Oppstalling av økologisk kalv

Britt I. F. HenriksenByggseminar, Stjørdal 23. – 24. november

Kva er ein kalv?

• 0 – 6 månader• Ikkje ferdig utvikla

drøvtyggar• Stor overflate i fohold

til vekt – stort varmetap

• Lite feittreservar til å kompensere for avkjøling

• Vil ha kroppskontakt med andre kalvar

Økologisk kalv

• Skal få die i minst tre dagar etter fødselen

• Drikke av smokk fram til ein månaders alder

• Fôrast med naturleg mjølk frå same art i tre månader, og helst morsmjølk

Økologisk kalv

• Skal gå gradvis over frå mjølkefôring til beitebruk

• Skal få økologisk fôr• Skal ikkje få mjølk frå kyr som er under

behandling med legemiddel med tilbakehaldingstid

• Skal ut på beite

Dyrehelse og dyrevelferd- IFOAM-prinsippa

• Helseprinsippet– Vi skal fremme god helse, og førebygge

• Økologiprinsippet– Etterlikne økologiske system og kretslaup– Tilfredstille dyras naturlege behov (artsspesifikk

åtferd, artsspesifikt fôr og fôring)

• Varsomhetsprinsippet– Menneskeleg omsorg – grip inn når nødvendig og

omgå dyra på ein venleg måte

• Rettferdighetsprinsippet– Gjer vel mot dyra frå fødsel til slakt

Naturen som ideal

•Kua vil trekke seg bort

•Tørre område i skjul

•Ku og kalv isolert eit par dagar

•Kalven vil etterkvart leike med andre kalvar

•Kalv dier mor i fleire månader

•Gradvis fråvenning

• Tilpasse omgivelsane til dyret – og ikkje motsatt

Rammene for oppstalling-Økoregelverket

• Tilpassa dyras naturlege behov og instinkt

• Lett tilgang til fôr og reint vatn

• God ventilasjon og dagslys

Ulike oppfôringsmåtar

• Kalv dier morku i tre døgn, deretter bøttefôring e.l.

• Kalv dier i lengre periode, ut over dei tre første døgna

• Kalv dier ammeku (fosterku)

Plassering av kalv

• Bør plasserast lett synleg (både inne og ev ute)

• Skjerma for konstant trekk og fukt– Ikkje inntil ein yttervegg– Ev diriger kaldlufta opp mot taket med ei

plate• Tørr og trekkfri liggeplass• Tilrettelegge for smokkfôring• Tenk dyreflyt (flytt kort, med kamerat)

Spedkalvar

• Toklimabinge– Liggeareal med

tre veggar og tak– Gir lun og trekkfri

liggeplass

Foto Inger Hansen

Plasskrav

• Dyretettleik avpassa dyras åtferdsmessige behov (avh av storleik og kjønn)

• Dyra skal kunne innta alle naturlege stillingar og utføre alle naturlege rørsler

• Arealkrav frå 2011 (øko): – 1,5 m2/dyr inntil 100 kg– 2,5 m2/dyr inntil 200 kg

Liggebås for storLiggebås tilpassa med stolpe i bakkant

Golv og kvileområde

• Jamt men ikkje glatt golv• Minst halvparten av samla

golvareal skal vere tett (øko)

• Kvileområdet skal ha nok strø til å halde dyra tørre og reine

Maks ei veke i enkeltbinge (øko)Kalvane skal sjå og kome i berøring med andre dyr

Ingen kontakt

Kalvingsbinge

• Ein per 25 dyr i lausdrift• Plassering uforstyrra men sentralt• Helst ikkje felles kalvingsbinge• Ku flyttast til kalvingsbinge 2 – 3 dg før kalving• Vurder antal bingar i forhold til

kalvingsmønster

Kalvingsbinge

Foto Ellen Kristin Syrstad

Foto Britt Henriksen

Kalv dier morku lenge

• Ku og kalv i kalvingsbinge e.l. i 3-4 dg for å etablere godt band– Kan krevje ekstra

kalvingsbingar avhengig av kalvingsmønster

Kalv dier morku

• Ku og kalv saman i lausdrift eller binge– Kalvane skal ha eit kalvegjømme med tett gulv– Gangareal tilpassa kalveklauvar

• Kalv går fritt i båsfjøs heile døgnet– Kan lett bli skittent i fjøset

• Restriktiv diegiving– Kalvar i gruppebinge og sleppt ut nokre gonger per

dag

Kalv dier ammeku (fosterku)

• Strøbinge for ei eller fleire ammekyr + kalvar• Binge med liggebås for fleire ammekyr• Ammekubingar skal ha eit kalvegjømme

– Ved liggebåsfronten om det er liggebås til ammekyrne

– Anbefalt minst 1,0 m2 per kalv opp til 100 kg og 1,25 m2 opp til 150 kg vekt.

• Fleire ammekyr i same binge lettar avvenninga– Men må følge med at alle kyrne blir dia og alle

kalvane får nok mjølk

• Kalvane kan vere effektive smittespreiarar

Spørjeundersøking ku-kalv og diing

• 1/3 av dei spurte lar kalven gå saman med morku lengre enn råmjølksperioden

• Halvparten av desse synes separasjonen mellom ku og kalv er vanskeleg

Fråskiljing ku og kalv – reduser stress

• Gradvis nedtrapping• Separer minst to kalvar samtidig• La ku og kalv kunne ha kontakt gjennom

bingeskilje e.l. utan at kalv kan die• La ku og kalv få ”kosestund” etter kalv har

drukke og ku er mjølka• Ta kalven frå kua og la kua bli ståande eit

døgn i bingen

Velferdsplanlegging

• Alle bruk bør lage seg ei plan for korleis ein vil forbetre drifta

• ANIPLAN-kalv jobber med å utarbeide eit system for velferdsvurdering og velferdsplanlegging for økokalv– Vurder status– Sett opp prioriteringar og løysingar

vha kollega eller rådgjevar– Innsats– Evaluer og ny status

Oppstalling av økologisk kalv

• Tenk kalv og kalvens naturlege behov– Behov for varme– Sugebehov– Behov for kontakt med andre kalvar– Behov for kontakt med morku?– Behov for plass til leik– Behov for vatn og riktig fôr og fôring

• Tilpass omgivelsane til kalven

Takk for meg!