Ban tin Hiep Thong so 52

Chuû nhieäm: TGM. Giuse Ngoâ Quang Kieät Toång Thö Kyù HÑGM.VN Chòu traùch nhieäm thöïc hieän: GM. Giuse Vuõ Duy Thoáng Chuû tòch UBVH/HÑGM.VN

Thö töø vaø baøi vôû xin ñeà: Vaên Phoøng Hieäp Thoâng

Toøa Toång Giaùm Muïc Tp. HCM 180 Nguyeãn Ñình Chieåu,

Quaän 3, Tp.HCM. ›: 9.307.256 Email: [email protected]

Giaáy pheùp xuaát baûn soá 2544/VHTT-BC caáp ngaøy 26.7.2001

Phaùt haønh taïi Vaên phoøng Toång Thö kyù HÑGM.VN, Cô sôû I: 40 Phoá Nhaø Chung, Haø Noäi.

Cô sôû II: 72/12 Traàn Quoác Toaûn, Q.3, Tp. HCM noäp löu chieåu ngaøy 26.04.2009

NOÄI DUNG

Lôøi ngoû 05 Chuyeân ñeà: Lôøi Chuùa Trong Ñôøi Soáng Giaùo Hoäi 07

Ñoâi neùt veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi 09 Vai troø cuûa Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng 16 Söï naâng ñôõ cuûa Lôøi Chuùa giöõa côn thöû thaùch 18 Baøi chia seû cuûa Ñöùc Cha Giuse Voõ Ñöùc Minh 21 Söù ñieäp cuûa caùc nghò phuï THÑGM theá giôùi laàn thöù XII 24 Giaûng Lôøi Chuùa 53 Dieãn töø cuûa ÑTc taïi THÑGm theá giôùi laàn thöù XII 56 Löôïc toùm noäi dung 55 ñeà nghò cuûa caùc nghò phuï 60 Thaùnh Phaoloâ, Ngöôøi Rao Giaûng Ña Vaên Hoùa 93

Ñieåm Nhaán Muïc Vuï 99 Gia ñình soáng Bí Tích Thaùnh Theå 101 Giôùi thieäu Nghi Thöùc Cöû Haønh Hoân Nhaân 115

Nhòp Soáng Hieäp Thoâng 127 Bieân baûn Hoäi Nghò Thöôøng Nieân Kyø I/2009 129 Thö HÑGM Vieät Nam göûi coäng ñoàng Daân Chuùa 131 Noäi quy Naêm Thaùnh 2010 140 Giaùo Hoäi taïi Vn: Maàu Nhieäm - Hieäp Thoâng - Söù Vuï 153 Ngoû lôøi vôùi ngheä só veà ñöôøng höôùng myõ thuaät Thaùnh 175 Thaùnh Gaãm 191 Chuyeän Hoa Xoan Muøa Thöông Khoù 195 Truyeän Ngaén: Quaø Taëng 199 Ngöôøi Laøm Giôø Thöù 11 209

Ñieåm Heïn NHAØ THÔØ CHÍNH TOØA MYÕ THO 220 Ñieåm Saùch Thaùnh Kinh Khai Taâm 222 Ñieåm Tin Giaùo Hoäi Vieät Nam, Giaùo Hoäi Hoaøn Vuõ 224

Chuùc Möøng

Baûn Tin Hieäp Thoâng chuùc möøng Ñöùc Cha môùi Vinhsôn Nguyeãn Vaên Baûn

vaø Giaùo Phaän Ban Meâ Thuoät. Caàu Chuùa ñoå traøn phuùc haïnh

treân Ñöùc Cha vaø caû Giaùo Phaän

LÔØI NGOÛ

T höôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi laàn thöù möôøi hai keát thuùc ñaõ ñöôïc saùu thaùng, nhöng dö aâm cuûa nghò trình xem ra chöa döùt haún. Ñoù ñaây, ngöôøi ta noùi nhieàu veà chuû ñeà “Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng vaø

söù vuï cuûa Giaùo Hoäi”, moät chuû ñeà khai trieån Hieán cheá “Dei Ver-bum” daãu ñaõ möøng sinh nhaät thöù boán möôi, nhöng vaãn laø moät trong nhöõng moái baän taâm haøng ñaàu cuûa Giaùo Hoäi. Hoäi nghò keát thuùc, naêm möôi laêm ñeà nghò ñaõ ñöôïc ñuùc keát, caùc Giaùm muïc ñang noân nao chôø ñôïi “Toâng huaán Haäu THÑGM” vaø chuaån bò haønh trang caàn thieát ñeå ñem giaùo huaán THÑGMTG aùp duïng vaøo töøng Giaùo Hoäi ñòa phöông.

Keát quaû deã thaáy nhaát cuûa THÑGM laàn naøy laø söù ñieäp keát thuùc, ñaõ cung caáp moät toång hôïp xuyeân suoát veà Lôøi Chuùa: töø Lôøi leân tieáng trong Maïc Khaûi, qua Lôøi hieän thaân trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ, tôùi Lôøi cö nguï trong ngoâi nhaø choïn löïa laø Giaùo Hoäi, ñeå cuoái cuøng cho thaáy nhöõng neûo ñöôøng cuûa Lôøi ñoïng laïi trong söù vuï loan baùo Tin Möøng.

Ñoù chính laø haønh trình cuûa Lôøi ñeán vôùi con ngöôøi, nhöng haønh trình cuûa con ngöôøi ñeán vôùi Lôøi theá naøo môùi laø khoâng gian môû ra cho nhöõng ñoùng goùp phaùt bieåu, chia seû baên khoaên, öôùc mong ñeà nghò cuûa caùc Giaùm muïc giöõa nghò trình: töø Lôøi ñöôïc yeâu meán ñeán Lôøi ñöôïc laéng nghe, töø Lôøi ñöôïc chuù giaûi ñeán Lôøi ñöôïc giaûng giaûi, töø Lôøi ñöôïc cöû haønh ñeán Lôøi ñöôïc thöïc haønh.

6 HIEÄP THOÂNG

“Lôøi Chuùa laø thaàn trí vaø laø söï soáng, Chuùa coù lôøi ban söï soáng ñôøi ñôøi”. Ñieäp khuùc toân vinh laø theá, nhöng töø toân vinh trong cöû haønh ñeán toân vinh trong ñôøi soáng vaø söù maïng xem ra vaãn coøn nhieàu khoaûng caùch caàn phaûi chinh phuïc, khoâng ñôn thuaàn baèng tranh caõi giaùo thuyeát, maø coøn baèng chöùng taù ñôøi soáng.

Trong phaàn chuû ñeà, Hieäp Thoâng soá naøy muoán laøm taùi hieän söùc soáng cuûa THÑGMTG qua loaït baøi ngaén, hoaëc mang tính toång hôïp, hoaëc phaûn aùnh öu tö, hoaëc mang tính chöùng töø cuûa moät soá GM tham döï hoäi nghò. Hy voïng qua ñoù quyù ñoäc giaû seõ hình dung ñöôïc baàu khí soâi ñoäng cuûa nghò trình vaø nhaän ra ñöôïc söï sinh ñoäng cuûa Lôøi Chuùa giöõa loøng ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo Hoäi hoâm nay.

Phaàn keá tieáp tuïc khai trieån ñieåm nhaán muïc vuï theo tinh thaàn Thö muïc vuï HÑGM.VN 2008 veà “Giaùo duïc Kitoâ giaùo trong gia ñình”, ñoàng thôøi xin giôùi thieäu ñoâi neùt veà thaàn hoïc, phuïng vuï vaø muïc vuï trong baûn dòch môùi cuûa cuoán “Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân”.

Vaø phaàn coøn laïi vaãn laø moät nhòp soáng hieäp thoâng meânh moâng daønh cho taát caû moïi ngöôøi, töø haøng Giaùm muïc tôùi coäng ñoàng Daân Chuùa, töø giôùi treû ñeán giôùi ngheä só, töø baïn ñoïc yeâu thích thô vaên ñeán nhöõng ngöôøi gaén boù ñôøi mình vôùi caùc Thaùnh Töû Ñaïo VN, töø caûm nhaän caù nhaân trong cuoäc soáng gia ñình cho tôùi moät soá kieán thöùc caên baûn veà caùc anh em toân giaùo baïn.

Ñaïi leã Phuïc Sinh ñaõ veà. Kính chuùc quyù ñoäc giaû muoân vaøn hoàng phuùc trong söï soáng cuûa Chuùa Kitoâ

Baûn Tin Hieäp Thoâng

Chuyeân Ñeà

LÔØI CHUÙA TRONG

ÑÔØI SOÁNG GIAÙO HOÄI

ÑOÂI NEÙT VEÀ

Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá giôùi LAÀN THÖÙ XII TAÏI ROÂMA töø ngaøy 5 ñeán ngaøy 26 thaùng 10 naêm 2008

Baûn Tin Hieäp Thoâng

(Vieát theo La Documentation catholique vaø Ñaøi Phaùt Thanh Vatican)

T rong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi (THÑGMTG) thoâng thöôøng laàn XII veà Lôøi Chuùa, Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI ñaõ chuù troïng ñeà taøi veà

Lôøi Chuùa Trong Ñôøi Soáng Vaø Söù Vuï Cuûa Giaùo Hoäi. Caùc Ñöùc HY William Joseph Levada, Boä Tröôûng Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, ÑC George Pell, TGM Sydney vaø ÑC Odilo Pedro Scherer, TGM Sao Paulo, ñaõ ñöôïc ñeà cöû laøm chuû tòch ñoaøn höôùng daãn caùc cuoäc thaûo luaän trình cuûa THÑGMTG. Trong vai troø thuyeát trình vieân chính, Ñöùc HY Marc Ouellet, TGM Queùbec, ñaõ ñöa ra vaên baûn sô boä ñeå thaûo luaän. Thö kyù ñaëc bieät cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng laø Ñöùc Cha Laurent Monsengwo Pasinya, TGM Kinshasa, Coäng Hoøa Daân Chuû Coâng Goâ thay theá ÑC Wilhelm Emil Egger, môùi qua ñôøi.

I. Chuaån Bò Caùc Nghò Phuï trong THÑGMTG laàn tröôùc,(thaùng

10.2005) ñaõ ñeà nghò nhieàu ñeà taøi cho THÑGMTG laàn naøy. Ñaàu naêm 2006, caùc giaùo hoäi ñòa phöông, caùc boä vaø cô quan Giaùo Trieàu ñaõ ruùt laïi coøn 3 ñeà taøi. Sau khi suy nghó caån troïng, ÑTC

10 HIEÄP THOÂNG

Beâneâñitoâ XVI ñaõ choïn ñeà taøi thöù nhaát trong ba ñeà taøi, Lôøi Chuùa Trong Ñôøi Soáng Vaø Söù Vuï Cuûa Giaùo Hoäi. Ngaøi giôùi thieäu ñeà taøi naøy vaøo ngaøy 22.9.2006, coâng boá ngaøy 06.10.2006 vaø quyeát ñònh trieäu taäp THÑGMTG töø ngaøy 5 ñeán 26.10.2008 taïi Roâma. Ñeà taøi lieân keát vôùi Hieán Cheá Dei Verbum vaø huaán quyeàn Giaùo Hoäi. UÛy Ban Thö Kyù cuûa THÑGMTG ñaõ soaïn thaûo vaø phaùt haønh baûn vaên Lineamenta ngaøy 27.04.2007, khoâng chæ baèng taùm ngoân ngöõ thoâng thöôøng (Latin, Phaùp, Anh, YÙ, Ba Lan, Boà Ñaøo Nha, Taây Ban Nha) nhöng coøn theâm tieáng AÛ Raäp vaø Trung Hoa (duø khoâng coù vò giaùm muïc naøo thuoäc Trung Quoác tham döï). Baûn vaên Lineamenta goàm 21 caâu hoûi giuùp ñaøo saâu ñeà taøi. Khoaûng 78% soá caù nhaân vaø toå chöùc ñöôïc tham khaûo ñaõ göûi vaên baûn traû lôøi ñuùng heïn tröôùc thaùng 12, naêm 2007. Nhöõng caâu traû lôøi ñaõ ñoùng goùp saâu roäng ñeå hình thaønh Instrumentum laboris vaø ñöôïc coâng boá ngaøy 12.06.2008. Ngoaøi ra, Vaên Phoøng Thö Kyù cuõng nhaän ñöôïc goùp yù cuûa Hieäp Hoäi Beà Treân Thöôïng Caáp vaø nhieàu nhaân vaät muoán tröïc tieáp ñöa ra caùc quan ñieåm. Vò Toång Thö Kyù cuõng löu taâm tôùi thaønh quaû cuûa caùc cuoäc ñoái thoaïi gaàn ñaây veà caùc vaán ñeà ñöôïc ñaêng taûi trong nhieàu chuyeân san khaùc nhau.

Sau cuøng chính ÑTC ñaõ ñöa ra caùc giaùo huaán veà ñeà taøi Lôøi Chuùa Trong Ñôøi Soáng Vaø Söù Vuï Cuûa Giaùo Hoäi qua caùc taùc phaåm hay nhöõng lôøi giaûng huaán coâng khai nhö lôøi ngoû trong giôø Kinh Truyeàn Tin ngaøy 06.01.2005, nhaân dòp kyû nieäm 40 naêm coâng boá Hieán Cheá Dei Verbum. Ngaøi cuõng ngoû lôøi vôùi caùc tham döï vieân trong cuoäc hoäi thaûo quoác teá, veà “Thaùnh Kinh trong ñôøi soáng Giaùo Hoäi”, vaø ñeà caäp nhieàu veà ñeà taøi Lôøi Chuùa

11

trong taùc phaåm ‘Ñöùc Gieâsu Thaønh Nazareùt’. Ngay sau THÑGMTG, Ñöùc Thaùnh Cha coâng boá Naêm Thaùnh Phaoloâ, coù theå thaáy nhö ngaøi muoán noái daøi theâm naêm Lôøi Chuùa Trong Ñôøi Soáng Vaø Söù Vuï Giaùo Hoäi.

II. Thaønh Phaàn Tham Döï Suoát thôøi gian daøi, ÑC Nikola Eterovic, Toång Thö Kyù vaø

nhöõng coäng taùc vieân ñaõ mieät maøi laøm vieäc chuaån bò cho caùc phieân hoïp töø 5 ñeán 26.10.2008. Coù 253 nghò phuï thuoäc 118 quoác gia tham döï, bao goàm AÙ Chaâu 41 vò, Phi Chaâu 51, Myõ Chaâu 62, ñoâng nhaát laø AÂu Chaâu vôùi 90 vò vaø ít nhaát laø Chaâu Ñaïi Döông, 9 vò. Chính yeáu laø 173 vò ñöôïc tuyeån choïn töø caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc (HÑGM). Moãi HÑGM coù töø 1 ñeán 4 ñaïi dieän tuøy theo soá thaønh vieân (rieâng vôùi Nöôùc Phaùp, coù HY Philippe Barbarin (Lyon), ÑC Pierre-Marie Carreù (Albi), ÑC Francis Deniau (Nevers), ÑC Emmanuel Lafont (Cayenne), caùc HY Andreù Vingt-Trois vaø Abert Vanhoye ñöôïc ÑTC ñeà cöû tröïc tieáp); Tieáp theo laø 38 tham döï vieân do chöùc vuï, 32 HY, GM do ÑTC ñeà cöû vaø 10 tu só do Hieäp Hoäi Beà Treân Thöôïng Caáp choïn.

Ñaùng chuù yù, THÑGMTG laàn naøy coù 8 Thöôïng Phuï Giaùo Chuû, 52 HY, 2 TGM huynh tröôûng (Archeveâques Majeurs), 79 TGM vaø 130 GM. Trong soá tham döï vieân theo chöùc vuï, coù 10 thaønh vieân laø laõnh ñaïo caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông sui iuris, 30 chuû tòch HÑGM, 24 laõnh ñaïo boä vaø cô quan Giaùo Trieàu Roâma, 185 GM vaø 17 GM phuï taù. Ñaëc bieät coù maët Ñöùc Thöôïng Phuï Giaùo Chuû Constantinople, Bartholomeos I; 10 ñaïi dieän caùc Giaùo Hoäi vaø coäng ñoàng giaùo hoäi anh em Kitoâ giaùo, 41 chuyeân vieân (6 nöõ, 35 nam), 37 döï thính vieân (19 nöõ, 18 nam), ñaõ coäng taùc

ÑOÂI NEÙT VEÀ THÑGMTG LAÀN THÖÙ XII

12 HIEÄP THOÂNG

trong caùc coâng trình cuûa THÑGMTG. Cuõng coù ba vò ñöôïc ÑTC môøi ñaëc bieät laø Rabbi Tröôûng Coäng Ñoaøn Do Thaùi ôû Haifa Israel, Shear Yashyr Cohen, Muïc Sö Miller Milloy, Toång Thö Kyù Lieân Hieäp caùc Hoäi Kinh Thaùnh vaø tu só Alois, tu vieän tröôûng Coäng Ñoaøn Ñaïi Keát Taizeù.

Con soá khaù lôùn caùc tham döï vieân ngoaøi Coâng Giaùo vaø caùc chuyeân vieân, döï thính vieân giaùo daân cuûa THÑGMTG laàn naøy cho thaáy Giaùo Hoäi ñang raát löu taâm tinh thaàn ñaïi keát giöõa caùc giaùo hoäi vaø vai troø ngöôøi giaùo daân trong GH hoâm nay.

HÑGMVN ñaõ cöû 2 ñaïi bieåu, ÑC Giuse Voõ Ñöùc Minh, GM Phoù GP Nha Trang vaø ÑC Giuse Nguyeãn Chí Linh, GM Thanh Hoùa. Rieâng cha Vinh Sôn Nguyeãn Vaên Baûn, giaùo sö Kinh Thaùnh taïi Ñaïi Chuûng Vieän Nha Trang (GM chöa taán phong cuûa GP Ban Meâ Thuoät) ñöôïc môøi laøm trôï taù cho Ñöùc TGM Monsengwo Pasinya, thö kyù ñaëc bieät cuûa THÑGMTG.

III. Theo Doøng Hoäi Nghò Ngoaøi noäi dung phaàn trình baøy chính thöùc cuûa caùc nghò

phuï, THÑGMTG cuõng laéng nghe tieáng noùi cuûa caùc vò khaùch ñöôïc môøi ñaëc bieät töø caùc vò theá, caùc ñòa phöông khaùc nhau. Tröôùc tieân laø lôøi ngoû cuûa Muïc Sö Robert Welsh, Toång Thö Kyù vaø chuyeân vieân ñaïi keát cuûa giaùo hoäi huynh ñeä Hoa Kyø. Muïc Sö öôùc mong THÑGMTG suy tö vaø tìm hieåu tinh thaàn hieäp nhaát giöõa caùc Kitoâ höõu nhö söù ñieäp trung taâm cuûa Tin Möøng. Muïc Sö cuõng hy voïng caùc tham döï vieân nhaän ra sôïi daây noái keát giöõa Lôøi Chuùa vaø söù maïng cuûa GH nhaát laø söù maïng cuûa GH vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo, ngöôøi bò aùp böùc, ngöôøi khoå ñau. Vò khaùch thöù hai leân tieáng laø Ñöùc Cha Gunnar Stalsett, nguyeân GM Oslo,

13

ñaïi dieän cho Lieân Hieäp Tín Höõu Luther toaøn caàu khaúng ñònh, ñeà taøi cuûa THÑGMTG thaám nhuaàn tinh thaàn ñaïi keát vì lieân heä tôùi moïi toân giaùo mong ñeà ra söù ñieäp soáng Lôøi Chuùa cho theá giôùi hoâm nay. Theo ÑC, cuoäc ñoái thoaïi cuûa GH Coâng Giaùo Roâma vôùi caùc tín höõu Luther suoát 30 naêm qua ñaõ goùp phaàn vaøo ñeà taøi cuûa THÑGMTG naøy.

Tieáp theo Linh Muïc Ignatios Moysis, coá vaán phaùi boä ñaïi dieän Giaùo Hoäi Chính Thoáng Hy Laïp taïi Lieân Hieäp Chaâu AÂu nhaán maïnh, Lôøi Chuùa laø con ñöôøng cuûa Giaùo Hoäi, Lôøi Chuùa laøm sinh ñoäng con ngöôøi moïi nôi, moïi thôøi. Tu só Alois, Tu Vieän Tröôûng tu vieän Ñaïi Keát Taizeù laïi thieát tha xin caùc nghò phuï tìm caùch ñöa giôùi treû tieáp caän gaàn vôùi Lôøi Chuùa trong caàu nguyeän, ñoïc Lôøi Chuùa vaø suy nieäm.

Ngaøy 6 thaùng 10, THÑGMTG ñaõ chuù yù laéng nghe lôøi traàn tình cuûa Vò Rabbi Tröôûng, Haifa (Israel), Shear-Yashuv Cohen, nhaéc laïi chuyeän daøi thöông ñau, trong töông quan giöõa daân toäc Do Thaùi vaø tín höõu Coâng Giaùo. Coù yù aùm chæ Ñöùc Pioâ XII, Vò Rabbi ñaõ toá caùo thaùi ñoä thinh laëng cuûa ñoâng ñaûo caùc tu só ñöông nhieäm thôøi ñoù veà thaân phaän cuûa nhöõng ngöôøi Do Thaùi trong Theá Chieán Thöù Hai, “Chuùng toâi khoâng theå tha thöù vaø khoâng queân ñöôïc söï theå naøy vaø toâi hy voïng quyù vò hieåu cho”. Ñoái dieän vôùi nhöõng moái ñe doïa ñang ñeø naëng treân daân toäc Israel hoâm nay, Rabbi ñaõ keâu goïi nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo maïnh daïn ‘leân tieáng’ nhaân danh coâng lyù vaø hoøa bình. Ñeán vôùi THÑGMTG vò Laõnh ñaïo Do Thaùi Giaùo Haifa ñaõ taùi khaúng ñònh vò trí trung taâm cuûa Thaùnh Kinh trong Phuïng Vuï vaø trong ñôøi soáng cuûa coäng ñoàng Do Thaùi Giaùo.


14 HIEÄP THOÂNG

Veà phía caùc GM ñaïi dieän Giaùo Hoäi Vieät Nam, caû hai Ñöùc Cha ñaõ leân tieáng trong caùc phieân hoïp, trình baøy vai troø vaø söùc naâng ñôõ cuûa Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng cuûa tín höõu Vieät Nam. ÑC Giuse Voõ Ñöùc Minh coøn ñöôïc môøi chia seû trong Phuïng Vuï Giôø Kinh Thöù Ba ngaøy 17.10.2008. Ñöùc Cha ñaõ vaén goïn trình baøy yù nghóa soáng ñoäng cuûa Thaùnh Vònh 118 trong cuoäc soáng tín höõu vaø ñoàng thôøi neâu leân thaùi ñoä cuûa con ngöôøi ñaùp laïi Lôøi Chuùa.

Phaàn chính yeáu trong caùc phieân hoïp laø Söù Ñieäp cuûa caùc Nghò Phuï. Söù Ñieäp naøy khaúng ñònh tieáng noùi cuûa Lôøi laø chaân lyù maïc khaûi, göông maët cuûa Lôøi laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ vaø nhaø cuûa Lôøi laø Hoäi Thaùnh. Caùc Nghò Phuï cuõng môû ra höôùng nhìn môùi cho thaáy nhöõng con ñöôøng cuûa Lôøi laø söù vuï cuûa Kitoâ höõu. Phaàn keát luaän trong Söù Ñieäp naøy ñaõ heát lôøi ca ngôïi Lôøi Chuùa “ngoït ngaøo hôn maät ong, hôn maät ong nguyeân chaát” (Tv 19,11); Lôøi Chuùa laø “ngoïn ñeøn soi cho con böôùc, laø aùnh saùng chæ ñöôøng con ñi” (Tv 119, 105). Nhöng Lôøi Chuùa “laïi chaúng gioáng nhö löûa, chaúng gioáng nhö buùa, ñaäp tan taûng ñaù sao? Saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa” (Gr 23,29).

Beân caïnh nhöõng baøi thuyeát trình, coøn nhieàu nhöõng tieáng noùi chaân thaønh, soáng ñoäng phaûn aûnh nhöõng suy tö noùng boûng veà Lôøi Chuùa trong theá giôùi hoâm nay do caùc Nghò Phuï leân tieáng. ÑC Giuse Voõ Ñöùc Minh ñaõ trình baøy ñeà taøi “Vai troø cuûa Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng cuûa caùc tín höõu Coâng Giaùo Vieät Nam qua doøng lòch söû giöõa nhöõng gian lao thöû thaùch” vaø Ñöùc Cha Giuse Nguyeãn Chí Linh ñeà taøi “Söï naâng ñôõ cuûa Lôøi Chuùa cho caùc tín höõu Coâng Giaùo taïi Vieät Nam, giöõa caùc côn thöû thaùch,

15

baùch haïi”. THÑGMTG ñaõ môû roäng cho caùc tín höõu vaø cho caû theá

giôùi nhaän dieän Ñöùc Kitoâ ñang soáng ñoäng giöõa chuùng ta vaø xaùc tín “ai nghe anh em laø nghe Thaày”

Khung caûnh moät phieân hoïp do ÑTC chuû toïa AÛnh L’Osservatore Romano/Getty Images


Vai troø cuûa Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng caùc tín höõu Coâng Giaùo

Vieät Nam qua doøng lòch söû, giöõa nhöõng gian lao thöû thaùch

ÑC Giuse Voõ Ñöùc Minh

trình baøy taïi THÑGMTG 1. “Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Kitoâ taïi Vieät Nam, töø khi ñoùn nhaän Tin Möøng vaøo naêm 1533, vaø nhaát laø töø khi boå nhieäm caùc Giaùm Muïc ñaàu tieân vaøo naêm 1659, ñaõ traûi qua con ñöôøng ñaày Thaùnh Giaù. Qua nhöõng thaêng traàm cuûa lòch söû, gioáng nhö ngöôøi Do Thaùi trong thôøi löu ñaøy, caùc tín höõu Coâng Giaùo Vieät Nam hieåu raèng chæ coù Lôøi Chuùa toàn taïi vaø khoâng bao giôø laøm cho thaát voïng. Lôøi Chuùa, thaám nhieãm kinh nguyeän, chaëng Ñaøng Thaùnh Giaù vaø Kinh Truyeàn Tin, caùc maàu nhieäm Maân Coâi, caùc thaùnh ca vaø baøi haùt veà ñeà taøi Kinh Thaùnh, caùc baøi hoïc giaùo lyù, loøng suøng moä bình daân, caùc nghi leã aù phuïng vuï, nhöõng buoåi caàu nguyeän ban toái trong gia ñình, söï laéng nghe vaø chia seû Lôøi Chuùa laø moät lectio divina thöïc söï... vaø ñaõ trôû thaønh nguoàn an uûi vaø söùc maïnh mang laïi söï cöông quyeát cho moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, vaø ñoàng thôøi laø ñieåm hoäi tuï giuùp hoï khaùm phaù töông lai”. “Chaéc chaén, ñoái vôùi caùc tín höõu Kitoâ, ngoaøi nhöõng baát haïnh do chieán tranh gaây ra, coøn coù nhieàu baát haïnh khaùc döõ daèn hôn, do caùc cuoäc baùch haïi. Trong nhöõng hoaøn caûnh ñoù, chính Lôøi Chuùa an uûi vaø naâng ñôõ Daân Chuùa. Hoï ñeán vôùi Lôøi Chuùa qua caùc baøi giaûng, caùc nghi thöùc aù phuïng vuï vaø nhöõng saùng taùc vaên chöông

17

baèng Vieät ngöõ. Trong caùc cuoäc baùch haïi, chính Lôøi Chuùa, döôùi hình thöùc cuï theå cuûa Ñaøng Thaùnh Giaù, Kinh Truyeàn Tin, vaø Kinh Maân Coâi, laø baûn toùm löôïc Phuùc AÂm, mang laïi söùc maïnh cho caùc vò töû ñaïo ñeå kieân trì trong ñöùc tin cuûa hoï”. 2. “Lôøi Chuùa giuùp khaùm phaù chaân dung ñích thöïc cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, hieän thaân tình yeâu cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, qua maàu nhieäm Thaäp Giaù. Do kinh nghieäm ñau thöông maø Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Kitoâ taïi Vieät Nam caûm nghieäm, maàu nhieäm Thaùnh Giaù khoâng nhöõng trôû neân gaàn guõi vôùi ñôøi soáng thöôøng nhaät, nhöng coøn laø nhaân toá thieát yeáu qui tuï daân Chuùa. Voán thöøa höôûng neàn vaên hoùa ngaøn naêm veà vieäc “toân kính toå tieân” bieåu loä loøng hieáu thaûo cuûa daân toäc chuùng toâi, caùc tín höõu Coâng Giaùo, ñeå cöû haønh leã gioã cuûa ngöôøi thaân trong gia ñình, thöôøng laáy höùng töø Böõa Tieäc Ly, töø cuoäc Thöông Khoù, söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Chuùa Gieâsu, göông cuûa Chuùa ñaùnh ñoäng saâu xa taâm hoàn ngöôøi Vieät Nam. Caùc trình thuaät veà nhöõng thöû thaùch maø caùc Toå Phuï vaø Ngoân Söù, ñaëc bieät laø oâng thaùnh Gioùp trong Cöïu Öôùc, vaø cuûa Ñöùc Meï Maria, thaùnh Giuse vaø caùc thaùnh Toâng Ñoà trong Taân Öôùc ñaõ chòu ñöïng, tieáp tuïc naâng ñôõ ñöùc tin cuûa caùc tín höõu Coâng Giaùo. 3. Lôøi Chuùa, sinh ñoäng trong doøng lòch söû Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Kitoâ taïi Vieät Nam, ñaõ trôû thaønh nguoàn hy voïng cho caùc tín höõu bò baùch haïi. Kinh nghieäm cuûa caùc vò Töû Ñaïo vaø caùc theá heä caùc vò chuû chaên, tu só vaø giaùo daân, laø moät baèng chöùng huøng hoàn. Ñeå dieãn taû chaân lyù ñoù, ÑTC Beâneâñitoâ XVI, trong thoâng ñieäp Spe Salvi, ñaõ trích daãn ñích danh hai ngöôøi Vieät Nam, ñoù laø thaùnh Phaoloâ Leâ Baûo Tònh, vaø ÑHY raát ñaùng thöông meán Phanxicoâ Xavie Nguyeãn Vaên Thuaän”

VAI TROØ CUÛA LÔØI CHUÙA

SÖÏ NAÂNG ÑÔÕ CUÛA LÔØI CHUÙA cho caùc tín höõu Coâng Giaùo taïi Vieät Nam,

giöõa caùc côn thöû thaùch, baùch haïi

ÑC Giuse Nguyeãn Chí Linh trình baøy taïi THÑGMTG

“ T höù saùu ngaøy 10.10.2008 vöøa qua, ngöôøi anh em cuûa con, Ñöùc Cha Giuse Voõ Ñöùc Minh, ñaõ trình baøy sô

löôïc veà lòch söû truyeàn giaùo cuûa daân toäc chuùng con. Con xin tieáp noái phuùc trình cuûa Ñöùc Cha Minh vaø noùi veà soá 28 trong taøi lieäu laøm vieäc, baøn veà vai troø naâng ñôõ cuûa Lôøi Chuùa trong lòch söû Giaùo Hoäi, ñeå moâ taû veà vai troø naøy trong ñôøi soáng Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam”. 1. “Tin Möøng ñaõ ñöôïc coâng boá laàn ñaàu tieân treân ñaát nöôùc chuùng con hoài ñaàu theá kyû XVI trong boái caûnh ñau thöông cuûa cuoäc noäi chieán giöõa hai vöông quoác anh em trôû thaønh thuø nghòch. Nhöng laï luøng thay chính nhôø söï truøng hôïp aáy, Tin Möøng ñaõ trôû thaønh moät an uûi lôùn cho caùc tín höõu ñaàu tieân ñöôïc röûa toäi vaø töø ñoù khoâng bao giôø ngöøng trôû thaønh söï naâng ñôõ tinh thaàn vaø luaân lyù, nguyeân lyù phong phuù hoùa Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam, moät trong nhöõng Giaùo Hoäi bò thöû thaùch naëng neà nhaát vì caùc cuoäc baùch haïi ñaãm maùu vaø lieân tuïc. Bò ñaåy vaøo trong moät lòch söû deät baèng haän thuø, chieán tranh yù thöùc heä vaø nhöõng haïn cheá kyø thò, caùc tín höõu Coâng Giaùo chuùng con ngaøy caøng xaùc tín raèng chæ coù Lôøi Chuùa môùi coù theå giöõ chuùng con ôû

19

laïi trong tình thöông, trong an vui, hieäp thoâng vaø bao dung”. 2. “Con cuõng ñau loøng maø thöa vôùi ÑTC vaø caùc Nghò Phuï raèng cho ñeán nay Vieät Nam chieám haøng ñaàu veà caùc vuï phaù thai. Nhöng ñieàu ñaùng noùi laø thaûm traïng naøy ñaõ khôi leân nôi caùc tín höõu Coâng Giaùo phong traøo “beânh vöïc söï soáng”: hoï ñi tìm caùc baøo thai bò phaù trong caùc nhaø thöông, röûa toäi cho caùc baøo thai aáy neáu coøn soáng thoi thoùp, vaø thaønh laäp caùc nghóa trang ñeå an taùng. Ban ñaàu, haønh ñoäng naøy bò chính quyeàn vaø caùc vò laõnh ñaïo nhaø thöông coi laø toäi aùc, khieán cho caùc tín höõu Coâng Giaùo phaûi haønh ñoäng bí maät. Nhöng nay, tuy nhaø chöùc traùch chöa cho pheùp, nhöng hoï ñeå cho laøm. Vaøi nhaø laøm ñieän aûnh ñaõ quay thaønh nhöõng phim taøi lieäu vaø caùc kyù giaû ca ngôïi vieäc laøm aáy cuûa caùc tín höõu Coâng Giaùo treân caùc cô quan truyeàn thoâng. Taïi sao coù söï tieán boä nhö vaäy? Thöa vì ngöôøi ta nhaän roõ hôn chöùng taù cuûa caùc tín höõu Coâng Giaùo, nhöõng ngöôøi soáng Lôøi Chuùa, vaø döôùi aùnh saùng cuûa Lôøi aáy, hoï toân troïng söï soáng. Con muoán laäp laïi ôû ñaây xaùc tín maø Hieán Cheá Vui Möøng vaø Hy Voïng ñaõ noùi ñeán trong soá 44: “Giaùo Hoäi nhìn nhaän raèng, töø söï choáng ñoái cuûa caùc ñoái thuû vaø nhöõng ngöôøi baùch haïi, Giaùo Hoäi ruùt ra ñöôïc nhöõng lôïi ích lôùn lao vaø Giaùo Hoäi coù theå tieáp tuïc laøm nhö vaäy”. 3. “Moät daáu hieäu khaùc ñaùng ñöôïc neâu leân ñeå chöùng toû Lôøi Chuùa tieáp tuïc naâng ñôõ Giaùo Hoäi taïi VIeät Nam, ñoù laø cuoäc trôû laïi cuûa haøng ngaøn ngöôøi daân toäc thieåu soá ít laâu sau leã toân phong hieån thaùnh cho 117 vò töû ñaïo Vieät Nam hoài naêm 1988. Ñieàu laï luøng laø nhöõng ngöôøi thöôïng aáy cho bieát ñaõ nghe Ñaøi Phaùt Thanh cuûa Tin Laønh töø Manila - Phi Luaät Taân, nhöng hoï trôû laïi Coâng Giaùo taïi Vieät Nam. Nhö theá, ngöôøi Tin Laønh gieo haït vaø

SÖÏ NAÂNG ÑÔÕ CUÛA LÔØI CHUÙA

20 HIEÄP THOÂNG

ngöôøi Coâng Giaùo gaët haùi. Lôøi Chuùa vang doäi raát xa, ñi tôùi tai hoï, vaø trôû thaønh nguoàn hy voïng cho nhöõng ngöôøi soáng heûo laùnh treân caùc mieàn röøng nuùi, thieáu thoán moïi söï vaø khoâng coù töông lai”. 4. “Ñeå keát luaän, trong tö caùch laø ngöôøi Coâng Giaùo taïi Vieät Nam, con muoán laäp laïi xaùc tín raèng trong caùc côn baùch haïi, hoàng aân lôùn nhaát cuûa chuùng con laø loøng trung thaønh vôùi Lôøi Chuùa”

Caùc Hoàng Y, Giaùm Muïc vaø caùc Nghò Phuï töø khaép nôi veà ñoàng teá vaø tham döï Thaùnh Leã beá maïc THÑGMTG ngaøy 26.10.1008

AÛnh L’Osservatore Romano/Getty Images

BAØI CHIA SEÛ

CUÛA ÑÖÙC CHA GIUSE VOÕ ÑÖÙC MINH, TRONG PHUÏNG VUÏ GIÔØ KINH

THÖÙ BA NGAØY 7.10.2008, TAÏI THÖÔÏNG HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC

THEÁ GIÔÙI T haùnh vònh 118 maø chuùng ta vöøa caàu nguyeän

giaûi thích cho chuùng ta yù nghóa cuûa Lôøi Chuùa ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa ngöôøi tín höõu vaø

ñoàng thôøi neâu leân thaùi ñoä cuûa ngöôøi tín höõu tröôùc Lôøi Chuùa.

1. YÙ nghóa cuûa Lôøi Chuùa ñoái vôùi cuoäc soáng Caâu 103 noùi Lôøi Chuùa ngoït ngaøo hôn maät ong trong

mieäng. Theo hình aûnh naøy, Lôøi Chuùa laø löông thöïc nuoâi döôõng thaân xaùc vaø mang laïi höông vò ngoït ngaøo.

Caùc caâu 97 vaø 98 trình baøy Lôøi Chuùa treân heát nhö laø luaät vaø nhöõng huaán leänh ñeå chæ daãn ñöôøng loái phaûi theo. Nhôø trung thaønh böôùc theo ñöôøng loái cuûa Ngöôøi maø ta trôû neân khoân ngoan hôn ñòch thuû, hôn nhöõng baäc laõo thaønh, vaø hôn caû caùc baäc thaày daïy. Trong yù nghóa naøy, Giaùo Hoäi tuyeân xöng raèng Lôøi Chuùa laø aùnh saùng cuoäc ñôøi soi daãn böôùc ta ñi. Ñaëc tính cuûa Lôøi Chuùa nhö laø luaät vaø huaán leänh chaéc chaén gaëp phaûi moät khoù khaên lôùn tröôùc söï nhaïy caûm quaù ñaùng veà quyeàn töï do vaø quyeàn töï quyeát cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, thôøi ñaïi maø muoán töï mình quyeát ñònh taát caû vaø do ñoù töø khöôùc moïi hình thöùc luaät leä. Thöïc traïng naøy chaéc chaén laø moät thaùch ñoá cho coâng cuoäc

22 HIEÄP THOÂNG

truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi khi giôùi thieäu Lôøi Chuùa nhö laø aùnh saùng vaø söï soáng sung maõn.

2. Thaùi ñoä cuûa ngöôøi tín höõu tröôùc Lôøi Chuùa Thaùnh vònh 118 coøn neâu leân cho chuùng ta thaùi ñoä caàn

thieát ñeå coù theå tìm thaáy nôi Lôøi Chuùa aùnh saùng vaø söï soáng sung maõn.

Ñeå hieåu ñöôïc, caàn phaûi yeâu meán. Vì vaäy, thaùi ñoä ñaàu tieân caàn phaûi hun ñuùc (khôi daäy) vaø giöõ luoân luoân soáng ñoäng trong taâm hoàn, laø loøng yeâu meán Lôøi Chuùa, khao khaùt vaø quyù chuoäng Lôøi Chuùa. Thaùi ñoä noäi taâm naøy ñöôïc caâu 97 cuûa Thaùnh vònh 118 taùn döông: “Luaät phaùp Ngaøi, laïy Chuùa, con yeâu chuoäng döôøng bao”. Taâm tình aáy cuõng coù theå ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng lôøi cuûa ngoân söù Gieâreâmia: “Gaëp ñöôïc Lôøi Chuùa, con ñaõ nuoát vaøo, lôøi Ngaøi laøm cho con hoan hyû, laøm vui thoaû loøng con” (Gr 15,16).

Loøng yeâu meán cuõng ñöôïc theå hieän nhö söï tìm kieám. Vì theá, thaùi ñoä thöù hai laø vieäc suy nieäm: “Suoát ngaøy con cöù suy ñi gaãm laïi... vì con thöôøng gaãm suy thaùnh yù”. Suy nieäm ñeå hieåu; hieåu ñeå noi theo. Trong tieán trình naøy, laéng nghe Lôøi Chuùa bieán ñoåi con ngöôøi töø beân trong vaø laøm cho trôû neân gioáng Chuùa.

Thaùi ñoä thöù ba ñoái vôùi Lôøi Chuùa ñöôïc giaûi thích trong caâu 101: “Moïi neûo ñöôøng taø, chaân con chaúng böôùc, coát laøm sao giöõ ñöôïc lôøi Ngaøi”. Laéng nghe Lôøi Chuùa ñoøi buoäc phaûi noã löïc choáng traû vaø chieán ñaáu choáng laïi söï döõ ñeå khoâng bò leäch khoûi loái maø Lôøi Chuùa ñaõ soi daãn.

23

3. Ñöùc Meï laø maãu göông cuûa vieäc laéng nghe Lôøi Chuùa Leã Ñöùc Meï Maân Coâi maø Giaùo Hoäi möøng kính hoâm nay

giôùi thieäu cho chuùng ta Ñöùc Meï nhö maãu göông tuyeät haûo. Meï ñaày ôn phöôùc bôûi vì Meï ñaõ “laéng nghe Lôøi Chuùa vaø ñem ra thöïc haønh”, vaø Meï haèng “ghi nhôù taát caû nhöõng söï vieäc ñoù vaø suy nieäm trong loøng”. Chính nhôø thaùi ñoä aáy maø Ñöùc Meï ñaõ trôû neân coâng cuï l yù töôûng Chuùa duøng ñeå thöïc hieän coâng trình cöùu ñoä theá giôùi cuûa Ngaøi

BAØI CHIA SEÛ CUÛA ÑÖÙC CHA GIUSE VOÕ ÑÖÙC MINH

SÖÙ ÑIEÄP

CUÛA CAÙC NGHÒ PHUÏ THÖÔÏNG HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC

THEÁ GIÔÙI LAÀN THÖÙ XII

Baûn dòch cuûa LM Aug. Nguyeãn Vaên Trinh

K ính göûi Daân Thieân Chuùa, “Nguyeän xin Thieân Chuùa laø Cha, vaø nguyeän xin Chuùa Gieâsu Kitoâ ban cho anh

em ôn bình an vaø loøng meán cuøng vôùi loøng tin. Xin Thieân Chuùa ban aân suûng cho taát caû ai yeâu meán Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta, baèng moät tình yeâu baát dieät” (Ep 6,23-24). Thaùnh Phaoloâ ñaõ duøng lôøi chaøo noàng nhieät vaø tha thieát ñeå keát thuùc laù thö ngaøi gôûi cho caùc tín höõu thaønh EÂpheâsoâ. Cuõng vôùi nhöõng lôøi naøy, caùc nghò phuï ñang hoïp taïi Roâma kyø thöù XII cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi, döôùi söï daãn daét cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñitoâ XVI, khai môû söù ñieäp kính gôûi ñeán nhöõng ai ôû khaép nôi trong moïi mieàn theá giôùi, ñang böôùc theo Ñöùc Kitoâ nhö moân ñeä vaø luoân yeâu meán Ngöôøi vôùi moät tình yeâu beàn vöõng.

Chuùng toâi laïi ñeà nghò vôùi anh chò em tieáng noùi vaø aùnh saùng cuûa Lôøi Chuùa, khi laäp laïi lôøi keâu goïi: “Thaät vaäy, lôøi ñoù ôû raát gaàn anh em, ngay trong mieäng, trong loøng anh em, ñeå anh em ñem ra thöïc haønh” (Ñnl 30,14). Chính Thieân Chuùa noùi vôùi töøng ngöôøi chuùng ta: “Hôõi con ngöôøi, taát caû nhöõng lôøi

25

Ta phaùn vôùi ngöôi, haõy ghi loøng taïc daï vaø nghe cho toû” (Ed 3,10). Chuùng toâi môøi goïi moïi ngöôøi moät cuoäc haønh trình tinh thaàn böôùc theo 4 giai ñoaïn, töø söï vónh cöûu vaø voâ taän cuûa Thieân Chuùa seõ daãn tôùi töøng maùi aám vaø theo doïc caùc con ñöôøng phoá cuûa chuùng ta.

I. TIEÁNG NOÙI CUÛA LÔØI: MAÏC KHAÛI 1. “Ñöùc Chuùa phaùn vôùi anh em töø trong ñaùm löûa: anh

em nghe thaáy tieáng noùi, nhöng khoâng thaáy hình boùng naøo, chæ coù tieáng thoâi” (Ñnl 4,12). OÂng Moâseâ laø ngöôøi ñang noùi, gôïi leân kinh nghieäm cuûa daân Israel ñaõ soáng trong söï quaïnh hiu cuûa sa maïc Sinai. Nôi ñoù, Ñöùc Chuùa khoâng xuaát hieän nhö moät hình aûnh, moät hình boùng hay moät hình töôïng gioáng nhö con boø vaøng, nhöng nhö “tieáng noùi cuûa lôøi”. Moät tieáng noùi ñaõ böôùc vaøo khôûi ñieåm cuûa saùng taïo, khi phaù tan söï yeân laëng cuûa hö voâ: “Luùc khôûi ñaàu... Thieân Chuùa phaùn: “Phaûi coù aùnh saùng” Lieàn coù aùnh saùng... Luùc khôûi ñaàu ñaõ coù Ngoâi Lôøi... vaø Ngoâi Lôøi laø Thieân Chuùa... Nhôø Ngoâi Lôøi, vaïn vaät ñöôïc taïo thaønh, vaø khoâng coù Ngöôøi, thì chaúng coù gì ñöôïc taïo thaønh” (St 1,1.3; Ga 1,1.3).

Saùng taïo khoâng xuaát phaùt töø moät traän chieán giöõa caùc thaàn linh, nhö huyeàn thoaïi coå vuøng Löôõng Haø ñaõ daïy - nhöng töø moät Lôøi ñaõ chieán thaéng hö voâ vaø söï höõu ñaõ ñöôïc saùng taïo. Taùc giaû Thaùnh Vònh ñaõ ca haùt leân: “Moät lôøi Chuùa phaùn laøm ra chín taàng trôøi, moät hôi Chuùa thôû taïo thaønh muoân tinh tuù... Vì Ngöôøi ñaõ phaùn, vaø muoân loaøi xuaát hieän, Ngöôøi ra leänh truyeàn, taát caû ñöôïc döïng neân” (Tv 33.6.9). Thaùnh Phaoloâ cuõng ñaõ laäp laïi: “Ñaáng laøm cho keû cheát ñöôïc soáng vaø khieán nhöõng gì khoâng coù hoùa coù” (Rm 4,17). Nhö theá, chuùng ta coù ñöôïc maïc

SÖÙ ÑIEÄP CUÛA CAÙC NGHÒ PHUÏ THÑGMTG LAÀN THÖÙ XII

26 HIEÄP THOÂNG

khaûi ñaàu tieân mang tính “vuõ truï” ñaõ trình baøy saùng taïo nhö moät quyeån saùch môû ra cho toaøn theå nhaân loaïi, trong maïc khaûi naøy, nhaân loaïi coù theå ñoïc ñöôïc söù ñieäp cuûa Ñaáng Saùng Taïo: “Trôøi xanh töôøng thuaät vinh quang Thieân Chuùa, khoâng trung loan baùo vieäc tay Ngöôøi laøm. Ngaøy qua maùch baûo cho ngaøy tôùi, ñeâm naøy keå laïi vôùi ñeâm kia. Chaúng moät lôøi moät leõ, chaúng nghe thaáy aâm thanh, maø tieáng vang ñaõ doäi khaép hoaøn caàu vaø thoâng ñieäp loan ñi tôùi chaân trôøi goùc bieån” (Tv 19,2-5).

2. Lôøi Thieân Chuùa cuõng hieän dieän ngay khôûi ñieåm lòch söû nhaân loaïi. Ngöôøi ñaøn oâng vaø ngöôøi ñaøn baø laø “hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa” (St 1,27) qua söï kieän naøy, hoï mang nôi mình daáu veát thaàn linh, neân coù theå ñoái thoaïi vôùi Ñaáng Saùng Taïo cuûa mình hay coù theå xa laùnh Ngaøi, chaïy theo toäi loãi vaø xua ñuoåi Ngaøi. Lôøi cuûa Thieân Chuùa mang tính cöùu ñoä vaø phaùn xeùt, böôùc vaøo bi kòch cuûa lòch söû chaèng chòt nhöõng haønh ñoäng vaø bieán coá: “Ta ñaõ thaáy roõ caûnh khoå cöïc cuûa daân Ta beân Ai Caäp, Ta ñaõ nghe tieáng chuùng keâu than... Phaûi, Ta bieát caùc noãi khoå ñau cuûa chuùng. Ta xuoáng giaûi thoaùt chuùng khoûi tay ngöôøi Ai Caäp vaø ñöa chuùng töø ñaát aáy leân moät mieàn ñaát toát töôi, roäng lôùn” (Xh 3,7-8). Nhö theá, Thieân Chuùa hieän dieän trong caùc bieán coá cuûa con ngöôøi, vaø qua haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa lòch söû, caùc bieán coá naøy ñöôïc ñöa vaøo keá hoaïch cöùu ñoä cao vôøi, ñeå “moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø nhaän bieát chaân lyù” (1Tm 2,4).

3. Lôøi Chuùa ñaày quyeàn naêng, ñaày söùc saùng taïo vaø cöùu ñoä hieän dieän ngay khôûi ñaàu cuûa höõu theå vaø lòch söû, cuûa saùng taïo vaø cuûa cöùu ñoä. Thieân Chuùa ñeán gaïêp con ngöôøi khi tuyeân boá: “Ta ñaõ phaùn laø Ta laøm”(Ed 37,14). Nhöng coøn moät giai ñoaïn

27

maø Lôøi Chuùa phaûi vöôït qua: ñoù laø giai ñoaïn Lôøi ñöôïc ghi cheùp laïi, trong Grapheù hay Graphaùi, caùc Saùch Thaùnh nhö Taân Öôùc ñaõ goïi nhö theá. OÂng Moâseâ ñaõ böôùc xuoáng töø ñænh nuùi Sinai, “tay caàm hai taám bia Chöùng Öôùc; nhöõng bia aáy coù vieát caû hai maët, maët tröôùc cuõng nhö maët sau. Nhöõng bia aáy laø do Thieân Chuùa laøm ra, chöõ laø chöõ cuûa Thieân Chuùa, khaéc treân caùc bia” (Xh 32,15-16). Vaø oâng ra leänh cho daân Israel phaûi gìn giöõ vaø cheùp laïi “caùc baûn Chöùng Öôùc”: “Anh em haõy vieát treân caùc taûng ñaù moïi lôøi cuûa Luaät naøy: haõy khaéc roõ raøng” (Ñnl 27,8).

Caùc Saùch Thaùnh laø “Chöùng Öôùc” cuûa Lôøi Thieân Chuùa, döôùi hình thöùc chöõ vieát; ñoù laø kyù öùc mang tính quy thö, lòch söû vaø vaên chöông, xaùc nhaän bieán coá maïc khaûi mang tính saùng taïo vaø cöùu ñoä. Lôøi Thieân Chuùa ñi tröôùc vaø vöôït quaù quyeån Thaùnh Kinh “ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng” vaø chöùa ñöïng Lôøi quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa (x. 2Tm 3,16). Vì lyù do ñoù, troïng taâm nieàm tin cuûa chuùng ta khoâng quy veà quyeån saùch, nhöng veà moät lòch söû cöùu ñoä vaø, nhö seõ ñöôïc thaáy, qui veà moät con ngöôøi laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ngoâi Lôøi ñaõ hoùa thaønh xaùc theå, ñaõ trôû thaønh con ngöôøi vaø lòch söû. Vì chieàu kích Lôøi Chuùa thaät bao quaùt vaø vöôït quaù saùch Thaùnh Kinh, vì theá caàn coù söï hieän dieän thöôøng tröïc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå daãn ngöôøi ñoïc Thaùnh Kinh ñeán “söï thaät toaøn veïn”(Ga 16,13). Truyeàn thoáng vó ñaïi nhaán maïnh, huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh giaûi thích roõ raøng veà söï hieän dieän ñaày hieäu naêng cuûa “Thaùnh Thaàn chaân lyù” trong Hoäi Thaùnh, laø ngöôøi coù traùch nhieäm baûo quaûn caùc Saùch Thaùnh, ñeå giuùp hieåu, giaûi thích, hieäp thoâng vaø laøm chöùng cho Lôøi Chuùa. Chính Thaùnh Phaoloâ, khi rao giaûng baûn tuyeân tín ñaàu tieân cuûa


28 HIEÄP THOÂNG

Kitoâ Giaùo, xaùc nhaän raèng ngaøi “löu truyeàn” ñieàu maø chính ngaøi ñaõ “laõnh nhaän” töø truyeàn thoáng (1Cr 15,3-5).

II. GÖÔNG MAËT CUÛA LÔØI: ÑÖÙC GIEÂSU KITOÂ 4. Trong nguyeân ngöõ Hy Laïp, coù ba töø caên baûn: LOGOÙS

SARX EGHEÙNETO, “Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân ngöôøi phaøm”. Nhöõng thuaät ngöõ naøy ñöôïc Tieàn ñeà Phuùc AÂm thaùnh Gioan trình baøy (1,14) khoâng nhöõng nhö toät ñænh cuûa moät lôøi thi vò, mang tính thaàn hoïc, nhöng coøn laø troïng taâm cuûa nieàm tin Kitoâ giaùo. Ngoâi Lôøi thaàn linh, vónh cöûu böôùc vaøo khoâng gian vaø thôøi gian, mang moät göông maët vaø ñoùn nhaän moät caên tính nhaân loaïi, ñeán ñoä con ngöôøi coù theå tieáp caän thaät gaàn guõi, khi yeâu caàu, nhö nhoùm ngöôøi Hy Laïp coù maët taïi Gieârusalem: “Chuùng toâi muoán ñöôïc gaëp oâng Gieâsu” (Ga 12,20-21). Nhöõng lôøi noùi cuûa ngöôøi aån maët thöïc söï chöa bieåu loä troïn veïn cuoäc gaëp gôõ, nhö oâng Gioùp nhaán maïnh vaøo luùc cuoái cuoäc tìm kieám khaéc khoaûi cuûa oâng: “Tröôùc kia, con chæ ñöôïc bieát veà Ngaøi nhôø ngöôøi ta noùi laïi, nhöng giôø ñaây, chính maét con ñaõ thaáy Ngaøi” (G 42,5).

Ñöùc Kitoâ laø “Ngoâi Lôøi vaãn ôû vôùi Thieân Chuùa vaø Ngoâi Lôøi laø Thieân Chuùa”, Ngöôøi laø “hình aûnh Thieân Chuùa voâ hình, laø tröôûng töû sinh ra tröôùc moïi loaøi thoï taïo” (Cl 1,15); nhöng Ngöôøi cuõng laø Ñöùc Gieâsu thaønh Nazareth töøng raûo böôùc treân caùc neûo ñöôøng cuûa moät tænh lò beân rìa ñeá quoác La Maõ; Ngöôøi söû duïng tieáng noùi ñòa phöông mang ñaày neùt ñaëc thuø vaø vaên hoùa cuûa daân Do Thaùi. Con ngöôøi thaät cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ moûng manh vaø deã cheát; Ngöôøi coù lòch söû vaø nhaân tính, nhöng coù caû vinh quang, thieân tính vaø maàu nhieäm: Chính Ngöôøi maïc khaûi Thieân Chuùa cho chuùng ta, Ñaáng chöa ai trong chuùng ta ñaõ thaáy

29

(x.Ga 1,18). Ngöôøi laø Con Thieân Chuùa, ngay caû khi ñöôïc ñaët trong moà nhö moät thi haøi, vaø söï phuïc sinh laø söï xaùc nhaän ñieàu naøy moät caùch soáng ñoäng vaø ñaày hieäu naêng.

5. Thaùnh truyeàn Kitoâ Giaùo thöôøng ñaët song song Lôøi nhaäp theå cuûa Thieân Chuùa vôùi Lôøi ñaõ ñöôïc ghi cheùp laïi. Ñieàu naøy ñaõ xuaát hieän ngay trong baûn Kinh Tin Kính khi chuùng ta tuyeân xöng, Con Thieân Chuùa “bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn, maø Ngöôøi xuoáng thai, sinh bôûi baø Maria ñoàng trinh” vaø khi chuùng ta cuõng tuyeân xöng nieàm tin vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn, “Ñaáng ñaõ duøng caùc tieân tri maø phaùn daïy”. Coâng Ñoàng Vaticanoâ II laáy laïi truyeàn thoáng coå xöa naøy, theo ñoù, “thaân xaùc cuûa Chuùa Con laø chính Thaùnh Kinh ñöôïc löu truyeàn laïi cho chuùng ta” nhö Thaùnh Ambroâsioâ khaúng ñònh (In Lucam VI,33) - vaø tuyeân boá roõ raøng: “Vì lôøi noùi cuûa Chuùa dieãn taû qua ngoân ngöõ nhaân loaïi, ñöôïc ñoàng hoùa vôùi tieáng noùi loaøi ngöôøi, cuõng nhö khi xöa Lôøi Noùi cuûa Chuùa Cha Haèng Höõu ñaõ trôû neân gioáng loaøi ngöôøi, sau khi nhaän laáy söï yeáu ñuoái cuûa xaùc thòt” (DV 13).

Trong thöïc teá, Thaùnh Kinh cuõng laø “xaùc theå”, “chöõ vieát”; Thaùnh Kinh bieåu loä qua caùc ngoân ngöõ ñaëc thuø, trong nhöõng hình thöùc vaên chöông vaø lòch söû, trong nhöõng quan nieäm gaén chaët vaøo moät neàn vaên hoùa coå xöa; Thaùnh Kinh gìn giöõ kyù öùc caùc bieán coá thöôøng laø bi ñaùt, caùc trang saùch vaáy ñaày maùu vaø baïo löïc; trong noäi taïi cuûa saùch vang ñaày tieáng cöôøi cuûa nhaân loaïi, nhöng cuõng chaûy ñaày nöôùc maét, traøn ñaày nhöõng lôøi caàu khaån cuûa nhöõng keû baát haïnh cuõng nhö nieàm vui cuûa caùc tình nhaân. Vì chieàu kích “xaùc theå” naøy, Thaùnh Kinh ñoøi hoûi phaûi coù


30 HIEÄP THOÂNG

moät söï phaân tích lòch söû vaø vaên chöông, ñöôïc thöïc hieän qua caùc phöông phaùp vaø tieáp caän mang ñeán cho khoa chuù giaûi Thaùnh Kinh. Moãi ñoâïc giaû, duø laø ngöôøi ñôn sô nhaát, cuõng phaûi coù moät kieán thöùc töông ñoái veà baûn vaên Saùch Thaùnh, phaûi thaáy roõ raèng Lôøi ñaõ maëc laáy nhöõng lôøi cuï theå ñeå löu truyeàn vaø thích öùng haàu con ngöôøi coù theå laéng nghe vaø thaáu hieåu.

Ñaây laø moät traùch nhieäm caàn thieát: neáu loaïi boû, ngöôøi ta coù theå rôi vaøo chuû thuyeát Cô Yeáu (Fundamentalismus), phuû nhaän söï nhaäp theå cuûa Lôøi Chuùa trong lòch söû vaø khoâng coâng nhaän Lôøi naøy töï bieåu loä trong Thaùnh Kinh qua moät ngoân ngöõ nhaân loaïi, caàn ñöôïc giaûi maõ, hoïc hoûi vaø hieåu thaáu ñaùo vaø khoâng bieát raèng söï linh höùng cuûa Thieân Chuùa khoâng xoùa ñi caên tính lòch söû vaø tính chaát caù bieät cuûa taùc giaû nhaân loaïi. Nhöng Thaùnh Kinh vaãn laø Lôøi thaàn linh vaø vónh cöûu, vì theá ñoøi buoäc phaûi coù moät söï hieåu bieát khaùc bieät, ñöôïc Thaùnh Thaàn trao ban, Ñaáng cho thaáy chieàu kích sieâu vieät cuûa Lôøi Chuùa, hieän

“Lôøi Chuùa Trong Ñôøi Soáng Vaø Söù Vuï Cuûa Giaùo Hoäi” AÛnh L’Osservatore Romano/Getty Images

31

dieän trong ngoân ngöõ loaøi ngöôøi. 6. ÔÛ ñaây “söï löu truyeàn soáng ñoäng cuûa toaøn Giaùo

Hoäi” (DV 12) vaø ñöùc tin caàn thieát ñeå coù theå hieåu ñöôïc Saùch Thaùnh trong yù nghóa duy nhaát vaø troïn veïn. Neáu nhö chuùng ta döøng laïi ôû maët chöõ, Thaùnh Kinh seõ chæ laø taøi lieäu trang troïng cuûa quaù khöù, moät chöùng cöù quyù giaù veà maët ñaïo ñöùc vaø vaên hoùa. Neáu nhö loaïi boû maàu nhieäm Nhaäp Theå, ngöôøi ta coù theå rôi vaøo söï hieåu laàm cuûa chuû thuyeát Cô Yeáu hay laø chuû thuyeát duy linh hay taâm lyù mô hoà. Vieäc hieåu bieát veà chuù giaûi ñöông nhieân phaûi noái keát caùch taát yeáu giöõa truyeàn thoáng linh ñaïo vaø thaàn hoïc, ñeå khoâng gaây ñoå vôõ tính hieäp nhaát giöõa thieân tính vaø nhaân tính cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ vaø cuûa Thaùnh Kinh.

Trong söï hoøa hôïp ñöôïc tìm laïi naøy, göông maët cuûa Ñöùc Kitoâ toûa saùng vôùi taát caû söï raïng rôõ vaø giuùp chuùng ta khaùm phaù moät söï hieäp nhaát khaùc, saâu xa vaø maät thieát hôn cuûa Saùch Thaùnh; Saùch Thaùnh goàm 73 quyeån, nhöng naèm trong moät thö quy duy nhaát, trong moät cuoäc ñoái thoaïi duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi, trong moät yù ñònh cöùu ñoä duy nhaát. “Thuôû xöa, nhieàu laàn nhieàu caùch, Thieân Chuùa ñaõ phaùn daïy cha oâng chuùng ta qua caùc ngoân söù; nhöng vaøo thôøi sau heát naøy, Thieân Chuùa ñaõ phaùn daïy chuùng ta qua Thaùnh Töû” (Dt 1,1-2). Vôùi caùch thöùc naøy, Ñöùc Kitoâ soi roïi aùnh saùng cuûa Ngöôøi treân toaøn theå lòch söû cöùu ñoä töø quaù khöù vaø maïc khaûi lieân heä, yù nghóa vaø höôùng ñi cuûa lòch söû ñoù.

Ngöôøi laø daáu aán, laø “ALPHA vaø OMEGA”(Kh 1,8) cuûa moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø caùc thoï taïo cuûa Ngaøi trong thôøi gian vaø ñöôïc xaùc nhaän trong Thaùnh Kinh. Trong aùnh saùng


32 HIEÄP THOÂNG

cuûa daáu aán döùt khoaùt naøy, caùc lôøi noùi cuûa oâng Moâseâ vaø cuûa caùc ngoân söù, môùi coù theå ñoùn nhaän yù nghóa troïn veïn cuûa chuùng, nhö Ñöùc Gieâsu, vaøo moät buoåi chieàu muøa xuaân, khi ñi töø Gieâru-salem veà laøng Emmaus, chuyeän troø vôùi oâng Cleùophas vaø ngöôøi baïn cuûa oâng, vaø Ngöôøi ñaõ giaûi thích cho hoï, “nhöõng gì lieân quan ñeán Ngöôøi trong taát caû Saùch Thaùnh” (Lc 24,27).

Lôøi Chuùa ñöùng ôû trung taâm maïc khaûi; Lôøi Chuùa trôû thaønh moät göông maët, neân muïc ñích cuoái cuøng cuûa kieán thöùc Thaùnh Kinh, “khoâng phaûi laø moät quyeát ñònh luaân lyù hay moät tö töôûng vó ñaïi, nhöng laø cuoäc gaëp gôõ vôùi moät bieán coá, moät con ngöôøi, Ñaáng mang laïi cho cuoäc soáng moät chieàu kích môùi, nhôø ñoù ñònh höôùng cuûa cuoäc soáng môùi döùt khoaùt” (Deus caritas est, 1).

III. NHAØ CUÛA LÔØI: HOÄI THAÙNH Nhö ñöùc khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa trong Cöïu Öôùc xaây

nhaø cuûa mình vôùi baûy caây coät (x. Cn 9,1) trong thaønh phoá cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø, thì Lôøi cuûa Thieân Chuùa cuõng coù nhaø cuûa mình trong Taân Öôùc: ñoù laø Hoäi Thaùnh; Hoäi Thaùnh coù nguyeân maãu cuûa mình trong coäng ñoaøn tieân khôûi taïi Gieâru-salem, ñöôïc ñaët neàn taûng treân Thaùnh Pheâroâ vaø caùc Toâng Ñoà vaø ngaøy nay treân caùc giaùm muïc trong hieäp thoâng vôùi ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, tieáp tuïc laø ngöôøi baûo quaûn, rao truyeàn vaø chuù giaûi Lôøi Chuùa (x. LG 13). Thaùnh Luca, trong saùch Coâng Vuï Toâng Ñoà (2,42), cho thaáy cô caáu döïa treân boán coät lyù töôûng: “Caùc tín höõu chuyeân caàn nghe caùc Toâng Ñoà giaûng daïy, luoân luoân hieäp thoâng vôùi nhau, sieâng naêng tham döï leã beû baùnh, vaø caàu nguyeän khoâng ngöøng”.

7. Tröôùc tieân laø giaùo huaán caùc Toâng Ñoà, coù nghóa laø vieäc

33

rao giaûng Lôøi Chuùa. Thöïc vaäy, Thaùnh Phaoloâ daïy chuùng ta: “Coù ñöùc tin laø nhôø nghe giaûng, maø nghe giaûng laø nghe coâng boá lôøi Ñöùc Kitoâ” (Rm 10,17). Tieáng cuûa ngöôøi söù giaû vang leân töø Hoäi Thaùnh; vò söù giaû trình baøy cho moïi ngöôøi baøi giaûng tieân khôûi (Keùrygma), coù nghóa laø lôøi rao giaûng ñaàu tieân vaø cô baûn veà ñieàu maø chính Ñöùc Gieâsu cuõng ñaõ coâng boá luùc khôûi ñaàu söù vuï coâng khai cuûa Ngöôøi: “Thôøi kyø ñaõ maõn, vaø Trieàu Ñaïi Thieân Chuùa ñaõ ñeán gaàn: Anh em haõy saùm hoái vaø tin vaøo Tin Möøng” (Mc 1,15). Khi coâng boá caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, caùc Toâng Ñoà loan baùo vieäc khai môû vöông quoác cuûa Thieân Chuùa vaø söï can thieäp döùt khoaùt cuûa Ngaøi vaøo lòch söû con ngöôøi: “Vì döôùi gaàm trôøi naøy, khoâng coù moät danh naøo khaùc ñaõ ñöôïc ban cho nhaân loaïi, ñeå chuùng ta phaûi nhôø danh ñoù maø ñöôïc cöùu ñoä” (Cv 4,12). Ngöôøi Kitoâ höõu laøm chöùng cho nieàm hy voïng naøy “caùch hieàn hoøa vaø vôùi söï kính troïng cuøng vôùi löông taâm ngay thaúng”; hoï khoâng troán chaïy tröôùc nhöõng baõo taùp phæ baùng hay baùch haïi, vì yù thöùc “thaø chòu khoå vì laøm vieäc laønh, neáu ñoù laø yù cuûa Thieân Chuùa coøn hôn laø vì laøm ñieàu aùc”(1Pr 3,16-17).

Tieáp ñoù laø giaùo lyù ñöôïc daïy doã trong Giaùo Hoäi, ñeå giuùp Kitoâ höõu ñaøo saâu “maàu nhieäm Chuùa Kitoâ trong aùnh saùng caùc Saùch Thaùnh ñeå con ngöôøi troïn veïn ñöôïc thaám nhuaàn maàu nhieäm naøy”(ÑGH Gioan Phaoloâ II, Catechesi tradendae, 20). Ñænh cao cuûa vieäc rao giaûng naèm ôû baøi giaûng; ngaøy nay ñoái vôùi nhieàu Kitoâ höõu, baøi giaûng laø nôi chính yeáu cho vieäc gaëp gôõ vôùi Lôøi Chuùa. Trong hoaït ñoäng naøy, thöøa taùc vieân phaûi trôû thaønh moät ngoân söù. Thaät vaäy, vôùi moät ngoân töø chính xaùc, döùt khoaùt


34 HIEÄP THOÂNG

vaø cô baûn, thöøa taùc vieân vôùi thaåm quyeàn “coâng boá caùc coâng trình kyø dieäu cuûa Thieân Chuùa trong lòch söû cöùu ñoä” (SC 35), qua vieäc ñoïc roõ raøng vaø soáng ñoäng baûn vaên Thaùnh Kinh ñöôïc phuïng vuï ñeà nghò. Vaø ngaøi phaûi hieän thöïc hoùa caùc coâng trình naøy döïa theo thôøi gian vaø hoaøn caûnh cuûa caùc thính giaû vaø gaây trong hoï nhu caàu saùm hoái vaø daán thaân trong cuoäc soáng cuûa hoï: “Chuùng toâi phaûi laøm gì ?” (Cv 2,37).

Rao giaûng, giaùo lyù, baøi giaûng giaû thieát phaûi coù vieäc ñoïc vaø hieåu, giaûi thích vaø chuù giaûi: moät taùc ñoäng trong tinh thaàn vaø trong traùi tim. Nhö theá, trong vieäc rao giaûng, coù hai chuyeån ñoäng ñöôïc hình thaønh. Chuyeån ñoäng thöù nhaát trôû ngöôïc veà nguoàn caùc baûn vaên thaùnh, veà caùc bieán coá, caùc trình thuaät ghi nhaän lòch söû cöùu ñoä, ñeå coù theå hieåu ñöôïc chuùng trong yù nghóa vaø söù ñieäp. Chuyeån ñoäng thöù hai böôùc xuoáng vaøo hieän taïi, vaøo hieän sinh cuûa ngöôøi nghe vaø ngöôøi ñoïc, luoân luoân trong aùnh saùng Chuùa Kitoâ, nhö sôïi chæ ñoû soi saùng ñeå keát hôïp vôùi Saùch Thaùnh. Chuyeån ñoäng keùp naøy, chính Ñöùc Gieâsu cuõng ñaõ thöïc hieän - nhö chuùng ta ñaõ gôïi leân - treân con ñöôøng töø Gieârusalem veà Emmaus, khi böôùc theo hai moân ñeä cuûa Ngöôøi. Thaày phoù teá Philippheâ cuõng laøm nhö theá treân con ñöôøng töø Gieârusalem daãn ñeán Gaza, khi oâng baét chuyeän vôùi vieân chöùc trieàu ñình cuûa EÙthiopie: “Ngaøi coù hieåu ñieàu ngaøi ñoïc khoâng? ...maø laøm sao toâi hieåu ñöôïc, neáu khoâng coù ngöôøi daãn giaûi” (Cv 8,30-31). Muïc ñích laø söï gaëp gôõ troïn veïn vôùi Ñöùc Kitoâ trong Bí Tích. Ñoù laø coät thöù hai naâng ñôõ Hoäi Thaùnh, ngoâi nhaø cuûa Lôøi Chuùa.

8. Chuùng ta ñeán vôùi vieäc Beû Baùnh. Caâu chuyeän Emmaus (x. Lc 24,13-25) laïi laø moät maãu göông, ñöôïc dieãn ra haèng ngaøy

35

trong caùc thaùnh ñöôøng cuûa chuùng ta: baøi giaûng cuûa Ñöùc Gieâsu veà oâng Moâseâ vaø caùc ngoân söù ñöôïc tieáp noái baèng vieäc beû Baùnh Thaùnh Theå nôi baøn tieäc. Ñaây laø luùc ñoái thoaïi thaân maät cuûa Thieân Chuùa vôùi daân cuûa Ngaøi; ñoù laø haønh ñoäng cuûa Giao Öôùc môùi ñöôïc ñoùng aán trong maùu cuûa Ñöùc Kitoâ (x. Lc 22,20); ñoù laø coâng trình tuyeät ñænh cuûa Ngoâi Lôøi khi töï hieán mình thaønh löông thöïc; ñoù laø nguoàn goác vaø ñænh cao cuûa ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh.

Trình thuaät Phuùc AÂm veà Böõa Tieäc cuoái cuøng, töôûng nieäm hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ, trôû thaønh bieán coá vaø bí tích khi ñöôïc coâng boá trong vieäc cöû haønh Thaùnh Theå, khi khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn. Vì theá Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ tuyeân boá trong trong moät ñoaïn thaät suùc tích: “Giaùo Hoäi luoân toân kính Thaùnh Kinh nhö chính Thaân Theå Chuùa, nhaát laø trong Phuïng Vuï Thaùnh.

Lôøi Chuùa laø ‘ngoïn ñeøn soi cho con böôùc, laø aùnh saùng chæ ñöôøng con ñi’ (Tv 119, 105) AÛnh Getty Images


36 HIEÄP THOÂNG

Giaùo Hoäi khoâng ngöøng laáy Baùnh ban söï soáng töø baøn tieäc Lôøi Chuùa cuõng nhö töø baøn tieäc Mình Chuùa Kitoâ ñeå ban phaùt cho caùc tín höõu” (DV 21). Vì theá phaûi ñaët laïi vaøo trung taâm ñôøi soáng Kitoâ höõu “phuïng vuï Lôøi Chuùa vaø phuïng vuï Thaùnh Theå, noái keát nhau chaët cheõ ñeán ñoä trôû thaønh moät haønh ñoäng thôø phöôïng duy nhaát” (SC 56).

9. Coät truï thöù ba ngoâi nhaø tinh thaàn cuûa Hoäi Thaùnh, nhaø cuûa Lôøi Chuùa, ñöôïc taïo thaønh baèng caùc kinh nguyeän; kinh nguyeän naøy, theo nhö Thaùnh Phaoloâ nhaéc nhôù - bao goàm “nhöõng baøi Thaùnh Vònh, thaùnh thi vaø thaùnh ca, do Thaùnh Thaàn linh höùng”(Cl 3,16). Phuïng vuï caùc giôø kinh ñöông nhieân chieám vò trí soá moät vì laø lôøi kinh chính thöùc cuûa Hoäi Thaùnh, ñeå giöõ cho ngaøy thaùng vaø giôø giaác cuûa naêm Kitoâ Giaùo coù ñöôïc chu kyø cuûa mình, ñoàng thôøi doïn cho tín höõu löông thöïc thieâng lieâng haèng ngaøy, ñaëc bieät laø caùc Thaùnh Vònh. Ngoaøi phuïng vuï caùc giôø kinh vaø nhöõng vieäc cöû haønh Lôøi Chuùa trong coäng ñoaøn, truyeàn thoáng coøn ñöa vaøo thöïc haønh LECTIO DIVINA, vöøa ñoïc vöøa caàu nguyeän trong Chuùa Thaùnh Thaàn, coù theå khai môû cho tín höõu kho taøng Lôøi Chuùa, qua ñoù taïo ñöôïc söï gaëp gôõ vôùi Ñöùc Kitoâ, Lôøi soáng ñoäng cuûa Thieân Chuùa.

Vieäc ñoïc Thaàn Vuï (Lectio divina) baét ñaàu baèng vieäc ñoïc moät baûn vaên (lectio) gôïi leân moät caâu hoûi veà nhaän thöùc ñuùng ñaén noäi dung thöïc söï cuûa baûn vaên: baûn vaên Thaùnh Kinh töï taïi muoán noùi ñieàu gì? Tieáp theo laø suy nieäm (meditatio) ñöa tôùi caâu hoûi tieáp theo: baûn vaên Thaùnh Kinh noùi gì vôùi chuùng ta? Nhö theá ngöôøi ta ñi ñeán lôøi caàu nguyeän (oratio) giaû thieát coù yeâu caàu naøy: chuùng ta noùi gì vôùi Chuùa ñeå ñaùp laïi Lôøi cuûa Ngöôøi?

37

Ngöôøi ta keát thuùc vôùi söï chieâm nieäm (contemplatio) trong thôøi gian ñoù, chuùng ta ñoùn nhaän caùi nhìn phaùn xeùt cuûa Ngöôøi veà thöïc taïi nhö aân hueä cuûa Thieân Chuùa, vaø chuùng ta töï hoûi: Ngöôøi ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thay ñoåi tinh thaàn, taâm hoàn vaø cuoäc soáng nhö theá naøo?

Lyù töôûng ghi ñaäm trong taâm trí cuûa ngöôøi ñoïc - caàu nguyeän Lôøi Chuùa laø hình aûnh cuûa Ñöùc Maria, Meï cuûa Chuùa, Meï “haèng ghi nhôù moïi kyû nieäm aáy, vaø suy ñi nghó laïi trong loøng” (Lc 2,19; x. 2,51), ñieàu naøy coù nghóa laø - nhö baûn vaên Hy Laïp nguyeân thuûy - tìm thaáy coát loõi saâu xa keát hôïp caùc bieán coá, caùc haønh ñoäng vaø caùc söï vieäc, xem ra rôøi raïc, khi nhìn vaøo keá hoaïch vó ñaïi cuûa Thieân Chuùa. Ngöôøi ta coù theå ñöa ra tröôùc maét caùc tín höõu ñoïc Thaùnh Kinh, thaùi ñoä cuûa em baø Martha laø chò Maria ngoài döôùi chaân Chuùa, laéng nghe Lôøi Ngöôøi, khoâng ñeå cho nhöõng khuaáy ñoäng beân ngoaøi aûnh höôûng taâm hoàn mình, cho ñeán khi daønh caû khoâng gian töï do cho “phaàn toát nhaát” maø khoâng ai coù theå laáy maát ñöôïc (x. Lc 10,38-40).

10. Cuoái cuøng chuùng ta ñöùng tröôùc coät truï cuoái cuøng naâng ñôõ Hoäi Thaùnh, ngoâi nhaø cuûa Lôøi: KOINONIA, coäng ñoaøn huynh ñeä; ñoù laø teân khaùc cuûa AGAPEÙ, coù nghóa laø tình yeâu Kitoâ giaùo. Nhö Ñöùc Gieâsu nhaéc nhôù, ñeå trôû thaønh anh chò em cuûa Ngöôøi, phaûi laø “nhöõng ai nghe lôøi Thieân Chuùa vaø ñem ra thöïc haønh” (Lc 8,21). Laéng nghe caùch ñích thöïc laø: vaâng phuïc vaø thöïc haønh; phaûi laøm phaùt sinh trong cuoäc soáng mình coâng baèng vaø tình yeâu; hieán daâng trong hieän sinh vaø xaõ hoäi, moät chöùng cöù thích öùng vôùi lôøi keâu goïi cuûa caùc ngoân söù - luoân noái keát lôøi Thieân Chuùa vôùi cuoäc soáng, ñöùc tin vôùi chính tröïc,


38 HIEÄP THOÂNG

phuïng töï vaø daán thaân xaõ hoäi. Ñoù laø ñieàu Ñöùc Gieâsu ñaõ nhieàu laàn laäp laïi baét ñaàu baèng lôøi caûnh caùo trong baøi giaûng treân nuùi: “Khoâng phaûi baát cöù ai thöa vôùi Thaày: “Laïy Chuùa! laïy Chuùa!” laø ñöôïc vaøo Nöôùc trôøi caû ñaâu” (Mt 7,21). Caâu noùi naøy nhö dö aâm cuûa lôøi Chuùa ñöôïc ngoân söù Isaia ghi laïi: “Daân naøy chæ ñeàn gaàn Ta baèng mieäng, toân vinh Ta baèng moâi, coøn loøng chuùng thì xa Ta laém” (29,13). Lôøi caûnh caùo naøy cuõng aùp duïng cho caùc Giaùo Hoäi, khi khoâng coøn trung thaønh laéng nghe Lôøi Chuùa caùch vaâng phuïc.

Vieäc laéng nghe Lôøi Chuùa caùch trung thaønh phaûi coù theå hieän roõ vaø coù theå ñoïc ñöôïc treân göông maët vaø haønh ñoäng cuûa ngöôøi tín höõu - ñoù laø ñieàu Thaùnh Gregoire Caû nhaéc nhôù, khi ngaøi thaáy Lôøi Chuùa trôû thaønh cuoäc soáng trong ñôøi cuûa Thaùnh Bieån Ñöùc, vaø nôi caùc moân ñeä cao caû cuûa Thieân Chuùa, caùc chöùng nhaân cho söï keát hôïp vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi anh em. Ngöôøi coâng chính vaø trung tín dieãn taû khoâng nhöõng Saùch Thaùnh, nhöng coøn trieån khai tröôùc maët moïi ngöôøi nhö moät thöïc taïi soáng ñoäng vaø höõu ích. Vì theá: VIVA LECTIO (vieäc ñoïc soáng ñoäng), VITA BONORUM (ñôøi soáng ñaày thieän haûo), cuoäc soáng cuûa ngöôøi coâng chính laø moät cuoäc ñoïc Lôøi Chuùa thöïc soáng ñoäng. Thaùnh Gioan Kim Khaåu nhaän thaáy caùc Toâng Ñoà töø treân nuùi Galileùe böôùc xuoáng, nôi hoï ñaõ gaëp Ñaáng Phuïc Sinh, khoâng coù moät bia ñaù naøo ñöôïc khaéc nhö trong tröôøng hôïp oâng Moâseâ: nhöng baét ñaàu töø ñoù, cuoäc soáng cuûa hoï ñaõ trôû thaønh Tin Möøng soáng ñoäng.

Trong ngoâi nhaø cuûa Lôøi, chuùng ta coøn gaëp nhöõng anh em chò em cuûa caùc Giaùo Hoäi vaø nhöõng coäng ñoaøn Giaùo Hoäi

39

khaùc, maëc duø vaãn coøn chia caùch, nhöng hoï chia seû vôùi chuùng ta nieàm toân kính vaø tình yeâu ñoái vôùi Lôøi Chuùa, nguyeân lyù vaø nguoàn goác cuûa söï hieäp nhaát ñaàu tieân vaø thöïc söï, duø chöa ñöôïc troïn veïn. Daây noái keát naøy phaûi luoân ñöôïc taêng cöôøng nhôø qua qua caùc laàn dòch thuaät Thaùnh Kinh chung vôùi nhau, nhôø vieäc phoå bieán Saùch Thaùnh, qua vieäc caàu nguyeän ñaïi keát döïa theo Thaùnh Kinh, qua cuoäc ñoái thoaïi veà chuù giaûi, qua vieäc hoïc hoûi vaø chaïm traùn caùc caùch chuù giaûi khaùc bieät nôi Saùch Thaùnh, vieäc trao ñoåi caùc giaù trò noäi taïi nôi caùc truyeàn thoáng linh ñaïo khaùc nhau, qua vieäc loan baùo vaø chöùng cöù chung veà Lôøi Chuùa trong moät theá giôùi ñang bò tuïc hoùa.

IV. NHÖÕNG CON ÑÖÔØNG CUÛA LÔØI: SÖÙ VUÏ “Töø Sion, thaùnh luaät ban xuoáng, töø Gieârusalem, lôøi Ñöùc

Chuùa phaùn truyeàn” (Is 2,3). Lôøi Chuùa ñöôïc nhaân hoùa “böôùc ra” khoûi nhaø cuûa mình laø Ñeàn Thôø vaø ñi doïc caùc con ñöôøng cuûa theá giôùi ñeå gaëp ñoaøn löõ haønh vó ñaïi cuûa caùc daân treân maët ñaát ñi tìm chaân lyù, coâng lyù vaø bình an. Töø söï kieän naøy, trong thaønh phoá taân tieán ñaõ bò tuïc hoùa, nôi caùc coâng tröôøng vaø treân caùc heø phoá - nôi xem ra söï voâ tín vaø döõng döng thoáng trò, nôi ñieàu xaáu xa nhö coù giaù trò hôn ñieàu thieän haûo, taïo aán töôïng chieán thaéng cuûa Babylon treân Gieârusalem - vaãn coøn moät söï khao khaùt aån taøng, moät hy voïng ñang nôû maàm, moät lay ñoäng ñang ñöôïc mong ñôïi. Nhö chuùng ta ñoïc trong saùch ngoân söù Amos: “Ñaây saép ñeán nhöõng ngaøy - saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa laø Chuùa thöôïng - Ta seõ gieo naïn ñoùi treân xöù naøy, khoâng phaûi ñoùi baùnh aên, cuõng khoâng phaûi khaùt nöôùc uoáng, maø laø ñoùi khaùt ñöôïc nghe lôøi Ñöùc Chuùa”(Am 8,11). Söù vuï rao truyeàn Phuùc AÂm cuûa


40 HIEÄP THOÂNG

Hoäi Thaùnh ñaùp öùng vôùi côn khao khaùt naøy. Tröôùc caùc Toâng Ñoà coøn do döï, Ñöùc Kitoâ phuïc sinh keâu

goïi hoï phaûi rôøi boû khung trôøi ñöôïc baûo veä cuûa hoï: “Anh em haõy ñi vaø laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä... daïy baûo hoï tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em” (Mt 28,19-20). Troïn quyeån Thaùnh Kinh ñeàu vang lôøi keâu goïi “khoâng ñöôïc thinh laëng”, nhöng “phaûi keâu goïi vôùi caû söùc löïc”, ñeå “loan baùo Lôøi trong thôøi gian thuaän tieän cuõng nhö baát tieän”, trôû thaønh nhöõng lính canh phaù vôõ thinh laëng cuûa söï döûng döng. Nhöõng con ñöôøng môû ra cho chuùng ta ngaøy hoâm nay, khoâng nhöõng laø nhöõng con ñöôøng maø Thaùnh Phaoloâ vaø nhöõng vò rao giaûng ñaàu tieân ñaõ ñi, vaø sau hoï, moïi vò truyeàn giaùo ñaõ böôùc ñeå ñeán vôùi daân chuùng nôi caùc vuøng ñaát xa xaêm.

11. Ngaøy nay, vieäc giao thoâng vöôn xa nhö maïng nheän bao truøm caû traùi ñaát. Lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Kitoâ laïi mang moät yù nghóa môùi: “Ñieàu Thaày noùi vôùi anh em luùc ñeâm hoâm, thì haõy noùi ra giöõa ban ngaøy; vaø ñieàu anh em nghe ræ tai, thì haõy leân maùi nhaø rao giaûng” (Mt 10,27). Thaät vaäy, Lôøi Chuùa phaûi giöõ ñöôïc söï trong saùng vaø phaùt taùn ñaàu tieân, nhôø vaøo phöông tieän in aán - nhôø qua caùc baûn dòch theo nhieàu ngoân ngöõ treân haønh tinh cuûa chuùng ta. Tieáng noùi cuûa Lôøi Chuùa phaûi ñöôïc vang leân treân truyeàn thanh, treân caùc maïng thoâng tin cuûa Internet, treân caùc dóa CD, DVD, treân caùc ipods vaø tieáp tuïc nhö theá; Lôøi Chuùa phaûi xuaát hieän treân caùc maøn hình tivi vaø phim aûnh, treân baùo chí, treân caùc söï kieän vaên hoùa vaø xaõ hoäi.

41


42 HIEÄP THOÂNG

Hình thöùc môùi meû cuûa truyeàn thoâng, so vôùi caùch coå truyeàn, ñaõ nhaän ñöôïc moät caùch dieãn taû ñaëc thuø vì theá chuùng ta caàn khoâng nhöõng veà maët kyõ thuaät, nhöng caû veà maët vaên hoùa trong vieäc ñoùn nhaän naøy. Trong thôøi gian hình aûnh thoáng trò, truyeàn ñaït baèng phöông tieän thoâng tin öu theá nhaát ñoù laø truyeàn hình, hình thöùc truyeàn thoâng öu tuyeån nhaát töø Ñöùc Kitoâ vaãn coøn coù giaù trò vaø gaây kinh ngaïc: Ngöôøi söû duïng caùc bieåu tröng, caâu chuyeän, caùc tæ duï, kinh nghieäm thöôøng ngaøy, duï ngoân. “Ngöôøi duøng duï ngoân maø noùi vôùi hoï nhieàu ñieàu... Ngöôøi khoâng noùi gì vôùi hoï maø khoâng duøng duï ngoân” (Mt 13,3.34). Trong vieäc rao giaûng veà Nöôùc Thieân Chuùa, Ñöùc Gieâsu khoâng bao giôø söû duïng ngoân töø mô hoà, tröøu töôïng vaø huyeàn aûo vöôït quaù taâm trí ngöôøi nghe; Ngöôøi thu phuïc thính giaû baèng caùch khôûi ñaàu töø maët ñaát nôi hoï ñaët chaân ñeå daãn hoï töø cuoäc soáng thöôøng nhaät ñeán maïc khaûi veà Nöôùc Trôøi. Trong lieân heä naøy, moät hoaøn caûnh ñöôïc Thaùnh Gioan töôøng trình mang moät yù nghóa ñaëc bieät: “Moät soá trong boïn hoï muoán baét Ngöôøi, nhöng chaúng coù ai tra tay baét. Caùc veä binh trôû veà vôùi caùc thöôïng teá vaø ngöôøi Phariseâu. Hoï lieàn hoûi chuùng: “Taïi sao caùc anh khoâng ñieäu oâng aáy veà ñaây?” Caùc veä binh traû lôøi: “Xöa nay chöa heà coù ai noùi naêng nhö ngöôøi aáy” (Ga 7,44-46).

12. Ñöùc Kitoâ ñi treân nhöõng con ñöôøng cuûa theá giôùi chuùng ta vaø döøng laïi tröôùc ngöôõng cöûa töøng ngoâi nhaø cuûa chuùng ta: “Naøy ñaây Ta ñöùng tröôùc cöûa vaø goõ. Ai nghe tieáng Ta vaø môû cöûa, thì Ta seõ vaøo nhaø ngöôøi aáy, seõ duøng böõa vôùi ngöôøi aáy, vaø ngöôøi aáy seõ duøng böõa vôùi Ta” (Kh 3,20). Gia ñình, phaûi soáng vôùi taát caû kinh nghieäm vui buoàn sau caùc vaùch töôøng cuûa

43

nhaø, laø moät khoâng gian raát quan troïng ñeå Lôøi Chuùa coù theå tìm ñöôïc loái vaøo. Troïn boä Thaùnh Kinh coù ñaày nhöõng caâu chuyeän veà gia ñình lôùn beù vaø taùc giaû Thaùnh Vònh ñaõ trình baøy thaät soáng ñoäng veà hình aûnh bình an cuûa moät ngöôøi cha ñang ngoài taïi baøn aên, vaây quanh coù vôï oâng ta, gioáng nhö caây nho ñaày hoa traùi vaø con caùi cuûa oâng nhö nhöõng “caây oâ-liu non môn môûn” (Tv 128). Caùc Kitoâ höõu tieân khôûi cöû haønh phuïng vuï trong baàu khí thöôøng nhaät cuûa moät gia ñình, töïa nhö daân Israel trao vieäc cöû haønh Leã Vöôït Qua cho gia ñình (x. Xh 12,21-27). Vieäc truyeàn ñaït Lôøi Chuùa ngay treân bình dieän cuûa caùc theá heä maø cha meï laïi laø nhöõng “söù giaû ñaàu tieân cuûa nieàm tin” (LG 11). Taùc giaû Thaùnh Vònh gôïi leân cho chuùng ta nhôù: “Ñieàu chuùng toâi ñaõ töøng nghe bieát do cha oâng keå laïi cho mình, chuùng toâi chaúng giaáu gì con chaùu caû, seõ töôøng thuaät cho theá heä mai sau: söï nghieäp laãy löøng, quyeàn uy cuûa Chuùa, vôùi nhöõng kyø coâng Chuùa ñaõ laøm... haàu theá heä töông lai keû haäu sinh cuõng bieát, roài mai ngaøy ñeán löôït keå cho con chaùu mình” (Tv 78,3-4.6).

Moãi gia ñình caàn coù quyeån Thaùnh Kinh, gìn giöõ caùch caån thaän, ñoïc vaø caàu nguyeän vôùi Thaùnh Kinh; gia ñình phaûi ñeà nghò hình thöùc vaø maãu möïc giaùo duïc caàu nguyeän, giaùo lyù vaø khuyeán duï veà vieäc söû duïng Thaùnh Kinh, ñeå “nam thanh, nöõ tuù, khaép maët boâ laõo, khaép maët nhi ñoàng” (Tv 148,12) laéng nghe, hieåu, ca tuïng vaø soáng Lôøi Chuùa. Ñaëc bieät, caùc theá heä môùi, caùc treû em vaø baïn treû, phaûi ñöôïc daønh cho moät loái giaùo duïc thích hôïp vaø ñaëc thuø, ñeå höôùng daãn hoï caûm nghieäm ngaây ngaát tröôùc göông maët cuûa Ñöùc Kitoâ, khai môû ngöôõng cöûa trí khoân vaø traùi


44 HIEÄP THOÂNG

tim cuûa hoï, bao goàm caû vieäc gaëp gôõ vaø chöùng cöù chính thöùc cuûa nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh, aûnh höôûng tích cöïc cuûa baïn beø vaø söï ñoàng haønh lôùn lao cuûa coäng ñoaøn Giaùo Hoäi.

13. Trong duï ngoân ngöôøi gieo gioáng, Ñöùc Gieâsu gôïi cho chuùng ta nhôù vaãn coù nhöõng maûnh ñaát khoâ caèn, ñaày soûi ñaù, bò gai goùc laøm cheát ngheït (x. Mt 13,3-7). Ai ñi treân nhöõng con ñöôøng theá giôùi, seõ khaùm phaù nhöõng hoá thaúm, nhöõng gia ñình coøn ñaày ñau khoå vaø ngheøo ñoùi, bò haï nhuïc vaø bò ñaøn aùp, bò loaïi boû vaø cuøng khoán, beänh theå lyù, taâm lyù vaø coâ ñôn. Thöôøng caùc vieân ñaù nhuoám ñaàu maùu do chieán tranh vaø baïo löïc, vaø trong caùc bieät thöï cuûa quyeàn haønh, coù ñaày nhöõng sa ñoïa vaø baát coâng. Tieáng gaøo theùt cuûa nhöõng ngöôøi bò baùch haïi vì trung tín vôùi löông taâm vaø nieàm tin cuûa hoï. Nhieàu con ngöôøi bò caùc côn khuûng hoaûng trong ñôøi soáng ñeø beïp vaø khoâng coù gì trong traùi tim coù theå ñem laïi cho cuoäc soáng cuûa hoï yù nghóa vaø giaù trò. Nhöõng con ngöôøi naøy “nhö nhöõng boùng ñen ñi qua, gioáng nhö moät laøn hôi ngheït thôû” (Tv 39,7). Nhieàu ngöôøi caûm thaáy söï thinh laëng, hình nhö söï vaéng boùng vaø döûng döng cuûa Thieân Chuùa ñeø treân hoï. “Laïy Chuùa, Ngaøi queân con maõi tôùi bao giôø? Tôùi bao giôø coøn ngoaûnh maët laøm ngô?” (Tv 13,2). Vaø cuoái cuøng, maàu nhieäm söï cheát xuaát hieän tröôùc maét moïi ngöôøi.

Lôøi than thôû ñaày khoå ñau vaø trieàn mieân vang leân töø ñaát ñeán trôøi, luoân ñöôïc Thaùnh Kinh trình baøy, ñeà nghò caùch roõ raøng moät nieàm tin mang tính lòch söû vaø nhaäp theå. Thaät cuõng ñuû ñeå nghó ñeán nhöõng trang giaáy ñöôïc ñaùnh daáu baèng baïo löïc vaø ñaøn aùp, ñeán tieáng keâu gaøo thaûm thieát khoâng ngöøng cuûa oâng Gioùp, ñeán nhöõng van naøi khaån thieát cuûa caùc Thaùnh Vònh, ñeán

45

côn khuûng hoaûng noäi taâm, bao truøm taâm hoàn cuûa Qoheùlet, ñeán nhöõng toá caùo maïnh meõ mang tính ngoân söù choáng laïi nhöõng baát coâng xaõ hoäi. Theâm nöõa, lôøi toá caùo veà nguyeân toäi, luoân xuaát hieän vôùi taát caû söùc maïnh taøn phaù ngay töø khôûi ñaàu nhaân loaïi maø chuùng ta coù theå ñoïc trong moät baûn vaên neàn taûng cuûa saùch Saùng Theá (chöông 3). Thaät vaäy, maàu nhieäm söï xaáu (MYSTERIUM INIQUITATIS) luoân hieän dieän vaø taùc ñoäng trong lòch söû, nhöng noù bò Lôøi Chuùa vaïch maët; Lôøi naøy trong Ñöùc Kitoâ, baûo ñaûm söï chieán thaéng cuûa ñieàu thieän treân ñieàu xaáu .

Hình aûnh cuûa Ñöùc Kitoâ thoáng trò toaøn boïâ Thaùnh Kinh, Ñaáng khai môû thöøa taùc vuï coâng khai cuûa mình baèng moät lôøi loan baùo hy voïng cho nhöõng ngöôøi thaáp heøn nhaát cuûa theá giôùi: “Thaàn Khí Chuùa ngöï treân toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong toâi, ñeå toâi loan baùo Tin Möøng cho keû ngheøo heøn. Ngöôøi ñaõ sai toâi ñi coâng boá cho keû bò giam caàm bieát hoï ñöôïc tha, cho ngöôøi muø bieát hoï ñöôïc saùng maét, traû laïi töï do cho ngöôøi bò aùp böùc, coâng boá moät naêm hoàng aân cuûa Chuùa” (Lc 4,18-19). Tay Ngöôøi thöôøng ñaët treân nhöõng thaân xaùc yeáu lieät hay bò nhieãm khuaån, Lôøi Ngöôøi tuyeân boá coâng lyù, ñem laïi can ñaûm cho nhöõng ai baát haïnh, tha thöù cho keû toäi loãi. Cuoái cuøng, chính Ngöôøi böôùc vaøo tình traïng thaáp heøn khi “truùt boû vinh quang”, “maëc laáy thaân phaän toâi ñoøi, trôû neân gioáng phaøm nhaân, soáng nhö ngöôøi traàn theá. Ngöôøi laïi coøn haï mình, vaâng lôøi cho ñeán noãi baèng loøng chòu cheát, cheát treân caây thaäp töï” (Pl 2,7-8).

Nhö theá, Ngöôøi caûm nhaän söï lo aâu tröôùc caùi cheát (“Laïy Cha, neáu Cha muoán, xin cho con khoûi uoáng cheùn naøy”). Ngöôøi caûm nghieäm söï coâ ñôn do baïn beø boû rôi vaø phaûn boäi; Ngöôøi


46 HIEÄP THOÂNG

böôùc vaøo boùng toái cuûa khoå ñau theå lyù ñoäc aùc nhaát vôùi aùn bò ñoùng ñinh vaø böôùc vaøo boùng ñen daøy ñaëc söï thinh laëng cuûa Cha (“Laïy Cha! Laïy Cha! Sao Cha laïi boû Con?”); Ngöôøi ñaõ ñi vaøo hoá thaúm taän cuøng cuûa kieáp ngöôøi, hoá thaúm cuûa söï cheát (“Ñöùc Gieâsu keâu lôùn tieáng, trao Thaàn Khí). Lôøi khaúng ñònh cuûa ngoân söù Isaia veà ngöôøi toâi tôù cuûa Ñöùc Chuùa coù theå aùp duïng caùch ñuùng ñaén vaøo Ngöôøi: “con ngöôøi ñau khoå trieàn mieân vaø neám muøi beänh taät” (Is 53,3).

Duø vaäy, ngay trong giaây phuùt cuøng cöïc nhaát, Ngöôøi vaãn luoân laø Con Thieân Chuùa: trong söï lieân ñôùi tình yeâu vaø qua hy teá chính baûn thaân mình, Ngöôøi ñaõ gieo maàm gioáng thieân linh, coù nghóa laø nguyeân lyù giaûi phoùng vaø cöùu ñoä ngay ôû ranh giôùi vaø ngay trong ñieàu xaáu cuûa nhaân loaïi. Qua vieäc töï hieán cho chuùng ta, Ngöôøi chieáu toûa ôn cöùu ñoä treân khoå ñau vaø caùi cheát maø Ngöôøi ñaõ ñoùn nhaän vaø ñaõ soáng, vaø khai môû cho chuùng ta, cho chính chuùng ta, bình minh cuûa söï phuïc sinh. Vì theá, ngöôøi Kitoâ höõu coù traùch nhieäm phaûi coâng boá lôøi hy voïng cuûa Thieân Chuùa baèng caùch chia seû vôùi ngöôøi ngheøo, ngöôøi ñau khoå, baèng chöùng cöù nieàm tin cuûa mình vaøo vöông quoác coâng lyù vaø söï soáng, vöông quoác cuûa söï thaùnh thieän vaø aân suûng, coâng lyù, tình thöông vaø bình an, baèng söï gaàn guõi thaân thöông, khoâng phaùn xeùt, khoâng keát aùn baát cöù ai, nhöng naâng ñôõ, soi saùng, ñoäng vieân vaø tha thöù theo nhö lôøi Ñöùc Kitoâ ñaõ daïy: “Taát caû nhöõng ai ñang vaát vaû mang gaùnh naëng neà, haõy ñeán cuøng toâi, toâi seõ cho nghæ ngôi boài döôõng” (Mt 11,28).

14. Treân caùc neûo ñöôøng theá giôùi, Lôøi Chuùa ñöa caùc Kitoâ höõu chuùng ta ñeán moät cuoäc gaëp gôõ thaân thieát vôùi daân Do Thaùi

47

maø chuùng ta lieân keát maät thieát qua vieäc ñoùn nhaän vaø cuøng yeâu meán caùc Saùch Thaùnh cuûa Cöïu Öôùc vaø bôûi vì töø daân Israel maø “Ñöùc Kitoâ ñaõ sinh ra, xeùt theo huyeát thoáng” (Rm 9,5). Taát caû caùc trang Saùch Thaùnh Hipri soi roïi maàu nhieäm Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, maïc khaûi nhöõng kho taøng suy tö vaø luaân lyù, vaïch moät loä trình daøi cuûa lòch söû cöùu ñoä cho ñeán khi hoaøn taát, minh hoïa moät caùch aán töôïng maàu nhieäm nhaäp theå cuûa Lôøi Thieân Chuùa trong caùc bieán coá loaøi ngöôøi. Caùc trang Saùch Thaùnh naøy giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc caùch troïn veïn göông maët cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ noùi: “Anh em ñöøng töôûng Thaày ñeán ñeå baõi boû Luaät Moâseâ hoaëc lôøi caùc ngoân söù. Thaày ñeán khoâng phaûi laø ñeå baõi boû, nhöng laø ñeå kieän toaøn” (Mt 5,17). Caùc trang naøy taïo con ñöôøng ñoái thoaïi giöõa daân ñöôïc tuyeån choïn, ñaõ “ñöôïc Thieân Chuùa nhaän laøm con, ñöôïc Ngöôøi cho thaáy vinh quang, ban taëng caùc Giao Öôùc, Leà Luaät, moät neàn phuïng töï vaø caùc lôøi höùa” (Rm 9,4); xa hôn, caùc trang naøy giuùp chuùng ta laøm phong phuù caùch chuù giaûi Saùch Thaùnh nhôø kho taøng sung maõn cuûa truyeàn thoáng giaûi thích Thaùnh Kinh cuûa Do Thaùi.

“Ta giaùng phuùc cho Ai Caäp, daân cuûa Ta, cho Aùtsua, coâng trình tay Ta laøm ra, vaø cho Israel, cô nghieäp cuûa Ta” (Is 19,25). Chuùa môû roäng aùo choaøng che chôû cuûa caùc lôøi chuùc phuùc cuûa Ngaøi treân muoân daân khaép maët ñaát, ao öôùc raèng “moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø nhaän bieát chaân lyù” (1Tm 2,4). Caû chuùng ta nöõa laø caùc Kitoâ höõu, treân böôùc ñöôøng cuûa theá giôùi, chuùng ta ñöôïc môøi goïi - ñeå khoâng rôi vaøo chuû thuyeát chieát trung laøm ñoå vôõ vaø haï thaáp caên tính tinh thaàn rieâng bieät - vôùi moät söï kính troïng ñoái thoaïi vôùi moïi ngöôøi, nam cuõng nhö nöõ thuoäc caùc toân


48 HIEÄP THOÂNG

giaùo khaùc, laø nhöõng ngöôøi laéng nghe vaø thöïc thi moät caùch trung thaønh caùc chæ thò cuûa nhöõng Saùch thaùnh cuûa hoï, baét ñaàu vôùi Hoài Giaùo maø trong truyeàn thoáng cuûa hoï, ñaõ ñoùn nhaän bieát bao nhieâu hình aûnh, bieåu tröng vaø ñeà taøi Thaùnh Kinh vaø ñem laïi cho chuùng ta chöùng cöù veà moät nieàm tin chaân thaønh vôùi Thieân Chuùa duy nhaát “ñaày caûm thoâng vaø nhaân töø”, Ñaáng Saùng Taïo Vaïn Vaät vaø laø Thaåm Phaùn nhaân loaïi.

Ngoaøi ra, Kitoâ höõu cuõng tìm thaáy caùc ñieåm chung vôùi nhöõng truyeàn thoáng toân giaùo lôùn lao cuûa phöông Ñoâng, daïy chuùng ta qua caùc Saùch Thaùnh cuûa hoï, toân troïng söï soáng, söï chieâm nieäm, thinh laëng, söï ñôn sô, söï töø boû, tæ duï nhö ôû Phaät Giaùo; hay nhö AÁn Ñoä Giaùo, ñeà cao yù nghóa cuûa thaùnh thieâng, hy leã, haønh höông, chay tònh, caùc bieåu tröng thaùnh; hay Khoång Giaùo, daïy chuùng ta söï khoân ngoan vaø giaù trò gia ñình vaø xaõ hoäi. Chuùng ta saün saøng chuù yù moät caùch thieän taâm caùc toân giaùo truyeàn thoáng vôùi nhöõng giaù trò tinh thaàn ñöôïc dieãn taû qua caùc nghi thöùc vaø trong vaên hoùa truyeàn khaåu vaø ñöa ñeán vieäc ñoái thoaïi caùch kính caån. Vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tin vaøo Thieân Chuùa, nhöng coá gaéng “thöïc thi coâng bình, quyù yeâu nhaân nghóa vaø khieâm nhöôøng trong cuoäc soáng” (Mk 6,8) chuùng ta phaûi coäng taùc vôùi hoï ñeå xaây döïng moät theá giôùi coâng baèng vaø bình an hôn vaø tröng cho hoï thaáy chöùng cöù ñích thöïc cuûa Lôøi Chuùa trong khi ñoái thoaïi; Lôøi naøy coù theå giuùp hoï thaáy ñöôïc caùc chaân trôøi môùi cuûa chaân lyù vaø tình yeâu.

15. Trong thö gôûi cho caùc ngheä só (1999) Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II nhaéc laïi “Saùch Thaùnh ñaõ trôû thaønh moät loaïi töï ñieån meânh moâng” (P.Claudel) vaø “baûn ñòa chí ñaày hình

49

aûnh” (M.Chagall) laø nôi vaên hoùa vaø ngheä thuaät Kitoâ Giaùo ñeàu coù theå ruùt tæa ñöôïc” (soá 5). Goethe xaùc tín raèng Tin Möøng laø “tieáng meï ñeû cuûa AÂu Chaâu”. Nhö ngaøy nay, ngöôøi ta thöôøng noùi, Thaùnh Kinh laø “baûn qui öôùc lôùn lao” cuûa vaên hoùa theá giôùi: caùc ngheä só theo lyù töôûng cuûa hoï, ñaõ nhuùng caây coï cuûa hoï vaøo baûn chöõ caùi ñaày maøu saéc cuûa lòch söû, cuûa bieåu töôïng, cuûa hình aûnh caùc trang saùch Thaùnh Kinh; xoay quanh caùc baûn vaên thaùnh, ñaëc bieät laø caùc Thaùnh Vònh, caùc nhaïc só ñaõ vieát leân nhöõng hoøa aâm cuûa hoï; trong nhieàu theá kyû, caùc vaên só laáy laïi caùc truyeän kyù coå xöa ñaõ trôû thaønh nhöõng duï ngoân mang tính hieän sinh; caùc thi nhaân luoân khoaéc khoaûi vôùi maàu nhieäm tinh thaàn, veà voâ cöïc, veà söï xaáu, veà tình yeâu, veà caùi cheát vaø söï soáng, ñoùn nhaän ñöôïc nhöõng rung ñoäng thi phuù maø caùc trang Thaùnh Kinh ñaõ taùc ñoäng nôi hoï; caùc nhaø tö töôûng, nhöõng con ngöôøi khoa hoïc vaø xaõ hoäi cuõng thöôøng tra cöùu, duø coù choáng ñoái ñi nöõa, caùc quan nieäm tinh thaàn vaø luaân lyù (tæ nhö baûn Thaäp Giôùi) cuûa Lôøi Chuùa. Caû khi hình daïng vaø yù töôûng trong Saùch Thaùnh ñaõ bò laøm meùo moù, chuùng cuõng ñöôïc nhaän ra nhö taát yeáu vaø mang tính chaát xaây döïng cho vaên minh cuûa chuùng ta.

Vì theá Thaùnh Kinh daïy chuùng ta cuoäc soáng toát ñeïp VIA PULCHRITUDINIS, coù nghóa laø con ñöôøng ñeïp ñeõ ñeå hieåu vaø tieán ñeán Thieân Chuùa (Thaùnh Vònh 47,8 môøi goïi chuùng ta: “Haõy daâng leân Thieân Chuùa khuùc ñaøn ca tuyeät myõ”) - ñoù laø ñieàu caàn thieát khoâng nhöõng cho keû tin, nhöng cho taát caû moïi ngöôøi, ñeå coù theå taùi khaùm phaù nhöõng yù nghóa ñích thöïc cuûa nhöõng caùch dieãn taû khaùc nhau theo vaên hoùa vaø nhaát laø tìm laïi ñöôïc caên tính ñaëc thuø mang tính lòch söû, vaên hoùa, nhaân baûn vaø


50 HIEÄP THOÂNG

tinh thaàn cuûa chuùng ta. Duø vaäy, Lôøi Chuùa - coù theå söû duïng hình aûnh ñaày yù nghóa cuûa Thaùnh Phaoloâ - “khoâng bò troùi buoäc” (2Tm 2,9) vaøo moät vaên hoùa naøo; ngöôïc laïi, Lôøi Chuùa khao khaùt vöôït qua moïi bieân giôùi vaø thaät vaäy, chính Thaùnh Phaoloâ laø moät ngheä só ñaëc bieät cho vieäc ñem söù ñieäp Thaùnh Kinh hoäi nhaäp vaên hoùa giöõa nhöõng lieân heä vaên hoùa môùi. Ñaây cuõng laø vieäc Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi ñeå thöïc thi trong ngaøy hoâm nay, duø phaûi qua moät tieán trình teá nhò nhöng caàn thieát, ñaõ ñöôïc huaán quyeàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI maïnh meõ thuùc ñaåy. Giaùo Hoäi phaûi ñem Lôøi Chuùa vaøo trong nhieàu vaên hoùa khaùc nhau vaø dieãn taû theo ngoân ngöõ, quan nieäm, bieåu tröng vaø truyeàn thoáng toân giaùo cuûa hoï. Nhöng Giaùo Hoäi cuõng phaûi luoân gìn giöõ baûn chaát ñích thöïc noäi dung cuûa mình, tænh thöùc vaø kieåm soaùt caùc nguy hieåm suy thoaùi.

Giaùo Hoäi phaûi chieáu toûa giaù trò maø Lôøi Chuùa ñem ñeán cho caùc neàn vaên hoùa khaùc ñeå chuùng ñöôïc thanh luyeän vaø theâm phong phuù. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II tuyeân boá vôùi haøng giaùm muïc Kenya, khi ngaøi ñeán Phi Chaâu vaøo naêm 1980, “söï hoäi nhaäp vaên hoùa thöïc söï laø phaûn aùnh maàu nhieäm Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi khi vaên hoùa ñöôïc chuyeån hoùa vaø taùi sinh nhôø Tin Möøng, saûn sinh trong truyeàn thoáng ñaëc thuø cuûa mình nhöõng caùch dieãn taû nguyeân thuûy cuûa söï soáng, cuûa cöû haønh vaø suy tö Kitoâ Giaùo”.

51

KEÁT LUAÄN “Roài tieáng toâi ñaõ nghe töø trôøi, laïi noùi vôùi toâi vaø baûo:

“Haõy ñi laáy cuoán saùch môû saün trong tay thieân thaàn ñang ñöùng treân bieån vaø ñaát.” Toâi ñeán gaëp thieân thaàn vaø xin ngöôøi cho toâi cuoán saùch nhoû. Ngöôøi baûo toâi: ‘Caàm laáy maø nuoát ñi! Noù seõ laøm cho buïng daï oâng phaûi cay ñaéng, nhöng trong mieäng oâng, noù seõ ngoït ngaøo nhö maät ong’. Toâi caàm laáy cuoán saùch nhoû töø tay thieân thaàn vaø nuoát ñi. Trong mieäng toâi noù ngoït ngaøo nhö maät ong, nhöng khi toâi nuoát roài, thì buïng daï toâi cay ñaéng” (Kh 10,8-11).

Anh chò em thaân meán treân khaép hoaøn caàu, chính chuùng toâi cuõng ñoùn nhaän lôøi môøi naøy; chuùng ta haõy ñeán baøn tieäc Lôøi Chuùa, ñeå chuùng ta ñöôïc nuoâi döôõng vaø soáng “khoâng chæ nhôø côm baùnh, nhöng coøn soáng nhôø moïi lôøi mieäng Ñöùc Chuùa phaùn ra” (Ñnl 8,3; Mt 4,4). Saùch Thaùnh - nhö moät vó nhaân thuoäc vaên hoùa Kitoâ Giaùo xaùc nhaän - “coù nhöõng ñoaïn ñeå an uûi moïi hoaøn caûnh cuûa con ngöôøi vaø gôïi leân söï sôï haõi trong moïi hoaøn caûnh cuûa cuoäc soáng” (B. Pascal, Tö Töôûng, soá 532 theo aán baûn Brunschvicg).

Thöïc vaäy, Lôøi Chuùa “ngoït ngaøo hôn maät ong, hôn maät ong nguyeân chaát” (Tv 19,11); Lôøi Chuùa “laø ngoïn ñeøn soi cho con böôùc, laø aùnh saùng chæ ñöôøng con ñi” (Tv 119,105), nhöng Lôøi Chuùa “laïi chaúng gioáng nhö löûa, chaúng gioáng nhö buùa, ñaäp tan taûng ñaù sao? Saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa” (Gr 23,29). Lôøi Chuùa nhö möa thaám vaøo maët ñaát, laøm cho ñaát phì nhieâu vaø naåy maàm, laøm cho söï khoâ caèn cuûa sa maïc taâm hoàn chuùng ta ñöôïc nôû hoa (x. Is 55,10-11); nhöng Lôøi Chuùa “soáng ñoäng, höõu


52 HIEÄP THOÂNG

hieäu vaø saéc beùn hôn caû göôm hai löôõi: xuyeân thaáu choã phaân caùch taâm vôùi linh, coát vôùi tuûy; lôøi ñoù pheâ phaùn taâm tình cuõng nhö tö töôûng cuûa loøng ngöôøi” (Dt 4,12).

Chuùng toâi aâu yeám nhìn veà caùc nhaø khoa hoïc, caùc giaùo lyù vieân vaø taát caû nhöõng ngöôøi phuïc vuï Lôøi Chuùa ñeå noùi leân loøng bieát ôn saâu xa vaø chaân tình cuûa chuùng toâi ñoái vôùi nhöõng vieäc phuïc vuï thaät quí baùu vaø raát caàn thieát cuûa hoï. Chuùng toâi höôùng ñeán anh chò em cuûa chuùng toâi ñang bò baùch haïi hay bò gieát vì Lôøi Chuùa vaø vì chöùng cöù cuûa hoï ñoái vôùi Chuùa Gieâsu (x. Kh 6,9): nhöõng chöùng nhaân vaø caùc vò töû ñaïo trình thuaät cho chuùng ta “söùc maïnh cuûa Lôøi” (Rm 1,16), nguoàn goác nieàm tin cuûa hoï, cuûa hy voïng vaø tình yeâu cuûa hoï daønh cho Thieân Chuùa vaø cho con ngöôøi.

Giôø ñaây trong thinh laëng chuùng ta laéng nghe Lôøi Chuùa trong suy nieäm. Chuùng ta haõy gìn giöõ söï thinh laëng sau khi ñaõ laéng nghe, ñeå Lôøi naøy tieáp tuïc ôû laïi, soáng vaø noùi vôùi chuùng ta. Haõy ñeå Lôøi naøy vang leân vaøo luùc khôûi ñaàu moät ngaøy cuûa chuùng ta ñeå Thieân Chuùa noùi lôøi ñaàu tieân vaø haõy ñeå Lôøi naøy vang doäi trong chuùng ta ñeán luùc chieàu taø, Thieân Chuùa seõ noùi lôøi cuoái cuøng cho chuùng ta.

Anh chò em thaân meán, “Taát caû nhöõng anh em ôû vôùi toâi göûi lôøi thaêm anh em. Xin göûi lôøi thaêm caùc baïn höõu cuøng moät ñöùc tin nhö chuùng ta. Chuùc taát caû anh em ñöôïc aân suûng” (Tt 3,15)

Roâma, ngaøy 24.10.2008

GIAÛNG LÔØI CHUÙA

Trích töø ‘Traû laïi choã ñöùng cho Lôøi Chuùa’ Cuûa Ñöùc Hoàng Y Marc Ouellet,

thuyeát trình vieân chính cuûa THÑGMTG Ngöôøi dòch: Gs. Antoân Uoâng Ñaïi Baèng

M aëc duø Coâng Ñoàng ñaõ canh taân laïi vieäc giaûng thuyeát, chuùng ta coøn thaáy nhieàu tín höõu vaãn khoâng haøi loøng vôùi taùc vuï naøy. Söï khoâng ñöôïc

haøi loøng naøy giaûi thích phaàn naøo tình traïng coù nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo gia nhaäp nhöõng giaùo phaùi khaùc. Ñeå cöùu chöõa nhöõng khuyeát ñieåm trong vieäc giaûng thuyeát, chuùng ta bieát raèng vieäc daønh öu tieân cho Lôøi Chuùa khoâng thoâi thì chöa ñuû, maø vieäc giaûng thuyeát cuõng coøn caàn phaûi ñöôïc dieãn taû caùch nghieâm tuùc trong boái caûnh thaùnh thieâng cuûa phuïng vuï. Cuõng khoâng phaûi laø ñuû khi caäy döïa vaøo vieäc chuù giaûi hay nhöõng phöông caùch sö phaïm hoaëc kyõ thuaät taân tieán; laïi cuõng vaãn khoâng ñuû khi ñôøi soáng caù nhaân cuûa thöøa taùc vieân hoøa hôïp saâu xa vôùi Lôøi ñöôïc coâng boá. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù laø raát quan troïng, nhöng coù theå vaãn chæ laø ôû beân ngoaøi vieäc hoaøn taát maàu nhieäm vöôït qua cuûa Chuùa Kitoâ. Laøm theá naøo ñeå giuùp caùc nhaø giaûng thuyeát laøm cho ñôøi soáng vaø Lôøi lieân keát ñöôïc vôùi bieán coá caùnh chung coù söùc thaâm nhaäp taâm can cuûa coäng ñoaøn? Baøi giaûng thuyeát caàn phaûi ñaït ñöôïc chieàu saâu taâm linh, töùc laø mang tính Kitoâ hoïc cuûa Kinh Thaùnh (29). Laøm theá naøo traùnh ñöôïc xu höôùng cöù muoán giaûng luaân lyù vaø nuoâi döôõng lôøi môøi goïi ñi tôùi quyeát ñònh cuûa nieàm tin?

54 HIEÄP THOÂNG

Baûn Instrumentum laboris (Taøi lieäu laøm vieäc) ñaõ ghi vaøo choã cöôùc chuù ñoaïn Lc 4,21, noùi veà “baøi giaûng ñaàu tieân” cuûa Chuùa Gieâsu trong hoäi ñöôøng ôû Nazareth: “Baáy giôø Ngöôøi baét ñaàu noùi vôùi hoï: ‘Hoâm nay ñaõ öùng nghieäm lôøi Kinh Thaùnh quyù vò vöøa nghe’”. Tin Möøng Luca trình baøy chuoãi bieán coá naøy moät caùch long troïng, baèng caùch nhö toùm löôïc coâng cuoäc giaûng daïy vaø thaân phaän cuûa Chuùa Gieâsu. Theo moät yù nghóa naøo ñoù, söï vieäc dieãn ra trong hoäi ñöôøng Nazareth bieåu tröng cho chính cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi. Thieân haï ngaây ngaát söõng sôø tröôùc nhöõng lôøi ñaày aân suûng töø mieäng Ngöôøi thoát ra, nhöng roát cuoäc, hoï laïi saün saøng xoâ Ngöôøi xuoáng vöïc thaúm. Böôùc khôûi ñaàu vieäc thuyeát giaûng cuûa Chuùa laïi chính laø lôøi tieân baùo veà Maàu Nhieäm Vöôït Qua.

“Hoâm nay ñaõ öùng nghieäm lôøi Kinh Thaùnh quyù vò vöøa nghe” (Lc 4, 21). Giöõa hoâm-nay cuûa Ñaáng Phuïc Sinh vaø hoâm -nay cuûa coäng ñoaøn daân Chuùa, coù söï trung gian cuûa Kinh Thaùnh do Thaàn Khí Chuùa mang laïi treân moâi nhaø thuyeát giaûng. “Moïi ngöôøi ñeàu ngaây ngaát söõng sôø tröôùc nhöõng lôøi ñaày aân suûng thoát ra töø mieäng Ngöôøi” (Lc 4, 22). Nhôø Chuùa Thaùnh Linh soi saùng, baûn vaên ñöôïc giaûi thích moät caùch ñôn sô vaø thaân maät seõ laøm trung gian cho söï gaëp gôõ giöõa Chuùa Kitoâ vaø coäng ñoaøn. Nhö theá, Kinh Thaùnh ñöôïc neân troïn trong nieàm tin cuûa coäng ñoaøn ñang ñoùn nhaän Chuùa Kitoâ nhö laø Lôøi cuûa Thieân Chuùa. Hoâm-nay ñang taùc ñoäng nôi ngöôøi giaûng thuyeát cuõng chính laø hoâm-nay cuûa nieàm tin, hoâm-nay cuûa quyeát ñònh do nieàm tin, muoán phoù thaùc ñôøi mình cho Chuùa Kitoâ vaø saün loøng tuaân phuïc Ngöôøi trong caû nhöõng yeâu saùch luaân lyù cuûa Tin Möøng.

55

Linh muïc trong tö caùch thöøa taùc vieân cuûa Lôøi boå tuùc nhöõng gì coøn thieáu trong vieäc giaûng daïy cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi nhieäm theå Ngöôøi laø Giaùo Hoäi. Linh muïc chia seû nhöõng ñau khoå cuûa söï chuaån bò, nhöõng trôû ngaïi cuûa söï hieäp thoâng, nhöng nhaát laø nieàm vui ñöôïc laøm duïng cuï cho Chuùa Thaùnh Linh duøng vaøo bieán coá heát söùc troïng ñaïi: “Ñöôïc ñoùn nhaän leã vaät tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi nôi Chuùa Kitoâ” (30)

Bình minh treân Ñaát Thaùnh coøn chöa ngöng tieáng suùng Bôø Taây ngaøy 04.04.2009 AÛnh Getty Images

GIAÛNG LÔØI CHUÙA

DIEÃN TÖØ CUÛA ÑÖÙC THAÙNH CHA TAÏI THÖÔÏNG HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC THEÁ GIÔÙI

Nguoàn: Ñaøi Phaùt Thanh Vatican

A nh Chò Em thaân meán, vieäc söûa soaïn cho cuoán saùch cuûa toâi veà Chuùa Gieâsu cho toâi nhieàu dòp ñeå nhìn thaáy taát caû nhöõng

ñieàu toát coù theå ñeán töø khoa chuù giaûi Thaùnh Kinh hieän ñaïi, nhöng cuõng cho toâi nhaän ra nhöõng trôû ngaïi vaø nhöõng nguy hieåm trong ñoù. Dei Verbum 12 ñöa ra cho chuùng ta nhöõng chæ daãn veà phöông phaùp thích hôïp trong vieäc chuù giaûi Thaùnh Kinh. Tröôùc heát, vaên kieän naøy xaùc nhaän söï caàn thieát cuûa vieäc söû duïng phöông phaùp phaân tích [pheâ bình] lòch söû (historical-critical method), qua vieäc dieãn taû ngaén goïn nhöõng yeáu toá thieát yeáu. Nhu caàu naøy laø keát quaû cuûa nguyeân taéc Kitoâ giaùo ñöôïc hình thaønh trong Gioan 1,14: “Verbum caro factum est (Ngoâi lôøi trôû thaønh nhuïc theå)”. Söï kieän lòch söû laø bình dieän chuû yeáu cuûa Ñöùc Tin Kitoâ giaùo. Lòch söû cöùu ñoä khoâng phaûi laø moät huyeàn thoaïi, nhöng laø moät caâu truyeän coù thaät vaø vì theá phaûi ñöôïc nghieân cöùu baèng cuøng nhöõng phöông phaùp nhö moät cuoäc nghieân cöùu lòch söû quan troïng.

Tuy nhieân, lòch söû naøy laïi coù moät bình dieän khaùc, ñoù laø taùc ñoäng cuûa Thieân Chuùa. Vì ñieàu naøy, “Dei Verbum” nhaéc ñeán moät möùc ñoä phöông phaùp hoïc caàn thieát ñeå giaûi thích ñuùng ñaén caùc lôøi, laø nhöõng lôøi vöøa laø lôøi loaøi ngöôøi laïi vöøa laø Lôøi Thieân Chuùa.

57

Coâng Ñoàng noùi raèng, theo moät quy luaät caên baûn cho baát cöù vieäc caét nghóa moät baûn vaên naøo, Thaùnh Kinh phaûi ñöôïc giaûi thích trong cuøng moät tinh thaàn maø trong ñoù Thaùnh Kinh ñöôïc vieát [chính ra phaûi dòch laø trong cuøng moät Thaùnh Thaàn laø Ñaáng ñaõ vieát Thaùnh Kinh]. Vaø do ñoù ñöa ra ba yeáu toá caên baûn veà phöông phaùp ñeå khoâng queân bình dieän Thieân Chuùa, laø khoa thaàn khí hoïc cuûa Thaùnh Kinh: nghó laø moät ngöôøi phaûi 1) giaûi thích baûn vaên maø khoâng queân tính duy nhaát cuûa toaøn theå Thaùnh Kinh; ngaøy nay phöông phaùp naøy ñöôïc goïi laø Chuù Giaûi Thaùnh Kinh theo Quy Ñieån (Canonical Exegesis). Vaøo thôøi ñieåm cuûa Coâng Ñoàng chöa coù töø naøy, nhöng Coâng Ñoàng ñaõ noùi cuøng moät ñieàu: ngöôøi ta khoâng ñöôïc queân tính duy nhaát cuûa toaøn theå Thaùnh Kinh; 2) moät ngöôøi cuõng khoâng ñöôïc queân truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh, vaø sau cuøng 3) phaûi toân troïng tính loaïi suy Ñöùc Tin. Chæ khi naøo caû hai möùc ñoä veà phöông phaùp hoïc naøy, laø phaân tích lòch söû vaø thaàn hoïc, ñöôïc toân troïng, thì moät ngöôøi coù theå noùi veà khoa chuù giaûi Thaùnh Kinh theo thaàn hoïc - moät loaïi chuù giaûi Thaùnh Kinh thích hôïp cho Saùch naøy [Thaùnh Kinh]. Trong khi vieäc chuù giaûi Thaùnh Kinh ôû ñaïi hoïc theo möùc ñoä thöù nhaát hoaït ñoäng ôû moät taàm möùc raát cao vaø thaät söï coù ích cho chuùng ta, nhöng chuùng ta khoâng theå noùi nhö theá veà möùc ñoä kia. Thöôøng möùc ñoä thöù nhì naøy, laø möùc ñoä goàm coù ba yeáu toá thaàn hoïc ñöôïc aùm chæ bôûi Dei Verbum haàu nhö vaéng maët. Vaø ñieàu aáy ñöa ñeán nhöõng haäu quaû khaù traàm troïng.

Haäu quaû thöù nhaát cuûa vieäc vaéng boùng cuûa möùc ñoä phöông phaùp hoïc thöù nhì naøy laø Thaùnh Kinh trôû thaønh moät

DIEÃN TÖØ CUÛA ÑTC TAÏI THÑGMTG

58 HIEÄP THOÂNG

cuoán saùch chæ noùi veà quaù khöù. Caùc haäu quaû veà luaân lyù coù theå ñöôïc ruùt ra töø ñoù, moät ngöôøi coù theå hoïc veà lòch söû, nhöng Saùch chæ noùi veà quaù khöù vaø vieäc chuù giaûi noù khoâng coøn coù tính caùch thaàn hoïc thaät söï nöõa, maø trôû thaønh thuaät cheùp söû, laø lòch söû cuûa vaên chöông. Ñaây laø haäu quaû ñaàu tieân: Thaùnh Kinh tieáp tuïc ôû trong quaù khöù, chæ noùi veà quaù khöù. Coøn coù moät haäu quaû thöù nhì traàm troâng hôn nhieàu: ôû ñoù nhöõng caùch giaûi thích Thaùnh Kinh theo Ñöùc Tin nhö ñöôïc Dei Verbum aùm chæ bò maát daïng, maø taát yeáu xuaát hieän moät loaïi giaûi thích Thaùnh Kinh khaùc, giaûi thích Thaùnh Kinh theo theá tuïc, theo chuû nghóa thöïc chöùng, maø nguyeân taéc chính cuûa noù laø vieäc bieát chaéc chaén raèng Thieân Chuùa ñaõ khoâng xuaát hieän trong lòch söû nhaân loaïi. Theo loaïi chuù giaûi Thaùnh Kinh naøy, khi naøo xem ra coù nhöõng yeáu toá thuoäc veà Thieân Chuùa, ngöôøi ta phaûi giaûi thích noù töø ñaâu ñeán vaø bieán noù thaønh yeáu toá hoaøn toaøn nhaân loaïi.

Vì ñieàu naøy maø noåi leân nhöõng caét nghóa choái boû lòch söû tính cuûa nhöõng yeáu toá thuoäc veà Thieân Chuùa. Thí duï, ngaøy nay caùi goïi laø tröôøng phaùi chính cuûa khoa giaûi thích Thaùnh Kinh ôû nöôùc Ñöùc choái töø raèng Chuùa thieát laäp Bí Tích Thaùnh Theå vaø noùi raèng thaân xaùc cuûa Chuùa Gieâsu vaãn coøn naèm trong moà. Bieán coá Phuïc Sinh khoâng phaûi laø moät bieán coá lòch söû, nhöng laø moät thò kieán thaàn hoïc. Vieäc ñoù xaûy ra vì khoâng giaûi thích Thaùnh Kinh theo Ñöùc Tin: cho neân ngöôøi ta ñaõ ñöa ra moät giaûi thích Thaùnh Kinh theo trieát lyù theá tuïc, laø loaïi trieát lyù choái töø vieäc Thieân Chuùa ñi vaøo vaø hieän dieän thaät trong lòch söû laø chuyeän coù theå xaûy ra. Haäu quaû cuûa vieäc thieáu möùc ñoä chuù giaûi thöù nhì naøy laø taïo ra moät vöïc thaúm thaät saâu giöõa khoa chuù giaûi

59

Thaùnh Kinh theo khoa hoïc vaø Lectio Divina. Ñieàu naøy ñoâi khi ñöa ñeán moät hình thöùc luùng tuùng ngay caû trong vieäc soaïn baøi giaûng. Khi maø vieäc chuù giaûi Thaùnh Kinh khoâng coøn laø thaàn hoïc nöõa, thì Thaùnh Kinh khoâng coøn laø linh hoàn cuûa thaàn hoïc, vaø ngöôïc laïi, khi thaàn hoïc khoâng thieát yeáu laø vieäc giaûi thích Thaùnh Kinh trong Hoäi Thaùnh, thì thaàn hoïc khoâng coøn neàn taûng nöõa.

Cho neân ñoái vôùi ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh, ñoái vôùi töông lai cuûa Ñöùc Tin, chuùng ta phaûi thaéng vöôït chuû nghóa löôõng phaân giöõa khoa chuù giaûi Thaùnh Kinh vaø khoa thaàn hoïc. Thaàn hoïc theo Thaùnh Kinh vaø thaàn hoïc heä thoáng laø hai bình dieän cuûa moät thöïc theå duy nhaát, laø ñieàu maø chuùng ta goïi laø Thaàn Hoïc. Vì lyù do naøy, toâi hy voïng raèng moät trong nhöõng ñeà nghò seõ ñeà caäp ñeán nhu caàu caàn phaûi nhôù ñeán hai möùc ñoä theo phöông phaùp hoïc ñöôïc Dei Verbum 12 aùm chæ, caàn phaûi khai trieån moät khoa chuù giaûi Thaùnh Kinh khoâng chæ ôû möùc ñoä lòch söû, nhöng cuõng phaûi ôû möùc ñoä thaàn hoïc. Vì theá, môû roäng vieäc ñaøo luyeän caùc nhaø chuù giaûi Thaùnh Kinh töông lai theo nghóa naøy laø ñieàu caàn thieát, ñeå thaät söï môû nhöõng kho taøng cuûa Thaùnh Kinh ra cho theá giôùi hoâm nay vaø cho taát caû chuùng ta

DIEÃN TÖØ CUÛA ÑTC TAÏI THÑGMTG

LÖÔÏC TOÙM NOÄI DUNG 55 ÑEÀ NGHÒ CUÛA CAÙC NGHÒ PHUÏ

TRONG THÖÔÏNG HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC THEÁ GIÔÙI LAÀN THÖÙ XII

05 - 26.10.20008

LM Giuse Trònh Tín YÙ Löôïc Toùm

T höôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi (THÑGMTG) qua moät phieân khoaùng ñaïi ñaõ ñeà ra danh muïc 55 ñeà nghò cuûa caùc nghò phuï. Vaên baûn goác baèng tieáng

Latinh ñaõ ñöôïc ñeä trình Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñitoâ XVI, coù theå ñöôïc ngaøi söû duïng nhö taøi lieäu soaïn thaûo Toâng Huaán haäu THÑGMTG laàn naøy, bao goàm naêm phaàn, phaàn giôùi thieäu taøi lieäu, phaàn I Lôøi Chuùa nôi ñöùc tin cuûa Giaùo Hoäi (GH), phaàn II Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng GH, phaàn III Lôøi Chuùa trong söù vuï cuûa GH vaø phaàn keát luaän.

GIÔÙI THIEÄU Caùc nghò phuï khieâm toán xin Ñöùc Giaùo Hoaøng ñoùn nhaän

vaên baûn taøi lieäu goùp yù cuûa caùc nghò phuï veà maàu nhieäm Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa GH döôùi aùnh saùng cuûa naêm Thaùnh Phaoloâ. Caùc nghò phuï nhìn nhaän Hieán cheá Tin Lyù “Dei verbum” laø taøi lieäu caên baûn cho THÑGMTG naøy. Hieán cheá ñaõ ñem laïi lôïi ích lôùn lao cho ñôøi soáng GH treân bình dieän chuù giaûi, thaàn hoïc, linh ñaïo, muïc vuï vaø ñaïi keát. Cho tôùi nay Hieán Cheá vaãn soi saùng cho GH veà Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa nhaäp theå vaø giuùp ñaøo saâu giaù trò voâ bieân cuûa Lôøi Chuùa baøy toû

61

cho chuùng ta trong Thaùnh Kinh. Lôøi Chuùa maõi ñöôïc Huaán Quyeàn gìn giöõ vaø chuyeån giaûi trung thöïc. Khi duy trì nhöõng thaønh quaû quyù giaù cuûa Lôøi trong thôøi ñaïi naøy, GH caûm nhaän nhu caàu ñaøo saâu hôn nöõa maàu nhieäm Lôøi Chuùa trong moïi bieán coá vaø caùc laõnh vöïc muïc vuï.

Nhöng ñeå giuùp tín höõu hieåu roõ hôn ôn linh höùng vaø chaân lyù Thaùnh Kinh qua Dei Verbum soá 11. Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin neân giaûi thích minh baïch quan nieäm veà ôn linh höùng vaø chaân lyù Thaùnh Kinh, cuõng nhö töông quan hoã töông giöõa hai thöïc theå. Ñaëc bieät, caàn nhaán maïnh tính ñoäc ñaùo cuûa khoa chuù giaûi Thaùnh Kinh Coâng Giaùo.

PHAÀN I LÔØI CHUÙA TRONG ÑÖÙC TIN CUÛA GIAÙO HOÄI

Kieåu noùi Lôøi Chuùa hieåu theo moät loái loaïi suy. Lôøi Thieân Chuùa ñöôïc thaáy nhö moät ngoâi vò. Ngoâi Lôøi laø Con Moät Thieân Chuùa laøm ngöôøi nhöng ñaõ hieän dieän trong cuoäc saùng taïo vuõ truï vaø ñaëc bieät trong cuoäc taïo döïng con ngöôøi, ñöôïc maïc khaûi qua doøng lòch söû cöùu ñoä vaø ñöôïc chöùng thöïc trong Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc. Thaùnh Kinh laø Lôøi sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc GH gìn giöõ, duy trì trong Truyeàn Thoáng soáng ñoäng vaø trao ban cho nhaân loaïi qua lôøi giaûng, qua bí tích vaø caùc chöùng töø cuûa cuoäc soáng. Thaùnh Kinh cuõng laø Lôøi ñoái thoaïi Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi, Ngaøi khôûi ñaàu cuoäc ñoái thoaïi khi môøi moïi ngöôøi tham döï söùc soáng cuûa Ngaøi.

Chuùa Thaùnh Thaàn taùc giaû Saùch Thaùnh cuõng laø Ñaáng höôùng daãn GH giaûi thích chaân lyù Saùch Thaùnh khi hình thaønh ñöùc tin cuûa GH qua doøng thôøi gian. Caùc nghò phuï xin caùc chuû

LÖÔÏC TOÙM NOÄI DUNG 55 ÑEÀ NGHÒ

62 HIEÄP THOÂNG

chaên nhaéc nhôû cho moïi ngöôøi ñaõ laõnh nhaän bí tích Thanh Taåy vai troø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong hoaït ñoäng linh höùng cho con ngöôøi hieåu bieát Saùch Thaùnh. Theo ñoù laø moân ñeä Ñöùc Kitoâ, taát caû chuùng ta luoân ñöôïc môøi goïi caàu khaån vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn xin Ngaøi höôùng daãn chuùng ta hieåu bieát saâu sa hôn Lôøi Chuùa vaø bieát laøm chöùng cho ñöùc tin (x. Cv 22,17.20).

Khi ñoïc Thaùnh Kinh, ngöôøi ñoïc neân chuù taâm tôùi loái ñoïc vaø giaûi thích Thaùnh Kinh theo caùc giaùo phuï. Loái ñoïc naøy phaân bieät hai yù nghóa: nghóa vaên töø lieân heä vôùi khoa pheâ bình-lòch söû vaø nghóa giaùo huaán cuûa Thaùnh Kinh lieân heä tôùi chaân lyù cöùu ñoä, döïa vaøo Truyeàn Thoáng soáng ñoäng cuûa toaøn GH vaø loái loaïi suy töø ñöùc tin. Khi ñoïc Saùch Thaùnh, moãi tín höõu cuõng ñoái dieän vôùi chính Ñöùc Gieâsu, Lôøi cuûa Thieân Chuùa neân xaùc phaøm. Thaùnh Giaùo Phuï Cyprianoâ ñaõ nhaéc nhôû: “Haõy caàn maãn döï lôøi caàu nguyeän vaø ‘giôø kinh thaàn vuï’. Khi caàu nguyeän chuùng ta noùi vôùi Chuùa, khi ñoïc Saùch Thaùnh, chuùng ta nghe Chuùa noùi vôùi chuùng ta” (“Ad Donatum, 15”). Theo doøng Saùch Thaùnh, ngöôøi ñoïc cuõng caàn bieát Cöïu Öôùc lieân heä maät thieát vôùi Taân Öôùc. Chuùa Gieâsu ñaõ caàu nguyeän theo Thaùnh Vònh, ñoïc Leà Luaät vaø caùc Tieân Tri. Ngöôøi tröng daãn Cöïu Öôùc trong lôøi rao giaûng vaø giôùi thieäu mình nhö ñieåm thaønh toaøn cuûa Saùch Thaùnh (x. Mt 5,17; Lc 4,24; 24, 27; Ga 5,46). Ruùt töø Cöïu Öôùc nhöõng töø ngöõ vaø kieåu dieãn taû, Taân Öôùc thuaät laïi vaø giaûi thích ñôøi soáng, cuoäc töû naïn vaø phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu (x. Mt 1-2 vaø “Es passim”). Ñoàng thôøi cuoäc töû naïn vaø phuïc sinh cuûa Chuùa ñaõ coáng hieán cho nhöõng vaên baûn Cöïu Öôùc yù nghóa troïn veïn. Vôùi Thaùnh Augustinoâ, Taân Öôùc ñöôïc giaáu aån trong Cöïu Öôùc vaø Cöïu Öôùc

63

ñöôïc maïc khaûi trong Taân Öôùc. Caùc nghò phuï aân caàn nhaéc nhôû, Lôøi Chuùa lieân keát chaët

cheõ vôùi ñôøi soáng aân suûng cuûa tín höõu trong caùc bí tích. Lôøi neân xaùc thaân trong bí tích Thaùnh Theå, daãn Saùch Thaùnh tôùi thöïc taïi hoaøn haûo. ÔÛ ñaây bí tích Thaùnh Theå laø nguyeân taéc chuù giaûi cuûa Saùch Thaùnh, cuõng nhö Saùch Thaùnh soi saùng vaø giaûi thích maàu nhieäm Thaùnh Theå. Lôøi cuõng laø Lôøi chöõa laønh trong bí tích Hoøa Giaûi vaø bí tích Xöùc Daàu. Qua Ngoâi Lôøi, Thieân Chuùa hoøa giaûi taát caû vôùi Ngaøi. Loøng töø bi tha thöù cuûa Thieân Chuùa ñaõ nhaäp theå nôi Ñöùc Gieâsu, Ngöôøi naâng ñôõ caùc toäi nhaân, ban söùc maïnh cho ngöôøi ñau yeáu. Theo ñaây GH phaûi trôû thaønh coäng ñoaøn ñöôïc hoøa giaûi do Lôøi laø chính Chuùa Gieâsu Kitoâ. Maët khaùc, trong neáp ñôøi thöôøng, tín höõu aân caàn nghe Lôøi Chuùa, hoøa giaûi vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi nhau, seõ môû loøng tröôùc Thieân Chuùa vaø quaûng ñaïi chia seû vôùi caùc anh chò em ngheøo khoù quanh mình. Thôøi nay, thôøi ñaïi nhieàu tranh chaáp vaø caêng thaúng giöõa caùc toân giaùo. Ñeå trung thaønh vôùi coâng trình hoøa giaûi do Thieân Chuùa hoaøn thaønh nôi Ñöùc Kitoâ, tín höõu Coâng Giaùo khoâng ngaïi daán thaân laøm maãu soáng hoøa giaûi, tìm chia seû nhöõng giaù trò nhaân baûn, ñaïo ñöùc vaø toân giaùo trong töông quan vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân.

Tröôùc nghòch lyù thôøi nay, caøng taêng hieåu bieát veà thieân nhieân, con ngöôøi caøng muø môø veà söù ñieäp ñaïo ñöùc phaùt nguoàn töø thieân nhieân. Ñöùc Beâneâñitoâ XVI nhaän xeùt, thôøi nay yù nieäm veà thieân nhieân ñaõ maát tính sieâu hình, chæ coøn tính thöïc nghieäm. Ñieàu toát ñeïp laø giuùp nhau gaén boù vôùi Lôøi Chuùa. Caøng gaén boù vôùi Lôøi Chuùa, chuùng ta caøng hieåu bieát luaät töï nhieân vaø caøng phaùt trieån yù thöùc luaân lyù.


64 HIEÄP THOÂNG

PHAÀN II LÔØI CHUÙA TRONG ÑÔØI SOÁNG GIAÙO HOÄI

Phuïng Vuï laø moâi tröôøng öu tieân cho Lôøi Chuùa neân moïi cöû haønh Lôøi Chuùa ñaëc bieät trong phuïng vuï Lôøi Chuùa ngaøy Chuùa Nhaät caàn chuaån bò chu ñaùo. Vò traùch nhieäm veà thaùnh leã khoâng ñöôïc thay theá vaên baûn Saùch Thaùnh baèng vaên baûn khaùc. Khoâng baûn vaên linh ñaïo hay vaên chöông naøo coù theå mang giaù trò nhö vaên baûn Lôøi Chuùa trong Saùch Thaùnh. Thöøa taùc vieân Lôøi Chuùa, coâng boá roõ raøng töøng caâu, töøng ñoaïn vaø baûn thaân cuõng ñöôïc môøi hoïc hoûi vaø soáng laøm chöùng cho Lôøi hoï tuyeân ñoïc. Nöõ giôùi cuõng raát xöùng hôïp laõnh nhaän thöøa taùc vuï Lôøi Chuùa vaø nhaän traùch nhieäm vôùi caùc lôùp giaùo lyù. Ngöôøi phuï nöõ hoâm nay ñang naém vai troø khoâng theå thieáu trong gia ñình vaø moâi tröôøng giaùo lyù. Vôùi coäng ñoaøn, moãi ngöôøi aân caàn laéng nghe vaø khoâng ngaïi daønh ít phuùt thinh laëng sau moãi baøi ñoïc cho Lôøi laéng ñoïng vaøo taâm tö. Rieâng nhöõng ngöôøi khieám thính, khieám thò, xin coäng ñoaøn ñöøng laõng queân hoï trong caùc cöû haønh Lôøi Chuùa. Trong phuïng vuï, Lôøi Chuùa ñöôïc tuyeân ñoïc töø chính saùch baøi ñoïc laø Saùch Thaùnh daønh rieâng cho phuïng vuï Lôøi Chuùa. Tuy nhieân cuõng coù ñeà nghò duyeät xeùt laïi vieäc tuyeån löïa nhöõng baøi ñoïc ñi theo Saùch Leã Roma, caùc baøi ñoïc coù thöïc söï ñaày ñuû cho söù vuï cuûa GH trong giai ñoaïn lòch söû naøy (?). Ñaëc bieät neân nhìn laïi moái töông quan giöõa baøi ñoïc Cöïu Öôùc vôùi taàm nhìn höôùng tôùi cuûa Tin Möøng. Vaán ñeà coù theå ñöôïc ñöa ra ñoái thoaïi theo höôùng ñaïi keát. Veà cuoán Saùch Thaùnh, saùch caàn ñöôïc ñaët nôi xöùng ñaùng trong nhaø thôø cho moïi ngöôøi nhìn thaáy vaø toân kính.

Laø thaønh phaàn cuûa phuïng vuï Lôøi Chuùa, giaûng Lôøi Chuùa laø

65

caäp nhaät Lôøi ñöôïc coâng boá: “Hoâm nay ñaõ öùng nghieäm Lôøi Kinh Thaùnh quyù vò vöøa nghe” (Lc 4,21). Baøi giaûng daãn ngöôøi döï tôùi maàu nhieäm ñang cöû haønh, môøi goïi moãi ngöôøi ñoùn nhaän söù vuï, chia seû nieàm vui, nieàm hy voïng, chia noãi buoàn, noãi sôï vôùi hoï. Vôùi nhöõng coäng ñoaøn khoâng theå cöû haønh thaùnh leã Chuùa Nhaät, vieäc cöû haønh Lôøi Chuùa laø öu tieân vì khi coâng boá Lôøi Chuùa, Chuùa Kitoâ töï hieän dieän vaø tieáp tuïc ngoû lôøi vôùi daân Lôøi söùc soáng. Hoâm nay giöõa moâi tröôøng soáng oàn aøo, caùc tín höõu neân giöõ cho taâm tö traàm tónh ñeå laéng nghe Lôøi vaø bieán caûi cuoäc soáng, nhöng khoâng laãn loãn Phuïng Vuï Thaùnh Theå vôùi cöû haønh Lôøi Chuùa. Cuoäc cöû haønh neân bao goàm: tieáp nhaän Lôøi Chuùa, caàu nguyeän ngôïi khen, taï ôn vaø caàu xin. Nhö theá cöû haønh Lôøi Chuùa bieåu toû Chuùa Thaùnh Thaàn ñang soáng trong taâm hoàn tín höõu vaø coù maët giöõa coäng ñoaøn. Chính Ngaøi laøm cho Lôøi mang laïi thaønh quaû doài daøo. Taïi caùc nôi haønh höông, nhöõng hình thöùc cöû haønh khaùc nhau do loøng ñaïo ñöùc bình daân, nhöõng cuoäc tónh taâm, nhöõng laàn saùm hoái ñeàu neân cöû haønh Lôøi Chuùa.

Trong neáp soáng thöôøng ngaøy, Phuïng Vuï Giôø Kinh laø ‘thaùnh vuï’ vôùi caùc giaùm muïc, linh muïc, phoù teá vaø tu só nhöng cuõng khuyeán khích giaùo daân tham döï. Phuïng Vuï Giôø Kinh giuùp tín höõu tieáp caän Saùch Thaùnh vaø Truyeàn Thoáng soáng ñoäng cuûa GH. Nôi gia ñình, Lôøi Chuùa laø nguoàn goác cuûa hoân nhaân. Chính Chuùa Gieâsu ñaõ thaùnh hoùa hoân nhaân qua moät bí tích vaø Lôøi Chuùa daãn ñöôøng cho ñoâi baïn soáng chung thuûy vaø hieäp nhaát. Vôï choàng thaønh ngöôøi ñaàu tieân khai taâm Lôøi Chuùa cho con caùi, giuùp con caàu nguyeän vaø ñoïc Saùch Thaùnh. ÔÛ nhieàu nôi coù toå


66 HIEÄP THOÂNG

chöùc toát ñeïp nhöõng coäng ñoaøn beù nhoû goàm caùc gia ñình, thaùp nhaäp vaøo giaùo xöù hay lieân keát vôùi caùc phong traøo trong GH. Taát caû thöôøng quy tuï quanh Lôøi Chuùa ñeå chia seû vaø ñoùn nhaän söùc maïnh Lôøi Chuùa.

Nôi moâi tröôøng giaùo lyù, giaûng vieân tìm ñöôïc maãu sö phaïm cuûa Chuùa Gieâsu treân ñöôøng Emmaus. Treân ñöôøng Em-maus Chuùa Gieâsu ñaõ môû loøng cho moân ñeä hieåu lôøi Kinh Thaùnh. Hoïc vôùi Chuùa Gieâsu, caùc giaûng vieân giaùo lyù ñoàng haønh vôùi hoïc vieân, chæ cho hoïc vieân keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa qua caùc baøi ñoïc Thaùnh Kinh, chuaån bò cho hoï gaëp gôõ Thieân Chuùa trong caùc bí tích khai taâm Kitoâ Giaùo vaø daán thaân rao giaûng Tin Möøng. Rieâng trong ñôøi thaùnh hieán, caùc tu só luoân yù thöùc, ñôøi soáng thaùnh hieán phaùt sinh töø coõi taâm saün saøng laéng nghe Lôøi Chuùa vaø ñoùn nhaän Tin Möøng laøm nguyeân lyù cuûa ñôøi soáng. Ñôøi thaùnh hieán khoâng ngöøng taùi khaùm phaù caên tính cuûa vieäc laéng nghe lôøi Chuùa vaø bieán cuoäc ñôøi thaønh “evangelica testificatio” cho GH vaø theá giôùi. Ñôøi thaùnh hieán saùng leân nhö lôøi chuù giaûi soáng ñoäng cuûa Lôøi Chuùa. Chính hoï laø lôøi ñeå qua hoï Thieân Chuùa tieáp tuïc noùi vôùi GH vaø vôùi theá giôùi. Caùc nghò phuï xin moïi tín höõu taäp quen ñoïc Thaùnh Kinh moãi ngaøy nhö moät caùch aân caàn ñoái thoaïi vôùi Chuùa, ñoïc Thaùnh Kinh vôùi maãu göông Meï Maria vaø caùc thaùnh trong lòch söû GH. Caùc ngaøi ñaõ ñoïc Lôøi Chuùa döôùi ôn soi saùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Cuõng coù theå choïn moät phöông phaùp thích hôïp, höõu hieäu ñeå ñoïc Lôøi Chuùa, tuøy hoaøn caûnh vaø moâi tröôøng vaên hoùa, ñoïc caù nhaân hay vôùi coäng ñoaøn. Caùc chuû chaên cuõng caàn chuaån bò cho giaùo daân hieåu bieát vaø vöôït qua nhöõng khoù khaên trong moät soá baøi ñoïc Cöïu Öôùc, vôùi

67

nhöõng yeáu toá baïo löïc, baát coâng... Duø sao, tín höõu cuõng khoâng lô laø vôùi baøi ñoïc Cöïu Öôùc.

Trong laõnh vöïc chuù giaûi, coù goùp yù khaúng ñònh, phöông phaùp chuù giaûi Thaùnh Kinh ñöôïc Dei Verbum 12 giôùi thieäu vaãn raát hieän thöïc vaø höõu hieäu. Phöông phaùp naøy döï lieäu hai möùc ñoä cuûa phöông phaùp phaân bieät vaø töông lieân. Caùc nghò phuï cuõng thao thöùc muoán môû roäng nhöõng vieãn töôïng nghieân cöùu chuù giaûi cho thôøi ñaïi naøy. Ñaàu tieân caùc ngaøi lo ngaïi chuù giaûi Thaùnh Kinh coù nguy cô bieán Thaùnh Kinh thaønh cuoán saùch thuaàn tuùy lòch söû hay moät cuoán lòch söû vaên chöông. Kinh Thaùnh seõ maát khaû naêng noùi vôùi theá giôùi hieän taïi. Caùc ngaøi cuõng sôï moät loái giaûi thích thöïc chöùng vaø tuïc hoùa coù theå theá choã cho loái giaûi thích cuûa nieàm tin. Ñeå thöïc söï thaønh coâng trong khoa chuù giaûi Saùch Thaùnh, nhö Coâng Ñoàng mong öôùc, caàn phaûi aùp duïng caån thaän nhöõng nguyeân taéc ñöôïc chæ ñònh moät caùch chính xaùc vaø saùng toû trong Dei Verbum.

Trong khoa chuù giaûi Thaùnh Kinh, vaán ñeà cuõng ñöôïc ñaët ra veà vò theá song ñoái teá nhò giöõa thaàn hoïc vaø khoa chuù giaûi. Theo ñoù, caàn moät cuoäc hôïp taùc hoøa hôïp vaø minh baïch giöõa caùc nhaø thaàn hoïc Thaùnh Kinh vaø caùc nhaø chuù giaûi Thaùnh Kinh. “ÔÛ ñaâu chuù giaûi khoâng laø thaàn hoïc, Thaùnh Kinh khoâng theå laø hoàn soáng cuûa thaàn hoïc vaø ngöôïc laïi, ôû ñaâu thaàn hoïc khoâng chuyeån giaûi coát caùch cuûa Thaùnh Kinh trong GH, thaàn hoïc ñaõ ñaùnh maát neàn taûng” (Beâneâñitoâ, 14.10.2008). Trong thöïc teá traùch nhieäm xuùc tieán caùc cuoäc gaëp gôõ giöõa caùc chuû chaên, caùc nhaø thaàn hoïc vaø nhaø chuù giaûi ñeå cuøng phuïc vuï Lôøi Chuùa laø traùch nhieäm cuûa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc.


68 HIEÄP THOÂNG

Trong laõnh vöïc muïc vuï, vôùi caùc giaùm muïc, tröôùc tieân aân caàn ñoùn nhaän Lôøi Chuùa vaøo cuoäc soáng, soáng baèng Lôøi Chuùa, caùc giaùm muïc laïi nuoâi döôõng anh chò em mình baèng söùc soáng doài daøo cuûa Lôøi Chuùa. Caùc vò nhieät tình chaêm lo cho muïc vuï Thaùnh Kinh neân hoàn soáng cuûa moïi ngaønh muïc vuï. Vôùi caùc linh muïc, caùc vò ñöôïc nhaéc nhôù: “linh muïc laø ngöôøi ñaàu tieân tin vaøo Lôøi Chuùa vaø yù thöùc saùng suoát, Lôøi cuûa söù vuï linh muïc khoâng laø lôøi cuûa linh muïc nhöng laø Lôøi cuûa Ñaáng ñaõ sai linh muïc ñi. Linh muïc khoâng phaûi thaøy daïy nhöng laø ngöôøi haàu haï Lôøi. Ngaøi khoâng phaûi chuû höõu cuûa Lôøi nhöng laø con nôï cuûa Daân Thieân Chuùa veà Lôøi” (Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán Pas-tores Dabo Vobis, 26). Theo ñoù caùc öùng vieân chöùc thaùnh caàn hoïc taäp yeâu meán Lôøi Chuùa vaø trong chöông trình ñaøo luyeän caùc öùng vieân veà thaàn hoïc, Thaùnh Kinh laø hoàn soáng cuûa khoa thaàn hoïc, khoa chuù giaûi, linh ñaïo vaø söù vuï. Vôùi giaùo daân, caàn huaán luyeän tín höõu ñaùnh giaù ôn ban cuûa Thieân Chuùa, “Neáu con bieát ôn Thieân Chuùa...” (Ga 4, 10). Nôi moãi vuøng vaên hoùa neân laäp caùc trung taâm huaán luyeän giaùo daân veà söù vuï loan baùo Tin Möøng, nôi ñaây hoï ñöôïc hoïc hieåu, hoïc soáng vaø hoïc loan baùo Lôøi. Cuõng neân coù nhöõng trung taâm giaûng daïy Thaùnh Kinh ôû taàm möùc cao. Rieâng vôùi giôùi treû, caùc em thieáu nhi, taát caû ñöôïc môøi ñi theo Chuùa Gieâsu hoïc hoûi Lôøi Chuùa. “Caùc con thaân meán, Cha khuyeân caùc con neân thaân thieát vôùi Thaùnh Kinh, giöõ Thaùnh Kinh trong taàm tay, ñeå Thaùnh Kinh thuoäc veà caùc con nhö chieác la baøn chæ höôùng cho caùc con ñi ñöôøng” (Söù ñieäp ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû laàn thöù 21 ngaøy 9.4.06)

69


70 HIEÄP THOÂNG

Trong caùc tình huoáng thöông ñau, Lôøi laø söùc maïnh naâng ñôõ caùc beänh nhaân, khích leä nhöõng ngöôøi ñau khoå theå lyù vaø tinh thaàn. Lôøi Chuùa nôi Thaùnh vònh laø nhöõng lôøi caàu nguyeän thaám caûm loøng ngöôøi giöõa côn ñau ñôùn. Lôøi Chuùa cuõng linh höùng cho caùc muïc töû höôùng daãn caùc beänh nhaân, trong ñöùc tin, nhaän ra mình ñöôïc tham döï vaøo nhöõng noãi ñau cöùu chuoäc cuûa Chuùa Gieâsu. Trong tình caûnh chia caùch nôi caùc coäng ñoaøn GH, moïi ngöôøi cuøng nhau laéng nghe Saùch Thaùnh seõ laøm soáng ñoäng tình hieäp thoâng ñích thöïc, tuy coù theå hieäp thoâng khoâng troïn veïn. Cuøng nhau laéng nghe Saùch Thaùnh vaø nguyeän kinh thaàn vuï cuõng laø con ñöôøng hieäp nhaát ñöùc tin chaân thaønh (Beâneâñitoâ XVI, 25.1.07). Vôùi caùc nghò phuï, Ñöùc Thöôïng Phuï Giaùo Chuû Bartholomeùe I coù maët, gaëp gôõ Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc nghò phuï ñaõ thaønh chöùng töø môùi cuûa cuoäc hieäp thoâng khi cuøng laéng nghe Lôøi Chuùa vaø caàu nguyeän vôùi nhau.

PHAÀN III LÔØI CHUÙA TRONG SÖÙ VUÏ CUÛA GIAÙO HOÄI

Söù vuï loan baùo Lôøi Chuùa laø boån phaän cuûa caùc moân ñeä Ñöùc Gieâsu, cuõng laø ñoøi buoäc cuûa bí tích Thanh Taåy. Vì Lôøi Chuùa laøm ngöôøi ñeå leân Lôøi vôùi con ngöôøi, moãi tín höõu thaønh chöùng nhaân cuûa Lôøi, laøm cho Lôøi soáng ñoäng vaø ñöôïc moïi ngöôøi nhaän bieát. Moãi giaùo daân ñöôïc keâu môøi taùi khaùm phaù traùch nhieäm thöïc thi boån phaän ngoân söù vaø laøm chöùng nhaân cho Tin Möøng trong neáp ñôøi thöôøng. Duø ñoâi khi vì laøm chöùng cho Tin Möøng, tín höõu coù theå bò baét bôù, baùch haïi. Caùc nghò phuï cuõng keâu goïi caùc tu hoäi truyeàn giaùo, caùc phong traøo GH ñoùng goùp saùng kieán, söû duïng caùc phöông tieän cuûa thôøi ñaïi cho coâng trình loan baùo Tin

71

Möøng ñaït ñöôïc hieäu quaû toát ñeïp. Veà phía caùc tín höõu, Lôøi Chuùa soi saùng ñeå moãi ngöôøi nhaän ra daáu chæ cuûa thôøi ñaïi vaø thuùc ñaåy hoï daán thaân cho nhöõng anh chò em ñau khoå, cho caùc naïn nhaân cuûa theá löïc baát coâng vaø saün saøng ñaáu tranh cho coâng lyù. Lôøi cuõng ñoøi hoï daán thaân trong laõnh vöïc xaõ hoäi, chính trò ñi tìm neàn thieän haûo chaân thöïc vaø baûo veä phaåm caùch con ngöôøi.

Suoát doøng lòch söû, Lôøi Chuùa ñaõ linh höùng cho caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, laøm naûy sinh caùc giaù trò luaân lyù neàn taûng vaø giaù trò thaåm myõ. Trong Lôøi Chuùa, coù theå ñoái thoaïi giöõa Thaùnh Kinh vôùi vaên hoùa, ñoái thoaïi vôùi caû ngöôøi khoâng cuøng nieàm tin. Theo ñoù neân toå chöùc nhöõng nhoùm ñoïc Thaùnh Kinh ngay giöõa moâi tröôøng traàn theá vaø goàm caû nhöõng ngöôøi khoâng tin laø moät caùch môû cöûa theá giôùi cho Thieân Chuùa ñeán, qua trung gian Lôøi Thaùnh Kinh. Trong ñoái thoaïi, ngoân ngöõ laø phöông tieän neân THÑGM cuõng ñeà nghò trong nhöõng neàn vaên hoùa gaàn nhau, nhöõng vuøng ngoân ngöõ gioáng nhau coù theå coù chung baûn dòch Thaùnh Kinh söû duïng trong phuïng vuï cuõng nhö duøng rieâng vaø moãi ñòa phöông caàn noã löïc ñaøo taïo caùc chuyeân vieân dòch thuaät coù khaû naêng. Caùc nghò phuï coøn chuù troïng vaän duïng moïi kyõ thuaät tieân tieán ñeå phoå bieán roäng raõi Lôøi Saùch Thaùnh vaø saép xeáp ñeå caùc GH ñòa phöông hoã trôï laãn nhau. GH khoâng chæ phoå bieán Lôøi Chuùa qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng nhöng coøn hoäi nhaäp söù ñieäp cöùu ñoä vaøo neàn vaên hoùa môùi, ñöôïc phoå bieán qua truyeàn thoâng. ÔÛ ñaây nhaø truyeàn thoâng phaûi tìm moïi caùch chuyeån taûi Lôøi Saùch Thaùnh ñeán vôùi moïi coäng ñoaøn, tôùi caû nhöõng ngöôøi xa xoâi nhaát. Caùc nghò phuï saùng kieán, nhaân dòp toå chöùc nhöõng cuoäc hoïp hoäi lôùn, ngöôøi ta coù theå daønh moät


72 HIEÄP THOÂNG

khoaûng thôøi gian ñeå hoïc hoûi vaø cöû haønh Lôøi Chuùa vaø xin caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc xuùc tieán nhöõng ngaøy ñaëc bieät nhaèm phoå bieán Lôøi Chuùa.

Khi Chuùa Gieâsu ra leänh cho GH ñi loan Tin Möøng cho moïi loaøi thuï taïo, Ngöôøi ngaàm chæ cuoäc gaëp gôõ Lôøi Chuùa vôùi moïi daân toäc, moïi neàn vaên hoùa, cuõng hieåu laø cuoäc hoäi nhaäp vaên hoùa cuûa Lôøi Chuùa. Töø ñoù naûy sinh nhu caàu ñaøo luyeän caùc nhaø truyeàn giaùo hieåu bieát saâu sa veà moâi tröôøng soáng vaø nhöõng ñieàu kieän vaên hoùa xaõ hoäi ñeå caùc ngaøi coù theå hoøa mình giöõa moâi tröôøng soáng, trong ngoân ngöõ vaø neà neáp vaên hoùa ñòa phöông. Ñaøng khaùc, caùc giaùm muïc, linh muïc, phoù teá, tu só vaø giaùo daân caàn soáng thaân gaàn vôùi caû nhöõng anh chò em khoâng chung moät neàn phuïng vuï, khoâng hay lui tôùi coäng ñoaøn chuùng ta vaø GH phaûi ñi tôùi vôùi moïi ngöôøi trong söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, coâng boá Lôøi Chuùa cho hoï, duø nguy hieåm, baét bôù.

Caùc nghò phuï khaúng ñònh moái töông giao thaân caän vôùi daân Do Thaùi vaø vôùi Ñaát Thaùnh vì Chuùa Gieâsu Nazaret laø ngöôøi Do Thaùi vaø Ñaát Thaùnh laø ñaát meï cuûa GH. Theo ñaây, cuoäc ñoái thoaïi vôùi daân Do Thaùi thuoäc baûn chaát cuûa GH vì Kitoâ höõu vaø tín höõu Do Thaùi cuøng chia seû Thaùnh Kinh Do Thaùi (Cöïu Öôùc) hôn nöõa hieåu bieát Thaùnh Kinh cuûa ngöôøi Do Thaùi coù theå taïo ñieàu kieän cho caùc Kitoâ höõu hoïc hoûi vaø nghieân cöùu Thaùnh Kinh. Coøn Ñaát thaùnh laø moâi tröôøng vaät lyù vaø ñòa lyù cuûa Thaùnh Kinh taïo ra trí nhôù soáng ñoäng ñeå ghi nhôù Lôøi Chuùa. Rieâng veà cuoäc ñoái thoaïi vôùi Hoài Giaùo, GH nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa thaùi ñoä toân troïng söï soáng, quyeàn cuûa con ngöôøi nam vaø nöõ, ñoàng thôøi ñoøi phaân bieät bình dieän xaõ hoäi chính trò vôùi bình dieän toân giaùo,

73

vaø ñoøi coâng lyù, hoøa bình cho theá giôùi. Luoân khaúng ñònh chieàu kích phoå quaùt cuûa Lôøi Chuùa nhaäp

theå, caùc giaùo phuï thaáy moãi thuï taïo ñeàu mang daáu chæ cuûa Lôøi Chuùa vaø taát caû ngöôøi vaät ñöôïc môøi goïi soáng toát ñeïp trong Ñöùc Kitoâ. Hoøa vaøo loái nhìn cuûa caùc giaùo phuï, caùc nghò phuï cuõng xaùc ñònh, ñoùn nhaän Lôøi Chuùa ñöôïc chöùng thöïc trong Kinh Thaùnh vaø trong Thaùnh Truyeàn soáng ñoäng cuûa GH seõ taïo neân moät loái nhìn môùi meû veà caùc söï vaät vaø thaùi ñoä baûo veä neàn sinh thaùi ñích thöïc.

KEÁT LUAÄN MEÏ MARIA, MEÏ THIEÂN CHUÙA VAØ MEÏ GIAÙO HOÄI Tröôùc heát, vì muoán canh taân ñöùc tin cuûa GH trong Lôøi

Chuùa, THÑGMTG muoán quay veà vôùi Ñöùc Trinh Nöõ Maria, vôùi Meï, tieáng xin vaâng, lôøi giao öôùc vaø söù vuï cuûa mình, Meï ñaõ hoaøn thaønh myõ maõn ôn goïi thaàn thieâng cuûa nhaân loaïi. Caùc nghò phuï khuyeán khích tín höõu ñoïc kinh truyeàn tin, vaø laàn chuoãi ñeå haèng ngaøy ghi nieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå. Moãi tín höõu hoïc vôùi Ñöùc Meï thaùi ñoä cuûa tình yeâu vaø ñöùc tin, ñeå bieát laéng nghe Lôøi Chuùa vaø khaån nguyeän vôùi Chuùa cuõng nhö hoïc quaûng ñaïi, daán thaân cho söù vuï loan baùo Tin Möøng.

Hôïp nhaát vôùi Ñöùc Thaùnh Cha caàu nguyeän cho THÑGMTG mang laïi hoa quûa doài daøo cho vieäc canh taân ñích thöïc nôi moãi coäng ñoaøn Kitoâ giaùo, caùc nghò phuï môøi goïi caùc muïc töû vaø tín höõu nhìn veà Ñöùc Maria vaø naøi xin Chuùa Thaùnh Thaàn ban ôn ñeå moãi ngöôøi ñoùn nhaän loøng tin soáng ñoäng vaøo Lôøi Chuùa ñaõ nhaäp theå


THAÙNH PHAOLOÂ, NGÖÔØI RAO GIAÛNG

ÑA VAÊN HOÙA (tieáp theo)

LM Ñaminh Nguyeãn Ñöùc Thoâng, CSsR

III. VIEÄC LOAN BAÙO TIN MÖØNG CUÛA THAÙNH PHAOLOÂ Thaùnh Phaoloâ ñöôïc chính Chuùa Phuïc Sinh hieän ra, keâu

goïi laøm toâng ñoà, ñöôïc maïc khaûi cho bieát nhöõng maàu nhieäm maø caùc theá heä tröôùc khoâng ñöôïc bieát (Ep 3,3-6), ñöôïc ñöa leân ñeán taän taàng trôøi thöù ba (2Cr 12,1-4), ñöôïc tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ thuùc baùch (2Cr 5, 14), neân ngöôøi khoâng rao giaûng baát cöù moät Tin Möøng, hay moät ai khaùc ngoaøi Chuùa Gieâsu vaø laø Chuùa Gieâsu chòu ñoùng ñinh (2Cr 4,5; 1Cr 1,22; Gl 6,14). Thaùnh Phaoloâ cuõng laø moät con ngöôøi thuoäc ba neàn vaên hoùa, vaø ñaõ taän duïng ñöôïc taát caû nhöõng gì mình coù, ñeå loan baùo Ñöùc Kitoâ, ôn cöùu ñoä (Lc 2,30)[36] cho nhöõng ngöôøi thuoäc nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau aáy.

1. Tin Möøng Thaùnh Phaoloâ rao giaûng 1.1. Tin Möøng cuûa Thieân Chuùa Tröôùc tieân Thaùnh Phaoloâ xaùc ñònh Tin Möøng ngöôøi rao

giaûng khoâng do töï loaøi ngöôøi maø do chính Ñöùc Kitoâ maïc khaûi cho ngöôøi. “Tin Möøng toâi loan baùo khoâng phaûi do loaøi ngöôøi. Vì

75

khoâng ai trong loaøi ngöôøi ñaõ truyeàn laïi hay daïy cho toâi Tin Möøng aáy, nhöng laø chính Ñöùc Kitoâ ñaõ maïc khaûi” (Gl 1,11-12).

1.2. Lyù do rao giaûng Tin Möøng Thaùnh Phaoloâ khoâng rao giaûng chính mình, khoâng löøa

doái ai vaø khoâng tìm tö lôïi vaø cuõng chaúng tìm caùch laøm vui loøng ai: “Lôøi giaûng cuûa chuùng toâi khoâng do söï sai laàm, khoâng coù duïng yù xaáu, khoâng nhaèm löøa doái ai, nhöng vì Thieân Chuùa ñaõ thöû luyeän chuùng toâi vaø giao phoù Tin Möøng cho chuùng toâi, thì chuùng toâi cöù vaäy maø rao giaûng, khoâng phaûi ñeå laøm vöøa loøng ngöôøi phaøm maø ñeå laøm ñeïp loøng Thieân Chuùa, Ñaáng thöû luyeän taâm hoàn chuùng toâi. Khoâng bao giôø chuùng toâi ñaõ duøng lôøi xu nònh, nhö anh em bieát; khoâng bao giôø chuùng toâi ñaõ vieän côù ñeå che ñaäy loøng tham, coù Thieân Chuùa chöùng giaùm; khoâng bao giôø chuùng toâi ñaõ tìm caùch ñeå ñöôïc moät ngöôøi phaøm naøo toân vinh, duø laø anh em hay ngöôøi khaùc, trong khi chuùng toâi coù theå ñoøi anh em phaûi troïng ñaõi, vôùi tö caùch laø toâng ñoà cuûa Ñöùc Kitoâ” (1Tx 2,3-7).

Ngöôøi nhaán maïnh “Neáu toâi coøn muoán laøm ñeïp loøng ngöôøi ñôøi, thì toâi khoâng phaûi laø toâi tôù cuûa Ñöùc Kitoâ” (Gl 1,10).

Ñieàu Phaoloâ tìm kieám trong vieäc rao giaûng Tin Möøng khoâng phaûi laø quaø taëng nhöng laø nhöõng gì sinh hoa keát quaû doài daøo nôi ngöôøi nghe (Pl 4, 17).

1.3. Baùm chaët vaøo Lôøi Chuùa Phaoloâ ñoøi nhöõng keû rao giaûng Tin Möøng cuõng phaûi theo

göông ngöôøi. “Anh em haõy theo göông chuùng toâi, ñöøng ñi ra ngoaøi nhöõng gì ñaõ vieát, keûo sinh ra kieâu ngaïo, theo ngöôøi naøy maø choáng ngöôøi khaùc” (1Cr 4,6). Vôùi ngöôøi ñeä töû thaân tín,

THAÙNH PHAOLOÂ, NGÖÔØI RAO GIAÛNG ÑA VAÊN HOÙA

76 HIEÄP THOÂNG

Phaoloâ aân caàn caên daën: “Neáu coù ai daïy moät giaùo lyù khaùc, khoâng theo saùt caùc lôøi laønh maïnh, töùc laø caùc lôøi cuûa Ñöùc Kitoâ Gieâsu, Chuùa chuùng ta vaø khoâng theo saùt giaùo lyù phuø hôïp vôùi ñaïo thaùnh, thì ngöôøi aáy leân maët kieâu caêng, khoâng bieát gì caû, nhöng maéc beänh ham tranh luaän vaø thích caõi chöõ. Do ñoù sinh ra ganh tî, tranh chaáp, loäng ngoân noùi xaáu, ñaáu khaåu lieân mieân giöõa nhöõng ngöôøi ñaàu oùc leäch laïc, maát caû chaân lyù vaø coi vieäc giöõ ñaïo laø moät nguoàn lôïi” (2Tm 6, 3-6).

1.4. Mieãn laø Ñöùc Kitoâ ñöôïc rao giaûng Vaäy öu tö cuûa Thaùnh Phaoloâ laø rao giaûng Tin Möøng vaø

ngöôøi vui möøng khi thaáy Tin Möøng tieán trieån, daãu bò mang xieàng xích, tuø toäi. Ngöôøi vui möøng caû khi coù nhöõng ngöôøi rao giaûng Tin Möøng chæ vì ganh tî, khoâng coù loøng ngay, töôûng laøm theá laø gaây theâm khoå cho ngöôøi luùc bò tuø toäi, nhöng ngöôøi khaúng ñònh: “Mieãn laø Ñöùc Kitoâ ñöôïc rao giaûng laø toâi möøng roài” (Pl 1,12-18). Phaoloâ ñaõ laøm gì ñeå Tin Möøng ñöôïc tieán trieån?

2. Nguyeân taéc rao giaûng Tin Möøng cuûa Phaoloâ: trôû thaønh moïi söï cho moïi ngöôøi

Neáu vì Tin Möøng, Thaùnh Phaoloâ ñaõ daùm chaáp nhaän mang xieàng xích nhö moät teân gian phi (2Tm 2,9), thì chaéc chaén ngöôøi cuõng daùm neân moïi söï cho moïi ngöôøi vôùi hy voïng cöùu ñöôïc moät soá ngöôøi. Ñoù chính laø nguyeân taéc rao giaûng Tin Möøng cuûa ngöôøi: “Toâi laø ngöôøi töï do, khoâng leä thuoäc vaøo ai, nhöng toâi ñaõ trôû thaønh noâ leä cuûa moïi ngöôøi, haàu chinh phuïc ñöôïc nhieàu ngöôøi. Vôùi ngöôøi Do Thaùi, toâi ñaõ trôû neân Do Thaùi, ñeå chinh phuïc ngöôøi Do Thaùi. Vôùi nhöõng ai soáng theo Leà Luaät,

77

toâi ñaõ trôû neân ngöôøi soáng theo Leà Luaät, ñeå chinh phuïc ñöôïc nhöõng ngöôøi soáng theo Leà Luaät. Ñoái vôùi nhöõng ai soáng ngoaøi Leà Luaät, toâi ñaõ trôû neân ngöôøi soáng ngoaøi Leà Luaät, duø toâi khoâng soáng ngoaøi luaät cuûa Thieân Chuùa, nhöng soáng trong Luaät cuûa Ñöùc Kitoâ. Toâi ñaõ trôû neân yeáu vôùi ngöôøi yeáu, ñeå chinh phuïc nhöõng ngöôøi yeáu. Toâi ñaõ trôû neân moïi söï cho moïi ngöôøi, ñeå baèng moïi caùch cöùu ñöôïc moät soá ngöôøi. Vì Tin Möøng, toâi laøm taát caû nhöõng ñieàu ñoù, ñeå cuøng ñöôïc thoâng chia phaàn phuùc cuûa Tin Möøng” (1Cr 19-23).

3. Caùch thöùc rao giaûng cuûa Phaoloâ Gioáng nhö Chuùa Gieâsu, Thaùnh Phaoloâ ñaõ söû duïng nhöõng

hình aûnh cuï theå ñeå minh hoïa cho söù ñieäp ngöôøi rao giaûng. Neáu Chuùa Gieâsu ñaõ söû nhöõng duï ngoân gaàn guõi vôùi con ngöôøi nhö haït caûi; duùm men; ngöôøi gieo gioáng; coû luøng (Mt 13), ñoàng tieàn bò maát; ngöôøi cha hoang phí (Lc 15), thì Thaùnh Phaoloâ cuõng ñaõ söû duïng nhöõng hình aûnh raát cuï theå, thöïc teá trong caùc thö vaø caùc baøi giaûng cuûa ngöôøi nhö vieäc xaây caát ñeå dieãn taû loái soáng cuûa moãi ngöôøi (1Cr 3,10-15), ñeàn thôø ñeå moâ taû caùc Kitoâ höõu (1Cr 3,16); Sara vaø Haggard ñeå noùi veà hai Giao Öôùc (Gl 4,21-28); söï keát hôïp vôï choàng ñeå noùi leân maàu nhieäm giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh (Ep 5,21-32); thaân mình ñeå dieãn taû Hoäi Thaùnh (Rm 12, 1tt; 1Cr 12,12tt).

Hôn nöõa, Phaoloâ ñaõ hy sinh taát caû moïi thöù xaûo thuaät cuûa ngoân töø[37] ñeå söù ñieäp ngöôøi chuyeån giao ñöôïc roõ raøng, cuï theå. “Quaû theá, Ñöùc Kitoâ chaúng sai toâi ñi laøm pheùp röûa, nhöng sai toâi ñi rao giaûng Tin Möøng, vaø rao giaûng khoâng phaûi baèng lôøi leõ khoân ngoan, ñeå thaäp giaù Ñöùc Kitoâ khoûi ra voâ hieäu” (1Cr 1,17).


78 HIEÄP THOÂNG

Söùc maïnh cuûa lôøi rao giaûng cuûa Phaoloâ khoâng phaûi laø nhöõng trieát lyù cao sieâu nhöng laø söùc maïnh cuûa Thieân Chuùa. “Chuùng toâi ñaùnh ñoå caùc kieåu lyù luaän vaø moïi thaùi ñoä kieâu caêng choáng laïi söï hieåu bieát Thieân Chuùa. Chuùng toâi baét moïi tö töôûng phaûi ñaàu haøng ñeå ñi tôùi choã vaâng phuïc Ñöùc Kitoâ” (2Cr 10,5).

4. Phaoloâ laø moät ngöôøi rao giaûng ña vaên hoùa 4.1. Hoäi nhaäp vaên hoùa 4.1.1 Lòch söû cuûa vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa Hoäi nhaäp vaên hoùa laø moät thuaät ngöõ ñöôïc söû duïng trong

Kitoâ Giaùo, nhaát laø trong Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo Roâma, coù lieân quan tôùi vieäc thích nghi caùch thöùc trình baøy giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh cho nhöõng neàn vaên hoùa ngoaøi Kitoâ Giaùo, vaø laøm cho giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh thaám nhaäp vaøo trong caùc neàn vaên hoùa aáy.

Vieäc Kitoâ Giaùo soáng chung vôùi caùc neàn vaên hoùa khaùc ñaõ coù töø thôøi caùc toâng ñoà. Chuùa Gieâsu truyeàn leänh cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi rao giaûng Tin Möøng cho tôùi taän cuøng traùi ñaát (Mt 28,28; Mc 16,15), nhöng laïi khoâng baûo hoï phaûi rao giaûng theá naøo. Baøi giaûng cuûa Thaùnh Phaoloâ taïi Areopago (Cv 17,22-33) coù theå ñöôïc coi laø coá gaéng hoäi nhaäp vaên hoùa ñaàu tieân[38] duø thaát baïi. Khoaûng naêm 50, caùc toâng ñoà ñaõ trieäu taäp Coâng Ñoàng ñaàu tieân cuûa Hoäi Thaùnh, Coâng Ñoàng Gieârusalem, ñeå baøn xem coù neân ñöa daân ngoaïi vaø hoäi nhaäp vaên hoùa cuûa daân ngoaïi vaøo trong Hoäi Thaùnh chaêng.

Nhöõng xung ñoät vaên hoùa giöõa caùc Kitoâ höõu goác Do Thaùi vaø goác Daân Ngoaïi vaãn tieáp tuïc cho tôùi khi Kitoâ Giaùo ñöôïc du nhaäp vaøo trong neàn vaên hoùa La - Hy[39]. Nhöõng cuoäc hoäi nhaäp

79

vaên hoùa töông töï cuõng ñaõ xaûy ra khi Ñeá Quoác Roâma suïp ñoå vaø nhöõng neàn vaên hoùa Trung Coå vaø Germanic baét ñaàu chieám öu theá, moät tieán trình keùo daøi haøng theá kyû[40]. Nhöõng ngöôøi tieân phong trong vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa trong lòch söû truyeàn giaùo goàm thaùnh Patrick ôû AÙi Nhó Lan vaø caùc thaùnh Syriloâ vaø Methoâñioâ truyeàn giaùo cho caùc daân toäc Slavic taïi Ñoâng AÂu. Sau cuoäc ly khai naêm 1054, Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo Roâma phaàn lôùn bò giôùi haïn trong Taây AÂu. Vôùi nhöõng cuoäc thaäp töï chinh, nhöõng coá gaéng môû roäng taàm aûnh höôûng ñoái vôùi nhöõng neàn vaên hoùa Trung Ñoâng vaø Ñeá Quoác Latinh taïi Constantinoâpoâli (1204-1261) ñaõ bò thaát baïi hoaøn toaøn. Cuoäc Caûi Caùch Tin Laønh ñaõ taïo neân moät söï chia caét trong Hoäi Thaùnh Phöông Taây. Tuy nhieân, trong khi ñoù, vieäc khaùm phaù ra Chaâu Myõ, Chaâu AÙ, Chaâu Phi cuûa ngöôøi Taây Ban Nha vaø Boà Ñaøo Nha ñaõ môû roäng tieáp xuùc vôùi nhöõng neàn vaên hoùa vaø vaên minh khaùc[41].

4.1.2. Vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa sau nhöõng khaùm phaù aáy Sau nhöõng khaùm phaù ra caùc vuøng ñaát môùi vaø sau Coâng

Ñoàng Trentoâ (1545-1563), phong traøo naøy ñaõ trôû thaønh coù heä thoáng hôn, khi Hoäi Thaùnh Roâma phaûi suy nghó xem phaûi ñaùnh giaù theá naøo veà nhöõng yeáu toá cuûa caùc neàn vaên hoùa ngoaøi Kitoâ Giaùo xöa. Trong soá naøy coù nhöõng khuoân maët ñaùng ñeå yù nhö Joseù de Anchieta ñoái vôùi daân baûn xöù taïi Brazil, Roberto de No-bili taïi Nam AÁn Ñoä, Alexandre de Rhoâdes taïi Vieät Nam.

Caùc cha Doøng Teân Matteo Ricci, Añam Schall von Bell vaø nhöõng vò khaùc ñaõ thaønh coâng trong vieäc ñöa Kitoâ Giaùo vaøo Trung Quoác. Ricci vaø Schall ñaõ ñöôïc hoaøng ñeá Trung Quoác taïi Baéc Kinh boå nhieäm laøm nhöõng nhaø toaùn hoïc, caùc nhaø chieâm


80 HIEÄP THOÂNG

tinh, thaäm chí laøm quan trieàu ñình. Nhaø thôø Coâng Giaùo ñaàu tieân ñöôïc xaây döïng taïi Baéc Kinh naêm 1650[42]. Ricci ñaõ thích nghi ñöùc tin Coâng Giaùo vôùi loái suy nghó cuûa ngöôøi Trung Hoa, khi cho pheùp nhieàu ñieàu trong ñoù coù vieäc thôø cuùng toå tieân, moät vieäc oâng cho raèng chæ laø moät taäp tuïc vaên hoùa. Toøa Thaùnh khoâng ñoàng yù, coi ñoù laø moät haønh vi thôø phöôïng vaø nhö theá laø toân thôø ngaãu töôïng, vaø vaøo naêm 1692 vaø 1742, ñaõ ngaên caám baát cöù moät thích nghi naøo trong caùi goïi laø maâu thuaãn veà nhöõng nghi leã Trung Hoa. Hoaøng ñeá Trung Hoa caûm thaáy nhö bò phænh gaït, neân khoâng cho pheùp baát cöù moät hình thöùc thöïc haønh Kitoâ Giaùo naøo khaùc. Naêm 1721, Hoäi Thaùnh ñaõ traûi qua nhöõng thaát baïi ñau ñôùn khi hoaøng ñeá Kangxi coi caùc thöøa sai Kitoâ Giaùo laø nhöõng keû phi phaùp[43]. Theo Franzen, “chính saùch aáy cuûa Vatican ñaõ gieát cheát coâng cuoäc truyeàn giaùo taïi Trung Quoác”[44].

4.1.3. Caùc giaùo huaán cuûa caùc Ñöùc Thaùnh Cha 4.1.3.1. Ñöùc Leâoâ XIII Ñöùc Leâoâ XIII khuyeán khích söï ña daïng cuûa caùc neàn vaên

hoùa khaùc nhau, khi ñöa Hoäi Thaùnh Armenia trôû laïi hôïp nhaát vôùi Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo vaøo naêm 1879. Ngöôøi choáng laïi nhöõng coá gaéng Latinh hoùa caùc Hoäi Thaùnh theo Nghi Leã Ñoâng Phöông, khi tuyeân boá raèng caùc Hoäi Thaùnh aáy vaãn taïo neân moät truyeàn thoáng coå xöa vaø giaù trò nhaát vaø taïo neân moät bieåu töôïng cuûa söï hôïp nhaát coù tính Thieân Chuùa cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo. Trong Thoâng Ñieäp Praeclara Gratulationis naêm 1894, ngöôøi ca ngôïi söï ña daïng veà vaên hoùa vaø phuïng vuï cuûa vieäc dieãn taû ñöùc tin trong Hoäi Thaùnh. Coøn trong Thoâng Ñieäp Orientalum

81

Dignitatis, ngöôøi nhaéc laïi nhu caàu caàn phaûi duy trì vaø vun xôùi söï ña daïng vaø tuyeân boá caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau laø moät kho taøng phong phuù cuûa Hoäi Thaùnh[45]. Ngöôøi choáng laïi nhöõng chính saùch Latinh hoùa cuûa Vatican vaø ra moät saéc leänh veà moät soá bieän phaùp ñeå duy trì tính nguyeân veïn vaø ñaëc tröng cuûa nhöõng caùch dieãn taû vaên hoùa khaùc nhau[46].

4.1.3.2. Ñöùc Beâneâñitoâ XV vaø Pio XI Trong khi Ñöùc Pioâ IX vaø Ñöùc Pioâ X coù khuynh höôùng hôi

höôùng chieàu veà Latinh, thì Ñöùc Beâneâñitoâ XV laïi ñaëc bieät quan taâm tôùi söï phaùt trieån cuûa caùc hoaït ñoäng truyeàn giaùo, laø nhöõng hoaït ñoäng chòu quaù nhieàu thieät thoøi suoát thôøi gian Ñaïi Chieán Theá giôùi thöù nhaát. Hoäi nhaäp vaên hoùa ñoái vôùi ngöôøi tröôùc tieân coù nghóa laø söï phaùt trieån haøng giaùo só ñòa phöông. Vaøo ngaøy 20.11.1919, ngöôøi keâu goïi ngöôøi Coâng Giaùo treân toaøn theá giôùi, naâng ñôõ vieäc truyeàn giaùo vaø nhaát laø naâng ñôõ söï phaùt trieån haøng giaùo só ñòa phöông, baèng caùch giaûm bôùt vieäc AÂu hoùa caùc cuoäc truyeàn giaùo cuûa Coâng Giaùo[47]. Ñöùc Pioâ XI cuõng theo ñöôøng loái aáy, khi ñeà cao haøng giaùo só ñòa phöông, caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông ñöôïc nhìn nhaän hôn. Cuoái cuøng, ngöôøi ñaõ toå chöùc moät hoäi nghò veà truyeàn giaùo taïi Roâma naêm 1922 vaø moãi naêm ñích thaân taán phong cho caùc giaùm muïc thuoäc Chaâu AÙ, Chaâu Phi vaø Chaâu Myõ Latinh[48]. Khi ngöôøi qua ñôøi, ñaõ coù tôùi 240 giaùo phaän vaø giaùo ñieåm naèm trong tay caùc giaùm muïc ñòa phöông.

4.1.3.3. Ñöùc Pioâ XII Naêm 1939, Ñöùc Pioâ XII, ngay trong nhöõng tuaàn leã ñaêng

quang cuûa ngöôøi, ñaõ trieät ñeå thay ñoåi chính saùch ñaõ toàn taïi suoát 250 naêm cuûa Vatican vaø cho pheùp Trung Hoa ñöôïc toân kính


82 HIEÄP THOÂNG

nhöõng thaønh vieân cuûa gia ñình ñaõ khuaát[49]. Ngaøy 8.12.1939, Thaùnh Boä Truyeàn Baù Ñöùc Tin theo yeâu caàu cuûa Ñöùc Pioâ XII, ñaõ tuyeân boá raèng nhöõng phong tuïc aáy cuûa Trung Hoa khoâng coøn ñöôïc coi laø dò ñoan nöõa maø ñuùng ra phaûi ñöôïc coi laø moät caùch thöùc xöùng hôïp ñeå toû loøng toân kính caùc thaân nhaân cuûa hoï, neân ñaây laø ñieàu ngöôøi Coâng Giaùo ñöôïc pheùp laøm[50]. Hoäi Thaùnh baét ñaàu laïi nôû roä vôùi hai möôi toång giaùo phaän môùi, baûy möôi chín giaùo phaän vaø ba möôi taùm giaùm quaûn toâng toøa, nhöng chæ nôû roä cho tôùi naêm 1949, khi cuoäc caùnh maïng coäng saûn thoáng lónh ñaát nöôùc naøy[51].

4.1.4. Noäi dung cuûa hoäi nhaäp vaên hoùa Ñaõ noùi ñeán rao giaûng Tin Möøng laø ta phaûi noùi tôùi hoäi

nhaäp vaên hoaù. Ñöùc Pioâ XII vieát trong Summi Pontificatus raèng vieäc ñaùnh giaù caùch saâu saéc hôn nhöõng neàn vaên minh khaùc nhau vaø nhöõng phaåm chaát toát ñeïp cuûa neàn vaên minh aáy laø ñieàu caàn thieát cho vieäc rao giaûng Tin Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ[52]. Naêm 1944, trong baøi noùi chuyeän vôùi caùc giaùm ñoác Hoäi Truyeàn Giaùo tröïc thuoäc giaùo hoaøng, ngaøi noùi: “Vò tieàn hoâ cuûa Tin Möøng vaø söù giaû cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät toâng ñoà. Nhieäm vuï cuûa nhöõng ngöôøi naøy khoâng ñoøi hoï phaûi caáy neàn vaên minh vaø vaên hoùa AÂu Chaâu vaøo trong caùc vuøng ñaát xa laï, ñeå noù beùn reã vaø lôùn leân. Nhieäm vuï cuûa hoï trong vieäc tieáp xuùc vôùi caùc daân toäc aáy, nhöõng daân toäc ñoâi khi kieâu haõnh veà neàn vaên hoùa laâu ñôøi vaø phaùt trieån cao ñoä cuûa mình, laø daïy doã vaø uoán naén hoï ñeå hoï saün saøng töï nguyeän vaø caùch thöïc teá chaáp nhaän nhöõng nguyeân taéc cuûa ñôøi soáng vaø luaân lyù Kitoâ Giaùo; toâi xin theâm raèng nhöõng nguyeân taéc cuûa baát cöù neàn vaên hoùa naøo, vôùi ñieàu kieän ñoù laø moät neàn vaên

83

hoùa toát ñeïp vaø laønh maïnh vaø nhöõng nguyeân taéc ñem laïi cho neàn vaên hoùa aáy nhieàu söùc maïnh hôn trong vieäc baûo veä phaåm giaù con ngöôøi vaø ñaït ñöôïc haïnh phuùc cho con ngöôøi”[53].

Ñöùc Gioan Phaoloâ II cuõng ñaõ ñeà caäp tôùi vaán ñeà naøy trong nhieàu thoâng ñieäp vaø nhaát laø trong Thoâng Ñieäp Redemptoris Missio naêm 1990. Trong Thoâng Ñieäp naøy, ngaøi ñaõ ñeà caäp tôùi:

- Vieäc nhaäp theå cuûa Tin Möøng vaøo trong caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông vaø vieäc ñöa nhöõng neàn vaên hoùa aáy vaøo trong ñôøi soáng Hoäi Thaùnh[54].

- Vieäc bieán ñoåi caùch cuï theå caùc giaù trò vaên hoùa ñích thaät nhôø vieäc hoäi nhaäp caùc neàn vaên hoùa aáy vaøo Kitoâ Giaùo vaø ñöa Kitoâ Giaùo vaøo trong nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau cuûa nhaân loaïi[55].

- Hieän ta nhìn nhaän raèng hoäi nhaäp vaên hoùa laø moät thuaät ngöõ thaàn hoïc, ñöôïc ñònh nghóa trong Redemptoris Missio nhö vieäc ñoái thoaïi khoâng ngöøng giöõa ñöùc tin vaø vaên hoùa[56].

4.2. Phaoloâ taän duïng caû ba neàn vaên hoùa trong vieäc rao giaûng Tin Möøng.

Neáu hoäi nhaäp vaên hoùa laø nhìn nhaän trong caùc neàn vaên hoùa khaùc, nhöõng gì laø toát ñeïp, phuø hôïp vôùi caùc giaù trò Kitoâ Giaùo vaø giuùp cho ngöôøi ta soáng nhöõng giaù trò aáy theo tinh thaàn Kitoâ Giaùo, ñoàng thôøi laøm cho caùc giaù trò Kitoâ Giaùo nhaäp theå trong caùc neàn vaên hoùa aáy, thì Thaùnh Phaoloâ khoâng chæ laø moät ngöôøi rao giaûng trong moät moâi tröôøng ña vaên hoùa maø coøn laø moät ngöôøi hoäi nhaäp vaên hoaù, khi soáng nguyeân taéc trôû neân Do Thaùi ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi; Hy Laïp ñoái vôùi ngöôøi Hy Laïp; noâ leä vôùi ngöôøi noâ leä.


84 HIEÄP THOÂNG

85

4.2.1. Do Thaùi ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi Chöa bao giôø Thaùnh Phaoloâ rôøi boû Do Thaùi Giaùo. Thieân

Chuùa cuûa ngöôøi vaãn laø Thieân Chuùa cuûa Cöïu Öôùc. Chæ khaùc moät ñieàu laø neáu ngaøy xöa, ngöôøi duøng Leà Luaät ñeå giaûi quyeát moïi vaán ñeà, thì nay ngöôøi giaûi quyeát moïi söï trong Chuùa Gieâsu phuïc sinh[57]. “Nhöõng gì xöa kia toâi cho laø coù lôïi thì nay, vì Ñöùc Kitoâ, toâi cho laø thieät thoøi” (Pl 3,7).

Trong baøi giaûng ñaàu tieân cuûa ngöôøi trong Cv 13,16-41, ta thaáy ñöôïc phöông phaùp vaø noäi dung cuûa Tin Möøng Thaùnh Phaoloâ rao giaûng: Chuùa Gieâsu chính laø Ñaáng Thieân Chuùa ñaõ höùa vôùi Ñavid (13,26-22). Ngöôøi voâ toäi nhöng ñaõ bò gieát cheát ñeå öùng nghieäm lôøi Kinh Thaùnh. Nhöng Thieân Chuùa ñaõ cho Ngöôøi troãi daäy töø coõi cheát. Trong nhieàu ngaøy, Ngöôøi ñaõ hieän ra vôùi nhöõng keû töøng theo Ngöôøi töø Galileâ leân Gieârusalem. Phaoloâ coøn chöùng minh cho hoï thaáy raèng taát caû nhöõng gì Thieân Chuùa ñaõ höùa trong Cöïu Öôùc, thì Ngöôøi ñaõ thöïc hieän trong Chuùa Gieâsu: “Ñieàu Thieân Chuùa höùa vôùi cha, oâng chuùng ta, thì Ngöôøi ñaõ thöïc hieän cho chuùng ta laø con chaùu caùc ngaøi, khi laøm cho Ñöùc Gieâsu soáng laïi” (13,32-33). Töø ñoù Chuùa Gieâsu trôû thaønh nguoàn ôn cöùu ñoä cho nhaân loaïi. Ñaây laø coát loõi cuûa thaàn hoïc Phaoloâ: “Vaäy thöa anh em, xin bieát cho ñieàu naøy, chính nhôø Ñaáng aáy maø ôn tha toäi ñöôïc loan baùo cho anh em; vaø taát caû nhöõng gì anh em ñaõ khoâng ñöôïc tha ñeå neân coâng chính nhôø Luaät Moâseâ, thì nhôø Ngöôøi, moïi keû tin ñeàu ñöôïc coâng chính” (Cv 13,38-39)[58].

Thaùnh Phaoloâ cuõng khaúng ñònh vôùi vua Agrippa: “Toâi khoâng noùi gì khaùc ngoaøi nhöõng ñieàu caùc ngoân söù vaø Moâseâ ñaõ


86 HIEÄP THOÂNG

baùo tröôùc seõ xaûy ra, ñoù laø Ñöùc Kitoâ seõ chòu ñau khoå vaø laø ngöôøi ñaàu tieân soáng laïi töø coõi cheát, ñeå loan baùo aùnh saùng cho daân Do Thaùi cuõng nhö cho caùc daân ngoaïi” (Cv 26,22-23).

Phaoloâ ñaõ trôû neân ngöôøi Do Thaùi ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi, ñaõ giöõ laïi truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa Do Thaùi giaùo, nhöng ñoàng thôøi cuõng tin möøng hoùa truyeàn thoáng aáy, khi giuùp ngöôøi Do Thaùi soáng cuoäc soáng haèng ngaøy, vaø tuaân giöõ Leà Luaät trong moät tinh thaàn môùi. “Anh em haõy coi chöøng quaân choù maù! Haõy coi chöøng boïn thôï xaáu! Haõy coi chöøng nhöõng keû giaû danh caét bì! Chuùng ta môùi thaät laø nhöõng ngöôøi ñöôïc caét bì, nhöõng ngöôøi thôø phöôïng Thieân Chuùa nhôø Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, nhöõng ngöôøi hieân ngang haõnh dieän vì Ñöùc Kitoâ, chöù khoâng phaûi vì xaùc thòt” (Pl 3,2-3).

Neáu khoâng maëc laáy tinh thaàn Tin Möøng ñeå soáng cuoäc soáng haèng ngaøy, thì coù caét bì cuõng chaúng aên thua gì. “Trong Ñöùc Kitoâ, caét bì hay khoâng caét bì ñeàu khoâng coù giaù trò, chæ coù ñöùc tin haønh ñoäng nhôø ñöùc meán (Gl 5,6), “caét bì hay khoâng caét bì khoâng quan troïng, ñieàu quan troïng laø trôû neân moät thuï taïo môùi” (Gl 6,15).

Trong thö Coâloâxeâ, Thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi roõ caét bì cuûa Kitoâ Giaùo laø cuøng cheát, cuøng chòu mai taùng vaø cuøng troãi daäy vôùi Ñöùc Kitoâ: “Trong Ngöôøi, anh em ñöôïc chòu pheùp caét bì khoâng do tay ngöôøi phaøm, nhöng laø pheùp caét bì cuûa Ñöùc Kitoâ, coù söùc loät boû con ngöôøi toäi loãi cuûa anh em. Anh em ñaõ cuøng ñöôïc mai taùng vôùi Ñöùc Kitoâ khi chòu pheùp röûa, laïi cuøng ñöôïc troãi daäy vôùi Ngöôøi, vì tin vaøo quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng laøm cho Ngöôøi troãi daäy töø coõi cheát...” (Cl 2,11-13).

87

Ñoái vôùi nhöõng keû quan nieäm raèng hoï ñöôïc cöùu ñoä hay ñuùng hôn hoï coù theå töï cöùu laáy mình khi laøm nhöõng ñieàu luaät daïy, Thaùnh Phaoloâ quaû quyeát raèng con ngöôøi ñöôïc neân coâng chính khoâng phaûi nhôø laøm nhöõng gì Luaät daïy, nhöng nhôø ñöùc tin vaøo Ñöùc Gieâsu Kitoâ” (Gl 2,16). Ngöôøi coøn maïnh meõ khaúng ñònh: “Anh em maø tìm söï coâng chính trong Leà Luaät, laø anh em ñoaïn tuyeät vôùi Ñöùc Kitoâ vaø maát heát aân suûng” (Gl 5,4).

4.2.2. Hy Laïp ñoái vôùi ngöôøi Hy Laïp Nhö ta ñaõ ñeà caäp tôùi ôû treân, trieát hoïc Hy Laïp thôøi Thaùnh

Phaoloâ cuõng coù nhöõng giaù trò nhö söï khoân ngoan[59], hay traùch nhieäm ñoái vôùi ñoàng loaïi; söï giaûi thoaùt khoûi taát caû nhöõng raøng buoäc theå lyù vaø daân toäc ñeå hoï trôû thaønh moät thöïc theå tinh thaàn thuaàn tuùy[60]. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng hoïc thuyeát coi vuõ truï nhö moät vaät theå hoaø hôïp vó ñaïi, hoïc thuyeát veà söï bình ñaúng giöõa moïi ngöôøi, nhöõng yù töôûng veà caàn kieäm, coâng baèng vaø töï chuû[61]. Veà toân giaùo, Seâneâca daïy raèng: “Thieân Chuùa ôû gaàn anh em, ôû vôùi anh em vaø ôû trong anh em”[62].

Phaoloâ ñaõ taän duïng taát caû nhöõng giaù trò aáy khi loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi Hy Laïp. Khi noùi chuyeän taïi moät thính ñöôøng cuûa caùc trieát gia theo chuû nghóa khoaùi laïc ôû Areopago taïi Athens, lôïi duïng vieäc hoï coù ñeàn thôø kính thaàn Voâ Danh, Thaùnh Phaoloâ ñaõ döïa vaøo ñoù ñeå loan baùo Thieân Chuùa vaø Ñöùc Kitoâ phuïc sinh cho hoï “quí vò toân thôø Ñaáng quí vò khoâng bieát” (Cv 17, 22-31). Ngöôøi cuõng ñaõ möôïn chính tö töôûng cuûa hoï ñeå noùi vôùi hoï: “Ngöôøi khoâng ngöï trong nhöõng ñeàn thôø do tay con ngöôøi döïng leân... chính ôû nôi Ngöôøi maø chuùng ta soáng, cöû ñoäng vaø hieän höõu” (Cv 17,24-28)[63].


88 HIEÄP THOÂNG

Trieát hoïc Hy Laïp höôùng ngöôøi ta tôùi moät thöïc theå tinh thaàn thuaàn tuùy, Thaùnh Phaoloâ ñaõ söû duïng giaù trò aáy khi quaû quyeát: “Baát cöù ai trong anh em ñöôïc thaùnh taåy ñeå ñöôïc thuoäc veà Ñöùc Kitoâ, ñeàu maëc laáy Ñöùc Kitoâ. Khoâng coøn chuyeän phaân bieät Do Thaùi hay Hy Laïp, noâ leä hay töï do, ñaøn oâng hay ñaøn baø, nhöng taát caû anh em chæ laø moät trong Ñöùc Kitoâ” (Gl 3, 27-29).

Khi vieát cho tín höõu Philippheâ: “Nhöõng gì laø chaân thaät, nhöõng gì laø cao quí, nhöõng gì laø chính tröïc, nhöõng gì laø tinh tuyeàn, nhöõng gì laø ñaùng yeâu, nhöõng gì mang laïi tieáng toát vaø neáu coù gì laø nhaân ñöùc, laø ñaùng khen, thì haõy nghó ñeán nhöõng ñieàu ñoù” (Pl 4,8), Thaùnh Phaoloâ ñang khuyeân hoï giöõ laáy nhöõng gì laø toát ñeïp trong truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa hoï[64].

Tuy nhieân ngöôøi khoâng döøng laïi ôû ñoù, ngöôøi ñaõ höôùng ngöôøi ta ñeán vôùi Ñöùc Kitoâ. “Trong khi ngöôøi Do Thaùi ñoøi hoûi nhöõng ñieàm thieâng, daáu laï, coøn ngöôøi Hy Laïp tìm kieám leõ khoân ngoan, thì chuùng toâi laïi rao giaûng moät Ñöùc Kitoâ chòu ñoùng ñinh, ñieàu maø ngöôøi Do Thaùi coi laø oâ nhuïc, khoâng theå chaáp nhaän vaø daân ngoaïi cho laø ñieân roà. Nhöng ñoái vôùi nhöõng ai ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi, thì duø laø Do Thaùi hay Hy Laïp, Ñaáng aáy chính laø Ñöùc Kitoâ, söùc maïnh vaø söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa” (1Cr 1,22-24).

Thaùnh Phaoloâ vieát cho caùc tín höõu Coâloâxeâ ñöøng ñeå “ai gaøi baãy baèng nhöõng moài trieát lyù vaø nhöõng tö töôûng giaû doái roãng tueách theo truyeàn thoáng ngöôøi phaøm vaø theo nhöõng yeáu toá vuõ truï chöù khoâng theo Ñöùc Kitoâ” ( Cl 2,8).

Phaoloâ chæ thò cho Timoâtheâ: “Haõy tha thieát khuyeân ngöôøi ta ñöøng caõi chöõ... coøn nhöõng chuyeän nhaûm nhí, troáng roãng,

89

anh haõy traùnh xa, vì nhöõng keû noùi nhöõng chuyeän aáy seõ tieán saâu vaøo con ñöôøng voâ luaân. Lôøi hoï nhö moät thöù ung nhoït cöù loeùt theâm ra” (1Tm 2,16-17). Vì “seõ ñeán thôøi ngöôøi ta seõ khoâng coøn chòu nghe giaùo lyù laønh maïnh, nhöng theo nhöõng duïc voïng cuûa mình maø tìm kieám heát thaày naøy ñeán thaày noï, bôûi ngöùa tai muoán nghe. Hoï ngoaûnh tai ñi khoâng nghe chaân lyù, nhöng höôùng veà nhöõng chuyeän hoang ñöôøng” (2Tm 4,3-4).

Vôùi Thaùnh Phaoloâ nhöõng “pheùp maàu, daáu laï, ñieàm thieâng” laø do Satan ñem laïi haàu laøm cho nhöõng keû khoâng coù loøng yeâu meán chaân lyù phaûi hö ñi (2Tx 2,9-10).

Nhö theá, Phaoloâ trôû thaønh Hy Laïp vôùi ngöôøi Hy Laïp, khoâng phaûi ñeå thaønh ngöôøi Hy Laïp maø laø ñeå Kitoâ Giaùo hoùa nhöõng ngöôøi Hy Laïp.

4.2.3 Trôû neân moïi söï cho moïi ngöôøi Vaøo thôøi cuûa Thaùnh Phaoloâ, coù nhöõng taäp tuïc vaø truyeàn

thoáng hoâm nay ta cho laø khoâng thích hôïp vôùi Kitoâ Giaùo, nhö vaán ñeà noâ leä, söï baát bình ñaúng giöõa nam vôùi nöõ.... Nhöng nhöõng vaán ñeà naøy thôøi aáy chöa phaûi laø moät vaán ñeà xaõ hoäi. Chaéc chaén moät toân giaùo non treû nhö Kitoâ Giaùo khoâng theå thay ñoåi ñöôïc tình traïng xaõ hoäi aáy. Nhöng Thaùnh Phaoloâ ñaõ caøi vaøo trong ñoù moät duùm men Tin Möøng, khi giuùp caû chuû laãn noâ leä, caû vôï laãn choàng, caû nam laãn nöõ soáng theo tinh thaàn cuûa Ñöùc Kitoâ.

4.2.3.1.Vaán ñeà noâ leä: vaøo thôøi cuûa Thaùnh Phaoloâ, vaán ñeà noâ leä laø moät söï kieän xaõ hoäi phoå bieán. Thaùnh Phaoloâ khoâng leân aùn cheá ñoä noâ leä, maø coøn khuyeân noâ leä phaûi vaâng lôøi chuû theo moät tinh thaàn môùi: “Keû laøm noâ leä haõy vaâng lôøi nhöõng ngöôøi


90 HIEÄP THOÂNG

chuû ôû ñôøi naøy trong moïi söï. Ñöøng chæ vaâng lôøi tröôùc maët, nhö muoán laøm ñeïp loøng ngöôøi ta, nhöng vôùi loøng ñôn sô, vì kính sôï Chuùa. Baát cöù vieäc gì, haõy laøm taän taâm nhö theå laøm cho Chuùa, chöù khoâng phaûi laøm cho ngöôøi ñôøi, vì bieát raèng anh em seõ nhaän ñöôïc phaàn thöôûng Chuùa ban, laø gia nghieäp daønh cho daân Ngöôøi. Ñöùc Kitoâ laø chuû, anh em haõy phuïc vuï Ngöôøi” (Cl 3,22-24).

“Ai coù chuû laø tín höõu, thì ñöøng laáy côù hoï laø anh em maø coi thöôøng; traùi laïi phaûi haàu haï chuû toát hôn nöõa, bôûi leõ ngöôøi ñöôïc mình phuïc vuï laø tín höõu vaø laø anh em yeâu quí” (1Tm 6,1-2). “Phuïc tuøng chuû trong moïi söï, laøm ñeïp loøng chuû vaø ñöøng caõi laïi, ñöøng aên caép laø laøm cho ñaïo lyù cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng Cöùu ñoä chuùng ta, ñöôïc raïng rôõ moïi beà” (Tt 2,9).

Tuy nhieân döôùi aùnh saùng ñöùc tin, Thaùnh Phaoloâ ñaõ nhìn nhaän ngöôøi noâ leä cuõng laø moät con ngöôøi vôùi taát caû yù nghóa cuûa töø naøy. Tröôøng hôïp anh OÂneâsimoâ laø moät caù bieät. Chieáu theo luaät thôøi aáy, toäi phaïm cuûa anh ñaùng bò tröøng phaït. Thaùnh Phaoloâ xin oâng Phileâmoân cö xöû khoan dung hôn vôùi anh, khoâng chæ khoâng tröøng phaït maø coøn troïng ñaõi anh nhö moät ngöôøi bình ñaúng, vì anh ñaõ thaønh Kitoâ höõu[65]. Nhö theá, tuy chöa phaù boû ñöôïc hình thöùc noâ leä, nhöng Thaùnh Phaoloâ ñaõ ñoøi caùc tín höõu phaûi thay ñoåi naõo traïng. Ngöôøi chuû khoâng ñöôïc coi noâ leä nhö vaät sôû höõu, nhöng nhö ngöôøi anh em (Plm 6).

4.2.3.2. Vaán ñeà phuï nöõ trong coäng ñoaøn Trong thö göûi Timoâtheâ, Thaùnh Phaoloâ giôùi thieäu cho phuï

nöõ moät thöù ñoà trang söùc môùi. Ñoù khoâng phaûi laø kieåu toùc caàu kyø, vaøng baïc, ngoïc trai... nhöng laø nhöõng vieäc laønh... trong khi

91

nghe daïy doã, thì phaûi thinh laëng vaø heát loøng tuøng phuïc. Thaùnh Phaoloâ caám phuï nöõ giaûng daïy vaø thoáng trò ñaøn oâng (1Tm 2,11-12). Theo Thaùnh Phaoloâ, ñaây laø ñieàu luaät daïy, “vì phuï nöõ maø leân tieáng trong coäng ñoaøn thì khoâng coøn theå thoáng gì”, vaø ñaây cuõng laø meänh leänh cuûa Chuùa (1Cr 14,34, 37).

4.2.3.3. Vieäc giöõ ngaøy, giöõ thaùng Ñaây laø vieäc dò ñoan, khoâng phuø hôïp vôùi Tin Möøng, neân ñaõ

bò Thaùnh Phaoloâ baét phaûi deïp boû. Trong thö Roâma, Thaùnh Phaoloâ nhö chaáp nhaän vieäc ngöôøi ta giöõ ngaøy, giöõ thaùng, nhöng vôùi ñieàu kieän laø laøm ñeå kính Chuùa (Rm 14,6). Coøn trong thö Galaùt, Thaùnh Phaoloâ laïi kòch lieät choáng laïi vieäc naøy. “Tröôùc kia, khi chöa bieát Thieân Chuùa, anh em laøm noâ leä nhöõng vaät töï baûn chaát khoâng phaûi laø thaàn. Nhöng nay anh em ñaõ bieát Thieân Chuùa... sao anh em laïi coøn muoán laøm noâ leä chuùng moät laàn nöõa. Anh em caån thaän giöõ ngaøy, giöõ thaùng, giöõ muøa, giöõ naêm! Anh em laøm toâi sôï raèng toâi ñaõ vaát vaû uoång coâng vì anh em” (Gl 4,8-11).

4.2.3.4. Vieäc aên cuûa cuùng Thaùnh Phaoloâ raát thoaùng veà vaán ñeà naøy. Vì moät soá tín

höõu nghó raèng aên cuûa cuùng laø toân thôø ngaãu töôïng, nhöng Thaùnh Phaoloâ vaãn cho pheùp aên. Vì moïi söï Thieân Chuùa taïo döïng ñeàu toát (1Tm 4,3), vaø moïi thöùc aên ñeàu thanh saïch (Rm 14, 20). Hôn nöõa, coù ngaãu töôïng ñaâu, chæ coù moät mình Thieân Chuùa thoâi (x. 1Cr 8,1-6). Nhöng ngöôøi khuyeân “ngöôøi aên thì vì Chuùa maø aên.... Coøn keû khoâng aên, thì cuõng khoâng aên vì Chuùa” (Rm 14,7).

Thaùnh Phaoloâ cuõng löu yù: “Ngöôøi aên ñöøng coù khinh keû


92 HIEÄP THOÂNG

khoâng aên, coøn keû khoâng aên cuõng ñöøng xeùt ñoaøn keû aên, vì Thieân Chuùa ñoùn nhaän ngöôøi aáy” (Rm 14,3). Coøn neáu vieäc aên uoáng naøy maø neân côù vaáp phaïm cho ngöôøi khaùc, thì toát nhaát ñöøng aên (Rm 14,20).

4.2.3.5. Vieäc caét bì ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu khoâng phaûi laø Do Thaùi

Thaùnh Phaoloâ khoâng muoán aùp ñaët leân nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø Do Thaùi, nhöõng luaät chæ buoäc ngöôøi Do Thaùi. Ñoù laø vaán ñeà caét bì vaø giöõ luaät Moâseâ. Trong thöïc teá, ngöôøi ñaõ ñeå cho ngöôøi ta caét bì cho Timoâtheâ, con cuûa moät baø meï Do Thaùi (Cv 16,1-3), nhöng khoâng ñeå cho ngöôøi ta caét bì cho Titoâ, moät ngöôøi ngoaïi, vì Kitoâ höõu khoâng caàn phaûi caét bì maø chæ caàn ñöùc tin (Rm 4,11)[66]. Ñöùc tin môùi laøm cho ngöôøi ta neân con caùi Abraham chöù khoâng phaûi laø caét bì (Gl 3,7). Trong Ñöùc Kitoâ, vaø nhôø Tin Möøng, “daân ngoaïi ñöôïc thöøa keá gia nghieäp vôùi ngöôøi Do Thaùi, cuøng laøm thaønh moät thaân theå vaø cuøng chia seû ñieàu Thieân Chuùa höùa” (Ep 3,6; 2,12-13). Chính Thaùnh Nhaân ñaõ kòch lieät choáng laïi laäp tröôøng cuûa nhöõng ngöôøi töø Giuñeâ ñeán, buoäc caùc anh em Kitoâ höõu goác daân ngoaïi phaûi caét bì (Cv 15,1-2). Thöïc ra ôû ñaây Thaùnh Nhaân khoâng chæ choáng laïi vieäc caét bì cho daân ngoaïi, maø coøn choáng laïi nhöõng ngöôøi ñaõ coi vieäc caét bì vaø giöõ luaät nhö phöông theá ñem laïi ôn cöùu ñoä, nhö caùch thöùc ñeå hoï töï cöùu mình maø khoâng caàn Chuùa Gieâsu; vaø nhaát laø choáng laïi vieäc ngöôøi Do Thaùi muoán thaùi giaùo hoùa Kitoâ Giaùo[67].

Toùm laïi, Thaùnh Phaoloâ ñaõ neân gioáng moïi ngöôøi ñeå moïi ngöôøi cuõng neân gioáng nhö Phaoloâ trong loøng tin vaøo Chuùa Gieâsu Phuïc Sinh. “Toâi van xin anh em haõy neân gioáng nhö toâi,

93

vì toâi ñaõ neân gioáng nhö anh em (Gl 4,12). 4.3. Thaùnh Phaoloâ yeâu meán nhöõng keû tin vaøo lôøi ngöôøi

rao giaûng Muïc ñích cuûa vieäc rao giaûng cuûa Phaoloâ laø ñem Chuùa

Gieâsu ñeán cho con ngöôøi ñeå hoï cuõng ñöôïc haïnh phuùc vaø coù nieàm hy voïng chaéc thöïc nhö ngöôøi. Ñoäng löïc cuûa vieäc rao giaûng cuûa Thaùnh Nhaân chính laø loøng yeâu meán Thieân Chuùa vaø yeâu thöông con ngöôøi.

Vì Tin Möøng vaø vì haïnh phuùc cuûa ñoàng loaïi, Thaùnh Phaoloâ ñaõ chaúng quan taâm gì tôùi baûn thaân mình. “Maïng soáng toâi, toâi coi thaät chaúng ra gì, mieãn sao toâi chu toaøn söù vuï ñaõ nhaän töø nôi Chuùa Gieâsu, laø long troïng laøm chöùng cho Tin Möøng veà aân suûng cuûa Thieân Chuùa” (Cv 12,24), “saün saøng tieâu phí caû söùc löïc laãn con ngöôøi toâi vì linh hoàn anh em” (2Cr 12,15).

4.4. Thaùnh Phaoloâ kòch lieät leân aùn nhöõng keû phaù vôõ nieàm tin cuûa caùc tín höõu

Thaùnh Phaoloâ caûnh caùo Hoäi Thaùnh taïi EÂpheâxoâ: “Khi toâi ñi roài, thì seõ coù nhöõng soùi döõ ñoät nhaäp vaøo anh em, chuùng khoâng tha ñoaøn chieân. Ngay töø giöõa haøng nguõ anh em seõ xuaát hieän nhöõng ngöôøi giaûng daïy nhöõng ñieàu sai laïc, hoøng loâi cuoán caùc moân ñeä theo chuùng” (Cv 20,30).

Ñoù laø “nhöõng toâng ñoà giaû, laø thôï gian xaûo, ñoät loát toâng ñoà cuûa Ñöùc Kitoâ”(2Cr 11,13); “nhöõng keû gaây chia reõ vaø laøm côù vaáp ngaõ... haïng ngöôøi ñoù chaúng phuïc vuï Ñöùc Kitoâ, Chuùa chuùng ta maø phuïc vuï chính caùi buïng cuûa mình. Hoï duøng nhöõng lôøi leõ ngon ngoït, nònh bôï maø quyeán ruõ nhöõng taâm hoàn ñôn sô” (Rm


94 HIEÄP THOÂNG

16,1-18); “quaân choù maù, boïn thôï xaáu, quaân thieán huït” (Pl 3,2); “nhöõng keû löôøng gaït, laøm ñaûo loän nhieàu gia ñình, daïy nhöõng ñieàu khoâng ñöôïc pheùp vì lôïi loäc thaáp heøn” (Tt 1,10-11).

Ñoái vôùi nhöõng keû aáy Thaùnh Phaoloâ tuyeân boá döùt khoaùt “khoâng nhöôïng boä, duø chæ trong giaây laùt (Gl 2,5), “caàn khoùa mieäng chuùng laïi” (Tt 1,10-11), vaø “xin Thieân Chuùa loaïi tröø chuùng” (Gl 1,8).

Coøn ñoái vôùi caùc tín höõu nheï daï nghe theo nhöõng ngöôøi aáy, Thaùnh Phaoloâ ñaõ naëng lôøi quôû traùch: Sao anh em trôû maët mau leï theá vôùi Ñaáng ñaõ keâu goïi anh em nhôø aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, ñeå theo moät Tin Möøng khaùc. Khoâng coù Tin Möøng naøo khaùc ñaâu, maø chæ coù moät vaøi keû phaù roái anh em vaø muoán laøm xaùo troän Tin Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ thoâi.... Tröôùc ñaây anh em ñaõ ñoùn tieáp toâi nhö söù giaû cuûa Ñöùc Kitoâ, ñaõ saün saøng moùc maét hieán cho toâi. Chaû leõ vì noùi söï thaät cho anh em maø toâi thaønh keû thuø cuûa anh em sao? (x. Gl 1,6-7). Vaø Ngöôøi khaúng ñònh: “Anh em laø nhöõng ngöôøi con beù nhoû cuûa toâi maø toâi phaûi quaën ñau sinh ra moät laàn nöõa cho ñeán khi Ñöùc Kitoâ ñöôïc hình thaønh nôi anh em” (Giaùo lyù 19).

IV. KEÁT LUAÄN Thaùnh Phaoloâ laø moät Phariseâu nhieät thaønh vôùi Do Thaùi

giaùo ñeán ñoä baét bôù Hoäi Thaùnh Ñöùc Kitoâ. Trong bieán coá Ñamaùt, ñöôïc gaëp gôõ Chuùa Gieâsu Phuïc Sinh, Thaùnh Nhaân ñaõ chuyeån höôùng, ñaõ coi moïi söï laø thua loã, baát lôïi, chæ coøn moät moái lôïi tuyeät vôøi laø ñöôïc bieát Ñöùc Kitoâ, vaø ñöôïc ôû trong Ngöôøi. Töø ñoù, Thaùnh Nhaân ñaõ rong ruoåi loan baùo Tin Möøng, baát chaáp nhöõng gian nan thöû thaùch.

95

Vì laø moät ngöôøi thuoäc ba neàn vaên hoùa, Thaùnh Nhaân ñaõ khoân kheùo taän duïng taát caû nhöõng gì coù ñöôïc ñeå ñem Chuùa Gieâsu ñeán cho moïi ngöôøi. Ngöôøi ñaõ neân Do Thaùi ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi, Hy Laïp ñoái vôùi ngöôøi Hy Laïp, ñaõ neân moïi söï cho moïi ngöôøi, khoâng phaûi ñeå laáy loøng ngöôøi ta nhöng ñeå Ñöùc Kitoâ ñöôïc rao giaûng. Noùi theo kieåu hoäi nhaäp vaên hoùa hoâm nay, thì Thaùnh Nhaân ñaõ bieát giöõ laïi nhöõng giaù trò cuûa caùc neàn vaên hoùa, giuùp hoï soáng caùc giaù trò aáy theo tinh thaàn Kitoâ Giaùo vaø ñöa caùc giaù trò cuûa Tin Möøng vaøo trong caùc neàn vaên hoùa. Chính vì theá, ngöôøi khoâng ngaàn ngaïi thaùch thöùc taát caû nhöõng gì khoâng phaûi laø Tin Möøng trong nhöõng neàn vaên hoùa aáy, khoâng aùp ñaët leân daân ngoaïi nhöõng gì laø cuûa rieâng ngöôøi Do Thaùi, saün saøng choáng laïi taát caû nhöõng keû duøng nhöõng moài trieát lyù ñeå meâ hoaëc ngöôøi ta.

Thaùnh Nhaân ñaõ laøm taát caû nhöõng ñieàu aáy vì loøng yeâu meán Ñöùc Kitoâ vaø vì loøng yeâu thöông con ngöôøi chöù khoâng phaûi laø vì nhöõng lôïi loäc thaáp heøn hoaëc vì muoán laáy loøng ngöôøi ta.

Vôùi tö caùch laø nhöõng moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu soáng taïi Chaâu AÙ hoâm nay, moät moâi tröôøng ña vaên hoùa vaø toân giaùo, coù leõ ta caàn theo göông Thaùnh Phaoloâ, laøm cho ñöùc tin ñaâm reã saâu treân Chaâu AÙ ñeå ngöôøi ta khoâng coi ñoù nhö moät moùn haøng nhaäp caûng vaø “trình baøy ñöùc tin Kitoâ Giaùo baèng nhöõng caùch thöùc phuø hôïp vôùi söï hieåu bieát veà taâm linh vaø söï khoân ngoan veà luaân lyù baåm sinh cuûa linh hoàn AÙ Chaâu, ñeå daân chuùng deã daøng ñoùn nhaän vaø laøm cho ñöùc tin naøy thaønh ñöùc tin cuûa chính hoï”[68].


96 HIEÄP THOÂNG

Ta cuõng caàn côûi môû vaø chaân thaønh vôùi nhöõng giaù trò trong Hoài Giaùo, Phaät Giaùo, AÁn Giaùo, Khoång Giaùo vaø nhöõng ngöôøi theo caùc toân giaùo khaùc treân ñaát nöôùc ta, giuùp hoï soáng caùc giaù trò aáy theo tinh thaàn Tin Möøng[69].

Ñaây laø moät ñeà taøi raát môùi, ngöôøi trình baøy laïi khoâng chuyeân moân, neân chaéc chaén coøn raát nhieàu haïn cheá, hy voïng trong naêm Thaùnh Phaoloâ naøy, caùc chuyeân gia Kinh Thaùnh vaø vaên hoùa seõ tieáp tuïc ñaøo saâu ñeà taøi naøy, ñeå ta coù ñöôïc moät böùc tranh toaøn dieän hôn veà vaán ñeà naøy vaø coù theå theo böôùc chaân Thaùnh Phaoloâ maø loan baùo Ñöùc Kitoâ caùch höõu hieäu hôn cho con ngöôøi hoâm nay „ 36 Durrwell, Ñöùc Kitoâ, Cuoäc Vöôït Qua Cuûa Ta, Phuïc Sinh, Vai Troø

Khoâng Theå Thieáu Trong Ôn Cöùu Ñoä Cuûa Ta. Liguori, Missouri 2000; baûn dòch cuûa LM Ñaminh Nguyeãn Ñöùc Thoâng, 2008, tr. 77- 78.

37 Ibid., 62. 38 Franzen Kirchengeschichte, 18 39 Franzen Kirchengeschichte, 319. 40 Franzen Kirchengeschichte, 319. 41 Franzen Kirchengeschichte, 321. 42 Franzen Kirchengeschichte, 323. 43 McManners, Oxford Illustrated History of Christianity (1990), p. 328,

Chapter 9 The Expansion of Christianity by John McManners 44 Franzen 324 45 Duffy 241 46 Duffy 241

97

47 Franzen 382 48 Franzen 382 49 Franzen 324 50 J Smit, Pope Pius XII, New York 1950 pp. 186-187. 51 Franzen 325 52 Evangelii 53 Evangelii 60 54 John Paul II, encyclical Slavorum Apostoli, June 2, 1985, No. 21: AAS

77 (1985), 802-803; Address to the Pontifical Council for Culture plenary assembly, Jan. 17, 1987, No. 5: AAS 79 (1987), 1204-1205.

55 Redemptoris Missio 52-54. 56 Ethiopia and Inculturation, Brendan Cogavin C.S.Sp. 57 Ibid., 139. 58 Ibid., 150. 59 Ibid., 110. 60 M. Pohlenz, La Stoa, I, Florence 2, 1978, tr. 565tt. 61 Ibid., 111. 62 Lettere a Lucilio, 41, 1. 63 Ibid., 112. 64 Ibid., 111. 65 Nhoùm Phieân Dòch Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, Daãn Vaøo Thö Phileâmoân. 66 Ibid., 73. 67 Ibid., 152. 68 Beâneâñitoâ XVI, Baøi Noùi Chuyeän Vôùi Caùc Giaùm Muïc Cuûa Hoäi Ñoàng

Giaùm Muïc Maõ Lai, Singapore Vaø Brunei, ngaøy 6.6.2008. 69 x. Ibid.


ÑIEÅM NHAÁN MUÏC VUÏ

GIA ÑÌNH SOÁNG

BÍ TÍCH THAÙNH THEÅ Baøn tieäc cöôùi cho ñoâi vôï choàng hay

cuûa Chieân Con vaø Hoäi Thaùnh

LM. Luy Nguyeãn Anh Tuaán

Ñ ôøi soáng cuõng nhö moïi hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh phaùt xuaát töø moät nguoàn maïch vaø laø ñænh cao, ñoù chính laø Thaùnh Theå (x. SC,10). Trong cöû haønh phuïng vuï, bieán coá xöa Ñöùc

Kitoâ töï hieán chính thaân mình cheát treân thaäp giaù vaø Hoäi Thaùnh ñöôïc sinh ra töø ñoù qua bieåu töôïng maùu vaø nöôùc tuoân traøo töø caïnh söôøn bò ñaâm thaâu cuûa Ngöôøi, moät caùch huyeàn nhieäm ñöôïc trôû thaønh hieän taïi nhôø quyeàn naêng cuûa Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa. Bôûi theá Thaùnh Leã naêm nay hay naêm xöa cuõng laø moät. Hôn nöõa, ñoù laø Hy Teá Taï Ôn cuûa con ngöôøi daâng leân Thieân Chuùa maø cuõng ñoàng thôøi laø söï Hieán Thaân Yeâu Thöông cuûa chính Thieân Chuùa cho nhaân loaïi, bôûi Ñöùc Kitoâ laø Ngöôøi thaät maø cuõng laø Chuùa thaät, Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi.

Trong Böõa Tieäc sau heát, vaøo ñeâm bò noäp, Ñaáng Cöùu Chuoäc chuùng ta ñaõ thieát laäp Hy Teá Taï Ôn baèng Mình Maùu Ngöôøi, ñeå nhôø ñoù Hy Teá Thaäp Giaù keùo daøi qua caùc thôøi ñaïi cho tôùi khi Ngöôøi laïi ñeán, vaø cuõng ñeå uûy thaùc cho Hieàn Theâ yeâu quí cuûa Ngöôøi laø Giaùo Hoäi vieäc töôûng nhôù caùi Cheát vaø Soáng Laïi cuûa Ngöôøi: ñaây laø bí tích Tình Yeâu, daáu chæ Hieäp Nhaát, moái daây Baùc AÙi, böõa tieäc Vöôït Qua [...] (SC 47).

102 HIEÄP THOÂNG

Baøi vieát naøy muoán ñöa ra moät caùi nhìn veà soáng maàu nhieäm Thaùnh Theå trong vieãn töôïng cuûa moät giao öôùc hoân phoái vónh cöûu, vaø töø ñoù, cho thaáy Thaùnh Theå laø nguoàn maïch vaø laø caûm höùng cuûa ñôøi hoân nhaân nhö laø bí tích. Cuõng töø ñoù, chuùng ta hieåu hôn taïi sao Hoäi Thaùnh khuyeân neân gaén keát cöû haønh bí tích hoân phoái vôùi Thaùnh Leã.

I. Bieåu töôïng hoân öôùc cuûa Bí Tích Thaùnh Theå YÙ höôùng hay quyeát ñònh cuûa Thieân Chuùa khi thieát laäp

giao öôùc vôùi daân Ngaøi mang ñaëc tính cuûa hoân öôùc. Ñöùc Chuùa muoán keát hoân vôùi daân Ngaøi vaø qua hoï keát hoân vôùi toaøn theå nhaân loaïi:

«Ta seõ laäp vôùi ngöôi moät hoân öôùc vónh cöûu, Ta seõ laäp hoân öôùc vôùi ngöôi trong coâng minh vaø chính tröïc, trong aân tình vaø xoùt thöông; Ta seõ laäp hoân öôùc vôùi ngöôi trong tín thaønh, vaø ngöôi seõ ñöôïc bieát Ñöùc Chuùa» (Hs 2,21-22). YÙ höôùng naøy ñaõ ñöôïc theå hieän trong lòch söû nôi con

ngöôøi cuûa Ñöùc Kitoâ. Sôïi daây keát öôùc naøy laø Thaùnh Thaàn. Ñöùc Kitoâ trong bieán coá Thaùnh Theå (moät bieán coá duy nhaát vaø cao ñænh) laø taâm ñieåm, vaø ngöôøi ta coù theå nhaän ra ñaëc tính hoân öôùc nôi bieåu töôïng Thaùnh Theå. Ñuùng hôn, Thaùnh Theå caàn phaûi ñöôïc ñoïc vaø ñöôïc hieåu caùch chuû yeáu qua bieåu töôïng hoân öôùc (nghóa laø nhö moät bieán coá cuûa hai ngöôøi, moät nam moät nöõ, gaëp gôõ nhau vaø neân moät trong vieäc hieán thaân cho nhau). Hoân öôùc giöõa Thieân Chuùa vôùi nhaân loaïi laø giao öôùc Thaùnh Theå vaø ngöôïc laïi.

103

1. Ñöùc Kitoâ Vò Hoân Phu Thieân Chuùa ñaõ coù saùng kieán thieát laäp giao öôùc hoân phoái

vôùi daân Israel. Vôùi haønh ñoäng thieát laäp giao öôùc ñoù Ñöùc Chuùa cuõng thöïc hieän moät haønh ñoäng saùng taïo môùi. Ngaøi ñaõ “naën ra” daân Ngaøi vaø thoâng ban söï soáng cuûa Ngaøi cho hoï vaø keát hôïp vôùi daân Ngaøi nhö laø moät Lang Quaân vôùi Taân Nöông. Trong böõa aên toái cuoái cuøng chính Ñöùc Kitoâ coù saùng kieán cöû haønh böõa Vöôït Qua vôùi caùc toâng ñoà cuûa Ngöôøi. Ngöôøi quyeát ñònh aên böõa Vöôït Qua traàn gian cuoái cuøng vôùi hoï nhö tieäc Thaùnh Theå trong caên phoøng treân laàu maø nhieàu vò giaùo phuï ñoàng nhaát vôùi caên phoøng tieäc cöôùi. Trong giao öôùc vôùi daân Israel, Ñöùc Chuùa ñaõ daán mình vaø hieán thaân hoaøn toaøn. Trong baøn tieäc giao öôùc môùi, Ñöùc Kitoâ cuõng hieán mình, trao hieán chính ñieàu quí giaù nhaát, laø maùu vaø maïng soáng mình, trong hình baùnh vaø hình röôïu. Trong “haønh ñoäng” cuoái cuøng vaø trong “lôøi noùi” cuoái cuøng cuûa mình, Ngöôøi trao hieán taát caû, khoâng giöõ laïi baát cöù ñieàu gì cho mình, thaäm chí «khoâng nhaát quyeát phaûi duy trì ñòa vò ngang haøng vôùi Thieân Chuùa». Trong giôø phuùt sau cuøng Ngöôøi muoán “truùt” nhöõng gì thuoäc thieân tính cho con ngöôøi vaø laøm moät «cuoäc trao ñoåi kyø dieäu»: Thieân Chuùa trôû thaønh thaàn löông (döôùi hình baùnh vaø röôïu) cho con ngöôøi ñeå con ngöôøi nhaän laáy söï soáng thaàn linh cuûa Ngaøi. Thaùnh Theå laø nôi cuûa söï trao ñoåi thaàn-nhaân kyø dieäu naøy. Saùng kieán giao öôùc cuûa Thieân Chuùa luoân laø moät aân suûng, nghóa laø moät trao ban voâ ñieàu kieän vaø voâ caàu töø phía Thieân Chuùa Tình yeâu cho con ngöôøi.

Theá nhöng, con ngöôøi vôùi thaân phaän thaáp keùm toäi loãi luoân baát xöùng vôùi Thieân Chuùa. Bôûi theá, tröôùc heát Ngaøi phaûi

GIA ÑÌNH SOÁNG BÍ TÍCH THAÙNH THEÅ

104 HIEÄP THOÂNG

“thanh luyeän” con ngöôøi nhô ueá (x. Is 6,6-7), roài chæ sau ñoù môùi ñaët con ngöôøi leân ngang haøng vaø ñoái dieän vôùi Ngaøi ñeå keát giao. Saùch Ñeä Nhò Luaät ñaõ dieãn taû ñieàu ñoù baèng hình aûnh Chuùa “coõng” con ngöôøi treân caùnh chim baèng (Ñnl 32,11) vaø ñöa leân taàng trôøi cao ngaát phuø hôïp vôùi phaåm giaù ngöôøi con. Cuõng theá, Ñöùc Gieâsu Kitoâ cuõng thanh luyeän daân môùi, Hieàn Theâ cuûa Ngöôøi. Tröôùc khi vaøo baøn tieäc, Ngöôøi röûa chaân cho hoï, ñeå hoï ñöôïc «döï phaàn vôùi» Ngöôøi (Ga 13,8). Nhöng chính trong khi duøng böõa nhöõng ngöôøi döï phaàn cuõng ñöôïc löûa thanh luyeän, bôûi «Ñöùc Kitoâ ñaõ yeâu thöông Hoäi Thaùnh vaø hieán mình vì Hoäi Thaùnh» (Ep 5,25). Dieãn ngöõ «vì Hoäi Thaùnh» (upeør auteùs) muoán noùi “giaûi thoaùt khoûi toäi loãi vaø theá gian”. Trong chính caùi luùc Ñöùc Kitoâ thanh taåy Taân Nöông, Ngöôøi cuõng sinh ra Naøng. Töø caïnh söôøn cuûa Ñöùc Kitoâ, Añam môùi, ñang luùc «nguû saâu», Thieân Chuùa ruùt ra ngöôøi baïn traêm naêm ñaõ thanh taåy neân tinh tuyeàn cuûa Ngöôøi. Ngöôøi sinh haï Hoäi Thaùnh trong khi thanh taåy vaø thanh taåy Hoäi Thaùnh trong khi sinh haï. Hieán thaân laø ñaõ tha thöù, vaø tha thöù ñaõ laø saùng taïo, moät saùng taïo môùi. Ñöùc Kitoâ saùng taïo, thanh taåy, thieát laäp Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ trong cuøng moät haønh ñoäng hay bieán coá. Ñaáng Phu Quaân cuûa Hoäi Thaùnh laø CHIEÂN BÒ ÑEM ÑI SAÙT TEÁ: Ngöôøi keát hoân vôùi Hoäi Thaùnh qua haønh ñoäng chaáp nhaän hieán thaân ñeå mình bò ñem ñi gieát vì Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ. Cuõng bôûi theá tình yeâu phu theâ laø TÌNH YEÂU BÒ ÑOÙNG ÑINH. Tình yeâu ñöôïc toân vinh ngang qua caùi cheát töï hieán. Ñöùc Kitoâ laø «Ñaáng cöùu chuoäc thaân theå cuûa Ngöôøi (soteør touø soømatos)» (Ep 5,23), laø Ñaáng cöùu chuoäc Hoäi Thaùnh, moät Thaân Theå duy nhaát toaøn veïn trong ñoù Ngöôøi laø ñaàu. Ñöùc Kitoâ

105

töï hieán ñeå «thaùnh hoùa» Hoäi Thaùnh, ñeå tröôùc maët Ngöôøi coù moät Hoäi Thaùnh xinh ñeïp loäng laãy, khoâng tyø oá, khoâng veát nhaên, nhöng thaùnh thieän vaø tinh tuyeàn (Ep 5,26-27).

Do ñoù, Thaùnh Theå ñöôïc cöû haønh nhö moät baøn tieäc cöôùi, laø bí tích tuyeät haûo. Lôøi môøi tham döï baøn tieäc laø lôøi môøi goïi hôïp nhaát vôùi Ngöôøi, neân “moät xaùc thòt” vôùi Ngöôøi. Thaùnh Ambroâsioâ xem bí tích Thaùnh Theå nhö laø “taëng phaåm hoân leã” cuûa Ñöùc Kitoâ daønh cho Hieàn Theâ cuûa Ngöôøi; coøn vieäc hieäp leã laø “nuï hoân” cuûa Tình yeâu[1]. Thaùnh EÂphrem khi moâ taû söï hôïp nhaát vôï choàng vaø keát hôïp trong bí tích Thaùnh Theå thì duøng cuøng moät töø ngöõ “comunione” (hieäp thoâng), vaø ñoàng nhaát taâm hoàn cuûa tín höõu vôùi chieác giöôøng cöôùi[2].

2. Vò Hoân Theâ Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ luùc ban ñaàu phaûi ñoùn nhaän tình yeâu

cuûa Ñöùc Chuùa maø khoâng hay bieát: tình theá gioáng nhö trong Dieãm Tình Ca, nhö caùc toâng ñoà trong böõa aên cuoái cuøng cuûa Chuùa. Sau ñoù môùi baét ñaàu caûm thaáy vaän chuyeån mình höôùng veà ñöùc Lang Quaân; chaùy boûng khao khaùt Ngöôøi; mong moûi Ngöôøi hieän dieän, yeâu thöông vaø oâm aáp. «Öôùc gì chaøng hoân ta nhöõng nuï hoân chính moâi mieäng chaøng» (Dc 1,2). Naøng khao khaùt ñöôïc cuøng aên vôùi Ngöôøi.

Chính Vò Hoân Theâ seõ chuaån bò baøn tieäc, moät baøn tieäc maø ñaáng Tình Quaân ñaõ ban cho naøng. Baøn tieäc ñöôïc ban cho giôø ñaây thaønh baøn tieäc cuûa chính naøng, baøn tieäc maø naøng daâng tieán cho ñaáng Tình Quaân cuûa mình. Söï “trao ñoåi” coù veû phi thöïc nhö theá chæ xaûy ra trong tình yeâu. «Nhöõng gì cuûa anh ñeàu laø cuûa em» ñöôïc theå hieän ôû ñaây trong baøn tieäc cöôùi (tình yeâu


106 HIEÄP THOÂNG

phu theâ) giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi. Chuyeån vaän ñoù khoâng cuøng, khoâng ngöøng, bôûi vì Hoân Theâ khao khaùt keát hôïp vôùi Hoân Phu cuûa mình. Tieán trình naøy laø voâ haïn vaø söï «trao ñoåi» giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi seõ baát taän. Trong bieán coá Thaùnh Theå, khôûi söï moät tieán trình thaàn hoùa ñích thöïc (pericoøresis). Cuõng nhö nhòp ñieäu cuûa quan heä yeâu thöông cuûa ba ngoâi Thieân Chuùa laø luoân luoân môùi ñeán voâ haïn vaø cuõng nhö hai baûn tính thaàn-nhaân nôi Ñöùc Kitoâ thoâng giao vôùi nhau khoâng ngôùt, cuõng theá, con ngöôøi vaø Thieân Chuùa soáng «cuoäc trao ñoåi» khoâng bao giôø xeá taø. Con ngöôøi khoâng nhöõng “ñöôïc Kitoâ hoùa” maø coøn “ñöôïc bieán thaønh Lôøi”, khi aên “thòt” Ñöùc Kitoâ, con ngöôøi ñöôïc nuoâi döôõng bôûi thaàn tính cuûa Ngöôøi. Vaø cuõng nhö baûn tính phuïc sinh vaø ñöôïc Thaàn Khí hoùa cuûa Ñöùc Kitoâ böôùc vaøo phaïm vi cuûa ñôøi soáng thaàn linh Ba Ngoâi, cuõng theá, vò Hoân Theâ traàn theá tham döï vaøo ñôøi soáng thaàn linh cuûa Phu Quaân mình coù nghóa: Ñieàu maø Hoân Theâ (Hoäi Thaùnh/con ngöôøi) soáng khoâng gì khaùc hôn laø söï thaàn hoùa cuûa chính mình. Ñoái vôùi Naøng, vieäc naøy coù nghóa laø luoân luoân «keát hôïp» gaén boù hôn nöõa vôùi Thieân Chuùa. Khoâng «bieán tan» trong Ngöôøi, nhöng Naøng seõ soáng ngaây ngaát trong voøng tay oâm aáp yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa vaø trong cuøng moät cuoäc soáng thaàn linh ñöôïc chia seû. Hoân Theâ trôû thaønh “thaàn linh” trong Ñaáng Thaàn Linh, “thieân chuùa” trong Thieân Chuùa. Vaø cuoái cuøng seõ neân «gioáng nhö Ngöôøi» trong thöïc taïi hoân phoái maø daáu chæ bí tích Thaùnh Theå vöøa laø hình boùng vöøa laø söï thöïc hieän. Trong Thaùnh Theå, Hieàn Theâ ñaõ «keát hôïp» vôùi Ñöùc Kitoâ Ñaáng Lang Quaân, ñaõ ñoàng hoùa vôùi Ngöôøi roài. Theá nhöng söï hôïp nhaát trong Thaùnh Theå naøy chæ

107

môùi laø neàn taûng, cô sôû cho moät söï keát hôïp tieäm tieán, caûm thoâng ngaøy moät saâu saéc hôn, hieäp thoâng ngaøy moät thaân maät hôn. Caû trong chieàu kích “thaùnh theå” laãn trong chieàu kích “caùnh chung” söï «trao ñoåi» luoân luoân töôi môùi, laëp ñi laëp laïi, trong khi xaây döïng moät tình yeâu vieân maõn, moät hieäp thoâng luoân môùi meû.

Chính trong luùc Hoân Theâ khao khaùt vaø soáng trong voøng tay oâm aáp cuûa Hoân Phu, Naøng cuõng say meâ chieâm ngöôõng, vaø vui höôûng söï hieän dieän cuûa Ngöôøi. Hoân Theâ khoâng chæ «ñöôïc nuoâi naáng» nhôø Ñöùc Kitoâ, maø coøn ngaém nhìn Ngöôøi say meâ, ngaây ngaát, ñoàng thôøi khoâng ngöøng caát tieáng ca tuïng Ngöôøi. Quaû thaät, Ñöùc Kitoâ hieán thaân khoâng phaûi chæ ñeå oâm aáp taän höôûng, maø coøn ñeå chieâm ngöôõng. Bôûi theá, trong vieãn töôïng hoân phoái ñoù cuûa bí tích Thaùnh Theå, giôø chaàu Thaùnh Theå coù yù nghóa vaø ñöôïc hieåu saâu saéc hôn. Ñöùc Kitoâ töï hieán ñeå nuoâi soáng thaân mình, nhöng Ngöôøi hieän dieän vôùi troïn veïn con ngöôøi mình. Nhö theá, giôø Thôø Laïy chính laø ñeå Hoân Theâ hieän dieän trong thinh laëng tröôùc Nhan Ngöôøi, ñeå hoài taâm trong laëng ngaém cuûa ñöùc tin, ñeå chieâm ngöôõng chính Phu Quaân-Ñöùc Chuùa baèng aùnh maét cuûa taâm hoàn. Giôø Chaàu chính laø thôøi gian thaân maät rieâng tö ñeå Phu-Theâ ñoái dieän (vaø ñoái thoaïi) vôùi nhau. Bôûi leõ phaûi chaêng hoân phoái vöøa laø “keát hôïp” vôï choàng vöøa laø vôï choàng “ñoái thoaïi” vôùi nhau. Chính vôùi tình yeâu ñoù Hoäi Thaùnh/con ngöôøi chieâm ngaém, toû baøy, “aên” chính Chuùa baèng con maét ñöùc tin cuûa mình, laéng nghe, taän höôûng giôø phuùt Hieän dieän beân Ngöôøi[3].


108 HIEÄP THOÂNG

109

Trong Thaùnh Theå, cuoäc hoân phoái ñoù ñöôïc theå hieän troïn veïn nhaát, cuoäc hoân phoái ñöôïc taïo laäp bôûi giao phoái vaø bôûi giao dieän vôùi nhau giöõa Ñoâi Baïn.

3. Thaùnh Thaàn: Côn Say trong Tieäc cöôùi vaø daây Noái keát Hoân phoái Ngöôøi thöïc hieän thöïc taïi raát naêng ñoäng vaø linh hoaït aáy laø

chính Chuùa Thaùnh Thaàn. Thaùnh Thaàn laøm cho con ngöôøi vöøa ñöôïc naën ra töø buïi

ñaát trôû thaønh moät nhaân vò soáng ñoäng. Thaùnh Thaàn phuû boùng rôïp treân ñöùc Maria vaø xuoáng ñaày treân coâ thieáu nöõ Nadareùt aáy ñeå coâ sinh haï Ñöùc Kitoâ. Cuõng chính Thaùnh Thaàn laøm xuaát hieän Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ tröôùc maët Ñaáng Phu Quaân Ñöùc Kitoâ. Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ ñöôïc saùng laäp vaø thanh luyeän laø bôûi aân ban cuûa Thaùnh Thaàn. Thaùnh Thaàn Hôi Thôû thaàn linh ñöôïc thoâng ban töø Chuùa Kitoâ cheát treân thaäp giaù; nhöng chính nöôùc cuûa Thaùnh Thaàn ñi keøm vôùi maùu aân ban tuoân traøo töø caïnh söôøn Chuùa Kitoâ sinh ra Hoäi Thaùnh tinh tuyeàn. Trong maùu Chuùa Kitoâ chính Thaùnh Thaàn naén taïo ra Hoäi Thaùnh.

Chính Thaùnh Thaàn aáy ñaõ hieän dieän trong hình «röôïu» Thaùnh Theå. Röôïu aáy chính laø «maùu» Chuùa Kitoâ giaûi thoaùt khoûi toäi loãi; nhöng cuõng laø röôïu tieäc cöôùi laøm say loøng ngöôøi, röôïu Thaùnh Thaàn cuûa Giao öôùc môùi. Chuùa ñaõ laøm daáu chæ ñaàu tieân taïi tieäc cöôùi Cana nhaèm aâm thaàm baøy toû Thaùnh Thaàn ñöôïc ban xuoáng traøn ñaày voâ chöøng ñeå möøng leã cöôùi vónh cöûu vôùi nhaân loaïi/Hoäi Thaùnh. Tieäc cöôùi Cana coù tính bieåu töôïng: ñoâi baïn cöôùi nhau (thöïc ra hoï khoâng ñöôïc neâu teân tuoåi), nhöng chính Chuùa Kitoâ cöû haønh caùch tieân tröng leã cöôùi vôùi Hoäi Thaùnh, qua


110 HIEÄP THOÂNG

Ñöùc Maria vaø caùc toâng ñoà, khi bieán nöôùc cuûa tình yeâu nhaân loaïi thaønh röôïu nho noàng cuûa Thaùnh Thaàn. Ngöôøi seõ bieán daáu chæ naøy thaønh thöïc taïi bieåu töôïng trong böõa aên toái vôùi nhöõng moân ñeä thaân yeâu cuûa Ngöôøi, tröôùc khi ra ñi chòu cheát.

Thaùnh Thaàn ñöôïc ban cho Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ. Chính Thaùnh Thaàn khi noái keát thaân maät Ñöùc Kitoâ vôùi Hieàn Theâ, thì cuõng trôû neân Thaàn Khí thaúm saâu trong Hieàn Theâ. Thaàn Khí cö nguï trong traùi tim Naøng vaø trôû thaønh «söùc maïnh naêng ñoäng» cuûa chính tình yeâu cuûa Hoäi Thaùnh. Thaùnh Thaàn laø Ñaáng duy nhaát bieát nhöõng khaùt khao vaø öôùc muoán saâu thaúm trong Traùi Tim cuûa Thieân Chuùa (x. 1Cr 2,10), seõ thoâng giao öôùc muoán khaùt khao aáy cho Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ, vaø nhôø Hoäi Thaùnh vaø vôùi Hoäi Thaùnh Ngaøi thöïc hieän öôùc voïng aáy. Thaùnh Thaàn, khi ñöôïc ñoå ñaày taâm hoàn Hieàn Theâ, seõ höôùng daãn Hieàn Theâ ñeán tình yeâu vieân maõn cuûa Thieân Chuùa[4].

II. Bí tích hoân nhaân vaø maàu nhieäm hoân phoái cuûa Ñöùc Kitoâ-Hoäi Thaùnh

Bí tích Thaùnh theå chính laø nguoàn maïch cuûa hoân nhaân Kitoâ Giaùo. Quaû theá, hy leã Thaùnh theå dieãn laïi giao öôùc tình yeâu giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh, vì giao öôùc aáy ñaõ ñöôïc kyù keát baèng maùu cuûa Ngöôøi treân thaäp giaù (Ga 19,34). Chính trong hy leã cuûa Giao Öôùc môùi vaø vónh cöûu aáy maø caùc ñoâi baïn Kitoâ höõu tìm ñöôïc nguoàn maïch tuoân traøo laøm cho giao öôùc hoân nhaân cuûa hoï ñöôïc khuoân ñuùc töø beân trong vaø ñöôïc sinh ñoäng beàn bæ (Familiaris Consortio, 57).

1. Söï hôïp nhaát yeâu thöông vôï choàng vaø söï phong nhieâu laø hoàng aân cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi

111

Söù maïng chính yeáu cuûa gia ñình Kitoâ höõu laø «baûo veä, maïc khaûi vaø thoâng truyeàn tình yeâu, nhö laø tia saùng phaûn chieáu soáng ñoäng vaø cuõng nhö tham döï thöïc teá vaøo tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi loaøi ngöôøi vaø tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi Giaùo Hoäi Hieàn Theâ cuûa Ngöôøi” (FC 17). Söù maïng ñoù döïa treân aân ban hieäp thoâng bí tích, laø hoàng aân ñöôïc ban cho ñoâi baïn trong hoân nhaân Kitoâ Giaùo. Baûn tính noäi taïi cuûa söï hieäp thoâng mang tính bí tích naøy vöøa laø thaàn linh vöøa laø con ngöôøi, vöøa thuoäc Ba Ngoâi chí thaùnh vöøa thuoäc Hoäi Thaùnh traàn gian.

«Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc tuoân traøn trong cöû haønh bí tích trao ban cho ñoâi vôï choàng Kitoâ höõu moät hoàng aân, ñoù laø moät söï hieäp thoâng môùi, moät tình yeâu laø hình aûnh thöïc vaø soáng ñoäng cuûa söï keát hôïp heát söùc ñoäc ñaùo bieán Hoäi Thaùnh trôû thaønh thaân xaùc huyeàn nhieäm vaø baát khaû phaân ly cuûa Ñöùc Kitoâ» (FC 19). Hoàng aân cao caû naøy «laøm soáng trôû laïi trong ñôøi soáng hoân nhaân vaø gia ñình cuûa hoï chính tình yeâu cuûa Thieân Chuùa daønh cho con ngöôøi vaø laø tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ daønh cho Hoäi Thaùnh Hieàn Theâ» (FC 56). Tình yeâu ñöôïc tuoân ban cho ñoâi baïn naøy laø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi, theo hình aûnh ñoù maø con ngöôøi, nam cuõng nhö nöõ, ñaõ ñöôïc taïo döïng vaø ñöôïc keâu goïi soáng hieäp thoâng ñôøi vôï choàng vaø hieäp thoâng Hoäi Thaùnh.

Bôûi theá, ñôøi soáng vaø tình yeâu vôï choàng ñöôïc thaám nhaäp bôûi chính tình yeâu Thieân Chuùa Ba Ngoâi taïo ra nôi hoï söï hôïp nhaát vaø söï phong nhieâu cuûa chính Ba Ngoâi. Ñoâi baïn ñöôïc taïo laäp thaønh moät Hoäi Thaùnh taïi gia xeùt nhö laø moät “hôïp nhaát löôõng phaân - hay hai trong moät” (dual unity) coù aán daáu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Do ñoù, ñoâi baïn khoâng chæ laø moät hình aûnh


112 HIEÄP THOÂNG

cuûa Hoäi Thaùnh, maø coøn laø moät “thöïc taïi” Hoäi Thaùnh vôùi caùc thuoäc tính phoå quaùt voán coù: ñoâi baïn ñöôïc keát hôïp bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn vaø nhö theá hoï laø “duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø toâng truyeàn”. Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho ñoâi baïn thaønh moät thöïc taïi môùi, cuõng coù tính tam phaân (ba ngoâi), coù nghóa laø xuaát hieän moät “keû thöù ba” töø hai ngöôøi. Nhö theá, khi ñoâi baïn noùi gia ñình “chuùng toâi” ñieàu ñoù haøm nghóa “chuùng toâi laø Hoäi Thaùnh”, ñoù laø moät chuû theå Hoäi Thaùnh thaät söï.

2. Hieäp thoâng Hoäi Thaùnh - vôï choàng Khi hai ngöôøi ñoùn nhaän hoàng aân bí tích trong ñöùc tin hoï

trôû neân moät ñoâi vôï choàng, Hoäi Thaùnh taïi gia, vaø tình yeâu loaøi ngöôøi ñích thöïc cuûa hoï ñöôïc «naâng ñôõ vaø laøm cho phong phuù bôûi söùc maïnh cöùu chuoäc cuûa Chuùa Kitoâ vaø bôûi haønh ñoäng cöùu ñoä cuûa Hoäi Thaùnh» (GS 48d), ñeå thöïc hieän söù maïng, moät söù maïng ñaëc bieät mang tính Hoäi Thaùnh. Nôi choán töï nhieân cuûa cöû haønh bí tích hoân phoái laø chính bí tích Thaùnh Theå. Töø Thaùnh Theå maø ñoâi baïn ñöôïc ban cho tình yeâu phu theâ khôûi ñaàu vaø tieáp noái maõi, ñöôïc tham döï vaøo söù maïng cuûa Hoäi Thaùnh.

Trong bí tích ñoâi baïn ñöôïc chuùc phuùc bôûi ñöôïc ban taëng phaåm laø chính Thieân Chuùa ñeán gaëp gôõ vaø ôû laïi vôùi hoï moïi ngaøy trong suoát cuoäc ñôøi. Söï hieän dieän aáy, neáu ñöôïc thôø kính vaø khoâng bò laøm hoen oá bôûi toäi loãi, taïo neân moät baàu khí thaùnh thieâng vaø thaùnh thieän trong gia ñình. Ñoâi baïn hoïc soáng moãi ngaøy söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ ôû giöõa hoï. Khi hoï soáng hieäp thoâng giöõa caùc ngoâi vò, bieåu loä qua “söï phuïc tuøng laãn nhau”[5] nhö theá, thì khoâng coøn chæ laø hoï soáng maø laø chính Hoäi Thaùnh

113

soáng maàu nhieäm hieäp thoâng aáy. Khoâng coøn laø chuyeän rieâng tö nhöng trôû thaønh thöïc taïi Hoäi Thaùnh, vì töø nay tình yeâu aáy thuoäc veà maàu nhieäm (bí tích) cao caû Tình Yeâu cuûa Chuùa Kitoâ Hoân Phu daønh cho Hoäi Thaùnh Hoân Theâ. Ñoâi baïn yeâu thöông nhau khoâng chæ nhaân danh mình maø nhaân danh Chuùa Kitoâ, bôûi hoï ñaõ laõnh nhaän töø Ngöôøi moät «traùi tim môùi», laø Thaùnh Thaàn Tình Yeâu ñoùng daáu söï keát hôïp giao öôùc cuûa hoï.

AÂn suûng khoâng mô thaáy noåi aáy ñöôïc ban cho ñoâi vôï choàng khi hoï hieäp leã Mình vaø Maùu Thaùnh Chuùa trong bí tích Thaùnh Theå. Ñoâi baïn ñöôïc ñöa vaøo maàu nhieäm töï huûy cuûa Thaùnh Theå. Hoï vöôït treân nhöõng giôùi haïn cuûa hoï caùch maàu nhieäm, ñoàng thôøi giao hoøa vaø hôïp nhaát vôùi nhau thaønh moät xaùc thòt, Thaùnh Theå cuûa Ñöùc Kitoâ. Hoân nhaân cuûa hoï trôû thaønh moät Thaùnh Theå soáng ñoäng trong ñoâi vôï choàng.

Söù maïng cuûa hoï tröôùc heát laø trôû thaønh Nhaø cuûa Thieân Chuùa, Ñeàn Thôø cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi, nghóa laø trôû thaønh Hoäi Thaùnh taïi gia. Tình yeâu cuûa hoï ñöôïc soáng trong ñöùc tin trôû thaønh phong nhieâu, khoâng chæ bôûi nôi con caùi hay nhöõng coâng trình thieâng lieâng, nhöng vì coù Chuùa laø Söï Soáng phong nhieâu. Nhö vaäy, söù maïng ñeä nhaát cuûa coäng ñoaøn hoân nhaân vaø gia ñình laø söï hieäp thoâng caùc ngoâi vò xum xueâ ñaày nhöïa soáng phaûn chieáu söï hieäp thoâng Ba Ngoâi thaàn linh chí thaùnh, laø thöïc taïi maø nay nhôø hoï trôû neân cuï theå vaø ñaùng tin. Nhöõng chieàu kích khaùc cuûa söù maïng cuûa gia ñình (sinh saûn, giaùo duïc, xaõ hoäi, loan baùo Tin Möøng,...) ñeàu xuaát phaùt töø söï hieäp thoâng mang tính bí tích naøy „


114 HIEÄP THOÂNG

1. AMBROGIO, Sacr. 5,2,5-7. 2. YOUSIF, L’ Eucharistie chez saint E1phrem de Nisibe, 340. 3. X. G. MAZZANTI, I Sacramenti Simbolo e Teologia, 2. Eucaristia

Battesimo e Confrmazione, EDB, Bologna 1998, 123-124. 4. X. Ibid., 125-128. 5. GIOAN-PHAOLOÂ II, Mulieris Dignitatem, 23.

GIÔÙI THIEÄU NGHI THÖÙC CÖÛ HAØNH HOÂN NHAÂN

BAÛN DÒCH VIEÄT NGÖÕ - 2008

Lm Vincenteâ Nguyeãn Theá Thuû ÑCV Thaùnh Giuse - Saøi Goøn

I. Giôùi thieäu baûn dòch môùi: Saùch Nghi Thöùc Cöû Haønh Hoân Nhaân Vieät ngöõ 2008

Coâng Ñoàng Vatican II ñaõ coù nhöõng böôùc ñi quan troïng khi canh taân phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh vaøo theá kyû XX. Ñeå thöïc hieän vieäc canh taân naøy, Coâng Ñoàng ñaõ chæ thò phaûi tu chænh laïi caùc saùch phuïng vuï caøng sôùm caøng toát[1]. Saùch cöû haønh nghi thöùc hoân nhaân ñöôïc coi laø moät trong nhöõng saùch nghi thöùc ñöôïc tu chænh tröôùc tieân. Saùch nghi thöùc hoân nhaân ñaàu tieân ñöôïc Toøa Thaùnh coâng boá mang teân “Ordo celebrandi matri-monium” Editio typica (aán baûn maãu - laàn thöù nhaát) vaøo naêm 1969 vaø chæ ñöôïc phieân dòch moät phaàn sang Vieät ngöõ vaøo cuøng naêm 1969, roài ñöôïc in chung trong cuoán saùch baøi ñoïc Voïng-Giaùng Sinh vaøo naêm 1969. Ñeán naêm 1990, Toøa Thaùnh phaùt haønh cuoán “Ordo celebrandi matrimonium”, Editio typica altera (aán baûn maãu - laàn thöù hai) vaø ñöôïc UÛy Ban Phuïng Töï tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam phieân dòch sang Vieät ngöõ hoaøn chænh trong saùch “Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân 2008” vöøa ñöôïc phaùt haønh. Ñaây laø laàn ñaàu tieân Hoäi Thaùnh Vieät Nam coù moät baûn dòch Vieät ngöõ hoaøn chænh vaø ñaày ñuû veà nghi thöùc hoân nhaân keå töø sau Coâng Ñoàng

116 HIEÄP THOÂNG

Vatican II. Theo nguyeân taéc chung, khi moät saùch nghi thöùc môùi

ñöôïc Toøa Thaùnh coâng boá, thoâng thöôøng baèng tieáng Latinh, saùch naøy seõ coù hieäu löïc ngay khi ñöôïc coâng boá, tuy nhieân vieäc söû duïng baûn dòch ñòa phöông laïi chæ ñöôïc pheùp khi thaåm quyeàn Hoäi Thaùnh pheâ chuaån. Thaät vaäy, Toøa Thaùnh coù thaåm quyeàn treân taát caû caùc saùch do mình coâng boá (quyeàn taùc giaû) vaø Toøa Thaùnh uûy thaùc vieäc phieân dòch sang tieáng ñòa phöông cho moãi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, vì theá khoâng moät ai hay nhoùm ngöôøi naøo ñöôïc quyeàn töï phieân dòch saùch phuïng vuï khi khoâng coù pheùp cuûa Toøa Thaùnh[2]. Moãi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khi ñaûm nhaän vieäc phieân dòch, seõ tìm caùc chuyeân vieân hay trao cho caùc uûy ban tröïc thuoäc laøm vieäc, vaø duø trao cho ai phieân dòch, thì chính Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc seõ chòu traùch nhieäm veà baûn dòch cuoái cuøng. Ñeå baûn dòch cuoái cuøng naøy coù hieäu löïc ñoøi phaûi ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc boû phieáu chaáp nhaän vaø ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån[3].

Taïi Vieät Nam cho ñeán tröôùc khi coù saùch “Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân 2008” vöøa ñöôïc phaùt haønh, chuùng ta chæ coù baûn dòch “taïm duøng” cuûa UÛy Ban Giaùm Muïc veà Phuïng Vuï ñöôïc in trong cuoán Baøi Ñoïc Voïng-Giaùng Sinh naêm 1969, ngoaøi ra chöa coù moät baûn dòch nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân chính thöùc naøo ñaõ ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chaáp thuaän vaø Toøa Thaùnh pheâ chuaån. Trong thöïc teá, ngöôøi ta thaáy coù moät vaøi baûn dòch cuûa caù nhaân hay nhoùm ngöôøi thöïc hieän, nhöng taát caû nhöõng baûn dòch naøy khoâng phaûi laø baûn vaên chính thöùc cuûa Hoäi Thaùnh. Saùch “Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân 2008” vöøa ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam coâng boá ngaøy 24.03.2008 vaø seõ

117

coù hieäu löïc baét buoäc keå töø Leã Phuïc Sinh 12.04.2009 ñöôïc coi laø baûn vaên maãu thay theá cho moïi baûn vaên coù tröôùc, keå caû baûn dòch Vieät ngöõ “taïm duøng” cuûa UÛy Ban Giaùm Muïc veà Phuïng Vuï vaøo naêm 1969[4].

II. Caáu truùc saùch nghi thöùc hoân nhaân môùi Saùch nghi thöùc hoân nhaân môùi goàm: phaàn ñaàu laø nhöõng

chæ daãn caàn bieát tröôùc, keá ñoù laø 5 chöông cho caùc cöû haønh khaùc nhau vaø nhöõng baûn vaên thay ñoåi, cuoái cuøng laø 5 phuï luïc.

1. Nhöõng chæ daãn caàn bieát tröôùc (praenotanda): baát cöù saùch nghi thöùc phuïng vuï naøo cuõng ñeàu coù caùc höôùng daãn caàn thieát ñöôïc ñaët ngay ñaàu saùch ñeå chæ daãn vieäc cöû haønh nghi thöùc phuïng vuï. Ñoái vôùi saùch nghi thöùc hoân nhaân môùi nhöõng chæ daãn naøy giuùp chuùng ta ñi töø neàn taûng thaàn hoïc cuûa bí tích hoân nhaân (taàm quan troïng vaø phaåm giaù cuûa hoân nhaân trong chöông trình cuûa Thieân Chuùa) ñeán traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi ñoái vôùi vieäc cöû haønh hoân nhaân vaø caùc höôùng daãn cuï theå trong töøng hoaøn caûnh ñeå cöû haønh hoân nhaân cho xöùng ñaùng (ví duï: Ñeå chuaån bò cöû haønh hoân nhaân caàn laøm nhöõng gì? Phaûi duøng nghi thöùc naøo ñoái vôùi töøng hoaøn caûnh cuûa ñoâi vôï choàng? Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù nhöõng quyeàn thích nghi naøo cho cöû haønh hoân nhaân?).

2. Chöông I: Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân trong Thaùnh Leã cung caáp cho chuùng ta moät baûn vaên maãu bao goàm: phaàn ñoùn tieáp ñoâi taân hoân, caùc baøi ñoïc cuûa phuïng vuï Lôøi Chuùa, nghi thöùc hoân nhaân, lôøi nguyeän chuùc hoân vaø lôøi chuùc laønh keát leã (chöông naøy khoâng coù caùc lôøi nguyeän nhaäp leã, tieán leã, hieäp leã, kinh tieàn tuïng, kinh nguyeän Thaùnh Theå, nghi thöùc röôùc leã, neân

GIÔÙI THIEÄU: NGHI THÖÙC CÖÛ HAØNH HOÂN NHAÂN 2008

118 HIEÄP THOÂNG

chuùng ta caàn tìm nhöõng lôøi nguyeän naøy ôû chöông V vaø phuï luïc V). 3. Chöông II: Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân ngoaøi Thaùnh

Leã bao goàm: phaàn ñoùn tieáp ñoâi taân hoân, lôøi nguyeän môû ñaàu, nghi thöùc hoân nhaân, lôøi nguyeän chuùc hoân vaø nghi thöùc röôùc leã (chöông naøy khoâng coù caùc baøi ñoïc cuûa phuïng vuï Lôøi Chuùa, lôøi nguyeän chung vaø lôøi chuùc laønh keát thuùc, neân ngöôøi ta tìm nhöõng phaàn naøy ôû chöông V).

4. Chöông III: Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân tröôùc vò chöùng hoân giaùo daân bao goàm: phaàn ñoùn tieáp ñoâi taân hoân, nghi thöùc hoân nhaân, lôøi nguyeän chuùc hoân vaø nghi thöùc röôùc leã (chöông naøy cuõng khoâng coù caùc baøi ñoïc cuûa phuïng vuï Lôøi Chuùa vaø lôøi nguyeän chung, neân caàn tìm nhöõng phaàn naøy ôû chöông V).

5. Chöông IV: Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi döï toøng hay ngoaøi kitoâ giaùo bao goàm: phaàn ñoùn tieáp ñoâi taân hoân, nghi thöùc hoân nhaân, lôøi nguyeän chuùc hoân vaø nghi thöùc röôùc leã (chöông naøy khoâng coù caùc baøi ñoïc cuûa phuïng vuï Lôøi Chuùa vaø lôøi nguyeän chung, neân caàn tìm nhöõng phaàn naøy ôû chöông V).

6. Chöông V: Nhöõng baûn vaên khaùc nhau duøng trong nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân vaø Thaùnh Leã hoân phoái bao goàm: caùc baûn vaên Thaùnh Kinh (Cöïu Öôùc, Taân Öôùc, ñaùp ca, Alleluia, Tin Möøng); lôøi nguyeän nhaäp leã; lôøi nguyeän laøm pheùp nhaãn cöôùi; lôøi nguyeän tieán leã; kinh tieàn tuïng; lôøi caàu cho nhöõng ngöôøi keát hoân trong kinh nguyeän Thaùnh Theå; lôøi nguyeän chuùc hoân; lôøi nguyeän hieäp leã; pheùp laønh cuoái leã).

7. Caùc phuï luïc, goàm 5 phaàn: Phuï luïc 1: Caùc maãu lôøi nguyeän chung

119

Phuï luïc 2: Nghi thöùc chuùc laønh cho nhöõng ngöôøi ñính hoân

Phuï luïc 3: Nghi thöùc chuùc laønh cho vôï choàng trong Thaùnh Leã kyû nieäm ngaøy thaønh hoân

Phuï luïc 4: Ba baøi leã hoân phoái Phuï luïc 5: Caùc kinh nguyeän Thaùnh Theå

III. Moät soá ghi nhaän trong Saùch nghi thöùc môùi Saùch nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân môùi coù moät noäi dung

khaù phong phuù, theo caùch nhìn cuûa ngöôøi vieát coù ít nhaát ba khía caïnh sau ñaây ñöôïc laøm noåi baät:

1. Khía caïnh thaàn hoïc Ñaëc ñieåm cuûa nghi thöùc hoân nhaân môùi trình baøy khaù roõ

raøng vaø ñaày ñuû thaàn hoïc veà hoân nhaân trong yù ñònh cuûa Thieân Chuùa. Ngay trong nhöõng chæ daãn ñaàu tieân (praenotanda) cuûa saùch nghi thöùc, ngöôøi ta coù theå thaáy baûn toùm löôïc ñaày ñuû veà giaùo lyù hoân nhaân cuûa Hoäi Thaùnh, veà vai troø cuûa coäng ñoaøn daân Chuùa ñoái vôùi hoân nhaân vaø veà vieäc cöû haønh phuïng vuï hoân nhaân coâng giaùo. Keá ñeán, laàn löôït qua caùc chöông vaø phaàn phuï luïc, thaàn hoïc veà ñôøi soáng hoân nhaân ñöôïc chuyeån taûi phong phuù qua caùc baûn vaên cöû haønh nhö caùc baøi ñoïc Thaùnh Kinh, lôøi nguyeän, lôøi chuùc hoân.... Noäi dung thaàn hoïc hoân nhaân ñöôïc ñaøo saâu qua nhieàu chuû ñeà, nhö: bí tích hoân nhaân dieãn taû tình yeâu Ñöùc Kitoâ ñoái vôùi Hoäi Thaùnh, tình yeâu vôï choàng ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp ngay töø ban ñaàu, Thieân Chuùa chuùc phuùc cho tình yeâu vôï choàng, ñôøi soáng thaùnh thieän cuûa hoân nhaân, hoân nhaân coäng taùc trong coâng trình saùng taïo cuûa Thieân Chuùa, con


120 HIEÄP THOÂNG

caùi laø hoàng aân Chuùa trao ban vaø laø keát quaû tình yeâu vôï choàng, moái tình chung thuûy vaø haïnh phuùc vôï choàng, caùc töông quan cuûa hoân nhaân gia ñình vôùi xaõ hoäi vaø Hoäi Thaùnh....

2. Khía caïnh phuïng vuï Döôùi laêng kính phuïng vuï, nghi thöùc hoân nhaân môùi coù

moät soá thay ñoåi ñaùng chuù yù, nhöõng thay ñoåi naøy giuùp laøm saùng toû hôn yù nghóa cuûa hoân nhaân Kitoâ giaùo. Ñeå ñoäc giaû deã theo doõi vaø deã nhôù, ngöôøi vieát xin lieät keâ caùc thay ñoåi theo töøng cöû haønh nhö sau:

a. Cöû haønh hoân nhaân trong Thaùnh Leã Baäc öu tieân: Khi cöû haønh hoân nhaân trong Thaùnh Leã caàn

phaûi chuù yù baäc leã cuûa ngaøy hoâm ñoù. Neáu Thaùnh Leã cöû haønh truøng vôùi caùc ngaøy ñöôïc xeáp haïng töø 1 ñeán 4 trong baûng thöù töï öu tieân thì phaûi cöû haønh Thaùnh Leã ngaøy hoâm ñoù (nghóa laø duøng baûn vaên phuïng vuï cuûa Thaùnh Leã hoâm ñoù chöù khoâng duøng baûn vaên phuïng vuï cuûa Thaùnh Leã hoân phoái)[5]. Tröôøng hôïp cöû haønh hoân nhaân vaøo Thaùnh Leã caùc chuùa nhaät muøa giaùng sinh vaø thöôøng nieân (ñöùng haïng 6 cuûa baûng thöù töï öu tieân) thì theo nguyeân taéc, caùc Chuùa Nhaät muøa naøy keùm baäc öu tieân hôn leã hoân phoái thì coù theå cöû haønh Thaùnh Leã hoân phoái, nhöng trong tröôøng hôïp Thaùnh Leã chuùa nhaät ñoù coù coäng ñoaøn tham döï, thì phaûi cöû haønh Thaùnh Leã chuùa nhaät chöù khoâng ñöôïc cöû haønh Thaùnh Leã hoân phoái[6].

Nghi thöùc môû ñaàu: boû qua haønh ñoäng thoáng hoái, xöôùng kinh vinh danh roài ñoïc lôøi nguyeän nhaäp leã[7]. Thaät vaäy theo quy taéc chung cuûa phuïng vuï, nghi thöùc saùm hoái ñöôïc boû ñi neáu

121

Thaùnh Leã baét ñaàu baèng moät cöû haønh phuïng vuï, ví duï raûy nöôùc Thaùnh ngaøy Chuùa Nhaät, hoaëc ñöôïc baét ñaàu baèng moät cuoäc röôùc phuïng vuï troïng theå, ví duï: röôùc laù Chuùa Nhaät Leã Laù, hoaëc baèng cuoäc ñoùn tieáp ñoâi taân hoân trong leã hoân phoái thì khoâng cöû haønh phaàn saùm hoái nöõa.

Phuïng vuï lôøi Chuùa: khi cöû haønh Thaùnh Leã hoân phoái coù theå choïn ba baøi Thaùnh Kinh in trong saùch nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân, trong ñoù moät baøi phaûi roõ raøng noùi veà hoân nhaân[8]. Trong saùch nghi thöùc hoân nhaân môùi, caùc baøi ñoïc Thaùnh Kinh noùi roõ raøng veà hoân nhaân ñöôïc ñaùnh daáu hoa thò maøu ñoû ngay phía tröôùc soá thöù töï cuûa baøi ñoïc Thaùnh Kinh (ví duï: *179 - Baøi trích saùch Saùng Theá; *194 - Baøi trích thö thaùnh Phaoloâ toâng ñoà göûi tín höõu EÂpheâsoâ - *218 - Tin Möøng Chuùa Gieâsu Kitoâ theo thaùnh Marcoâ).

Nghi thöùc hoân nhaân: Sau khi tieáp nhaän söï öng thuaän cuûa ñoâi taân hoân, vò chuû söï xöôùng: “Naøo ta chuùc tuïng Chuùa” vaø moïi ngöôøi ñaùp: “Taï ôn Chuùa”[9]. Lôøi tung hoâ ñoái ñaùp naøy ñöôïc theâm vaøo ngay sau phaàn quan troïng nhaát cuûa nghi thöùc hoân nhaân (lôøi öng thuaän cuûa ñoâi taân hoân) dieãn taû Hoäi Thaùnh haân hoan daâng lôøi chuùc tuïng Thieân Chuùa tröôùc moät haønh vi thaùnh thieän laøm neân ñôøi soáng hoân nhaân cuûa ñoâi vôï choàng.

Lôøi nguyeän chung: Sau khi ñoâi taân hoân trao nhaãn cöôùi cho nhau, thoâng thöôøng seõ ñoïc lôøi nguyeän chung, roài ñoïc kinh tin kính neáu laø ngaøy buoäc phaûi ñoïc[10]. Theo caáu truùc cuûa moät Thaùnh Leã thoâng thöôøng, lôøi nguyeän chung seõ ñoïc sau Kinh Tin Kính, nhöng khi cöû haønh Thaùnh Leã hoân phoái lôøi nguyeän chung laïi ñoïc tröôùc Kinh Tin Kính vì ñöôïc xem laø thaønh phaàn


122 HIEÄP THOÂNG

cuûa nghi thöùc hoân phoái, ñoù laø phaàn tieáp noái lôøi caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh cho ñoâi taân hoân sau khi hoï trao nhaãn cöôùi cho nhau. Coøn Kinh Tin Kính khoâng thuoäc thaønh phaàn cuûa nghi thöùc hoân phoái, kinh naøy chæ ñoïc vaøo nhöõng ngaøy luaät buoäc phaûi ñoïc maø thoâi.

Lôøi nguyeän chuùc hoân trong Thaùnh Leã: Trong Thaùnh Leã sau lôøi nguyeän chuùc hoân, chuû teá boû kinh “Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa ñaõ noùi vôùi caùc toâng ñoà raèng: ...” maø ñoïc ngay caâu chuùc: “Bình an cuûa Chuùa haèng ôû cuøng anh chò em”, roài ñoâi taân hoân vaø moïi ngöôøi baøy toû cho nhau daáu chæ bình an vaø yeâu meán[11]. Thaät vaäy, sau Kinh Laïy Cha, chuû teá seõ boû kinh “Laïy Chuùa, xin cöùu chuùng con khoûi moïi söï döõ...” roài ñoïc lôøi nguyeän chuùc hoân, keá ñoù boû kinh “Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ...” maø chuùc bình an ngay. Bôûi vì kinh “Laïy Chuùa, xin cöùu chuùng con khoûi moïi söï döõ...” laø phaàn noái tieáp vaø quaûng dieãn phaàn cuoái cuûa kinh Laïy Cha, coøn kinh “Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ...” laø lôøi nguyeän xin ôn bình an seõ ñöôïc dieãn taû qua lôøi chuùc bình an cuûa chuû teá. Khi ñoïc lôøi nguyeän chuùc hoân Hoäi Thaùnh boû hai lôøi nguyeän “Laïy Chuùa, xin cöùu chuùng con khoûi moïi söï döõ...” vaø “Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ...” ñeå traùnh laëp laïi nhieàu laàn cuøng moät yù cuûa moät lôøi kinh vaø ñeå laøm noåi baät moät phaàn rieâng bieät cuûa nghi leã hoân phoái.

b. Cöû haønh hoân nhaân ngoaøi Thaùnh Leã Saùch nghi thöùc môùi daønh ba chöông höôùng daãn chi tieát

caùc cöû haønh: nghi thöùc hoân nhaân ngoaøi Thaùnh Leã (chöông II), hoân nhaân tröôùc vò chöùng hoân giaùo daân (chöông III) vaø hoân nhaân giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi ngoaøi Kitoâ Giaùo (chöông

123

IV). Coù moät vaøi thay ñoåi trong caùc cöû haønh naøy so vôùi cöû haønh hoân nhaân trong Thaùnh Leã:

Phuïng vuï lôøi Chuùa: Duø khoâng cöû haønh Thaùnh Leã, nhöng luoân luoân phaûi cöû haønh hoân nhaân keát hôïp vôùi cöû haønh phuïng vuï Lôøi Chuùa. Thay vì ñoïc ba baøi Thaùnh Kinh nhö trong Thaùnh Leã, ngöôøi ta ñoïc moät hay hai baøi vaø phaûi luoân choïn ít laø moät baøi roõ raøng noùi veà hoân nhaân[12].

Lôøi nguyeän chuùc hoân ngoaøi Thaùnh Leã: Khi cöû haønh hoân nhaân ngoaøi Thaùnh Leã vaø tröôùc vò chöùng hoân giaùo daân, luoân luoân phaûi ñoïc lôøi nguyeän chuùc hoân vaø ñöôïc ñoïc sau lôøi nguyeän chung. Caùch thöïc hieän nhö sau: Neáu coù röôùc leã, thì sau khi xöôùng caùc yù nguyeän xong seõ boû lôøi nguyeän keát cuûa lôøi nguyeän chung, ñoïc ngay lôøi nguyeän chuùc hoân, keá ñoù ñoïc Kinh Laïy Cha roài cho röôùc leã[13]. Neáu khoâng röôùc leã, thì ñoïc Kinh Laïy Cha lieàn sau caùc yù nguyeän cuûa lôøi nguyeän chung, sau ñoù ñoïc lôøi nguyeän chuùc hoân roài keát thuùc[14]. Nhöng khi cöû haønh hoân nhaân giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi ngoaøi Kitoâ Giaùo thì thoâng thöôøng neân ñoïc lôøi nguyeän chuùc hoân, nhöng ôû ñaâu hoaøn caûnh khoâng cho pheùp coù theå boû lôøi nguyeän chuùc hoân vaø thay vaøo ñoù laø lôøi nguyeän ngaén treân ñoâi taân hoân[15].

Vieäc röôùc leã: Saùch nghi thöùc môùi chæ neâu leân hai tröôøng hôïp coù theå röôùc leã trong nghi thöùc hoân nhaân, ñoù laø hoân nhaân ngoaøi Thaùnh Leã vaø hoân nhaân tröôùc vò chöùng hoân giaùo daân; coøn hoân nhaân khaùc ñaïo giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi ngoaøi Kitoâ Giaùo khoâng coù phaàn röôùc leã.

c. Baûn vaên ñaày ñuû: Saùch nghi thöùc môùi taäp hoïp ñaày ñuû moïi baûn vaên thuaän tieän cho caùc cöû haønh Thaùnh Leã hoaëc nghi


124 HIEÄP THOÂNG

thöùc hoân nhaân. Moãi khi cöû haønh Thaùnh Leã hoaëc nghi thöùc hoân nhaân, töø nay thöøa taùc vieân khoâng phaûi chuaån bò nhieàu loaïi saùch nöõa, nhö: saùch leã Roâma, saùch baøi ñoïc Thaùnh Kinh, saùch nghi thöùc hoân nhaân, nhöng chæ caàn moät cuoán “Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân 2008” laø ñuû. Moät chi tieát ñaùng chuù yù laø cuoán “Nghi thöùc hoân nhaân 2008” ñaõ ñöôïc Toøa Thaùnh chaáp thuaän cho theâm hai phuï luïc maø trong nguyeân baûn Latinh khoâng coù, ñoù laø phuï luïc IV (ba baøi leã hoân phoái) vaø phuï luïc V (caùc kinh nguyeän Thaùnh Theå), nhöõng phuï luïc naøy giuùp chuû teá coù saün caùc baûn vaên maø khoâng phaûi vaát vaû kieám tìm trong nhieàu loaïi saùch khaùc.

d. Kyù soå hoân phoái: Sau khi cöû haønh nghi thöùc hoân nhaân xong, taát caû caùc nghi thöùc (ñöôïc cöû haønh trong Thaùnh Leã hay ngoaøi Thaùnh Leã) ñeàu khoâng cho pheùp kyù soå hoân phoái treân baøn thôø. Coù theå kyù soå hoân phoái treân moät baøn khaùc vôùi baøn thôø tröôùc maët daân chuùng, hoaëc trong phoøng thaùnh tuøy theo hoaøn caûnh moãi nôi[16].

3. Khía caïnh muïc vuï Khoâng chæ phong phuù veà khía caïnh thaàn hoïc vaø phuïng vuï,

saùch nghi thöùc môùi coøn cho thaáy quan taâm cuûa Hoäi Thaùnh veà khía caïnh muïc vuï, khi trình baøy caùc nghi thöùc chuùc laønh lieân quan ñeán nhöõng giai ñoaïn khaùc cuûa ñôøi soáng hoân nhaân, nhö ñính hoân hoaëc ngaøy kyû nieäm thaønh hoân.

Tröôùc heát, Hoäi Thaùnh yù thöùc vieäc giaùo duïc hoân nhaân khoâng chæ nhaém ñeán cöû haønh bí tích, maø coøn giuùp cho nhöõng ngöôøi saép böôùc vaøo hoân nhaân moät söï chuaån bò xöùng ñaùng qua moät nghi thöùc phuïng vuï. Nghi thöùc chuùc laønh cho nhöõng ngöôøi

125

ñính hoân laø moät quan taâm muïc vuï cuûa Hoäi Thaùnh cho caùc gia ñình töông lai, qua ñoù Hoäi Thaùnh öôùc ao “vieäc gì ñaõ khôûi söï toát ñeïp thì seõ keát thuùc toát ñeïp”[17]. Nghi thöùc chuùc laønh cho nhöõng ngöôøi ñính hoân[18] ñöôïc cöû haønh trong khung caûnh gia ñình vaøo ngaøy leã hoûi, vaø ngöôøi chuùc laønh khoâng chæ laø linh muïc hay phoù teá maø caû cha meï hay moät giaùo daân xöùng ñaùng cuõng coù theå cöû haønh nghi thöùc naøy. Tuy nhieân ñeå traùnh gaây ngoä nhaän vôùi Bí Tích Hoân Nhaân, khoâng ñöôïc pheùp cöû haønh vieäc chuùc laønh cho nhöõng ngöôøi ñính hoân trong Thaùnh Leã[19].

Ñoái vôùi nhöõng ñoâi vôï choàng kyû nieäm ngaøy thaønh hoân, nghi thöùc chuùc laønh cho hoï ñöôïc cöû haønh trong Thaùnh Leã dieãn taû tình yeâu chung thuûy cuûa hoï ñöôïc Chuùa chuùc phuùc. Ngaøy kyû nieäm thaønh hoân trôû thaønh ngaøy taï ôn hoàng phuùc, ngaøy Hoäi Thaùnh chia seû nieàm vui vôùi ñoâi vôï choàng vaø laø ngaøy ñeå vôï choàng laëp laïi quyeát taâm soáng thaùnh thieän trong ñôøi soáng hoân nhaân göông maãu[20] „

1. Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán cheá veà Phuïng vuï, soá 25. 2. Boä Phuïng Töï vaø Kyû Luaät Bí Tích, Huaán thò thöù 5 “Veà vieäc söû duïng

ngoân ngöõ baûn xöù trong vieäc xuaát baûn caùc saùch phuïng vuï Roâma”, ngaøy 28.03.2001, soá 109 vaø 114.

3. Saùch vöøa daãn neâu treân, töø soá 79 ñeán 84; Boä Phuïng Töï vaø Kyû Luaät Bí Tích, Huaán Thò “Bí Tích Cöùu Ñoä - Sacramentum redemptionis” ngaøy 25.03.2004, soá 28.

4. Ủy ban, phuïng töï tröïc thuoäc Hoäi ñoàng giaùm muïc, Saùch nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân 2008, Thoâng baùo veà baûn dòch vieät ngöõ (xem nhöõng trang ñaàu saùch nghi thöùc) .


126 HIEÄP THOÂNG

5. Baûng thöù töï öu tieân khi cöû haønh thaùnh leã ñöôïc ñaët trong saùch leã Roâma trong phaàn Nieân lòch phuïng vuï.

6. Saùch Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân 2008, soá 54, tr. 12. 7. Sñd, soá 53, tr. 12. 8. Sñd, soá 55, tr. 13 vaø phaàn chæ daãn chöõ ñoû ngay ñaàu chöông V veà caùc

baûn vaên Thaùnh Kinh, tr. 51. 9. Sñd, soá 65, tr. 18; soá 99, tr. 27; soá 33, tr. 37; soá 164, tr. 46. 10. Sñd, soá 69, tr. 19. 11. Sñd, soá 75, tr. 22. 12. Sñd, soá 90, tr. 25; soá 125 tr. 34; soá 156 tr. 44. 13. Sñd, soá 103d, tr. 28; soá 108 tr. 30; soá 138 tr. 38; soá 141 tr. 40. 14. Sñd, soá 103c, tr. 28; soá 106 tr. 30; soá 138 tr. 38; soá 140 tr. 40. 15. Sñd, soá 171, tr. 48; soá 174 tr. 50. 16. Sñd, soá 78, tr. 22; soá 117, tr. 31; soá 151, tr. 42; soá 178, tr. 50. 17. Sñd, soá 253, tr. 94. 18. Nghi thöùc chuùc laønh cho nhöõng ngöôøi ñính hoân ñaõ ñöôïc trích töø Saùch Caùc

Pheùp Laønh - De Benedictionibus do Boä Phuïng Töï coâng boá 31.05.1984- Chöông I: caùc pheùp laønh cho gia ñình, töø soá 195 ñeán 214.

19. Saùch Nghi thöùc cöû haønh hoân nhaân 2008, soá 254-256, tr. 94. 20. Sñd, soá 272-275, tr. 100.

NHÒP SOÁNG HIEÄP THOÂNG

HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC VIEÄT NAM HOÄI NGHÒ THÖÔØNG NIEÂN KYØ I/ 2009

(13.04.2009 - 17.04.2009)

BIEÂN BAÛN

1. Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam ñaõ khai maïc Hoäi nghò thöôøng nieân kyø I/2009 taïi Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Baõi Daâu, töø chieàu thöù hai ngaøy 13.04.2009 ñeán saùng thöù saùu ngaøy 17.04.2009.

2. Tham döï Hoäi nghò coù söï hieän dieän ñoâng ñuû cuûa Hoàng Y, caùc Toång Giaùm Muïc vaø caùc Giaùm Muïc cuûa caùc giaùo phaän trong toaøn quoác, tröø ba ÑC khoâng theå veà tham döï vì lyù do söùc khoeû, ñoù laø ÑC Thaùi Bình, ÑC Kon Tum vaø ÑC Caàn Thô.

3. Hoäi nghò vui möøng giôùi thieäu caùc thaønh vieân môùi cuûa HÑGMVN, ñoù laø ÑC Cosma Hoaøng Vaên Ñaït, GM Giaùo Phaän Baéc Ninh; ÑC Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm, GM phuï taù Toång giaùo phaän Tp.HCM; ÑC Lorenso Chu Vaên Minh, GM phuï taù Toång giaùo phaän Haø Noäi; ÑC Vinh Sôn Nguyeãn Vaên Baûn, taân GM Giaùo Phaän Ban Meâ Thuoät; ngoaøi ra coù Cha Luy Nguyeãn Anh Tuaán, thö kyù môùi cuûa giaùo tænh Tp.HCM, thay cho ÑC Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm.

4. Hoäi nghò daønh phaàn lôùn thôøi gian baøn veà vieäc “Cöû haønh Naêm Thaùnh 2010”, caùch thöùc toå chöùc vaø thôøi gian cho caùc Ñaïi leã nhö: Leã Khai Maïc, Ñaïi Hoäi Daân Chuùa, Leã Beá Maïc vaø moät soá leã lôùn trong naêm. Beân caïnh ñoù laø vieäc ra Kyû Yeáu, taøi lieäu hoïc hoûi vaø kinh ñoïc trong Naêm Thaùnh.

5. Chuaån bò cho chuyeán ñi Ad limina saép tôùi, Hoäi nghò baøn nhöõng coâng vieäc cuï theå cuûa töøng UB, giuùp cho chuyeán ñi ñaït ñöôïc keát quaû toát.

130 HIEÄP THOÂNG

6. Hoäi nghò laéng nghe moät soá baùo caùo veà caùc hoäi nghò vöøa qua vaø chuaån bò cho caùc hoäi nghò saép tôùi.

7. Hoäi nghò trao ñoåi veà vaán ñeà truyeàn thoâng, ñaëc bieät nhaán maïnh tôùi vieäc caûi tieán naâng caáp trang Web cuûa HÑGM sao cho phuø hôïp vôùi tình hình hieän nay. Hoäi nghò nhaát trí choïn leã Thaêng Thieân haèng naêm laø ngaøy Truyeàn thoâng cuûa GHCGVN.

8. Vì nhu caàu ngaøy caøng phaùt trieån trong laõnh vöïc giaùo duïc, HÑGM quyeát ñònh thaønh laäp UBGDKG (UÛy Ban Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo) vaø choïn ÑC Pheâroâ Khaûm laøm Chuû tòch cuûa UB.

9. Veà laõnh vöïc phuïng töï, Hoäi nghò bieåu quyeát baûn dòch “Nghi Thöùc An Taùng” vaø “Baøi Ñoïc Thöôøng Nieân I”; ñoàng thôøi cuõng baøn tôùi vaán ñeà thoáng nhaát caùc kinh ñoïc.

10. Ngoaøi ra, Hoäi nghò coøn trao ñoåi moät soá vaán ñeà khaùc nhö: Quyõ höu döôõng caùc linh muïc, choïn ñeà taøi cho Synod XIII cuûa Thöôïng HÑGM, veà döï aùn xaây döïng Trung Taâm Thaùnh Maãu La Vang, nhöõng vieäc phaûi laøm trong Naêm Linh Muïc theo nhö chöông trình cuûa Toøa Thaùnh, vieäc tham döï khoùa linh thao taïi Ñaøi Loan vaøo thaùng 09 tôùi, vaán ñeà xin phong thaùnh cho Ñöùc Cha Pallu vaø Ñöùc Cha De la Motte.

11. Hoäi nghò beá maïc vaøo tröa thöù saùu ngaøy 17.04.2009 trong tinh thaàn phaán khôûi höôùng veà Naêm Thaùnh 2010.

12. Hoäi nghò döï kieán laàn hoïp Kyø II/2009 seõ ñöôïc toå chöùc töø ngaøy 05.10.2009 ñeán 10.10.2009.

Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Baõi Daâu, ngaøy 17.04.2009

Toång thö kyù HÑGMVN (ñaõ kyù)

Giuse Ngoâ Quang Kieät TGM Giaùo Phaän Haø Noäi

THÖ HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC VIEÄT NAM

GÖÛI COÄNG ÑOÀNG DAÂN CHUÙA VEÀ VIEÄC CHUAÅN BÒ NAÊM THAÙNH 2010

A nh chò em thaân meán, Töø ngaøy 13 ñeán 17.04.2009, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam ñaõ hoïp hoäi nghò kyø I/2009 taïi Baõi Daâu,

Vuõng Taøu. Töø Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Baõi Daâu, chuùng toâi xin göûi lôøi chaøo thaân aùi ñeán taát caû anh chò em vaø trong khung caûnh tuaàn Baùt Nhaät Phuïc Sinh, chuùng toâi nguyeän xin ôn bình an cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh tuoân ñoå doài daøo treân anh chò em.

Nhö anh chò em bieát, ngaøy 24.11.1960, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan XXIII ñaõ ban haønh Toâng Hieán Venerabilium Nostrorum, quyeát ñònh thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam. Nhö theá, böôùc sang naêm 2010, chuùng ta seõ kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam, ghi nhôù moät chaëng ñöôøng lòch söû, ñaùnh daáu söï phaùt trieån cuûa Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam. Chính vì theá, ngaøy 29.9.2008, chuùng toâi ñaõ göûi thö thænh nguyeän leân Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI, xin pheùp môû Naêm Thaùnh 2010. Chuùng toâi vui möøng baùo tin cho anh chò em: ngaøy 11.2.2009, qua thö cuûa Toøa AÂn Giaûi Toái Cao, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chuaån nhaän thö thænh nguyeän cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, cho pheùp cöû haønh Naêm Thaùnh 2010, töø ngaøy leã Caùc Thaùnh Töû

132 HIEÄP THOÂNG

Ñaïo Vieät Nam 24.11.2009, ñeán leã Hieån Linh 6.1.2011. Giaùo Hoäi Vieät Nam seõ khai maïc Naêm Thaùnh caùch troïng theå taïi Haø Noäi vaø beá maïc baèng cuoäc haønh höông lôùn taïi Thaùnh Ñòa La Vang. Ñaëc bieät, vaøo thaùng 11 naêm 2010, chuùng ta seõ coù ñaïi hoäi Daân Chuùa ñöôïc toå chöùc taïi Tp.HCM, quy tuï caùc ñaïi dieän cuûa caùc giaùo phaän vaø moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, ñeå cuøng vôùi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñònh höôùng cho ñôøi soáng Giaùo Hoäi trong töông lai. Ngoaøi nhöõng cöû haønh chung trong caû nöôùc, moãi giaùo phaän seõ coù nhöõng cöû haønh rieâng taïi ñòa phöông nhaèm taïo cô hoäi cho taát caû moïi tín höõu tham gia tích cöïc vaøo vieäc cöû haønh vaø soáng Naêm Thaùnh ñaëc bieät naøy.

Cöû haønh Naêm Thaùnh 2010 laø dòp ñeå chuùng ta cuøng nhau nhìn laïi chaëng ñöôøng lòch söû ñaõ qua trong taâm tình taï ôn veà bieát bao hoàng aân Chuùa ban, taï ôn vì nhöõng hy sinh cuûa caùc baäc tieàn nhaân, caùc aân nhaân cuõng nhö caùc chöùng nhaân ñöùc tin; ñoàng thôøi taï loãi vì ñaõ chöa baøy toû ñöôïc hình aûnh Giaùo Hoäi nhö loøng Chuùa mong öôùc. Ñaây cuõng laø cô hoäi cho ta nhìn vaøo hieän taïi vôùi caëp maét ñöùc tin ñeå phaân ñònh nhöõng thaùch ñoá cuõng nhö nhöõng thuaän lôïi cho ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo Hoäi. Ñaây coøn laø thôøi ñieåm thuùc ñaåy chuùng ta nhìn tôùi töông lai vôùi quyeát taâm xaây döïng moät Giaùo Hoäi nhö gia ñình cuûa Chuùa, nhö coäng ñoaøn hieäp thoâng huynh ñeä, vaø laø coäng ñoaøn loan baùo Tin Möøng Chuùa Kitoâ nhaèm phuïc vuï söï soáng vaø phaåm giaù cuûa con ngöôøi, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo khoå.

Ñeå taïo ñieàu kieän cho moïi thaønh phaàn Daân Chuùa coù theå tham gia tích cöïc vaøo vieäc cöû haønh Naêm Thaùnh, chuùng toâi seõ

133

thöôøng xuyeân göûi thoâng tin ñeán anh chò em qua trang web vaø qua taäp san Hieäp Thoâng cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, cuõng nhö qua nhöõng thoâng tin taïi moãi giaùo xöù vaø coäng ñoaøn. Chuùng toâi tha thieát xin anh chò em tích cöïc tham gia vaøo vieäc cöû haønh Naêm Thaùnh 2010 baèng nhieàu hình thöùc: tham gia baèng caùch caàu nguyeän ngay töø baây giôø cho vieäc cöû haønh Naêm Thaùnh ñaït keát quaû toát ñeïp, tham gia baèng noã löïc xaây döïng coäng ñoaøn vaø giaùo xöù maø anh chò em ñang hieän dieän vaø phuïc vuï; tham gia baèng caùch ñoùng goùp yù kieán göûi veà cho Ban Toå Chöùc Naêm Thaùnh (xem ghi chuù cuoái thö). Chuùng toâi cuõng mong anh chò em tham gia baèng caùch giuùp Giaùo Hoäi coù ngaân khoaûn caàn thieát ñeå lo chi phí toå chöùc nhöõng söï kieän lôùn trong Naêm Thaùnh. Ñeå theå hieän söï hieäp nhaát trong Giaùo Hoäi, chuùng toâi ñeà nghò moät ngaøy ñoùng goùp chung trong caùc giaùo xöù vaø coäng ñoaøn: Leã Chuùa Ba Ngoâi, 7.6.2009. ngoaøi ra, anh chò em coù theå göûi söï trôï giuùp ñeán Ban Toå Chöùc Naêm Thaùnh vaøo baát cöù luùc naøo trong naêm. Chuùng toâi chaân thaønh caûm ôn tröôùc söï giuùp ñôõ veà moïi maët cuûa anh chò em cho vieäc cöû haønh Naêm Thaùnh 2010. Thieát nghó ñaây chính laø caùch theá cuï theå ñeå chuùng ta baøy toû söï hieäp thoâng vaø tham gia vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi.

Thöa anh chò em,

Töø ngaøy 20.6 ñeán 5.7.2009, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam seõ sang Roâma ñeå kính vieáng moä hai thaùnh Toâng Ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ cuõng nhö ñeå trieàu yeát Ñöùc Thaùnh Cha. Chaéc chaén chuùng toâi seõ daâng leân Ñöùc Thaùnh Cha taâm tình hieáu kính cuûa anh chò em, vaø xin ngaøi chuùc laønh cho anh chò em. Xin

THÖ HÑGM VIEÄT NAM GÖÛI COÄNG ÑOÀNG DAÂN CHUÙA

134 HIEÄP THOÂNG

anh chò em theâm lôøi caàu nguyeän cho chuùng toâi caùch rieâng trong chuyeán ñi naøy. Nhôø lôøi chuyeån caàu cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, nguyeän xin Chuùa ban muoân ôn laønh xuoáng treân moãi ngöôøi, moãi gia ñình, moãi coäng ñoaøn cuûa anh chò em „

Laøm taïi Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Baõi Daâu, ngaøy 17.4.2009

Giuse Ngoâ Quang Kieät Pheâroâ Nguyeãn Vaên Nhôn Toång Giaùm Muïc TGP Haø Noäi Giaùm Muïc Giaùo Phaän Ñaø Laït Toång thö kyù HÑGM.VN Chuû tòch HÑGM.VN Ñòa chæ Ban Toå Chöùc Naêm Thaùnh 2010:

- Toøa Toång Giaùm Muïc Toång Giaùo Phaän Tp.HCM 180 Nguyeãn Ñình Chieåu, Quaän 3, Tp.HCM

- Email: [email protected] hoaëc [email protected] - Trang web HÑGMVN: hdgmvn.org.

Saéc leänh

cuûa Toøa AÂn giaûi Toái cao veà vieäc ban ôn Toaøn xaù nhaân dòp Naêm Thaùnh 2010,

kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm taïi Vieät Nam

TOØA AÂN GIAÛI TOÁI CAO Vaên thö soá 882/08/I

Kính ñeä Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Cha Pheâroâ Nguyeãn Vaên Nhôn, Giaùm Muïc Giaùo Phaän

Ñaø Laït vaø Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, nhaân danh caùc Giaùm Muïc tham döï cuoäc hoïp thöôøng nieân taïi Toøa Giaùm Muïc Xuaân Loäc töø ngaøy 22 ñeán ngaøy 26 thaùng 9 naêm 2008, heát loøng daâng leân Ñöùc Thaùnh Cha nhöõng taâm tình toân kính vaø vaâng phuïc cuûa rieâng ngaøi, cuûa taát caû caùc Giaùm Muïc, vaø cuûa phaàn daân Thieân Chuùa ñöôïc trao phoù cho ngaøi coi soùc; ngaøi khieâm nhöôøng trình leân Ñöùc Thaùnh Cha söï vieäc laø caùc Kitoâ höõu Vieät Nam ñang chuaån bò ñeå naêm tôùi seõ kyû nieäm vaø cöû haønh caùch xöùng ñaùng dòp 50 naêm Ñöùc Chaân Phöôùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII chính thöùc thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm taïi Vieät Nam.

Vôùi loøng tin töôûng, nhôù ñeán nhöõng ôn ích thieâng lieâng troïng ñaïi maø Naêm Thaùnh 2000 ñaõ ñem laïi cho caùc tín höõu Vieät Nam, cuõng nhö lôïi duïng dòp Kim Khaùnh naøy, caùc Ñöùc Cha

136 HIEÄP THOÂNG

quyeát ñònh chæ thò toå chöùc caùc nghi leã ñaëc bieät vaø caùc buoåi cöû haønh Lôøi Chuùa, keå töø ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2009 ñeán ngaøy 02 thaùng 01 naêm 2011 trong taát caû caùc nhaø thôø vaø nhaø nguyeän ôû Vieät Nam, ñeå coù theâm nhieàu cô hoäi laõnh nhaän caùc bí tích vôùi söï chuaån bò thích hôïp, nhöõng vieäc baùc aùi huynh ñeä sieâu nhieân ñöôïc coå voõ, vaø nhôø ñoù, nôi moãi ngöôøi tín höõu hoaëc nôi nhöõng nhoùm khaùc nhau thuoäc caùc coäng ñoàng giaùo phaän vaø giaùo xöù, vieäc canh taân ñôøi soáng thieâng lieâng trong suoát Ñaïi Naêm Thaùnh, nhôø ôn Chuùa, ñöôïc ñaëc bieät taêng cöôøng vaø phaùt huy.

AÂn Xaù seõ trôï giuùp nhieàu cho muïc ñích raát ñöôïc kyø voïng treân ñaây; AÂn Xaù ñoù, ñöôïc thænh caàu vôùi loøng tin töôûng, laø baèng chöùng noùi leân taám loøng öu aùi cuûa ngöôøi cha nôi Ñöùc Thaùnh Cha, vaø laø ñoäng löïc giuùp thaét chaët moái daây lieân heä phaåm traät vaø hieáu töû trong caû nöôùc Vieät Nam vôùi Ñöùc Thaùnh Cha vaø vôùi Ñaáng Baûn Quyeàn cuûa mình.

Xin Thieân Chuùa ban ôn vaø chuùc laønh cho Ñöùc Thaùnh Cha

hieån trò trong bình an vaø thònh ñaït „ Ngaøy 11 thaùng 02 naêm 2009 Leã Ñöùc Meï Loä Ñöùc

TOØA AÂN GIAÛI TOÁI CAO,

Thöøa leänh Ñöùc Thaùnh Cha, ban ôn Toaøn Xaù, theo caùc

ñieàu kieän thoâng thöôøng (xöng toäi, röôùc leã vaø caàu nguyeän theo yù Ñöùc Giaùo Hoaøng) ñöôïc chu toaøn ñuùng pheùp, cho caùc Kitoâ höõu thöïc taâm thoáng hoái, trong taát caû vaø töøng nhaø thôø vaø nhaø nguyeän ôû Vieät Nam; hoï cuõng coù theå nhöôøng aân xaù cho caùc linh hoàn ôû luyeän nguïc:

1. Trong caùc ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2009 vaø 02 thaùng 01 naêm 2011, töùc ngaøy khai maïc vaø keát thuùc troïng theå Naêm Thaùnh möøng Kim Khaùnh Haøng Giaùo Phaåm taïi Vieät Nam;

2. Trong moïi ngaøy daønh cho caùc muïc ñích toân giaùo chung cho toaøn theá giôùi hoaëc theo thoùi quen ôû Vieät Nam, nhö ñöôïc xaùc ñònh trong thö xin[1];

3. Trong caùc ngaøy coù cöû haønh nghi leã troïng theå do Ñöùc Giaùm Muïc Giaùo Phaän hoaëc Ñöùc Giaùm Muïc khaùc thay theá ngaøi chuû söï;

4. Moãi laàn, vì lyù do ñaïo ñöùc, hoï ñi haønh höông, töøng caù nhaân hay theo ñoaøn theå, ñeán Nhaø Thôø Chính Toøa hoaëc moät ñeàn thaùnh ñöôïc chæ ñònh trong Naêm Thaùnh.

Nhöõng ngöôøi cao tuoåi, ñau yeáu vaø nhöõng ai coù lyù do hôïp phaùp khoâng ra khoûi nhaø ñöôïc, coù theå höôûng ôn Toaøn Xaù neáu chung loøng hôïp yù vôùi nhöõng ngöôøi ñang tham döï phuïng vuï hoaëc haønh höông Naêm Thaùnh, soát saéng ñoïc Kinh Laïy Cha, Kinh Tin Kính vaø lôøi khaån caàu Ñöùc Trinh Nöõ Maria tröôùc aûnh

138 HIEÄP THOÂNG

töôïng cuûa Ngöôøi, thöïc loøng gheùt boû moïi toäi loãi, vaø khi coù theå thì giöõ ba ñieàu kieän thoâng thöôøng.

Caùc tín höõu Vieät Nam ôû haûi ngoaïi cuõng seõ ñöôïc höôûng ôn Toaøn Xaù trong caùc ngaøy vaø taïi caùc nôi thaùnh ñöôïc xaùc ñònh ñuùng pheùp, vôùi söï ñoàng yù cuûa caùc Ñaáng Baûn Quyeàn Giaùo Phaän.

Vaên thö naøy coù giaù trò trong suoát Naêm Thaùnh. Baát chaáp nhöõng gì traùi ngöôïc „ + Hoàng Y Giacoâbeâ Phanxicoâ Stafford Chaùnh Toøa AÂn Giaûi Toái Cao + Gioan Phanxicoâ Girotti, ofm conv. Giaùm muïc hieäu toøa Meten, Chaùnh Luïc Söï 1 Ngaøy 29.9.2008, Ñöùc cha Pheâroâ Nguyeãn Vaên Nhôn göûi thö xin, lieät keâ

caùc ngaøy “quoác teá vaø truyeàn thoáng caàu nguyeän”, goàm: 1/ 03.12.2009: Thaùnh Phanxicoâ Xavieâ, Boån maïng caùc Xöù truyeàn giaùo. 2/ 27.12.2009: Thaùnh Gia Thaát. 3/ 10.01.2010: Ngaøy quoác teá Di daân. 4/ 02.02.2010: Leã Daâng Chuùa Gieâsu vaøo Ñeàn Thaùnh, Ngaøy quoác teá Ñôøi

soáng thaùnh hieán. 5/ 11.02.2010: Ñöùc Meï Loä Ñöùc, Ngaøy quoác teá Beänh nhaân. 6/ 14–16.02.2010: Teát Nguyeân Ñaùn.

139

7/ 19.3.2010: Thaùnh Giuse, Boån maïng Hoäi Thaùnh vaø Giaùo Hoäi VN. 8/ 28.3.2010: Leã Laù, Ngaøy quoác teá Giôùi treû. 9/ 25.4.2010: Chuùa nhaät IV Phuïc Sinh, Ngaøy quoác teá caàu nguyeän cho

caùc Ôn goïi. 10/ 01.5.2010: Kyû nieäm 30 naêm thaønh laäp Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät

Nam (1980). 11/ 16.5.2010: Leã Chuùa Thaêng Thieân, Ngaøy Quoác Teá Truyeàn Thoâng Xaõ

Hoäi. 12/ 23.5.2010: Leã Hieän Xuoáng. 13/ 11.6.2010: Leã Thaùnh Taâm, ngaøy theá giôùi caàu xin ôn thaùnh hoùa linh

muïc. Nhôù ngaøy taán phong Giaùm Muïc Vieät Nam tieân khôûi, Ñöùc Cha JB Nguyeãn Baù Toøng (1933).

14/ 29.6.2010: Leã Thaùnh Pheâroâ vaø Thaùnh Phaoloâ, Toâng Ñoà. 15/ 26.7.2010: Chaân phöôùc Anreâ Phuù Yeân, Boån maïng caùc giaûng vieân

giaùo lyù Vieät Nam. 16/ 15.8.2010: Ñöùc Meï Leân Trôøi. Thaùnh Maãu La Vang. 17/ 09.9.2010: Kyû nieäm 350 naêm thaønh laäp hai Ñaïi dieân Toâng Toøa

Ñaøng Trong vaø Ñaøng Ngoaøi. 18/ 14.9.2010: Suy toân Thaùnh Giaù. Leã töôùc hieäu caùc Hoäi Doøng Meán

Thaùnh Giaù. 19/ 01.10.2010: Thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu, Boån maïng caùc xöù

truyeàn giaùo. 20/ 11.10.2010: Chaân phöôùc Gioan XXIII, vò giaùo hoaøng ñaõ kyù Saéc Chæ

“Venerabilium Nostrorum” thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam. 21/ 24.10.2010: Ngaøy theá giôùi caàu nguyeän cho vieäc truyeàn giaùo. 22/ 21-28.11.2010: Ñaïi hoäi Daân Chuùa taïi Vieät Nam. 23/ 03.12.2010: Thaùnh Phanxicoâ Xavieâ, boån maïng caùc xöù truyeàn giaùo. 24/ 26.12.2010: Thaùnh Gia Thaát.

SAÉC LEÄNH CUÛA TOØA AÂN GIAÛI TOÁI CAO

Coäng Ñoàng Daân Chuùa Vieät Nam

cöû haønh NAÊM THAÙNH 2010

NOÄI QUI

PHAÀN I. YÙ NGHÓA VAØ MUÏC ÑÍCH 1. YÙ nghóa

Naêm Thaùnh 2010 ghi daáu thôøi ñieåm kyû nieäm: (1) 350 naêm thaønh laäp hai giaùo phaän Toâng Toaø Ñaøng Ngoaøi vaø Ñaøng Trong (x. Saéc Chæ Super Cathedram, 9.9.1659, cuûa Ñöùc Alexandre VII), (2) 50 naêm thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam (x. Toâng Hieán Venerabilium Nostrorum 24.11.1960). Thôøi gian cöû haønh Naêm Thaùnh töø 24.11.2009 ñeán leã Hieån Linh 06.01.2011, ñi töø khôûi ñieåm vaø chöùng nhaân ñöùc tin ñeán toaû saùng vaø chia seû nieàm tin.

2. Muïc ñích Vieäc cöû haønh Naêm Thaùnh 2010 nhaèm: (1) Nhìn laïi quaõng ñöôøng lòch söû gaàn 500 naêm truyeàn

giaùo qua 3 thôøi kyø: 126 naêm Baûo Hoä (1533-1659), 300 naêm Toâng Toaø (1659-1960), ñaëc bieät laø 50 naêm Chaùnh Toaø (1960-2010). Nhìn laïi lòch söû nhaèm môøi goïi coäng ñoàng Daân Chuùa Vieät Nam cuøng chung loøng taï ôn Chuùa ñaõ thöông ban cho Daân Ngöôøi ñöôïc hình thaønh, toàn taïi vaø phaùt trieån qua nhöõng thaêng traàm cuûa lòch söû, ñoàng thôøi baøy toû loøng bieát ôn ñoái vôùi Toaø Thaùnh vaø caùc baäc tieàn nhaân ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc loan Tin Möøng vaø xaây döïng Giaùo Hoäi treân ñaát

141

nöôùc Vieät Nam. (2) Nhìn laïi lòch söû cuøng vôùi nhöõng thaåm ñònh veà ñôøi

soáng Giaùo Hoäi nhaèm ruùt ra nhöõng baøi hoïc lòch söû cho vieäc thi haønh söù vuï yeâu thöông vaø phuïc vuï cuûa Chuùa Kitoâ, trong coäng ñoàng daân toäc cuõng nhö coäng ñoàng theá giôùi hoâm nay.

(3) Ñoàng thôøi cuõng nhìn tôùi töông lai trong boái caûnh vaên hoaù xaõ hoäi ñang ñoåi thay cuûa nhöõng thaäp nieân ñaàu thieân nieân kyû III, nhaèm vaän ñoäng coäng ñoàng Daân Chuùa moät loøng quyeát taâm ñaùp traû tình thöông cuûa Chuùa, vaø laøm môùi hình aûnh gia ñình Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam theo hình maãu maø Coâng Ñoàng Vatican II 1965 ñaõ phaùc hoïa nhö sau:

♦ Giaùo Hoäi hieäp thoâng: ñaøo saâu moái hieäp thoâng giöõa coäng ñoaøn tín höõu vôùi Thieân Chuùa trong Ñöùc Kitoâ nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, cuûng coá söï hieäp thoâng giöõa caùc thaønh phaàn Daân Chuùa, giaùo só, tu só, giaùo daân, trong moãi Giaùo Hoäi ñòa phöông, hieäp thoâng giöõa caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông vôùi nhau cuõng nhö vôùi Giaùo Hoäi toaøn caàu;

♦ Giaùo Hoäi tham gia: moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, giaùo só, tu só, giaùo daân, ñeàu coù quyeàn vaø traùch nhieäm tham döï vaøo maàu nhieäm, hieäp thoâng vaø söù vuï cuûa Giaùo Hoäi, moãi thaønh phaàn theo ñaëc suûng cuûa mình;

♦ Giaùo Hoäi vì loaøi ngöôøi: quyeàn bính vaø söù vuï cuûa Giaùo Hoäi laø quyeàn vaø traùch nhieäm yeâu thöông vaø phuïc vuï cho söï soáng cuûa moïi ngöôøi anh em ñoàng baøo vaø ñoàng loaïi.

NOÄI QUY NAÊM THAÙNH 2010

142 HIEÄP THOÂNG

PHAÀN II. CÖÛ HAØNH NAÊM THAÙNH 2010 3. Giai ñoaïn chuaån bò

(1) Naêm 2008: HÑGM.VN thoáng nhaát vaø xin Toøa Thaùnh cho môû Naêm Thaùnh 2010. Ñoàng thôøi, HÑGM.VN pheâ chuaån Ban Toå Chöùc cöû haønh Naêm Thaùnh, vaø hình thaønh nhöõng Tieåu Ban chuyeân moân. Trong naêm 2008, caùc Tieåu Ban caàn soaïn xong taøi lieäu hoïc taäp, hoäi thaûo, toå chöùc leã hoäi, caàu nguyeän, haønh höông theo nhöõng chuû ñeà giuùp cho coäng ñoàng Daân Chuùa trong caùc giaùo tænh, giaùo phaän, giaùo xöù, doøng tu, tu hoäi, Ñaïi chuûng vieän, caùc ñoaøn theå giaùo daân, caùc phong traøo toâng ñoà, yù thöùc taï ôn Chuùa, vaø quyeát taâm cuøng nhau laøm môùi hình aûnh Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam.

(2) Chuû ñeà cuûa Naêm Thaùnh 2010 laø: GIAÙO HOÄI TAÏI VIEÄT NAM:

Maàu nhieäm - Hieäp thoâng - Söù vuï Chuû ñeà naøy ñöôïc trieån khai theo 3 chuû ñieåm lôùn sau

ñaây: - Giaùo Hoäi maàu nhieäm, vôùi chöùc naêng ngoân söù vaø tö

teá (muïc vuï Thaùnh Kinh, Lôøi Chuùa, giaùo lyù ñöùc tin, Phuïng töï, loøng ñaïo ñöùc bình daân, kinh saùch)

- Giaùo Hoäi hieäp thoâng, vôùi chöùc naêng muïc töû (muïc vuï toå chöùc vaø ñieàu haønh giaùo phaän, giaùo xöù, doøng tu, tu hoäi, caùc toå chöùc muïc vuï, caùc ñoaøn theå toâng ñoà giaùo daân, taïo töông quan lieân ñôùi, ñoái thoaïi, hôïp taùc, ñoái noäi, ñoái ngoaïi).

- Giaùo Hoäi söù vuï, vôùi chöùc naêng thi haønh söù vuï yeâu thöông vaø phuïc vuï cho Tin Möøng vaø cho söï soáng

143

doài daøo cuûa moïi ngöôøi, ñaëc bieät ngöôøi keùm may maén, bò boû rôi (muïc vuï truyeàn giaùo, vaên hoùa giaùo duïc, y teá, baùc aùi xaõ hoäi, phaùt trieån, di daân).

(3) Naêm 2009, caùc giaùo tænh, giaùo phaän, giaùo xöù, doøng tu, Ñaïi chuûng vieän, ñoaøn theå toâng ñoà giaùo daân, toå chöùc cho coäng ñoaøn Daân Chuùa cöû haønh leã hoäi, hoïc taäp, hoäi thaûo, goùp yù, ñeà xuaát, caàu nguyeän, haønh höông vaøo moät soá dòp vaø theo 3 chuû ñeà ñaõ neâu treân... Phaùt haønh Kyû Yeáu 50 naêm thieát laäp haøng giaùo phaåm Vieät Nam, vôùi phaàn nhìn laïi caùc thôøi kyø lòch söû truyeàn giaùo, ñaëc bieät thôøi kyø chaùnh toaø... 4. Cöû haønh Naêm Thaùnh 2010

(1) Cöû haønh Thaùnh leã taï ôn vaø xin ôn toaøn xaù vaøo dòp moät soá leã do HÑGM.VN aán ñònh[1]. Coù theå tieáp tuïc leã hoäi, hoïc hoäi, goùp yù ñeà xuaát, caàu nguyeän, haønh höông theo nhöõng chuû ñeà noùi treân ...

(2) Toå chöùc Ñaïi hoäi Daân Chuùa Vieät Nam. (3) Naêm 2010 hoaëc naêm 2011, phaùt haønh Kyû Yeáu Ñaïi

hoäi Daân Chuùa Vieät Nam naêm 2010, trình baøy nhöõng dieãn tieán vaø keát quaû cuûa Ñaïi hoäi, ñoàng thôøi ñöa ra nhöõng ñònh höôùng muïc vuï cuï theå nhaèm xaây döïng moät Giaùo Hoäi hieäp thoâng, tham gia, vaø phuïc vuï söï soáng cuûa moïi ngöôøi anh em ñoàng baøo vaø ñoàng loaïi.

PHAÀN III. ÑAÏI HOÄI DAÂN CHUÙA VIEÄT NAM 2010 5. Tính chaát vaø muïc ñích cuûa Ñaïi hoäi

(1) Ñaïi hoäi Daân Chuùa Vieät Nam laø cô hoäi cho HÑGM keâu goïi moïi thaønh phaàn Daân Chuùa chung loøng chung söùc vôùi haøng giaùo phaåm xaây döïng moät Giaùo Hoäi hieäp thoâng,


144 HIEÄP THOÂNG

Giaùo Hoäi tham gia, vaø Giaùo Hoäi vì loaøi ngöôøi, nhaèm taïo thuaän lôïi cho vieäc thi haønh caùch coù hieäu quaû hôn söù vuï yeâu thöông vaø phuïc vuï cuûa Chuùa Kitoâ, trong coäng ñoàng daân toäc cuõng nhö coäng ñoàng theá giôùi hoâm nay.

(2) Ñaïi hoäi Daân Chuùa Vieät Nam khoâng nhöõng nhaèm theå hieän söï hieäp thoâng trong Giaùo Hoäi Coâng giaùo taïi Vieät Nam, song coøn nhaèm coå voõ moïi thaønh phaàn trong Coäng ñoàng daân Chuùa Vieät Nam taïi caùc chaâu luïc, linh muïc, tu só, giaùo daân, tích cöïc tham gia thi haønh söù vuï cuûa Giaùo Hoäi vì söï soáng cuûa moïi ngöôøi anh em ñoàng baøo vaø ñoàng loaïi. 6. Giai ñoaïn chuaån bò

(1) Coâng vieäc chuaån bò Ñaïi hoäi, tröôùc heát nhaèm giuùp cho HÑGM phaùt hieän nhöõng vaán ñeà caàn ñöôïc ñöa ra baøn thaûo trong Ñaïi hoäi Daân Chuùa Vieät Nam naêm 2010. Ñoàng thôøi coøn nhaèm laøm cho moïi thaønh phaàn Daân Chuùa trong caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông caûm nhaän raèng hoï coù lieân heä maät thieát vôùi Ñaïi hoäi. Ñaït ñöôïc muïc tieâu treân, coâng vieäc cuûa Ñaïi hoäi seõ môû ñöôøng cho söï hieäp thoâng ñi vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi, nhôø ñoù moïi tín höõu ñöôïc chuaån bò saün saøng ñoùn nhaän nhöõng gì HÑGM seõ quyeát ñònh vôùi tö caùch laø muïc töû cuûa Daân Chuùa.

(2) Tham khaûo yù kieán cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa. Coâng vieäc chuaån bò coøn nhaèm giuùp moïi tín höõu tham gia caùch tích cöïc vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi. Caùc coäng ñoaøn tín höõu, giaùo xöù, doøng tu, tu hoäi, Ñaïi chuûng vieän, cuøng tham gia Ñaïi hoäi baèng hoïc hoûi theo nhöõng chuû ñeà neâu treân, ñoàng thôøi baøy toû suy nghó, nguyeän voïng, nhu caàu, vaø ñeà xuaát nhöõng

145

phöông theá ñaûm nhaän nhöõng thaùch ñoá muïc vuï. (3) Xaùc ñònh nhöõng vaán ñeà caàn baøn thaûo trong Ñaïi hoäi Döïa vaøo tö lieäu do caùc Tieåu Ban chuyeân moân soaïn ra,

Ban Thö kyù toå chöùc Ñaïi hoäi soaïn thaûo moät baûn Ñeà Cöông vôùi nhöõng caâu hoûi, vaø gôûi ñeán caùc tham döï vieân Ñaïi hoäi, xin hoï traû lôøi caùc caâu hoûi tröôùc thaùng 6.2009. Thu thaäp laïi caùc caâu traû lôøi, ñuùc keát thaønh moät Baûn Tö Lieäu Laøm Vieäc, gôûi ñeán caùc tham döï vieân tröôùc thaùng 12.2009. Caùc baøi phaùt bieåu trong Ñaïi hoäi caàn phaûi döïa vaøo Baûn Tö Lieäu Laøm Vieäc ñoù, vaø gôûi 1 baûn ñeán Ban Thö Kyù Ñaïi Hoäi tröôùc thaùng 4.2010. 7. Tham döï Ñaïi hoäi Daân Chuùa Vieät Nam

(1) Chuû toïa ñoaøn: goàm Ban Thöôøng Vuï Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, Chuû tòch vaø caùc Phoù Chuû tòch Ban Toå Chöùc cöû haønh Naêm Thaùnh.

(2) Thaønh phaàn tham döï Ñaïi hoäi vôùi quyeàn bieåu quyeát: Caùc Giaùm Muïc taïi Vieät Nam.

(3) Thaønh phaàn tham döï Ñaïi hoäi vôùi quyeàn tö vaán: - Caùc Toång Ñaïi Dieän vaø ñaïi dieän Giaùm Muïc, caùc Giaùm

ñoác Ñaïi Chuûng Vieän. - Caùc doøng tu, tu hoäi ñeà cöû 15 nam, 15 nöõ ñaïi dieän

cho hôn 90 doøng tu vaø tu hoäi ñôøi coù maët taïi VN. - Moãi giaùo phaän ñeà cöû moät linh muïc, hai giaùo daân,

moät nam, moät nöõ[2], - Moät soá ñaïi dieän caùc coäng ñoaøn coâng giaùo VN ôû caùc

Chaâu luïc, moãi Chaâu luïc töø 5-10 ngöôøi, - HÑGM môøi moät soá thöôïng khaùch nhö Toång Giaùm


146 HIEÄP THOÂNG

Muïc vaø Giaùm Muïc VN ôû Chaâu luïc khaùc, vaø moät soá vò ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo coâng cuoäc truyeàn giaùo vaø xaây döïng Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam[3].

(4) Caùc tham döï vieân, giaùo só, tu só, giaùo daân, (vôùi toång soá khoaûng 200) “trôï giuùp” HÑGM baèng caùch ñoùng goùp yù kieán hoaëc bieåu quyeát nhöõng vaán ñeà maø HÑGM ñeà xuaát. Vieäc bieåu quyeát ñoù mang tính tö vaán. Sau khi laéng nghe, caùc Giaùm muïc coù boån phaän thaåm ñònh, phaân ñònh vaø quyeát ñònh. Caùch thi haønh taùc vuï Giaùm muïc bao haøm vieäc laéng nghe moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, vaø coå voõ hoï cuøng nhau tìm kieám ñieàu maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñoøi hoûi nôi gia ñình Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam trong hoaøn caûnh hieän taïi. 8. Tieán trình cuûa Ñaïi hoäi

(1) Cöû haønh leã khai maïc, leã beá maïc Coù theå cöû haønh long troïng vaø ñöôïc môû roäng taïi moät

nôi maø nhieàu ngaøn tín höõu tham döï ñöôïc (x. Saùch Nghi Thöùc Giaùm Muïc, soá 1169-1176; Toâng Huaán Mirificus Even-tus, 7.12.1965).

(2) Tuyeân tín Tröôùc khi baét ñaàu goùp yù, caùc tham döï vieân tuyeân tín

theo Giaùo Luaät 833, nhaèm khôi daäy yù thöùc ñöùc tin vaø loøng yeâu meán ñoái vôùi di saûn thieâng lieâng cuûa Giaùo Hoäi.

(3) Nhöõng vaán ñeà caàn baøn thaûo Caàn aán ñònh tröôùc qua baûn Tö Lieäu Laøm Vieäc nhöõng

vaán ñeà ñöa ra cho caùc tham döï vieân töï do goùp yù trong Ñaïi hoäi. Caùc tham döï vieân vieân ñöôïc töï do phaùt bieåu veà nhöõng vaán ñeà ñaõ ñöôïc ñöa ra, trong thôøi haïn noäi quy aán ñònh. Sau

147

nhöõng buoåi phaùt bieåu, caàn coù baûn toùm taét veà moãi vaán ñeà, moãi laõnh vöïc muïc vuï, nhaèm taïo thuaän lôïi cho vieäc nghieân cöùu vaø thaûo luaän keá tieáp.

(4) Caùch thöùc tieán haønh Ñaïi hoäi - Moãi baøi phaùt bieåu trong Ñaïi hoäi caàn döïa vaøo noäi

dung Tö Lieäu Laøm Vieäc, vaø daøi toái ña 5 phuùt. Khoâng keùo daøi theâm sau khi nghe tieáng chuoâng. Caàn gôûi cho Vaên phoøng Ban Thö kyù Ñaïi hoäi 1 baûn baøi phaùt bieåu ít laø 4 thaùng tröôùc Ñaïi hoäi.

- Sau caùc buoåi phaùt bieåu, Ban Thö kyù trình baøy baûn ñöùc keát caùc yù kieán phaùt bieåu. Sau ñoù laø 3 buoåi thaûo luaän nhoùm, moãi buoåi thaûo luaän moät laõnh vöïc muïc vuï (Giaùo Hoäi maàu nhieäm, Giaùo Hoäi hieäp thoâng, Giaùo hoäi söù vuï...). Ban Thö kyù lo lieäu phaân nhoùm vôùi tröôûng phoù nhoùm, 2 thö kyù, vaø chæ ñònh choã cho moãi nhoùm thaûo luaän. Moãi nhoùm toái ña laø 20 ngöôøi.

- Sau caùc buoåi thaûo luaän nhoùm, taïi hoäi tröôøng, caùc thö kyù nhoùm trình baøy baûn ñuùc keát yù kieán cuûa nhoùm. Sau ñoù tuøy theo thôøi giôø, caùc tham döï vieân coù theå goùp yù boå sung.

(5) Phieáu kín Caùc thaønh vieân Ñaïi hoäi coù theå ñöôïc môøi baøy toû yù kieán

qua phieáu kín. Caàn giaûi thích cho Ñaïi hoäi yù nghóa haønh vi naøy laø nhaèm xaùc minh möùc ñoä ñoàng yù vôùi nhöõng ñeà xuaát, vaø keát quaû cuûa vieäc boû phieáu khoâng coù tính quyeát ñònh, vì leõ chöùc naêng cuûa Ñaïi hoäi laø trôï giuùp HÑGM, khoâng thay theá HÑGM.


148 HIEÄP THOÂNG

Nhieäm vuï cuûa HÑGM laø thaåm ñònh moïi söï tröôùc maët Chuùa tröôùc khi quyeát ñònh. Theá nhöng HÑGM caàn theo yù kieán ña soá neáu xeùt thaáy khoâng coù trôû ngaïi traàm troïng (Unitas in necessariis, Libertas in dubiis, Caritas in omni-bus). 9. Soaïn thaûo vaø coâng boá vaên kieän sau Ñaïi hoäi

(1) Soaïn thaûo vaên kieän sau Ñaïi hoäi Vôùi chæ daãn caàn thieát, HÑGM giao cho Ban Thö kyù Ñaïi

hoäi vaø caùc Tieåu ban Ñaïi hoäi soaïn ra baûn thaûo vaên kieän. Trong vieäc soaïn thaûo, caàn tìm coâng thöùc chính xaùc, roõ raøng, nhaèm laøm cho vaên kieän thaønh baûn chæ daãn thöïc hieän chöông trình muïc vuï töông lai. Do ñoù caàn traùnh döøng laïi ôû nhöõng caùch noùi mang tính ñaïi cöông hoaëc chæ coå voõ.

(2) Coâng boá vaên kieän Vaên kieän phaûi mang chöõ kyù cuûa vò Chuû tòch vaø Toång

Thö kyù HÑGM. Vaên töø ñöôïc duøng phaûi bieåu toû chính HÑGM laø taùc giaû.

(3) Chuyeån ñaït vaên kieän Nhöõng nôi caàn chuyeån ñaït vaên kieän sau Ñaïi hoäi: - Caùc Giaùm muïc Vieät Nam - Caùc tham döï vieân Ñaïi hoäi - Caùc ñaïi dieän caùc thaønh phaàn Daân Chuùa Vieät Nam (4) Theå thöùc vaø thôøi ñieåm thi haønh nhöõng quyeát ñònh

cuûa Ñaïi hoäi Sau Ñaïi hoäi, HÑGM coù nhieäm vuï xaùc ñònh theå thöùc vaø

thôøi ñieåm toaøn theå GHCG taïi Vieät Nam thi haønh nhöõng quyeát ñònh ñöôïc ghi trong vaên kieän sau Ñaïi hoäi.

149

PHAÀN IV. PHAÂN COÂNG VAØ PHAÂN NHIEÄM 10. Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam

(1) Xin Toøa Thaùnh cho môû Naêm Thaùnh 2010 (2) Pheâ chuaån:

- Ban Toå chöùc Naêm Thaùnh - Nhöõng tieåu ban chuyeân moân - Noäi quy cöû haønh Naêm Thaùnh 2010

(3) Pheâ chuaån Chuû toaï ñoaøn Ñaïi hoäi Daân Chuùa VN. (4) Trieäu taäp Ñaïi hoäi Daân Chuùa VN. (5) AÁn ñònh ñòa ñieåm vaø thôøi gian tieán haønh Ñaïi hoäi (6) AÁn ñònh Noäi quy toå chöùc vaø tieán haønh Ñaïi hoäi, vaø

caùc vaán ñeà caàn ñöôïc thaûo luaän. (7) Tuyeân boá ngaøy khai maïc Ñaïi hoäi, thôøi gian Ñaïi hoäi,

trieån haïn, beá maïc Ñaïi hoäi. (8) Pheâ chuaån vaø coâng boá vaên kieän sau Ñaïi hoäi.

11. Ban Toå Chöùc Naêm Thaùnh Ban Toå Chöùc Naêm Thaùnh goàm coù:

- Ñoaøn Chuû tòch: - Chuû tòch: Ñöùc Hoàng Y Toång Giaùm Muïc TP.HCM, - Phoù Chuû tòch: hai Ñöùc Toång Giaùm Muïc Toång Giaùo

phaän Haø Noäi vaø Hueá, - Quyù Ñöùc Cha thaønh vieân: Pheâroâ Traàn Ñình Töù,

Phaoloâ Buøi Vaên Ñoïc, Giuse Vuõ Duy Thoáng. - Ban Thö kyù vaø Ban Taøi chaùnh (do ñoaøn Chuû tòch

toå chöùc Naêm Thaùnh ñeà cöû), coù nhieäm vuï trôï giuùp HÑGM trong nhöõng vieäc nhö sau:

(1) Toå chöùc vaø ñieàu haønh caùc coâng vieäc trong suoát thôøi


150 HIEÄP THOÂNG

gian chuaån bò vaø cöû haønh Naêm Thaùnh, ñaëc bieät laø coâng vieäc chuaån bò vaø tieán haønh Ñaïi hoäi Daân Chuùa VN.

(2) Leân keá hoaïch kinh phí, tìm nguoàn taøi trôï cho vieäc chuaån bò cuõng nhö cöû haønh Naêm Thaùnh.

(3) Tham khaûo yù kieán vaø xaùc ñònh nhöõng vaán ñeà caàn baøn thaûo trong Ñaïi hoäi.

(4) Soaïn thaûo caùc vaên kieän sau Ñaïi hoäi, trình cho HÑGM xeùt duyeät, thoáng nhaát, pheâ chuaån vaø ban haønh trong Hoäi Nghò thaùng 10 naêm 2010, hoaëc trong Hoäi Nghò thaùng 3 naêm 2011. 12. Ban Thö kyù Naêm Thaùnh

(1) Ban Thö kyù Naêm Thaùnh goàm: - Thö kyù thöôøng tröïc: do ñoaøn Chuû tòch Ban Toå

chöùc Naêm Thaùnh ñeà cöû. - Caùc Thö kyù cuûa caùc tieåu ban: (1) tieåu ban nghieân

cöùu lòch söû, (2) tieåu ban soaïn thaûo taøi lieäu hoïc hoûi vaø cöû haønh Naêm Thaùnh, (3) tieåu ban chuaån bò vaø thöïc hieän Ñaïi hoäi Daân Chuùa VN.

(2) Nhieäm vuï cuûa Thö kyù thöôøng tröïc - Laøm caàu noái giöõa vò Chuû tòch Ban Toå chöùc Naêm

Thaùnh vaø caùc tieåu ban chuyeân moân, - Phoái hôïp caùc tieåu ban chuyeân moân theo ñònh

höôùng chung. - lo lieân laïc thoâng tin, ñeà phoøng nhöõng giaûi thích

thieáu chính xaùc, thieáu trung thöïc (3) Nhieäm vuï cuûa Caùc thö kyù tieåu ban[4]:

- Tieåu ban nghieân cöùu lòch söû (goàm Toång thö kyù

151

caùc UBGM veà Vaên hoùa, Truyeàn thoâng, Thaùnh nhaïc): nghieân cöùu lòch söû Giaùo Hoäi VIEÄT NAM qua ba thôøi kyø baûo hoä, toâng toaø, nhaát laø chaùnh toaø (1960-2010). Phaùt haønh Kyû yeáu 50 naêm thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm taïi Vieät Nam.

- Tieåu ban soaïn thaûo caùc taøi lieäu hoïc hoûi vaø cöû haønh Naêm Thaùnh: chia ra ba nhoùm ñeå bieân soaïn caùc taøi lieäu theo 3 chieàu kích: maàu nhieäm (goàm toång thö kyù caùc UBGM veà Giaùo lyù ñöùc tin, Thaùnh Kinh, Phuïng töï) - hieäp thoâng (UBGM veà Linh muïc, Tu só, Giaùo daân, Giôùi treû, Gia ñình) - söù vuï (UBGM veà Truyeàn giaùo, Baùc aùi xaõ hoäi, Di daân).

- Tieåu ban chuaån bò vaø thöïc hieän Ñaïi hoäi Daân Chuùa Vieät Nam: soaïn thaûo Ñeà cöông vaø Taøi lieäu laøm vieäc cho Ñaïi hoäi - soaïn thaûo Noäi Quy cho Ñaïi hoäi - laøm Ban thö kyù cuûa Ñaïi hoäi - soaïn thaûo vaên kieän sau Ñaïi hoäi.

13. Ban Taøi Chaùnh (1) Döï chi cho vieäc chuaån bò vaø cöû haønh Naêm Thaùnh,

nhaát laø Ñaïi hoäi, (2) Döï thu cho coâng vieäc noùi treân, (3) Chuaån bò cô sôû vaø kinh phí cho Ñaïi hoäi.


152 HIEÄP THOÂNG

Chuù thích: [1] Ví duï, Leã Khai maïc Naêm thaùnh: Leã Caùc Thaùnh Töû ñaïo Vieät Nam

24.11.2009, Leã Thaùnh Giuse 19.3, Leã kính Thaùnh Pheâroâ vaø Phaoloâ: 29.6 Leã taï ôn kyû nieäm 350 naêm thaønh laäp hai Giaùo phaän Toâng Toaø

Ñaøng Ngoaøi vaø Ñaøng Trong: 9.9.2010, Leã thaùnh Teâreâxa 1.10, Leã Caùc Thaùnh Töû ñaïo Vieät Nam 24.11.2010, Leã Thaùnh Phanxicoâ Xavieâ 3.12, Leã Ñöùc Meï Voâ nhieãm nguyeân toäi 8.12, Leã Beá maïc Naêm Thaùnh: Leã Hieån Linh 2011. [2] Döïa vaøo tieâu chuaån naøo ñeå choïn löïa caùc linh muïc vaø giaùo daân tham

döï Ñaïi hoäi Daân Chuùa? Thieát nghó neân quan taâm ñeán moät vaøi khía caïnh: (1) nhöõng linh muïc vaø giaùo daân ñang laøm vieäc muïc vuï, (2) nhöõng giaùo daân vaø linh muïc coù uy tín vaø ñaïo ñöùc, (3) veà soá giaùo daân, neân löu yù vieäc quaân bình nam nöõ trong soá tham döï vieân.

[3] Ví duï, ñaïi dieän Boä Truyeàn Giaùo, ñaïi dieän Hoäi Thöøa Sai haûi ngoaïi Paris, ñaïi dieän Doøng Teân, Doøng Phanxicoâ, Doøng Ñaminh...

[4] Moãi tieåu ban goàm coù caùc Toång thö kyù cuûa moät soá UBGM. Caùc toång thö kyù naøy seõ baàu ra moät vò laøm thö kyù thöôøng tröïc cuûa tieåu ban chuyeân moân.

GIAÙO HOÄI TAÏI VIEÄT NAM

MAÀU NHIEÄM - HIEÄP THOÂNG - SÖÙ VUÏ

ÑEÀ CÖÔNG Ban Toå Chöùc Naêm Thaùnh 2010

DAÃN NHAÄP 1. Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam khoâng ngöøng haùt vang ñieäp

khuùc “Haõy caûm taï Thieân Chuùa vì Chuùa nhaân töø; muoân ngaøn ñôøi Chuùa vaãn troïn tình thöông” (Tv 136), ñaëc bieät trong thôøi gian cöû haønh Naêm Thaùnh kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp haøng Giaùo phaåm Vieät Nam. Trong lôøi ca daâng leân töø ñaùy thaúm taâm hoàn, caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ treân caû ñaát nöôùc Vieät Nam muoán hoøa chung lôøi taï ôn, chuùc tuïng, ngôïi khen Thieân Chuùa ñaõ ban cho mình ñöôïc phuùc nhaän bieát Ngaøi vaø caû hoàng phuùc ñöôïc chòu khoå vì Ngaøi (x. 1Pr 3,14; 4,13-14; 1Tx 1,6).

Nhìn laïi lòch söû cuûa Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam, chuùng ta caûm nghieäm roõ raøng ñöôøng loái Chuùa thaät khoâng ai doø thaáu (x. Rm 11,33-36); Quaû thaät, Chuùa ñaõ duøng ngaøn vaïn neûo ñöôøng khaùc nhau ñeå daãn ñöa con ngöôøi ñeán vôùi chaân lyù, tin nhaän vaø yeâu meán Ngaøi ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä[1]. Cuøng vôùi Giaùo Hoäi toaøn caàu luoân caûm taï Thieân Chuùa ñaõ ban ôn cöùu ñoä chan hoøa khaép theá giôùi, Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam taï ôn vì tin raèng söï hieän höõu cuûa mình treân ñaát nöôùc naøy ñeán töø yù ñònh ngaøn ñôøi ñaày yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa muoán cöùu roãi moïi ngöôøi. Chính Ñöùc Kitoâ chöù khoâng ai khaùc ñaõ sai caùc söù giaû cuûa Ngaøi ñeán vuøng ñaát

154 HIEÄP THOÂNG

thaân yeâu naøy ñeå loan truyeàn Tin Möøng cöùu ñoä. Töø naêm 1533, haït gioáng ñöùc tin ñaõ ñöôïc gieo troàng treân caùnh ñoàng truyeàn giaùo Vieät Nam. Vaø khi ñaõ naåy maàm treân maûnh ñaát taâm hoàn töï do cuûa ñoaøn tín höõu, haït gioáng cöù aâm thaàm moïc leân, baát keå ngaøy ñeâm, vaø caû trong gioù möa gioâng baõo (x. Mc 4,26-29). Nhöõng gioït moà hoâi lao nhoïc cuûa caùc vò thöøa sai vaø nhaát laø doøng maùu anh duõng cuûa nhöõng chöùng nhaân töû ñaïo ñaõ neân nhö “haït gioáng troå sinh caùc Kitoâ höõu” (Tertulianoâ). Giaùo Hoäi treân ñaát nöôùc naøy ñaõ töøng ngaøy lôùn leân trong nguoàn ôn thaùnh vaø coù theå noùi laø ñaõ vöôn tôùi söï tröôûng thaønh vôùi haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp naêm 1960. Ñoù laø nhöõng lyù do ñeå chuùng ta cuøng taï ôn Thieân Chuùa, möøng haùt danh Ngaøi vaø xin ñöôïc “tuyeân xöng tình thöông cuûa Chuùa ngay töø buoåi sôùm vaø loøng thaønh tín cuûa Ngaøi suoát caû canh khuya” (Tv 92,2-3).

Ngay töø hoâm nay, chuùng ta höôùng veà Naêm Thaùnh 2010 trong nieàm haân hoan phaán khôûi vì bieát raèng ñaây laø thôøi ñieåm cuûa aân suûng, laø kairos qua ñoù Thieân Chuùa muoán laøm böøng daäy cuoäc canh taân Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi taïi Vieät Nam. Thôøi ñieåm naøy môû ra cho caùc tín höõu Vieät Nam moät cô hoäi thuaän tieän ñeå cuûng coá nieàm tin cuûa mình vaøo Thieân Chuùa Tình yeâu, ñeå töø ñoù coù theå coáng hieán cho anh chò em cuûa mình “kho taøng duy nhaát vaø lôùn lao nhaát cuûa mình laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ”[2]. Ñaây chính laø thôøi ñieåm ñeå Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam laøm toûa saùng hình aûnh Nöôùc Trôøi nhö kho taøng voâ giaù chaát chöùa maàu nhieäm cao vôøi cuûa tình yeâu Thieân Chuùa daønh cho con ngöôøi, nhö vieân ngoïc quyù maø nhöõng ai tìm thaáy seõ saün saøng ñaùnh ñoåi moïi thöù ñeå coù ñöôïc (x. Mt 13,44-46). Nhö theá, tröôùc khi giôùi thieäu vaø noùi veà

155

Thieân Chuùa cho ngöôøi khaùc, chuùng ta ñöôïc môøi goïi soáng troïn veïn caên tính ñích thöïc cuûa caùc moân ñeä Chuùa Kitoâ, nhöõng ngöôøi ñöôïc uûy thaùc söù maïng loan baùo Tin Möøng cöùu ñoä cho ñeán taän cuøng theá giôùi.

Tröôùc tieân, ñaây laø luùc chuùng ta cuøng nhau nhìn veà khôûi ñieåm sieâu vieät cuûa Giaùo Hoäi ñoàng thôøi cuõng nhìn vaøo thöïc taïi saâu thaúm nhaát cuûa Giaùo Hoäi, maàu nhieäm aån giaáu töø muoân thuôû trong tình yeâu voâ bieân cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa, ñöôïc maïc khaûi qua coâng trình cöùu theá cuûa Chuùa Kitoâ, ñöôïc trieån khai trong lòch söû nhaân loaïi vôùi söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå roài seõ neân thaønh toaøn trong ngaøy Chuùa laïi ñeán.

Ñoàng thôøi, ñaây cuõng laø thôøi ñieåm maø lôøi môøi goïi neân thaùnh vang leân roõ raøng vaø thuùc baùch hôn bao giôø heát. Thieân Chuùa muoán chuùng ta soáng thaùnh thieän (x. 1Tx 4,7; 1Tx 3,12; 1Pr 2,15), Ñöùc Kitoâ muoán chuùng ta phuùc aâm hoùa chính cuoäc soáng mình tröôùc khi loan baùo Tin Möøng cho moïi ngöôøi chung quanh, vaø Thaàn Khí vaãn luoân thöïc hieän vieäc thaùnh hoùa vaø trang ñieåm cho Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam baèng muoân vaøn aân suûng ñeå neân daáu chæ raïng ngôøi cuûa ôn cöùu ñoä tröôùc maët moïi ngöôøi. Giaùo Hoäi luoân ñaët nieàm tin töôûng vöõng chaéc vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng saün loøng roäng ban cho chuùng ta moïi söï cuøng vôùi Con Ngaøi, ñeå chuùng ta trôû thaønh moät daân nhieät taâm laøm ñieàu thieän (x. Ep 4,17-24; Cl 3,5-8). Vì theá, soáng thaùnh thieän phaûi laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa moãi ngöôøi chuùng ta, ñoù seõ laø nguoàn khôûi höùng sinh ñoäng cho toaøn theå ñôøi soáng caù nhaân cuõng nhö coäng ñoaøn cuûa caùc moân ñeä Ñöùc Kitoâ treân ñaát nöôùc Vieät Nam naøy.

GIAÙO HOÄI TAÏI VN: MAÀU NHIEÄM - HIEÄP THOÂNG - SÖÙ VUÏ

156 HIEÄP THOÂNG

Cuoái cuøng, chuùng ta cuõng khoâng queân raèng Thieân Chuùa vaãn muoán nhöõng gì Ngaøi ñaõ gieo troàng phaûi luoân taêng tröôûng vaø sinh hoa keát quaû. Ngaøi chaêm soùc vun xôùi ñeå caây vaû sinh traùi vaø caønh nho troå ñaày quaû ngon (x. Lc 13,6-9; Ga 15,5). Ñaây cuõng laø traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi chuùng ta vì “ñieàu laøm Chuùa Cha ñöôïc toân vinh laø caùc con sinh nhieàu hoa traùi” (Ga 16,8) vaø “khoán thaân toâi neáu toâi khoâng loan baùo Tin Möøng” (1Cr 9,16). Thôøi ñieåm aân suûng cuûa Naêm Thaùnh vì theá phaûi mang ñaäm nhieät tình loan baùo Tin Möøng. Caùc moân ñeä Chuùa Kitoâ taïi Vieät Nam nhaän laõnh cuøng moät meänh leänh nhö caùc toâng ñoà ngaøy xöa “haõy ra khôi thaû löôùi” (Lc 5,4). Ñöùc Tin phaûi ñöôïc chia seû vaø Tin Möøng cöùu ñoä phaûi ñöôïc loan truyeàn ñeán cho moïi ngöôøi. Söù maïng naøy hoâm nay chuùng ta cuøng ñaûm nhaän vaø thöïc thi chính treân queâ höông ñaát nöôùc mình, ngay trong moâi tröôøng vaên hoùa Vieät Nam. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø khi lòch söû vaø xaõ hoäi bieán ñoåi, ñöùc tin phaûi ñöôïc chia seû moät caùch môùi meû, vôùi nhöõng hình thöùc môùi, theo nhöõng phöông phaùp môùi, vaø do nhöõng con ngöôøi môùi. Thôøi gian aân suûng naøy nhö theá cuõng laø thôøi ñieåm canh taân söù vuï maø Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam ñaõ nhaän laõnh töø nôi Chuùa.

CHÖÔNG I THÖÏC TAÏI VIEÄT NAM

2. Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam muoán nhaän ra khuoân maët Chuùa Gieâsu trong moïi nôi moïi luùc vaø moïi hoaøn caûnh cuûa cuoäc soáng. Caùc tín höõu ñöôïc trôï giuùp ñeå ñaët Ñöùc Kitoâ vaøo trung taâm ñôøi mình moät caùch höõu hieäu[3]; vaø Ñöùc Kitoâ ñoù chính laø Lôøi Thieân Chuùa ñaõ trôû neân höõu hình, ñaõ nhaäp theå vaø ñi vaøo lòch söû nhaân

157

loaïi[4]. Ngaøi chính laø khuoân maãu duy nhaát cho Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam noi theo. Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñeán töø Thieân Chuùa vónh haèng nhöng ñaõ choïn AÙ Chaâu ñeå laøm nôi sinh haï. Khi laøm ngöôøi, Ñöùc Gieâsu ñaõ laøm moät ngöôøi Chaâu AÙ. Ngaøi ñaõ caûm nghieäm nhöõng traïng huoáng vaø thöïc taïi cuoäc soáng nhö moät ngöôøi Do Thaùi vuøng Caän Ñoâng, ñaõ chia seû taát caû nhöõng thaêng traàm cuûa daân toäc mình. Ngaøi ñaõ böôùc xuoáng doøng soâng Giordan nhö böôùc vaøo moät neàn vaên hoùa hôn chæ laø ñaët chaân vaøo moät doøng soâng theo nghóa heïp. Chính loái soáng vaø haønh ñoäng nhö theá cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ ñuùc keát thaønh caû moät chöông trình muïc vuï cuûa Vati-canoâ II cho Giaùo Hoäi trong thôøi ñaïi môùi: lieân ñôùi vôùi moïi noãi vui möøng vaø lo aâu, hy voïng vaø öu saàu, an bình vaø ñau khoå cuûa con ngöôøi[5]. “Nôi Ñöùc Gieâsu, Thieân Chuùa ñaõ ñi vaøo lòch söû con ngöôøi vaø ñaõ trôû thaønh moät phaàn töû cuûa nhaân loaïi”[6]. Vì theá Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam cuõng khoâng theå coù moät höôùng ñi naøo khaùc hôn laø böôùc ñi theo Con Thieân Chuùa nhaäp theå, ñieåm gaëp gôõ cuûa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi. Theo höôùng ñi ñoù, Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam hoâm nay muoán xuaát phaùt laïi töø Ñöùc Kitoâ vaø trôû thaønh hieän thaân cuûa Ngaøi trong khung caûnh vaø thôøi ñieåm ñaëc thuø cuûa chính vuøng ñaát thaân thöông naøy[7].

Bôûi caên tính Kitoâ höõu nhaát thieát gaén lieàn vaø raäp khuoân theo maàu nhieäm nhaäp theå[8], neân Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam muoán quan taâm ñeán hieän traïng cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi hoâm nay, ñeå nhaän ra vaø phaân ñònh caùch saùng suoát veà nhöõng thöïc taïi xaõ hoäi-kinh teá phöùc taïp[9], xem nhö daáu chæ qua ñoù khaùm phaù nhöõng ñieàu Thieân Chuùa muoán noùi cho Giaùo Hoäi ñang ñoàng haønh vôùi daân toäc trong moät ñaát nöôùc khoâng ngöøng bieán chuyeån[10].


158 HIEÄP THOÂNG

159

1. Thöïc Traïng Xaõ Hoäi: nhöõng thuaän lôïi vaø thaùch ñoá 3. Roõ raøng ñaõ qua roài moät Vieät Nam chieán tranh, ñaõ

ngöng tieáng suùng vaø khoâng coøn bom ñaïn. Ñaây quaû laø moät phuùc laønh lôùn lao cho ñaát nöôùc vì giaác mô bình yeân nay ñaõ thaønh hieän thöïc. Cuõng ñaõ vôi daàn nhöõng gian nan vaø cô cöïc khoán khoå cuûa thôøi haäu chieán. Duø chöa hoaøn toaøn ñaåy lui ngheøo ñoùi, chöa vöôït qua khoûi nhöõng khoù khaên nhaát ñònh, nhöng neàn kinh teá ñaát nöôùc ñaõ phaàn naøo phaùt trieån vaø vaãn ñang treân ñaø caát caùnh. Vieät Nam ñaõ gia nhaäp khoái ASEAN trong bang giao kinh teá roäng môû vôùi caùc quoác gia laân caän trong vuøng. Töø ngaøy gia nhaäp Toå Chöùc Thöông Maïi Theá Giôùi (WTO), Vieät Nam ngaøy caøng hoäi nhaäp theâm hôn vaøo neàn kinh teá toaøn caàu. Caùc haõng xöôûng ngoaïi quoác vôùi voán ñaàu tö khoång loà ñaõ ñem laïi nhieàu coâng aên vieäc laøm cho daân chuùng, nhôø ñoù ngöôøi lao ñoäng cuõng ñôõ phaàn thieáu thoán. Nhöõng tieän nghi hieän ñaïi ñang mang laïi cho Vieät Nam moät daùng daáp taân tieán hôn. Treân khaép ñaát nöôùc, haàu nhö khoâng coù caêng thaúng daãn tôùi baïo löïc, khuûng boá, do vaäy ngaønh du lòch cuõng tieáp nhaän ñöôïc nhieàu du khaùch ngoaïi quoác hôn. Trong khi ñoù, ngöôøi daân caøng ngaøy caøng quan taâm hôn ñeán vaán ñeà giaùo duïc, soá du hoïc sinh ngaøy caøng gia taêng, cung öùng taøi nguyeân chaát xaùm, goùp phaàn chuaån bò nhaân söï caàn thieát cho vieäc phaùt trieån ñaát nöôùc trong nhieàu laõnh vöïc.

Tuy nhieân, cuõng khoâng theå laøm ngô tröôùc nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa tieán trình toaøn caàu hoùa kinh teá. Nhöõng tieåu thöông coù theå bò phaù saûn khi gaàn nhö taát caû caùc hoaït ñoäng kinh teá naèm trong tay nhöõng taäp ñoaøn lôùn, do vaäy giôùi coâng nhaân khoâng coøn ñöôïc an taâm veà coâng aên vieäc laøm laâu daøi.


160 HIEÄP THOÂNG

Trong laõnh vöïc thöông maïi, caïnh tranh khoâng xoùt thöông trôû thaønh phöông chaâm haønh ñoäng, ñaàu cô tích tröõ laïi laø caùch thöùc phoå bieán ñeå thao tuùng thò tröôøng, töø ñoù giaù caû trôû neân maát oån ñònh khieán ngöôøi ngheøo caøng theâm khoán ñoán. Daân chuùng phaûi lao vaøo traêm vaïn caùch kieám soáng, phaàn nhieàu laø voâ cuøng vaát vaû. Soá thieáu nieân phaûi lao ñoäng tröôùc tuoåi cuõng khoâng phaûi laø ít. Toâng Huaán Giaùo Hoäi taïi AÙ Chaâu nhaän ñònh: “Tieán trình toaøn caàu hoùa kinh teá laøm phöông haïi ñeán ngöôøi ngheøo, nhaém ñaåy caùc quoác gia ngheøo khoå hôn ra beân leà nhöõng töông quan kinh teá vaø chính trò”[11].

Nhaän ñònh naøy ñöôïc theå hieän roõ raøng khi nhìn vaøo hoá ngaên caùch ngaøy caøng roäng saâu hôn giöõa giaøu vaø ngheøo. Möùc soáng quaù cheânh leäch giöõa vuøng noâng thoân vaø ñoâ thò khieán daân soá hoïc phaûi thay ñoåi trong nhieàu vuøng ñaát nöôùc. Coøn söï cheânh leäch giöõa daân lao ñoäng vaø giôùi ñaïi gia tö baûn laïi caøng xa caùch ñeán ñoä gaây nhöùc nhoái löông taâm. Trong thöïc teá, chuùng ta ñaõ coù theå thaáy nhöõng cung caùch höôûng thuï, tieâu xaøi xa xæ hoang phí quaù ñoái nghòch vôùi tình caûnh thieáu thoán cô cöïc cuûa lôùp ngöôøi cuøng khoå hieän vaãn coøn quaù ñoâng trong xaõ hoäi hoâm nay. Moät ñieàu cuõng phaûi nhaéc tôùi laø trong khi moät soá ngöôøi trôû thaønh sang giaøu nhôø thu nhaäp kinh teá chính ñaùng, thì cuõng coù nhöõng ngöôøi thu lôïi baát chính vôùi teä naïn tham nhuõng, baát keå ñaïo ñöùc vaø traùch nhieäm. Ñoàng thôøi, ñieàu gaây nhöùc nhoái chính laø vaãn coøn ñoù thaùi ñoä voâ caûm, ích kyû cuûa ngöôøi giaøu tröôùc noãi khoán cuøng cuûa nhöõng anh chò em ngheøo khoå.

Ñaát nöôùc cuõng ñang chöùng kieán söï buøng phaùt veà di daân. Vì gaëp thieân tai baõo luït thöôøng xuyeân, vì khoâng coù vieäc laøm vaø

161

sinh soáng khoù khaên, neân nhieàu ngöôøi treû töø noâng thoân ñoå xoâ vaøo caùc thaønh phoá lôùn ñeå kieám keá sinh nhai. Laøn soùng di daân laøm thay ñoåi nhanh choùng khung caûnh sinh hoaït xaõ hoäi. Khoâng nhöõng theá, moâi tröôøng soáng cuõng baét ñaàu phaùt sinh nhöõng vaán ñeà khoâng nhoû. Caùc ñoâ thò trôû neân quaù taûi ñeán ñoä ngheït thôû; nhieàu baêng ñaûng naûy sinh töø tình traïng hoãn ñoän khoâng ñöôïc döï phoøng vaø khoâng sao kieåm soaùt[12]. Ñaát nöôùc môû ngoû coù theå trôû thaønh mieáng moài ngon cho buoân baùn ma tuùy, treû em vaø phuï nöõ. Neáp soáng buoâng thaû döôøng nhö coù khuynh höôùng gia taêng. Baïo löïc cuõng xaûy ra thöôøng hôn nôi nhöõng nhoùm vò thaønh nieân. Teä naïn xaõ hoäi cuõng nhö “du lòch tình duïc” ñang laøm maát ñi hình aûnh moät xaõ hoäi Vieät Nam trong saùng ñaõ töøng laø nieàm töï haøo cuûa caû daân toäc. Vì theá, cuøng vôùi toaøn caàu hoùa kinh teá, coøn coù theå noùi tôùi moät thöù toaøn caàu hoùa toäi phaïm, vaø Giaùo Hoäi chaéc chaén phaûi quan taâm nhieàu hôn ñeán vaán ñeà ñaïo ñöùc vaø luaân lyù trong tieán trình toaøn caàu hoaù[13].

Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng cuõng ñang gaây nhieàu aâu lo. Caùc hoùa chaát ñoäc haïi ñöôïc söû duïng böøa baõi trong coâng ngheä thöïc phaåm, chaát thaûi coâng nghieäp khoâng ñöôïc xöû lyù thích hôïp[14]. Nöôùc baån trong coáng raõnh, nhöõng baõi raùc ngaäp traøn vaãn tieáp tuïc taøn phaù moâi sinh taïi caùc thaønh phoá lôùn. Chöông trình coäng ñoàng veà chaêm soùc y teá vaø söùc khoeû thaät moûng manh. Nhieàu beänh vieän ñaõ bò quaù taûi.

Ñieàu ñaùng noùi laø xaõ hoäi Vieät Nam hieän laø moät coäng ñoàng daân soá treû. Giôùi thanh thieáu nieân chieám phaàn ñoâng daân soá. Trong caùc xí nghieäp, nguoàn löïc coâng nhaân treû vaãn ñang raát maïnh. Theá heä treû ñaày naêng löïc vaø taøi trí ñang ngaøy caøng tham


162 HIEÄP THOÂNG

gia nhieàu hôn vaøo caùc laõnh vöïc hoaït ñoäng trong xaõ hoäi. Caùc phong traøo coâng nhaân treû, doanh nghieäp treû, laõnh ñaïo treû... cuõng ñöôïc thöôøng xuyeân phaùt ñoäng. Caùc sinh hoaït daønh cho giôùi treû vaø thieáu nhi v.v., ngaøy caøng ñöôïc quan taâm, nhaèm chuaån bò cho töông lai vaän meänh cuûa toå quoác vaø Giaùo Hoäi[15]. Cuõng trong luùc naøy, xaõ hoäi Vieät Nam ñang chöùng kieán nhöõng aûnh höôûng cuûa neàn coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi vôùi söùc thay ñoåi xaõ hoäi cuûa noù. Duø coøn môùi meû, nhöng khoa vi tính ñang laø nieàm ñam meâ thu huùt nhieàu hoïc sinh, sinh vieân. Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam khoâng theå phuû nhaän giaù trò cuûa coâng ngheä thoâng tin trong vieäc neâu leân nhöõng maãu soáng vaø phoå bieán nhöõng giaù trò nhaân baûn vaø ñaïo ñöùc. Tuy nhieân, coâng ngheä naøy cuõng bò laïm duïng khoâng ít cho nhöõng muïc ñích xaáu xa, neáu khoâng noùi laø voâ luaân, trong vieäc phoå bieán quaù nhanh caùc tin töùc thöôøng khi laø baát caån vaø khoâng choïn loïc, vì theá gaây ra nhöõng xaùo troän cuõng nhö nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc khoâng nhoû. Caùc dòch vuï internet nôû roä ngay caû ôû vuøng thoân queâ vaø qua ñoù phoå bieán nhöõng hình thöùc vaên hoùa ñoài truïy. Nhöõng ngöôøi “nghieän” troø chôi treân maïng khoâng phaûi laø ít trong giôùi thanh thieáu nieân ñang löùa tuoåi hoïc troø.

Cuoái cuøng, chuùng ta khoâng theå khoâng quan taâm ñeán moät thaønh phaàn chòu khaù nhieàu thieät thoøi, thaäm chí coøn bò kyø thò caùch naøo ñoù treân ñaát nöôùc. Ñoù laø nhöõng anh chò em daân toäc thieåu soá, thöôøng bò coi nhö nhöõng ngöôøi keùm coûi, hôn laø nhö nhöõng con ngöôøi ñang caàn ñöôïc naâng ñôõ. Hoï chöa ñöôïc toân troïng thích ñaùng, neáu khoâng noùi laø vaãn coøn bò khinh mieät, bò boû queân, chöa ñöôïc höôûng ñaày ñuû nhöõng phuùc lôïi xaõ hoäi.

163

Trong ít nhieàu tröôøng hôïp, caùc neàn vaên hoùa cuûa caùc boä toäc coøn gaëp phaûi nguy cô bò mai moät.

Ñöùng tröôùc thöïc traïng xaõ hoäi kinh teá phöùc taïp vôùi caû daùng veû hoãn ñoän nhö theá treân queâ höông, Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam bieát mình ñang ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch ñoá lôùn lao, nhöõng thaùch ñoá maø chuùng ta chæ coù theå vöôït qua trong nieàm xaùc tín vöõng vaøng raèng “Thieân Chuùa cuûa lòch söû hoaït ñoäng trong theá giôùi cuûa ngheøo khoå aáy”[16], ngay caû giöõa “nhöõng hình thöùc ngaãu töôïng hieän ñaïi (chuû nghóa tieâu thuï, ích kyû), vaø loái soáng loaïi tröø Thieân Chuùa (chuû nghóa duy vaät vaø nhöõng heä tö töôûng voâ thaàn)”[17].

Thöïc Traïng Toân Giaùo 4. Khoâng ai coù theå phuû nhaän ngöôøi Vieät Nam coù moät

caûm thöùc toân giaùo thaät maïnh meõ. “OÂng Trôøi” laø tieáng goïi quen thuoäc trong ñôøi soáng haèng ngaøy, nhaát laø khi gaëp khoù khaên, ñau oám, beänh taät. Caùc toân giaùo quaû thöïc ñaõ aûnh höôûng raát nhieàu ñeán neáp soáng ñaïo ñöùc vaø luaân lyù cuûa daân toäc Vieät Nam. Caùc toân giaùo ñaõ neân nhö nhöõng coät truï naâng ñôõ tinh thaàn daân toäc qua bao thaêng traàm xaõ hoäi, cuõng chính caùc toân giaùo ñaõ in khaéc vaøo löông taâm cuûa ngöôøi daân Vieät moät yù thöùc beùn nhaïy veà ñieàu thieän ñieàu aùc[18]. Lòch söû ñaõ ñeå laïi cho ta khoâng bieát bao nhieâu baèng chöùng veà söï ñoùng goùp cuûa caùc toân giaùo trong vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån ñaát nöôùc. Hôn nöõa, öu ñieåm cuûa ñôøi soáng toân giaùo taïi Vieät Nam laø khoâng coù, hay raát hieám coù, nhöõng hình thöùc baïo löïc hay cöïc ñoan coù theå gaây neân nhöõng caêng thaúng toân giaùo.

Tuy nhieân, caûm thöùc toân giaùo trong giôùi bình daân thöôøng


164 HIEÄP THOÂNG

thieân veà tình caûm, khoâng ñeå taâm suy xeùt, tìm hieåu ñieàu mình tin töôûng, neân deã daøng chaáp nhaän caû nhöõng hình thaùi loän xoän, maäp môø, meâ tín vaø dò ñoan trong toân giaùo. Theâm vaøo ñoù, chuû tröông “ñaïo taïi taâm” cuõng laø moät lyù do thöôøng ñöôïc naïi ñeán ñeå bieän minh cho vieäc khoâng muoán thöïc haønh hay tham döï caùc nghi leã toân giaùo. Naõo traïng naøy coù khi vaãn coøn toàn ñoïng caùch naøo ñoù nôi nhöõng tín höõu chöa ñuû xaùc tín veà yù nghóa vaø giaù trò cuûa caùc bí tích Kitoâ giaùo. Hôn nöõa, daân chuùng thöôøng hieåu caùch ñôn giaûn veà caùc toân giaùo nhö laø nhöõng nhaân baûn thuyeát, coát yeáu chæ lieân quan ñeán neáp soáng luaân lyù ñaïo ñöùc. Chính vì theá, raát phoå bieán ôû Vieät Nam quan nieäm cho raèng ñaïo naøo cuõng toát nhö nhau, vì ñaïo naøo cuõng daïy aên ngay ôû laønh. Nhaän thöùc naøy coù theå gaây caûn trôû trong vieäc tieáp nhaän nhöõng maïc khaûi sieâu nhieân trong giaùo lyù Kitoâ giaùo. Coù theå noùi, chính caûm thöùc toân giaùo naëng tính tình caûm vaø thöïc tieãn naøy phaàn naøo laøm tan loaõng noãi khaùt khao truy tìm chaân lyù. Ñieàu naøy coù theå trôû thaønh baát lôïi cho vieäc ñoái thoaïi toân giaùo ñuùng nghóa, vì thaät ra, caøng thöïc söï khao khaùt nhöõng giaù trò tinh thaàn caùch saâu xa, con ngöôøi caøng deã gaëp gôõ ñeå ñoái thoaïi[19]. Ngay caû caùc Kitoâ höõu, caùch rieâng caùc taân toøng, cuõng coù theå vaãn chöa hoaøn toaøn thoaùt khoûi nhöõng caûm nhaän toân giaùo nhö theá[20].

Nhìn veà caùc toân giaùo, Giaùo Hoäi luoân xaùc tín raèng “Thieân Chuùa khoâng ôû xa, ôû treân hay taùch khoûi con ngöôøi, nhöng Ngaøi ôû raát gaàn, keát hieäp vôùi moïi ngöôøi vaø caû nhaân loaïi trong taát caû nhöõng traïng huoáng cuûa ñôøi soáng”[21]. Chaéc chaén Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa vaãn aâm thaàm hoaït ñoäng trong caùc truyeàn thoáng toân giaùo vaø vaên hoùa vaø nhöõng thaêng traàm cuûa lòch söû nhaân

165

loaïi[22]. Chính Thaùnh Thaàn laøm naûy sinh nhöõng lyù töôûng soáng cao ñeïp laøm thaêng tieán con ngöôøi. Nhôø söï soi daãn cuûa Ngaøi, caùc toân giaùo, caùc neàn vaên hoùa vaø trieát lyù coù theå giuùp con ngöôøi, caù nhaân cuõng nhö taäp theå, trong noã löïc choáng laïi söï döõ ñeå phuïc vuï söï soáng vaø moïi ñieàu toát laønh[23]. Vì vaäy, Giaùo Hoäi luoân toân troïng vaø tìm caùch ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo, vì bieát raèng nhöõng giaù trò taâm linh nôi nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp aáy seõ ñöôïc tieáp nhaän vaø kieän toaøn trong chaân lyù maïc khaûi cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ[24].

Chaéc chaén, ñaây seõ laø cô hoäi höõu ích ñeå Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam khaùm phaù ra raèng “Chuùa Thaùnh Thaàn noái keát chuùng ta moät caùch kyø dieäu vôùi taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ghi ñaäm aán daáu cuûa tinh thaàn, coõi loøng vaø taâm trí hoï döôùi muoân vaøn hình thöùc treân caùc neàn vaên hoùa vaø truyeàn thoáng cuûa caùc daân toäc”[25]. Nhö theá, “caøng theo Thaàn Khí höôùng daãn, chuùng ta caøng thaáu hieåu saâu saéc hôn maàu nhieäm Ñöùc Gieâsu Kitoâ, giuùp chuùng ta lieân keát caùch hoøa hôïp vaø toaøn dieän keá hoaïch phoå quaùt cuûa Thieân Chuùa ñöôïc toû loä trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ vôùi lòch söû vaø nhöõng kinh nghieäm toân giaùo taïi AÙ Chaâu naøy”[26].

Thöïc Traïng Vaên Hoaù 5. Toâng Huaán Giaùo Hoäi taïi AÙ Chaâu ñaõ toùm taét nhöõng giaù

trò vaên hoùa AÙ Chaâu baèng nhöõng neùt nhö: yeâu thích thinh laëng vaø chieâm nieäm, ñôn giaûn, hoøa hôïp, ly thoaùt, baát baïo ñoäng, caàn cuø, coù kyû luaät, soáng thanh ñaïm, khao khaùt hoïc taäp vaø tìm toøi trieát lyù[27]. Nhöõng ñaëc tính naøy cuõng bieåu hieän roõ raøng trong vaên hoùa Vieät Nam, caùch rieâng veà loøng hieáu thaûo, tình gia ñình, nghóa ñoàng baøo, tính hieáu hoaø. Thaät vaäy, neáp soáng “troïn tình


166 HIEÄP THOÂNG

veïn nghóa” quaû laø moät trong nhöõng neùt son cuûa neàn vaên hoùa Vieät Nam. Ngöôøi daân Vieät luoân muoán soáng thaân thöông vôùi moïi ngöôøi trong tình ñoaøn keát ñuøm boïc laãn nhau. Tình laøng nghóa xoùm nhö ñaõ thaám saâu vaøo loøng, ñöôïc bieåu hieän qua thaùi ñoä lieân ñôùi trong moïi bieán coá vui buoàn cuûa moät ngöôøi hay moät gia ñình vaøo nhöõng dòp cöôùi hoûi an taùng, gioã chaïp. Tinh thaàn töông thaân töông trôï ñaõ ñöôïc theå hieän roõ neùt trong vieäc gìn giöõ, baûo toàn vaø phaùt trieån ñaát nöôùc. Khi moät nôi naøo ñoù gaëp khoù khaên hoaïn naïn, tình daân toäc, nghóa ñoàng baøo laïi ñöôïc bieåu loä thaät deã daøng, nhö laø traùch nhieäm ñöông nhieân cuûa “laù laønh ñuøm laù raùch”. Loøng hieáu khaùch vaø tính hoøa nhaõ “moät söï nhòn, chín söï laønh” cuõng laø ñieàu maø nhöõng ngöôøi coù dòp giao tieáp vôùi ngöôøi Vieät Nam ñeàu coù theå deã daøng nhaän ra.

Noåi baät giöõa nhöõng neùt ñaëc tröng aáy laø giaù trò gia ñình luoân ñöôïc ñeà cao. Quaû theá, gia ñình chính laø chieác noâi saûn sinh nhöõng vó nhaân vaø caùc anh huøng daân toäc. Gia ñình ñaõ töøng laø coät truï choáng ñôõ cho queâ höông ñaát nöôùc trong nhöõng thôøi kyø khoù khaên. Gia ñình chính laø nôi chuyeån ñaït nhöõng giaù trò nhaân baûn qua caùc theá heä, oâng baø cha meï saün saøng hy sinh vì con chaùu, con chaùu luoân yeâu thöông kính troïng vaâng lôøi baäc sinh thaønh. Loøng toân kính toå tieân mang moät giaù trò thaät thieâng lieâng. Gia ñình coøn laø maùi aám yeâu thöông nôi moïi ngöôøi ñeàu muoán soáng sao cho treân thuaän döôùi hoøa, ôû ñoù, loøng hieáu thaûo, tình huynh ñeä, nghóa vôï choàng luoân laø nhöõng giaù trò ñöôïc traân troïng giöõ gìn. Gia toäc sum vaày, ñaëc bieät trong dòp teát nhaát hay trong moïi bieán coá vui buoàn cuûa gia ñình, ñöôïc coi nhö moät moái phuùc laønh maø ai ai cuõng ao öôùc.

167

Tuy nhieân, trong xaõ hoäi hoâm nay, nhöõng neùt ñeïp vaên hoùa noåi baät ñoù coù nguy cô bò bieán thaùi do nhöõng traøo löu duy vaät, höôûng thuï, ích kyû. Nhieàu ngöôøi treû chuû tröông soáng höôûng thuï baát chaáp ñaïo nghóa. Moät soá khaùc, trong giôùi thanh thieáu nieân cuõng nhö ngöôøi lôùn, dung tuùng chính mình baèng nhöõng quan ñieåm töông ñoái veà luaân lyù vaø ñaïo ñöùc. Nhöõng quan heä nam nöõ trong tuoåi hoïc troø, phong traøo “soáng thöû” tröôùc hoân nhaân, ñang coù chieàu höôùng lan roäng trong giôùi treû. Moät soá thanh thieáu nieân soáng buoâng thaû, hö hoûng cuõng vì gia ñình khoâng coøn laø toå aám, vì chính cha meï ñaõ gaây neân ñoå vôõ, baát trung hoaëc ly dò. Loái söûa daïy con caùi baèng baïo löïc, roi ñoøn, cuõng daãn tôùi nhieàu heä luïy ñaùng tieác trong cuoäc soáng gia ñình. Maët khaùc, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, moät soá cha meï ñaõ ñeå maëc con caùi boû hoïc, soáng leâu loång ñeå roài bò tieâm nhieãm nhieàu thoùi hö taät xaáu, laøm moài cho nghieän ngaäp, ma tuùy vaø bao nhieâu ñieàu toài teä khaùc. Trong khi ñoù, naïn phaù thai vaø ly dò khoâng chæ laø moái ñe doïa ñaùng sôï ñoái vôùi nhöõng giaù trò veà söï soáng cuõng nhö hoân nhaân, maø coøn laøm maát ñi bao nhieâu neùt ñeïp truyeàn thoáng cuûa cuoäc soáng gia ñình Vieät Nam. Ngoaøi ra, neùt son vaên hoùa “tình caûm gia ñình” coù theå bieán thaønh moät thöù ích kyû taäp theå chæ bieát nghó tôùi gia ñình cuûa rieâng mình.

Ñoàng thôøi, vieäc ñaøo taïo con ngöôøi cuõng ñang laøm chuùng ta phaûi öu tö lo laéng. Nhöõng bieåu hieän tieâu cöïc, thieáu traùch nhieäm trong laõnh vöïc giaùo duïc ñaõ trôû thaønh nhöõng tín hieäu baùo ñoäng ñaùng lo ngaïi cho tieàn ñoà, töông lai ñaát nöôùc. Hoïc ñöôøng nhö ñang töï ñaùnh maát vai troø cuûa maûnh vöôøn öôm cung caáp nhöõng con ngöôøi höõu duïng coù theå giuùp ích thöïc söï


168 HIEÄP THOÂNG

cho xaõ hoäi mai ngaøy. Vieäc daïy hoïc döôøng nhö chæ taäp trung ñaùp öùng nhu caàu chuyeån giao kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät, hôn laø quan taâm cung caáp cho theá heä treû moät neàn giaùo duïc toaøn dieän caû veà tri thöùc vaø nhaân baûn, ñeå xaây döïng nhöõng con ngöôøi Vieät Nam chaân chính, coù traùch nhieäm, nhaân aùi vaø tröôûng thaønh trong ñaïo ñöùc. Coù theå noùi keá hoaïch giaùo duïc ñaøo taïo chöa ñöôïc ñònh höôùng roõ reät bôûi moät trieát lyù giaùo duïc nhaân baûn ñích thöïc. Keát quaû laø söï tieán boä veà khoa hoïc khoâng ñi ñoâi vôùi söï tieán boä veà luaân lyù vaø ñaïo ñöùc. Chính vì theá, nhöõng teä naïn nhö AIDS, nghieän ngaäp ngaøy moät nhieàu theâm. Hôn bao giôø heát, caùc thanh thieáu nieân ñang raát caàn nhöõng söï höôùng daãn khoân ngoan, caû trong lôøi noùi laãn chöùng töø, ñeå coù theå neân ngöôøi coâng daân löông thieän vaø Kitoâ höõu toát.

Chuùng ta laïi thaáy nhöõng veát ñen trong xaõ hoäi hoâm nay nhö bò toâ ñaäm theâm bôûi khuynh höôùng ñaùnh giaù ngöôøi khaùc theo nhöõng gì hoï sôû höõu, nhö tieàn baïc vaø chöùc quyeàn, hôn laø theo nhaân caùch vaø thöïc chaát con ngöôøi cuûa hoï. Vì theá, nhöõng giaù trò nhaân vaên khoâng coøn ñöôïc coi troïng ñeå roài con ngöôøi cuõng daàn ñaùnh maát ñi nhöõng phaåm tính cao ñeïp cuûa chính mình.

Toång keát caùc daáu chæ vaø thaùch ñoá 6. Thaät roõ raøng, ñaát nöôùc Vieät Nam ñang ôû trong giai

ñoaïn môùi cuûa lòch söû, ôû ñoù aùnh saùng chen laãn vôùi boùng toái vaø döôøng nhö boùng toái ñang laán aùp. Tuy nhieân, nhöõng maûng toái trong böùc tranh cuûa queâ höông döôùi nhieàu goùc ñoä khoâng heà laøm chuùng ta bi quan, thaát ñaûm. Traùi laïi, nieàm hy voïng cho moät töông lai töôi ñeïp vaãn toûa saùng bôûi chuùng ta tin raèng

169

“Chuùa Thaùnh Thaàn luoân hieän dieän trong coâng trình saùng taïo, laøm khai sinh traät töï, haøi hoøa vaø lieân keát laãn nhau trong moïi loaøi hieän höõu”[28]. “Thaàn khí vaãn aûnh höôûng vaø taùc ñoäng treân xaõ hoäi vaø caùc neàn vaên hoùa baèng caùch luoân gieo troàng nhöõng haït gioáng chaân lyù giöõa caùc daân toäc, toân giaùo, vaên hoùa vaø trieát lyù cuûa hoï”[29]. Chuùa Thaùnh Thaàn luoân hoaït ñoäng trong theá giôùi vaø lòch söû nhaân loaïi, ñeå chuaån bò cho Tin Möøng vaø daãn ñöa moïi ngöôøi ñeán vôùi Chuùa Kitoâ[30], cuõng chính Ngaøi lieân læ “hoaït ñoäng trong cuoäc ñaáu tranh cho moät theá giôùi toát ñeïp hôn döôùi moïi hình thöùc”[31] ñeå laøm cho ôn cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa coù theå ñeán vôùi moïi ngöôøi.

Nhö theá, chính nhöõng thaùch ñoá môùi laïi coù theå mang ñeán nhieàu cô hoäi môùi cho Tin Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ, neáu Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam bieát tieán böôùc vôùi moät nhieät tình môùi, coù moät phöông phaùp môùi ñeå rao giaûng Tin Möøng, vôùi nhöõng nhaø tru-yeàn giaùo môùi, ñöôïc Ñöùc Kitoâ chieám höõu troïn veïn. Bôûi leõ, nhöõng thöïc taïi Vieät Nam, vôùi nhöõng vuøng saùng vaø boùng toái, luoân chôø mong ñöôïc Thaàn Khí Thieân Chuùa ñoåi môùi vaø thaùnh hoùa cho phuø hôïp vôùi Nöôùc Thieân Chuùa maø Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam ñöôïc tuyeån choïn ñeå phuïc vuï. Vaø moät khi ñöôïc Thaàn Khí vaø Tin Möøng thanh luyeän, neàn vaên hoùa Vieät Nam coù theå trôû neân lôøi ca tuïng Thieân Chuùa vaø phöông theá thaùnh hoùa con ngöôøi. Trong moïi söï vaø tröôùc moïi thaùch ñoá, vaãn bieát mình yeáu ñuoái vaø nhieàu giôùi haïn, neân Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam cuøng Thaàn Khí vaãn luoân caàu xin Chuùa Gieâsu ngöï ñeán, Maranatha; Giaùo Hoäi luoân caàu xin cöûa trôøi môû roäng ñeå laïi möa xuoáng Ñaáng cöùu tinh moät caùch töôi môùi treân queâ höông ñaát nöôùc naøy (x. Is


170 HIEÄP THOÂNG

45,8). Thaät vaäy, chuùng ta tin raèng ñaây laø boái caûnh trong ñoù Thieân Chuùa saùng taïo, nhaäp theå vaø cöùu ñoä hoaït ñoäng maõnh lieät, laø hieän tröôøng ñeå nhöõng bieán coá cuûa hoàng aân cöùu ñoä laïi ñöôïc thöïc hieän cho daân toäc Vieät Nam chuùng ta hoâm nay[32].

Vì theá, ñaây laø luùc chuùng ta phaûi töï hoûi: Thaàn Khí môøi goïi chuùng ta, coäng ñoaøn moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ, laøm gì baây giôø ñeå ñaùp traû tieáng goïi cuûa Thieân Chuùa xuyeân qua nhöõng daáu chæ thôøi ñaïi vaø nhöõng khaùt mong cuûa daân toäc chuùng ta?[33].

CHÖÔNG II MAÀU NHIEÄM GIAÙO HOÄI

7. Ñeå ñaùp traû tieáng goïi cuûa Thieân Chuùa, tröôùc heát, Giaùo Hoäi phaûi daán mình vaøo moät cuoäc canh taân toaøn veïn, ñeå trôû neân nhö Thieân Chuùa muoán, ñeå ngaøy caøng theå hieän roõ neùt hôn baûn chaát ñích thöïc cuûa mình. Vì theá, Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam khoâng chuù taâm ñoåi môùi hình thöùc, daùng veû beân ngoaøi, nhöng seõ baét ñaàu töø beân trong ñeå canh taân chính traùi tim vaø naõo traïng cuûa mình. Ñoù laø cuoäc hoaùn caûi ñeå traû lôøi cho caâu hoûi ñoàng thôøi cuõng laø lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phaoloâ VI: “Hôõi Giaùo Hoäi, haõy noùi xem mình laø ai?”[34]. “Hôõi Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam, haõy noùi xem mình laø ai?” Caâu traû lôøi ñích thöïc chaúng theå tìm ñöôïc ngoaøi vieãn caûnh vaø haønh vi ñöùc tin cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi Ñöùc Kitoâ[35]. Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam bieát mình ñöôïc khuoân raäp theo hình aûnh cuûa Giaùo Hoäi phoå quaùt vôùi moät söù meänh ñaëc thuø laø hoäi nhaäp Tin Möøng vaøo nhöõng con ngöôøi cuõng nhö vaøo neàn vaên hoùa Vieät Nam[36], Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam cuõng bieát raèng tính ñaëc thuø cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông khoâng bao giôø ñöôïc bieán thaønh söï töï trò tuyeät ñoái voán chæ laøm

171

khoâ caèn vaø vong thaân chính mình maø thoâi[37]. Noùi caùch khaùc, tuy “Giaùo Hoäi ñòa phöông hieän thöïc vaø nhaäp theå Thaân mình Ñöùc Kitoâ nôi moät daân toäc nhaát ñònh, moät nôi choán vaø thôøi gian nhaát ñònh”[38], nhöng baûn tính cuûa Giaùo Hoäi luoân laø nhö nhau: laø Nöôùc Thieân Chuùa ôû traàn gian, laø “daân toäc hieäp nhaát do söï hieäp nhaát giöõa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn”[39], ñöôïc khai sinh töø maàu nhieäm Ba Ngoâi, ñöôïc thieát laäp nhö “daáu chæ vaø khí cuï cuûa söï keát hôïp maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi”[40].

8. Nhö theá, ñeå nhaän bieát mình laø ai, ñieàu ñaàu tieân vaø caên baûn laø Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam phaûi xaùc tín laïi nhöõng gì lieân quan ñeán Thieân Chuùa hôn laø ñeán chính mình. Thaät vaäy, Giaùo Hoäi hình thaønh töø yù ñònh muoân ñôøi cuûa Chuùa Cha haèng höõu, laø coâng trình cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn (x. Ep 1,3-14). Giaùo Hoäi laø coäng ñoaøn ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông caùch ñaëc bieät, ñöôïc Chuùa Gieâsu cöùu chuoäc vaø giao hoøa vôùi Thieân Chuùa baèng giaù maùu cuûa mình, ñöôïc Thaùnh Thaàn sinh ñoäng vaø trang bò baèng muoân vaøn aân suûng ñeå keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ ngaøy moät hôn (x. Rm 12,3-8; Ep 4,7-13; 1 Cr 12,4-11). Chính vì theá, söï quy tuï cuûa Giaùo Hoäi hoaøn toaøn khaùc haún vôùi baát cöù coäng ñoàng chính trò hay kinh teá naøo cuûa nhaân loaïi, vaø chaéc chaén Giaùo Hoäi cuõng khoâng ñôn thuaàn laø moät thöù chuû thuyeát nhaân baûn mang tính nhaân ñaïo do con ngöôøi chuû xöôùng[41].

Chuùng ta muoán nhaéc laïi moät laàn nöõa vôùi nieàm tri aân khieâm cung, laø Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam tin raèng mình coù maët taïi queâ höông naøy hoaøn toaøn do saùng kieán cuûa Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi do con ngöôøi. Cuõng nhö Giaùo Hoäi cuûa Ñöùc Kitoâ coù


172 HIEÄP THOÂNG

maët treân theá giôùi roõ raøng khoâng phaûi do yù muoán cuûa baát kyø moät caù nhaân hay moät nhoùm ngöôøi naøo, nhöng laø do loøng nhaân haäu cuûa Chuùa Cha muoán cho moïi ngöôøi ñöôïc nhaän bieát vaø ñöôïc thaâu hoïp vaø quy tuï trong CHAÂN LYÙ TÌNH YEÂU laø chính Ngaøi. Chính Thieân Chuùa muoán qui tuï caùc con caùi Ngaøi laïi moät moái nhôø Ñöùc Kitoâ (x. Ga 11, 52) nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI xaùc quyeát: “Chuùng ta baét ñaàu töø Ñöùc Kitoâ; Ñöùc Kitoâ vöøa laø con ñöôøng vöøa laø vò höôùng ñaïo chuùng ta treân ñöôøng; Ñöùc Kitoâ coøn laø nieàm hy voïng vaø cuøng ñích chung cuïc cuûa chuùng ta”[42]. Cuõng theá, Giaùo Hoäi coù maët taïi Vieät Nam nhôø söùc hoaït ñoäng khoâng ngöøng cuûa Thaùnh Thaàn töø leã Nguõ Tuaàn xuyeân qua lòch söû truyeàn giaùo cuûa toaøn Giaùo Hoäi khôûi ñi töø caùc Toâng ñoà, thöïc thi leänh truyeàn cuûa Chuùa: “Haõy ñi loan baùo Tin Möøng cho moïi thuï taïo vaø laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh Cha, vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn” (Mt 28, 16).

Khoâng quy chieáu vaøo Ba Ngoâi, Giaùo Hoäi seõ khoâng hieåu gì veà nguoàn goác, laãn cuøng ñích cuûa mình vaø khoâng tìm thaáy caên tính[43]. Chính vì theá, Giaùo Hoäi ñöôïc trình baøy nhö laø Daân Thieân Chuùa, Thaân Mình Chuùa Kitoâ, vaø Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh Thaàn. (coøn tieáp) 1. x. Synod for Asia (18.4 - 14.5.1998), Lineamenta 21; 25; Vatican II,

DH 3; AG 2-3; Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia [6-11-1999] 1; FABC VII, Introduction, trong For All the Peoples of Asia (For All), FABC Documents from 1997 to 2000, Vol.3, soaïn bôûi Eilers, Franz-Josef, vol.3, Manila: Claretian Publications, 2002, tr. 1-3.

2. Synod for Asia (18.4 - 14.5.1998), Lineamenta 25.

173

3. x. Ñöùc Phaoloâ VI, The Teachings of Pope Paul VI, 1970, tr. 14; Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptor hominis, [4.3.1979] 11; Ñöùc Beâneâñitoâ XVI, Baøi giaûng ngaøy ñaêng quang Giaùo hoaøng ngaøy 24.04.2005; Bishops’ Institute for Missionary Apostolate (BIMA) II., 7 trong For All, vol.1, tr. 104

4. x. Bishops’ Institute for Interreligious Affairs (BIRA) I,8, trong For All, FABC Documents from 1970-1991, vol.1, bieân soaïn bôûi Rosales, Gaudencio and Arevalo, C.G., xuaát baûn taïi Manila: Claretian Publica-tions, 1997, tr. 111; Asian Colloquium on Ministries in the Church, trong For All, vol.1, tr. 72.

5. x. Vat. II, GS 1. 6. FABC, Office of Evangelization, Conclusions of the Theological Con-

sultation, 28 trong For All, vol. 1, tr. 341; x. Vat. II, GS 22; Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptor hominis, 13.

7. Consensus Papers of the Wokshops (CPW II), Local Asian Churches and the Tasks of Mission: Inculturation, 2 trong For All, vol. 1, tr. 138.

8. x.Vat. II, LG 8. 9. x. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia,[6 -11- 1999] 5;

FABC VII, Part II, A trong For All, FABC Documents from 1992-1996, vol.2, bieân soaïn bôûi Eilers, Franz-Josef, xuaát baûn taïi Manila: Claretian Publications, 1997, tr. 6.

10. Ñöùc Phaoloâ VI, The Teachings of Pope Paul VI, 1970, tr. 189. 11. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng Huaán Ecclesia in Asia, 39. 12. FABC VII, Part II, A trong For All, vol.3, tr. 6. 13. FABC VII, Part II, A trong For All, vol.3, tr. 6. 14. FABC VII, Part II, D trong For All, vol.3, tr. 7. 15. x. Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, Thö chung 2007: “Giaùo Duïc Hoâm

Nay, Xaõ Hoäi vaø Giaùo Hoäi Ngaøy Mai”, Haø Noäi, ngaøy 12.10.2007. 16. The Bishops’ Institute for Social Action (BISA) VII, 20 trong For All,

vol.1, tr. 233. 17. BIRA II, 4 trong For All, vol.1, tr. 114. 18. x. FABC I, 14 trong For All, vol.1, tr. 14. 19. x. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia, 6. 20. x. sñd. 21. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia, 12.


174 HIEÄP THOÂNG

22. FABC, Office of Theological Concerns (OTC), The Spirit At Work in Asia Today, 3.4 trong For All, vol.3, tr. 286-287.

23. x. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia, 12. 24. x. . Ñöùc Gioan-Phaoloâ II., Toâng huaán Ecclesia in Asia, 6; FABC I., 9-

20 trong For All, vol.1, tr. 14-15. 25. FABC, OTC, The Spirit At Work in Asia Today, Introduction trong For

All, vol.3, tr. 237. 26. FABC, OTC, The Spirit At Work in Asia Today, Introduction trong For

All, vol.3, tr. 238. 27. x. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia , soá 6. 28. x. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia , soá 15. 29. Sñd. 30. x. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Ecclesia in Asia , soá 16. 31. BIRA IV/10, 8 trong For All, vol.1, tr. 314. 32. x. FABC IV, 1.5 trong For All, vol.1, tr. 275. 33. x. BIMA I, trong For All, vol. 1, tr. 292. 34. Ñöùc Phaoloâ VI, Dieãn töø khai maïc Vatican II, khoùa 2; Ñöùc Phaoloâ VI,

Toâng huaán Ecclesiae Sanctae, [6-8-1966], 9-10. 18; FABC, OTC, The-ses on the Local Church, FABC Papers soá 60, n. 5.

35. x. Ñöùc Phaoloâ VI, Ecclesiae Sanctae, 19. 36. x. Vat. II, LG 23. 37. Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Letter to the Bishops of the Catholic

Church on Some Aspects of the Church Understood As Communion, [28 -05- 1992], soá 8.

38. FABC I, 9 trong For All, vol.1, tr. 14. 39. x. Vat. II, GS 4. 40. x. Vat. II, GS 1. 41. x. Ñöùc Phaoloâ VI, Teachings of Pope Paul VI, 1970, tr.144. 42. Ñöùc Phaoloâ VI, Opening Address of the Second Session, trong Coun-

cil Speeches of Vatican II, Bieân soaïn bôûi Hans Kueng, Yves Congar OP vaø Daniel O’Hanlon SJ, NXB: Deus Books, NY 1964, tr. 19.

43. x. Vat. II, LG 1-4.

Ñöùc tin

& vaên hoùa

NGOÛ LÔØI VÔÙI GIÔÙI NGHEÄ SÓ VEÀ ÑÖÔØNG HÖÔÙNG MYÕ THUAÄT THAÙNH

ÑC Nicola Huyønh Vaên Nghi

LTS. Ñeå ñaùnh daáu moät böôùc hoäi nhaäp vaên hoùa trong myõ thuaät toân giaùo, Baûn Tin Hieäp Thoâng ñaêng baøi “Ngoû lôøi vôùi giôùi ngheä só veà ñöôøng höôùng myõ thuaät thaùnh” cuûa Ñöùc Cha Nicola Huyønh Vaên Nghi, trong tö caùch Giaùm Quaûn GP. Tp.HCM (1993), nhaân cuoäc hoïp maët cuûa giôùi ngheä só taïo hình, sau cuoäc trieån laõm ngaøy 30.12.1993 taïi Toøa Giaùm Muïc Tp.HCM, laøm ñònh höôùng cho ngaønh Myõ Thuaät Thaùnh taïi Vieät Nam.

176 HIEÄP THOÂNG

T rong cuoäc trieån laõm vöøa qua (30.12.1993), chuùng toâi caûm ñoäng tröôùc nhieät tình coäng taùc cuûa caùc ngheä só vaø moái quan taâm cuûa

ñoâng ñaûo khaùch thöôûng laõm töø khaép nôi ñeán. Hoâm nay chuùng toâi traân troïng môøi quyù vò tôùi döï cuoäc hoïp maët naøy ñeå noùi lôøi bieát ôn caùc ngheä só ñaõ ñoùng goùp taùc phaåm, bieát ôn nhöõng vò chuû nhaân caùc böùc tranh töôïng tröng baøy trong trieån laõm vaø moïi ngöôøi goùp coâng, goùp söùc, goùp yù cho cuoäc trieån laõm thaønh hình. Chuùng toâi mong ñaây laø böôùc chaân khôûi ñaàu moät cuoäc coäng taùc lôùn hôn, quy moâ vaø höõu hieäu hôn nôi nhöõng taùc phaåm vaø coâng trình myõ thuaät thaùnh.

Ñoàng thôøi vôùi tö caùch laø giaùm muïc laõnh traùch nhieäm veà giaùo phaän Tp.HCM, moät giaùo phaän phong phuù caùc ngheä só, chuyeân vieân veà myõ thuaät thaùnh vaø nhöõng sinh hoaït myõ thuaät thaùnh ña daïng, chuùng toâi muoán leân tieáng baøy toû quan nieäm cuûa Coâng Ñoàng Vatican II vaø nhöõng höôùng daãn chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi veà myõ thuaät thaùnh nhö lôøi ngoû vôùi chính mình, nhö moät ñònh höôùng cho nhöõng suy tö vaø caùc sinh hoaït myõ thuaät thaùnh. Hôn nöõa nhöõng lôøi giaûng daïy naøy cuûa Giaùo Hoäi cuõng raát höõu ích cho caùc tín höõu chieâm ngöôõng Thieân Chuùa tuyeät myõ vaø caùc coâng trình cuûa Ngaøi. Theâm vaøo ñoù chuùng toâi cuõng muoán ñoùng goùp vaøi doøng suy tö trong laõnh vöïc naøy.

Tröôùc nhaát chuùng toâi trích daãn chöông 7 trong Hieán Cheá Veà Phuïng Vuï Thaùnh (Sacrosanctum Consilium): Ngheä Thuaät vaø Duïng Cuï Thaùnh.

177

NHAÄN ÑÒNH

1. Baûn chaát myõ thuaät thaùnh Töï baûn tính, ngheä thuaät thaùnh nhaèm dieãn taû caùch naøo ñoù veû ñeïp voâ bieân cuûa Thieân Chuùa qua nhöõng taùc phaåm nhaân loaïi; ngheä thuaät naøy caøng laøm cho Thieân Chuùa ñöôïc ca tuïng vaø toân vinh hôn moät khi nhöõng taùc phaåm ñoù khoâng nhaèm chuû ñích naøo khaùc ngoaøi tích cöïc goùp phaàn höôùng taâm trí ngöôøi soát saéng veà cuøng Chuùa (122).

2. Vai troø Giaùo Hoäi trong myõ thuaät thaùnh Giaùo Hoäi Meï cao sang luoân luoân laø baïn cuûa myõ thuaät vaø khoâng ngöøng tìm ñeán söù maïng cao quyù cuûa myõ thuaät, nhaát laø ñeå nhöõng vaät duïng duøng trong phöôïng töï thaùnh ñöôïc thöïc söï xöùng ñaùng thích hôïp vaø myõ leä, ñoàng thôøi bieåu thò vaø töôïng tröng nhöõng thöïc taïi treân trôøi; Giaùo Hoäi cuõng luoân lo huaán luyeän caùc ngheä só. Hôn nöõa Giaùo Hoäi vaãn töï coi mình nhö vò thaåm phaùn veà myõ thuaät, xeùt xem trong nhöõng taùc phaåm cuûa caùc ngheä só, taùc phaåm naøo thích hôïp vôùi ñöùc tin, vôùi loøng ñaïo ñöùc vaø vôùi nhöõng luaät leä truyeàn thoáng trong ñaïo, cuõng nhö xem nhöõng taùc phaåm naøo xöùng ñaùng duøng vaøo vieäc thaùnh. Giaùo Hoäi haèng ñaëc bieät lo laéng sao cho vaät duïng thaùnh goùp phaàn vaøo veû trang troïng cuûa phöôïng töï moät caùch xöùng ñaùng vaø myõ thuaät, ñoàng thôøi chaáp nhaän nhöõng thay ñoåi veà chaát lieäu, hình thöùc, trang trí theo tieán boä kyõ thuaät qua caùc thôøi ñaïi (122).

NGOÛ LÔØI VÔÙI GIÔÙI NGHEÄ SÓ VEÀ MYÕ THUAÄT THAÙNH

178 HIEÄP THOÂNG

HÖÔÙNG DAÃN CUÏ THEÅ 1. Giaùo Hoäi ñoùn nhaän thôøi gian tính vaø daân toäc tính trong myõ thuaät thaùnh Giaùo Hoäi ñaõ khoâng heà coi moät kieåu ngheä thuaät naøo nhö laø cuûa rieâng, nhöng coâng nhaän caùc kieåu cuûa baát cöù thôøi ñaïi naøo, tuøy theo ñaëc tính vaø hoaøn caûnh cuûa caùc daân toäc, cuõng nhö tuøy theo nhu caàu cuûa caùc nghi leã; nhöõng kieåu ngheä thuaät naøy traûi qua caùc theá kyû ñaõ taïo neân moät kho taøng ngheä thuaät caàn heát söùc duy trì caån thaän. Ngay caû nhöõng ngheä thuaät trong thôøi ñaïi chuùng ta, ngheä thuaät cuûa moïi daân toäc vaø moïi mieàn cuõng phaûi ñöôïc töï do phoâ dieãn trong Giaùo Hoäi, mieãn laø giöõ ñöôïc veû toân kính trang troïng phaûi coù trong caùc thaùnh ñöôøng vaø trong caùc nghi leã thaùnh. Nhö theá, ngheä thuaät ñaõ coù theå goùp tieáng trong baûn nhaïc vinh quang kyø dieäu maø nhöõng baäc vó nhaân ñaõ töøng ca haùt qua caùc theá kyû ñeå ca tuïng ñöùc tin Coâng Giaùo (123). 2. Traùch vuï cuûa caùc chuû chaên Caùc ñaáng baûn quyeàn trong khi phaùt ñoäng vaø coå voõ ngheä thuaät thaùnh ñích thöïc, haõy nhaèm tôùi veû ñeïp cao quyù hôn laø chæ nghó tôùi veû xa hoa loäng laãy. Ñieàu naøy cuõng aùp duïng veà phaåm phuïc vaø ñoà trang trí. Caùc ñöùc giaùm muïc haõy caån thaän lo loaïi tröø khoûi thaùnh ñöôøng cuõng nhö nhöõng nôi thaùnh khaùc nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät nghòch vôùi ñöùc tin vaø phong hoùa, nghòch vôùi loøng ñaïo ñöùc Kitoâ Giaùo, cuõng nhö nhöõng taùc phaåm laøm toån thöông yù nghóa toân giaùo ñích thöïc, hoaëc vì hình thöùc

179

toài baïi, hoaëc vì thieáu ngheä thuaät, taàm thöôøng hay giaû taïo. Coøn veà vieäc xaây caát thaùnh ñöôøng cuõng phaûi caån thaän lo lieäu laøm sao ñeå xöùng hôïp vôùi vieäc chu toaøn caùc hoaït ñoäng phuïng vuï vaø giuùp tín höõu coù theå tham döï moät caùch linh ñoäng. Phaûi kieân quyeát duy trì thoùi quen ñaët aûnh töôïng thaùnh trong caùc thaùnh ñöôøng cho tín höõu toân kính. Tuy theá soá caùc aûnh töôïng chæ vöøa phaûi vaø phaûi ñöôïc xeáp ñaët sao cho thích hôïp, ñöøng laøm giaùo daân chia trí vaø gaây neân loøng toân suøng thieáu ñuùng ñaén. Trong vieäc thaåm xeùt nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät, caùc ñaáng baûn quyeàn ñòa phöông haõy laéng nghe yù kieán cuûa uûy ban giaùo phaän ñaëc traùch ngheä thuaät thaùnh, vaø tröôøng hôïp naøo caàn thieát, neân nghe nhöõng ngöôøi raát thaønh thaïo khaùc cuõng nhö nhöõng uûy ban khaùc. Caùc ñaáng baûn quyeàn phaûi thaän troïng saên soùc keûo duïng cuï thaùnh hoaëc caùc ngheä phaåm giaù trò, laø nhöõng vaät trang hoaøng nhaø Chuùa, bò di nhöôïng hoaëc tieâu huûy. Caùc giaùm muïc, hoaëc töï mình hoaëc nhôø caùc linh muïc ñuû khaû naêng, thoâng thaïo vaø yeâu thích ngheä thuaät, löu taâm ñeán caùc ngheä só sao cho hoï thaám nhuaàn tinh thaàn ngheä thuaät thaùnh vaø phuïng vuï thaùnh. Ngoaøi ra cuõng khuyeán khích thaønh laäp nhöõng tröôøng hoïc hay nhöõng hoïc vieän veà ngheä thuaät thaùnh ôû nhöõng mieàn xeùt laø caàn ñeå ñaøo taïo caùc ngheä só. Rieâng ñoái vôùi taát caû nhöõng ngheä só coù taøi naêng muoán phuïng söï Thieân Chuùa ñeå laøm vinh danh Ngaøi trong Giaùo Hoäi, phaûi luoân luoân nhôù raèng moät phaàn naøo hoï baét chöôùc


180 HIEÄP THOÂNG

Thieân Chuùa, Ñaáng Saùng Taïo, hoï saùng taùc nhöõng taùc phaåm duøng vaøo vieäc thôø phöôïng Coâng Giaùo, vaøo vieäc caûm hoùa caùc tín höõu, cho hoï theâm loøng ñaïo ñöùc vaø huaán luyeän giaùo lyù cho hoï nöõa (124-127).

3. Giaùo duïc myõ thuaät Caùc giaùo só, trong thôøi gian theo hoïc trieát hoïc vaø thaàn hoïc, cuõng phaûi ñöôïc hoïc hoûi veà lòc h söû vaø bieán chuyeån cuûa ngheä thuaät thaùnh, cuõng nhö veà caùc nguyeân taéc laønh maïnh maø caùc taùc phaåm ngheä thuaät thaùnh phaûi döïa theo ñeå hoï bieát quyù troïng vaø duy trì nhöõng coâng trình ñaùng kính cuûa Giaùo Hoäi, cuõng nhö coù theå ñöa ra nhöõng yù kieán thích hôïp cho caùc ngheä só trong khi thöïc hieän caùc taùc phaåm (129). Tieáp theo, Hieán Cheá Veà Muïc Vuï Cuûa Giaùo Hoäi Trong Theá

Giôùi Ngaøy Nay (Gaudium et Spes) ñaõ ñeà ra tính hieän sinh cuûa vaên chöông vaø ngheä thuaät, trong ñoù con ngöôøi vöôn tôùi sieâu nhieân:

Thöïc teá, vaên chöông vaø ngheä thuaät tìm caùch dieãn taû ñaëc tính rieâng cuûa con ngöôøi cuõng nhö caùc vaán ñeà vaø kinh nghieäm cuûa con ngöôøi trong noã löïc nhaän bieát vaø hoaøn thieän chính mình cuõng nhö caû theá giôùi; vaên chöông vaø ngheä thuaät cuõng coá gaéng khaùm phaù vò trí con ngöôøi trong lòch söû vaø vuõ truï, phôi baøy nhöõng ñau khoå vaø vui möøng, nhöõng nhu caàu vaø nghò löïc cuûa con ngöôøi, laïi coá gaéng phaùc hoïa moät vaän meänh khaû quan hôn cho con ngöôøi. Nhö theá, vaên chöông vaø ngheä thuaät coù theå naâng cao ñôøi soáng nhaân loaïi, ñöôïc dieãn taû döôùi nhieàu hình thöùc, tuøy

181

töøng thôøi vaø töøng mieàn khaùc nhau (62). Rieâng trong cuoán Giaùo Lyù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, Giaùo Hoäi

quan nieäm: “Ñöôïc döïng theo boùng hình Thieân Chuùa” (St 1,26), nhôø

veû ñeïp cuûa nhöõng coâng trình ngheä thuaät, ngöôøi dieãn taû chaân lyù veà moái töông giao giöõa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa Saùng Taïo. Ngheä thuaät ñuùng laø moät loái dieãn taû rieâng cuûa ngöôøi: vöôït treân nhöõng nhu caàu kieám soáng chung cho caùc loaøi sinh vaät, ngheä thuaät laø nguoàn goác vieân maõn voâ vò lôïi trong noäi taâm ngöôøi, naûy sinh töø taøi naêng Ñaáng Saùng Taïo ñaõ ban töø chính noã löïc cuûa con ngöôøi. Ngheä thuaät laø daïng khoân ngoan thöïc teá, laø keát hôïp giöõa bieát vaø bieát laøm, ñeå taëng cho chaân lyù veà thöïc taïi moät moâ thöùc baèng ngoân ngöõ hieåu ñöôïc nhôø thò giaùc vaø thính giaùc. Nhö theá, ngheä thuaät cuõng mang neùt töông ñoàng naøo ñoù vôùi hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa nôi thuï taïo. Neùt töông ñoàng tuøy möùc chaân lyù vaø tình yeâu muoân loaøi soi saùng cho ngheä thuaät. Khoâng khaùc hôn moïi hoaït ñoäng khaùc cuûa ngöôøi, ngheä thuaät khoâng ñaït muïc ñích tuyeät ñoái nôi chính ngheä thuaät nhöng ñöôïc höôùng ñònh vaø naâng cao nhôø muïc ñích toái haäu cuûa ngöôøi.

Neáu qua hình thöùc, ngheä thuaät thaùnh seõ dieãn taû theo lôøi môøi goïi cuûa Chuùa. Ngheä só laøm ngheä thuaät thaùnh vôùi nieàm tin vaø loøng toân thôø, ngheä phaåm cuûa hoï seõ gôïi nhôù vaø toân vinh maàu nhieäm sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa, veû ñeïp tuyeät vôøi voâ hình cuûa chaân lyù vaø tình yeâu toû hieän trong Ñöùc Kitoâ, cuõng gôïi nhôù aùnh röïc rôõ vinh quang Chuùa, daáu aán cuûa baûn chaát Ngaøi. Nôi Ñöùc Kitoâ, doøng suoái sung maõn cuûa thaàn tính ñaõ tuoân chaûy höõu hình. Ngheä phaåm thaùnh cuõng gôïi nhôù vaø toân vinh veû kieàu


182 HIEÄP THOÂNG

dieãm thieâng lieâng ñöôïc phaûn aùnh nôi Ñöùc Nöõ Trinh Raát Thaùnh Meï Thieân Chuùa, caùc thieân thaàn vaø caùc thaùnh. Ngheä thuaät thaùnh ñích thöïc höôùng ngöôøi tôùi loøng toân thôø, lôøi caàu nguyeän vaø tình yeâu Thieân Chuùa, Ñaáng taïo döïng, cöùu ñoä, ñaáng thaùnh vaø thaùnh hoùa.

Do ñoù, caùc giaùm muïc ñích thaân hoaëc qua ñaïi dieän löu taâm coå voõ ngheä thuaät thaùnh döôùi moïi hình thöùc cuõ, môùi. Ñoàng thôøi cuõng ñeå taâm loaïi khoûi phuïng vuï vaø nhöõng nôi toân thôø taát caû nhöõng gì khoâng hôïp chaân lyù ñöùc tin vaø ngheä thuaät thaùnh chaân thöïc. Khi trình baøy veà giôùi raên thöù nhaát, giaùo lyù Giaùo Hoäi Coâng

Giaùo cuõng ñeà caäp moät vaán naïn lieân heä tôùi caùc taùc phaåm myõ thuaät: “Caùc hình, töôïng Chuùa coù vi phaïm giôùi raên thöù nhaát: Ngöôi ñöøng khaéc taïc hình aûnh naøo cho mình...”?

Leänh Chuùa caám ngöôøi theå hieän moïi bieåu töôïng veà Chuùa. Ñeä Nhò Luaät giaûi thích: “Vì caùc ngöôi khoâng thaáy moät hình theå naøo treân nuùi Horeb ngaøy Chuùa leân tieáng giöõa ngoïn löûa, caùc ngöôi ñöøng suy ñoài taïc khaéc cho caùc ngöôi moät hình theå moâ phoûng baát cöù söï vaät naøo...” (Ñnl 4, 14-15). Vì Thieân Chuùa laø Ñaáng tuyeät ñoái sieâu vieät ñaõ töï maïc khaûi cho Israel. “Ngaøi laø taát caû” nhöng ñoàng thôøi “Ngaøi vöôït treân moïi coâng trình cuûa Ngaøi” (Hc 43, 27-28). Ngaøi laø “nguoàn moïi veû ñeïp thuï taïo” (Kn 13,3).

Tuy nhieân, ngay töø Cöïu Öôùc Thieân Chuùa ñaõ ra leänh hoaëc cho pheùp ngöôøi laäp hình theå bieåu tröng daãn tôùi ôn cöùu ñoä nhôø Ngoâi Lôøi nhaäp theå, nhö con raén ñoàng, khaùm giao öôùc vaø caùc Keârubim.

183

Döïa vaøo huyeàn nhieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå, Coâng Ñoàng VII hoïp taïi Nicea naêm 787 choáng laïi chuû nghóa baøi baùc, bieän minh cho loøng suøng kính aûnh töôïng: aûnh töôïng Chuùa Gieâsu, aûnh Meï Thieân Chuùa, caùc thieân thaàn vaø caùc thaùnh. Do cuoäc nhaäp theå, Con Thieân Chuùa ñaõ môû ra nhieäm cuïc môùi veà caùc hình töôïng thaùnh.

Loøng suøng kính naøy khoâng phaïm giôùi raên thöù nhaát: caám thôø ngaãu töôïng. Thöïc söï, “vieäc suøng kính moät hình töôïng thaùnh seõ quy veà maãu goác” vaø “ai troïng kính aûnh töôïng laø troïng kính chính baûn thaân ngöôøi ñöôïc moâ phoûng nôi aûnh töôïng” (DS 601). Suøng kính töôïng thaùnh laø “thaùi ñoä kính caån”, khoâng phaûi thôø phöôïng, loøng thôø phöôïng chæ daønh cho mình Thieân Chuùa:

Loøng suøng kính trong toân giaùo khoâng döøng laïi nôi hình töôïng, töï thaân nhö nhöõng thöïc taïi, nhöng nhìn hình töôïng vôùi phöông dieän rieâng. Döôùi phöông dieän naøy hình töôïng ñöa daãn ngöôøi tôùi Thieân Chuùa nhaäp theå. Ñaøng khaùc loøng suøng kính daønh cho hình töôïng nhö laø hình töôïng khoâng döøng laïi ôû hình töôïng nhöng höôùng chæ moät thöïc taïi do hình töôïng thaùnh hình dung.

VAØI DOØNG SUY TÖ

Ngheä thuaät: phöông tieän dieãn taû Ñaáng khoân taû Theo saùch Khoân Ngoan, khoân ngoan phaûn aùnh aùnh saùng

vónh haèng laø böùc göông tinh tuyeàn veà hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa, laø boùng hình neùt thieän haûo cuûa Ngaøi. Con ngöôøi trôû


184 HIEÄP THOÂNG

thaønh ngöôøi yeâu neùt kieàm dieãm cuûa trí khoân ngoan. Khoân ngoan laø khaû naêng chuyeân bieät cuûa rieâng ngöôøi, do

Thöôïng Ñeá ban taëng. Trong ñôøi, “ngheä thuaät laø daïng khoân ngoan thöïc teá” (GLGHCG). Ngheä thuaät coáng hieán cho ñôøi nhöõng ngoân ngöõ ñeå dieãn taû Thieân Chuùa tuyeät myõ voâ bieân, chieàu saâu thaúm cuûa loøng ngöôøi, aùnh saùng nhieäm maàu cuûa ñöùc tin.... Taát caû ñeàu voâ hình töôïng. Dó nhieân ngheä thuaät khoâng tröïc tieáp moâ phoûng, dieãn ñaït nhöng qua maøu saéc, ñöôøng neùt, khoái daïng, chaát lieäu, ngheä thuaät nhö chieác beø ñöa ngöôøi vöôït beán meâ tôùi coõi giaùc. Cuoäc giaùc ngoä ngheä thuaät hao hao gioáng cuoäc saùng taïo con ngöôøi: Thieân Chuùa duøng chaát lieäu ñaát seùt taïo hình ngöôøi vôùi yù thöùc saùng taïo: taïo ngöôøi gioáng boùng hình Thieân Chuùa. Ngaøi thoåi hôi vaø ngöôøi ñaát seùt thaønh nhaân linh. Ta nhaän thaáy ngöôøi ñaát seùt vaø nhaân linh thuoäc hai bình dieän khaùc haún nhau, khaùc nhau veà baûn chaát tuy gioáng nhau veà hình daïng. Nhö theá treân phöông dieän ngheä thuaät, con ngöôøi ñaát seùt mang moät moái töông ñoàng naøo ñoù vôùi “con ngöôøi”, tuy khoâng laø chính con ngöôøi nhöng dieãn taû moät goùc ngöôøi. Ngheä thuaät caøng cao dieäu, goùc phaàn naøy caøng lôùn lao. Michel Ange khi hoaøn thaønh böùc Maisen, oâng thaáy töôïng ngöôøi toûa ra söùc soáng huøng maïnh, coù luùc oâng söûng soát töôûng chöøng töôïng hình neân ngöôøi, oâng noùng naûy giuïc ‘Maisen’: “Leân lôøi ñi”. Ngöôøi töôïng cöù caâm nín. OÂng hung haêng caàm chieác ñuïc ñaù phang nöùt beå moät goùc töôïng. Thuôû Cöïu Öôùc Daân Chuùa vöôït sa maïc, coù ngaøy hoï ñöôïc leänh Chuùa ñuùc raén baèng ñoàng treo cao ñeå ai nhìn leân con raén ñoàng seõ ñöôïc cöùu khoûi raén ñoäc caén. Töôïng hình raén ñoàng ôû ñaây mang yù nghóa bieåu tröng giuùp ngöôøi yù thöùc, hieåu

185

bieát quyeàn naêng cöùu theá cuûa Thieân Chuùa. Trong Tin Möøng, khoâng phaûi voâ lyù Ñöùc Gieâsu ñaõ ñoøi ai ñoù

mang tôùi cho Ngöôøi moät ñoàng tieàn Roâma coù chaïm khaéc hình hoaøng ñeá Cesar. Thöïc ra, Ngöôøi ñaõ kheùo leùo duøng hình töôïng Cesar lieân yù ñeå nhöõng ngöôøi xung quanh hieåu moät chaân lyù tröøu töôïng: Ngöôøi laø Cöùu Chuùa vöôït treân laõnh vöïc taøi chaùnh, kinh teá. Cuõng ñöôøng loái ñoù qua chieác baøn thôø goã ñaù thôø thaàn Voâ Danh, thaùnh Phaoloâ ñaõ höôùng loøng ngöôøi daân Hy Laïp tôùi vieäc toân phuïc Ñaáng Sieâu Vieät, ñaùng toân thôø.

Phaûi chaêng moät taùc phaåm ngheä thuaät baát ñoäng giôùi haïn coù khaû naêng röôùc ngöôøi leân huyeàn ñoàng, nhaän bieát chaân lyù soáng ñoäng, sieâu nhieân.

Ngheä thuaät: thaùi ñoä bieåu toû loøng toân thôø cuûa con ngöôøi tröôùc Thieân Chuùa Töø cuoäc du muïc, Daân Chuùa böôùc vaøo cuoäc ñònh cöï vôùi

ñôøi soáng oån ñònh. Vua David ñaõ thay maët daân laõnh traùch nhieäm xaây döïng ngoâi ñeàn thôø “xöùng ñaùng” cho Thieân Chuùa. Ñeàn thôø nguy nga naøy xaây baèng ñaù quyù vaø goã baù höông, thaønh trung taâm cuûa moïi sinh hoaït toân giaùo, nôi tieán haønh moïi nghi thöùc teá töï. Do ñoù thôøi Taân Öôùc, töø thuôû thieáu thôøi vaø nhöõng naêm rao giaûng coâng khai, chính Ñöùc Gieâsu ñaõ nhieàu laàn haønh höông veà Ñeàn Thôø vôùi ñoâng ñaûo daân chuùng. Ngaøi töøng rao giaûng giöõa Ñeàn Thôø. Nhö theá, Ñeàn Thôø moät coâng trình ngheä thuaät thaùnh ñaõ bieåu toû nhaát taâm cuûa Daân Chuùa höôùng veà Ngaøi, toân thôø Ngaøi. Chính thaùnh Phaoloâ ñaõ xaùc ñònh yù nieäm naøy khi ngaøi loaïi suy “Thaân xaùc anh em laø Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh Linh” (1Cr 6,19).


186 HIEÄP THOÂNG

Vaøo thôøi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo phaùt trieån, caùc ngoâi nhaø thôø döïng leân khaép nôi vôùi ñuû moïi maøu saéc vaên hoùa phaûn aùnh thaùi ñoä con ngöôøi vöôn leân tôùi Chuùa, ñoàng taâm nhaát trí toân thôø Thieân Chuùa. Chính trong nhaø thôø, moïi tín höõu hieäp nhaát tuyeân xöng ñöùc tin, cöû haønh caùc nghi thöùc phuïng vuï vaø hieäp thoâng caàu nguyeän. Chung vôùi coâng trình nhaø thôø, theo truyeàn thoáng, Giaùo Hoäi ñaët ñeå nôi ñaây nhöõng hình töôïng thaùnh laø nhöõng coâng trình myõ thuaät ñeå xuyeân qua nhöõng hình töôïng ñoù con ngöôøi ñöôïc daãn tôùi gaëp gôõ chính Ñaáng ñöôïc caùc hình töôïng bieåu tröng. Ñaøng khaùc, caùc vaät phaåm thaùnh ñeàu mang daáu tích Thaùnh Kinh hoaëc giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi, luoân höôùng loøng ngöôøi leân Thieân Chuùa, Ñaáng hoï toân thôø.

Saùng taïo myõ thuaät thaùnh Saùng taïo myõ thuaät thaùnh, caùch naøo ñoù laø ñöa chaân lyù toân

giaùo nhaäp theá, laø “hoä sinh” cho chaân lyù. Keå töø Ngoâi Lôøi nhaäp theå, chaân lyù döùt khoaùt cuûa Thieân Chuùa neân Lôøi; Lôøi laø tieáng noùi, laø vaên vieát, laø chính con ngöôøi soáng ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ. Lôøi Chuùa thaønh vaên trong Thaùnh Kinh hay soáng ñoäng trong Thaùnh Truyeàn, laø chaân lyù neáu ñöôïc dieãn taû döôùi caøng nhieàu nhöõng phöông dieän seõ caøng saùng toû. Chaúng haïn bieán coá saùng taïo trong Saùng Theá ñöôïc dieãn taû soáng ñoäng baèng loái vaên töôïng hình ñaõ ñöôïc danh hoïa Michel Ange duøng kyõ thuaät boá cuïc ñoái xöùng vaø söû duïng maøu noùng ñeå dieãn ñaït. OÂng hình dung Thieân Chuùa nhö moät cuï giaø quaéc thöôùc ñaùng kính, coù “ngoùn tay” quyeàn naêng; vôùi ngoùn tay naøy, Ngaøi ñaõ truyeàn söùc soáng cho Adam. Böùc hoïa ñöa ngöôøi caûm nhaän cuoäc saùng taïo con ngöôøi cuûa Thieân Chuùa. Caûm nhaän naøy nhö moät aán töôïng, moät thaùi

187

ñoä huyeàn ñoàng cuûa con ngöôøi vôùi chaân lyù saùng taïo, hoaëc nhö moät nieàm caûm xuùc giuïc giaõ ngöôøi toân phuïc Thieân Chuùa. Chuùng ta tin Ñöùc Kitoâ soáng ñoäng trong Lôøi Ngaøi, Ngaøi cuõng taùc ñoäng nôi caùc ngheä só taâm thaønh bieåu toû chaân lyù cuûa “Lôøi”.

Theo ñoù, trong saùng taïo myõ thuaät thaùnh, ngheä só seõ suy tö chieâm ngaém nhöõng caûnh saéc, nhöõng ñoái vaät khaùch quan laøm caûm höùng, ñeå hoï caûm höùng ñöôïc Lôøi Chuùa doïi saùng thaønh yù thöùc saùng taïo. Sau cuøng hoï kheùo leùo theå hieän yù thöùc saùng taïo nhôø nhöõng phöông phaùp cuûa myõ thuaät.

Ñaøng khaùc, chuùng toâi nghó vaãn coù theå coù nhöõng taùc phaåm myõ thuaät thaùnh do caùc ngheä só ngoaøi Coâng Giaùo saùng taùc. Tröôøng hôïp naøy chính yù thöùc töï nhieân chaân chính veà neùt ñeïp seõ soi daãn hoï trong suoát tieán trình suy tö vaø saùng taïo.

Saùng taïo baäc hai Saùng taïo cuûa nhaø ngheä só laø saùng taïo baäc nhaát, vaø qua taùc

phaåm cuûa hoï ngöôøi chieâm ngaém seõ hình thaønh saùng taïo baäc hai. Chuùng ta khoâng phuû nhaän veû ñeïp khaùch quan cuûa caùc taùc phaåm ngheä thuaät. Tuy nhieân, ngoaøi neùt ñeïp khaùch quan naøy, ngöôøi chieâm ngöôõng seõ tieáp tuïc noái daøi chieàu kích cuûa taùc phaåm tôùi nhöõng chaân trôøi môùi laï: tröôùc ngoâi ñeàn thôø loäng laãy ñöôïc xaây baèng ñaù quyù, nhieàu ngöôøi rung ñoäng vôùi neùt ñeïp dieãm leä ñoù. Nhöng rieâng vôùi Ñöùc Kitoâ Ngöôøi coøn ñoïc theâm ñöôïc caû veû hoang taøn cuûa ngoâi ñeàn thôø: “Seõ coù ngaøy khoâng coøn hoøn ñaù naøo choàng leân hoøn ñaù naøo” (Lc 21,6). Ta taïm goïi caûm nhaän ñoù cuûa Ñöùc Kitoâ laø saùng taïo baäc hai. Saùng taïo baäc hai gaàn nhö moät thöù lieân töôûng trong ñoù taùc phaåm myõ thuaät laø ñieàu kieän. Saùng taïo baäc nhaát vaø baäc hai coù theå ñoàng caûm


188 HIEÄP THOÂNG

nhöng cuõng coù theå thaät xa bieät. Ñeå coù theå chieâm ngöôõng moät taùc phaåm myõ thuaät thaùnh,

ngöôøi tín höõu caàn coù nhöõng suy tö vaø hieåu bieát toái thieåu veà nhöõng ngoân ngöõ myõ thuaät, nhöõng kieåu thöùc, boá cuïc vaø kyõ thuaät saùng taïo. Neáu khoâng, tröôùc moät taùc phaåm ngheä thuaät hoï chæ coù theå döøng laïi ôû hình thaùi, ñöôøng neùt traàn truïi vôùi moät chuùt tình caûm thaáp beù. Do ñoù vieäc giaùo duïc thaåm myõ cho tín höõu cuõng raát thieát thöïc. Chính myõ quan seõ taùc ñoäng nôi cuoäc soáng ñaïo cuûa hoï, vaø trong myõ thuaät hoï coù theå ñöôïc thanh thoaùt, vöõng taâm tröôùc cuoäc ñôøi khoå aûi, hoï traøn ñaày nieàm hy voïng vaøo Thieân Chuùa tuyeät myõ. Trong myõ thuaät hoï phaàn naøo tieân caûm ñöôïc Ñaáng Tuyeät Myõ vaø nhö ñang coù maët nôi tieàn ñöôøng nhaø Ngaøi. Hoâm nay tuy “tai chöa bao giôø nghe, maét chöa bao giôø thaáy” nhöng hoï ñaõ thaáp thoaùng caûm nhaän ñöôïc chính Ngaøi cuõng vôùi “baàu trôøi môùi, traùi ñaát môùi”.

Daân toäc tính trong myõ thuaät thaùnh Nhieàu ngöôøi keâu goïi ñònh höôùng myõ thuaät veà vôùi daân toäc

vaø chính Coâng Ñoàng Vaticanoâ II trong Hieán Cheá Veà Phuïng Vuï Thaùnh vaø Hieán Cheá Giaùo Hoäi Trong Theá Giôùi Hoâm Nay cuõng coå ñoäng cuoäc hoäi nhaäp vaên chöông ngheä thuaät vaøo vaên hoùa ñòa phöông:

Vaên chöông ngheä thuaät coù theå naâng cao ñôøi soáng nhaân loaïi ñöôïc dieãn taû döôùi nhieàu hình thöùc.... Giaùo Hoäi cuõng phaûi coâng nhaän nhöõng hình thöùc ngheä thuaät môùi, thích hôïp vôùi thôøi ñaïi chuùng ta, tuøy theo baûn chaát cuûa töøng daân toäc, töøng ñòa phöông (GS 62).

189

ÔÛ ñaây coù hai vaán ñeà caàn ñaët ra: 1. Ñaâu laø daân toäc tính? Daân toäc tính Vieät Nam chaéc khoâng haún phaûi laø “aùo

thuïng, muõ caùnh chuoàn” cho y phuïc teá töï, vaø thaùnh ñöôøng khoâng cöù phaûi maùi cong vôùi coång tam quan. Daân toäc tính laø hoàn soáng cuûa daân toäc phaùt loä thaønh caùc thuaàn phong myõ tuïc, thaønh caùc thaùi ñoä thaåm myõ nhö caùch trang trí, trang phuïc, loái nghó, loái noùi. Hoàn daân toäc soáng ñoäng uyeån chuyeån theo böôùc tieán hoùa cuûa daân toäc. Hieåu caùch naøo ñoù, daân toäc tính luoân laø neùt tinh hoa, veû kieàu dieãm cuûa tinh thaàn nhaäp theá laø gia saûn vaø truyeàn thoáng chung. Do ñoù daân toäc tính coù theå côûi môû ñoùn nhaän neùt tinh hoa cuûa caùc neàn vaên hoùa.

Ta khoâng neân nhaân danh daân toäc tính ñeå laõnh ñaïm hoaëc coi thöôøng gia saûn vaên hoùa chung cuûa nhaân loaïi. Vaán ñeà laø ngöôøi ngheä só caàn nghieân cöùu ñeå khaùm phaù nhöõng kieåu thöùc, daïng, neùt, maãu coù theå dieãn ñaït tinh thaàn Kitoâ Giaùo hoäi nhaäp vaøo neàn vaên hoùa traøn ñaày daân toäc tính. Dó nhieân ñaây laø cuoäc haønh trình ñaày cam go, moät thaùch ñoá vôùi taát caû caùc ngheä só Vieät Nam ñang daán thaân laøm ngheä thuaät.

2. Phuùc AÂm hoùa daân toäc tính hay ngöôïc laïi Daân toäc tính laø neùt tinh hoa, laø veû ñeïp töï nhieân. Myõ thuaät

thaùnh seõ choïn maûnh vöôøn maøu môõ naøy laøm naûy nôû nhöõng boâng hoa cuûa neùt ñeïp sieâu nhieân. Coù theå hieåu veû ñeïp daân toäc tính laø hình thaùi dieãn ñaït vaø chaân lyù toân giaùo laø noäi dung. Ñaây laø moät phoái hôïp haøi hoøa. Nhöng khoâng tröôøng hôïp naøo ngöôøi ngheä só ñöôïc hy sinh chaân lyù toân giaùo ñeå choïn moät daùng veû daân toäc.


190 HIEÄP THOÂNG

KEÁT LUAÄN Chuùng toâi môøi caùc ngheä só vaø moïi thaønh phaàn daân Chuùa

cuõng suy tö vaø goùp yù tìm moät höôùng ñi cho sinh hoaït myõ thuaät thaùnh. Ñaëc bieät chuùng toâi öôùc mong caùc ngheä só tieáp tuïc noã löïc saùng taïo nhöõng taùc phaåm thuoäc myõ thuaät thaùnh cuõng nhö tham gia caùc sinh hoaït chung cuûa uûy ban trong tinh thaàn hieäp nhaát vaø caûm thoâng „

THAÙNH GAÃM (Ñoäc vaän)

Buøi Nghieäp

Thaùnh hieäu Mat theâu, Danh Leâ Vaên Gaãm! Ngöôøi Gia Ñònh traán phieân, Ñaát Ñaøng Trong giaùo phaän. Laøng Long Ñaïi - Goø Coâng, xuaân Quùy Daäu taám beù chaøo ñôøi[1]. Ñaát Da Coøm - Chôï Quaùn, haï ñinh muøi chöùng nhaân vieân maõn[2]. Saùch ghi: YÙ baûn thaân ao öôùc tu trì! Ôn Thieân duïng saép baøy linh vaän! Baäc gia thaát, moät hieàn theâ dung haïnh ñoan trang. Cung töû nhi, boán con treû khoâi ngoâ anh tuaán. Sau tröôùc thuaän hoøa, Ngoaøi trong ngoaøi eâm aám. Xoâng pha choán haûi hoà traêm noãi ba ñaøo, Len loûi tröôøng thöông maïi ngaøn côn gay caán. Ñaõ nhieàu phen: ñaïp gioù côõi kình bao daëm thuûy haønh, Laïi laém luùc: tröông buoàm löôùt soùng maáy laèn haûi phaän.

192 HIEÄP THOÂNG

Trong taàm maét thaáu suoát haûi trình, ñöôøng Nam Döông -Taân Ba - Thaùi Maõ, troâng Nam tinh bình tónh nhoå neo. Loøng baøn tay raønh raønh soâng nöôùc, loái Beán Ngheù - Baø Ròa - Caàn giôø, Ngaém Baéc ñaåu vöõng vaøng thaân daán. Thuôû aáy: Hai trieàu vöông caám ñaïo gaét gao, Saùu thaønh tænh truy luøng gay caán. Ñöùc caäy troâng neân leøo laùi haêng say, Loøng soát meán thaønh nhòp caàu caàn maãn. Ñoùn ñöa linh muïc, caäp beán soâng Nam ñoäi ngö phuû quaêng chaøi. Chuyeân chôû thöøa sai, leân bôø ñaát Vieät ñoaøn noâng phu khai khaån. Nhieàu phen traùch vuï chu toaøn, Bao laàn beà treân tín caån. YÙ treân: Ñaát coù tuaàn, Nhaân coù vaän! AÙo vinh quang ñeán khaéc trao ban, Caønh thieân tueá tôùi kyø ñaùo nhaän. Xuaát Saøi Goøn tröïc chæ Taân Ba! Hoài Chôï Quaùn theo ñöôøng Caàn Thaïnh! Ñöôøng ñi naéng gioù thong dong, Loái veà baõo gioâng aùp traán.

193

Môùi thoaùt hieåm baøy haûi taëc tham taøn, Laïi laâm nguy luõ tuaàn giang keà caän. YÙ toàn vong quyeát tuoát kieám giao tranh? Vì giôùi luaät ñaønh buoâng cheøo chaáp nhaän! Thöông thay: Goùt tang boàng vöông caûnh nguïc tuø, Thaân hoà thæ sa voøng giam caám. Nôi nguïc thaát cuøm - goâng - cuõi thaûm thöông, Choán khaûo hình gaäy - duøi - roi tra taán. Kieân cöôøng thay xöông thòt anh haøo! Kính phuïc laém taâm hoàn can ñaûm! Baát khaúng quaù khoùa, nhaän traêm heøo ngaïo ngheã döûng döng. Tuyeân xöng ñöùc tin, oâm thaäp töï quyø hoân kính caån, Moät naêm tuø raïc quaûn nguïc ñoäng loøng, Baûy thaùng xaø lim quaân canh phuïc caûm. Lính van naøi xin quoác phaùp gia aân! Quan laøm sôù daâng trieàu ñình giaûm aùn! Chieán cuoäc ñaïi baïi Thuaän An, Cô binh thaát thaønh Ñaø Naüng. Giaän caù baêm thôùt, Thieäu Trò luïc nieân leân aùn töû chaâu pheâ! Treân buùa döôùi ñe, Gia Ñònh traán thuû buoäc thi haønh leänh traûm!

THAÙNH GAÃM

194 HIEÄP THOÂNG

Than oâi: Chôï Ñuõi u saàu! Saøi Goøn buoàn thaûm!! Caûm meán töû tuø, lính moät ñoäi aùp giaûi buoàn xo. Khoùc thöông anh kieät, daân thaäp thaønh ñaåy xoâ bi phaãn. AÙn quan boái roái, voäi vaøng moät hieäp troáng chieâng! Ñao phuû taàn ngaàn, run raåy ba laàn coá traûm! Ñaàu chieán só rôi löông giaùo leä traøo, Maùu huøng anh ñoå phaùp tröôøng öôùt ñaãm. Maáy toäc doøng khaâu vaù thi haøi, Ñoaøn tín höõu lieäm khaâm troïng caån. Sanh kyù Bieân Hoøa! Moä phaàn Chôï Quaùn! ......................... Naêm möôi naêm sau, Ñöùc Giaùo Toâng toân chaân phöôùc huy hoaøng. Gaàn moät kyû tôùi, Meï Giaùo Hoäi phong thaùnh nhaân uy laãm.

Kính möøng ñaáng chöùng nhaân! Mat theâu Leâ Vaên Gaãm!

[1] vaø [2] Thaùnh nhaân sinh naêm 1813, töû vì ñaïo ngaøy 11.05.1847 (naêm thöù 6 ñôøi vua Thieäu Trò).

CHUYEÄN HOA XOAN MUØA THÖÔNG KHOÙ

Leâ Ñình Baûng

n

m coøn nhôù, töø Leã Tro, ra Teát Trôøi Gieâng Hai trong caùi reùt naøng Baân Naéng ngoït ngaøo, vöøa ñuû aám vuoâng khaên Queâ nhaø ta cuõng vaøo Muøa Thöông Khoù

Vaø khi aáy, doïc ñöôøng thoân, xoan nôû OÂi loaøi hoa chòu pheùp röûa muoän maøng Nhö keû troäm laønh ñöôïc phuùc rieâng ban Ñeå taém maùt ôû ñaàu nguoàn Cöùu Roãi

196 HIEÄP THOÂNG

Nhöõng Tuaàn Chay, mình xeáp haøng xöng toäi Coøn baâng khuaâng nghe chim hoùt ngoaøi vöôøn Coù phaûi coøn nhieàu löu luyeán, tô vöông Nhöõng rôi rôùt cuûa vaøng höông xöa cuõ Em theo meï, vöøa ngang qua nhaø xöù Toâi chen voâ, leân boác neû, hoân chaân Muøi xoan thôm hay aùo môùi noàng naøn Caû hai ñöùa sôï ngöôøi ta nom thaáy… ÔÛ nhaø queâ, nhöõng moái tình nhö vaäy Tröôùc chöa neân, sau cuõng vaän vaøo ngöôøi Coù ai ngôø, chung löùa, chaúng chung ñoâi May tuùi ba gang ñöïng ñaày nöôùc maét Toâi leân phoá vaø em ñi chaïy giaëc Ngöôøi moät phöông, chaû bieát ñeán bao giôø Chuyeän thaät buoàn, vaøo buoåi sôùm tinh mô Em guïc cheát, khi môùi vöøa xong leã

197

CHUYEÄN HOA XOAN MUØA THÖÔNG KHOÙ

198 HIEÄP THOÂNG

Vieân ñaïn baén vaøo traùi tim, meï keå Em coøn keâu teân cöïc troïng Gieâsu Nghe ñoàn raèng ôû caùnh coång doøng tu Coù coâ beù naèm mô mình hoùa böôùm Toâi thaûng thoát, ñöôïc tin em quaù muoän Thôøi buoåi binh ñao, ñöôøng ñaát ñi veà Cöù caàm baèng, mình ñoâi ngaû, ñoâi queâ Ai cuõng qua caàu sinh ly töû bieät Maø kyû nieäm thì theo ta ñeán cheát Gaàn hay xa, duø moät thoaùng khoâng teân Em vaãn laø con böôùm traéng ñeâm ñeâm Nôi kyù öùc cuûa thieân ñöôøng ñaõ maát Toâi haèng nhôù, luùc em leân daâng haït Sao lôøi kinh nhö maät roùt vaøo hoàn Giaù maø mình thöôøng gaàn gaën nhau hôn Ñaâu coù chuyeän Hoa Xoan Muøa Thöông Khoù

QUAØ TAËNG Leâ Minh Taâm

- N eø, anh ôi, ñaây xuoáng chôï Lôùn bi nhieâu vaäy? - Daï, Chôï Lôùn, maø choã naøo chò?

- Ngay cöûa chôï Bình Taây cho tui xuoáng. - Daï, cho em möôøi hai ñoàng. - Taùm ñoàng... Thoâi, möôøi ñoàng. - Daï thoâi, môøi chò leân. Vöøa noùi, Töôøng vöøa haï caøng xe xuoáng saùt ñaát. Ngöôøi phuï

nöõ ñaåy ñaø böôùc voäi leân xe, tay phaûi caàm chaët gioû haøng to töôùng. “May cho mình laø trong gioû khoâng coù haøng, baø naøy ñi Chôï Lôùn laáy haøng ñaây”. Töôøng vöøa röôùn ngöôøi coá söùc ñaïp laáy trôùn, vöøa suy ñoaùn moâng lung. Maët trôøi ñaõ ñöùng boùng. Ban naõy, Töôøng ñaåy xe gheù voâ tieäm côm bình daân caëp beân hoâng chôï Baø Chieåu, ñònh keâu moät dóa côm ñaäu huõ kho... naøo ngôø baø khaùch naøy ñeán goïi Töôøng chaïy tieáp. Anh cuùi raïp ngöôøi xuoáng, laáy heát söùc xuoáng hai baøn chaân, coá ñaïp thaät nhanh ñeán chôï Bình Taây ñeå coøn aên côm, anh caûm thaáy ñoùi coàn caøo. ÔÛ döôùi ñoù

200 HIEÄP THOÂNG

coù nhieàu quaùn côm bình daân, ngon maø reû... - Gheù voâ, gheù voâ... Ñang ñaïp ngon trôùn, anh giaät mình, vôùi tay ra phía sau

löng keùo maïnh caây thaéng. Chieác xe xích loâ giaø nua leát baùnh treân maët loä goà gheà.

- Sao chò?... - Sao anh khoâng keùo mui xe leân duøm tui, naéng quaù neø! Töôøng voäi nhaûy xuoáng, baät mui leân. Xong, anh voäi nhaûy

thoùt leân yeân xe, maûi mieát ñaïp, coá lôø ñi, khoâng nghe thaáy lôøi than van cuûa baø khaùch veà caùi mui xe raùch taû tôi. Maø naéng thaät. Maáy ngaøy giaùp teát, maët trôøi röïc löûa. Saøi Goøn noùng böùc laï. Môùi caùch ñaây möôi laêm ngaøy, oâng trôøi coøn möa taàm möa taõ... Caùi noùn laù treân ñaàu anh coøn tôi taû hôn caùi mui xe nhieàu! Tieàn ñaâu maø thay taám mui môùi. Khoâng phaûi vì xe möôùn maø anh khoâng thay mui. Xe ñeïp, khaùch ñoâng. Bieát vaäy, nhöng caùi khoù boù caùi khoân. Hai ñöùa con anh coøn quaù nhoû, vôï ñang mang baàu. Ngheà chaïy xe naøy böõa naéng böõa möa. Tieàn thueâ nhaø thì phaûi soøng phaúng baát keå thaùng möa hay thaùng naéng. Gaëp ngaøy ñaét khaùch, anh lieàn mua chuùt thòt veà ñeå caûi thieän böõa aên cho hai ñöùa nhoùc ñang tuoåi haùu aên, vaø coøn boài döôõng cho ñöùa nhoû trong buïng meï noù nöõa. Teát tôùi, naéng gaét, maø anh cuõng khoâng kieám ñaâu ra möôi ñoàng ñeå thay taám mui vaø sôn môùi chieác xích loâ ñaõ luoáng tuoåi naøy.

Nghó tôùi ñaây, thì xe cuõng vöøa trôø tôùi coång chôï Bình Taây. Baø khaùch beùo phì naëng neà böôùc xuoáng khoûi xe. Nheï nhaøng. Anh taø taø ñaïp xe tìm choã aên côm. Baát ngôø moät baø khaùch khaùc hai tay xaùch hai gioû ñaày, böôùc leân xe vaø baûo anh chaïy veà caûng

201

4, quaän 4. Khoâng kòp goïi côm, anh laïi tieáp tuïc ñaïp xe. Anh ñi ngang qua nhieàu chôï nhoû, chôï lôùn. Ñaõ quaù tröa, maø chôï naøo cuõng coøn taáp naäp. Töôøng cuõng ñöôïc ñoâng khaùch. Teát coù khaùc. Queân ñi caùi ñoùi coàn caøo, anh coá söùc ñaïp, coá söùc ñaïp...

- Hoâm nay nhòn côm moät böõa cuõng khoâng sao, vì teát moät naêm môùi ñeán coù moät laàn. Thôøi cô kieám tieàn ñaây maø! - anh thaàm nghó vaäy.

Ngaøy hoâm qua thaáy nhaø haøng xoùm mua saém teát, vôï anh thinh laëng khoâng noùi gì. Saùng nay, khi anh chuaån bò ñaåy xe ra thì vôï anh noùi.

- “Xin Chuùa cho anh chaïy xe ñaét khaùch, ñeå mai em ñi chôï teát mua thòt, mua möùt cho maáy con”.

Ñöùa con trai cuõng thoû theû vôùi anh: - “Hoài toái, con vôùi meï coù caàu xin Chuùa cho ba chaïy xe coù

tieàn nhieàu... Ba nhôù mua thòt heo vôùi hai traùi döa haáu nhe...”. Hoâm nay laø 28 teát roài, maø nhaø anh chöa saém söûa gì caû.

Ngöôøi ta laøm cô quan coøn coù tieàn thöôûng teát, vôï coù tieàn ruûng rænh saém teát. Coøn ngheà lang thang naøy, ngaøy tö cuõng nhö ngaøy teát. Tröø phi coù truùng soá! Ngoài choùt voùt treân cao, anh vöøa coá ñaïp cho nhanh, vöøa lieác maét xuoáng, nhìn maõi hai gioû xaùch ñaày aáp haøng teát cuûa baø khaùch giaøu tieàn ñang ngoài beân döôùi: naøo thòt, naøo gioø chaû, naøo baùnh möùt... buoàn, tuûi cho thaân phaän nhaäp cö cuûa gia ñình anh.

Ñôøi anh ñaõ moät thôøi vi vuùt treân cao. Suoát moät naêm qua, coù raát nhieàu vò khaùch ñaõ ngoài baûnh choïe treân chieác xe xích loâ ñaïp caø taøng naøy, nhöõng khoâng ai hieåu ñöôïc quaù khöù cuûa anh. Moät quaù khöù khoâng ñeán noãi teä! Töôøng laø moät só quan cuûa cheá

QUAØ TAËNG

202 HIEÄP THOÂNG

ñoä cuõ. Ñaõ moät thôøi vi vu treân cao. Vôï anh laø moät coâ giaùo chaùnh ngaïch haún hoi. Anh ñaõ töøng ñöôïc caáp moät chieác xe Jeep vaø moät taøi xeá rieâng. Ngoaøi vieäc theo anh trong coâng vuï, haøng tuaàn anh taøi xeá trung só coøn ñöa vôï anh ñi chôï mua saém nöõa.

Sau khi hoïc taäp caûi taïo veà, anh ñaõ ñeán nhieàu cô quan xin vieäc. Khi lieác qua lyù lòch cuûa anh, hoï laïnh luøng töø choái duø vaãn bieát chaát xaùm anh coù thöøa... Anh ñaønh chaïy xe ñaïp oâm ñeå nuoâi gia ñình. Soáng vôùi ñoàng löông coøm cuûa coâ giaùo khoâng ñöôïc pheùp daïy keøm tö gia, gia ñình anh thieáu thoán moïi thöù. Theá maø suoát möôøi naêm anh ñi hoïc taäp caûi taïo, vôï anh ñaõ laøm troøn boån phaän meï vaø laøm troøn caû boån phaän ngöôøi cha thay cho anh, ñeå nuoâi daïy hai con moïn, luùc ñoù moät ñöùa chöa ñöôïc ba tuoåi coøn ñöùa kia môùi ba thaùng tuoåi. Vôï anh buoàn baõ keå laïi, trong thôøi buoåi “cuûi queá gaïo chaâu” aáy, caû ba meï con aên haït bo bo thay côm gaïo laø chuyeän thöôøng ngaøy. Anh maõi ghi nhôù coâng ôn aáy cuûa vôï mình. Ngaøy ñoaøn tuï, anh nhìn hai ñöùa con gaày guoäc, maø quaën thaét ruoät. Ñöùa nhoû möôøi tuoåi phaûi gaàn möôøi ngaøy sau môùi goïi Töôøng, moät ngöôøi môùi laï, baèng tieáng “ba” nho nhoû...

Soáng ôû tænh leû aáy quaû thaät laø khoù khaên! Anh muoán leân thaønh phoá naøy vôùi moät hy voïng khaám khaù hôn, vaø cuõng vì muoán queân ñi moät quaù khöù thuôû naøo... Vôï anh thì thinh laëng, nhöng anh hieåu naøng cuõng xoùt xa khi thaáy anh laøm ngheà xe ñaïp oâm. OÂng só quan ngaøy tröôùc luoân coù taøi xeá ñöa ñoùn, leân xe xuoáng ngöïa, ngaøy nay phaûi ñoùn khaùch töø beán phaø tænh leû ñi khaép hang cuøng ngoõ heûm cuûa caùi thò xaõ raát ñoãi bình laëng vaø an phaän naøy...

203

QUAØ TAËNG

204 HIEÄP THOÂNG

Roài trong moät ngaøy heø ñoû maøu phöôïng vó, vôï anh vaø anh ñaõ aâm thaàm giaõ töø thò xaõ buoàn vaø bình laëng, ñaõ chöùng kieán bieát bao kæ nieäm ñeïp cuûa thôøi “thanh mai, truùc maõ” vaø nhöõng kyû nieäm vaøng son aáy... Rieâng naøng thì khoâng daùm giaõ töø ñaùm hoïc troø coi coâ nhö meï ñeå khaên goùi leân thaønh phoá naøy. Khi gia ñình anh aâm thaàm böôùc chaân leân chieác phaø baäp beành quen thuoäc, coù leõ chæ coù tieáng nhaïc ve saàu nheï nhaøng ñöa tieãn, tieáp ñoù laø tieáng coøi phaø laïnh luøng doäi xuoáng maët soâng, baät leân khoâng trung, ruù leân inh oûi baùo hieäu giôø rôøi beán xöa, laøm uø caû tai vaø nhoùi caû tim cuûa nhöõng keû treân ñöôøng tha phöông caàu thöïc...

- Cho xuoáng, cho xuoáng ñi. Gioïng noùi the theù cuûa baø khaùch keùo anh veà vôùi thöïc taïi,

giaõ töø khoûi dó vaõng soáng ñoäng aáy. Baø khaùch ñaõ traû tieàn, ñaõ böôùc vaøo nhaø sang troïng, ñaõ ñoùng cöûa laïi. Nhöng anh vaãn coøn maõi ñöùng taàn ngaàn, ngoù sang beân kia ñöôøng. Ñoù laø loái vaøo moät ngoâi chôï gì ñoù maø anh khoâng bieát teân. Moät ngoâi chôï khaù saàm uaát ñaáy chöù. Anh chæ caûm nhaän vaäy thoâi, ngoaøi ra anh khoâng coù moät caûm thöùc gì roõ neùt. Coù leõ nhöõng hoaøi töôûng vi vu treân cao chöa thaû hoàn anh xuoáng thöïc taïi maën ñaéng moà hoâi cuûa anh hieän giôø.

Sau tieáng huù ga cuûa xe gaén maùy ñôøi môùi voït nhanh ngang taàm maét anh, boãng anh thaáy moät vaät gì to, naëng rôi bòch xuoáng loøng ñöôøng... Anh coá nhöôùng maét nhìn kyõ. Nhöng caùi naéng gay gaét cuûa ñaát Saøi thaønh, caùi ñoùi aâm æ gaëm nhaám aâm thaàm nhöng cuõng gay gaét khoâng keùm laøm maét anh môø ñi. Sau moät luùc ñònh thaàn nhìn kyõ, anh ñaõ thaáy roõ moät maûng thòt ñang naèm vöøa hôù heânh vöøa goïn gheõ trong moät taám laù chuoái to treân

205

maët ñöôøng nhöïa caùch choã anh ñöùng khoaûng hai meùt. - Ai laøm rôùt vaäy ! Anh vöøa töï hoûi vöøa raûo maét nhìn quanh xem coù ai ñeán

nhaët leân khoâng. Nhöng naêm phuùt, roài möôøi phuùt troâi qua, khoâng ai ñeán nhaët. Chæ thaáy nhieàu xe coä ngöôïc xuoâi qua laïi. Thaäm chí khoâng ai ñeán gaàn khoái thòt ngon laønh ñoù. Khoâng ai ñeå yù tôùi noù, roõ raøng khoâng ai nhìn thaáy noù, ngoaïi tröø anh? “Toâi coù theå löôïm leân vaø mang veà cho gia ñình khoâng? Moät phaàn thòt ngon ngoaøi taàm tay cuûa toâi hieän giôø? Toâi coù bò toäi tham cuûa ngöôøi khoâng? Cuûa voâ chuû maø! Coù chuû chöù! Nhöng chuû laøm rôùt, khoâng hay bieát vaø boû ñi roài! Nhöng coù theå chuû seõ quay trôû laïi. Bao laâu nöõa? Khi chuû quay laïi thì cuïc thòt ñaõ bò nhieàu xe taûi caùn naùt huûy hoaïi roài?”.

Sau moät hoài ñaáu tranh tö töôûng vôùi chính mình, anh töø töø böôùc ra ñöôøng ñeå nhaët cuïc thòt aáy...

- Trôøi! Trôøi! Trôøi ôi! ... keùt... keùt... keùt... Anh giaät naåy mình. Cheát, chuû nhaân ñaõ ñeán, anh nghó

vaäy. Moät chieác xe con röôùn saùt beân anh, vöøa döøng rít baùnh, caùch anh nöûa gang tay, taøi xeá treû, thoø ñaàu ra khoûi xe, la lôùn:

- Coù ñaùnh rôi thì cuõng töø töø maø nhaët chöù, boá aï! - Suyùt nöõa toi maïng oâng xích loâ roài ñoù... Nhieàu tieáng xì xaøo töø beân kia ñöôøng voïng sang, nhöng

anh khoâng muoán nghe theâm. Thong thaû anh treo cuïc thòt beân hoâng xích loâ, roài voäi vaøng ñaïp xe thaät nhanh ra khoûi coång chôï gì, gì ñoù... giaáu ñi veû vui möøng. Khoâng phaûi vui vì mình vöøa thoaùt cheát, nhöng anh vui vì chuû nhaân ñaõ khoâng trôû laïi tìm cuïc thòt maø anh nghó noù laø nieàm vui lôùn cho gia ñình anh.

QUAØ TAËNG

206 HIEÄP THOÂNG

Thaät vaäy, queân maát côn ñoùi gaét goûng, anh ñaïp thaúng moät maïch veà nhaø sôùm. Caùc con anh möøng rôõ:

- Ba mua thòt, ba mua thòt nhieàu quaù meï ôi! Nhìn caùc con xum xoe, sôø moù cuïc thòt ñuøi naëng hôn hai

kilo, moät chaân gioø, hai mieáng thòt ba roïi cuõng khoaûng hai kí, coøn coù theâm xöông söôøn vaø xöông oáng cuoän troøn trong nhöõng taám laù chuoái laám lem caùt ñaát, anh coá giaáu doøng nöôùc maét troâi daøi treân maù xaïm ñen naéng buïi. Chæ coù vôï anh bieát roõ nguoàn goác cuïc thòt aáy. Anh khoùc vì nieàm vui voâ tö, tíu tít cuûa caùc con, hay vì caâu noùi cuûa vôï anh:

- Chuùa ban ôn cho nhaø mình ñoù! Töø laâu roài, anh laø moät keû khoâ ñaïo. Cuûa rôi rôùt naøy coù theå

laø cuûa dö thuoäc veà moät gia ñình giaøu coù naøo ñoù, ngaãu nhieân, voâ tình laøm rôi, ñaõ ñi khaù xa, ñaõ khoâng trôû laïi tìm, theá thoâi. Ñoù laø nguoàn goác cuûa môù thòt rôi. Ñoái vôùi anh, ñoù laø moät söï tieát kieäm hôïp lyù, söûa sai moät söï phí phaïm cuûa trôøi do voâ tình hay coá yù cuûa ngöôøi thöøa thaõi. “Chuùa ban ôn cho mình!” ñoù chæ laø quan nieäm cuûa vôï anh thoâi!

Trong chieán tranh, caän keà vôùi cheát vaø chöùng kieán nhieàu caùi cheát ñau thöông cuûa bieát bao ñoàng ñoäi quanh mình, anh quyù cuoäc soáng hôn ai heát. Nhöng anh khoâng quyù cuoäc soáng baèng caùch soáng toát, soáng ñuùng nghóa soáng nhö ba maù anh vaãn khuyeân nhuû anh, nhö vôï anh vaãn nguyeän caàu cho anh. Anh laïi soáng voäi, taän höôûng moïi laïc thuù treân ñôøi nhö sôï raèng “...cheát xuoáng aâm phuû bieát coù hay khoâng!”. Anh soáng khoâng coù ngaøy mai. Nhöõng ngaøy pheùp ngaén nguûi, sau haøng thaùng haønh quaân mieät maøi gian khoå thöôøng bò anh baùn reû nôi caùc quaùn bar traøn

207

ngaäp röôïu maïnh cay ñaéng vaø khoùi thuoác traéng cay xeø khaùc haún muøi thôm quen thuoäc cuûa thuoác suùng thöôøng ngaøy... Sau möôøi naêm hoïc taäp trôû veà, anh khoâ caû loøng nhaân aùi.

*** - Sao ngoaïi khoùc vaäy? Tieáng noùi baäp beï cuûa ñöùa chaùu ngoaïi laøm anh trôû veà vôùi

thöïc taïi. Nhöõng kyù öùc töø hai möôi naêm qua nhö doøng soâng cöù maõi tuoân traøo. Naêm xöa anh giaáu kín ñöôïc nieàm caûm xuùc traøo daâng, con gaùi anh khoâng thaáy ba noù khoùc trong ngaøy 28 teát aáy, nhöng nay thì anh khoâng giaáu ñöôïc ñöùa chaùu ngoaïi naøy. Hieän nay anh ñang soáng taïi xöù Hoa Kyø sung tuùc. Anh khoù maø queân ñöôïc kyû nieäm nhieãu ñaày nöôùc maét aáy.

Anh chôït nghó ñeán Thaùnh Giuse, gia tröôûng cuûa Thaùnh gia ngaøy xöa. Coù leõ ngaøi cuõng khoâng khoûi xuùc ñoäng khi nhìn thaáy Chuùa Gieâsu möøng rôõ maân meâ moùn quaø nhoû maø ngaøi ñaõ mang veà cho Chuùa sau moät chuyeán giao haøng cho khaùch. Khoù maø ñaùnh giaù taàm côõ cao thaáp giöõa tình thöông cuûa ngöôøi cha vaø tình yeâu cuûa meï. Chæ coù khaùc nhau ôû hình thöùc beân ngoaøi nhö xöa nay ngöôøi ta vaãn ví von: “Coâng cha nhö nuùi Thaùi, nghóa meï nhö nöôùc nguoàn”. Tình Cha cuõng daït daøo nhö tình meï nhöng luoân aån taøng kín ñaùo, aâm thaàm yeâu thöông vaø phuïc vuï vôï con maø ít khi naøo boäc loä tình caûm nhaát laø baèng lôøi noùi. Do ñoù khoâng laï gì trong suoát Kinh Thaùnh Taân Öôùc, caùc Thaùnh söû khoâng ghi ñöôïc moät lôøi naøo cuûa Cha Thaùnh Giuse.

Ngaøy xöa cha cuûa anh cuõng khaù nghieâm khaéc vôùi anh, anh khoâng khoûi baát maõn, daàu meï anh ñaõ coá gaéng noùi toát cho oâng. Cho ñeán khi anh hieåu ñöôïc theá naøo laø tình cha, thì ngöôøi

QUAØ TAËNG

208 HIEÄP THOÂNG

cha ñaùng kính, ñaùng yeâu cuûa anh ñaõ veà beân kia theá giôùi ngaøn thu. Nhieàu laàn ngoài moät mình laéng ñoïng taâm tö treân taàng thöôïng naøy, anh theøm ñöôïc nghe laïi gioïng noùi daïy doã nghieâm nghò cuûa oâng, nhöng khoâng bao giôø coù theå. Khoâng theå... maõi cho ñeán ngaøn thu...

Ngaøy nay, anh cuõng ñaõ nghieäm ñöôïc tình Cha treân trôøi khi anh ñöôïc ñònh cö sang Myõ caùch thaät deã daøng vaø thaät nhanh choùng ngoaøi söùc töôûng töôïng cuûa anh vaø baïn beø. Luùc ñoù, vì chaùn caûnh nhaân tình theá thaùi, anh ñaõ xeáp xoù dieän H.O cuûa anh. Anh ñaõ boû ñòa chæ goác, nhaäp cö taän Saøi Goøn. Anh muoán xoùa boû quaù khöù, nhìn veà töông lai. Nhöng töông lai khoâng nhìn ñeán gia ñình anh, nôi queâ höông cuûa anh. Khi leân thaønh phoá xin vieäc, moïi cô quan, xí nghieäp ñeàu khoâng môû cöûa cho anh vì moät lyù do giaûn dò laø anh khoâng coù hoä khaåu thöôøng truù! Töông lai cuûa gia ñình anh laø gì?!!! Vôï anh ñaõ caûm nhaän ñöôïc ñieàu ñoù. Naøng ñaõ khoâng cam phaän. Naøng khoâng ñaønh loøng nhìn caûnh anh saùng saùng haêng haùi ñaïp xích loâ ñi, chieàu chieàu ueå oaûi ñaåy xích loâ veà... vaø luõ con gaày yeáu voâ tö vui ñuøa quanh anh...

Naøng ñaõ aâm thaàm caàu nguyeän thaät nhieàu vaø daâng caû töông lai cuûa gia ñình trong tay Chuùa - vaø Chuùa ñaõ nhaäm lôøi. Giôø ñaây, anh môùi coù dòp caûm nhaän vaø nhìn ra ñieàu aáy. Chuùa luoân ñoàng daønh vôùi anh vaø gia ñình anh trong cuoäc soáng „

CHÖÙNG NHAÂN ÑÖÙC TIN

NGÖÔØI LAØM GIÔØ THÖÙ 11

Anna Kim

(Vieát theo nhöõng trang lòch söû cuûa Thaùnh Töû Ñaïo Steâphanoâ Nguyeãn Vaên Vinh)

C on ñöôøng ngoaèn ngoeøo daãn vaøo xoùm nguï cö ñaõ yeân aéng töø bao giôø, boùng Vinh thaáp thoaùng ñaàu xoùm, tieáng ñaùm treû con reo leân: - Anh Vinh! Anh Vinh veà tuïi bay ôi!

Theá laø ñöùa naøy tieáp ñöùa kia, chuùng chaïy theo Vinh nhö theo meï ñi chôï chieàu veà.

- Anh Vinh ñi ñaâu veà toái theá! - Hoâm nay anh Vinh keå tieáp chuyeän Thaùnh Gioùng nheù! - Ñöôïc roài, ñöôïc roài. Taát caû veà aên côm ñi ñaõ.

210 HIEÄP THOÂNG

Caên nhaø luoân ñeå ngoû cuûa Vinh bao giôø cuõng roän tieáng treû con moãi khi anh coù maët ôû nhaø. Noùi cho baèng ngöôøi baèng ta chöù thaät ra ñoù laø caên choøi tranh vaùch ñaát xieâu veïo troáng tröôùc troáng sau naèm taän rìa laøng. Ñöùng ôû cöûa nhìn vaøo coù theå thaáy ngay chieác giöôøng oïp eïp laøm baèng pheân tre moûng manh, vaøi ba caùi aùo treo hôù heânh beân vaùch, caùi noài nhoû quay maët vaøo trong ñeå loä moät maøu ñen huyeàn gaàn ñaùm baùt ñóa ngoån ngang, goùc nhaø laø moät caùi cuoác döïng hôø... ÔÛ moät mình, Vinh chaúng buoàn söûa soaïn nhaø cöûa. Phaän moà coâi laïi laø daân nguï cö, hai ñieàu hôïp laïi taëng cho Vinh moät con soá khoâng troøn to laøm haønh trang vaøo ñôøi: khoâng ñaát ñai, khoâng cuûa caûi, khoâng ngheà nghieäp, khoâng quyeàn lôïi. ÔÛ vaøo caùi tuoåi 25, 26 nhö Vinh, haàu heát ñaõ yeân beà gia thaát, nhieàu ngöôøi coù yù ñònh mai moái nhöng thaân nuoâi chöa xong daùm ñaâu ñeøo boøng, Vinh ñaønh chaáp nhaän moät caùi khoâng nöõa: khoâng maùi aám.

Chöa vaø xong löng côm, tieáng treû con ñaõ roän ngoaøi saân, Vinh böôùc ra hai tay giaáu phía sau. Ñaùm treû thích thuù cöôøi híp caû maét voã tay ñoáp ñoáp vì bieát chaéc coù quaø gì ñaây. Moät caùi baùnh ña cho caû ñaùm treû khoaûng chuïc ñöùa. Vinh laø vaäy! Ngheøo cuûa caûi khoâng ngheøo nghóa tình, heïp nhaø heïp cöûa khoâng heïp loøng. Chaúng coù gì, chæ coù taám loøng, nhöng laém khi nghóa tình ñoù, taám loøng ñoù laïi bò nhöõng ngoïn gioù phuõ phaøng cuoán ñi. Nhôù nhöõng thaùng ngaøy ñaàu tieân töø laøng Boà Trang tænh Thaùi Bình ñeán aên ñaäu ôû nhôø laøng Keû Moát naøy, Vinh bò ngöôøi laøng khinh mieät coi nhö moät keû voâ tích söï chaúng ra gì. Laâu laâu coù ngöôøi chuû toát buïng cho naém xoâi, cuû khoai hay vieân keïo laïc, anh mang veà goïi ñaùm treû qua chia nhöng ñaønh ngaäm nguøi nhaän

211

nhöõng caùi laéc ñaàu theøm muoán cuûa chuùng... Loït thoûm trong nhöõng luõy tre laøng kieân coá, daân nguï cö vaãn thöôøng bò ñoái xöû nhö vaäy, chaúng phaûi vì hoï laøm gì sai traùi cho baèng caùc laøng ñeàu muoán söï oån ñònh.

“Ngaøy xöûa ngaøy xöa coù moät phuï nöõ ôû vôùi choàng raát laâu maø khoâng coù con, moät hoâm, baø ñi ra ruoäng trong luùc khaùt nöôùc, thaáy moät veát chaân ngöôøi to moät caùch laï thöôøng,...”. Döôùi aùnh traêng vaèng vaëc, gioïng keå chuyeän luùc traàm luùc boång luùc du döông luùc laïi nhö thoâi thuùc maø anh chaøng ít chöõ ñaõ hoïc ñöôïc nôi caùc Keû Giaûng khi nghe hoï keå saám truyeàn, laøm ñaùm treû chaêm chuù nhö nuoát töøng lôøi. Ñöùa naøo cuõng tranh ñöôïc ngoài gaàn anh Vinh nhaát, ñöùa saø vaøo loøng, ñöùa ngoài leân ñuøi, coù ñöùa coøn naèm goïn trong loøng Vinh.

- Anh Vinh! - Gì theá? - Caùi thaèng naøy coù im khoâng, ñeå anh Vinh keå tieáp naøo? Tieáng Vinh nheï nhaøng aân caàn: - Em noùi gì? - Taïi sao em beù ba tuoåi khoâng bieát cöôøi noùi töï nhieân laïi

ñöùng daäy ñöôïc? Em beù khoâng sôï giaëc AÂn haû? - AØ theá naøy... theá naøy... Vinh töï nhieân thaáy ñaàu oùc mình saùng suoát laï. “Em beù laø

ngöôøi trôøi, em beù thöông daân... neân khoâng chòu noåi...” Baây giôø thì Vinh ñaâm hieåu roõ hôn maàu nhieäm Ngoâi Thöù

Hai xuoáng theá laøm ngöôøi maø caùc Keû Giaûng laâu nay coá giaûi thích cho anh. Anh mæm cöôøi thaàm caùm ôn ñaùm treû.

*****


212 HIEÄP THOÂNG

213

Tin chaøng trai xoùm nguï cö hieàn laønh bò xöû giaûo vôùi baûn aùn “theo Giatoâ taû ñaïo”, ngöôøi laøng Keû Moát khoâng khoûi ngaïc nhieân. Vaäy ra nhöõng gì anh noùi hoâm bò baét laø chín chaén chöù khoâng phaûi do nheï daï caû tin.

Hoâm aáy, vaøo nhöõng ngaøy cuoái thaùng 6 naêm 1838, trôøi chöa saùng roõ, ngöôøi ta ñaõ nghe tieáng moõ ñaùnh lieân hoài roài ngöng vaø ñeäm lieàn theâm moät tieáng, ñoù laø tieáng baùo hieäu coù vieäc khaån caáp, gioïng rao lanh laûnh cuûa moõ laøng:

“Chieàng laøng chieàng chaï thöôïng haï taây ñoâng ngoõ heûm phoá ñoâng ra ñình maø nghe thoâng baùo...” Tieáng la loái, tieáng ôi ôùi goïi nhau, tieáng böôùc chaân chaïy

voäi. Caûnh saân ñình hoâm aáy chaúng coù gì phaán khôûi. Laïi moät cuoäc truy luøng nhöõng “Giatoâ taû ñaïo”, nhöng nghe ñaâu, ngöôøi maø quan thaät söï muoán tìm laø moät ñaïo tröôûng coù teân Nguyeãn Vaên Töï ñang aån troán ôû laøng Keû Moát. Saân ñình coù ñeán 40- 50 quaân lính ñöùng loá nhoá xung quanh, giöõa saân laø moät vò quan tuoåi trung nieân, göông maët khoâng chuùt bieåu caûm. OÂng lôùn tieáng: “Ngöôøi laøng Keû Moát nghe ñaây. Taát caû ai theo ñaïo Giatoâ ñeàu phaûi cheát, ñoù laø leänh cuûa trieàu ñình. Ai muoán soáng thì böôùc qua vaät naøy”. Vöøa noùi, quan vöøa chæ xuoáng caây Thaäp Töï naèm caïnh chaân oâng. Thaät ra, ôû ñaây caûnh baét bôù nhö theá naøy khoâng nhieàu, chæ môùi ñaây thoâi quan quaân coøn laøm ngô ñeå caùc ñaïo tröôûng daâng leã, giaûng ñaïo. Nhöng khi tuaàn phuû Höng Yeân bò caùch chöùc vaø toång ñoác Nam Ñònh-Trònh Quanh Khanh bò trieäu hoài veà kinh, vaø bò quôû traùch naëng lôøi neân môùi coù kieåu


214 HIEÄP THOÂNG

“thanh loïc” naøy. AÙnh naéng ñaõ chieáu vaøo giöõa saân ñình maø haøng ngöôøi noái

tieáp nhau böôùc qua Thaäp Giaù vaãn coøn. Ai cuõng muoán laøm cho xong caùi vieäc maø theo hoï, chaúng aên thua dính líu gì ñeán nhöõng vieäc ñang boû dôû ôû nhaø, ôû ñoàng. Thình lình, caùi haøng ngöôøi ñang ñeàu ñeàu di chuyeån kia boãng khöïng laïi. Tieáng moät thanh nieân nghe roõ raøng raønh maïch:

- “Toâi thaø cheát chôù khoâng bao giôø chòu ñaïp leân Thaùnh Giaù, vì toâi bieát ñaïo Ñöùc Chuùa Trôøi laø ñaïo thaät”.

Traêm caëp maét ñoå doàn vaøo chaøng thanh nieân daïi moàm daïi mieäng ñoù nhö muoán doø hoûi coù phaûi thaät anh ñaõ noùi nhö theá khoâng. Ngöôøi laøng naøy ai chaúng bieát cha meï anh voán khoâng theo ñaïo Giatoâ, anh ta cuõng vaäy. Laâu nay, duø thaáy anh ta coù nhöõng bieåu hieän laï, thöôøng ñi veà toái, ngaøy Chuû Nhaät ai keâu ñi laøm thöôøng kheùo leùo töø choái, laïi coøn maøy moø taäp ñoïc cuoán saùch gì ñoù laï laém... nhöng Vinh theo ñaïo Giatoâ thì chaúng ai nghó tôùi. Moät phuï nöõ luoáng tuoåi göông maët phuùc haäu ñeán noùi nhoû vaøo tai Vinh:

- Roõ khoå! Taïi sao anh laïi noùi theá! Anh coù bieát noùi vaäy laø tuø moït goâng khoâng? Maø anh coù phaûi laø ngöôøi theo ñaïo Giatoâ cho cam?

Vinh laúng laëng khoâng noùi gì, chæ ñau ñaùu nhìn veà phía caên choøi nhoû beù cuûa mình, nôi ngaøy ngaøy coù nhöõng ñöùa treû thöôøng tuï taäp chôi ñuû troø, tíu tít ñuû chuyeän. Anh hieåu vaø yù thöùc nhöõng gì mình noùi nhöng giaûi thích thì khoâng theå. Theá laø ngöôøi thöù baûy bò ñoùng goâng.

Khi quaân lính aùp giaûi cha Töï, oâng Truøm Caûnh, thaày Uyù,

215

thaày Maäu, anh Môùi, anh Ñeä vaø anh Vinh ñi, ñaùm treû con sôï xanh maët, ñöùa nuùp sau löng meï, ñöùa naém chaët tay cha. AÁy vaäy, vaãn coù ñöùa chaïy theo ñaùm ngöôøi bò baét ra ñeán coång laøng bò meï baét ñöôïc:

- Moà toå cha maøy, coù veà nhaø ngay khoâng! - Meï, taïi sao ngöôøi ta baét anh Vinh haû meï? Khi naøo anh

Vinh ñöôïc veà???

*****

Ngöôøi döï toøng ñoù ñaõ khoâng bao giôø trôû veà vôùi caên choøi tranh nhoû beù ñôn chieác cuûa mình. Coå mang goâng chaân vöôùng xieàng anh ñi gaëp Ñaáng ñaõ môû ra cho anh khung trôøi meânh moâng baát taän. Teân anh - moät taân toøng, ngöôøi laøm giôø thöù 11 - ñôøi ñôøi vaãn ñöôïc con chaùu Laïc Hoàng nhaéc ñeán.

... Anh bò giaûi ñeán traïi giam ôû Baéc Ninh cuøng 6 chöùng nhaân ñöùc tin bò baét truøng ngaøy. Moät thaùng trôøi bò khaûo tra, bò duï doã, caû 7 vò ñeàu nhaát quyeát soáng cheát vì ñaïo. Quan tænh Baéc Ninh ñeä aùn vaøo trieàu xin xöû giaûo cha Töï vaø oâng Truøm caûnh, coøn naêm vò kia quan cho laø nheï daï tin theo, neân xin ñaùnh moãi ngöôøi 100 roi roài phaùt löu vaøo Bình Ñònh, nhöng vua Minh Maïng quyeát ñònh xöû cheùm hai vò treân ngay töùc khaéc, coøn taát caû seõ bò xöû giaûo sau moät naêm neáu khoâng thay ñoåi yù kieán...

Giöõa caûnh toái taêm hun huùt cuûa tuø nguïc, anh Vinh xin ñöôïc trôû neân moân ñeä Ñaáng ñang bò baùch haïi laáy teân thaùnh laø Teâphanoâ. Anh cuõng ñaõ cuøng thaày Maäu, thaày Uyù, anh Môùi, anh Ñeä long troïng ñoïc lôøi khaán höùa soáng theo linh ñaïo Doøng Ba


216 HIEÄP THOÂNG

Ñaminh. Theo tinh thaàn cha thaùnh Ñaminh, duø ít lôøi, anh cuõng coá gaéng baét chöôùc caùc hoäi vieân kia gaëp gôõ caùc baïn tuø, giôùi thieäu vôùi hoï veà Thieân Chuùa, caét nghóa giaùo lyù, roài daãn hoï ñeán thaày Maäu laõnh nhaän bí tích röûa toäi. Hôn moät naêm, 5 töû toäi chôø ngaøy xöû aùn ñaõ cöùu ñöôïc 44 ngöôøi thoaùt khoûi moùng vuoát thaàn cheát. Ñoøn voït, goâng cuøm, xieàng xích vaãn coøn ñoù, nhöng nôi ñaây tình yeâu ñaõ ngöï trò, lôøi chuùc tuïng thay choã cho nhöõng lôøi tuïc tóu vaø nhöõng tieáng chöûi ruûa, caûnh ma cuõ baét naït ma môùi ñaõ ñöôïc laáp ñaày baèng söï seû chia, caûm thoâng.

Moät naêm troâi qua, quan cho ñieäu taát caû ra toøa vôùi Thaùnh Giaù moät beân, beân kia laø duïng cuï tra taán. Quan hoûi: “Caùc anh bò giam caàm ñaõ laâu ngaøy, chòu khoå cuõng ñaõ nhieàu, vaäy boû ñaïo ñi, ta tha veà vôùi vôï con”. Thaày Maäu ñaïi dieän anh em traû lôøi: “Chuùng toâi ñaõ quyeát taâm trung thaønh vôùi Chuùa, neân quan ra leänh cheùm ñaàu hay gieát caùch naøo khaùc, chuùng toâi ñeàu saün saøng”.

Roài caû naêm vò quyø xuoáng baùi laïy Thaùnh Giaù vaø caàu nguyeän: “Laïy Chuùa! Xin cöùu chuùng con, con xin phoù thaùc hoàn con trong tay Chuùa”. Laàn khaùc quan baûo: “Chæ caàn ñi ngang qua phía chaân töôïng, ta cuõng tha”. Caû naêm vò chaúng traû lôøi. Quan laïi noùi “Thoâi thì, chæ caàn ñi voøng quanh töôïng ta cuõng tha”. Caùc chöùng nhaân ñöùc tin baûo nhau quyø xuoáng ñoïc kinh Kính Danh Chuùa Gieâsu. Quan töùc giaän quaùt leân: “Boïn naøy khoâng theå tha thöù ñöôïc, maø chuùng coù theøm ñöôïc tha ñaâu!” roài laøm aùn xöû töû nhöõng chieán só ñöùc tin vaøo ngaøy 19.12.1839.

Daân chuùng hieáu kyø xem raát ñoâng ngaøy caùc vò bò xöû aùn vaø xì xaøo vôùi nhau laø caùc vò naøy bò gieát oan. Taát caû ñeàu töôi cöôøi

217

noùi vôùi moïi ngöôøi: “Anh em chuùng toâi ñang tieán veà Thieân Ñaøng ñaây”. Khi tôùi nôùi xöû, moãi vò bò troùi vaøo moät coïc ñaõ choân saün. Roài cuøng moät luùc lyù hình xieát coå caùc vò baèng daây thöøng cho ñeán luùc linh hoàn hoï ñöôïc ñöa veà Trôøi „


“Chính Thaày laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng” (Ga 11,25)

Hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh

Baûn Tin Hieäp Thoâng chaân thaønh chia buoàn vôùi Ñöùc TGM Giuse Ngoâ Quang Kieät, TGM Haø Noäi, ÑC Laurensoâ Chu Quang Minh, GM phuï taù, ÑC Phaoloâ Leâ Ñaéc Troïng, caùc tu só vaø anh chò em giaùo daân Toång Giaùo Phaän Haø Noäi. Xin Chuùa nhaân töø ñoùn nhaän vò chuû

chaên ñaùng kính, ÑÖÙC HOÀNG Y PHAOLOÂ-GIUSE PHAÏM ÑÌNH TUÏNG vaøo Nöôùc bình an cuûa Chuùa „

NHAÂN BAØI “MOÄT BAÛN DÒCH KINH THAÙNH CHÍNH THÖÙC”

CUÛA LINH MUÏC TRAÊNG THAÄP TÖÏ

Trong taäp san Hieäp Thoâng soá 51, trang 179-187, coù ñaêng baøi “Moät baûn dòch Kinh Thaùnh chính thöùc” cuûa Linh muïc Traêng Thaäp Töï. Baøi naøy ñaët ra moät soá vaán ñeà, nhöng ôû ñaây chuùng toâi khoâng muoán noùi tôùi, chæ ñeà caäp ñeán lôøi taùc giaû noùi ôû trang 186 veà vieäc phieân aâm caùc teân rieâng theo goác Híp-ri: “Vieäc naøy phöùc taïp ñeán ñoä ngay trong aán baûn ‘Kinh Thaùnh Troïn Boä Cöïu Öôùc Vaø Taân Öôùc’ cuûa Nhoùm Phieân Dòch CGKPV cuõng coù nhöõng laàm laãn”. Roài trong chuù thích cuoái trang 187 taùc giaû ñöa ra nhöõng daïng khaùc nhau cuûa moät soá teân rieâng trong Cöïu Öôùc, nhö Mi-kha vaø Mi-kha-giô-hu, A-than-gia vaø A-than-gia-hu v.v... Taùc giaû goïi ñoù laø “moät soá tröôøng hôïp baát nhaát”.

Quaû ñuùng laø trong cuoán Kinh Thaùnh troïn boä coù nhöõng daïng khaùc nhau ñoù. Tröôøng hôïp caùc teân rieâng do taùc giaû neâu ra ñeàu laø nhöõng teân trong ñoù coù teân Gia-veâ, hoaëc hieåu ngaàm, hoaëc döôùi nhöõng daïng khaùc nhau: giô-hu, gia-hu hoaëc gia, giô-hoâ hoaëc gioâ, vaø trong Kinh Thaùnh Híp-ri, cuøng moät teân coù theå ñöôïc duøng döôùi nhöõng daïng khaùc nhau (coù khi ñeå chæ cuøng moät ngöôøi, nhö Mi-kha vaø Mi-kha-gia-hu trong Tl 17,1-12).

Caùc dòch giaû cuoán Kinh Thaùnh troïn boä ñaõ muoán phieân aâm ñuùng nhö tieáng Híp-ri ôû moãi choã, do ñoù coù nhöõng daïng khaùc nhau, chöù khoâng phaûi laø vì baûn dòch coù nhöõng “laàm laãn” hay “baát nhaát” „

Ngaøy 02 thaùng 03 naêm 2009 Nhoùm Phieân Dòch CAÙC GIÔØ KINH PHUÏNG VUÏ

ÑIEÅM HEÏN

NHAØ THÔØ CHÍNH TOØA MYÕ THO

N haø Thôø Chiùnh Toøa Myõ Tho ñöôïc khôûi coâng xaây döïng vaøo ngaøy 11.8.1906 vaø hoaøn

thaønh vaøo naêm 1907. Nhaø thôø cao 18m, daøi 53m vaø roäng 20m. Naêm 1995, linh muïc Giuse Nguyeãn Vaên Chuùc ñaõ cho xaây döïng moät thaùp chuoâng cao 24m taùch bieät vôùi nhaø thôø. Ngoâi nhaø thôø vôùi ngoïn thaùp khoâng cao vaø mang ñaäm neùt thôøi gian naøy, baøy toû roõ raøng tinh thaàn haøi hoøa cuûa Kitoâ Giaùo giöõa loøng daân chuùng

ÑIEÅM saùch

Thaùnh kinh khai taâm Nhöõng caâu chuyeän thaùnh kinh

vöôït thôøi gian daønh cho tuoåi thô

223

T aùc giaû: Karyn Henley, Dennas Davis minh hoïa.

N oäi dung: Nhöõng caâu chuyeän ñöôïc tuyeån löïa trong Thaùnh Kinh ñöôïc keå

vaø löôïc neùt kheùo keùo, vaén goïn, minh hoïa baèng nhöõng neùt veõ thuoäc kieåu veõ tuoåi thô vaø nhöõng hình aûnh nhieàu maøu röïc rôõ, thích hôïp vôùi taâm lyù tuoåi thô..

S aùch daøy 530 trang in treân giaáy xoáp daøy, khoå 16 x 19 cm, bìa cöùng. Saùch

phaùt haønh taïi nhieàu nhaø saùch Coâng Giaùo toaøn quoác

ÑIEÅM SAÙCH

224 HIEÄP THOÂNG

Hoäi Nghò UB Muïc Vuï Giôùi Treû Taïi TGM Haûi Phoøng ngaøy 19.02.09, UÛy Ban MVGT ñaõ toå chöùc Hoäi Nghò caùc LM ñaëc traùch muïc vuï giôùi treû cuûa 26 GP. Trong tinh thaàn höôùng veà Naêm Thaùnh 2010, Hoäi Nghò thaûo luaän baøi vieát veà 50 naêm haønh trình nieàm tin ngöôøi treû VN, toång keát vaø ruùt kinh nghieäm veà vieäc tham döï WYD08 taïi Sydney vöøa qua vaø bieåu quyeát baûn soaïn thaûo noäi quy cuûa UÛy Ban. Vieäc toå chöùc Ngaøy Giôùi Treû CG toaøn quoác nhaân dòp Naêm

Thaùnh 2010 cuõng ñöôïc taát caû tham döï vieân ñoàng thuaän, nhöng chöa aán ñònh ngaøy cuï theå. Hoäi nghò traùch nhieäm xaõ hoäi Töø ngaøy 12-14.2.09, taïi Ñoà Sôn khoaûng 150 tham döï vieân trong vaø ngoaøi nöôùc, trong ñoù coù 6 GM, 3 LM, 3 nöõ tu vaø 5 giaùo daân ñaõ tham döï Hoäi nghò “Traùch nhieäm xaõ hoäi trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng” do HÑGMVN, Vieän KHXH VN, Vieän Trieát Hoïc vaø Misereor toå chöùc. 45/90 tham luaän ñöôïc ñoïc taïi Hoäi Nghò, ñöôïc chia thaønh 6

GIAÙO HOÄI VIEÄT NAM

226 HIEÄP THOÂNG

phieân theo 3 maûng noäi dung: Traùch nhieäm xaõ hoäi cuûa Nhaø Nöôùc; traùch nhieäm XH cuûa doanh nghieäp; traùch nhieäm XH cuûa caùc toå chöùc daân söï. Trong caùc tham luaän khai maïc vaø beá maïc coù 2 tham luaän ÑC Nguyeãn Chí Linh vôùi chuû ñeà “Laäp tröôøng cuûa GHCG” vaø cuûa Ñöùc TGM Nguyeãn Nhö Theå “Bình ñaúng trong xaõ hoäi”. Ñaïi Hoäi Tu Só laàn III Ñaïi Hoäi Tu Só Toaøn Quoác laàn III ñöôïc UBTS toå chöùc taïi TGM Buøi Chu töø ngaøy 9 - 11.0.09, coù 220 tu só thuoäc 96 doøng tu, tu hoäi, tu ñoaøn toâng ñoà toaøn quoác ñeán tham döï. Trong nhöõng ngaøy ñaïi hoäi, ngoaøi 4 baøi lieân quan ñeán Naêm Thaùnh Phaoloâ, caùc tham döï vieân coøn ñöôïc nghe 2 baøi “Ñeà cöông GH taïi VN: Maàu nhieäm - Hieäp thoâng - Söù vuï” vaø “Nhöõng kinh nghieäm huaán luyeän caùc tu só treû hoâm nay”.

Caùc buoåi chieàu ñöôïc daønh ñeå tham döï vieân thaûo luaän, neâu yù kieán veà nhöõng ñeà taøi ñaõ ñöôïc nghe. Ñaïi hoäi “Ngöôøi toâng ñoà treân caùnh ñoàng söù vuï” Taïi Trung Taâm Vaên Hoùa CGVN, khoaûng 130 tham döï vieân ñeán töø 26 GP, caùc doøng tu, tu hoäi, giaùo daân ñeán tham döï ñaïi hoäi do UB Loan Baùo Tin Möøng toå chöùc töø ngaøy 23 - 25.3.09. Mang ñaëc tính chia seû kinh nghieäm, Ñaïi Hoäi khoâng coù nhöõng baøi thuyeát trình maø chæ coù nhöõng buoåi thaûo luaän chia seû theo nhoùm döïa treân nhöõng caâu hoûi gôïi yù cuûa Ban Ñieàu Hôïp xoay quanh vaán ñeà truyeàn giaùo taïi VN. Sau 3 ngaøy laøm vieäc, coù raát nhieàu yù kieán ñöôïc ñöa ra, ÑC chuû tòch tuyeân boá ghi nhaän taát caû vaø seõ coù keá hoaïch cuï theå töø caáp trung öông ñeán GP, GX, gia ñình vaø caùc ñôn

227

vò thuoäc doøng tu. ÑC cuõng chia seû thao thöùc seõ noã löïc bao nhieâu coù theå ñeå “nhaø nhaø coù Kinh Thaùnh vaø ngöôøi ngöôøi coù Taân Öôùc”, vì theo ÑC, ñoù laø böôùc khôûi ñieåm cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng. Quaùn côm 2.000 Ñeán vôùi quaùn côm beân caïnh Nhaø thôø Phuû Cam, TGP Hueá, khaùch coù theå coù moät böõa tröa ngon, boå, reû, hôïp veä sinh maø chæ maát 2.000 ñoàng. Quaùn khai tröông hoâm 24.2.09 vaø thöôøng xuyeân môû cöûa nhöõng ngaøy thöù 3,5,7 luoân ñoâng khaùch nhöng chuû quaùn - baø Nguyeãn Thò Hieáu giaùo daân GX Chính Toøa Phuû Cam, Hueá - cho bieát chæ phuïc vuï ñöôïc 300 suaát moãi ngaøy. Coøn vieäc thu 2000ñ/ suaát aên coù ñuû thòt, caù, tröùng, rau... chæ ñeå khaùch khoâng mang maëc caûm khi ñeán quaùn. Tieáp tay vôùi gia ñình baø, moãi ngaøy coù 6-10 giaùo daân trong xöù tình

nguyeän chuaån bò thöùc aên vaø phuïc vuï khaùch. Trong quaùn coù böùc tranh “Böõa tieäc Ly” ñeà caâu: “Chuùng toâi phuïc vuï caùc baïn, thaønh coâng mong caùc baïn nhôù ñeán nhöõng anh em coøn khoù khaên”. Khai tröông Maùi AÁm Mai AÂn Theo yù höôùng cuûa ÑC Lam-bert vò saùng laäp doøng MTG, thaêng tieán nöõ giôùi laø öu tieân haøng ñaàu, ngaøy 25.3.09, taïi 180 Traàn Bình Troïng, “Maùi AÁm Mai AÂn” ñöôïc chính thöùc khai tröông trong moät Thaùnh Leã taï ôn. Maùi AÁm do 7 HD Meán Thaùnh Giaù trong TGP.TPHCM xaây döïng vaø ñieàu haønh vôùi muïc ñích giuùp caùc nöõ hoïc sinh, sinh vieân coù nôi troï, ñaëc bieät taïo ñieåm döøng chaân cho nhöõng nöõ sinh laàm lôõ, öu tieân cho caùc thieáu nöõ Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long.

ÑIEÅM TIN

228 HIEÄP THOÂNG

Giaùo tænh Mieàn Baéc coù theâm 46 phoù teá Taïi nguyeän ñöôøng ÑCV Thaùnh Giuse Haø Noäi, ngaøy 25.3.09, ÑC Loârensoâ Chu Vaên Minh- Giaùm Ñoác ÑCV chuû söï thaùnh leã phong chöùc cho 46 thaày thuoäc 6 GP: Baéc Ninh, Buøi Chu, Haø Noäi, Haûi Phoøng, Höng Hoùa vaø Phaùt Dieäm. Cuøng ñoàng teá vôùi ngaøi coù ÑC Giuse Nguyeãn Vaên Thieân, ÑC Cosma Hoaøng Vaên Ñaït, quyù cha toång ñaïi dieän, quyù cha trong Ban Giaùm Ñoác, Ban Giaùo Sö vaø toaøn theå gia ñình ÑCV. Thaêng tieán hoân nhaân Nhaèm taêng cöôøng söï caûm thoâng giöõa vôï choàng, chöông trình Thaêng Tieán Hoân Nhaân Gia Ñình cuûa TGP Hueá ñaõ toå chöùc moät khoùa hoïc hoûi cho 370 ñoâi vôï choàng töø ngaøy 13-15.3.09 taïi Trung Taâm Muïc Vuï cuûa TGP. Ñaây laø chöông trình haøng naêm cuûa TGP Hueá

baét ñaàu töø naêm 2004 do 3 LM, 5 nöõ tu vaø 10 giaùo daân ñòa phöông ñieàu phoái. Trong Thaùnh Leã taï ôn cuoái khoùa hoïc do ÑC phuï taù PX. Leâ Vaên Hoàng chuû teá, 9 ñoâi vôï choàng nhaéc laïi lôøi höùa hoân vaø trao cho nhau nhöõng chieác nhaãn ñaõ ñöôïc ÑC laøm pheùp. Cuoäc gaëp gôõ caùc ca tröôûng taïi TGP Saøi Goøn Laàn ñaàu tieân gaàn 300 ca tröôûng thuoäc TGP TPHCM coù cuoäc gaëp gôõ, trao ñoåi veà chuyeân moân taïi Trung Taâm Muïc Vuï saùng 28.03.09. ÑC Phuï taù Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm ñaùnh giaù cao tinh thaàn phuïc vuï cuûa caùc ca ñoaøn, ñaëc bieät caùc ca tröôûng khi neâu con soá: hieän nay TGP coù 200 GX, moãi GX trung bình coù 3 ca ñoaøn thì con soá ñaõ leân ñeán 600 vôùi khoaûng 12.000 ca vieân. Caùc ca tröôûng cuõng theå hieän tinh thaàn traùch nhieäm khi leân

229

tieáng ñeà nghò Ban Thaùnh Nhaïc xaùc ñònh nhöõng baøi haùt ñöôïc pheùp söû duïng trong phuïng vuï vaø ñöa ra nhöõng höôùng daãn, nhöõng quy ñònh cuûa GH veà haùt thaùnh ca trong phuïng vuï. ÑC Micae Nguyeãn Khaéc Ngöõ möøng sinh nhaät thöù 100 Moät trong nhöõng vò GM cao nieân nhaát theá giôùi laø ÑC Mi-cae Nguyeãn Khaéc Ngöõ thuoäc GP Long Xuyeân vöøa böôùc sang tuoåi 100 vaøo ngaøy 02.02.09. Cuoäc ñôøi GM cuûa ngaøi gaén lieàn vôùi söï kieän ñaùng nhôù cuûa GHCGVN: Ngaøy ngaøi ñöôïc boå nhieäm laøm GM tieân khôûi GP Long Xuyeân cuõng laø ngaøy Haøng Giaùo Phaåm VN chính thöùc ñöôïc khai sinh (24.11.1960). Ngaøi cuõng laø nghò phuï taïi CÑ Vatican II cuûa VN coøn laïi.

Trieån laõm Toân Giaùo Nhaân Vaên laàn 2 Saùng 12.04.2008, taïi Trung Taâm Muïc Vuï Giaùo Xöù Ña Minh (Saøigoøn) ñaõ khai maïc trieån laõm Toân Giaùo Nhaân Vaên laàn 2 vôùi chuû ñeà: Phuïc Sinh. Trieån laõm tröng baøy nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät cuûa caùc ngheä nhaân coâng giaùo. Phaùt bieåu trong nghi thöùc khai maïc, ÑC Giuse Vuõ Duy Thoáng, Chuû tòch UBVH/HÑGM.VN ñaõ neâu baät yù nghóa cuûa ba cuoäc gaëp gôõ giöõa Toân Giaùo vaø Nhaân Vaên, giöõa Ñöùc Tin vaø Vaên Hoùa cuõng nhö giöõa Taùc Giaû vaø Taùc Phaåm. Ñöôïc bieát cuoäc trieån laõm seõ keùo daøi ñeán heát ngaøy 25.04.09.

ÑIEÅM TIN

230 HIEÄP THOÂNG

“Naêm Linh Muïc” Vatican - Trong buoåi tieáp kieán Boä Giaùo Só goàm 30 HY vaø GM, 40 chuyeân vieân vaø caùc coá vaán ngaøy 16.3.09, ÑTC Beâneâñitoâ XVI tuyeân boá môû “Naêm Linh Muïc” vôùi chuû ñeà “Nieàm trung thaønh cuûa Chuùa Kitoâ, nieàm trung thaønh cuûa LM”. ÑTC giaûi thích ñaây laø caùch giuùp caùc LM höôùng veà söï troïn laønh thieâng lieâng nhaân dòp kyû nieäm 150 naêm Thaùnh G.M. Vianney, cha sôû hoï Ars qua ñôøi, laø maãu göông ñích thöïc cuûa vò muïc töû phuïc vuï ñoaøn chieân Chuùa Kitoâ. Ngaøy Thaùnh Hoùa Linh Muïc - 19.6.09, tröôùc haøi coát Cha Thaùnh Vianney taïi Roma, ÑTC seõ khai maïc Naêm Linh Muïc vaø seõ beá maïc vaøo ngaøy 19.6.10, dòp “Ñaïi hoäi caùc LM theá giôùi. Ñöôïc bieát, cuõng trong naêm naøy, ÑTC seõ cho

coâng boá cuoán “Chæ nam cho caùc LM giaûi toäi vaø linh höôùng” cuøng vôùi moät tuyeån taäp caùc taùc phaåm cuûa ÑTC veà nhöõng ñeà taøi thieát yeáu lieân quan tôùi ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa LM trong thôøi ñaïi ngaøy nay. Ai seõ baûo veä treû em Ngaøy 3.3.09, oâng Roberto Ma-roni, boä tröôûng Noäi Vuï Italia, ñaõ kyù hieäp öôùc vôùi Nigeria veà vieäc choáng naïn buoân baùn ngöôøi. OÂng töøng maïnh meõ toá caùo ñaây laø thöù toäi phaïm ñöùng sau naïn buoân baùn ma tuùy vaø khí giôùi vôùi khoaûng 1,5 trieäu naïn nhaân vaø thu vaøo haøng chuïc tyû Myõ kim moãi naêm. Ñöôïc bieát, trong soá caùc treû em bò buoân baùn, khoaûng 3/4 ñöôïc ñöa tôùi caùc thò tröôøng tình duïc, 1/5 trôû thaønh coâng nhaân noâ leä baát hôïp phaùp, soá coøn laïi - theo oâng Pierpaolo Romani, GS moân xaõ hoäi hoïc - bò duøng ñeå buoân baùn ma tuyù

GIAÙO HOÄI HOAØN VUÕ

231

hoaëc laøm ngheà troäm caép vaët, soá khaùc bò khai thaùc caùc cô phaän laøm haøng hoùa trao ñoåi mua baùn. Göông baøy loâi keùo Laøn soùng moä ñaïo ñöôïc khôi leân töø ngaøy 16.2.09 khi ÑHY Stephen Kim Sou-hwan, vò HY ñaàu tieân cuûa Nam Haøn ñöôïc Chuùa goïi veà vaãn tieáp tuïc daâng cao. ÑC Peter Kang U-il, chuû tòch HÑGM Haøn quoác cho bieát, coù moät söï bieán chuyeån laï luøng sau caùi cheát cuûa Ñöùc coá HY. Ngöôøi ta noùi nhieàu ñeán vieäc hy sinh coáng hieán. Nhöõng ngöôøi choàng baïo haønh vôï mình vì caùc baø ñi Leã baét ñaàu ñeán nhaø thôø. Tröôùc ñoù, vieäc Ñöùc coá Hy Kim hieán taëng ñoâi maét cuûa mình taùc ñoäng saâu saéc ñeán nhieàu ngöôøi. Soá ngöôøi saün saøng hieán taëng hieán taëng caùc cô phaän taêng leân 8 laàn, trong ñoù hai nöõa ca só Park Jung-ah vaø Suh In-young trong ban nhaïc

pop Jewelry cho bieát seõ laøm nhö Ñöùc coá HY. Daân soá CG taêng Theo Nieân Giaùm Toøa Thaùnh naêm 2009, GH phaùt trieån cuøng vôùi söï gia taêng daân soá theá giôùi. Nieân Giaùm cho bieát, töø naêm 2006-2007, soá ngöôøi CG toaøn caàu töø 1,131 tæ leân 1,147 tæ ngöôøi taêng khoaûng 1,4%, so vôùi daân soá theá giôùi taêng 1,1%. Ôn goïi LM taêng 0,4% (Chaâu AÂu giaûm). Cuõng theo taøi lieäu naøy, trong naêm 2008 ÑTC Beâneâñitoâ XVI ñaõ laäp moät Toøa TGM vaø 11 Toøa GM vôùi 169 GM ñöôïc boå nhieäm. Chuûng sinh ngöôøi Moâng Coå ñaàu tieân Zenit - Ngaøy 2.3.09 anh Enkh Baatar, 21 tuoåi, toát nghieäp ÑH quoác teá Ulaan Bataar chính thöùc gia nhaäp chuûng vieän Daejeon (Nam Trieàu Tieân). Ñaây laø ngaøy caû GH taïi

ÑIEÅM TIN

232 HIEÄP THOÂNG

Moâng Coå chôø ñôïi, ngaøy ñaùnh daáu moät böôùc tieán môùi cuûa coâng cuoäc truyeàn giaùo taïi Moâng Coå vaø laø tieàn ñeà hy voïng moät LM baûn ñòa ñaàu tieân. Nöõ tu giaûng tónh taâm Zenit - Nöõ tu Nirmala Joshi, ngöôøi keá vò Meï Teâreâsa, beà treân caû cuûa Doøng Caùc Nhaø Truyeàn Giaùo Baùc AÙi, seõ giaûng tónh taâm cho caùc giôùi chöùc Caritas AÙ Chaâu trong GH vaøo thaùng 6 saép tôùi. Baø chính laø nöõ tu vöøa ñöôïc chính phuû AÁn Ñoä trao taëng huaân chöông Padma Vibhushan coâng nhaän nhöõng ñoùng goùp cuûa caù nhaân trong vieäc phuïc vuï ngöôøi ngheøo. Ñöôïc bieát, coù treân 300 vò ñaõ ghi danh tham döï buoåi caám phoøng naøy. Cuoäc gaëp gôõ giöõa TT Myõ vaø Chuû tòch HÑGM Myõ Ngaøy 17.3.09, TT Barack Obama vaø ÑHY Francis George, chuû tòch HÑGM Hoa

Kyø ñaõ coù buoåi gaëp gôõ taïi Toøa Baïch OÁc maø noäi dung caû hai beân ñeàu khoâng tieát loä. Tuy nhieân, Haõng Tin Töùc CG Theá Giôùi cho raèng phieân hoïp naøy dieãn ra sau khi ÑHY George leân tieáng caûnh caùo vieäc chính quyeàn Obama ñang döï ñònh huûy boû luaät baûo veä löông taâm daønh cho caùc nhaân vieân y teá, ngöôøi ñaõ töøng chuû tröông hôïp thöùc hoùa phaù thai vaø môùi ñaây ñaõ kyù saéc leänh cho pheùp duøng tieàn chính phuû ñeå nghieân cöùu teá baøo goác. Toøa Thaùnh khoâng kyù nhaän 2 coâng öôùc quoác teá VietCatholic - Trong moät taäp san CG YÙ, Ñöùc TGM Celestino Mogliore, quan saùt vieân thöôøng tröïc cuûa Toøa Thaùnh ñaõ leân tieáng giaûi thích lyù do Toøa Thaùnh khoâng kyù nhaän hai coâng öôùc LHQ lieân quan ñeán ngöôøi khuyeát taät vaø ngöôøi ñoàng tính. Ngaøi cho bieát, Toøa Thaùnh

233

nhìn nhaän taàm quan troïng vaø söï caáp thieát phaûi ñöa vaøo thöïc haønh coâng öôùc veà ngöôøi khuyeát taät nhöng khoâng theå kyù nhaän vì baûn vaên hoã trôï vieäc phaù thai. Toøa Thaùnh ñaõ löu yù tính haøm hoà trong ngoân töø vaø yeâu caàu phaûi minh xaùc ñeå loaïi haún vieäc ñöôïc pheùp phaù thai ra khoûi baûn vaên aáy, nhöng khoâng ñöôïc chaáp thuaän. Coøn tuyeân ngoân veà xu höôùng tính duïc söû duïng caùc phaïm truø chöa ñöôïc luaät quoác teá ñònh nghóa roõ raøng, neáu ñöôïc chaáp nhaän trong traïng thaùi loûng leûo seõ daãn ñeán nhieàu giaûi thích meùo moù gaây khoù khaên cho caùc chöùc saéc toân giaùo. Ngaøi laäp luaän, neáu ai ñoù khöôùc töø cöû haønh hoân nhaân cho caùc caëp ñoàng tính hay phaûn ñoái caùc caëp naøy nhaän con nuoâi, seõ bò keát aùn vi phaïm caùc ñieàu khoaûn choáng kyø thò.

5 chuûng sinh Baéc Haøn gia nhaäp ÑCV taïi Nam Haøn AsiaNews - Ngaøy 3.3.09, Ñöùc HY Nicholas Chung Jin-suk, TGM Seoul, ñaõ tuyeån 5 chuûng sinh cuûa GP Pyongyang – Baéc Haøn vaøo Chuûng vieän Incheon. Ñaây ñöôïc xem laø khôûi ñieåm toát cho vieäc loan baùo TM vaø vieäc taïo moái lieân heä toát giöõa GH vaø daân chuùng ôû Baéc Trieàu Tieân. Thaùnh leã vaø nghi thöùc tieáp nhaän do ÑC Choe Ki-san, GM Incheon chuû toïa. Tranh bieän giöõa toân giaùo vaø chuû nghóa voâ thaàn CNA - Vöøa qua, taïi ÑH Colo-rado ôû Boulder, Dinesh D’Souza, ngöôøi CG vaø Chris-topher Hitchens, theo chuû thuyeát voâ thaàn ñaõ tranh bieän coâng khai tröôùc cöû toïa hôn 2.000 ngöôøi, chöa keå khoaûng 300 khaùn giaû tham gia tröïc tuyeán. OÂng D’Souza, taùc giaû cuoán “What’s So Great about Chris-

ÑIEÅM TIN

234 HIEÄP THOÂNG

tianity” cho raèng ñaïo Thieân Chuùa laø neàn taûng cuûa nhieàu giaù trò chung, qua ñoù, khaúng ñònh Thieân Chuùa giaùo coù caâu traû lôøi toát nhaát giuùp ruùt ngaén khoaûng caùch giöõa con ngöôøi vaø Ñaáng Voâ Hình. Trong khi vôùi cuoán “God is not Great”, Hitchens cho raèng aûnh höôûng cuûa toân giaùo phaàn lôùn laø ñieàu xaáu cho xaõ hoäi. Noù ngaên chaën söï phaùt trieån tö töôûng vaø giôùi haïn traùch nhieäm cuûa con ngöôøi. Cuoäc tranh luaän ñöôïc Trung taâm Nghieân Cöùu Tö Töôûng CG Thaùnh Toâma Aquina baûo trôï vaø oâng Dan Caplis ñieàu hôïp, ngöôøi chuû trì nhöõng cuoäc thính ñaøm thuoäc ñaøi phaùt thanh Denver. Coøn hôn 250 ngaøn beänh nhaân phong Trong Thoâng Ñieäp “Ngaøy theá giôùi laàn thöù 56 nhöõng ngöôøi maéc beänh phong” hoâm 25.01.09, ÑHY Javier Lozano

Barragaùn, Chuû Tòch HÑGH veà Muïc Vuï Cho Nhaân Vieân Y Teá ñaõ neâu ra con soá thoáng keâ ñöôïc WHO xaùc ñònh: tính ñeán naêm 2007 soá ngöôøi maéc beänh phong laø 254.525 trong ñoù 212.802 ngöôøi ñang ñöôïc ñieàu trò, khoaûng 40.000 laø treû em. Trong Thoâng Ñieäp, ÑHY caùm ôn nhöõng ngöôøi tình nguyeän, ñaëc bieät, “Quyõ Sasa-kawa” ñaõ giuùp ñôõ caùc vieän nghieân cöùu tìm phöông caùch loaïi tröø caên beänh Hansen. Cuõng nhö ÑTC Beâneâñitoâ XVI, ÑHY môøi goïi moïi ngöôøi, ñaëc bieät nhöõng ngaøy coù traùch nhieäm daán thaân hôn nöõa cho vieäc chaêm soùc caùc beänh nhaân naøy. Cuoäc trieån laõm “80 Naêm Quoác Gia Vatican” Zenit - Vôùi teân goïi “80 naêm quoác gia Vatican”, cuoäc trieån laõm töø ngaøy 11.02.09 - 10.5.09 taïi Vatican ñaõ laøm soáng laïi lòch söû cuûa quoác gia

235

ñaëc bieät naøy. Phaàn ñaàu laø nhöõng hình aûnh cuûa Vatican töø theá kyû XVI, XVII. Keá tieáp laø phaàn daønh cho ÑGH Pioâ XI, ngöôøi ñaõ kyù keát hieäp öôùc (coù caû vaên baûn hieäp öôùc voán thöôøng ñeå trong vaên khoá Vatican). Troïng taâm laø nhöõng kieán truùc phaùt sinh töø bieán coá kyù keát hieäp öôùc nhö: nhaø ga xe löûa, ñaøi phaùt thanh, böu ñieän, baøo taøng vieän vaø caùc cô sôû khaùc. Cuoái cuøng laø hình aûnh daønh cuûa caùc vò GH keå töø Ñöùc Pioâ XI ñeán Beâneâñictoâ XVI. Kitoâ giaùo thaêng tieán caùc khaùm phaù khoa hoïc Ngaøy 21.2.09 ÑTC tieáp kieán 300 tham döï vieân hoäi nghò thöù XV cuûa Haøn Laâm Vieän Khoa Hoïc Toøa Thaùnh veà söï soáng hoïp taïi Vatican veà ñeà taøi “Nhöõng bieân cöông môùi cuûa khoa di truyeàn hoïc vaø nguy cô cuûa ngaønh öu sinh”. ÑTC maïnh meõ keâu goïi baøi tröø moïi

hình thöùc kyø thò con ngöôøi döïa treân nhöõng yeáu toá di tru-yeàn, ñoàng thôøi keâu goïi phaùt trieån neàn vaên hoùa ñoùn tieáp, yeâu thöông vaø lieân ñôùi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñau khoå. Coù neân ñaët bieåu töôïng toân giaùo taïi tröôøng CG? Trôû laïi tröôøng sau thôøi gian nghæ ñoâng, caùc giaûng vieân vaø sinh vieân ÑH Boston nhaän ra coù nhieàu aûnh töôïng toân giaùo, ñaëc bieät laø Thaùnh Giaù ñöôïc ñaët nhieàu nôi trong hoäi tröôøng, lôùp hoïc, cöûa ra vaøo... Töø söï thay ñoåi naøy, moät soá raát ít phaân khoa ñaõ vieát thö leân ban ñieàu haønh yeâu caàu nhöõng caây Thaùnh Giaù & nhöõng aûnh töôïng phaûi ñöôïc ñem ñi nôi khaùc. Tröôûng khoa Ngoân Ngöõ & Vaên Chöông cuûa tröôøng cho raèng vieäc tröng baøy naøy traùi vôùi vaên baûn vaø tinh thaàn giaûng huaán trí thöùc vaø côûi môû, töøng laøm cho neàn giaùo duïc coù giaù trò, laø tieâu chí ñeå

ÑIEÅM TIN

236 HIEÄP THOÂNG

phaân bieät nhöõng tröôøng ÑH baäc nhaát vôùi nhöõng tröôøng khaùc ôû caùc tænh leû. Beân caïnh ñoù, Hieäp hoäi Hoàng Y Newman, thöôøng xuyeân chæ trích caùc tröôøng ÑH CG laïi cho raèng ñaây laø “moät böôùc tieán khoâng ngôø taïi ÑH Bos-ton”. Caùc ñaïi dieän sinh vieân ñöôïc phoûng vaán cuõng ñoàng loaït uûng hoä vieäc naøy. OÂng Christopher Denice, chuû tòch ñieàu haønh caùc sinh vieân cho raèng, tröôøng ÑH Boston laø tröôøng CG cuûa Doøng Teân, vì theá tröôøng coù ñaëc quyeàn treo caùc aûnh Thaùnh Giaù. Vaû laïi, vieäc ñaët caùc bieåu töôïng naøy khoâng aûnh höôûng gì ñeán tinh thaàn hoïc haønh cuûa caùc sinh vieân. Toøa Thaùnh toå chöùc hoäi nghò veà thuyeát tieán hoùa CAN – “Tieán hoùa sinh hoïc: söï kieän vaø lyù thuyeát, pheâ bình ñònh giaù 150 naêm sau ngaøy cuoán ‘nguoàn goác muoân loaøi’

xuaát baûn” laø chuû ñeà cuûa hoäi nghò töø ngaøy 3.3 - 7.3.09 taïi Roma. Theo Ñöùc TGM Gian-franco Ravasi, chuû tòch HÑGH veà Vaên Hoùa, hoäi nghò muoán laäp laïi cuoäc ñoái thoaïi giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin, bôûi vì moät trong hai yeáu toá ñeàu khoâng theå giaûi ñaùp ñaày ñuû huyeàn nhieäm veà con ngöôøi vaø vuõ truï. Hoäi nghò chia laøm 9 phieân hoïp ñeà caäp ñeán nhieàu vaán ñeà lieân quan ñeán thuyeát tieán hoùa, trong ñoù coù hai phieân hoïp daønh rieâng cho vieäc nghieân cöùu thuyeát tieán hoùa theo nhaõn quan ñöùc tin Kitoâ giaùo. Thaùnh leã tuyeân döông Galileo Zenit - Dòp kyû nieäm sinh nhaät thöù 445 cuûa Galileo, Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh göûi moät ñieän vaên tôùi Thaùnh Leã taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Ñöùc Meï Caùc Thieân Thaàn vaø

237

Caùc Thaùnh Töû Ñaïo ñeå tuyeân döông nhaø thieân vaên vó ñaïi naøy. Thaùnh leã do Ñöùc TGM Gian-franco Ravasi, Chuû Tòch HÑGH veà Vaên Hoùa chuû teá vaø ñöôïc Toång Hoäi Caùc Khoa Hoïc Gia Theá Giôùi toå chöùc. Trong baøi giaûng, TGM Ravasi giaûi thích caùch thöùc oâng Galileo phaân bieät hai luaän lyù, chaân lyù cuûa khoa hoïc vaø chaân lyù höõu ích cho vieäc cöùu roãi, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn maïc khaûi. Cuoái Thaùnh Leã, khoa hoïc gia Zichichi tuyeân boá seõ coù moät böùc töôïng ñeå vinh danh oâng Galileo. Chaân phöôùc Damien seõ ñöôïc phong hieån thaùnh VATICAN – Nguoàn tin töø Toøa Thaùnh cho bieát cha Damien, vò LM noåi tieáng vaøo theá kyû XIX, ngöôøi ñaõ cheát vì beänh phong do chaêm soùc caùc beänh nhaân phong bò boû rôi taïi ñaûo Molokai seõ ñöôïc toân phong

hieån thaùnh vaøo ngaøy 11.9.09. Söï kieän khôûi ñi töø pheùp laï moät ngöôøi ñaøn baø ôû Honolulu bò ung thö phoåi vaøo giai ñoaïn cuoái, ñöôïc laønh beänh nhôø söï can thieäp cuûa chaân phöôùc Da-mien ñaõ ñöôïc ÑTC Beâneâñitoâ XVI chính thöùc coâng nhaän vaøo thaùng 7.09. Ñöôïc bieát trong leã vinh danh hieån thaùnh cho cha Damien, ÑGH cuõng seõ phong hieån thaùnh cho 3 vò nöõa. Caùc goùa phuï laøm “muïc töû” UCAN - Töø Hoäi Thaùnh Moânica vôùi khoaûng 10.000 hoäi vieân, baø Angela Maria Rena Karim, hieän 82 tuoåi ñaõ ñöa ra saùng kieán töï giuùp. Saùng kieán naøy ñöôïc ÑHY Doøng Teân Julius Darmaatmadja GP Ja-karta nhieät tình uûng hoä, vaø trong moät nghi leã, ngaøi ñaõ chính thöùc uûy thaùc cho khoaûng 500 goùa phuï thuoäc 57 GX trong GP ñeán vôùi caùc phuï nöõ khaùc vôùi lôøi nhaén göûi “Cha

ÑIEÅM TIN

238 HIEÄP THOÂNG

hy voïng moãi ngöôøi trong caùc chò em seõ noùi vôùi 5 baø meï khaùc veà nhöõng vaán ñeà quanh loái xoùm mình sinh soáng. Haõy cöôøi vôùi hoï, vaø neáu coù gì ñeå cho, thì haõy ñem cho”. ÑTC gaëp chuû tòch Haï Vieän Myõ Ngaøy 18.02.09, sau buoåi trieàu yeát chung, ÑTC Beâneâñitoâ XVI ñaõ tieáp kieán nöõ chuû tòch Haï Nghò Vieän Myõ - baø Nancy Pe-losi vaø ñoaøn tuøy tuøng taïi Vati-can. ÑTC thuùc giuïc caùc nhaø laäp phaùp Myõ toân troïng tính thaùnh thieâng cuûa söï soáng con ngöôøi theo caùc giaùo huaán cuûa GH. Moät tuyeân boá töø vaên phoøng cuûa nöõ chuû tòch cho raèng, trong buoåi hoäi kieán, baø Pelosi, moät ngöôøi CG uûng hoä phaù thai - ca ngôïi nhöõng daán thaân trong vieäc choáng ngheøo, ñoùi vaø vaø vaán ñeà moâi tröôøng cuûa giôùi laõnh ñaïo GH, cuõng nhö söï taän tuïy cuûa ÑTC ñoái vôùi töï do toân giaùo.

Caùc GM caàn coù blog Dòp Thöôïng HÑGM Theá Giôùi baøn veà Lôøi Chuùa vöøa qua ñaõ coù lôøi ñeà nghò caùc GM neân laäp blog ñeå giao tieáp treân maïng. Theo thoâng taán xaõ ANSA cuûa YÙ, ngay sau khi ñeà nghò treân ñöôïc neâu ra, Ñöùc HY Cres-cenzio Sepe, TGM cuûa Naples ñaõ coù moät hoà sô caù nhaân treân heä thoáng lieân maïng xaõ hoäi Facebook. Theo ngaøi, “phaûi ñeán choã ngöôøi ta naêng lui tôùi. Neáu ngöôøi ta naêng lui tôùi Facebook, thì baïn cuõng phaûi naêng tôùi ñoù”. Ngaøi coøn cho bieát “moãi ngaøy coù theâm 200 baïn môùi”.

Education

Ban tin Hiep Thong so 52