44
SLOVENIJA REPUBLIKA SŁOWENII

Słowenia przygotowanie kulturowe

Embed Size (px)

Citation preview

FINLANDIA

SLOVENIJA

REPUBLIKA SOWENII

Hymn: Zdravlijca (Toast)Sowa: France PreserenMuzyka: Stanko Premrl

GEOGRAFIA Powierzchnia: 20 273 km2Dugo granic: Austria: 330 km, Chorwacja: 670 km, Wgry: 102 km, Wochy: 232 kmcakowita: 1334 kmDugo wybrzea: 46,6 kmRozcigo poudnikowa wynosi 160 km, a rwnolenikowa 245 km, przecitna szeroko kraju wynosi okoo 100 km

5

GEOGRAFIA 90% powierzchni kraju ley ponad 300 m n.p.mNajwyszy punkt: Triglav 2863 m n.p.m.Powierzchnia lasw: 50%Rzeki: Sawa i Drawa wpadajce do Dunaju, Socza na zachodzie, Mura na pnocnym wschodzie, Krka na poudniowym wschodzie oraz Kupa na granicy z Chorwacj

6

KLIMATSowenia ley w strefie klimatu umiarkowanego ciepego z czterema porami roku,Uksztatowanie terenu sprawia, e mona w Sowenii wyrni trzy odrbne strefy klimatyczne:Na pnocnym zachodzie dominuje klimat alpejski z obfitymi opadami.Wybrzee i dua cz Przymorza, posiada typowy klimat rdziemnomorski.Cz wschodnia Sowenii ma klimat kontynentalny z gorcymi latami i mronymi zimamirednie temperatury: w styczniu 0 C, w czerwcu 21 C.

7

WALORY PRZYRODNICZE:

* Wikszo powierzchni Sowenii zajmuj Alpy Wschodnie. W ich skad wchodzi pasmo zwane Alpami Julijskimi, lecymi w pnocno-zachodniej czci kraju. Gry te zbudowane s z wapieni, dolomitw i upkw.* Na terenie Sowenii, zwaszcza w pooonej w jej poudniowo-zachodniej czci, Krasie, licznie wystpuj zjawiska krasowe: podziemne rzeki, jaskinie (okoo 7000), z ktrych najsynniejsza jest Postojnska jama.* W regionie Gr Dynarskich licznie wystpuj krasowe jaskinie i podziemne jeziora, znajduje si tam synna Jaskinia Szkocjaska* Inna jaskinia, Vilenica, co roku goci uczestnikw rodkowoeuropejskiego festiwalu literackiego.

TriglavTriglavski Park Narodowy (Triglavski narodni park, TNP) rozpociera si na pnocnym zachodzie Sowenii w Aplach Julijskich. Jest to jedyny park narodowy Sowenii i jeden z najwikszych terenw chronionych w Alpach.Najwyszym szczytem jest Triglav (2864 m n.p.m.), ktry jest symbolem Sowenii.W 1961 roku parkiem narodowym zosta teren o powierzchni 2000 ha, ktry do obecnych rozmiarw (848 km2) zosta rozszerzony w 1981 roku.

Wwz Vintgar

Predjamski Grad

Jaskinia Postojna

Liczba ludnoci: 2 061 000Gsto zaludnienia: 101 os./km2rednia dugo ycia: K 81 lat, M 74 latWspczynnik feminizacji: 102

LUDNO

15

LUDNO

16

LUDNO

17

Sowiascy przodkowie dzisiejszych Sowecw przybyli na ziemie obecnie nalece do Sowenii w VI wieku naszej ery.

W VII wieku na dzisiejszym terytorium Austrii uformowao si sowiaskie Ksistwo Karantanii. W poowie VIII wieku Karantanie przyjli chrzecijastwo.

W 822 roku Karantania utracia niepodlego zostaa wczona do imperium Frankw.

W XIV wieku wikszo soweskich ziem zostaa wczona do pastw rzdzonych przez Habsburgw pniej przeksztaconych w Monarchi Austro-Wgiersk,

HISTORIA

Po upadku Austro-Wgier w 1918 Sowecy wraz z innymi narodami poudniowosowiaskimi uformowali Krlestwo Jugosawii.

Podczas II wojny wiatowej ziemie soweskie zostay podzielone midzy Niemcy, Wochy i Wgry.

Po wojnie, gdy odtworzono Jugosawi, Sowenia ponownie staa si jej czci.

Sowenia (wraz z Chorwacj) odczya si od Jugosawii 25 czerwca 1991, co zapocztkowao dwa dni pniej w Sowenii wojn dziesiciodniow.

HISTORIA

URBANIZACJAMiastem w Sowenii jest miejscowo, ktra przez swoj wielko, struktur gospodarcz, gsto zaludnienia i historyczny rozwj rni si od innych miejscowoci.

Musi spenia kryteria:- miejscowo musi mie ponad 3000 mieszkacw.- miejscowo ma status miasta zgodnie decyzj Zgromadzenia Narodowego.

NAJWIKSZE MIASTALublana: 278 tys.Maribor: 147 tys.Kranj: 54 tys.Novo Mesto: 41 tys.Celje: 38 tys.Koper 24 tys.

JZYKIsoweski (95,6% mieszkacw) serbsko-chorwacki (4%)wgierskiwoski

JZYKJzyk soweski - podobnie jak chorwacki lub serbski, soweski jest jzykiem indoeuropejskim nalecym do zachodniej podgrupy jzykw poudniowosowiaskich . Jest blisko spokrewniony z dialektami kajkawskim i czakawskim jzyka chorwackiego.

Od pnego redniowiecza a do rozpadu Monarchii Austro-Wgierskiej w 1918 na terytorium dzisiejszej Sowenii jzykiem elit by niemiecki, soweski za by uywany w niszych warstwach spoecznych. Jzyk niemiecki mia duy wpyw na soweski, przez co we wspczesnym jzyku potocznym zachoway si liczne germanizmy.

JZYK

Soweski jest najbogatszym w dialekty jzykiem z grupy sowiaskiej. Ma on 46 narzeczy o rnym stopniu podobiestwa, uporzdkowanych w 7 grup: dialekty karynckie, przymorskie, rowtarskie, goreskie, doleskie, styryjskie i panoskie. Pomimo, e wymowa i akcent rni si bardzo w poszczeglnych dialektach, wzajemne zrozumienie nie sprawia wikszych problemw uytkownikom rnych narzeczy. Standardowy soweski jest uywany gwnie w wystpieniach publicznych i przy uroczystych, oficjalnych okazjach.

PODSTAWOWE ZWROTY JZYKA SOWESKIEGO:

Nazywam si... . - Ime mi je.... Prosz. - Prosim. Dzikuj. - Hvala. Nie ma za co. - Dobrodoli. Tak. - Da. Nie. - Ne. Przepraszam. - Oprostite. Do widzenia. - Nasvidenje. Nie mwi dobrze po sowesku. - Slabo govorim slovensko. Czy mwisz po angielsku? - Govorite angleko?

PODSTAWOWE ZWROTY JZYKA SOWESKIEGO:

Dzie dobry. -Dober dan. niadanie - zajtrk obiad - malica/kosilo kolacja - veerja kurczak - pianec ser - sir jajka - jajca saatka - solata owoce - sadje chleb - kruh Zgubiem/Zgubiam si. - Izgubil sem se.

Gospodarka:Pod wzgldem gospodarczym Sowenia jest najlepiej rozwinitym krajem nowej unii a nawet wyprzedza Portugali czy GrecjPKB na osob 29 tys. USD

Montownia samochodw RENAULT CLIO NOVO MESTOFabryka PRZYCZEP KEMPINGOWYCH I KAMPERW ADRIA NOVO MESTOKoncern farmaceutyczny KRKA gwna siedziba NOVO MESTOKoncern AGD GORENJE - gwna siedziba VELENJE

Parlament Sowenii:

Izba nisza to Zgromadzenie Narodowe skadajce si z 90 czonkw wybieranych na czteroletni kadencj.

Izba wysza Rada Pastwa skada si z 40 czonkw. 4 to przedstawiciele pracobiorcw, 4 - pracodawcw, 4 - rolnikw, 6 - dziedzin pozagospodarczych oraz 22 delegowanych przez lokalne wadze. Kadencja Rady trwa 5 lat.WADZA USTAWODAWCZA

WADZA WYKONAWCZAPrezydent: Borut Pahor

Deputowany do parlamentu w latach 19902004 oraz 20082012, przewodniczcy Zgromadzenia Narodowego w latach 20002004. Pose do Parlamentu Europejskiego w latach 20042008. Premier Sowenii w latach 20082012. Prezydent Sowenii od 22 grudnia 2012.

WADZA WYKONAWCZAPremier: Miro Cerar

Prawnik, wykadowca akademicki i polityk.Premier od 18 wrzenia 2014.

Znani Sowecy:Skoczkowie narciarscy:Peter Prevc - ur.20 wrzenia1992wKranjudwukrotny (indywidualny i druynowy) zoty medalista Olimpijskiego Festiwalu Modziey Europy. Indywidualny srebrny i brzowy medalistamistrzostw wiataz2013, druynowy brzowy medalista z2011, ZDOBYWCA KRYSZTAOWEJ KULI w 2016 Robert Kranjec - ur.16 lipca1981wLublanie brzowy medalista olimpijski, brzowy medalista mistrzostw wiata oraz zdobywca Pucharu wiata w lotach narciarskich. Mistrz wiata w lotach narciarskich 2012.Jernej Damjan ur.28 maja1983wLublanie

Znani Sowecy:Inni sportowcy:

Petra Majdi- ur.22 grudnia 1979wLublanie soweskabiegaczka narciarska, specjalistka sprintu, brzowa medalistka olimpijska i dwukrotna medalistka mistrzostw wiata w sprincieGoran Dragi - ur. 6 maja 1986 wLublanie soweski koszykarz grajcy na pozycjirozgrywajcego. Obecnie wystpuje w zawodowej lidze koszykwkiNBA, w zespolePhoenix Suns.

Znani Sowecy:

Mitja Okorn

reyser urodzony w Sowenii (w Polsce od 2007 )Filmy:- Listy do M.- Planeta Singli

Znani Sowecy:

Jurij Vega (1754-1802) , urodzony w skromnej rodzinie chopskiej we wsi Zagorica w pobliu miejscowoci Dole blisko Lublany, uwaany jest za jednego z najwybitniejszych Sowecw.Najwikszy jego dorobek to stworzenie tablic logarytmicznych i funkcji trygonometrycznych. Na uznanie zasuguj take jego osignicia w dziedzinie astronomii, balistyki i innych nauk technicznych.

Znani Sowecy:

Irena Grafenauer to jedna z najbardziej rozpoznawalnych flecistek w skali wiatowej i z pewnoci najbardziej znana soweska solistka instrumentalna na arenie midzynarodowej.Marjana Lipovek - soweska piewaczka koncertowa i operowa (mezzosopran i alt) pochodzi ze znanej soweskiej rodziny o tradycjach muzycznych. Regularnie wystpuje wsplnie z najwaniejszymi orkiestrami, wrd ktrych naley wymieni Filharmoni Wiedesk, Filharmoni w Berlinie i Nowym Jorku.

MUZYKALaibachsoweskizesp muzyczny, powsta w1980r.w grniczo-przemysowej miejscowociTrbovljew byejJugosawii. Nazwa zespou pochodzi od niemieckiej nazwyLublany, obecnie stolicy Sowenii.Cz utworw tego zespou to przerbki utworw najbardziej znanych zespow wiatowych, takich jakThe Beatles,Queen, EuropeczyThe Rolling Stones.

witaNowy Rok/Novo leto (1 i 2 stycznia);8 lutego Dzie Preserena, czyli soweskiego poety, ustanowiony narodowym witem kultury w 1944 r.;Wielkanoc ruchome wito;27 kwietnia - Dzie Powstania Przeciw Najedcy, oznacza utworzenie frontu wyzwolenia w 1941 r. przeciwko okupantom niemieckim, wgierskim i woskim;1 i 2 maja wito Pracy;Zesanie Ducha witego (Zielone witki) - ruchome wito;25 czerwca Dzie Pastwowoci upamitniajcy nadanie aktu o niepodlegoci w 1991 r.;15 sierpnia Wniebowzicie Najwitszej Maryi Panny;31 padziernika Dzie Reformacji;1 listopada Dzie Wszystkich witych;25 grudnia Boe Narodzenie;26 grudnia Dzie Niepodlegoci i Jednoci, upamitniajcy ogoszenie wynikw plebiscytu, w ktrym Sowecy zdecydowali o niepodlegoci swego kraju i odczeniu si od pastw Jugosawii w 1990 r.

CiekawostkiRzd Sowenii ma w planach wybudowanie do 2023 roku sztucznej wyspy o powierzchni 30 tys. metrw kwadratowych na Adriatyku, aby powikszy w ten sposb swoje niewielkie wybrzee, ktrego dugo wynosi zaledwie 44 kilometry.

Warto wiedzie, e w Sowenii obowizuje zakaz sprzeday fajerwerkw. Zakaz obejmuje ich sprzeda, posiadanie i odpalanie. Za zamanie prawa grozi wysoka grzywna. Najnisza kara to 400 euro, ale za odpalenie fajerwerkw kara moe sign nawet 1,2 tys. euro. Jeeli jaka firma zamie zakaz sprzeday tych produktw, moe spodziewa si kary sigajcej nawet 50 tysicy euro. Wprowadzenie zakazu wadze tumacz trosk o bezpieczestwo mieszkacw i turystw.

KUCHNIAKuchnia soweskajest bardzo podobna do kuchnipolskiej. Podstaw w kuchni soweskiej s:zboa,nabia,miso(przede wszystkim reprezentowane przez wieprzowin), ryby morskie i sodkowodne, potrawy warzywne, roliny strczkowe i okopowe oraz oliwa i winorol.Kuchnia ta jest prosta cho nie mona o niej powiedzie, aby bya jednolita. tradycyjnymi przyprawami w tym kraju s: majeranek, tymianek, melisa, szawia, li laurowy, cynamon i pieprz.

Kraki prutKraki prut" to suszony/dojrzewajcy produkt wytwarzany na bazie misa ze wieych udcw wieprzowych.Charakterystyczn cech "Krakiego prutu" jest jego typowy i rozpoznawalny ksztat. wiee udce s przygotowywane bez racic, ale ze skr i ewentualnie z tuszczem. wiey udziec musi way co najmniej 9kg. Korzystne warunki klimatyczne w Krasie (Karst) umoliwiaj suszenie udcw w caoci. Charakterystyczn cech "Krakiego prutu" jest solenie na sucho wycznie gruboziarnist sol morsk. Stopie wysuszenia i wystarczajco dugi okres dojrzewania pomagaj w uzyskaniu charakterystycznej barwy szynki po pokrojeniu w plastry: szynka jest rowo-czerwona, o ciemniejszym odcieniu przy krawdziach. Bardzo ostry aromat i intensywny smak jest charakterystyczny dla stopnia dojrzaoci produktu i odrnia "Kraki prut" od innych szynek.

JotaKiedy przychodz chodne dni, warto ogrza si gorc i tust zup prosto ze Sowenii, czyli jot. Propozycja ta jest idealna na sezon jesienno-zimowy. Danie jest podobne do polskiego kapuniaka. Jednak swj niezwyky smak zawdzicza poczeniem kapusty, fasoli, ziemniakw i boczku. Podobiestwo smakowe kuchni polskiej i soweskiej sprawia, e jota smakuje kademu Polakowi.

PolentaSkadniki:4 szklanki wody1 szklanka gstej mietany3 yki niesolonego masa1 yeczka soli1 szklanka polenty (mki kukurydzianej) szklanki wieo startego parmezanu2 yki posiekanych wieych zi (opcjonalnie)wieo zmielony pieprz

Przygotowanie:W redniej wielkoci rondlu zagotowa 4 szklanki wody. Doda 2 yki masa i sl. Powoli wsypywa polent, mieszajc. Zmniejszy ogie i gotowa mieszajc, a powstanie gsta, gadka masa, 15-20 minut. Doda parmezan, zioa, pieprz, pozosta yk masa i wymiesza. Podawa natychmiast lub wyoy do paskiego naczynia, aby staa

Soweskie WinaSowenia to kraj o rozwinitej, wielowiekowej tradycji winiarskiej. Chocia wszystkie soweskie winnice zajmuj obszar mniejszy nite we francuskim regionie Bordeaux, wytwarzaj rocznie 100 mln litrw trunku, z czego tylko 5% jest eksportowane.W Sowenii funkcjonuj trzy okrgi winiarskie: Podravje, Posavje i Primorje.Za najlepsze soweskie wina uwaa si: Teran,Cviek, iponiRenski Rizling.

Ze wzgldu na jako wino soweskie moe by: namizno stoowe, kakovostno wysokiej jakoci, vrhunsko najwyszej jakoci. Wino biae to belo vino, czerwone rdee vino. Wedug stopnia sodkoci dziel si na: suho wytrawne, polsuho pwytrawne, polsladko psodkie, sladko sodkie.

1. Zjawisko rozpuszczania niektrych ska przez wod.2. Firma farmaceutyczna, ktrej siedzib jest Novo Mesto.3. Najwyszy szczyt Sowenii.4. Produkt zakazany w Sowenii.5. Kraj, z ktrym Sowenia ma najdusz granic.6. Najpikniejsza jaskinia Sowenii.7. Dzikuj po sowesku.8. Reyser filmu Listy do M.9. Najlepszy skoczek narciarski sezonu 2015/2016.10. Miasto w Sowenii pooone nad Morzem Adriatyckim.

Zamiast zakoczenia

LAIBACH - Warszawskie dziecinull119043.805Laibach - Under The Iron Sky264115.9