20
HV-Midden-Holland 1 Afdeling Midden-Holland Opening activiteiten voorjaar 2015 Thema: Humanistische Canon en Eigentijds Humanisme Waarom is het humanistisch geluid nog steeds nodig ? Datum: dinsdag 13 januari 2015 Inleider: Peter de Wit

Canon over eigentijds humanisme door Peter de Wit

Embed Size (px)

Citation preview

HV-Midden-Holland

1

Afdeling Midden-Holland

Opening activiteiten voorjaar 2015

Thema: Humanistische Canon en Eigentijds Humanisme

Waarom is het humanistisch geluid nog steeds nodig ?

Datum: dinsdag 13 januari 2015

Inleider: Peter de Wit

HV-Midden-Holland

2

Is het humanistische geluid nog steeds nodig ?

De actualiteit

Massale steun voor vrijheid van meningsuiting

Discussievraag Hoe gaan humanisten hier mee

om ?

Wat betekent voor u:

Je suis Charlie ?

HV-Midden-Holland

3

Vrijheid van meningsuiting Vertel de verhalen

juist in de tijd dat de grote verhalen voorbij zijn

Trouw, 13-1-2015

HV-Midden-Holland

4

Agenda

1. De Humanistische Canon het humanistisch denken vogelvlucht

o de Griekse filosofen o via de Verlichting o naoorlogse kritiek op het humanisme

2. Eigentijds Humanisme een basisdocument van het Humanistisch Verbond

3. De meerwaarde van het HV inspireren en verbinden

HV-Midden-Holland

5

Het voorafje

Het namenrondje

als het emailadres bekend is o morgen de sheets per email o komt ook op: hv-middenholland.blogspot.nl

HV-Midden-Holland

6

Het voorafje

Humanistische Canon

35 Vensters

Doel geschiedenis en actualiteit

o verder lezen

‘Het’ humanisme ligt nergens vast

o is historisch veranderlijk

HV-Midden-Holland

7

Eigentijds humanisme

Waar denkt u aan bij eigentijds humanisme? eigentijds humanisme is . . .

Humanistische Kernwaarden individuele vrijheid

zelfbeschikking

verdraagzaamheid

gelijkwaardigheid

verantwoordelijkheid

sociale rechtvaardigheid

Nederland anno 2014 en ook in 2015 niets aan de hand:

o meer dan de helft van de Nederlandse bevolking hanteert deze waarden

Wat is dan de meerwaarde van het Humanistisch Verbond? o waarom is het humanistisch geluid nog steeds nodig ?

HV-Midden-Holland

8

De Humanistische Canon

Het begin van het humanistisch denken (500-300 v. Chr.)

De vroege Griekse filosofen ontdekken structuur en wetmatigheid in de chaos van de natuur

o nieuw wereldbeeld: de onttovering van de natuur en de goden o nieuw mensbeeld: wat is een goed leven?

De rede – het denkvermogen van de mens Socrates: op zoek naar algemene levenswijsheid

o met kritische vragen: twijfel o wat is goed handelen?, wat is rechtvaardigheid ?

Aristoteles: op zoek naar praktische wijsheid o wat doet een verstandig persoon in deze specifieke situatie?

Paideia doel: de ontplooiing van het menselijke potentieel

o een brede opvoeding moet bijdragen tot volledig mens zijn

HV-Midden-Holland

9

De Romeinse Humanitas

De Romeinse filosofen (100-40 v. Chr.)

Humanitas – een beschavingsideaal Cicero stelt de Humanitas centraal

o medemenselijkheid gevoeligheid voor mensen die er minder aan toe zijn

o beschaafdheid plezierige omgang met anderen

o brede literaire scholing – Humaniora taal en literatuur, geschiedenis, praktische wijsbegeerte, recht, ethiek

Levenskunst wat is het goede leven ?

o dé vraag in de Hellenistische tijd o veel verschillende antwoorden

rode draad draag zorg voor jezelf: levenskunst

HV-Midden-Holland

10

Doorwerking van de klassieken

Twee stromingen in het humanisme Rafael: Plato en Aristoteles .

Contemplatief denken Plato

o nadruk op de intellectuele vermogens o op zoek naar absolute waarheid

Stoïcijnen o gemoedsrust

Maatschappelijk denken Aristoteles

o op basis van waarnemingen o op zoek naar praktische wijsheid

Cicero o actieve maatschappelijke betrokkenheid

HV-Midden-Holland

11

Renaissance humanisten

Herontdekking van de klassieken De Montaigne en Erasmus .

Humanisten de studie van de groten uit de Oudheid: studia humanitatis o de oorspronkelijke bronnen, niet de interpretaties o de Humanitas van Cicero: leren mens te worden

Binnen en buiten de kerk vrije denkers met een nieuwe visie op de mens o de mens als doel in zichzelf

Pico della Mirandola, Michel de Montaigne

Bijbels Humanisten o ook terug naar de bronnen

de Bijbel en het Christendom van de eerste eeuwen o vooral Erasmus', Coornhert

Griekse vertaling van het Nieuwe Testament

HV-Midden-Holland

12

Durf te weten

De Verlichting (1650-1800)

Diderot en Kant .

Heb de moed je van je eigen verstand te bedienen! onderzoekers willen

o de wereld in vrijheid bestuderen o de samenleving opnieuw inrichten

Verlichtingsfilosofen De kritische kant:

o bekritiseert geïnstitutionaliseerd geloof en onredelijkheid

De constructieve kant o zoekt naar nieuwe samenlevingsvormen o werken nieuwe idealen uit

rechtvaardigheid, mensenrechten, democratie tolerantie voor afwijkende ideeën, tegen onderdrukking ontplooiing van het individu aandacht voor cultuur

HV-Midden-Holland

13

Erfenissen van de Verlichting

Vooruitgangsgedachte (1800-1980)

Moderniteit de geschiedenis als een groeiproces

o een geloof in een constante toename van de rede

de mens kan de samenleving vormgeven o wetenschap en industrialisatie

Kritiek eind 19e eeuw cultuurpessimisme o industrialisatie = vervreemding van het natuurlijke wezen van de mens Nietzsche

Freud en Nietzsche stellen het geloof in de rede en de vrije wil aan de kaak

Kritiek rond jaren ’50 van de 20e eeuw falen van de humaniteit

WO-I, WO-II, kolonialisme, communisme

HV-Midden-Holland

14

De omslag in de 20e eeuw

Kritiek op de maakbare samenleving (1980 - heden) Den Uyl

In de politiek nieuwe zakelijkheid o de samenleving is maar ten dele maakbaar

In de filosofie postmodernisme o de realiteit is te complex Lyotard

onvoldoende planning en controle o waarheid bestaat niet

kennis bestaat uit gedachteconstructies het einde van de grote verhalen

Lyotard (+1920-2000) o de onmenselijkheid van het systeem o de onbepaaldheid van het kind

In deze context staat het hedendaagse humanisme

HV-Midden-Holland

15

Hedendaags humanisme

Hét humanisme ligt niet vast Gelijkwaardigheid .

Rode draden waardigheid en gelijkwaardigheid van de mens

o zelf denken o samen leven o persoonlijke ontplooiing

de samenleving humaner maken o mogelijkheden geven het leven als zinvol te ervaren

HV website

vindt u dit belangrijke waarden ?

o zelfbeschikking, gelijkwaardigheid

o verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid

o solidariteit, redelijkheid

dan bent u humanist !

HV-Midden-Holland

16

Eigentijds humanisme

Humanistisch Verbond

Een levensbeschouwelijk humanisme perspectief voor persoonlijke ontwikkeling

inspiratie voor maatschappelijke creativiteit

HV-Midden-Holland

17

EIGENTIJDS HUMANISME

Drie elementen

1. De grondslag de wereld en het leven met uitsluitend menselijke vermogens begrijpen

o kennis is mensenwerk en dus feilbaar o het mens- en wereldbeeld is principieel aan verandering onderhevig

uitgangspunt: de waardigheid van de mens o mensen zijn gevoelig voor een streven naar een mooi en rechtvaardig leven

2. Een politiek-moreel streven hoogste ideaal: bevorderen van de menselijke waardigheid

o gelijkwaardigheid is een universeel nastrevenswaardig ideaal o realiseren van gelijke kansen is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid

3. Persoonlijke ontplooiing leven moeten we leren

o ontwikkelen van ‘hogere menselijkheid’, ‘vorming’ (Bildung) en ‘levenskunst’ o het gaat om een houding en een ideaal, niet om de succesformule

HV-Midden-Holland

18

De meerwaarde van het HV

Inspireren en verbinden

Doel van het HV mensen inspireren tot

o het ontwikkelen van een humanistische levensvisie o deze visie delen met anderen o en toepassen in het dagelijkse leven

Middelen Website en sociale media - publieksvoorlichting

Eigentijds Humanisme - basisdocument

Humanistische Canon - historie van het humanisme (op website)

Van Praagprijs, Socrateslezing - publieksevenementen

Landelijke cursussen - o.a. levenskunst

Afdelingsactiviteiten - persoonlijke ontwikkeling

Acties Als je vindt dat het vrije denken niet gekooid mag worden o in veel landen word je gestraft of ter dood veroordeeld als je kritisch of niet-gelovig bent

HV-Midden-Holland

19

HV staat niet alleen

Humanistische Alliantie

Onder andere Humanistisch Vormingsonderwijs

Humanistische Geestelijke Begeleiding

Humanistische Uitvaart Begeleiding

Human – radio en tv

Humanitas – vrijwilligersorganisatie

Universiteit voor Humanistiek – beroepsopleiding geestelijke verzorging

Het Humanistisch Verbond staat voor het behouden en versterken van

o het humanistische geluid o de humanistische diensten

ook internationaal

HV-Midden-Holland

20

De afdeling Midden-Holland

Het afdelingsprogramma

Voorjaar 2015

Humanistisch Café

Humanistische Canon

Leesgroepen

Ontmoeting Raad van Kerken

Regio activiteiten

pdw/januari 2015