RaRačunarski sistemčunarski sistem

Hardver i softverHardver i softver

HardverHardver HardverHardver,uređaji računara ali i druge telekomunikacione opreme. Možda ,uređaji računara ali i druge telekomunikacione opreme. Možda

najjednostavnija definicija hardvera je da je-najjednostavnija definicija hardvera je da je-hardver sve što je opipljivo ili hardver sve što je opipljivo ili dodirljivododirljivo (za razliku od  (za razliku od softverasoftvera).).ČČovek upravlja sa hardverom preko ovek upravlja sa hardverom preko softverasoftvera..

Čine ga (kod Čine ga (kod Ličnog računaraLičnog računara):): ““MatičnaMatična”” ili ili “osnovna”“osnovna” ploča ploča koja najčešće objedinjuje bar: koja najčešće objedinjuje bar:

ProcesorProcesor i i ““PrimarnuPrimarnu”” ili ili ““radnuradnu”” memoriju memoriju

Sekundarna memorijaSekundarna memorija ""Tvrdi" ili "čvrsti“ diskTvrdi" ili "čvrsti“ disk CD CD čitaččitač i/ili  i/ili pisačpisač DVD čitačDVD čitač i/ili  i/ili pisačpisač

Komunikacije i mreže:Komunikacije i mreže: ModemModem Mrežni adapterMrežni adapter

Ulazno-izlazni uređaji:Ulazno-izlazni uređaji:Video podsistem i Video podsistem i MonitorMonitor;;ŠtampačŠtampač;;SkenerSkener;; ZvučnikZvučnik;;MišMiš;;TastaturaTastatura;;Veb kameraVeb kamera;;MikrofonMikrofon Hardverski uređaji su:Hardverski uređaji su:Unutrašnja memorijaUnutrašnja memorija;;Aritmetičko-logička jedinicaAritmetičko-logička jedinica;;Kontrolna jedinicaKontrolna jedinica;;Jedinica spoljne memorijeJedinica spoljne memorije;;Ulazne jediniceUlazne jedinice;;Izlazne jedinicIzlazne jedinica.a.

MonitorMonitorMonitorMonitor je  je električnielektrični izlazni uređaj koji služi za prikazivanje slike  izlazni uređaj koji služi za prikazivanje slike poslate sa drugog uređaja, obično poslate sa drugog uređaja, obično grafičke kartegrafičke karte u sklopu  u sklopu računararačunara. . Monitor sa katofnom ceviMonitor sa katofnom cevi ( (engl.engl.  CRT monitor, Cathode Ray Tube CRT monitor, Cathode Ray Tube monitormonitor) su danas najzastupljeniji i bazirani na ) su danas najzastupljeniji i bazirani na TVTVtehnologiji. tehnologiji. Površina ekrana (prednji deo Površina ekrana (prednji deo katodne cevikatodne cevi) je pokrivena osnovnim ) je pokrivena osnovnim elementima, tj. elementima, tj. fosfornimfosfornim tačkama ili trakama. tačkama ili trakama.Na zadnjem kraju katodne cevi se nalazi Na zadnjem kraju katodne cevi se nalazi elektronski topelektronski top (tačnije tri  (tačnije tri topa crvene, plave i zelene boje) koji šalje snop topa crvene, plave i zelene boje) koji šalje snop elektornaelektorna u pravcu  u pravcu pojedinih tačaka i, u zavisnosti od intenziteta zraka, dobija se pojedinih tačaka i, u zavisnosti od intenziteta zraka, dobija se svetlija ili tamnija tačka date boje na ekranu. Kombinovanjem svetlija ili tamnija tačka date boje na ekranu. Kombinovanjem intenziteta crvene, plave i zelene boje se dobija bilo koja željena intenziteta crvene, plave i zelene boje se dobija bilo koja željena boja.boja.Danas su u upotrebi tri vrste CRT-a:Danas su u upotrebi tri vrste CRT-a:Dot-Trio Shadow MaskDot-Trio Shadow MaskAperture GrilleAperture GrilleSlot MaskSlot Mask

MišMiš

MišMiš je spoljašnji uređaj za unos podataka računara, jedan od  je spoljašnji uređaj za unos podataka računara, jedan od sastavnih delova današnjeg stonog računara i funkcija mu je da se sastavnih delova današnjeg stonog računara i funkcija mu je da se pomoću njega pomera pomoću njega pomera kursorkursor na  na ekranu monitora. ekranu monitora. Firma Firma EplsEplsje je 1984.1984.. godine predstavila miša u sklopu . godine predstavila miša u sklopu svog svog računararačunara. Tadašnji miš je imao samo jedan taster i vezao se . Tadašnji miš je imao samo jedan taster i vezao se preko, za to posebno napravljenog, serijskog porta. Mehanizam koji preko, za to posebno napravljenog, serijskog porta. Mehanizam koji je omogućavao rad je bio elektromehanički. Do je omogućavao rad je bio elektromehanički. Do 2000.2000. godine je ovaj godine je ovaj mehanizam u potpunosti i bez izmena zadržan. Već mehanizam u potpunosti i bez izmena zadržan. Već 20002000. godine se . godine se pojavljuje nov tip mehanizma koji se zasnivao na pojavljuje nov tip mehanizma koji se zasnivao na opticioptici. Ti miševi se . Ti miševi se još nazivaju i još nazivaju i optičkim miševimaoptičkim miševima. Broj tastera je evoluirao od jednog . Broj tastera je evoluirao od jednog do 5, pa i više. Broj tastera se povećavao u skladu sa zahtevima i do 5, pa i više. Broj tastera se povećavao u skladu sa zahtevima i mogućnostima operativnog sistema koji je korišćen. Tako mogućnostima operativnog sistema koji je korišćen. Tako uuMajkrosoftskom DOS-uMajkrosoftskom DOS-u se mogao koristiti samo jedan taster; sa  se mogao koristiti samo jedan taster; sa pojavom pojavom Windows-aWindows-a 95 se mogao koristiti i drugi taster, Windows 98  95 se mogao koristiti i drugi taster, Windows 98 pa nadalje koriste i treći taster (ili točkić, koji ga zamenjuje). 4 i više pa nadalje koriste i treći taster (ili točkić, koji ga zamenjuje). 4 i više tastera je napravljeno prvenstveno zbog komfornosti u tastera je napravljeno prvenstveno zbog komfornosti u igrama.Jedna od najpoznatijih marki računarskih miševa je igrama.Jedna od najpoznatijih marki računarskih miševa je "GENIUS". "GENIUS".

ZvučnikZvučnikZvučnikZvučnik je  je elektomagnetskaelektomagnetska, , elektrostatičkaelektrostatička ili  ili piezoelektričnapiezoelektrična napr naprava koja pretvara električne signale u ava koja pretvara električne signale u zvučnezvučne talase, suprotno  talase, suprotno od od mikrofona.mikrofona. Najčešće je elektromagnetskog (dinamičkog) tipa. Najčešće je elektromagnetskog (dinamičkog) tipa. Elektromagnetski ili dinamički zvučnik se sastoji od stalnog Elektromagnetski ili dinamički zvučnik se sastoji od stalnog (permanentnog) (permanentnog) megnetamegneta I I elektomagneta elektomagneta koji je pričvršćen za koji je pričvršćen za papirnupapirnu ili  ili plastičnu dijafragmuplastičnu dijafragmu. Prolaskom električne struje kroz. Prolaskom električne struje kroz zavojnicuzavojnicu elektromagneta, on se pomjera zajedno sa dijafragmom,  elektromagneta, on se pomjera zajedno sa dijafragmom, jer se nalazi u magnetskom polju stalnog magneta. Pomjeranje jer se nalazi u magnetskom polju stalnog magneta. Pomjeranje dijafragme dovodi do zgušnjavanja i razrjeđivanja dijafragme dovodi do zgušnjavanja i razrjeđivanja vazduhavazduha pored  pored nje, i nastaje zvuk.nje, i nastaje zvuk.Prolazak struje kroz elektromagnet u jednom smjeru dovodi do Prolazak struje kroz elektromagnet u jednom smjeru dovodi do privlačenja dijafragme ka elektromagnetu. Suprotan smjer struje privlačenja dijafragme ka elektromagnetu. Suprotan smjer struje dovodi do udaljavanja dijafragme od magneta.dovodi do udaljavanja dijafragme od magneta.Pošto je signal naizmjeničan, dijafragma u normalnoj operaciji Pošto je signal naizmjeničan, dijafragma u normalnoj operaciji vibrira u skladu sa jačinom i smjerom struje. Pomjeranje je vibrira u skladu sa jačinom i smjerom struje. Pomjeranje je proporcionalno jačini struje, a smjer pomjeranja smjeru struje u proporcionalno jačini struje, a smjer pomjeranja smjeru struje u elektromagnetu.elektromagnetu.

SkenerSkener• U oblasti računarstva, pojam skener (engl. scanner) ima više značenja.

Pojam skenera slika se odnosi na optički ulazni uređej koji omogućava da se crtež, fotografija ili štampani, odnosno rukopisni tekst pretvore u kod koji odgovarajući kompjuterski programi mogu da obrade, prikažu na ekranu ili odštampaju. Skeniranje slika (digitalizacija slika) je postupak kojim se slika (dokument) pretvara u oblik pogodan za prenos, obradu i čuvanje u elektronskom formatu. U svakodnevnoj kućnoj ili kancelarijskoj upotrebi mogu se videti razne varijante skenera:Ručni skener radi na principu ručnog prevlačenja uređaja preko skeniranog objekta. Može da skenira ravnu površinu širine do 10 cm i to crno-belu, sivu skalu i kolor. Rezolucija je do 800 dpi (tačaka po inču) i obično imaju najviše do 12 bita po boji. Namenjen je skeniranju manjih površina, sličica, odnosno logotipa. Ručni skeneri su uglavnom monohromatski i bili su u široj upotrebi tokom 90-tih godina 20. veka, međutim iako je njihova popularnost za skeniranje dokumenata opala, upotreba ručnih 3D skenera je u dalje velika u oblasti industrijskog dizajna, inženjeringa, inspekcije i analize, digitalne proizvodnje kao i u medicini. U uobičajenoj upotrebi zastupljeni su uglavnom u obliku barkod čitača. Jeftini su ali daju najlošiji kvalitet reprodukcije. Međutim, krajem prve decenije 21. veka pojavljuju se ručni skeneri specijalizovani za skeniranje fotografija koji skeniraju površinu širine A4 (210mm) sa dubinom skeniranja od 24 bita.

Tastatura• Tastatura je periferni uređaj računarskog sistema napravljen po

ugledu na pisaću mašinu.Služi kako za unos teksta, brojeva i znakova tako i za kontrolu operacija koje računar izvršava.

• Fizički, tastatura je skup tastera sa ugraviranim ili odštampanim slovima, brojevima, znakovima ili funkcijama. U većini slučajeva pritisak na taster prouzrokuje ispisivanje jednog simbola. Ipak, da bi se dobili neki simboli potrebno je pritisnuti i držati više tastera istovremeno ili u određenom redosledu. Pritiskom na neke od tastera ne dobija se nikakav simbol već se oni koriste za određene operacije na samoj tastaturi. Postoji puno različitih standarda za raspored simbola po tasterima. Potreba za tim postoji prvenstveno zbog toga što različiti ljudi pišu na različitim jezicima, ali postoji i potreba za specijalizovanim tastaturama sa tasterima za izvršenje različitih matematičkih, statističkih ili programerskih funkcija.

• Broj tastera na tastaturi PC računara varira od 83 (IBM PC, XT), 101 (od sredine 1980-ih godina) za standardne tastature do 104 za Windows tatstature pa sve do 130 i više za tastature sa specijalnim tasterima. Takođe, postoje i varijante sa manje od 90 tastera kakve se često koriste kod notebook računara.

ŠtampačŠtampač je uređaj kojim se podaci (slika, tekst ili oboje) ispisuju sa računara na papir. Sa digitalnim fotoaparatima pojavili su se štampači koji ne koriste računar za ispisivanje slika, već je moguće odštampati sliku direktno iz memorije fotoaparata. Laserski (engl. Laser) štampači štampaju na papir pomoću lasera, koji osvetljava bubanj i time naelektriše površinu bubnja. Zatim bubanj prolazi kroz toner gde se na naelektrisane delove bubnja lepe fine čestice mastila u prahu, papir prelazi preko bubnja i prah ostane na papiru. Na kraju papir prolazi kroz grejač koji zapeče prah na papiru. Najefikasniji je u ispisivanju tekstova, jer postiže mnogo veće brzine od igličnih štampača (od 4-20 stranica u minuti). Postoje i laserski štampači u boji.

Mlazni (engl. Inkjet) štampači (sa mastilom) štampaju tako što iz rezervoara mastila (engl. cartridge) mlazom gađaju papir: u svakoj sekundi ispali se oko 50,000 kapljica mastila. Postoje rezervoari za crnu i kolor štampu. Mlazni štampači su najefikasniji za štampanje slika u boji, jer se mogu kupiti već za nekoliko hiljada dinara.

Matrični (ili iglični - engl. Dot-Matrix) štampači štampaju pomoću iglica, koje preko trake s bojom udaraju u papir. Najefikasniji su za ispisivanje dokumenata u više kopija. Zbog sporosti i velike buke koju proizvode, ovi štampači se danas sve manje koriste. Matrični štampači štampaju jednom bojom, u zavisnosti od trake koju koristimo.

Veb kamera Veb kamera (eng. webcam, web camera) je

vrsta kamere priključene na računar, najčešće prekoUSB porta ili interneta (žično ili bežično). Služi za snimanje fotografija i video zapisa i njihovo opciono prenošenje preko interneta u realnom vremenu.

Najčešća upotreba je za video telefoniju, dozvoljavajući korištenje računara kao video-telefona ili stanice za video konferencije. Druge upotrebe su česte.

Veb kamere su izuzetno raširene zbog svoje niske cijene i višestruke upotrebe. Mane su im relativno niska rezolucija slike, spora reakcija na promjenu scene i osvjetljenja,i druge.

MikrofonMikrofon MikrofonMikrofon (grč.  (grč. mikrosmikros, što znači „mali“ i , što znači „mali“ i phonephone, što znači „zvuk“) , što znači „zvuk“)

je električni uređaj koji akustične talase koji do njega dopiru je električni uređaj koji akustične talase koji do njega dopiru pretvara u električne analogne ili digitalne signale, koji kasnije pretvara u električne analogne ili digitalne signale, koji kasnije mogu biti sprovedeni do drugih uređaja koji iste mogu da pamte, mogu biti sprovedeni do drugih uređaja koji iste mogu da pamte, obrađuju ili reprodukuju. U procesu njihove gradnje i ispitivanja, obrađuju ili reprodukuju. U procesu njihove gradnje i ispitivanja, koriste se tzv. koriste se tzv. gluve sobegluve sobe..

Mikrofoni se koriste u svakodnevnom životu. Na primer Mikrofoni se koriste u svakodnevnom životu. Na primer kod telefonakod telefona,,kasetofona i diktafona (za snimanje zvuka), slušnih kasetofona i diktafona (za snimanje zvuka), slušnih pomagala, u radiju,televiziji, muzičkoj i filmskoj produkciji itd.pomagala, u radiju,televiziji, muzičkoj i filmskoj produkciji itd.

Postoji više vrsta mikrofona:Postoji više vrsta mikrofona: Kondenzatorski ili elektrostatičkiKondenzatorski ili elektrostatički Elektret kondenzatorskiElektret kondenzatorski DinamičkiDinamički UgljeniUgljeni PiezoelektričniPiezoelektrični LaserskiLaserski Tekući (medijum je tekućina)Tekući (medijum je tekućina) MEMS (m. na čipu)MEMS (m. na čipu)

Softver• Računarski softver ili softver (eng. software) je u biti računarski

program napisan tako da je njegov sadržaj lagano promjeniti (moguće i pomoću nekog programa). Softverov glavni zadatak je da upravlja hardverom, izvršava izračunavanja, te da obezbijedi komunikaciju sa ostalim, isto tako, softverom, tačnije rečeno -programom.

• Termin "software" prvi put koristi John W. Tukey 1957. godine. U računarstvu računarski softver su sve informacije koje se obrađuju preko računara ili programa.Alan Turing je bio prvi koji je propisao koncept softvera u svom naučnom radu. Softver ne može raditi bez hardvera, kao što hardver ne može raditi bez softvera. Na hardveru (kao što je hard disk) se nalazi softver (kao što je operativni sistem), softver upravlja hardverom. Obično, softver sa hard diska se učitava na RAM memoriju odakle se prosljeđuje procesoru koji izvšrava naredbe koje sadrži neki program (softver). Najniži nivo softvera je mašinski kod (binarni kod). najjednostavniji oblik programa koji je obično teško promjeniti. Softver se zato češće piše u programskim jezicima višeg nivoa koje ljudi mnogo bolje razumiju nego li nule i jedinice. Za prevođenje programskih naredbi se koristi kompajler koji ponovo prevodi taj kod u, najniži, mašinski kod koji računar razumije (nule i jedinice).

Podela softvera prema Podela softvera prema nameninameni

Sistemski softverSistemski softver pokreće računar. To može  pokreće računar. To može biti operativnibiti operativni sistem, drajver, server, razni alati i sistem, drajver, server, razni alati i ostalo. Operativni sistem dobija pravo da upravlja ostalo. Operativni sistem dobija pravo da upravlja cjelokupnim računarom, podacima, procesima itd. cjelokupnim računarom, podacima, procesima itd. Najpoznatiji operativni sistemi su Microsoft Najpoznatiji operativni sistemi su Microsoft Windows, Linux i Mac OS X.Windows, Linux i Mac OS X.

Izvršni softverIzvršni softver (aplikativni, namjenski softver)  (aplikativni, namjenski softver) omogućava korisniku da izvršava određene zadatke. omogućava korisniku da izvršava određene zadatke. To može biti poslovni softver,edukacijski softver, baza To može biti poslovni softver,edukacijski softver, baza podataka, office paketi i ostalo.podataka, office paketi i ostalo.

Programski softverProgramski softver je obično alat koji pomaže  je obično alat koji pomaže nekom programeru da izvrši neki zadatak koristeći nekom programeru da izvrši neki zadatak koristeći neki programski jezik. To može biti uređivač neki programski jezik. To može biti uređivač teksta, kompajler, interpreter, linker, debugger i tako teksta, kompajler, interpreter, linker, debugger i tako dalje. U računarskoj grafici se koristi termin grafički dalje. U računarskoj grafici se koristi termin grafički softver, koji je specijaliziran za rad sa grafikom.softver, koji je specijaliziran za rad sa grafikom.