76
บทที3 ปรากฏการณ์ทางธรณีวิทยา

Astronomy 04

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Astronomy 04

บทท 3 ปรากฏการณทางธรณวทยา

Page 2: Astronomy 04

ปรากฏการณทางธรณวทยา • ปรากฏการณทางธรณวทยาทเปนทรจกของคนทวไป คอ แผนดนไหว ภเขาไฟระเบด เหตการณเหลานลวนเปนสงทท าใหมผคนบาดเจบ เสยชวต เกดความเสยหายแกทรพยสน และผคนไรทอยอาศยเปนจ านวนมาก

• ดงนน ความรความเขาใจเกยวกบแผนดนไหวและภเขาไฟระเบด อาจชวยใหเราสามารถหลกเลยงหรอรอดชวตจากภยพบตดงกลาวได

Page 3: Astronomy 04

การระเบดของภเขาไฟเวซเวยส พ.ศ. 622 ท าลายหลายชมชนของอาณาจกรโรมน

Page 4: Astronomy 04

เหตการณสนามในประเทศไทย พ.ศ. 2547

Page 5: Astronomy 04

อาคารบานเรอนเสยหายจากเหตการณแผนดนไหว ทนครเฉงต ประเทศจน พ.ศ. 2551

Page 6: Astronomy 04

3.1 แผนดนไหว (Earthquake) • แผนดนไหวเปนปรากฏการณทางธรรมชาตทกอใหเกดความเสยหายรายแรงตอชวตและทรพยสนของมนษย

3.1.1 แผนดนไหวเกดไดอยางไร

- เกดจากการระเบดของภเขาไฟ

- เกดจากการกระท าของมนษย

- เกดจากการเคลอนทของธรณภาค

Page 7: Astronomy 04

กจกรรม 3.1 ก การคนตวแบบยดหยน

Page 8: Astronomy 04

• จากการทดลอง เกดการเปลยนแปลงกบแผนไมอดและภาพวาดถนนอยางไร ?

• ถาใชดนน ามนปนเปนแทงท าการทดลองแทนแผนไมอด จะไดผลการทดลองเหมอนหรอตางกนอยางไร ?

Page 9: Astronomy 04

กจกรรม 3.1 ข ผลจากการเกดแผนดนไหว

Page 10: Astronomy 04

• การเปลยนแปลงบนแผนดนน ามนมผลตอรปวาดบนแผนดนน ามน และหนาตดของดนน ามนอยางไร ?

Page 11: Astronomy 04

จากกจกรรม 3.1 ก อธบายไดวา

เมอออกแรงกระท ากบแผนไมอดอยางตอเนองจนเกดความเคน ท าใหแผนไมอดเกดการเปลยนแปลงลกษณะเนองจากเกดความเครยด ถามแรงมากระท าตอแผนไมอดอยางตอเนอง แผนไมอดจะมความเครยดมากขน จนถงจดหนงทแผนไมอดตานแรงทมากระท าตอไปไมได แผนไมอดจะเกดการแตกหกและปลอยพลงงานออกมา ท าใหเกดการสนและเกดเสยง ซงลกษณะการเปลยนแปลงของแผนไมอดดงกลาว จะเกดขนไดในลกษณะเดยวกนกบหนในเปลอกโลก

Page 12: Astronomy 04

เมอออกแรงดนทกรอบไมซงมดนน ามนตดอย ในทศทางตรงกนขามอยางตอเนอง จะท าใหแผนดนน ามนเกดความเครยดสะสมมากขน จนกระทงแรงทมากระท ามขนาดมากกวาทดนน ามนจะตานไวได ดนน ามนจงเกดการเปลยนแปลงรปรางในลกษณะยด บด โคงงอ และถาตดดนน ามนใหขาดออกจากกน จะเหนการเปลยนแปลงลกษณะของดนน ามนในแนวหนาตดวาเกดการโคงงออยางชดเจน

จากกจกรรม 3.1 ข

Page 13: Astronomy 04

แผนดนไหว

• เปนปรากฏการณทเปนผลจากการเคลอนทของแผนธรณ ท าใหหนเปลยนลกษณะ เลอนตว แตกหก และถายโอนพลงงานอยางรวดเรวใหกบชนหนทอยตดกนในรปของคลนไหวสะเทอน (seismic wave) ซงจะแผกระจายจากจดก าเนดไปทกทศทกทาง และสามารถเคลอนทผานตวกลางตาง ๆ ภายในโลกขนมาบนผวโลก

Page 14: Astronomy 04
Page 15: Astronomy 04

สามารถแบงศนยเกดแผนดนไหว ตามระดบความลกไดเปน 3 ระดบ

(1) แผนดนไหวทมศนยเกดแผนดนไหวระดบตน

< 70 km จากผวโลก

(2) แผนดนไหวทมศนยเกดแผนดนไหวระดบปานกลาง ระหวาง 70 – 300 km จากผวโลก

(3) แผนดนไหวทมศนยเกดแผนดนไหวระดบลก

> 300 km จากผวโลก

Page 16: Astronomy 04
Page 17: Astronomy 04

3.1.2 คลนไหวสะเทอน เมอเกดแผนดนไหว พลงงานทถกปลดปลอยจะอยในรปของคลนไหวสะเทอน

Page 18: Astronomy 04

สงเกตการเปลยนแปลงทเกดขนทผวน า สงเกตการเคลอนทของรบบน

Page 19: Astronomy 04

จากกจกรรมท 3.2

• เมอออกแรงกระท ากบวตถใด ๆ วตถจะพยายามตานการเปลยนแปลงทเกดขน โดยสะสมพลงงานในรปของพลงงานศกย

• จนกระทงแรงทมากระท ามขนาดมากเกนกวาทวตถจะตานไวได วตถนนจะเปลยนรปราง และถายโอนพลงงานศกยทสะสมใหกบอนภาคของวตถทอยตดกน

Page 20: Astronomy 04

• จากกจกรรม 3.2 หลงจากทปลอยยางรดพลงงานศกยทสะสมอยในยางรดจะถกถายโอนใหกบโมเลกลของน าทอยใกลกบยางรดมากทสด และโมเลกลของน าจะถายโอนพลงงานไปยงโมเลกลของน าทอยถดไปในทศทางเดยวกบการเคลอนทของคลน โดยทโมเลกลของน าไมไดเคลอนท ซงสงเกตไดจากชนรบบนจะลอยน าอยกบท

• การถายโอนของพลงงานโดยผานโมเลกลของน า ท าใหเกดเปนคลนผวน าซงเปนคลนพนผว

• คลายคลงกบการถายโอนพลงงานของคลนไหวสะเทอนทเกดจากแผนดนไหวในธรรมชาต แตในการเกดแผนดนไหวจะเกดทงคลนพนผวและคลนในตวกลาง

Page 21: Astronomy 04

คลนไหวสะเทอน ม 2 ชนด ไดแก คลนในตวกลาง และ คลนพนผว

คลนในตวกลาง

เปนคลนทเคลอนทแผกระจายในทกทศทกทางจากศนยเกดแผนดนไหวและเดนทางอยในตวกลางทคลนเคลอนทผาน

คลนในตวกลางแบงได 2 ชนด

- คลนปฐมภม

- คลนทตยภม

Page 22: Astronomy 04
Page 23: Astronomy 04
Page 24: Astronomy 04
Page 25: Astronomy 04
Page 26: Astronomy 04
Page 27: Astronomy 04

3.1.3 แนวแผนดนไหว แนวรอยตอทส าคญทท าใหเกดแผนดนไหวมอย 3 แนว

(1) แนวรอยตอทเกดลอมรอบมหาสมทรแปซฟก คดเปนรอยละ 80 ของการเกดแผนดนไหวทวโลก เรยกกนวา วงแหวนไฟ(Ring of Fire)

ไดแก ญป น ฟลปปนส ดานตะวนตกของประเทศแมกซโก และดานตะวนตกเฉยงใตของสหรฐอเมรกา

(2) แนวรอยตอภเขาแอลปในทวปยโรปและภเขาหมาลยในทวปเอเชย

เปนแหลงทเกดแผนดนไหวประมาณรอยละ 15 ไดแก อฟกานสถาน อหราน ตรก และแถบทะเลเมดเตอรเรเนยนในยโรป

(3) แนวรอยตอทเหลออกรอยละ 5 เกดในบรเวณแนวเทอกสนเขากลางมหาสมทรของโลก เชน แอตแลนตก อนเดย และอารกตก

Page 28: Astronomy 04
Page 29: Astronomy 04

3.1.4 ขนาดและความรนแรงของแผนดนไหว 4/12

• ก าหนดจากปรมาณพลงงานทปลดปลอยออกมาจากศนยเกดแผนดนไหว

• ชารล เอฟ รกเตอร (Charles F. Richter) เปนคนแรกทคดคนสตรการวดขนาดแผนดนไหว เพอเปนเกยรตแกทาน นกวทยาศาสตรจงก าหนดใหรกเตอรเปนหนวยวดขนาดของแผนดนไหว

• โดยทวไปขนาดของแผนดนไหว 2.0 รกเตอร จดเปนแผนดนไหวขนาดเลกมาก

• ขนาดแผนดนไหว 6.0 รกเตอร ขนไป จดเปนแผนดนไหวขนาดรนแรง

Page 30: Astronomy 04

3.1.4 ขนาดและความรนแรงของแผนดนไหว (ตอ) • การค านวณขนาดแผนดนไหวตามวธมาตรฐานของรกเตอร จะท าไดเฉพาะแผนดนไหวทมศนยเกดแผนดนไหวระดบตน และตองเปนสถานทอยในระยะ 200 – 300 กโลเมตร จากศนยเกดแผนดนไหวเทานน

• จงท าใหมาตรารกเตอรมขดจ ากดในการใช นอกจากน มาตรารกเตอรยงวดคลนไหวสะเทอนทมความสงทสดทบนทกไดจากสถานตรวจวดแผนดนไหว จงท าใหคาของรกเตอรไมไดเปนคาทบอกขนาดของแผนดนไหวอยางแทจรง

Page 31: Astronomy 04

3.1.4 ขนาดและความรนแรงของแผนดนไหว (ตอ) • ในปจจบนไดมวธการศกษาเฉพาะดาน ประกอบกบมอปกรณการตรวจวดคลนไหวสะเทอนททนสมย สามารถวดขนาดของแผนดนไหวไดถกตองจากทกระดบความลก

• สามารถตรวจวดคลนไหวสะเทอนจากศนยเกดแผนดนไหวทหางไกลจากจดเหนอศนยเกดแผนดนไหวไดทวโลก

• มาตราบอกขนาดของแผนดนไหวทนยมศกษา คอ มาตราขนาดโมเมนตแผนดนไหว (seismic-moment magnitude scale)

Page 32: Astronomy 04

มาตราขนาดโมเมนตแผนดนไหว (seismic-moment magnitude scale)

• มาตรานศกษาไดจากการหาคาความแขงเกรง (strength) ของหน

• พนทตามแนวรอยเลอนทมการแตกและการเคลอนทของหน

• แตเนองจากมาตรารกเตอรเปนมาตราวดขนาดแผนดนไหวทมคนรจกกนมาก ดงนนในปจจบนการรายงานขาวแกประชาชนเกยวกบแผนดนไหวจงยงอางองขนาดของแผนดนไหวกบมาตรารกเตอร

Page 33: Astronomy 04

มาตราเมอรคลลทปรบปรงแลว

• มาตราวดความรนแรงของแผนดนไหวก าหนดจากความรสก หรออาการตอบสนองของผคน การเคลอนทของเครองเรอนและของใชภายในบาน ตลอดจนความเสยหายของบานเรอนจนถงขนททกสงทกอยางพงพนาศ ซงมาตราวดความรนแรงนมการพฒนาขนมาใชหลายมาตรา

• มาตราวดความรนแรงทนยมกนมากทสด คอ มาตราเมอรคลลทปรบปรงแลว (modified Mercalli scale)

Page 34: Astronomy 04

ตอบ

การวดขนาดของแผนดนไหวสวนใหญรายงานเปนมาตรารกเตอร ในปจจบนไดมวธการและอปกรณการตรวจวดคลนไหวสะเทอนททนสมย สามารถวดขนาดของแผนดนไหวไดถกตองจากทกระดบความลก และสามารถตรวจวดคลนไหวสะเทอนจากศนยเกดแผนดนไหวทหางไกลมาก คอ มาตราขนาดโมเมนตแผนดนไหว สวนความรนแรงของแผนดนไหวนยมใชมาตราเมอรคลลทปรบปรงปรงแลว

Page 35: Astronomy 04
Page 36: Astronomy 04
Page 37: Astronomy 04

Q.โดยทวไปเกดแผนดนไหวระดบใด จงจะท าใหคนทอยในรศมของแผนดนไหวรสกได

ตอบ แผนดนไหวทคนรสกได จะมความรนแรงตงแตระดบ II ขนไป

Q.แผนดนไหวระดบใดทท าใหตวอาคารพงเสยหาย ตอบ แผนดนไหวทมความรนแรงตงแตระดบ V ขนไป

Q.ประเทศไทยเคยเกดแผนดนไหวทท าใหหลอดไฟบนเพดานสนไหวได นกเรยนคดไหวระดบใด ตอบ แผนดนไหวทมความรนแรงตงแตระดบ III

Page 38: Astronomy 04

มาตราเมอรคลล

• มประโยชนส าหรบพนททไมมเครองตรวจวดความไหวสะเทอน และสามารถแสดงเปนแผนทแสดงความเสยหายจากแผนดนไหวทเกดครงใดครงหนง

• การสรางแผนทแสดงความเสยหายทเกดขนจากแผนดนไหวตามมาตราเมอรคลลสามารถท าไดไมยากนก ท าโดยการส ารวจพนท ออกแบบสอบถาม และสมภาษณประชาชนทอยในเหตการณ แตการท าแผนทดงกลาวมประเดนตองระวง

Page 39: Astronomy 04

ประเดนทตองระวงการสรางแผนทแสดงความเสยหาย

• การรายงานระดบความรนแรงขนกบจ านวนประชากร จ านวนอาคารบานเรอนในพนทนน ๆ

• เปนการเกบขอมลเกยวกบความรสกของคนทอยในเหตการณแผนดนไหว จงอาจไดค าตอบทแตกตางกน

• วสดทใชในการกอสรางอาคารบานเรอน และอายการใชงาน มผลตอความเสยหายทเกดขน

• ระดบความรนแรงของแผนดนไหวขนอยกบต าแหนงทหางจากจดเหนอศนยเกดแผนดนไหว

Page 40: Astronomy 04
Page 41: Astronomy 04

นกเรยนคดวาแผนดนไหวทมณฑลเฉนซมความรนแรงระดบใด? ตอบ

แผนดนไหวทมความรนแรงระดบ IX ขนไป

Page 42: Astronomy 04

นกเรยนจะมวธปฏบตตนอยางไรเมอเกดแผนดนไหว ตอบ

1. ควบคมสตอยาตนตระหนกเกนเหต หยดการใชไฟฟา และไฟจากเตาแกส และควรมไฟฉายประจ าอยภายในบาน

2. ถาอยภายในบาน ควรอยหางจากประต หนาตาง กระจก และระเบยงบาน ระวงอยาใหของใชในบานและสงกอสรางตาง ๆ หลนทบ โดยอาจมดลงไปอยใตโตะทแขงแรงเมอแผนดนหยดไหวใหรบออกจากบานหรออาคารทนท โดยอยใหหางจากอาคารสง ก าแพง สะพาน และเสาไฟฟา ซงอาจพงลงมาทบได

Page 43: Astronomy 04

นกเรยนจะมวธปฏบตตนอยางไรเมอเกดแผนดนไหว(ตอ) 3. ถาอยในตกสง ใหมดลงไปอยใตโตะทแขงแรงเพอปองกนสงของรวงหลนใส อยาวงออกไปภายนอก เพราะบนไดอาจพงลงได และหามใชลฟตโดยเดดขาด

4. ถาก าลงขบรถใหหยดรถ และอยในรถจนกระทงแผนดนหยดไหว

5. ถาอยใกลชายทะเล ใหรบออกจากชายฝงไปอยบนทสง เพราะอาจเกดสนามได

6. เรยนรและตดตามสถานการณแผนดนไหวจากสอตาง ๆ เพอเตรยมพรอมและวางแผนรบภยจากแผนดนไหวไดอยางมสตและปลอดภย

Page 44: Astronomy 04

3.1.5 ประเทศไทยกบปรากฏการณแผนดนไหว • ประเทศไทยไมไดอยในเขตแผนดนไหว

• อยนอกรอยตอของแผนธรณ

• โอกาสแผนไหวขนาดใหญจงเกดไดนอย

• สาเหตทเกดแผนดนไหวสวนใหญมาจากการเกดแผนดนไหวขนาดใหญนอกประเทศ

• สวนใหญมแหลงก าเนดจากตอนใตของประเทศจน พมา ลาว บรเวณทะเลอนดามนและตอนเหนอของเกาะสมาตรา

Page 45: Astronomy 04

ขอมลแผนดนไหวของประเทศไทยในอดต

ดงเชน ทโยนก เกดแผนดนไหวเมอป พ.ศ. 1003 ในวนเสาร แรม 7 ค า เดอน 7 เวลากลางคน

………………………………………………………………

Q. แผนดนไหวทง 2 ครงทบนทกไวนมความรนแรงระดบใด

ตอบ แผนดนไหวทความรนแรงระดบ VII- VIII ขนไป

Page 46: Astronomy 04
Page 47: Astronomy 04

รอยเลอนมพลง

• แผนดนไหวทเกดจากแนวรอยเลอนมพลง (active fault)ซงเปนแนวรอยเลอนบนเปลอกโลกทยงสามารถเคลอนทได ในประเทศไทยแนวรอยเลอนเหลานสวนมากอยในภาคเหนอและภาคตะวนตกของประเทศไทย เชน รอยเลอนเชยงแสน รอยเลอนแมทา รอยเลอนเถน รอยเลอนศรสวสด และรอยเลอนเจดยสามองค สวนภาคใตมรอยเลอนระนองและรอยเลอนคลองมะลย เปนตน

Page 48: Astronomy 04
Page 49: Astronomy 04

คาบอบตซ า (return period)

• เนองจากการเกดแผนดนไหวจะมศนยเกดแผนดนไหว และมกจะมรอบของการเกดทเรยกวา คาบอบตซ า ซงหมายถง ระยะเวลาครบรอบของแผนดนไหวทเคยเกดขน ณ ทนนแลวกลบมาเกดซ าในทเดมอก

• เหตการณธรรมชาตทมการเกบขอมลคาบอบตซ า คอ

น าทวม พาย แผนดนไหวและภเขาไฟระเบด

Page 50: Astronomy 04
Page 51: Astronomy 04

ค าวารอยเลอนมพลง หมายความวาอยางไร

ตอบ รอยเลอนมพลง เปนแนวรอยเลอนบนเปลอกโลกทสามารถตรวจสอบไดหรอมหลกฐานทางธรณวทยาวายงคงมการเคลอนตวอยในปจจบนและอาจมการเลอนตวอกในอนาคต

นกเรยนคดวาพนทเสยงภยแผนดนไหวของประเทศไทยอยบรเวณใด เพราะเหตใด

ตอบ พนทเสยงภยตอการเกดแผนดนไหวไดแก บรเวณภาคเหนอ ภาคตะวนตกและภาคใตของประเทศไทย อนไดแก จงหวดเชยงราย แมฮองสอน เชยงใหม พะเยา ล าพน ล าปาง แพร นาน ตาก กาญจนบร และระนอง เปนตน เพราะอยบนแนวรอยเลอนทมพลง

Page 52: Astronomy 04

จากขอมลในภาพ 3.12 นกเรยนคดวาจงหวดใดบางทเสยงภยตอการเกดแผนดนไหว

ตอบ จงหวดทเสยงภยตอการเกดแผนดนไหว ไดแก จงหวดทอยในแนวรอยเลอนและใกลเคยงแนวรอยเลอน ไดแก จงหวดในภาคเหนอ ภาคตะวนตก และภาคใต เชน จงหวดเชยงราย เชยงใหม อตรดตถ สโขทย ก าแพงเพชร อทยธาน กาญจนบร และระนอง เปนตน

การก าหนดพนทเสยงภยเปนระดบตาง ๆ มความส าคญและมประโยชนอยางไร

ตอบ พนทเสยงภยเปนทเคยเกดแผนดนไหวในอดตและอยใกลกบจดเหนอศนยเกดแผนดนไหว ทงจากภายในประเทศและนอกประเทศ ซงการแบงพนทเปนแนวเขตเสยงภยระดบตาง ๆ จะชวยลดผลกระทบทอาจเกดขนได ทงนตองมการเขมงวดในการออกแบบ และการควบคมการกอสรางอาคารบานเรอน

Page 53: Astronomy 04

• หลกจากทกรมทรพยากรธรณไดเผยแพรแผนทบรเวณเสยงภยแผนดนไหวของประเทศในป พ.ศ. 2538

• ตอมาไดประกาศกฎกระทรวงมหาดไทย เมอป พ.ศ. 2540 เพอใชควบคมการออกแบบอาคารใหสามารถตานแรงสนสะเทอนตอแผนดนไหวได

• ขณะนใชบงคบเฉพาะกบอาคารสาธารณะทมประโยชนใชสอยมาก เชน โรงพยาบาล หอประชม โรงมหรสพ และโรงแรม เปนตน

• นอกจากนนยงบงคบใชกบอาคารทเกบวสดอนตราย ประเภทวสดไวไฟ วตถระเบด

• สวนอาคารทวไปจะใชบงคบกบอาคารทสงเกน 15 เมตร (ประมาณ 5 ชน) ขนไป

Page 54: Astronomy 04

3.2 ภเขาไฟ (volcano)

• ปจจบนนทวโลกมภเขาไฟทดบแลวอยประมาณ 1,500 ลก แตมภเขาไฟทดบแลวมากมายทกลายเปนภเขา และเทอกเขาทส าคญ เชน ภเขาไฟพนมรง จงหวดบรรมยและอทยานแหงชาตเทอกเขารอกก ประเทศสหรฐอเมรกา

Page 55: Astronomy 04

3.2.1 แนวภเขาไฟ • ภเขาไฟสวนใหญในโลกนเกดขนในบรเวณทแผนธรณมาชนกน โดยเฉพาะอยางยงบรเวณรอบ ๆ มหาสมทรแปซฟก ทเรยกกนวา วงแหวนไฟ ซงแผนธรณมการเคลอนทตลอดเวลาในลกษณะรปแบบทแตกตางกน มทงมดและแยกจากกนจงเปนสาเหตของการเกดแผนดนไหวและภเขาไฟระเบด

• ภเขาไฟไมไดเกดทวไป แตจะเกดเปนแนวในบางบรเวณของเปลอกโลกเทานน

Page 56: Astronomy 04
Page 57: Astronomy 04

3.2.2 การระเบดของภเขาไฟ (volcanic eruption)

• ภเขาไฟระเบดเกดจากการปะทของแมกมา แกส และเถาจากใตเปลอกโลก

• กอนการระเบดมกจะมสญญาณบอกเหตใหรลวงหนา เชน แผนดนไหวในบรเวณรอบ ๆ ภเขาไฟเกดการสนสะเทอน มเสยงคลายฟารองตดตอกนเปนเวลานาน

• เมอแมกมาขนมาสพนผวโลกเรยกวา ลาวา (lava)

Page 58: Astronomy 04

• สงทแตกตางระหวางลาวาและแมกมา คอ

แมกมาทอยใตโลกจะมความดนสงมากเมอเปรยบเทยบกบลาวา ลาวาทออกมาสพนผวโลกจะมอณหภมสงในชวง 700 – 1250 ○C

แกสทออกมาดวยจะลอยไปในอากาศ ความรนแรงของการระเบดของภเขาไฟสวนมากเปนผลมาจากความหนดของแมกมา แมกมาทเคลอนทสผวโลก จะมสวนประกอบทางเคมทแตกตางกน สวนประกอบทส าคญทมผลตอความหนดของแมกมา คอ ซลกา (SiO2)

Page 59: Astronomy 04
Page 60: Astronomy 04
Page 61: Astronomy 04
Page 62: Astronomy 04

• เมอปลอยนวออกจากปากขวดน าอดลมหลงจากเขยาแลว จะเกดฟองและน าอดลมจะพงขนมาจนลนปากขวด เปรยบเทยบไดกบการเคลอนทของแกสออกจากแมกมา ซงจะท าใหเกดการประทของภเขาไฟไดงายขน

• จากการทดลองโดยใชของเหลวทมความหนดแตกตางกน เชน น าและน าเชอม จะพบวาเราสามารถเปาอากาศลงไปในน าไดงายและเกดฟองอากาศทท าใหน ากระเพอมเลกนอย เปรยบเทยบไดกบแมกมาทความหนดนอย แกสจะเคลอนทออกจากแมกมาไดงาย และเมอแมกมาเคลอนทสผวโลกจะเกดการประทหรอระเบดไมรนแรง ในทางกลบกน เมอเปาอากาศลงไปในน าเชอมจะตองออกแรงเปาอยางมาก เปรยบเทยบไดกบแมกมาทมความหนดมาก แกสจะเคลอนทออกจากแมกมาไดยาก ท าใหความดนของแมกมาสะสมเพมขน เมอเคลอนทสผวโลกจะท าใหเกดการระเบดอยางรนแรง

Page 63: Astronomy 04

• เมอภเขาไฟระเบดจะพนชนสวนภเขาไฟขนาดตาง ๆ ออกมา สวนมากเปนเศษหน ผลกแร เถาภเขาไฟ และฝ นภเขาไฟ

• เมอเยนตวและแขงตวเปนหน เรยกวา หนชนภเขาไฟ (pyroclastic

rock)

• หนทฟฟ (tuff) เถาภเขาไฟขนาดเสนผานศนยกลาง 0.06 – 2 มลลเมตร

• บลอก (block) ชนสวนภเขาไฟทขนาดเสนผานศนยกลาง ใหญกวา 64 มลลเมตร เปนเหลยม

• บอมบ (bomb) ชนสวนทรปรางคลายหยดน า • กรวดเหลยมภเขาไฟ คอ หนทประกอบดวยวสดภเขาไฟขนาดใหญทงบลอกและบอมบ

Page 64: Astronomy 04

• แกวภเขาไฟ (volcanic glass) เกดจากการเยนตวและแขงตวอยางรวดเรวของลาวา

• หนพมมซ (pumice) จะเปนแกวภเขาไฟทมรพรนมาก มน าหนกเบา และลอยน าได เกดจากการหนของฟองอากาศในขณะทลาวาถกพนขนไปในอากาศ

Page 65: Astronomy 04
Page 66: Astronomy 04

3.2.3 ผลของภเขาไฟระเบด ทมตอลกษณะภมประเทศ

• เกดพนททเปนการสรางสรรคขนมาใหม เชน ทราบสงบะซอลต เกดจากลาวาไหลแผเปนบรเวณกวาง และทบถมกนหลายชนเมอแขงตวกกลายเปนทราบและเนนเขา

Page 67: Astronomy 04
Page 68: Astronomy 04
Page 69: Astronomy 04

3.2.4 ภเขาไฟในประเทศไทย 4/16 – 27/06/57

• ประเทศไทยเคยมการระเบดของภเขาไฟมากอน โดยมหลกฐานจากหนภเขาไฟหลากหลายชนดทกระจดกระจายอยทวประเทศ

• บรเวณทพบหนภเขาไฟ ไดแก จงหวดลพบร กาญจนบร ตราด สระบร ล าปาง สรนทร และศรสะเกษ เปนตน

• ภเขาไฟทส ารวจพบในประเทศไทยสวนใหญมรปรางไมแนชด ทมรปรางแนชดมากทสด ไดแก ภเขาไฟดอยผาคอกหนฟ จงหวดล าปาง ภเขาไฟภพระองคาร และภเขาไฟพนมรง จงหวดบรรมย ซงจะมปากปลองใหเหนเปนรองรอย

Page 70: Astronomy 04
Page 71: Astronomy 04
Page 72: Astronomy 04

3.2.5 โทษและประโยชนจากภเขาไฟ

โทษจากภเขาไฟ กอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสน

ภมอากาศของโลกเปลยนแปลง

แกสซลเฟอรไดออกไซด และคารบอนไดออกไซด ท าใหเกดฝนกรดและการเปลยนแปลงภมอากาศ

เกดคลนยกษสนาม

Page 73: Astronomy 04

ประโยชนจากภเขาไฟ เกดภเขาและทราบสงรปรางตาง ๆ

ดนมแรธาตตาง ๆ ทเปนอาหารของพชสะสมอยในดนอยางมากมาย

ท าใหเราพบอญมณในชนตะกอน หนบะซอลตจงเกยวของกบการก าเนดอญมณ และเปนแหลงแรอญมณทส าคญ

ดนขาวทเปลยนจากหนไรโอไลต ใชเปนวตถดบในอตสหกรรมเซรามก

เชนแหลงแรดนขาว เขาปางคา ต าบลบานสา อ าเภอแจหม จงหวดล าปาง

หนภเขาไฟบางแหงเปนแหลงทองเทยว เชน บานน าเดอด เขาหนเหลกไฟ อ าเภอวเชยรบร จงหวดเพชรบรณ และวดแสนตม ในอ าเภอเขาสมง จงหวดตราด

Page 74: Astronomy 04
Page 75: Astronomy 04
Page 76: Astronomy 04

THE END