Andres Bonifacio

TalambuhayPapel na ginampanan sa propaganda at

himagsikanMga Akda

Ipinanganak sa Tundo, Maynila noong Nob. 30 1863 Magulang: Santiago Bonifacio at Catalina de Castro Nag-aral sa Don Guillermo Osmena sa Melsic napahinto sa pag-aaral, pero marunong na magbasa at magsulat, at marunong magsalita ng Kastila.

Panganganak

Naulila sa magulang nang maagang edad,

naging tindero ng pamaypay na papel sa Meisic, Tundo para magkaroon ng pera. Gumagawa din ng karatula at paskil para sa mga bahay kalakal

Naging mensahero ng Fleming and Co., at hinirang bilang pinakamahusay na ahente ng kumpanya.

Lumipat sa Fressell and Co. dahil sa mababang sweldo

Trabaho

Tinitingala niya si Jose Rizal at binabasa ang

mga akdang gawa nito. Binasa ang mga akda katulad ng Noli Me

Tangere, El Filibusterismo, The Wandering Jew at iba pa.

Nabasa niya ang rebolusyon ng Pransya at naipluwensiya maghimagsik

Impluwensiya

Unang pag-ibig niya ay isang Monica galing

sa Palomar, Bacoor. Nagpakasal sila, ngunit namatay si Monica sa ketong.

Nakilala niya si Gregoria de Jesus sa KKK. Nagpakasal sila, at nakilala si Gregoria bilang lakambini ng KKK.

Pag-ibig <3

Isinulat ang Decalogo ng Katipunan Pinasulat si E. Jcinto ng Kartilya na nakita

niyang mas magana sa Decalogo, kaya ginamit niya bilang kapalit.

Sa kanyang mga sinulat na akda ay gumamit siya ng mga sagisag tulad ng Agap-ito, Bagumbayan at May Pag-asa

Kasapi ni Apolinario Mabini sa La Liga Filipina

Akda

Kasapi ng Himagsikan

• Noong 1892, mataos dakpin si Jose Rizal at ipatapon sa Dapitan, initinatag ni Bonifacio ang Katipunan (Kataastaasang, kagalang-galang na Katipunan ng mga Anak ng Bayan).• Di tumagal, ang KKK na ang naging sentro ng hukbong

Pilipinong mapanghimagsik• Kasama niya rito sina Valentin Diaz, Deodato Arellano,

Teodora Plata, Ladislao Diwa atbp.• itinatag ang KKK sa calle azcarraga (ngayon ay Avenida

Claro M. Recto)

• kinikilala si Bonifacio bilang “Ama ng Rebolusyon”- sa katipunan ang tawag sa kanya ay “Supremo” at ‘di kalaunan ay tinawag rin siyang “Pangulong Hari ng Katagalugan” dahil sa pagtatatag niya ng Pamahalaang Mapaghimagsik

• Nagpunit sila ng mga cedula sa Pugad Lawin sa Balintawak (ngayon ay Bahay Toro, Proj 8, QC)

• Nagkaroon ng halalan sa Tejeros, Cavite. Nanalo bilang pangulo si Aguinaldo at si Bonifacio naman ay naging Tagapangasiwa ng Panloob lamang.

• Kinwestiyon ng mga tao ang kakayahan ni Bonifacio kaya’t nagalit si Bonifacio at indineklarang walang bisa ang halalang naganap.

• Ipinahuli at ipinapatay ni Aguinaldo si Bonifacio dahil siya kinasuhan ng sedisyon at pagtataksil.

• Si Mariano Noriel ang nagbigay ng selyadong sobre kay Lazaro Makapagal na nagsasabi na barilin si Bonifacio kasama na ang kanyang kapatid na si Procopio noong ika-10 ng mayo 1897 sa Bundok Nagpatong / Bundok Buntis sa Maragondon, Cavite

Mga AkdaKatapusang Hibik ng Pilipinas

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa

Ang Dapat Mabatid ng Mga Tagalog

Katipunang Marahas ng mga Anak ng Bayan

Decalogo Ng Katipunan

Katapusang Hibik ng PilipinasSumikat na, Ina, sa sinisilangan,ang araw ng poot ng Katagalugan,tatlong daang taong aming iningatansa dagat ng dusa ng karalitan.

Walang isinuway kaming iyong anaksa bagyong masasal ng dalita’t hirapiisa ang puso nitong Pilipinasat ikaw ay di na Ina naming lahat.

Bukod pa rito’y ang iba’t iba pa,huwag nang saysayin, Oh, Inang Espanya,sunod kaming lahat hanggang may hiningaTagalog di’y siyang minamasama pa.

Ikaw nga, Oh, Inang pabaya’t sukabankami’y di na iyo saan man humanggan,Ihanda mo, Ina, ang paglilibingansa mawawakawak na maraming bangkay.

Sa sangmaliwanag ngayon ay sasabogang barila’t kanyong katulad ay kulog,ang sigwang masasal sa dugong aagosng kanilang bala na magpapamook.

Di na kailangan sa iyo ang awang mga Tagalog, Oh Inang kuhila,paraiso naming ang kami’y mapuksalangit mo naman ang kami’y madusta.

Paalam na, Ina, itong Pilipinas,Paalam na, Ina, itong nasa hirap,Paalam, paalam, Inang walang habag,Paalam na ngayon, katapusang tawag.

Nagpapahayag ng poot at pagbabanta sa mga Kastila Ito ay pagpapatuloy sa mga diwang sinimulan ni Hermenegildo

Flores sa kanyang tulang “Hibik ng Pilipinas sa Inang Espanya” na sinagot ni del Pilar sa “Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas”

Unang saknong: Nagsasabi sa Ina - ang Pilipinas - na ang ating kalayan ay mawawala na.

Ikalawang Saknong: Sinasabi ngayon na para sa iba, hindi na ang Pilipinas ang kanilang Inang Bayan, na iniwan na nila ito.

Ikatlong Saknong: Bonifacio distinguishes Ina - Pilipinas from Ina - Espanya by saying Inang Espanya. He says that the Filipino people will follow her ‘til they’re still alive however ??? what does “Tagalog di’y siyang minamasama pa” mean? Dito ay ipinapakita ni Bonifacio ang impluwensya ng Espanya, ang Inang Espanya. Sabi niya na minsan ang Tagalong ang minamasama pa

Ika-apat na Saknong: Sinasabi niya na pinabayaan natin ang ating bansa, at ihanda na ang ating mga kabaong, sapagkat iniwan na natin ang ating bansa

Ikalimang Saknong: Sinasabi niya na lalaban sila para sa kalayaan.

Ikaanim na Saknong: Ngayon, tinawag niyang Pilipinas ang Inang Bayan, at sinabing hindi na nito kailangan ng awa, sapagkat wala na itong konsensiya. Sabi niya na ang kamatayan ang langit ng mga rebolusyonaryo, at pagkaalipin sa mga Pilipino, sapagkat pinabayaan nating maging alipin tayo sa Espanya

Ika-pitong Saknong: Nagpaalam si Bonifacio sa Pilipinas, sapagkat ang Pilipinas na ito ay walang habag at gumuguho na. Hindi na daw ito “Pilipinas”, kundi isang alipin ng Espanya. Gusto niyang mamuhay sa isang malayang Pilipinas, hindi isang Pilipinas sa ilalim ng Espanya

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa Aling pag-ibig ang hihigit kaya

sa pagkadalisay at pagkadakilagaya ng pag-ibig sa sariling lupaAling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.

Pagpupuring lubos ang palaging hangadsa bayan ng taong may dangal na ingat.Umawit, tumula, kumatha’t sumulatKalakhan din niya’y isinisiwalat.

Walang mahalagang hindi inihandogng mga pusong mahal sa Bayang nagkupkop,dugo, yaman, dunong, katiisa’t pagod,buhay ma’y abuting magkalagut-lagot.

Bakit? Alin ito na sakdal ng lakina hinahandugan ng buong pagkasina sa lalong mahal nakapangyayariat ginugulan ng buhay sa iwi?

Ito’y ang Inang Bayang tinubuan,siya’y ina’t tangi na kinamulatanng kawili-wiling liwanag ng aaw,nagbibigay-init sa buong katawan.

Kalakip din nito’y pag-ibig sa Bayan ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal,mula sa masaya’t gasong kasanggulanhanggang sa katawa’y mapasa-libingan.

Sa aba ng abang mawalay sa Bayan,Gunita ma’y laging sakbibi ng lumbaywalang alaala’t inaasam-asamkundi ang makita’y lupang tinubuan.

Pati ang nagdusa’t sampung kamatayanwari ay masarap kung dahil sa Bayan,at lalong mahirap, Oh, himalang bagay,lalong pag-irog sa ang sa kanya’y alay.

Kung ang bayang ito’y mapapasa-panganibat siya ay dapat na ipagtangkilik,ang anak, asawa, magulang, kapatid,isang tawag niya’y tatalikdang pilit.

Hayo na nga, kayong nangabuhaysa pag-asang lubos ang kaginhawahan,at walang tinamo kundi kapaitan,hayo na’t ibangon ang naabang bayan.

Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklakng kahoy ng buhay na nilanta’t sukatng bala-balaki’t makapal na hirapmuling manariwa’t sa baya’y lumiyag.

Ipahandog-handog ang buong pag-ibig at hanggang may dugo’y ubusing itigis,kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid,ito’y kapalaran at tunay na langit.

1: Sinabi niya na ang pagmamahal sa bayan ang pinakamagandang pagmamahal.

2: Lahat ng tao ay nagnanais na ipuri ang kanilang bansa sapagkat ang bansa nila ay may integridad at dangal

3-5: Ang mga taong mapagmahal, ay gagawin lahat para sa bayan, kahit na sarili nilang dugo, yaman o kahit na ano, pati buhay ay ibibigay para lang sa bayan. Ayon kay Bonifacio, ang inang bayan ay tila kinalimutan na ng sikat ng araw. Hindi na ito naaarawan (parang sinasabing wala nang pag-asa).

6-8: Ang bayan daw na ito ay ang lugar kung saan tayo’y ipinanganak at kung saan tayo ililibing. Ang mga taong nawalay sa bayan ay walang mas inaasam kundi ang makita ulit ang tinubuang lupa. Ayon sa kanya’y okay lang na magdusa at mamayat basta’t alang-alang sa Bayan.

9-12: Sinabi ni Bonifacio na ang pagmamahal ng mga Pilipino sa inang bayan ay sobrang laki na kung may panganib ay hindi sila magaatubiling tumulong. Sinasabi niyang ang tunay na kaligayahan at langit ang isang bayang malaya dahil pinagtanggol ng kanyang mga tao hanggang kamatayan.

Ang Dapat Mabatid ng Mga Tagalog May tatlong parte: Liwanag, Dilim, Liwanag Ginamit ni Bonifacio upang lumaban ang mga Pilipino

Liwanag - nagsasabi na may panahon ng “Liwanag” bago dumating ang mga Kastila• Ang katagalugan dati ay pinamumunuan ng mga tagalog ngayon ay ang

mga Kastila ang nakikinabang dito• Sabi ng mga kastila ay pagiginhawain nila ang ating buhay at sinumpa nila

gamit ang kanilang mga dugo (Pacto de Sangre ni haring Sikatuna at ni Legaspi na pinakakatawan ng hari sa Espanya)

Dilim - ang panahon ng pagdating ng mga Kastila• Ang kanilang mga pangako ay puro kasinungalingan• Inimulat ang mga pilipino sa maling pagsampalataya at isinadlak sa lubak

ng kasamaan ang kapurihan ng Bayan• Namamatay ang mga bata sa kanilang murang edad• Nagpaalipin ang mga Pilipino• Inilayo ang Pilipino sa kanilang mga pamilya.

Liwanag / Liwanag ng Katotohanan - ang panahon na dapat ay puntahan ng PilipinasSinabi niyang ang itinuturo ng katwiran ay walang ibang

maantay kundi’t lalong kahirapan, kataksilan, kaalipustahan at kaalipinan sa ilalim ng mga kastila.

Ayon kay bonifacio ay dapat asahan ang mga sarili at huwag antayin sa iba ang kanilang kabuhayan

Ayon sa kanya dapat ipakilala na ang mga Pilipino ay may sariling damdamin, may puri, may hiya at pagdadamayan.

Dapat ipakita sa mga Kastila ang mga pinaghirapan ng 300 taon

Dapat daw idilat ang bulag na kaisipan at ipakita ang tunay na lakas para magkaroon ng tagumpay at kaginhawaan ang Bayan

Dapat daw ay “katwiran” o rason ang sundin ng bayan, at mag-kaisangloob laban sa kasamaan sa bayan.

Katipunang Marahas ng mga Anak ng BayanPanawagan sa mga Pilipino upang ihanda ang loob

para sa isang himagsikan.Sinabi niya na ang kamatayn sa digmaan laban sa

mga kastila ay kapurihang maipapamana sa Inang Bayan, sa kanilang Lahi at kanilang Angkan.

Binibigyan ng parangal ni Bonifacio ang Katipunan sa kanilang katapangan

Kinokondena niya ang masamang gawain ng mga Kastila katulad ng pagsunog sa mga kabahayan, pagpatay sa mga kamataan, pagdungis sa kapurihan ng mga babae, atbp.

Sinabi rin niya na dapat marangal ang pakikibaka ng mga Katipunero at hindi humantong sa mga gawain ng mga Kastila

Hindi rin daw dapat matakot sa pagsakripisyo upang maging malaya ang bayan dahil kung hindi nila gagawin iyon ay libu-libo pang mga Pilipino ang mamamatay ng marahas sa kamay ng mga Kastila.

Sinabi niyang kailangan nilang maghimagsikan alang-alang sa mga Pilipinong nakulong, nawalay sa kanilang mga pamilya at kay Dr. Jose Rizal.

Decalogo ng Katipunan1. Ibigin mo ang Diyos nang buong

puso2. Laging isaisip na ang tunay na

pag-ibig sa Diyos ay ang pag-ibig sa bayan at sa kapwa tao

3. Ikintal mo sa puso na ang tunay na karangalan at kaligayahan ay natatamo sa iyong pagkamatay sa pakikilaban sa ngalan ng iyong bayan.

4. Ang lahat ng mabubuti mong hangarin ay makakamtan kung ikaw ay mahinahon, matiyaga, makatwiran at may pag-asa sa iyong gawain.

5. Pangalagaang katulad ng iyong karangalan  ang mga kautusan at mga hangarin ng KKK.

6. Katungkulan mong iligtas ang buhay na nasa panganib sa pagpupumilit na matupad ang isang marangal na hangarin, kahit mapilitang ihandog mo ang sariling buhay at yaman.

7. Bayaang ang saring pag-uugali at pangingilos sa pagtupad ng ating tungkulin ay maging uliran ng iba.

8. Bahagian mo ng iyong yaman ang bawat dukha at taong kulang-palad sa loob ng iyong makakaya.

9. Ang pagsusumikap at pagpipilit na kumita ng ikabubuhay ay nagpapahayag ng tunay na pagmamahal sa sarili, sa asawa, anak, kapatid at kababayan.

10. May parusa sa  bawat salarin ang taksil, at gantimpala sa lahat ng mabubuting gawa. Manalig na ang puntahin ng KKK ay kaloob ng Maykapal, samaktwid ang hangad ng bayan ay hangad din niya.

Ito ang dekalogo ng KatipunanAng mga batas na dapat sundin ng bawat

KatipuneroNaka-centro sa pagmamahal sa Bayan, at sa KapwaNagsasabi na ang mabuting hangarin ay

magtatagumpay kahit ano ang kalabanin.Dapat rin daw ingatan ang pangalan at hangarin

ng KatipunanDapat bigyan ang mga mahirap at kapuspaladPaparusahan rin ang sinomang taksil sa bayanIsinulat ni Bonifacio upang maging kautusan ng

mga kasapi sa katipunan ngunit sa pagbibigay galang niya kay jacinto (nagsulat ng kartilya) ay itinabi niya ang gawa niyang kartilya

Naintindihan niyo ba?

Kailangan bang ulitin?

Gets?Team Monica o Team Gregoria?

MGA TANONG!

Hanggang saan abot ang P20 mo?

Prom? Yes/Oo?

Do You Hear The People Sing?

Malaki ba pwet ni Jeremy?