Globalne posledice zagađivanja životne sredine

zemljište

eolska

vodna

erozija

oksidi azota i sumpora

kiseline

padavina

kisele kiše

Ugljen-dioksid

metan

Globalno zagrevanje

Efekat staklene bašte

freoni

rupe

Uv zračenje

Oštećenje ozonskog omotača

sahara

dezertifikacija

pesak

Širenje pustinja

1000x ubrzano

Crna knjiga

dodo

Izumiranje vrsta

Globalne posledice zagađenja

životne sredine

A1

A2

A3

A

B1

B2

B3

B

C1

C2

C3

C

D3

D2

D1

D

E3

E2

E1

E F

F1

F2

F3

KONAČNO

REŠENJE

Efekat staklene bašte Kisele kiše

Oštećenje ozonskog omotača

ErozijaIzumiranje vrsta

Mere zaštite!

-pošumljavanje-smanjenje sagorevanja

fosilnih goriva-korišćenje obnovljivih

izvora energije-pešačenje i

vožnja bicikla (smanjenje intenziteta saobraćaja)

-pošumljavanje-smanjenje sagorevanja

fosilnih goriva-korišćenje obnovljivih

izvora energije-pešačenje i

vožnja bicikla (smanjenje intenziteta saobraćaja)

-smanjenje upotrebe klima

uređaja-korišćenje

sprejeva koji nemaju freon

-reciklaža-smanjenje intenziteta saobraćaja

-pošumljavanje

-pošumljavanje-smanjenje intenziteta

poljoprivrede-organska

poljoprivreda

-zaštita staništa-obnavljanje

staništa-Crvene liste i Crvene knjige

-Zakoni/konvencije

-Raintrodukcija-Zabrana branja

i lova

Odaberi jednu od dve opcije

Poređaj sled događaja

1. Korišćenje sprejeva

2. Pojava ozonskih rupa

3. Oslobađanje freona u atmosferu

4. Reaktivni hlor ‘napada’ ozon i ‘oduzima’ mu atom kiseonika

5. Sunčevi zraci ‘cepaju’ freon i oslobađaju hlor

1 3 5 4 2

Uzroci ESB Posledice pojačanog ESB

1. Povećanje temperature2. Sagorevanje fosilnih goriva3. Širenje termitnjaka4. Topljenje leda5. suša6. Smanjenje biodiverziteta7. Spaljivanje i seča šuma8. Povećanje nivoa mora

9. Širenje pustinja10. Korišćenje mineralnih đubriva

Izbaci uljeza

1. Direktni faktori koji dovode do izumiranja vrsta su:

a. lov b. introdukcija v. branje g. seča šuma

2. Kiseline koje se najčešće nalaze u sastavu kiselih kiša su:

a. azotna b. sumporna v. ugljena g. fosforna

Izbaci uljeza

3. Do povećanja koncentracije CO2 u atmosferi dovodi:

a. Sagorevanje u motornim vozilima

b. Sagorevanje u fabrikama

c. Upotreba dezodoransa

d. Seča šuma

2. Negativne posledice kiselih kiša su:a. Zagađivanje zemljištab. Sušenje šumac. Oštećenje ozonskog omotačad. Uginuće riba

Koje jedinjenje je prikazano na slici?

Freon

hlorfluorugljovodonik

CFC

OZONSKE RUPE

Poređaj sled događaja

1. Sagorevanje fosilnih goriva

2. Podizanje nivoa mora

3. Potapanje priobalnih gradova i naselja

4. Povećanje koncentracije CO2

5. Otapanje polarnih lednika

6. Globalno povećanje temeprature na Zemlji

1 4 6 5 2 3

Uticaj koje globalne posledice zagađenja je vidljiv na ovim

skulpturama?Kiselih kiša

U Srbiji su posledice kiselih kiša slabije izraženenego u ostalim delovima Evrope zahvaljujući:

a) gustoj šumskoj vegetaciji

b) nadmorskoj visini na kojoj se nalazi

v) velikom broju reka i jezera

g) krečnjačkoj podlozi

Poveži uzrok sa posledicom PRIKAZANOM NA SLICI

Pojačan efekat staklene bašte

ErozijaKisele kiše

A B V

Sa povećanjem broja stanovnika za Zemlji, menjaju se i vrednosti nabrojane u tabeli. U

tabeli upiši strelicu.

Potrošnja fosilnih goriva

Količina nafte

Proizvodnja hrane

Količina pitke vode

Količina zagađenja

Poveži uzrok i posledicu

1. Freoni

2. Ugljen-dioksid, metan, vodena para

3. Oksidi azota i sumpora

4. Kiseonik

( ) Kisele kiše

( ) Ozonske rupe

( ) Povećanje efekta staklene bašte

3

1

2

Izvori zagađivanja životne sredine

Ko su zagađivači?

Kada ideš u školu, možeš da koristiš različite

vrste prevoza: A – javni prevoz; B – privatni

automobil; V – bicikl. Od navedenih prevoznih

sredstava, neka su ekološki opravdanija od drugih, jer manje zagađuju vazduh. Redosled

koji prikazuje kojim sredstvima treba dati prednost, kako bi zagađenje vazduha bilo

manje je:

a) A – B – V

b) B – V – A

v) V – A – B

g) V – B – A

Azotni oksidiiz auspuha

SO2 iz sagorelihfosilnih goriva

gasovi reaguju sa vodenom parom

Kisela kiša

uginuće riba

Kisela izmaglicaiznad šuma

Sušenje šuma

Kiselo zemljište ivoda

Aluminijum izkiselog zemljišta

Odaberi jednu od dve ponuđene reči.

• Prirodno izumiranje dešava se veoma sporo/brzo.• Prirodno izumiranje dešava se veoma sporo/brzo.

• Vrsta čiji nijedan primerak više ne postoji u prirodi naziva se ugrožena/iščezla.

• Vrsta čiji nijedan primerak više ne postoji u prirodi naziva se ugrožena/iščezla.

• Spisak vrsta čiji nejadan primerak više ne postoji na planeti nalazi se u crnoj/crvenoj knjizi.

• Spisak vrsta čiji nejadan primerak više ne postoji na planeti nalazi se u crnoj/crvenoj knjizi.

Konvencija koja zabranjuje trgovinu divljim vrstama naziva se NATURA 2000/CITES.Konvencija koja zabranjuje trgovinu divljim vrstama naziva se NATURA 2000/CITES.

Koja pojava je prikazana na slici?

Efekat staklene bašte

Normalan efekat Pojačan efekat

A B

Poređaj sled događaja

1. Deo infracrvenog zračenja odbija se od gasnog omotača Zemlje

2. Pod uticajem Sunčevih zraka površina Zemlje se zagreva

3. Tlo emituje infracrveno zračenje

4. Sunce emituje svetlosnu energiju

5. Deo infracrvenog zračenja vraća se u svemir

4 2 3 1 5

Odgovori da li je tvrdnja tačna ili ne

1. Za živa bića je naštetnije infracrveno zračenje. T N 2. Ozonski omotač nalazi se u stratosferi. T N3. Ozonski omotač ne može prirodno da se obnavlja. T N4. Hlor iz freona ‘cepa’ ozon na O2 i O2. T N5. U području ozonske rupe nema ozonskog omotača. T N6. Efekat staklene bašte je isključivo posledica ljudskih

aktivnosti. T N7. Da nema efekta staklene bašte temperatura na planeti bila

bi -19 C. T N8. Klimatske promene su posledica zagađenja vazduha. T N9. Polutanti su isto što i zagađujuće materije. T N10. Kisele kiše imaju ph veći od 7. T N11. Kisela kiša može pasti daleko od njenog nastanka. T N12. Eolska erozija nastaje pod uticajem vode. T N

Da bismo zaštitili ozonski omotač, šta ne bi trebalo da sadrže dezodoranski

koje koristimo?

FREONE

Negativna posledice pojačanog UV zračenja nije:

a. Pojava raka kože

b. Katarakta

c. Smanjenje prinosa žitarica

d. Pojava kiselih kiša

Poređaj sled događaja

1. pošumljavanje

2. erozija

3. dezertifikacija

4. nestanak rastresitog zemljišta

5. seča šuma

5 2 4 3 1

Rasporedi faktore izumiranja vrsta

Direktni Indirektni

1. lov2. Branje3.Seča šuma4. Isušivanje močvara5. urbanizacija6. zagađenje7. Trgovina vrstama8.introdukcija

Definiši pojam.

Dezertifikacija

Proces širenja pustinja.

Freoni

Jedinjenja koja uništavaju ozonski omotač.

Ozonske rupe

Mesta na kojima je istanjen ozonski omotač.

Definiši pojam.

Erozija

Raspadanje površinskih slojeva zamljišta.

Introdukcija

Unošenje vrsta na staništa na kojima ne žive prirodno.

Kisele kiše

Padavine koje pored vode sadrže i rastvorene kiseline.

Definiši pojam.

Globalno zagrevanje

Povećanje prosečne temperature na Zemlji.

Aerozagađenje

Zagađenje vazduha.

Ozonski omotač

Sloj ozona u stratosferi koji štiti od UV zračenja.

А B V G

губитак земљишта прекомерно наводњавање стока пешчана

ветар со номади каменита

еолска јалово земљиште пашњаци Сахара

водна слатине испаша Атакама

ЕРОЗИЈА ЗАСОЉАВАЊЕ НАПАСАЊЕ ПУСТИЊА

ДЕЗЕРТИФИКАЦИЈА

A1

A2

A3

A4

A

B1

B2

B3

B4

B

V1

V2

V3

V4

V

G1

G2

G3

G4

KONAČNO

1. Materijal moji može da se razgrađuje u prirodi.

B I O R A Z G R A D I V

2. Proces gubitka površinskih slojeva zemljišta

E R O Z I J A

3. Praćenje stanja u životnoj sredini.

M O N I T O R I N G

4. Proces širenja pustinja.

D E Z E R T I F I K A C I J A

5. Otpad koji nastaje u nuklearnim elektranama.

N U K L E A R N I

6. Jedinjenja koja se koriste za ubijanje različitih štetočina u poljoprivredi/šumarstvu.

P E S T I C I D I

7. Proces unapređenja životne sredine sađenjem drveća.

P O Š U M LJ A V A NJ E

8. Proces širenja gradova tj. urbanih površina

U R B A N I Z A C I J A

9. Čvrst omotač Zemlje.

L I T O S F E R A

10. Mesta na koje se odlaže otpad.

D E P O N I J E

11. Proces prerade i ponovne upotrebe otpada.

R E C I K L A Ž A

Degradacija-proces uništavanja zemljišta

Nafta Gas ugljovodonik Saobraćaj

Ugalj 0,03% gasVeštačka

đubriva

Gas Izdisanje permafrost NO2

Sagorevanje Fotosinteza bakterije NO3

Fosilna

goriva

Ugljen-

dioksidMetan Oksidi azota

A1

A2

A4

A3

A B

B4

B3

B2

B1

V

V4

V3

V2

V1

G

G4

G3

G2

G1

Efekat staklene bašte

10.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

S U Š E NJ E

V A Z D U H

S U M P O R

O B L A K

K R E Č NJ A K

A E R O Z A G A Đ E NJ E

D R V E Ć E

A Z O T

E K O L O G I J A

1. Posledica kiselih kiša na šume2. Smeša gasova u atmosferi3. Hemijski element koji se ispušta prilikom sagorevanje fosilnih

goriva4. Mesto gde se koncentriše vodena para5. Tip podloge koji ublažava posledice kiselih kiša6. Zagađenje vazduha7. Živa bića koje sprečavaju zagađenje vazduha8. Hemijski elemenat koji ulazi u sastav nukleinskih kiselina i ispušta se

sagorevanjem fosilnih goriva

9. Nauka koja proučava odnose između žive nežive sredine, odnose živih bića..

10. Osnovni izvor zagađenja vazduha.

Jedan od glavnih izvora zagađenja vazduha

E