Islamitische scholen

Dr Geert DriessenITS – Radboud Universiteit Nijmegen

www.geertdriessen.nl

College Educatief Meesterschap Amsterdam, 11 maart 2011

Demografische ontwikkelingen

Sinds 1960s forse instroom allochtonen, vooral uit Turkije, Marokko en Suriname (gastarbeiders, ex-koloniën)

Afgelopen decennia ook veel asielzoekers uit Midden-Oosten, Afrika en Oost-Europa

Meerderheid moslim Momenteel 1,9 Mil niet-Westerse allochtonen,

waarvan bijna 1 Mil moslims

Ontwikkelingen in het onderwijs

Basisonderwijs ruim 1,5 Mil. leerlingen,waarvan 5% Turks of Marokkaans

Etniciteit en laag sociaal milieu gaan veelal samen, geconcenteerd in achterstandswijken

Grote steden: helft of meer van de leerlingen is allochtoon

Ontwikkeling van ‘witte’ naar ‘zwarte’ scholen(ook vrijwillige segregatie)

Vrijheid van onderwijs(Artikel 23 Grondwet)

Recht om school te stichten Recht onderwijs te geven volgens bepaalde

levensbeschouwelijke of religieuze visie of pedagogisch grondbeginsel

Recht van ouders om school te kiezen

Verzuiling 19e en 20e eeuw Gelijke bekostiging begin 20e eeuw

Richtingen / denominaties basisonderwijs Openbaar: 33% RK: 30% PC: 28% Overig (o.a. Jenaplan, Montessori, Islamitisch,

Hindoeïstisch): 10%

Sinds 1960s secularisatie (maar niet in het onderwijs…)

Geen mogelijkheden om te vasten en bidden Geen kledingsvoorschriften Gemengde klassen voor jongens en meisjes Ontevredenheid kwaliteit bestaande scholen Geen ouderparticipatie Geen rekening houden met eigen identiteit Geen emancipatie als groep

Motieven voor de stichting van islamitische scholen

Argumenten contra islamitische scholen

Leiden tot isolatie en segregatie Geen overdracht van Westerse normen en

waarden Verkapte nationaliteitsscholen Leiden tot uittocht bij bestaande scholen Eerder ideologische en politieke motieven dan

religieuze Traditionele en fundamentalistische groepen

Doelen islamitische scholen

Culturele and religieuze persoonlijkheids-vorming in de geest van de islam

Verbetering van de onderwijskwaliteit, i.c. de prestaties van de leerlingen

Ontwikkelingen islamitisch onderwijs Eerste basisschool in 1988 Momenteel 44 basisscholen (van de 7000),

2 scholen voor voortgezet onderwijs (van de 700) en 2 universiteiten (maar…)

In totaal 9.300 leerlingen (= 0,6%) Vnl. Turken (27%) en Marokkanen (41%) 55% van de leerlingen heeft (zeer) laagopgeleide

ouders (leerlinggewicht 0.3 of 1.2)

Onderzoek islamitische scholen(N.B. 5 à 10 jaar geleden)

Liberale vs. orthodoxe scholen:- 15% liberaal- 35% orthodox, Nederlandse samenleving- 50% orthodox, islamitische maatschappij

Kenmerken ouders:- islam erg belangrijk bij opvoeding- minder gericht op Nederlandse samenleving- spreken minder Nederlands- minder geïntegreerd, meer gesegregeerd

Onderzoek islamitische scholen Leerkrachten en directies:

- 70% niet moslim- jonger, minder ervaring- traditionele onderwijsaanpak (frontaal- klassikaal, weinig kritisch, vorming eigen mening)- problemen godsdienstonderwijs- problemen met ouderparticipatie- lastige positie directies: tussen niet-moslim team en vaak orthodox bestuur

Onderzoek islamitische scholen Prestaties leerlingen:

- vergelijkbare resultaten als andere scholen met veel leerlingen uit sociaal-economische

achterstandsmilieus- maar, grote achterstand t.o.v. de gemiddelde

school

Taalprestaties

Rekenprestaties

700

800

900

1000

1100

1200

1300

grade 2 grade 4 grade 6 grade 8

Islamiccomparablereference

Ontwikkeling taalprestaties

40

45

50

55

60

65

70

75

grade 2 > 4 grade 4 > 6 grade 6 > 8

Islamiccomparablereference

Ontwikkeling rekenprestaties

50

75

100

125

150

175

200

225

grade 2 > 4 grade 4 > 6 grade 6 > 8

Islamiccomparablereference

Recente ontwikkelingen ‘9/11’, Theo van Gogh Afbouwen verzorgingsstaat, zeker nu Verharding, verrechtsing politiek klimaat

(Fortuyn, Wilders); failliet ideaal multiculturele samenleving

Immigratiebeleid: verplichte integratie, assimilatie, stop op importhuwelijken

Media-aandacht; bestuursperikelen; fraude; dalende lln.aantallen; problemen onderwijs-kwaliteit

Conclusies: de toekomst ISBO: koerswijziging van groei naar kwaliteit

(Code Goed Bestuur: professionalisering, scholing, modernisering, verantwoording)

Alternatieven:- andere ‘zwarte’ scholen- thuisonderwijs (geen subsidie, geen controle? zie recente Amsterdamse initiatieven)- moskee (geen controle)

Vragen?

Discussie Is er plaats voor een (nieuwe) zuil in het

Nederlandse seculiere landschap? Hoe verhouden zich (dan) andere denominaties

(evangelische, joodse, hindoe) tot de islamitische?

Literatuur

Driessen, G., & Bezemer, J. (1999). Islamitisch basisonderwijs. Schipperen tussen identiteit en kwaliteit? Nijmegen: ITS.

Driessen, G., & Merry, M. (2006). Islamic schools in the Netherlands: Expansion or marginalization. Interchange, 37, (3), 201-223.

Driessen, G. (2007). Opbrengsten van islamitische basisscholen. Prestaties, attitudes en gedrag van leerlingen op islamitische scholen vergeleken. Nijmegen: ITS.

Driessen, G. (2008). De verwachtingen waargemaakt? Twee decennia islamitische basisscholen. Mens & Maatschappij, 83(2), 168-189.

Merry, M., & Driessen, G. (2009). Islamic schools in the US and Netherlands: Inhibiting or enhancing democratic dispositions? In P. Woods & G. Woods (Eds.), Alternative education for the 21st century: Philosophies, approaches, visions (pp. 101-122). New York: Palgrave Macmillan.