Download pdf - TBT 101 Dersi - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/aytac.goren/TBT/H2.pdf · •Bellek kapasitesi BYTE cinsinden ölçülür. 5. H2. Donanım uygulamaları ve işletim sistemleri 8 BIT

DEÜ – Makina Müh.

TBT 101 TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DERSİ 2011-2012 GÜZ

TBT 101 DersiYrd. Doç. Dr. Aytaç GÖREN

İçerikTBT 1003 Temel Bilgi Teknolojileri

H0. Giriş ve Ders İçeriği TanıtımH1. Donanım ve bilgisayarlar.

H2. Donanım uygulamaları ve işletim sistemleri.H3. Kelime İşlemcilerH4. Kelime İşlemci Uygulama 1H5. Kelime İşlemci Uygulama 2H6. Hesap Tablosu İşlemleriH7. Hesap Tablosu İşlemleri Uygulama 1H8. Hesap Tablosu İşlemleri Uygulama 2H9. Sunu Hazırlama ProgramlarıH10. Sunu Hazırlama Örnek 1H11. Sunu Hazırlama Örnek 2H12. Mühendislikte sıkça kullanılan program örnekleri.H13. Mühendislikte hesap ve analizde sıkça kullanılan bir programH14. Mühendislikte hesap ve analiz uygulaması.H15. Final sınavı.

2

H2. Donanım uygulamaları ve işletim sistemleri

BİLGİSAYAR, DONANIM VE YAZILIM KAVRAMLARI

Günümüz hesaplamalarının teorik temeli;Veri ve/veya deyimlerin ikili sistem yardımıyla temsil edilmesidir.Metin, Ses, Resim ve Video görüntüsü, fiziki ölçüm gibi herhangi bir türde bilgi sayılar yardımıyla temsil edilebilir.

Bilgisayar işlemcilerinin tanıdıkları rakamlar sadece 0 ve 1 dir.Bilgisayarın ondalık sayı sistemi ile verilen sayıları işleyebilmesi için, hepsini ikili sayı sistemine dönüştürmesi gerekir.

3

• Herhangi bir sayı iki tabanlı bir sayıya ya da ikili sayı sistemine (0’lar ve/veya 1’ler katarına) dönüştürülebilir.

• Bundan sonra, kullanılan teknoloji; bu 0 ve 1’leri fiziksel durumlar (elektriksel ya da manyetik yükler) biçiminde ifade eder.

• Bilgisayara iletilen veri elektrik sinyali olarak taşınır devrenin açık ya da kapalı konumuna göre bir çeşit kodlama ile işlevini yerine getirir.


4


•İkili sistemin her bir 0 veya 1’ine Bit denir.(Binary digit’inkısaltması) •Sekiz bit birleşerek bir BYTE’ı oluşturur.

• Bir BYTE kabaca bir karaktere (harf,rakam, özel işaret) veya ana bellekte adreslenebilir en küçük depolama yerine eşdeğerdir.

• Bellek kapasitesi BYTE cinsinden ölçülür.

5


8 BIT = 1 BYTE1024 BYTE ≈1000 BYTE =1 KILOBYTE (KB)1024 KB ≈1000 KB= 1 MEGABYTE (MB)1024 MB ≈1000 MB= 1 GIGABYTE (GB)

VEYA

KILOBYTEBİN BYTEMEGABYTE MİLYON BYTEGIGABYTE MİLYAR BYTETERABYTE TRİLYONBYTE

6


Bilgisayarda İŞLEMCİ dışında işlem yapmakta kullanılan başka bir birim

yoktur. İşlemci bilgisayarın en önemli unsurudur. Bilgisayarda gerçekleştirilen her şey işlemci

aracılığıyla gerçekleştirilir.7


Saniyede yapılan işlem ile ölçülür. Ölçü birimi HERTZ( Hz)

Sistem saatinin darbeleri (pulse) arasındaki süre bilgisayar birimlerinin

en basit bir işi gerçekleştirebilmeleri için gerekli olan süredir.

1 Hz = saniyede 1 darbe1 KHz = saniyede 1000 darbe

1 MHz = saniyede 1 000 000 darbe1 GHz = saniyede 1 000 000 000 darbe

8

İşlemcinin Hızı


İşlemcinin bir işi yapabilmesi için iki şeyi

bilmesi gerekir.

• Hangi işlemin yapılacağını

• Bu işlemin hangi sayılar üzerinde yapılacağını

İşlemcinin ne yapacağı ve yapacağı işi hangi veriler

üzerinde yapacağı, ana bellek (RAM) adı verilen bir

birimde saklanır.

9


İşlemci ile ana bellek ya da çevre birimleri ile işlemci ve ana bellek arasında karşılıklı olarak sürekli bir veri transferi vardır.

• Veri transferi veri yoluadı verilen bağlantılar aracılığıyla sağlanır.

•Veri yollarının genişliği ve veri transfer hızı, bilgisayarın hızını etkileyen en önemli faktörlerden biridir.

Veri Yolları :

10


Komutlar işlemciyi bellek hücrelerinin adreslerine yönlendirir. Dolayısıyla sadece hücredeki verilerin değil, hücre adreslerinin de taşınması gerekir.

Hücre adreslerinin taşınması amacıyla kullanılan bağlantılar da adres yolu adını almaktadır.

Veri yolundaki işlemler adres yolu adı verilen bağlantılar aracılığı ile gerçekleşir.

Bilgisayar bileşenlerinin birbiriyle eşgüdümlü çalışabilmesini sağlamak için gereken bilgiler denetim yolu adı verilen bağlantılar aracılığıyla sağlanır.

11


İşlemci ve bellek arasındaki bağlantılar içinde, veri hücresi adresini taşımak için kullanılan bağlantılara ne ad verilir?

A)Veri YoluB)Yardımcı BellekC)Adres YoluD)Ana BellekE)Denetim Yolu

12


İşlemci ve bellek arasındaki bağlantılar içinde, veri hücresi adresini taşımak için kullanılan bağlantılara ne ad verilir?

A)Veri YoluB)Yardımcı BellekC)Adres YoluD)Ana BellekE)Denetim Yolu

13


GİRİŞ-ÇIKIŞ BİRİMLERİKullanıcının bilgisayara komut ve veri girişi yapmasını, bilgisayarın da kullanıcıya uyarı ya da sonuçları iletmesini sağlayan birimlerdir.• Klavye (Giriş Elemanı)• Fare (Giriş Elemanı)• Yazıcı (Çıkış Elemanı)• Ekran: Kalıcı çıktı istenmediği durumlarda kullanılan çıktı birimidir.• Yazıcı: Kalıcı çıktı almak için kullanılan çıkış birimidir.• Sabit diskler (HDD), disketler, CD’ler , DVD’ler Blue Ray ve bellek kartları günümüzde en yaygın olarak kullanılan yardımcı bellek ortamlarıdır.Bilgisayarda veri ve programların saklandığı ortamlar yardımcı bellek ortamı olarak adlandırılırlar.

14


İşletim Sistemi; Kullanıcılar ve bilgisayar sistemini oluşturan tüm donanım ve yazılımlar arasındaki yorumlayıcı ve düzenleyicidir.

Tüm masaüstü bilgisayarlarında işletim sistemi vardır. Bunlardan en bilinenleri Microsoft (DOS, Windows 95, 98, 2000, NT, XP)

Linux (Slackware, ) , FreeBSD, Unix

Macintosh işletim sistemleridir.

15


16

İŞLETİM SİSTEMLERİNİN TEMEL İŞLEVLERİ

1. İşlemci, bellek, disk alanı vb. gibi bilgisayar sisteminin donanım ve yazılım kaynaklarını yönetmek

2. Uygulamalarla donanım arasındaki iletişimi kurup düzenlemekve bunu belirli, tutarlı bir şekilde devam ettirmektir.

Bilgisayar ve kullanıcı arasındaki etkileşimin yapısını oluşturmaktadır. Geçmişte kullanılan metin tabanlı kullanıcı arayüzler yerini günümüzde artık grafik tabanlı arayüzlere bırakmıştır.Örn: Macintosh ve Windows işletim sistemleri grafik tabanlı arayüzlere sahiptir.

Kullanıcı Ara Yüzü


Microsoft Windows

17


AppleMac OS X

18


Slackware(Gnome)

19

Linux – Fluxbox Desktop Manager

20


DOS İŞLETİM SİSTEMİNE GİRİŞ DOS (Disk Operating System) disk işlemleri, bellek işlemleri gibi programların çalışabilmesi için gerekli düzenlemeleri yapan bir işletim sistemidir. Windows’un Windows 3.1 ve önceki sürümleri MS-DOS işletim sistemi üzerinde çalışıyordu. Windows 95’den itibaren Windows sürümleri DOS işletim sistemi gerektirmeden tek başlarına çalışabilen işletim sistemlerine dönüştüler. Günümüzde (XP’den sonra) MS-DOS tek başına bir işletim sistemi olarak çalıştırılamamaktadır. MS-DOS komut istemi (Command Prompt) işletim sistemini temsil eden bir program olarak çalıştırılabilmektedir. Genelde Windows kullanıyor olsak da bazen DOS’a işimiz düşebilir. Bazı oyun programlarının çalıştırılmasında veya Windows’a giremediğimiz durumlarda olduğu gibi. DOS’a geçmek için çeşitli yollar vardır: Başlat > Çalıştır menüsünden “Command” yazarak Başlat > Programlar > Donatılar Menüsünden “Command Prompt” İkonuna tıklayarak

21


DOS’ta çok kullanılan bazı komutları kısaca inceleyelim. DOS komutları hakkında bilgi almak için DOS’ta iken /? parametreleri kullanılır.

Örneğin Dir/? yazıp Enter tuşuna bastığımızda Dirkomutunun kullanımı ile ilgili bilgiler ekrana gelir.

22

DOS KOMUTLARI


23

Listeleme DIR (directory): DOS’ta en çok kullanılan komutlardandır. Bulunduğumuz dizindeki dosya ve dizinleri listeler. /p parametresi ile dosya ve klasörler sayfa sayfa görüntülenebilir (liste ekrana sığmadığında). /w parametresi ile detayları göstermeden sadece isimler sütünlarhalinde listelenir. /s parametresi ile alt dizinlerdeki dosyalar da listelenir. Bütün dosyaları değil de bir şarta uyan dosyaları görüntülemek için joker karakterler (* ve?) kullanılabilir. Bunlardan “?” bir karakter yerine, “*” ise bir ifade yerine kullanılır. dir *.exe ile uzantısı EXE olan dosyalar dir s*.exe ile s harfi ile başlayan exe uzantılı dosyalar dir s*.m* ile s harfi ile başlayan, uzantısı ise m harfi ile başlayan dosyalar dir s?f*.exe ile 1. harfi s 3. harfi f olan exe uzantılı dosyalar listelenebilir.


24

Bir dizine girmek için CD DizinismiÖrneğin Windows dizinine girmek için C:\>CD Windows Windows içindeki System dizinine girmek için C:\>CD Windows\Systemveya C:\>CD Windows C:\Windows >CD SystemŞeklinde kullanılır.

Bir dizinden çıkmak için CD.. C:\ Windows\System>CD.. C:\ Windows> Ana dizine çıkmak için CD\C:\ Windows\System>CD\C:\ >


25

Yeni bir dizin oluşturmak için MD DizinismiÖrneğin “C:\saha” dizini içinde “tbt” isimli bir dizin oluşturmak için C:\>saha\MD tbt

Bir dizini silmek için RD DizinismiÖrneğin “C:\saha” dizini içindeki “tbt” dizinini silmek için C:\>saha\RD tbt

Sürücü Değiştirmek için DOS’ta her sürücü bir harf ile temsil edilir. A ve B harfleri disket sürücüler için C ilk sabit disk için kullanılır. Sürücü harfinden sonra “:” kullanılarak o sürücüye geçilebilir. C sabit diskinden A sürücüsüne geçmek için C:\>A: A:\>


26

Kopyalama COPY, DISKCOPY Copy kaynak hedef Copy tbt.doc A: Aktif dizindeki tbt.doc dosyasını diskete Copy A:tbt.doc C:\saha Disketteki tbt.doc isimli dosyayı sabit diskteki saha dizinine Copy tbt1.doc tbt2.doc tbt1.doc isimli dosyayı aynı yere tbt2.doc adıyla Copy A:tbt.doc Disketteki tbt.doc isimli dosyayı komutun yazıldığı dizine Copy *.* A: İçinde bulunulan dizindeki tüm dosyaları diskete Copy A:*.* C: Disketteki tüm dosyaları sabit diske kopyalar. Diskcopy A: A: Disketin çoğaltılması için kullanılır. Silme DEL (delete) Del dosyaadıDel *.exe exe uzantılı dosyaları siler Del t*.* ismi “t” harfi ile başlayan tüm dosyaları siler Del tbt.doc tbt.doc isimli dosyayı siler.


27

Dosya adı değiştirme REN (Rename) Ren dosyaadı yeniadRen eski.doc yeni.doc “eski” isimli dosyanın adı “yeni” olarak değişir.

Taşıma ve dizin ismi değiştirme MOVE Dosyaları bir yerden başka bir dizine veya sürücüye taşımak için ve dizinlerin isimlerini değiştirmek için kullanılır. Move *.* A: aktif dizindeki tüm dosyaları diskete taşır. Move eski yeni aktif sürücü veya dizindeki “eski” isimli dizinin ismini “yeni” olarak değiştirir.

Disk testi ChkDsk (Check Disc) ChkDsk Sürücü hakkında istatistiki bilgileri verir. (Boş alan, toplam alan, dosya sayısı ...) Ekranın temizlenmesi CLS (Clear Screen) >Cls Ekrandaki tüm yazıları temizler.


Donanıma işlerlik kazandıran ve bilgisayara bir iş yaptıran (program denilen) komutlar dizisine yazılım denir. Yazılım, fiziksel aygıtların yönlendirilebilmesi için yazılan programlardır. Bilgisayar yazılımları iki çeşittir: Sistem Yazılımları: Dört çeşit sistem yazılımı vardır: İşletim sistemleri, aygıt sürücüleri, yardımcı programlar ve programlama dilleri. Uygulama Yazılımları: Veritabanı oluşturma, hesaplama, grafik tabloları oluşturma, yazı yazma... gibi belli amaçlar için hazırlanan paket programlara “uygulama programları” denir. Bütün uygulama yazılımları bir işletim sistemine ihtiyaç duyar. Birçok uygulama yalnız belirli bir işletim sisteminde çalışır. Bir ürün için gerekli olan işletim sistemi uygulamanın isminde yer alır. Örneğin Windows XP için Microsoft Office 2007 gibi.

Yazılım

28


29

DosyaBilgisayar sisteminde verilerin ve programların bulunduğu bilgi kümeleridir.Hangi yardımcı bellekte olursa olsun tüm dosyalar ikili sayı sistemi kullanılarak oluşturulur.

Sürücü, Dosya ve Klasörler

Bir bilgisayar sisteminde değişik dosya türleri bulunabilir. Bunlar;•Başlangıç dosyaları•Sistem dosyaları•Uygulama programlarını çalıştıran dosyalar•Veri dosyaları•Kullanıcı dosyaları olarak sıralanabilir.

Dosyaların bazı özellikleri şu şekildedir :•Dosya adı•Dosyanın konumu•Dosyanın uzunluğu•Dosyanın uzantısı


30

Dosyaların uzantıları, dosya adlarından sonra eklenen bir nokta işaretinden sonra gelir ve üç karakterden oluşur. Bu uzantı dosyanın türü ve içeriği konusunda hem işletim sistemine, hem de kullanıcıya bilgi verir.

DOSYA UZANTILARINA ÖRNEKLER.exe bir uygulamayı çalıştıran dosya uzantısıdır .txt not defteri programının uzantısı .doc (word).xls (excel).ppt (powerpoint).bmp, jpeg, jpg, png (paint resim)


31

KlasörBirbiri ilişkili dosyaların, yada alt klasörlerin

yerleştirildiği yapılardır.

SürücüBilgisayarda bulunan veri ve program

dosyalarının saklandığı sabit disk, disket ve CD-ROM ortamlarıdır.

C:Disk sürücü D:2.disk sürücü

A: Disket sürücüE:CD-ROM / DVD sürücü


32

33


34



35

36


37


38


39


40


41


42


43


44


45


46


47


48


49


50


DEÜ – Makina Müh.

TBT 101 TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DERSİ 2011-2012 GÜZ

Bu hafta için kaynaklar: 1. TBT Ders Notları – Doç Dr. Zeki Kıral2. AÖF TBT Ders Notları3. www.howstuffworks.com