Η διεθνής Οικονομική

κρίση 1929-1935

(Κραχ)

Η «μαύρη Πέμπτη» 24 Οκτ 1929• Μέχρι τότε η αξία των μετοχών αυξανόταν

συνεχώς. Οικονομικοί κύκλοι και χρηματιστές που φοβούνταν μια ξαφνική κάμψη των μετοχών αρχίζουν να πωλούν. Εκείνη τη μέρα 24 Οκτ 1929 ρευστοποιήθηκαν 13.000.000 μετοχές. Τις επόμενες μέρες ακολουθεί μαζική ρευστοποίηση μετοχών από αμερικανούς επενδυτές, τράπεζες κι επιχειρήσεις. Η προσφορά είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση κι η αξία των μετοχών πέφτει ραγδαία, το το χρηματιστήριο της χρηματιστήριο της Wall Street Wall Street «κατρακυλά».«κατρακυλά».

Επενδυτές σε απόγνωση έξω

από το χρηματιστήριο της wall street

Εκατοντάδες αμερικανοί πολίτες περιμένουν υπομονετικά στις τράπεζες για να αποσύρουν τις

καταθέσεις τους.

Συνέπειες για τις τράπεζες

• Τράπεζες που είχαν επενδύσει τα χρήματα των πελατών τους σε μετοχές, κηρύσσουν πτώχευση και οι καταθέτες χάνουν τα χρήματά τους. Οι ισχυρές τράπεζες σταματούν να χορηγούν δάνεια στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Μειώνεται η αγοραστική δύναμη του λαού, μειώνεται η κατανάλωση αγαθών, μειώνεται η παράγωγη προϊόντων, μειώνουν οι επιχειρήσεις και οι εταιρείες το προσωπικό τους: μαζικές απολύσεις

H εξαθλίωση των ανέργων στις ΗΠΑ

Στα χρόνια της οικ.κρίσης έκλεισαν 2.500 σχολεία στις ΗΠΑ.

Άνεργοι σε ουρές αναζητούν εργασίαΆνεργοι σε ουρές αναζητούν εργασία

* Στις ΗΠΑ βρίσκονται σε ισχύ ρατσιστικοί νόμοι

Χρεοκοπημένος χρηματιστής πουλά όσο-όσο το αυτοκίνητό του

• Τράπεζες που έχουν δώσει δάνεια στο εξωτερικό σε επιχειρήσεις και τράπεζες της Αγγλίας και της Γερμανίας αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από την Ευρώπη, οδηγώντας σε χρεοκοπία αγγλικές και γερμανικές επιχειρήσεις που κλείνουν κι απολύουν εκατομμύρια εργαζόμενους. Τα έσοδα των κρατών μειώνονται, μειώνονται οι μισθοί, αντίθετα η ανεργία τα χρέη αυξάνονται.

• Περιορίζονται οι εισαγωγές πρώτων υλών και γεωργικών προϊόντων από τις αγροτικές χώρες : π.χ ο Καναδάς δεν μπορεί να πουλήσει το σιτάρι του, η Βραζιλία τον καφέ της κι η Αυστραλία μαλλί. Έτσι πέφτουν οι τιμές των πρώτων υλών κι οι χώρες αυτές χάνουν την κύρια πηγή εσόδων τους:

H κρίση γίνεται παγκόσμια.

Κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης

• Εκατομμύρια άνεργοι (13.000.000 στις ΗΠΑ, 6.000.000 στη Γερμανία)

• Φτώχεια και κοινωνική εξαθλίωση• Πτώση εμπορίου, καταστροφή εμπόρων• Μείωση αγροτικής παραγωγής, εξαθλίωση

αγροτών.• Αμφισβήτηση του καπιταλιστικού

συστήματος, κοινωνική αναταραχή, επαναστατικά κινήματα

Η κρίση στη Γερμανία: νοικοκυρά

καίει πληθωριστικά

χαρτο-νομίσματα στη

θερμάστρα

*Υπενθύμιση: Η Γερμανία είχε ήδη κτυπηθεί σκληρά από την κρίση του 1923, όταν τον Νοέμβριο η συναλλαγματική τιμή του ενός

δολαρίου έφθασε τα 4 τρισεκατομμύρια μάρκα!!!

Γερμανό-πουλα

παίζουν στους

δρόμους με πληθωρι-

στικά χαρτονομί-

σματα worthless

money

Ο«Στρατός της Σωτηρίας» [Salvation Army] μοιράζει γεύματα σε

πεινασμένους Βερολινέζους τις μαύρες μέρες του 1923

H ΚΡΙΣΗ μέσα

από την ΤΕΧΝΗ

H ΚΡΙΣΗ μέσα από

την ΤΕΧΝΗ

Συνέπειες οικονομικής Κρίσης:• Μεγαλύτερη συγκέντρωση κεφαλαίου σε λίγες μεγάλες

επιχειρήσεις –τραστ• Αστυφιλία, συρροή κατεστραμμένων αγροτών στα αστικά

κέντρα• Τα μεσαία αστικά στρώματα προλεταριοποιούνται• Οι μικροαστοί συντηρητικοποιούνται και στρέφονται σε

εθνικιστικές κι ολοκληρωτικές πολιτικές λύσεις.• Οι εργάτες ριζοσπαστικοποιούνται και υιοθετούν

σοσιαλιστικές ιδέες.• Οι μεγαλοαστοί ανησυχούν κι ενισχύουν ακραίες

ολοκληρωτικές λύσεις- εγκαθίδρυση δικτατοριών (Ιταλία, Γερμανία)

Διαδηλώσεις στο Ην. Βασίλειο, 1931

´´Salford unemployed workers'demonstration - 1st October, 1931

Λύση: η επέμβαση του κράτους για την Λύση: η επέμβαση του κράτους για την καταπολέμηση της κρίσηςκαταπολέμηση της κρίσης

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΠΕΝΔΥΤΗΣ :

• Δημόσιες επενδύσεις κοινωφελή έργα που θα απασχολούν τους άνεργους εργαζομένους (δρόμοι, λιμάνια)

• Μεγάλες παραγγελίες σε βιομηχανίες• Δάνεια στους αγρότες • Καταστροφή περισσεύματος της αγροτικής

παραγωγής για να μην πέφτουν οι τιμές

Μετά την κρίση: κανείς δεν πιστεύει πια στην απόλυτη ελευθερία της αγοράς, κοινή πεποίθηση αποτελεί ότι το κράτος οφείλει να παρεμβαίνει στην οικονομία.

• Υποτίμηση του νομίσματος (γίνονται φτηνότερα τα ντόπια προϊόντα), ανάκτηση αγορών του εξωτερικού

• Προστατευτισμός –Υψηλοί τελωνειακοί δασμοί για μείωση των εισαγωγών κι αύξηση της κατανάλωσης των εγχώριων αγαθών

• Μείωση των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού• Κατοχύρωση των δικαιωμάτων των

εργαζομένων, αύξηση των μισθών, τόνωση της εγχώριας ζήτησης.

Δημόσια έργα Δημόσια έργα στις ΗΠΑστις ΗΠΑ,, στα στα

οποία οποία απασχολήθηκαν απασχολήθηκαν

άνεργοι άνεργοι αμερικανοίαμερικανοί

Άσκηση:

Να συγκρίνετε (με τη βοήθεια των πηγών και του διδάσκοντα) την οικονομική κρίση του 1929 με την υφιστάμενη κρίση (2011-12) εντοπίζοντας τα κοινά χαρακτηριστικά, τις διαφορές τους και τις συνέπειες.