlarını ve hayvan
barınaklarını kenelere karşı uygun akarisitlerle ilaçlamalıdır.
KORUNMA VE KONTROL Piknik amaçlı olarak su kenarları ve otlak şeklindeki
yerlerde bulunanlar döndüklerinde mutlaka üzerlerini kene bakımından kontrol etmeli, kene varsa vücuttan uzaklaştırılmalıdır.
Ormanlarda çalışan işçilerin ve ava çıkanların lastik çizme giymeleri veya pantolonlarının paçalarının çorap içine almaları kenelerden koruyucu olabilmektedir.
İnsan ve hayvanları korumak için repellent olarak bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir şekilde kullanılabilir.
KENE KOVUCU İLAÇLAR
Giysilere, çadır, uyku tulumu, koltuk, kanepe, halı, kilim perde, duvar gibi kenenin uzak tutulması istenen alanlara uygulanır. Uzun süreli koruma sağlar.
Giysilere giymeden önce uygulanıp kuruduktan sonra giyilir.
Ken-Kov Aeresol (TAMAY)Anti-Kene Sprey (PCI)
Sivrisinekler için piyasada mevcut olan direkt vücuda sürülen ilaçlar kenelere karşı da kullanılabilir. Kısa süreli koruma sağlar.
OF, KOV, SİN-KOV vb.
DEFİN İŞLEMLERİ Cenazeyi hazırlayacak kişi kendisi için koruyucu
önlemler almalıdır (Eldiven, maske, gözlük vb.). Ceset yıkandıktan sonra 1/10’luk çamaşır suyu
çözeltisi ile spreylenmeli, ceset torbasına konulmalıdır.
Tabutun açılmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.
Mezarın derinliği en az 2 metre olmalı ve cenazeler tabutla gömülmelidir.
Cenaze naklinde kullanılan araç 1/10’luk çamaşır suyu çözeltisi ile dezenfekte edilmelidir.
TEŞEKKÜRLER
SAĞLIKLI GÜNLER