PROSTAT KANSERİ

Doç.Dr.Cevdet KayaHaydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi

2.Üroloji Kliniği, İstanbul

Sunum Planı

1. Prostat nedir?

2. Prostat kanseri

3. Nasıl oluşur?

4. Tarama

5. Teşhis

6. Tedavi

7. Prostat kanseri önlenebilir mi?

Prostat nedir?

Mesanenin altında ceviz büyüklüğünde Üretra kanalı prostatın içinden geçer Sfinkter prostat bitiminde ‘idrar tutmayı

sağlar’

Prostatın görevi nedir?

Üreme sisteminin bir parçası Testisten ve meni torbasından gelen meninin

boşaldığı yer Boşalma sırasında sperm, meni sıvısı ve

prostat sıvısı kanalda karışır Sperm hücresi için uygun ortam İdrar tutmada görevi var

Prostatın büyümesi

Erkek seks hormonu testosteron kontrol eder Çoğunluğu testislerde yapılır Prostat içinde daha kuvvetli olan şekle

dönüşür ‘dihidrotestosteron’ Bu da prostatın büyümesini sağlar Yaş arttıkça prostat da büyür Genellikle de iyi huyludur

Prostat büyürse ne olur?

Zayıf işeme İdrarını tam boşaltamamak Kesik kesik işeme İdrarda yanma İdrara başlarken zorlanma Sık idrara çıkma ……… ………

Prostat kanseri nedir?

Prostatın kontrolsüz büyümesi Yeni hücreler ile eski hücre arasındaki denge

bozulmuştur Kötü huylu prostat büyümesi Başka organlara da yayılabilir

Prostat kanseri nasıl yayılır?

Kanser hücreleri prostatın etrafını aşabilir Kan yoluyla yayılabilir (kemikler) Lenf sıvısı yoluyla yayılabilir

Prostat kanseri ne kadar sık?

İngiltere ve Amerika’da erkeklerde en sık

görülen kanser Her yıl 20 bin hasta teşhis ediliyor 10 bin hasta prostat kanserinden ölüyor En sık 60-70 yaş grubunda

Tahmini Yeni Kanser Vakaları 2009

Toplam

766.130

• Prostat 26%• Akciğer ve bronş 15%

• Sindirim sistemi 10%

• Mesane 7%

• Melanom 5%

• Non Hodgkin Lenfoma 5%

• Böbrek 5%

• Oral kavite 3%

• Lösemi 3%

• Pankreas 3%

• Diğer 19%

American Cancer Society web sitesi: www.cancer.org ABD verileridir

Prostat kanseri ne kadar sık?

Tahmini Kanser Ölümleri 2009

• Akciğer ve bronş 30%

• Kolon ve rektum 9%

• Prostat 9%• Pankreas 6%

• Lösemi 4%

• Karaciğer ve 4%safra yolları

• Özofagus 4%

• Non-Hodgkin Lenfoma 3%

• Mesane 3%

• Böbrek 3%

• Diğer 25%

Toplam292.540

Histolojik (önemsiz) kanserHistolojik (önemsiz) kanser otopsi otopsi çalışmalarında çok sıkçalışmalarında çok sık

Önemsiz prostat kanseri 20-40 yaş grubu Önemsiz prostat kanseri 20-40 yaş grubu erkeklerin 4-5’inden birinde erkeklerin 4-5’inden birinde

Kanserin farkında değil, tedaviye gerek yok ve Kanserin farkında değil, tedaviye gerek yok ve bu hastalıktan hayatını kaybetmezbu hastalıktan hayatını kaybetmez

YaşYaş Kanser sıklığıKanser sıklığı PCa PCa >0.5 ml >0.5 ml sıklığısıklığı

50-5950-59 %30%30 %%66

60-6960-69 %36%36 %%99

70-7970-79 %%3939 %%1616

80-8980-89 %67%67 %%1717

Prostat kanseri ne kadar sık?

Ülkemizde sağlıklı veri yok İzmir Kanser Kayıt Merkezi (1996-2000)

Erkeklerde 10.2/100 bin ile en sık 6.kanser

Prostat Kanseri Sıklığı Çalışması (2008-2009) Erkeklerde 2.en sık izlenen kanser 35/100 bin’e yükseldi (İzmir) En sık görülme yaşı 65-69 yıl

Ülkemizde durum ne?

Prostat kanseri neden kaynaklanır?

Sebebini tam bilmiyoruz Ancak;

Birçok faktör kanser ihtimalini artırmakta Ailede prostat kanseri (baba, erkek kardeş) Afro-Amerikan erkek Asyalılarda düşük Hava kirliliği Yüksek yağlı diyet

Yaş (%80’i 65 yaş üstü) CYBH, vazektomi öyküsü ? BPH?

Prostat kanseri neden kaynaklanır?

Prostat kanseri bulguları?

Parmakla muayenede prostat sert İdrar yapma şikayetleri Hastalığın yayılmasına ait bulgular Kemik ağrısı, kırıklar, güçsüzlük Kilo kaybı Menide kan Hiçbir şikayet yok (PSA yüksekliği)

Prostat kanserini kim tedavi eder?

Üroloji uzmanı (üro-onkolog) Radyasyon onkoloğu (ışın tedavisi) Medikal onkolog (kemoterapi)

Nasıl teşhis edilir?

Genel sağlık durumu Prostata bağlı şikayetler Ailede benzer hastalıklar var mı? Fizik muayene Parmakla prostat muayenesi Kan testi

0

50

100

150

200

250

1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002

Prostat

Akciğer

Kolon ve rektum

Mesane

Non-Hodgkin lenfomaDeri melanomu

1975-2002 yılları arasında her 100,000 kişide görülen insidans

www.cancer.org/downloads/STT/ABD verileridir

0

50

100

150

200

250

1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002

PSA kan testinin önemi

PSA öncesi dönemde (Tanıda) Yarısından fazlası ileri evre Dörtte biri yayılmış kanser idi Ortalama yaşam 36 aydan az

PSA kullanımı (Tarama/Erken Tanı) Ölüm oranı azaldı Daha erken evrede tanı konuluyor %70-80 prostata sınırlı

PSA kan testinin önemi

Nasıl teşhis edilir?

Ultrason Biyopsi Akciğer grafisi Bilgisayarlı tomografi Sintigrafi (Kemik filmi)

Nasıl teşhis edilir?

PSA hangi durumlarda artar?

İyi huylu prostat büyümesi Prostat kanseri Prostat iltihabı İdrar yapamama Sonda takılması Endoskopi yapılması Cinsel boşalma? Parmakla muayene? Avodart ilacı

Serbest PSA PSA hızı

PSA değişikliği > 0.75 ng/ml/yıl Yaşa uygun PSAYaşa uygun PSA

PSA seviyesi yaşla birlikte artarPSA seviyesi yaşla birlikte artar PSA PSA yoğunluğuyoğunluğu Serum PSA/prostat hacmiSerum PSA/prostat hacmi (USG)(USG)

PSA yüksekse biyopsi mi?

Tm

Tm

Kapsül

PROSTAT

Lokal ileri evre Hastalık

Kemik

Sistemik yayılım

Lenf nodu

Diğer organlar

Kanserin evresi ne demek? Kanserin yayılma durumu

Kanserin evresi ne demek?

T1

T4

Doğal Seyir

Adenokarsinom (%98)Adenokarsinom (%98) Hastalığın derecesi Hastalığın derecesi Gleason SkoruGleason Skoru Skor arttıkça kanser daha kötüSkor arttıkça kanser daha kötü

Kanser tanısı nasıl konuluyor?

Erkeği yada dişisi yokErkeği yada dişisi yok Kanserin derecesi varKanserin derecesi var Yayılma ihtimali? Nüks eder mi?

Kanser dişisi mi?

Prostat kanserinde tedavi

Amaç:

1.Klinik önemli kanserin tanısını erken koymak2.Gereksiz tedavilerden kaçınmak 3.Hastalığın durumunu belirlemek 4.Yaş, tedavi seçenekleri ve beklentisini değerlendirmek

Her hastada aynı tedavi mi?

1. Takip (Sıkı yada seyrek)

2. Radikal prostatektomi ameliyatı

3. Işın tedavisi ve/veya hormon ilaçları

4. Brakiterapi

5. Kriyoterapi, HIFU

-HAYIR

Düşük, orta, yüksek riskli hastalık Düşük, orta, yüksek riskli hastalık Partin tablosuPartin tablosu Kattan tablosuKattan tablosu D’Amico sınıflandırmasıD’Amico sınıflandırması Kan testinin ikiye katlanma zamanı Kan testinin ikiye katlanma zamanı

Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?

Kattan NomogramıKattan Nomogramı

Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz?

Kimler sadece takip edilir?

Hastalık çok erken yakalandı iseHastalık çok erken yakalandı ise Diğer tedaviler istenmiyorsaDiğer tedaviler istenmiyorsa Anestezi alamayan biriyseAnestezi alamayan biriyse İleri yaşlı bir hasta iseİleri yaşlı bir hasta ise Aktif izlem Aktif izlem yada yada sadece takipsadece takip 6 aylık aralıklarla kan testi6 aylık aralıklarla kan testi 18 ayda bir biyopsi tekrarı18 ayda bir biyopsi tekrarı

Genel anestezi

İnsizyon:10-12 cm

Üretra-mesane boynu tekrar birleştirilir

PelvikKemik(Pubis)

ÜretraProstat

Rektum

Mesane

Cerrahi yaklaşım

Radikal Prostatektomi

Ameliyat süresi 2.5 saat Ameliyat süresi 2.5 saat Prostat, seminal veziküller, lenf dokularıProstat, seminal veziküller, lenf dokuları Diren 2-3.gün, taburcuDiren 2-3.gün, taburcu Dikişler 7.gün ve sonda 2 hafta Dikişler 7.gün ve sonda 2 hafta Kegel egzersizi idrar tutmayı sağlarKegel egzersizi idrar tutmayı sağlar

Nasıl bir ameliyat?

Ameliyata bağlı yan etkilerAmeliyata bağlı yan etkiler Ameliyat sırasında ve hemen sonrasındaAmeliyat sırasında ve hemen sonrasında

Ciddi kanama, rektum yaralanması, derin ven Ciddi kanama, rektum yaralanması, derin ven trombozu, embolitrombozu, emboli

Geç dönemde Geç dönemde İdrar kaçırma (%5-20)İdrar kaçırma (%5-20) Sertleşme bozukluğu (%40-60)Sertleşme bozukluğu (%40-60) İdrar kesesi çıkışında darlık (%5-15)İdrar kesesi çıkışında darlık (%5-15)

Hastayı ne bekler?

Ameliyat sonrası hastalığa ait uzun yaşamAmeliyat sonrası hastalığa ait uzun yaşam

Çok sayıda hastada tam iyileşme Çok sayıda hastada tam iyileşme

10 yılda: %90-97.610 yılda: %90-97.6

15 yılda: %8215 yılda: %82

Ameliyat başarısı nedir?

Laparoskopik prostat ameliyatı

Cerrah 3 boyutlu ekranlı Cerrah 3 boyutlu ekranlı konsoldan operasyon konsoldan operasyon sahasındaki cerrahi sahasındaki cerrahi aletleri kontrol eder aletleri kontrol eder

RobotiRobotik kollar parmak, el k kollar parmak, el ve bilek hareketlerini ve bilek hareketlerini yönetiryönetir

Kısa öğrenim eğrisiKısa öğrenim eğrisi

Maliyet-Fayda?Maliyet-Fayda?

Robotik prostatektomi

Işın tedavisi

Prostat brakiterapisi

Radyoaktif çekirdekler prostat içine yerleştirilir

Kriyoterapi

Ultrason tedavisi (HIFU)

Ameliyat sonrası takip

1.ay ve 3. ay PSA testi Sonrasında 6. ay ve yıllık kan testleriYıllık muayene Eğer PSA yükselirse

PSA yükselme zamanıMuayeneSintigrafi

PSA yükselmeye başladı

Prostat dokusu kalmış olabilirUzak organlarda kanserProstat çukurunda kanser var

Hormon tedavisiIşın tedavisiHormon + Işın tedavisi

Gene PSA takibi

İlk teşhiste % 20’si (evre 3)İlk teşhiste % 20’si (evre 3) Bunlarda tümör yayılma eğiliminde Bunlarda tümör yayılma eğiliminde Lenf bezelerinde tümör ihtimali yüksek (%40)Lenf bezelerinde tümör ihtimali yüksek (%40) Kemik yayılımı araştırılırKemik yayılımı araştırılır Ameliyat tek başına yetersiz (sadece 5’te birinde)Ameliyat tek başına yetersiz (sadece 5’te birinde) İlaç yada ışın tedavisi eklenirİlaç yada ışın tedavisi eklenir

Prostatı aşmış kanser

Genel durumu iyi ve en az 10 yıllık yaşam süresi

Küçük hacimli tümör Kemikler ve lenf bezeleri temiz hastalar

Hangi durumlarda ameliyat uygun

Yayılmış kanserdeYayılmış kanserde LLupron, Zoladexupron, ZoladexAndrogen bloAndrogen blokajı kajı

Siproteron asetatSiproteron asetatFlutamideFlutamideBBicalutumideicalutumide

•Tedavi zamanlaması? Tedavi zamanlaması? (erken/geç dönem)(erken/geç dönem)• Hangi tedavi?Hangi tedavi?• Hangi ilaç (lar)? Hangi ilaç (lar)? (sürekli/aralıklı tedavi)(sürekli/aralıklı tedavi)

Hormon ilaçları

Orşiektomi (cerrahi Orşiektomi (cerrahi kastrasyon)kastrasyon)• Altın standartAltın standart•Enjeksiyon tekrarına Enjeksiyon tekrarına gerek yokgerek yok• Ortalama etkinlik süresi Ortalama etkinlik süresi 2-2.5 yıl2-2.5 yıl• Hastaların %85 inde Hastaların %85 inde hastalık cevabı olumlu hastalık cevabı olumlu

Hormonal Tedavi

Hormona dirençli Prostat KanseriHormona dirençli Prostat Kanseri Hormona başlangıçta tedavi çok iyi Hormona başlangıçta tedavi çok iyi Zamanla hormona dirençli Zamanla hormona dirençli Ortalama yaşamOrtalama yaşam Kemoterapi Kemoterapi LoLokkal radal radyoterapiyoterapi Radyoizotoplar (Str-89)Radyoizotoplar (Str-89)

Yayılmış prostat kanseri

HHipertermiipertermi LaLazer ablasyonzer ablasyon AlternatiAlternatiff tıptıp

Nar suyuNar suyu GinsengGinseng Vitamin DVitamin D AşılarAşılar

Deneysel Tedaviler

Finasterid ilacı (Avodart)Finasterid ilacı (Avodart) Bitkisel tedavi Bitkisel tedavi

Yeşil çayYeşil çay sarımsaksarımsak

MikrobesinlerMikrobesinler Likopen/karoten Likopen/karoten selenselenyumyum vitamin Evitamin E vitamin Dvitamin D

DiDiyet önlemleriyet önlemleri Yağ azaltmakYağ azaltmak

Hastaların yarısının

kullandığı bilinmekte

Tamamlayıcı/Önleyici Tıp

Prostat Kanseri Önleme Prostat Kanseri Önleme ÇalışmasıÇalışması 55 yaş üstü 18 bin erkek55 yaş üstü 18 bin erkek 9 bin erkek, PSA<3.0 9 bin erkek, PSA<3.0 İki kol, İki kol, FinasteridFinasterid 5 mg 5 mg Finasterid, prostat Finasterid, prostat

kanseri gelişme riskini kanseri gelişme riskini %25 azalttı %25 azalttı ((%%2424, %, %18)18)

Yüksek dereceli kanserlerYüksek dereceli kanserler

Koruyucu hekimlik

Kanserin klinik teşhisi öncesi sürecinin uzun olması erken tanıya olanak sağlar

Metastatik prostat kanserinin yıkıcı etkileri Mortalite oranının %25 azalması Kolay ve ucuz tarama testlerinin bulunması

(PRM ve PSA) Erken evre hastalık için tedavi alternatifleri

Kanser Taraması

EVET, ELBETTEEVET, ELBETTE!!

Lokalize prostat kanseri hastalarında 5 yıllık sürvi oranı %100

İleri evre kanser olgularında 5 yıllık sürvi sadece %40

Erken Tanı

Amerikan Kanser Derneği Amerikan Kanser Derneği (ACS)(ACS),, en az 10 en az 10 yıllık hayat beklentisi olan erkeklerde 50 yıllık hayat beklentisi olan erkeklerde 50 yaşından itibaren yaşından itibaren yıllıkyıllık PSA testi ve PRMPSA testi ve PRM

Yüksek risk grubuna daha erken yaşlarda Yüksek risk grubuna daha erken yaşlarda (40-45) tarama önerilmekte (40-45) tarama önerilmekte Afrikan-Amerikan erkekler Afrikan-Amerikan erkekler Bir veya daha fazla 1.derece akrabasında Bir veya daha fazla 1.derece akrabasında

PCa öyküsü olanPCa öyküsü olan Taramanın yararları ve potansiyel riskleri? Taramanın yararları ve potansiyel riskleri?

Kanser Taraması