Business Models of Social Business

โมเดลธุรกิจ กับการระดมทุน ส าหรับกิจการเพื่อสังคม

สฤณี อาชวานันทกุล

บริษัท ป่าสาละ จ ากัด

21 พฤษภาคม 2556

งานนี้เผยแพร่ภายใตส้ญัญาอนุญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผูส้รา้งอนุญาตใหท้ าซ ้า แจกจ่าย แสดง และสรา้งงานดดัแปลงจากสว่นใดสว่นหนึ่งของงานน้ีไดโ้ดยเสร ีแต่เฉพาะในกรณีทีใ่หเ้ครดติผูส้รา้ง ไม่น าไปใชใ้นทางการคา้ และเผยแพร่งานดดัแปลงภายใตส้ญัญาอนุญาตแบบเดยีวกนัน้ีเท่านัน้

ป่าสาละคือใคร?

2

“Sustainable Business Accelerator”

ป่าสาละเป็นบริษัท “ปลูกธุรกิจที่ยั่งยืน” แห่งแรกในประเทศไทย เป้าหมายของเราคือจุดประกายและด าเนินวาทกรรมสาธารณะเกี่ยวกับธุรกิจที่ยั่งยืน ผ่านการจัดสัมมนา อบรม ประชุมเชิงปฏิบัติการ ผลิตสื่อสิ่งพิมพ์และออนไลน์ รวมทั้งผลิตงานวิจัยใน

ประเด็นความยั่งยืนในประเทศไทย และส่งเสริมการวัดผลตอบแทนทางสังคม

3

ศตวรรษที่ 21: สู่ยุค “ธุรกิจแห่งคุณค่า”?

ธุรกิจเพื่อสังคมคืออะไร?

4

• เป้าหมายหลักอยู่ที่การแก้ปัญหาสังคมหรือสิ่งแวดล้อม

• โครงสร้างนิติบุคคลจดเป็นบริษัท หรือองค์กรไม่แสวงก าไร

• “ความส าเร็จ” ขององค์กรเกิดจากความสามารถในสร้าง “ผลลัพธ์ทางสังคม” ที่ตกถึงกลุ่มเป้าหมายจริงๆ

• “ความยั่งยืนทางการเงิน” ขององค์กรเกิดจากการมี “โมเดลธุรกิจ”ที่ใช้การได้และแข่งขันได้ ไม่ต้องพึ่งพาเงินสนับสนุนจากภายนอกตลอดไป

• “ความน่าเชื่อถือ” อยู่ที่ผลลัพธ์ทางสังคมที่สร้าง จะจ่ายปันผลหรือไม่จ่ายเป็นเรื่องรอง - Community Interest Corporation (CIC) ในอังกฤษต้องจ่ายปันผลไม่เกิน 20% ของทุนจดทะเบียน, ธุรกิจเพ่ือสังคมในอินเดียกับอเมริกาไม่มีข้อจ ากัด

5

Business model canvas

6

7

ที่มา : Alexander Osterwalder ,“Business Models Beyond Profit - Social Entrepreneurship Lecture”, 2009. http://www.slideshare.net/Alex.Osterwalder/business-models-beyond-profit-social-

entrepreneurship-lecture-wise-etienne-eichenberger-iqbal-quadir-grameen-bank-grameen-phone

http://www.slideshare.net/Alex.Osterwalder/business-models-beyond-profit-social-entrepreneurship-lecture-wise-etienne-eichenberger-iqbal-quadir-grameen-bank-grameen-phone































Business model canvas

8


































9


































Business model ของสัจจะลดรายจ่ายวันละบาท

10

“ประเภท” กว้างๆ ของธุรกิจเพื่อสังคม

11

1. ธุรกิจที่ลูกค้าคือกลุ่มเป้าหมาย เช่น Grameen Bank, d.light design, Institute for OneWorld Health

2. ธุรกิจที่ลูกค้าที่ไม่ใช่กลุ่มเป้าหมาย แต่ช่วยกลุ่มเป้าหมายในกระบวนการท าธุรกิจ เช่น Rags to Riches, โครงการพัฒนาดอยตุง

3. ธุรกิจแสวงก าไรที่คนจนหรือผู้ด้อยโอกาสกลุ่มอื่นในสังคมเป็นเจ้าของ (“Type II social business” ในนิยามของ Muhammad Yunus)

4. ธุรกิจที่สนับสนุนธุรกิจเพ่ือสังคมอ่ืน (enabler) ในฐานะนักลงทุน ที่ปรึกษา ผู้ตรวจสอบ โปรโมเตอร์ นักพัฒนาไอที ฯลฯ

12

การระดมทุนส าหรับกิจการเพื่อสังคม

13

ท่ีมา: Jed Emerson (2003) “The Blended Value Map: Tracking the Intersects and Opportunities of Economic, Social and Environmental Value Creation”

Learning curve ของ Acumen Fund

14

ท่ีมา: World Economic Forum (2008) “Blended Value Investing: Capital Opportunities for Social and Environmental Impact

ข้อควรระวังของธุรกิจเพื่อสังคมประเภทสนับสนุน (enabler)

15

• ความไม่ชัดเจนของโมเดลธุรกิจ : ควรเลือกต้ังแต่ต้นว่า จะ “ท า” ธุรกิจเพื่อสังคมเอง หรือ “สนับสนุน” ธุรกิจเพื่อสังคมอื่น ไม่ควรท าทั้งสองอย่าง

• ความไม่ชัดเจนของ “มูลค่า” ที่สร้าง : การสนับสนุนต้องเน้นที่มูลค่าของการสนับสนุน เช่น ทุน ความรู้ทางบัญชี ความรู้ด้านการบริหารจัดการ

• ความไม่ชัดเจนของแหล่งรายได้ : ถ้ามูลค่าของการสนับสนุนอยู่ที่ความรู้ ก็ต้องมีคนจ่ายค่าความรู้ ล าพัง “จิตอาสา” ไม่ต้องเป็นธุรกิจเพื่อสังคมก็ได ้

• ผลประโยชน์ทับซ้อน : ระหว่างผู้ถือหุ้นกับฝ่ายจัดการ ระหว่างผู้ถือหุ้นกับธุรกิจเพ่ือสังคมที่เข้าไปสนับสนุน และระหว่างฝ่ายจัดการกับธุรกิจเพื่อสังคมที่เข้าไปสนับสนุน

16

17

“You never change things by fighting the existing reality.

To change something, build a new model that makes the existing model obsolete.”

- R. Buckminster Fuller -

“คุณไม่มีวันเปลี่ยนอะไรก็ตามด้วยการต่อกรกับความจริงที่เป็นอยู ่

ถ้าคุณอยากเปลี่ยนอะไรก็ตาม จงไปสร้างโมเดลใหม ่ที่ท าให้โมเดลเดิมล้าสมัย” - อาร์. บัคมินสเตอร์ ฟุลเลอร ์-

Education

Business Models of Social Business