Maintenance Glossary

-1-

ท�มา : http://www.tpmconsulting.org/

3 A (Akarui, Anzen, Atatakai) 1

ลกษณะ 3 ประการท�สงเสรมคณภาพชวตท�ดข �นภายในโรงงาน เปนคาในภาษาญ�ป น Akarui หมายถง สวาง2

ไสว สดช�น Anzen หมายถง ปลอดภย Atatakai หมายถง อนใจ ซ�งท �งหมดน �เปนส�งท�จะเกดข �นกบสถาน3

ประกอบการท�ดาเนนการ TPM ประสพความสาเรจ 4

3 K (Kuroi, Kiken, Kurushii) 5

ลกษณะ 3 ประการท�ไมสงเสรมคณภาพชวตท�ดภายในโรงงาน เปนคาในภาษาญ�ป น Kuroi หมายถง มดหมอง 6

มวหมน Kiken หมายถง อนตราย Kurushii หมายถง เขญใจ ซ�งท �งหมดน �เปนส�งท�อาจจะเกดข �นกบโรงงานท�7

ไมไดใสใจกบสภาพแวด ลอมในการทางานของพนกงาน ซ�งจะทาใหคณภาพชวตในโรงงานของพนกงานแยลง 8

และอาจกระทบตอคณภาพในการปฏบตงาน ในท�สด 9

3 Z (Zero Breakdowns, Zero Defects, Zero Accidents 10

ความสาเรจ 3 ประการในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถเหนไดอยาง11

ชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ Zero Breakdowns หมายถง เคร�องจกรเสย12

เปนศนย Zero Defects หมายถง ของเสยเปนศนย และ Zero Accidents หมายถง อบตเหตเปนศนย 13

5 C (Communication) (Clear, Concise, Correct, Complete, Control) 14

หลก 5 ประการในการส�อสารอยางมประสทธผล Clear หมายถง ความสมบรณในเชงเน �อหา ชดเจน ตความ15

เปนอยางอ�นไมได Concise หมายถง ส �น กระชบ ไดใจความ จดจาไดงาย Correct หมายถง ถกตอง ตรงตาม16

ตนฉบบเดม Complete หมายถง ความสมบรณแบบในเชงกายภาพ Control หมายถง ควบคมได มการ17

ตรวจสอบ 18

3 MU (Muri, Muda, Mura) 19

เหตแหงความไรประสทธภาพ 3 ประการในกระบวนการผลต เปนคาในภาษาญ�ป น Muri หมายถง การทาเกน20

พอด Muda หมายถง ความสญเสยหรอส �นเปลอง (เหมอนกบ 7 Waste) และ Mura หมายถง ความไมแนนอน 21

ความไมคงเสนคงวา การกาจดเหตแหงความไรประสทธภาพ 3 ประการในกระบวนการผลตดงกลาว จะชวย22

ลดตนทน และเพ�มผลผลต (Productivity) 23

5 S (Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu, Shitsuke) 24

กจกรรม 5 ส เพ�อการจดและมาตรฐานสถานท�ทางาน เปนคาในภาษาญ�ป นท�ปจจบนมการประยกตเปน25

ภาษาองกฤษ Seiri หรอ Sort หมายถง สะสาง Seiton หรอ Set-in-order หมายถง สะดวก Seiso หรอ Shine 26

หมายถง สะอาด Seiketsu หรอ Standardize หมายถง สขลกษณะ และ Shitsuke หรอ Self-discipline 27

หมายถง สรางนสย 28

29

30

-2-


6 Big-Losses 31

ความสญเสยอนย�งใหญ 6 ประการ เปนความสญเสยท�ทาใหการใชประโยชนจากเคร�องจกร (Machine 32

Productivity) ประกอบดวย 33

เคร�องเสย (Failure) ถงข �นตองหยด 34

การต �งเคร�องและปรบแตง (Setup and Adjustment) 35

ชวงเวลาเร�ม (ลอง) เคร�อง (Start-up) 36

เคร�องหยดเลกๆนอยๆ (Minor Stoppage) 37

ไมสามารถเดนเคร�องเรวได (Speed Loss) 38

งานเสยหรอตองกลบไปแกไข (Defect and Rework) 39

7 QC Tools 40

เคร�องมอคณภาพ 7 ชนด เพ�อการแกปญหาทางดานคณภาพ ประกอบดวย 41

แผนตรวจสอบ (Check Sheet) 42

การแยกแยะขอมล (Stratification) 43

กราฟและฮสโตแกรม (Graph & Histogram) 44

ผงพาเรโต (Pareto Diagram) 45

ผงเหตและผล (Cause & Effect Diagram) 46

แผนภมควบคม (Control Chart) 47

ผงการกระจาย (Scatter Diagram) 48

7 Wastes 49

ความ สญเสย 7 ประการ เปนความสญเสยในกระบวนการผลตท�ไมมการบรหารการผลตภายใตแนวคด Lean 50

หรอ Just-in-time ความสญเสยดงกลาวประกอบดวย 51

การผลตมากเกนไป (Over Production) 52

การเกบวสดคงคลงท�ไมจาเปน (Inventory) 53

การขนสง (Transportation) 54

การทางานดวยวธการท�ไรประสทธภาพ (Inefficient Method) 55

การเคล�อนไหว (Motion) 56

การรอคอย (Idle Time) 57

การผลตของเสยหรอแกไขงาน (Defect & Rework) 58

59

-3-


ABC Analysis 60

การวเคราะห ABC เปนวธการอยางหน�งท�ใชในการจาแนกแยกแยะวสดซอมบารงท�ตองมการคง คลง 61

(วสดส �นเปลอง ช �นสวน อะไหล เปนตน) การวเคราะห ABC จะทาใหเรามกลไกในการแยกรายการส�งของ62

ตางๆออกเปนสามกลม ซ�งกคอกลม A กลม B และ กลม C โดยเกณฑการแยกเปนการพจารณาถงจานวน63

และมลคาการใช กลาวคอ กลม A มมลคาการใชมากท�สด และปรมาณการคงคลงนอยท�สด กลม C จะม64

มลคาการใชนอยท�สด และปรมาณการคงคลงมากท�สด สาหรบกลม B จะอยระหวางกลม A กบ กลม B 65

ท �งน �เพ�อจดความสมดลระหวางเงนท�จมไปกบการคงคลง กบ ความพรอมในการใชงาน การวเคราะห ABC 66

เปนสวนหน�งในการบรหารงานซอมบารง (Maintenance Management) ในสวนของการบรหารวสดซอม67

บารง (Maintenance Materials) 68

Abnormality 69

จดผดปกตท�เกดข �นกบเคร�องจกรอปกรณ โดย ท�วไปไดแก การหลด ร�ว หลวม คลอน ส�น แตก ราว เสยรป 70

กดกรอน เสยศนย อณหภมสง เสยงดง เปนตน ท�ผ ใชเคร�องควรจะหาพบดวยตนเองในการทาข �นตอนท71

หน�ง (Inspection Cleaning) ในกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) 72

Activity-Based Costing (ABC) 73

ระบบการตดตามการดาเนนกจกรรมตางๆ เพ�อตคาทรพยากรตางๆ ท�ใชไปท �งหมดใหอยในรปของตวเงน 74

ท �งน �เพ�อคดตนทนท�แทจรง 75

Accessibility (Machine Accessibility) 76

ความสามารถในการเขาถงเคร�องจกร หรอสภาพเคร�องจกรท�สงเสรมใหการเขาถงทาไดงาย ไมวาจะเปน77

การเขาไปใชงานหรอปรบต �งคาตางๆ การเขาไปทาการบารงรกษาข �นพ �นฐาน (ทาความสะอาด หลอล�น ขน78

แนน (Basic Condition)) การเขาไปเกบกช �นสวนท�ชารดเสยหาย การเขาไปตดต �งช �นสวนใหม เปนตน ท �งน �79

ถาความสามารถในการเขาถงเคร�องจกรมมากแลว เคร�องจกรจะเสยหายยาก และหากเสยหายกจะใชเวลา80

ในการแกไขไมนาน การปรบปรงความสามารถในการเขาถงเคร�องจกร เปนสวนหน�งในการบารงรกษาดวย81

ตนเอง (AM) 82

Adjustment 83

การปรบต �งกระบวนการหรอเคร�องจกร เกดข �นภายหลงการเปล�ยนรนการผลต (Setup) ทกคร �ง ซ�งถอเปน84

ความสญเสย (Losses) ประเภทหน�งท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance Efficiency) ต�า85

และสงผลเสยตอประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ในท�สด 86

87

88

89

-4-


Alignment 90

ความรวมศนย หรอ การหมนเท�ยงอยบนเพลาเดยวกน หรอการจดจดศนยกลางของช �นสวนตางๆใหอยใน91

เสนตรงเดยวกน ท �งน �เพ�อความสมดลในขณะใชงาน ซ�งจะทาใหความผดปกต (Abnormality) ลดลงได 92

AM (Autonomous Maintenance) 93

ความสามารของฝายผลตในการบารงรกษาเคร�องจกรดวยตนเอง ซ�งเปนคณลกษณะท�สาคญของการ94

บารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) โดยการพฒนาความร ความสามารถ และทกษะของพนกงาน95

ผใชเคร�องใหสามารถปกปองและดและเคร�องจกรของตน เองได โดยดาเนนการในลกษณะของกจกรรมกลม 96

(Small-group activities) ประกอบดวย 7 ข �นตอนไดแก 97

ข �นตอนท� 1 : การทาความสะอาดแบบตรวจสอบ (Inspection Cleaning) 98

ข �นตอนท� 2 : การกาจดจดยากลาบากและแหลงกาเนดปญหา (Difficult Work Area & Source of 99

Contamination) 100

ข �นตอนท� 3 : การจดทามาตรฐานการบารงรกษาดวยตนเองเบ �องตน (Basic Standard) 101

ข �นตอนท� 4 : การอบรม ศกษาหาความรเก�ยวกบระบบและกลไกตางๆของเคร�อง 102

ข �นตอนท� 5 : การตรวจสอบเชงลก (Diagnosis) ดวยตนเอง (Autonomous Inspection) 103

ข �นตอนท� 6 : การจดทามาตรฐานการบารงรกษาดวยตนเองท�ครบถวนสมบรณ 104

ข �นตอนท� 7 : การปรบปรงอยางตอเน�อง (Continuous Improvement) 105

Analysis 106

การวเคราะห 107

1. กระบวนการทละข �นตอนเพ�อหาทางออกของปญหาตางๆ 108

2. การเกบ การด และการตรวจตราอยางละเอยด กบขอมล 109

3. การหาท�มาท�ไปของเหตการณตางๆ หรอการจบความสมพนธของเหตและผล 110

Appraisal Cost 111

ตนทนการประเมน เชน ตนทนในการทดสอบและตรวจสอบ ตนทนในอปกรณการทดสอบ ตนทนใน112

บคลากรผ ทาการทดสอบ เปนตน เปนหน�งในตนทนคณภาพ (Cost of Quality) ในหมวดของตนทนเพ�อให113

ไดมาซ�งช �นงานท�มคณภาพ ตรงตอความตองการของลกคา (Cost of Conformance 114

Assessment (Maintenance/Machine Assessment) 115

กระบวนการตรวจประเมน เพ�อรบทราบสถานการณปจจบนของ การบารงรกษา/เคร�องจกร ท�แทจรง เพ�อ116

หาหนทางในการปรบปรงตอไป 117

118

-5-


Availability 119

อตราการเดนเคร�องจกร เปน การวดการใชประโยชนจากเคร�องจกรหรออปกรณท�มอย และเปนตวคณรวมตว120

หน�งในการคานวณคาประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร อปกรณ (OEE) หาไดโดยการนาเอาเวลาเดน121

เคร�องจกร (Operating Time) มาหารดวยเวลารบภาระงาน (Loading Time) 122

Autonomous Inspection 123

ความสามารถของพนกงานผ ใชเคร�องในการตรวจเชคเคร�องจกรอยางลกซ �งดวยตนเอง เปนข �นตอนท�หาใน124

กจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) 125

Backlog 126

งานค�งคางของฝายซอมบารงท�ไมเสรจสมบรณตามวนท�ไดรบการรองขอ แต จะตองดาเนนการใหเสรจส �นตอไป127

หาไดโดยการนาเอาจานวนช�วโมงแรงงานท� ตองใชท �งหมดในการสะสางงานค�งคางท�เลยกาหนดเสรจ มาหาร128

ดวย จานวนช�วโมงแรงงานของฝายซอมบารงท�สามารถออกไปใหบรการตอสปดาห คาท�ไดถอเปนการวด129

สมรรถนะอยางหน�งของฝายซอมบารง 130

Basic Condition 131

สภาพพ �นฐานของเคร�องจกร เปนสภาพท�ตองดารงไวใหไดมน �นจะทาใหความนาเปนในการเกดความเสยหาย 132

มมากข �น ไดแกความสะอาด (Cleaning) การหลอล�น (Oiling) การปรบแตงและขนแนน (Tightening) 133

Basic Standard 134

มาตรฐานการบารงรกษาเคร�องจกรของตนเองเบ �องตน เปนผลผลตท�ไดจากกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง 135

(AM) เกดข �นภายหลงการหาจดผดปกต (Abnormality) จดยากลาบาก (Difficult Work Aare) และ136

แหลงกาเนดปญหา (Source of Contamination) โดยมาตรฐานการบารงรกษาเคร�องจกรของตนเองเบ �องตนน � 137

จะชวยปองกนไมใหจดผดปกตตางๆเกดข �นอก 138

Best Practice 139

เทคนค วธการ กระบวนการ หรอกจกรรม ท�เม�อปฏบตแลวไดผลลพธท�ดกวา หรออาจกลาวส �นๆไดวาการ140

ปฏบตท�ไดผลดท�สด โดยมเคร�องพสจนคอ มผ อ�นตองการจะนาไปใช เพ�อใหไดผลดงกลาวในบรบทของตนบาง 141

BM (Breakdown Maintenance) 142

การบารงรกษาเม�อขดของ 143

1) สตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) ท�ผานการพจารณาวาประหยดหรอคมคากวาการบารงรกษา144

เชงปองกน (Preventive Maintenance) ท �งน �เน�องจาก ไมมกจกรรมหรอตนทนใดๆในขณะท�เคร�องจกรสามารถ145

ใชงานไดตามปกต 146

-6-


2) กจกรรมอนไมพงประสงค และเกดข �นเพ�อเปนการแกปญหาความไมสมฤทธ�ผลของการบารงรกษาเชง147

ปองกน 148

Bottleneck 149

สถานงานคอขวด หมายถงสถานงานใดๆในสายการผลตของกระบวนการผลตแบบตอเน�องท�ทางานไดชา กวา150

ความตองการของสถานงานถดไป ทาใหสถานงานถดไปไมมงานท�จะนามาสรางมลคาตอ และงานจากสถาน151

งานกอนหนากเขามาลาบาก จนนามาซ�งความดอยประสทธภาพของกระบวนการผลตโดยรวม ท �งน �152

เน�องจากวา การเกดสถานงานคอขวดทาใหเกดความสญเสย (Wastes) จานวนมากและหลายประเภท 153

Breakdown 154

การเสยหายของเคร�องจกรถงข �นใชงานไมได ท� อาจจะเกดจากการสะสมของความสญเสยแบบเร �องรง 155

(Chronic Losses) จนกระท �งถงจดหน�งกลายเปนความสญเสยแบบแบบพลน (Sporadic Losses) หรออาจจะ156

เกดความสญเสยแบบแบบพลนท�เกดข �นโดยทนทไมมการสะสมกเปน ได 157

Calendar-Based Maintenance 158

กลยทธการบารงรกษาโดยการกาหนดเวลาและกจกรรมท�ตองทาไวลวงหนาอยางตายตว (ท�วไปหมายถง159

กจกรรมการบารงรกษาเชงปองกนท�รวาตองทาอยางแนนอน ตามธรรมชาต) และเวลาท�กาหนดในการทา160

กจกรรมดงกลาวจะกาหนดไวเปนคาบเวลาคงท� แนนอน เชน ทกเดอน ทกหกเดอน เปนตน 161

Capacity Losses 162

ความสญเสยดานกาลงการผลต ท� มาจากเหตการณหรอสาเหตใดๆกตามท�ทาให เคร�องจกรเสยความเรว 163

(Speed Loss) เกดการปรบแตง (Adjustment) ภายหลงการเปล�ยนรนการผลต (Setup) และการหยด164

เลกๆนอยๆ ของเคร�องจกร (Minor Stoppage) ซ�งท �งหมดจะทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance 165

Efficiency) ต�า และทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 166

Cause & Effect Diagram 167

ผง แสดงเหตและผล หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนเคร�องมอท�ใชในการระดมสมอง เพ�อ168

คนหาสาเหตของปญหาอยางมระบบ โดยสามารถแสดงใหเหนถงหมวดหมของสาเหตตาง ๆ รวมถงแสดงให169

เหนความตอเน�อง หรอความสมพนธของสาเหตตาง ๆ น �นดวย 170

Calendar-Based Maintenance 171

กลยทธการบารงรกษาโดยการกาหนดเวลาและกจกรรมท�ตองทาไวลวงหนาอยางตายตว (ท�วไปหมายถง172

กจกรรมการบารงรกษาเชงปองกนท�รวาตองทาอยางแนนอน ตามธรรมชาต) และเวลาท�กาหนดในการทา173

กจกรรมดงกลาวจะกาหนดไวเปนคาบเวลาคงท� แนนอน เชน ทกเดอน ทกหกเดอน เปนตน 174

-7-


Check Sheet 175

แผนตรวจสอบ หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนตารางหรอแบบฟอรมท�ออกแบบมา เพ�อใช176

เกบรวบรวมขอมล มาทาการศกษาหรอวเคราะหในการดาเนนการปรบปรงหรอแกปญหาดวยกระบวนการ 177

ปรบปรงงานแบบตาง ๆ 178

Chronic Losses 179

ความสญเสยแบบเร �อรง ท�มาจากเหตการณหรอสาเหตใดๆกตามท�คอยๆทาใหสมรรถนะของเคร�องจกร เกด180

ความเบ�ยงเบนไปจากระดบปกต (แตมกจะถกถอวาเปนเร�องปกต) และมากข �นๆจนกระท �งบางคร �งเกดความ181

เสยหายแบบฉบพลน (Sporadic Losses) และถอเปนเร�องยากท�จะตรวจจบและกาจดใหหมดไป 182

Cleaning Plan 183

แผนการทาความสะอาด เปนส�งหน�งท�จาเปนในการดาเนนการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) ข �นตอนท�หน�ง การ184

ทาความสะอาดแบบตรวจสอบ (Inspection Cleaning) 185

CM (Corrective Maintenance) 186

การบารงรกษาเชงแกไขและปรบปรง 187

1) สตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) ท�มงเนนไปท�การแกไขความบกพรองอนเปนสาเหตท�ทาให188

เคร�องจกรเสย ถงข �นใชงานไมได (Breakdown) เพ�อไมใหเกดข �นอกในคร �งตอไป 189

2) สตรการบารงรกษา ท�มงเนนไปท�การแกไขและปรบปรงแบบ (Design) ของเคร�องจกรเพ�อใหทางานสะดวก190

ผดพลาดยาก (Mistake Prevention) การตรวจเชคงายและสะดวกสบาย การเขาถงเคร�องจกร (Machine 191

Accessibility) ทาไดโดยสะดวก ท �งน �เพ�อเปนการปองกนความเสยหายและสงเสรมการตรวจเชคเคร�องจกร 192

CMMS (Computerized Maintenance Management System) 193

ระบบบรหารงานซอมบารงท�ใชกรรมวธและกระบวนการทางคอมพวเตอรเปนตวประสาน ไดแกการจดการใบ194

งาน (Work Oder) การเกบรวบรวมประวตเคร�องจกร การจดตารางบารงรกษาเชงปองกน และ การจดตาราง195

บารงรกษาตามการพยากรณ โดยท �งหมดและสงขอมลไปยง ฝายพสดคงคลง ฝายจดซ �อ ฝายบญช และฝาย196

ผลต เพ�อการเตรยมการในสวนของตนอยางทนทวงท 197

Company-Wide TPM 198

การดาเนนการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ท�วท �งบรษทหรอองคกร ซ�ง โดยปกตจะเปนการ199

ดาเนนการตอจากชวงการดาเนนการ TPM ในสวนผลต (Production-Wide TPM) หรอ TPM ในสวนของ200

โรงงาน (Factory-Wide TPM) 201

Condition Monitoring 202

การตดตามสภาพเคร�องจกร โดย ท�วไปหมายถงการตดตามโดยใชเทคโนโลย เทคนค หรอเคร�องมอ เพ�อวดการ203

-8-


เปล�ยนแปลงท�เกดข �นกบเคร�องจกรในประเดนท�บงบอกไดถง สภาพเคร�องจกร ณ ขณะน �นๆ เชนการตดตาม204

เร�องอณหภม การตดตามเร�องการส�นสะเทอน การตดตามเร�องสภาพน �ามนหลอล�น เปนตน 205

Consumed Maintenance Material 206

วสดส �นเปลองในการบารงรกษา เปนวสดท�ใชแลวหมดไปในการบารงรกษา เชนนามนหลอล�น กระดาษทราย 207

ไสกรอง เปนตน 208

Continuous Improvement 209

การปรบปรงอยางตอเน�อง ข �นตอนสดทายของการบารงรกษาดวยตนเอง ภายหลงจากผลลพธของการ210

บารงรกษา (Maintenance Output) บรรลแลว โดยท�วไปจะเปนการหาทางลดปจจยท�ใชในการบารงรกษา 211

(Maintenance Input) โดยมขอแมวา การลดลงของปจจยในการบารงรกษา ตองกระทบตอผลลพธในการ212

บารงรกษา มฉะน �นแลว จะไมถอวาเปนการปรบปรง 213

Control Chart 214

แผนภมควบคม หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนแผนภมในลกษณะกราฟเสนท�ชวย215

ควบคม ตดตามเพ�อหาทางกาจดความผนแปรจากปจจยตาง ๆ ออกจากความผนแปรตามธรรมชาต216

ประกอบดวยเสน 3 เสน เสนกลาง เสนควบคมบน และเสนควบคมลาง 217

COQ (Cost of Quality) 218

ตนทนคณภาพ เปน การรวมคาใชจายท �งหมดท�จายไปเพ�อใหไดมาซ�งช �นงานท�มคณภาพ ตรงตอความตองการ219

ของลกคา (Cost of Conformance) กบ คาใชจายท �งหมดท�จายไปเพ�อแกไขเม�อเกดช �นงานท�ไมไดคณภาพ ไม220

ตรงตอความตองการของลกคา (Cost of Non-Conformance) สาหรบใน TPM ตนทนคณภาพ เปนหนวยวด221

ความสาเรจอยางหน�งของเสาหลก การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 222

Cost of Conformance 223

ตนทนเพ�อใหไดมาซ�งช �นงานท�มคณภาพ ตรงตอความตองการของลกคา ประกอบดวย ตนทนการปองกน 224

(Prevention Cost) และตนทนการตรวจประเมน (Appraisal Cost) 225

Cost of Maintenance 226

ตนทนบารงรกษา ประกอบดวยตนทนเพ�อการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) ตนทนเพ�อ227

การบารงรกษาเชงแกไขปรบปรง (Corrective Maintenance) ตนทนเพ�อการปองกนการบารงรกษา 228

(Maintenance Prevention) ตนทนเพ�อการบารงรกษาเม�อขดของ (Breakdown Maintenance) และ ตนทน229

เพ�อการบรหารงานซอมบารง (Maintenance Management) แตในความเปนจรงถาคดอยางละเอยดแลว 230

ตนทนบารงรกษายงตองรวมคาเสยโอกาสในการผลตในกรณท�การบารงรกษา บางอยางเคร�องจกรตองหยด ไม231

สามารถทาการผลตได 232

-9-


Cost of Non-Conformance 233

ตนทนเพ�อแกไขเม�อเกดช �นงานท�ไมไดคณภาพ ไมตรงตอความตองการของลกคา ประกอบดวย ตนทนเพ�อ234

แกไขภายใน เม�อของเสยยงไมถงมอลกคา (Internal Failure Cost) และตนทนเพ�อแกไขภายนอก เม�อของเสย235

ไปถงมอลกคาเรยบรอยแลว (External Failure Cost) 236

Cpk 237

คาความสามารถของกระบวนการ เปนคาเชงสถต บงบอกผลการเปรยบเทยบระหวางความผนแปรของ238

กระบวนการกบความผนแปรท�ยอม ใหตามขอกาหนดทางเทคนคท�ออกแบบไว กลาวคอคาความสามารถของ239

กระบวนการ (Cpk) จะมคาเทากบ 1 เมอความผนแปรของกระบวนการเทากบความผนแปรท�ยอมใหตาม240

ขอกาหนดทางเทคนค จะมคามากกวาหน�งเม�อความผนแปรของกระบวนการดกวาความผนแปรท�ยอมให ตาม241

ขอกาหนดทางเทคนค และ จะมคานอยกวาหน�งเม�อความผนแปรของกระบวนการแยกวาความผนแปรท�ยอม 242

ใหตามขอกาหนดทางเทคนค สาหรบในการดาเนนการ TPM คาน �เปนสวนหน�งของการวดความสาเรจของเสา243

หลก การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 244

Criticality 245

ความวกฤต ซ�งเปนความวกฤตท�เกดจากวถหรอกลไกในการเกดวามเสยหายท�มกเกด ข �น (Failure Mode) 246

บางอยาง ท�มผลรายแรงตามมาตอการปฏบตงานหรอตอสขอนามย ความปลอดภย และ ส�งแวดลอม (HSE) 247

Criticality Analysis 248

การวเคราะหความวกฤต เปน วธเพ�อตรวจหาและทาความเขาใจความวกฤตท�เกดข �นกบกระบวนการหรอ 249

ผลตภณฑ โดยมวตถประสงคเพ�อจดลาดบความสาคญและดาเนนกจกรรมการบารงรกษาให เหมาะสมตอไป 250

หรออาจหมายถงเพ�อการเปล�ยนแปลงแบบ (Design) ในบางคร �ง 251

Cross Functional Teams 252

ทมขามสายงาน (ในทมมสมาชกท�มาจากหลายหนวยงาน) เพ�อการแกปญหาแบบเปนทม (Team Based 253

Problem Solving) สาหรบปญหาใดปญหาหน�งโดยเฉพาะ เน�องจากเปนปญหาท�มความเปนไปไดวามสาเหต254

มาจากหลายหนวยงาน แตกไมไดปรากฏชด และมแนวโนมวาจะไมสามารถแกไขไดดวยการมอบหมายใหแต255

ละหนวยงานไปจดการ ดวยทมของตนเอง (Functional Team) 256

Cut Model 257

แบบผาซก เปน การนาเคร�องจกรหรออปกรณมาผาซกเพ�อเปนแบบ (Model) ใหเหนอปกรณ และการทางาน258

ของอปกรณภายใน โดยมวตถประสงคเพ�อการศกษาของพนกงานฝายผลตและฝายซอมบารงใหเขา ใจอยาง259

ถองแทเก�ยวกบหลกการทางานและกลไกของเคร�องจกรอปกรณ 260

-10-


Daily Maintenance 261

วตรปฏบตประจาวนในการบารงรกษาเคร�องจกร เปนหน�งในกจกรรมเพ�อการบารงรกษาเชงปองกน 262

(Preventive Maintenance) โดยการรกษาไวซ�งสภาพพ �นฐานของเคร�องจกร (Basic Condition) 263

Defect 264

ของเสย ของมตาหน 265

1) เปนสาเหตท�ทาใหเกดความสญเสยจากการใชประโยชนจากวตถดบ (Yield Losses) นาไปสอตราคณภาพ 266

(Quality Rate) ต�า และนาไปสประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 267

2) หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) 268

Deformation 269

การเสยรปของช �นสวน เปนหน�งในความผดปกตของเคร�องจกร (Abnormality) เชนบดเบ �ยว คดงอ โกงงอ บบบ � 270

เปนตน ซ�งเปนไปไดวาจะนาไปสความเสยหายท�รายแรงตอไป หากไมไดรบการแกไข 271

Design for Reliability 272

การออกแบบเพ�อเคร�องจกร ช �นสวน หรอระบบ ท�นาเช�อถอไววางใจได เปน กระบวนการท�ประกอบส�ข �นตอน273

หลกไดแก การเสนอแนวคด การออกแบบและพฒนา (เคร�องตนแบบ) การพฒนาอยางตอเน�อง (เคร�องจกรท�274

สรางเพ�อใชงานจรง) และการพฒนาจากการนาไปใชงาน 275

Deterioration 276

การเส�อมสภาพของเคร�องจกร ท �งท�มาจากการเส�อมสภาพธรรมชาต การเส�อมสภาพจากการใชงานท�ไมถกตอง 277

และการเส�อมสภาพจากการบารงรกษาท�ไมดพอ ซ�งการเส�อมสภาพจะพฒนาไปสการเสยหายในท�สด 278

Difficult Work Area 279

จดยากลาบาก ท มอยในตวเคร�องจกรและยากท�จะเขาถง (Accessibility) เชนจดหรอบรเวณท�มด คบแคบ ใช280

เคร�องมอจานวนมากในการเขาถง เปนตน ซ�งจดยากลาบากเหลาน �จะทาใหการบารงรกษาเคร�องจกรทาไดยาก 281

ใชเวลานาน หรอตองใชความพยายามมากกวาปกต ในท�สดกทาใหประสทธภาพของการบารงรกษาลดลงไป 282

Distributed Control System (DCS) 283

ระบบควบคมการสงถายขอมลการวดแบบทนท�ทนใด (Real Time) ประจาเคร�องจกร ไปสสสวนกลาง เพ�อ284

นาไปใชประโยชนตอ เชนการนาไปสโปรมแกรมการควบคมกระบวนการเชงสถต นาไปเขาสโปรแกรม CMMS 285

หรอโปรแกรมอ�นๆ 286

Downtime 287

เวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานได 288

1) เวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเน�องจากความเสยหาย (Failure) โดยไมรวมถงเวลาท�เคร�องจกรพรอม289

ใชงาน แตไมไดถกใช 290

-11-


2) เวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเน�องจากถกปฏบตการบารงรกษา (ท �งเพ�อแกไขและเพ�อปองกน) 291

โดยรวมท �งหมดไมวาจะเปนเวลาในการซอม เวลาในการรออะไหล หรอเวลาในการรอพนกงาน 292

Effectiveness 293

ประสทธผล เปนหนวยวดเพ�อแสดงความสามารถในการบรรลภารกจของคน เคร�องจกร หรอระบบ โดยตอง294

สอดคลองหรอสนบสนนพนธกจ (Mission) ขององคกร 295

Efficiency 296

ประสทธภาพ เปนหนวยวดเพ�อแสดงความสามารถในการทางานใหสาเรจโดยปราศจากความสญเสย หรอ297

ความพยายามหรอการออกแรงท�สญเปลา 298

External Failure Cost 299

ตนทนเพ�อแกไขภายนอก เม�อของเสยไปถงมอลกคาเรยบรอยแลว เชนการเรยกรองคาเสยหายของลกคา การ300

เกบสนคาคนจากทองตลาด การลงทนเพ�อกภาพลกษณ เปนตน ตนทนเพ�อแกไขภายนอกน � เปนหน�งในตนทน301

เพ�อแกไขเม�อเกดช �นงานท�ไมไดคณภาพ (Cost of Non-Conformance) ในการคานวณตนทนคณภาพ (Cost 302

of Quality) 303

Factory-wide TPM 304

การดาเนนการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ในสวนโรงงาน กอนจะขยายผลไปยงการ305

ดาเนนการท�วท �งบรษทหรอองคกร (Company-Wide TPM) 306

Failure 307

ความเสยหาย หมายถงการหยด การชะงก ความลมเหลว ความไมสาเรจ ความไรผล และความเส�อมถอย ท�308

เกดมข �นในการทางานของระบบ ของเคร�องจกร ของช �นสวน หรอบางคร �งกลงมาถงของช �นสวนยอย ข �นอยกบ309

ขอบเขตของการพจารณา 310

Failure Cause 311

สาเหตท�ทาใหเกดความเสยหายท�เหนเดนชดจากภายนอก เชนเคร�องจกรหยดเพราะสายพานขาด และ312

หลงจากผานกระบวนการวเคราะห สบสาวราวเร�อง พบวา สาเหตแทจรงท�ทาใหสายพานขาดคอสายพานถก313

ต �งไวตงเกนไป ในกรณน � Failure Cause คอ "สายพานขาด" สวน "สายพานถกต �งไวตงเกนไป" น �นเปนสาเหต314

รากเหงา (Root Cause) 315

316

317

318

319

-12-


Failure Characteristics 320

คณลกษณะของความเสยหายท�เกดข �น สามารถแสดงใหเหนดวยเสนโคงหกแบบในกราฟความสมพนธระหวาง321

ความนาจะเปนของการเกดความเสยหายตามสภาพ กบเวลา 322

323

324 325

326

-13-


Failure Code 327

รหสความเสยหาย โดยท�วไปไปจะกาหนดข �นดวยตวเลขและตวอกษร ใหกบความเสยหายท�ตองการเกบรวม328

รวบขอมลและออกใบงาน (Work Oder) ดวยระบบบรหารงานซอมบารงท�ใชกรรมวธและกระบวนการทาง329

คอมพวเตอรเปน ตวประสาน (CMMS) 330

Failure Consequences 331

ผลท�ตามมาจากความเสยหาย ใชเปนเกณฑจดกลมความเสยหายในการบารงรกษาโดยยดความไววางใจได332

ของ เคร�องจกรเปนศนยกลาง (RCM) เชนการแบงกลมความเสยหายออกเปน ความเสยหายท�จะมผลตามมา333

ดวยเร�องของความปลอดภย ความเสยหายท�จะมผลตามมาดวยเร�องของส�งแวดลอม ความเสยหายท�จะมผล334

ตามมาดวยเร�องของสมรรถนะขององคกร เปนตน 335

Failure Descriptor 336

คาบรรยายสาเหตท�ทาใหเกดความเสยหายท�เหนเดนชดจากภายนอก (Failure Cause) หรอบอกความตองการ337

ในการแกไขเบ �องตนเพ�อใหเคร�องจกรกลบมาใชงานได 338

Failure Effect 339

ผลจากความเสยหาย หรอผลท�มความเสยหายท�เกดข �นเปนสาเหต โดย Failure Effect จะเกดข �นในทนท340

ภายหลงการเกดความเสยหายน �นๆ ซ�งตางกบผลท�ตามมาจากความเสยหาย (Failure Consequences) 341

Failure Mode 342

วถหรอกลไกในการเกดวามเสยหายท�มกเกดข �น ท �งน �ความหมายของ Failure Mode อาจแตกตางกนไปบาง343

ตามการประยกตใช 344

1) จากมมมองทางฟสกสหรอระบบกลไก Failure Mode หมายถง ปรากฏการณท�เกดข �น เชน ความช �น 345

(Moisture) การกดกรอน (Corrosion) ความลา (Fatigue) แลวทาใหเกดความเสยหายตามมา 346

2) จากมมมองทางดานการใชงาน Failure Mode หมายถง ลกษณะอาการท�ปรากฏวาไมสามารถใชงานได347

ตามสมรรถนะท�ออกแบบไว เชน วาลวตวหน�งอาจจะม Failure Mode เชนอตราการไหลผานไมตรงท�กาหนด ม348

การร�วซม เปนตน 349

Failure Patterns 350

รปแบบหรอพฤตกรรมการเกดความเสยหาย หรอการเกดความเสยหายอยางมแบบแผน เปนไปตามรปแบบท�351

เคยเกบขอมลไวทกคร �ง เชนเคร�องปรบอาการในรถยนต ท�เม�อใดกตามท�ความเยนลดลง และมกจะตามมาดวย352

คอมเพรสเซอรสตารทบอยคร �ง น�นแสดงวาสารทาความเยนเร�มหายไปจากระบบ และจะเปนเชนน �ทกคร �ง 353

แสดงวาน�คอ Failure Pattern ท�ทาใหเรารถงปญหาท�จะตามมา 354

-14-


Failure Rate 355

อตราการเกดความเสยหาย เปนคาแสดงถงความมากนอย เรวชา ของการเกดความเสยหาย แลวแตกรณหาได356

โดย 357

1) อตราสวนระหวางจานวนคร �งของการเกดความเสยหายท �งหมดทกกรณกบเวลาใหบรการรวมของทก358

เคร�องจกร 359

2) อตราสวนระหวางเวลาท�ใชไปกบการแกไขความเสยหายท �งหมดทกกรณกบเวลาใหบรการรวมของทก360

เคร�องจกร 361

FMEA (Failure Mode & Effect Analysis) 362

การวเคราะหวถการเกดความเสยหายและผล เปนการดาเนนการอยางเปนข �นตอนเม�อเกดความเสยหาย วาม363

วถการเกดอยางไรและผลจากความเสยหายน �นๆคออะไร ซ�งเปนไดท �งการวเคราะหในระดบช �นสวนหรอระดบ364

องครวมของท �งระบบ วธการวเคราะหมอยสองแบบคอ วเคราะหจากเหตไปหาผล (bottom up) หรอเรยกวา365

การวเคราะหกลไกและหลกการทางาน (Hardware Analysis) และการวเคราะหจากผลมาหาเหต (top down) 366

หรอเรยกวาการวเคราะหสมรรถนะการใชงาน (Function Analysis) โดยท�การวเคราะหท �งสองแบบมเปาหมาย367

เหมอนกนคอ การหาเหตและผลของความเสยหาย เพ�อนาไปสการแกไข ปองกน และปรบปรงตอไป 368

Focused Improvement 369

1) การปรบปรงเฉพาะเร�อง (Kobetsu Kaizen หรอ Individual Improvement) เพ�อการปรบปรงประสทธภาพ370

การผลต เปนหน�งในเสาหลกของการดาเนนการ TPM ท�ตองดาเนนการไปอยางสอดประสานกบอกสองเสา371

หลกคอ Autonomous Maintenance (AM) หรอการบารงรกษาดวยตนเองของฝายผลต กบ Planned 372

Maintenance หรอการบารงรกษาตามแผนของฝายซอมบารง 373

2) การปรบปรงเปนเร�องๆ อยางเขมเพ�อทาใหเกดการเปล�ยนแปลงอยางรวดเรวในทางท�ด หวงผลทางจตวทยา374

ใหทกคนประจกษและปรารถนาท�จะเขามามสวนรวมอยาง เตมใจ ในการดาเนนการ TPM 375

Fool Proofing 376

ความหมายเดยวกบ Mistake Prevention 377

Frequency-Based Model Selection 378

การเลอกเคร�องจกรตนแบบจากความถ�ของการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไมได (Breakdown) กลาวคอ ใน379

การดาเนนการ TPM ขนาดของการดาเนนการดาเนนการท�เปนท�นยมอยางหน�งคอ การเร�มท�เคร�องจกรตนแบบ380

กอน เพ�ออาศยเปนท�เรยนรและสรางความชานาญ จากน �นจงขยายผลออกไปในวงกวาง และหน�งในวธการ381

เลอกเคร�องจกรตนแบบกคอ การเลอกจากความถ�ของการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไมได น�เอง และยงม382

-15-


อกวธหน�งคอ การเลอกจากเวลาหยดของเคร�องเน�องจากการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไม ได (Time-383

Based Model Selection) 384

Frequency of Inspection 385

ความถ�ของการตรวจสอบเคร�องจกรอยางละเอยด ท�กาหนดตามความเหมาะสมของเคร�องจกรแตละประเภท386

และการใชงาน เชน ทกๆป (Annually) ทกๆไตรมาส (Quarterly) ทกๆเดอน (Monthly) ทกๆสปดาห (Weekly) 387

ทกๆวน (Daily) ทกๆกะ (Shift) หรอทกๆคร �งท�การผลตครบสองพนช �น เปนตน ท �งน �มจดมงหมายคอ การ388

บารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) 389

Function Failure 390

ความลมเหลวของสมรรถนะท�คาดหวงของเคร�องจกรหรอระบบ ซ�งเปนไปไดท �ง ความลมเหลวทางดาน391

กายภาพ ความลมเหลวทางดานการผลตช �นงาน (Output) ใหไดตามท�กาหนด และ ความลมเหลวทางดานการ392

ใชทรพยากร (Input) ท�มอยอยางจากด 393

Function Failure 394

การทางานท�ผดพลาดหรอไมสมบรณของสวนประกอบยอยตางๆในเคร�องจกรหรอระบบ ซ�งมไดหลากหลาย 395

และอาจทาใหเกดความลมของสมรรถนะท�คาดหวงของเคร�องจกรหรอระบบ (Function Failure) ในทนท� หรอ396

ในภายหลง ท �งน �ข �นอยกบความรนแรงและการแกไขไดทนทวงท อยางไรกตาม ความลมเหลวของสมรรถนะ397

ดงกลาวกเกดข �นได ถาสวนประกอบยอยตางๆเกดความผดพลาดหรอไมสมบรณหลายจดและสงผลรวม กน 398

แมวาความความผดพลาดหรอไมสมบรณจดใดจดหน�งเพยงลาพงจะไมสามารถสง ผลกระทบตอระบบไดก399

ตาม 400

Functional Teams 401

ทมตามสายงาน (สมาชกท �งหมดในทมมาจากหนวยงานเดยวกน) เพ�อการแกปญหาแบบเปนทม (Team 402

Based Problem Solving) สาหรบปญหาท�มสาเหตมาจากภายในหนวยงานของตนเอง เชนกจกรรมกลมยอย403

ของการบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance Small-group Activity) 404

Hazard Rate 405

อตราความเส�ยง หรอโอกาสในการเกดความเสยหายแบบฉบพลน (Sporadic Losses) โดยท�อาจจะไมมความ406

เสยหายแบบเร �อรง (Chronic Losses) ปรากฏใหเหนกอน 407

Hidden Cost 408

ตนทนซอนเรน คอตนทนท�ไมไดอยในรปของคาใชจายจรง แตอาจเปนการเสยโอกาสการสรางรายได หรอเปน409

การไปเพ�มตนทนท�สวนอ�น 410

-16-


Hidden Failure 411

ความหมายเดยวกบ Chronic Losses 412

Histogram 413

ฮสโตแกรม หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนกราฟแสดงลกษณะการกระจายของขอมล 414

โดยการแสดงความถ�ของกลมขอมลดวยแทงกราฟ ลกษณะท�สงต�าของแทงกราฟจะแสดงใหเหนลกษณะความ415

ผดปกตของการกระจาย ขอมล 416

HSE (Health, Safety & Environment) 417

ความรบผดชอบหรอหนวยงานท�วาดวยเร�องสขภาพ ความปลอดภย และส�งแวดลอม ภายในโรงงาน หรอ418

บางคร �งยอมาจาก Health and Safety Executive ซ�งหมายถงผบรหารระดบสงท�ดแลเร�องความปลอดภยและ419

สขภาพจากการทางาน ของพนกงาน สาหรบใน TPM แลว HSE เปนหน�งในแปดเสาหลก 420

Idle Time 421

เวลาสญเปลาหรอเวลารอคอย หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลต422

ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time เชนเคร�องจกรรอวสด รอซอม หรอ พนกงานรอวสด อปกรณ คาส�งผลต 423

และมความสญเสยเกดข �นรปของ ตนทนสญเปลา เสยโอกาสในการผลตสนคา เกดปญหาเร�องขวญกาลงใจ424

ระหวางพนกงาน 425

Individual Order 426

การส�งซ �อซ �อเฉพาะรายการ หน�งในวธการส�งซ �อ (Ordering Method) วสดซอมบารง (Maintenance Material) 427

เปนส�งซ �อเฉพาะรายการ ปรมาณ และเวลาท�ตองการเทาน �น 428

Individual Improvement 429

ความหมายเดยวกบ Focused Improvement 430

Inefficient Method 431

วธการทางานท�ไรประสทธภาพ หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลต432

ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time เชนการทางานซ �าซอนโดยไมจาเปน ลาดบงานไมเหมาะสมและ ไม433

กอใหเกดมลคาเพ�ม ทาใหเกดตนทนท�ไมจาเปน เสยเวลากบการเตรยมและการผลตท�ไมจาเปน การใช434

เคร�องจกรโดยไมเกดประโยชน 435

Inherent Reliability 436

ความไววางใจไดของเคร�องจกรท�มอยในตว เปนระดบความไววางใจไดท�ไดมาต �งแตข �นตอนของการออกแบบ437

และผลตเคร�องจกร โดยไมตองพ�งพากลยทธการบารงรกษาจากภายนอก 438

Initial Phase Management 439

การคานงถงการบารงรกษาต �งแตข �นของการออกแบบหรอต �งแตเร�มแรก เปนหน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight 440

-17-


Pillars) ของการดาเนนการ TPM ประกอบดวยการพฒนาผลตภณฑท�เอ �ออานวยตอการบารงรกษา การ441

ออกแบบ พฒนา หรอเลอกซ �อเคร�องจกรท�งาย มคณภาพ บารงรกษางาย และไววางใจได และการศกษาตนทน442

ตลอดวงชวตของเคร�องจกร โดยท �งหมดมวตถประสงคเพ�อการปองกนการบารงรกษา (Maintenance 443

Prevention) 444

Inspection 445

การตรวจสอบอยางละเอยด ประกอบดวยการตรวจสอบตามคาบเวลาท�มการกาหนดไวลวงหนา (Frequency 446

of Inspection) เพ�อหวงผลดานการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) และตรวจสอบเฉพาะ447

กจ (การตรวจสอบเพ�อรบทราบสภาพปจจบนของเคร�องจกร การตรวจสอบเพ�อดาเนนการอยางใดอยางหน�ง448

กบเคร�องจกร และการตรวจสอบภายหลงการดาเนนการอยางใดอยางหน�งกบเคร�องจกร) 449

Inspection Cleaning 450

การทาความสะอาดแบบตรวจสอบ เปนการปฏบตท�เปนพ �นฐานท�ดของการบารงรกษาและเปนข �นตอนท�หน�ง 451

ของการบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) โดยความหมายคอ ในขณะท�ทาการตรวจสอบ 452

ตองทาการตรวจสอบไปดวย อยางนอยเพ�อการคนหาและบนทก จดผดปกต (Abnormality) จดยากลาบาก 453

(Difficult Work Area) และแหลงกาเนดปญหา (Source of Contamination) 454

Inspector 455

บคคล (หรอคณะบคคล) ผ ไดรบมอบหมายใหรบผดชอบการตรวจสอบเคร�องจกร โดย ปกตจะเปนบคลากรของ456

ฝายซอมบารง แตใน TPM ผ รบผดชอบในการตรวจสอบน � ตองรวมถงผใชเคร�องจกรดวย ตามเง�อนไขของการ457

บารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) 458

Internal Failure Cost 459

ตนทนเพ�อแกไขภายใน เม�อของเสยยงไมไปถงมอลกคาเชน คาวตถดบท�เสยไป การแกไขหรอทางานซ �า การ460

ซอมแซมกระบวนการ การลดเกรดสนคา เปนตน ตนทนเพ�อแกไขภายในน � เปนหน�งในตนทนเพ�อแกไขเม�อเกด461

ช �นงานท�ไมไดคณภาพ (Cost of Non-Conformance) ในการคานวณตนทนคณภาพ (Cost of Quality) 462

Intervention (Scheduled / Planned) 463

การหยดเคร�องจกรเพ�อทาการบารงรกษา โดยการบารงรกษาน �ไมข �นอยกบสภาพของเคร�องจกร ณ ขณะน �น 464

เปนการหยดเม�อถงเวลาท�กาหนด (Calendar Based) หรอเม�อถงปรมาณการใชงานท�กาหนด (Run Based) 465

Inventory 466

ของคงคลง 467

1) ในการบรหารการผลต เปนความสญเสย (Wastes) เน�องจากไมมการบรหารการผลตภายใตแนวคด Lean 468

หรอ Just in time ของคงคลงประกอบดวย วสดซอมบารง วตถดบ สนคาสาเรจรป และงานระหวางทา 469

-18-


2) ในการบรหารวสดซอมบารง ของคงคลงประกอบดวย อะไหลหรออปกรณสาหรบการเปล�ยนปกต อะไหล470

หรออปกรณสาหรบความตองการฉกเฉนหรอฉบพลน อะไหลหรออปกรณท�ตองสารองไวตลอดเวลาในสตอก 471

อะไหลหรออปกรณท�สามารถนามาใชซ �าได และ เคร�องมอหรออปกรณท�ใชใน การบารงรกษา 472

Inventory Management 473

การบรหารของคงคลง เปนกจกรรมตางๆเพ�อจดความสมดลระหวางการมใชตลอดเวลาท�ตองการ กบการลด474

ตนทนจมจากการคงคลง ซ�งเปนเร�องทาทาย เน�องจากวาการมใชตลอดเวลาจะนามาซ�งการคงคลงจานวนมาก 475

ในขณะท�ความพยายามในการลดตนทนกจะนามาซ�งการขาดแคลน 476

Jishu Hozen 477

ความหมายเดยวกบ Autonomous Maintenance (AM) 478

Just-In-Time (JIT) 479

การผลตแบบทนเวลาพอด เปนระบบการผลตท�นามาใชเพ�อสนองปรชญาในการผลตท�มงเนนกาจดความสญ 480

เสย (Wastes) หรอกจกรรมท�ไมเกดมลคาตางๆ ออกจากระบวนการ ซ�งพฒนาข �นโดยบรษทโตโยตา ประเทศ481

ญ�ป น เพ�อใหการบรหารจดการวตถดบและช �นสวนเขาสกระบวนการผลตในปรมาณ และเวลาท�ตองการ เพ�อให482

ผลตเปนสนคาไดพอดกบความตองการท �งปรมาณและเวลา ท �งน � เพ�อลดความสญเสยและตนทนท�มาจากการ483

คงคลง และลดงานระหวางกระบวนการอนเปนขอเสยของการผลตแบบคราวละมากๆ (Mass Production) 484

Kaizen Method 485

วธการปรบปรงโดยอาศยแนวคดจากผ ท�อยหนางาน เปนแนวคดจากอตสาหกรรมในประเทศญ�ป น เปนการ486

ปรบปรงท�ไมเนนขนาดของการปรบปรง แตเนนการมสวนรวมของพนกงานทกคน ใหมโอกาสในการปรบปรง487

งานของตวเองอยางตอเน�อง ไมหยดย �ง นอกจากน �น Kaizen ยงถอเปนแนวคดท�สาคญท�นามาอตสาหกรรมมา488

อยในแถวหนาของโลก 489

KBS (Knowledge-Based Systems) 490

ระบบซอฟแวรท�ชวยในการตดสนใจในภารกจท�ตองใชความรเฉพาะทางอยางมาก (เชน การหาความนาจะเปน491

ในการเกดความเสยหายถงข �นไมสามารถใชงานไดของ เคร�องจกร) และระบบดงกลาวมกจะสรางมาจากตว492

แบบ (Model) ท�ไดมาจากการพสจนทราบจนนาเช�อถอ 493

494

495

496

497

498

499

-19-


KM (Knowledge Management) 500

การจดการความร 501

1) เปนการรวบรวมวธปฏบตขององคกรและกระบวนการท�เก�ยวของกบ การสราง การนามาใช และเผยแพร502

ความรและบรบทตางๆ ท�เก�ยวของกบการดาเนนธรกจ (นยามจาก World Bank) 503

2) เปนกลยทธและกระบวนการในการ จาแนก จดหา และนาความรมาใชประโยชน เพ�อชวยใหองคกรประสบ504

ความสาเรจตามเปาหมายท�ต �งไว (นยามจาก European Foundation for Quality Management (EFQM)) 505

Kobetsu Kaizen 506

ความหมายเดยวกบ Focused Improvement 507

LCC (Life Cycle Cost) 508

คาใชจายตลอดวงชวตของเคร�องจกร เปนคาใชจายท�ประกอบดวยคาใชจายในการไดมาซ�งเคร�องจกร 509

คาใชจายในการดาเนนงาน คาใชจายในการบารงรกษา และคาใชจายในการกาจดร �อถอนเม�อเลกใชงาน ท �งน �510

เพ�อประโยชนในการออกแบบ หรอเลอกซ �อ กลาวคอการออกแบบหรอเลอกซ �อเคร�องจกร ควรใหความสาคญ511

กบคาใชจายตลอดวงชวตของเคร�องจกร ไมควรพจารณาเฉพาะเคร�องจกรท�มราคาถกเพยงอยางเดยวเทาน �น 512

Lean Manufacturing 513

การผลตแบบลน 514

1) ข �นตอนหรอวธการอยางเปนระบบในการท�จะระบและกาจดความสญเสย (Wastes) และ/หรอ กระบวนการ515

ทางานท�ไมเกดมลคาเพ�มผานการปรบปรงอยางตอเน�อง โดยตองไมลมนกถงผลตภณฑท�ตองสมบรณแบบตาม516

ความตองการท�ลกคาเปน ผ กาหนด 517

2) กลมของเคร�องมอและวธการท�สามารถกอใหเกดการกาจดความสญเสยท �ง หลายท �งปวงอยางตอเน�องท�518

เกดข �นในกระบวนการผลต โดยมเปาหมายหลกอยท� ตนทนการผลตท�ต�า กระบวนการผลตท�มอย สามารถเพ�ม519

กาลงการผลตได และมระยะเวลานาท�ส �น ย�งไปกวาน �นยงมเปาหมายบางสวนท�เปนเร�องของ ของเสย เวลาการ520

ผลตตอรอบ (Cycle Time) ระดบของคงคลง (Inventory) การเพ�มผลตภาพแรงงาน การใชประโยชนสงสดของ521

อปกรณและพ �นท� ความยดหยน และการเพ�มผลผลต 522

Loading Time 523

เวลารบภาระงาน เปนเวลาของเคร�องจกรท�จดเตรยมไวเพ�อการผลตใหไดจานวนตามเปาหมาย โดยไมรวม524

เวลาหยดตามแผนของเคร�องจกร (Planned Shutdown) และเวลาน �สามารถเปนเวลาเดนเคร�อง (Operation 525

Time) ไดท �งหมดหากไมมเวลาท�เคร�องจกรหยดท�นอกเหนอจากเวลาหยดตามแผน (Shutdown Losses) 526

-20-


Log Sheet 527

เอกสารบนทกเหตการณ โดยท�วไปเปนการบนทกเหตการณโดยสรปของการเสยหายของเคร�องจกรและการ528

ซอมแซม 529

Losses 530

ความสญเสยจากเคร�องจกร เปน ความสญเสยท�สามารถเกดข �นไดท �งท�มสาเหตจากการใชงานตามปกต และ531

จากการบารงรกษาท�ไมมประสทธภาพ สามารถสรปเปนความสญเสยหลกๆไดแก 532

เคร�องเสย (Failure) ถงข �นตองหยด 533

การต �งเคร�องและปรบแตง (Setup and Adjustment) 534

ประสทธภาพของอปกรณลดลง (ไมเหมอนตอนเปล�ยนใหมๆ ) (เชนการลดลงของความคม กรณใบมด 535

หรอ Cutting Blade Loss ) 536

ชวงเวลาเร�ม (ลอง) เคร�อง (Start-up) 537

เคร�องหยดเลกๆนอยๆ (Minor Stoppage) 538

ไมสามารถเดนเคร�องเรวได (Speed Loss) 539

งานเสยหรอตองกลบไปแกไข (Defect and Rework) 540

Lubricant 541

สาร (น �ามน) หลอล�น ใชเพ�อลดแรงเสยดทานระหวางผวสมผสของช �นสวนเคล�อนท� (Moving Part) เพ�ออาย542

และประสทธภาพการใชงานดข �น 543

Lubrication Management 544

กจกรรมตางๆดงกลาว ประกอบดวย 545

กาหนดกลยทธการหลอล�น "ทาท�ไหน เวลาใด" 546

กาหนดแผนในการปรบปรงการหลอล�น "โครงการ" 547

วางแผนการใชและสรรหาทรพยากร: คน เคร�องมอ ซอฟแวร เปนตน 548

กาหนดแผนการหลอล�น: เลอกเคร�องจกร จดตาราง กาหนดเสนทาง กาหนดเวลาหยดเคร�องท�หามเกน 549

เปนตน 550

จดทาระบบฐานขอมลและรายงานการหลอล�น 551

จดทาคมอความปลอดภยในการหลอล�น และคมอผลกระทบของการสารหลอล�นตอสขภาพและ552

ส�งแวดลอม 553

กาหนดปรมาณการใชและการจดเกบสารหลอล�นเพ�อใหไดผลดท�สด (Optimizing) 554

ลงมอปฏบต-ตองม�นใจวาแผนและคมอตางๆ ถกปฏบตตามอยางเครงครด 555

-21-


Machine Cycle Time 556

เวลาตอรอบการผลตของเคร�องจกร เปนเวลาท�เคร�องจกรใชเพ�อการผลตช �นงานจานวนหน�งหนวย เชนการ557

ทางานของเคร�องฉดพลาสตก เวลาตอรอบการผลตของเคร�องฉดพลาสตกคอเวลาต �งแตแมพมพปดจนกระท �ง 558

แมพมพเปดมาอกคร �งโดยมช �นงานอยภายใน 559

Machine Productivity 560

การเพ�มผลตเคร�องจกร เปนการใชเคร�องจกรใหคมคาใหเกดประโยชนสงสดตามแนวคดของการเพ�มผลต 561

(Productivity) 562

Maintainability 563

ความสามารถในการบารงรกษา 564

1. ความสามารถในการแกไขใหเคร�องจกรกลบมาใชไดอยางรวดเรวภายหลงการเสยหาย 565

2. ความพรอมสรรพของทรพยากรท�ตองใชในการซอมบารง เชน คน ช �นสวน อะไหล เคร�องมอ คมอ องค566

ความร เปนตน 567

Maintenance 568

การบารงรกษา หรอ การซอมบารง 569

1. การรวมกนของเทคนค การบรหาร และการจดการ ท�กระทาตอเคร�องจกรอปกรณในหวงท�ยงตอง570

ใหบรการเพ�อบรรลพนธกจ ขององคกร ประกอบไปดวยความพยายามในการดารงไวซ�งสภาพท�เหมอน571

ใหม และการกลบสสภาพปกตไดเรวท�สดหากชารดเสยหาย 572

2. กจกรรมใดๆ เพ�อซอม เพ�อความม�นใจวาเคร�องจกรอปกรณจะปฏบตหนาท�ตอไปได หรอเพ�อปองกน573

ความเสยหาย (Failure) และผลท�ตามมาจากความเสยหาย (Failure Consequences) 574

Maintenance Activity 575

กจกรรมในการบารงรกษา เปนกจกรรมเฉพาะท�ถกกาหนดข �นเพ�อปองกนหรอลดผลท�ตามมาจากความเสย 576

หาย (Failure Consequences) ตวอยางเชนการเปล�ยนทดแทนช �นสวน การวเคราะหการหลอล�น หรอการต577

ตามการส�นสะเทอน เปนตน 578

Maintenance Categories 579

การจดลาดบกจกรรมในการบารงรกษา เม�อกจกรรมในการบารงรกษามมาก จาตองลาดบ เพ�อใหไดทาในส�งท�580

สาคญกอน หรอเพ�อความสะดวกในการบรหารจดการ โดยอาจลาดบตามความล �าลก ตามเวลาท�ใช ตามความ581

ยากงาย เปนตน 582

583

-22-


Maintenance Engineering 584

วศวกรรมการซอมบารง เปน หน�งในหนาท�หลกของฝายซอมบารงในท�มการบารงรกษาอยางมแบบแผน 585

(Planned Maintenance) โดยกจกรรมการบารงรกษาตางๆท�เปนเชงวศวกรรม (เชนการวเคราะหความ586

ส�นสะเทอน การใชวสดบางชนดมาผกตดเพ�อลดการกดกรอน การหาความนาจะเปนในการเกดความเสยหาย 587

เปนตน) มเปาหมายเพ�อเพ�มผลลพธในการบารงรกษา (Maintenance Output) หรอเพ�อปรบปรงคา MTBF 588

และ MTTR หรอบางคร �งเปนตวเดยวกบ การบารงรกษาโดยยดความไววางใจไดเปนศนยกลาง (RCM) 589

Maintenance Evolution 590

ววฒนาการของการบารงรกษา เปนความกาวหนาในการคนพบหรอพฒนาสตรตางๆในการบารงรกษา 591

(Maintenance Formula) ต �งแตการบารงรกษาเม�อขดของ (BM) จนกระท �งถง การปองกนการบารงรกษา (MP) 592

Maintenance Formula 593

สตรการบารงรกษา เปน ส�งท�ไดจากการคนหาวธการหรอรปแบบการบารงรกษาท�มววฒนาการ (Maintenance 594

Evolution) มาตามลาดบ ประกอบไปดวย การบารงรกษาเม�อขดของ (Breakdown Maintenance: BM) การ595

บารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance: PM) การบารงรกษาเชงแกไขปรบปรง (Corrective 596

Maintenance: CM) และ การปองกนการบารงรกษา (Maintenance Prevention: MP) 597

Maintenance Labor Expenses 598

คาใชจายแรงงานในการบารงรกษา เปนคาแรงงานทางตรง (Direct labor cost) ท�เกดจากพนกงานฝายซอม599

บารง รวมกบคาลวงเวลา ถาม 600

Maintenance Management 601

การบรหารงานซอมบารง เปนหน�งในหนาท�หลกของฝายซอมบารงในท�มการบารงรกษาอยางมแบบแผน 602

(Planned Maintenance) โดยกจกรรมการบารงรกษาตางๆท�เปนเชงบรหาร (เชนการบรหารของคงคลง 603

(Inventory) การบรหารขอมล การตรวจประเมน เปนตน) มเปาหมายเพ�อลดปจจยในการบารงรกษา 604

(Maintenance Input) หรอเพ�อปรบปรงคา MTBM และ MTTM และตองเขาใจวาการบรหารงานซอมบารงมข �น605

เพ�อสนบสนนการบารงรกษาโดย ยดความไววางใจไดเปนศนยกลาง (RCM) ใหเปนไปดวยความราบล�น และ606

ความราบล�นของ RCM น�เอง จะทาใหการผลตหรอการปฏบตการขององคกรเปนไปดวยความราบล�นเชนกน 607

สบไป 608

609

610

611

612

-23-


Maintenance Materials 613

วสดซอมบารง ประเภท ของวสดหรออปกรณในการบารงรกษาท�ตองทาการแบง ท �งน �เพ�อเปนข �นแรกของการ614

บรหารและควบคมอะไหล ดวยแนวทางหรอวธการท�เหมาะสมท�สด การแบงประเภทดงกลาว เปนดงตอไปน � 1) 615

อะไหลหรออปกรณสาหรบการเปล�ยนปกต ตามคาบเวลาท�กาหนดไวอยางแนนอน 2) อะไหลหรออปกรณ616

สาหรบความตองการฉกเฉนหรอฉบพลน 3) อะไหลหรออปกรณท�ตองสารองไวตลอดเวลาในสตอก 4) อะไหล617

หรออปกรณท�สามารถนามาใชซ �าได ไมวาจะกบเคร�องเดมหรอเคร�องอ�น ท�โดยปกตเกบรกษาไวท�ฝายซอม618

บารง และ 5) เคร�องมอหรออปกรณท�ใชในการบารงรกษา 619

Maintenance Material Expenses 620

คาใชจายวสดในการบารงรกษา เปนคาวสดถาวรในการบารงรกษา (ช �นสวน สวนประกอบ อะไหล สวนควบ 621

เปนตน) และคาวสดส �นเปลองท�ใชแลวหมดไป หรอ Consumed Maintenance Material (น �ามนหลอล�น 622

กระดาษทราย ไสกรอง เปนตน) รวมถงคาใชจายในการซ �อวสดซอมบารงของผ รบเหมาและงานโครงการ 623

Maintenance Plan 624

แผนการบารงรกษา เปนภารกจหรอกจกรรมท�ถกจดสรรใหลงตวกบขอจากด (วธปฏบต การผลต ตนทน 625

เทคโนโลย เปนตน) และทรพยากร (คน เวลา เคร�องมอ ซอฟแวร เปนตน) เพ�อบรรลเปาหมายทางดานการ626

บารงรกษา 627

Maintenance Record 628

บนทกการบารงรกษา ขอ พงปฏบตอยางหน�งในการบารงรกษา คอ การบนทกความเสยหายท �งหมดท�เกด 629

ความผดพลาด วธการแกไข อะไหลท�ใช ปญหาอปสรรค และขอมลใดๆกตามท�จะเปนประโยชนในการสราง630

ฐานความรและความชานาญในการ บารงรกษาตอไปในอนาคต 631

Maintenance Reliability 632

ด Maintenance Engineering 633

Maintenance Schedule 634

ตารางการบารงรกษา เปนการเขยนรายการภารงานบารงรกษาท�วางแผนไว เขากบเวลาท�ตองไปทา เวลาท�ตอง635

ใชในการทา เพ�อเปนเคร�องมอชวยเตอน ชวยตดตาม และชวยบนทกความแตกตางระหวางรายการตามแผน636

กบรายการท�ทาไดจรง 637

Maintenance Strategy 638

กลยทธการบารงรกษา เปน เคร�องมอหน�งในการบรหารการบารงรกษา (Maintenance Management) เปน639

การกาหนดกจกรรมท�จะปฏบต ลาดบของการปฏบต การวดผลความสาเรจของการปฏบตในแตละกจกรรม 640

เช�อมโยงกนไปเร�อยๆจนกระท�งถงเปาหมายสงสดดานการบารงรกษาของ องคกร 641

-24-


Mass Production 642

การผลตคราวละมากๆ เปนระบบการบรหารหารผลตท�มพ �นฐานมาจากขอเสนอของ Frederick W. Taylor ใน643

ยคการบรหารเชงวทยาศาสตรท�แนะนาใหผลตสนคาท�ไมมความหลากหลายใน ปรมาณมากๆ และแบง644

ประเภทแรงงานออกตามความเช�ยวชาญเปนอยางๆ ไป (Specialization of Labor) ท �งน �เพ�อความรวดเรว 645

ความชานาญ และสรางความไดเปรยบดวยขนาดการผลต อนจะนาไปสตนทนตอหนวยต�าในท�สด แตอยางไรก646

ตาม การบรหารผลตระบบน �กสรางสญเสย (Wastes) ข �นมาดวยเชนกน 647

Mean Downtime 648

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยท�เคร�องจกรไมทางาน โดยไมไดหมายถงเวลาท�ใชในการแกไขเพยงอยางเดยว แตยง649

รวมถงเวลารอคอย เวลาอะไหล เวลาเตรยมตว วเคราะห และวางแผนตางๆเพ�อหาทางใหเคร�องจกรกลบมา650

ใชไดดงเดม 651

Mean Time Between Failure (MTBF) 652

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยกอนการเสยหายของเคร�องจกรแตละคร �ง เปนเวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเคร�องจกร653

สามารถใชงานไดอยางตอเน�องโดยปราศจากการเสยหายเปนชวงระยะเวลานานเทาไหร 654

Mean Time Between Maintenance (MTBM) 655

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยกอนการบารงรกษาเคร�องจกรแตละคร �ง (นบเฉพาะ การบารงรกษาแบบ BM และ PM 656

เทาน �น) เปนเวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเคร�องจกรสามารถใชงานไดอยางตอเน�อง โดยปราศจากการ657

บารงรกษาเปนชวงระยะเวลานานเทาไหร 658

Mean Time To Failure (MTTF) 659

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยท�เคร�องจกรมความเสยหาย (Failure) จนกระท �งความเสยหายเหลาน �นหายไป เปน660

เวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเม�อเคร�องจกรเกดมอาการหรอความเสย หาย (โดยไมจาเปนวาตองถงข �นใชงาน661

ไมได) แลวจะใชเวลาเทาไหรในการกาจดใหหมดไป 662

Mean Time To Maintenance (MTTM) 663

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยท�เคร�องจกรมการบารงรกษา (นบเฉพาะ การบารงรกษาแบบ BM และ PM เทาน �น) จน664

กระท �งการบารงรกษาเหลาน �นเสรจส �น เปนเวลาท�ใชเพ�อดในภาพรวมวาเม�อเคร�องจกรตองการการบารงรกษา665

แต ละคร �ง จะใชเวลาเทาไหรในการดาเนนการ 666

Mean Time To Repair (MTTR) 667

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยในการแกไขภายหลงเคร�องจกรเสยหาย (Failure) ถงข �นไมสามารถใชงานได คลายกบ 668

MTTF ตางกนตรงท� MTTR นบเฉพาะความเสยหายท�ถงข �นทาใหเคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเทาน �น 669

670

-25-


Mean Time to Restore (MTR) 671

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยในบารงรกษาเพ�อสภาพพ �นฐาน (Basic Conditions) ท�ดของเคร�องจกร เปนเวลาท�ใช672

เพ�อดในภาพรวมวาเม�อสภาพพ �นฐานของเคร�องจกรตองการการ บารงรกษาตามตารางหรอตองการการฟ�นฟ 673

จะใชเวลาเทาไหรในการดาเนนการ 674

Mean Time To Prepare (MTTP) 675

ชวงระยะเวลาโดยเฉล�ยในการเตรยมการในการแกไขเม�อเคร�องจกรเกดความเสยหาย (Failure) เปนเวลาท�ใช676

เพ�อดในภาพรวมวาเม�อเคร�องจกรเกดมอาการหรอความเสย หายถงข �นใชงานไมได แลวใชเวลาเทาไหรในการ677

เตรยมการ โดยเวลาเตรยมการน �นบต �งแตเคร�องจกรหยดจนกระท �งเร�มทาการแกไข 678

MP (Maintenance Prevention) 679

การปองกนการบารงรกษา เปนหน�งในสตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) ท�ทาหนาท�สองอยางไดแก 680

1) หาหนทางท�ใหเคร�องจกรไมตองการการบารงรกษา หรอลดความตองการในการบารงรกษา และ 2) การ681

ออกแบบ ดดแปลง หรอตดต �งอปกรณเพ�มเตมท�สามารถทาใหการบารงรกษาไมจาเปนตองใชคน ท �งน �เพ�อ682

ประสทธภาพท�สงกวา เคร�องมอท�ใชในการปองกนการบารงรกษาไดแก MP Design 683

MP Design 684

กจกรรมดานการออกแบบเพ�อการปองกนการบารงรกษา ซ�ง ครอบคลมต �งแตการวางแผนไป การผลตภณฑ 685

เพ�อใหเกดความรวมมอ มความสามารถในการบารงรกษา มความประหยด มความสามารถในการใชงาน ม686

ความปลอดภย และมความอเนกประสงค โดยพจารณาจากขอมลดานเทคโนโลยและดานการบารงรกษา 687

กจกรรมตางๆ ใน MP Design ไดแก กจกรรมดานการศกษาในข �นของการวางแผนการลงทนในเคร�องจกร688

อปกรณ (เทคโนโลยท�จะใช ความสามารถในเชงคณภาพและเชงปรมาณของเคร�องจกร ปรมาณการลงทน 689

คาใชจายในการดาเนนการ ฯลฯ) และ กจกรรมตางๆ ในข �นของการดาเนนการ (การออกแบบ การผลต การ690

ตดต �ง การทดลองใชงาน การควบคมการผลต เปนตน) จากหนงสอ การบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม 691

(TPM), ธาน อวมออ, 2546 692

Minor stoppages 693

การหยดเลกๆนอยๆ เปนหน�งในความสญเสยจากเคร�องจกร (Losses) เปนการหยดของเคร�องจกรท�รวธแกไข694

และแกไขไดทนทภายในเวลาโดยท�ว ไปไมเกน 5 นาท ท �งน �ข �นอยกบ Machine Cycle Time ดวย กลาวคอถา 695

Machine Cycle Time ยาวมาก เวลาหยดท�กาหนดเปนเวลาหยดเลกๆนอยกอาจยาวข �นกวาท�ท�วไปกาหนดได 696

และถาพดถงความสญเสย เวลาหยดเลกๆนอยเปนความสญเสยหน�งท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง 697

(Performance Efficiency) ต�า 698

-26-


Mission 699

พนธกจ ภาระหนาท�ขององคกรดานตางๆท�ตองทาใหสาเรจ เพ�อเปนหนทางไปสวสยทศน (Vision) ขององคกร 700

Mistake Prevention 701

การปองกนความผดพลาด เปนการปองกนความผดพลาดจากมนษย (Human error) ท�ยอมมอยตาม702

ธรรมชาต โดยอาศย ระบบ เคร�องมอ หรออปกรณตางๆ เปนตวปองกน โดยใหทาหนาท� เตอนเม�อเกดความ703

ผดพลาด ไมยอมใหระบบทางานเม�อเกดความผดพลาด ตดระบบใหหยดเม�อเกดความผดพลาด แยกของเสย704

ออกจากระบบเม�อเกดความผดพลาด ไมยอมใหของเสยหลดไปยงข �นตอนตอไปเม�อเกดความผดพลาด เปนตน 705

Model Area 706

พ �นท�ตนแบบ พ �นท�ตวอยาง หรอพ �นท�นารอง ในการดาเนนการ TPM วธหน�งท�ทาไดและเปนท�นยม คอ การเร�ม707

บางสวนกอน จากน �นจงขยายขอบเขตของการดาเนนการภายหลงเร�มมความม�นใจ ประสบการณและความ708

ชานาญ และการเร�มบางสวนน �เอง ถาเร�มเปนพ �นท�เราจะเรยกวาพ �นท�ตนแบบ พ �นท�ตวอยาง หรอพ �นท�นารอง 709

โดยวธการเลอกมท �งแบบ Frequency-based Model Selection และ Time-based Model Selection 710

Model Machine 711

เคร�องจกรตนแบบ, เคร�องจกรตวอยาง หรอเคร�องจกรนารอง ในการดาเนนการ TPM วธหน�งท�ทาไดและเปนท�712

นยม คอ การเร�มบางสวนกอน จากน �นจงขยายขอบเขตของการดาเนนการภายหลงเร�มมความม�นใจ 713

ประสบการณและความชานาญ และการเร�มบางสวนน �เอง ถาเร�มเปนเคร�องจกรเราจะเรยกวาเคร�องจกร714

ตนแบบ, เคร�องจกรตวอยาง หรอเคร�องจกรนารอง โดยวธการเลอกมท �งแบบ Frequency-based Model 715

Selection และ Time-based Model Selection 716

Monitoring 717

การตดตามสภาพเคร�องจกร เปนการใชเคร�องมอและอปกรณตางๆ (Instruments) ในการวดสภาพการ718

เปล�ยนแปลงท�เกดข �นกบตวเคร�องจกรท�กาลงใชงาน เชน การส�นสะเทอน อณหภม การขยายตว เปนตน ท �งน �719

เพ�อสงสญญาณไปประมวลผล และนาผลท�ไดมาใชในการบารงรกษาตามสภาพ (Condition-Based 720

Maintenance) หรอ การบารงรกษาเชงพยากรณ (Predictive Maintenance) 721

Motion Waste 722

ความสญเสยจากการเคล�อนไหว หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลต723

ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time เชนการทางานดวยทาทางท�ไมเหมาะสม ทาใหลาชา และเกดความลา724

ในการทางาน ปญหาท�ตามมาคอ เกดระยะทางในการเคล�อนไหวซ�งหมายถงการเพ�มเวลาทางาน ความเหน�อย725

ลาและเครยดตอทาทางการทางาน เกดอบตเหต หรอการเจบปวย ตนทนแรงงาน เคร�องจกร ท�สญเปลา เปน726

ตน 727

-27-


Net Operating Time 728

เวลาเดนเคร�องจกรสทธ เปน เวลาเดนเคร�องจกรท�นบเฉพาะตอนเคร�องจกรเดนไดเตมกาลงหรอตาม มาตรฐาน729

ท�ควรเปน ท �งน �เน�องจากวาเวลาเดนเคร�องจกรอาจจะไมเทากบเวลาเดนเคร�องจกร สทธกเปนไดหากมความ730

สญเสยในกลมของ Capacity Losses เกดข �น เวลาเดนเคร�องจกรสทธเทากบเวลาเดนเคร�องจกรลบดวยเวลาท�731

เกดความ สญเสยดานความเรวหรอดานกาลงการผลต 732

New 7 QC Tools 733

เคร�องมอคณภาพ 7 ชนดแบบใหม ใชสาหรบแกปญหาคณภาพท�มขอมลเชงคณภาพประกอบดวย 734

Relation Diagram ใชอธบายความสาพนธของสาเหตตางอยางตอเน�องจนนามาสปญหา 735

Affinity Diagram ใชระดมสมองแบบเปนกลม โดยเขยนลงในบตร แลวนามาจดกลม 736

Tree Diagram ใชหาทางเลอกท�ดท�สด โดยมการถวงน �าหนกตามหลกความนาจะเปน 737

Arrow Diagram ใชในการสรางเครอขายการทางานเพ�อการควบคม ใหเปนไปตามเวลาท�เหมาะสม 738

Process Decision Program Chart ใชแสดงแผนภมตอเน�อง (Flowchart) ของการตดสนใจไปทละข �น739

เพ�อการเร�มใหมหรอกาวตอไปจนบรรลวตถ ประสงค 740

Matrix Diagram ใชแสดงความสาพนธของสาเหตตางๆ กบปญหาตางๆ ในหลายมต 741

Matrix Data Analysis ใชแสดงความสาพนธของสาเหตตางๆ กบปญหาตางๆ ในหลายมต (ในเชง742

ปรมาณ) 743

No Scheduled Maintenance 744

การบารงรกษาตามอาการท�เกดข �น เปนกลยทธหรอสตรหน�งในการบารงรกษา กระทากบเคร�องจกรท�ไดต �งใจ745

วาจะไมมการบารงรกษาตามตาราง เน�องจากการบารงรกษาไปตามอาการท�เกดข �นมความคมคากวา เชนเม�อ746

เกดนามนร�ว เม�อมอณหภมสงเกนไป เปนตน อยางไรกตาม การบารงรกษาตามอาการท�เกดข �น จดอยใน747

ประเภทเดยวกบ Breakdown Maintenance (BM) หรอ Run-to-Fail Maintenance 748

Non-Operational Consequences 749

การเสยหายของเคร�องจกรท�ไมมผลเสยหายดานการผลต (หรอการปฏบตภารกจขององคกร) ตามมา เปน750

ความเสยหายท�สงผลเฉพาะเร�องคาใชจายในการซอมและแกไขเทาน �น 751

Non-Production Involvement 752

การมสวนเก�ยวของในการสงเสรมประสทธภาพการผลตของหนวยงานท�ไมไดทาการผลตโดยตรง (หนวย งาน753

สนบสนน) เชน การเงน จดซ �อ ฝกอบรม เปนตน ท�ตองใหความชวยเหลอ และใหความรวมมออยางเตมท�ใน754

การสงเสรมประสทธภาพการผลต ตามความตองการของ TPM ในฐานะหน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight 755

Pillars) 756

-28-


Non-Routine Maintenance 757

การบารงรกษาท�ไมไดกาหนดเปนวตรปฏบต เปนการปฏบตภารกจดานการบารงรกษาท�ไมมความ สม�าเสมอ758

ในแงของความถ�และคาบเวลา ไมวาจะดวยเหตผลใดกตาม 759

Non-Scheduled Time 760

ชวงเวลาท�เคร�องจกรวางเวนจากภารกจดานการผลต เปนชวงเวลาท�ทาการบารงรกษาไดโดยปราศจากความ761

กงวลเร�องผลกระทบตอการ ผลต เชนเวลาชวงวนหยด เวลาหลงเลกงาน เวลาท�ไมมยอดการผลต เปนตน 762

Non-Scheduled Work 763

งานท�กระทาโดยไมมกาหนดการรวมหนา ซ�งโดยท�วไปจะมเหตผลท �งท�มาจากความไรประสทธภาพของการ764

บารงรกษาตาม แผน (Planned Maintenance) และมาจากความจาเปนท�ไมอาจอกเล�ยงได 765

Occupational Safety and Health Administration (OSHA) 766

กฎหมายดานความปลอดภยและสขภาพในการประกอบอาชพปของสหรฐ ป 1970 ซ�งตองการใหลกจางทกคน767

ไดรบภาวะอนามยท�ดในทางอตสาหกรรม ความปลอดภย หรอการดาเนนการดานสขภาพในการประกอบ768

อาชพ ไดถกนามาบงคบใชโดยหนวยงานท�เรยกวา Occupational Safety and Health Administration 769

(OSHA) 770

Ordering Method 771

วธการส�งซ �อ เปน การพจารณาเพ�อหาวธการส�งซ�อวสดซอมบารง (Maintenance Material) เพ�อใหเกดการ772

ประหยดควบคไปกบความม�นใจในการท�จะมของใชตลอดเวลา สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆไดแก 773

การส�งซ �อเฉพาะรายการตามเวลาท�ตองการใช (Individual Order) การส�งซ �อเปนงวดตามปกต (Permanent 774

Stock) และการส�งซ �อแบบสญญาพเศษกบผขาย (Special Contract) 775

OEE (Overall Equipment Effectiveness) 776

ประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกรอปกรณ เปน หนวยวดสมรรถนะทางดานการผลตท�เกดข �นมาจาก TPM หรอ777

พดอกในหน�งไดวา เปนหนวยวดความสาเรจของ TPM โดยหนวยวดน �จะแสดงภาพรวมของการเพ�มผลผลต778

ของเคร�องจกร (Machine Productivity) ในรปของอตราการเดนเคร�อง (Availability) ประสทธภาพการ779

เดนเคร�อง (Performance Efficiency) และอตราคณภาพ (Quality Rate) 780

Office TPM 781

เหมอนกบ Non-Production Involvement 782

Off-JT (Off-the-Job Training) 783

การฝกอบรมโดยไมไดอยหนางาน เปนกระบวนการเพ�อการเรยนรของพนกงานผานการฝกอบรมในหองเรยน 784

หรอศกษา คนควา ดงาน จากแหลงความรตางๆ ขอดกคอ ผ เรยนจะรท�มาท�ไป ทฤษฏ หลกการและเหตผล 785

ของเร�องท�เรยน ทาใหไมมปญหาตอการประยกตใชในภายหลง ขอดอกประการหน�งกคอ สามารถทาการอบรม786

-29-


ลกษณะน �ใหกบผ เรยนจานวนมากในคร �งเดยวได ขอเสยกคอ ผ เรยนไมไดเหนของจรง ไมไดสมผสจรง และใน787

ท�สดกอาจจะยงไมสามารถทาจรงไดภายหลงการฝกอบรม ดงน �นจงตองอาศย OJT รวมดวย 788

Oil Analysis 789

การวเคราะหน �ามน (หลอล�นและอ�นๆ) กระบวนการตดตามสภาพของเคร�องจกรผานการวเคราะหคณสมบต790

และประสทธภาพ การหลอล�นหรอประสทธภาพดานอ�นๆของน �ามน โดยท�วไป การวเคราะหดงกลาว791

ประกอบดวย การวดอนภาค (Particulates) ในน �ามน การวดองคประกอบทางเคมของน �ามน การวดความหนด792

ของน �ามน ความใสของน �ามน เปนตน 793

Oil Debris Monitoring 794

การตดตามการสกหรอโดยวเคราะหจากนามน (หลอล�นและอ�นๆ) เปนการวดเศษโลหะขนาดเลกท�ปนเป �อนอย795

ในน �ามน เพ�อพจารณาสบเน�องไปถงวาเคร�องจกรน �นมการสกหรอหรอกดกรอนเพยง ใด เคร�องมอท�ใช796

ประกอบดวย การวเคราะหตวอยางน �ามนในหองปฏบตการ การทดสอบโดยใชกรรมวธทางแมเหลก และการใช797

ตวดกจบส�งปนเป �อนในน �ามน 798

OJT (On-the-Job Training) 799

การฝกอบรมหนางาน เปนกระบวนการเพ�อการเรยนรของพนกงานผานการฝกอบรมแบบนาผ เรยนลงไป เรยนร800

และปฏบตในสถานท�จรง ขอดกคอทาใหผ เรยนเหนของจรง สมผสจรง และในท�สดกจะทาไดจรง ขอเสยกคอ 801

ผ เรยนอาจไมรท�มาท�ไป ทฤษฏ หลกการและเหตผล ของเร�องท�เรยน ทาใหมปญหาตอการประยกตใชใน802

ภายหลง อกประการหน�งกคอไมสามารถทาการอบรมลกษณะน �ใหกบผ เรยนจานวนมากใน คร �งเดยวได และ803

เพ�อแกปญหาขอเสย จงควรใช Off-JT เขารวมดวย 804

One-Touch Exchange of Die (OTED) 805

คลายกบ SMED ตางกนตรงท� SMED มเปาหมายไมถง 10 นาท ในขณะท� OTED มเปาหมายอยท�ไมถง 100 806

วนาท 807

OPE (Overall Plant Effectiveness) 808

ประสทธผลโดยรวมของโรงงาน เปน การนาเอาประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ของท �งโรงงานมา809

พจารณารวมกน โดยการพจารณาน �น จะใหความสาคญกบเคร�องจกรหรอกระบวนการตางๆไมเทากน ท �งน �810

ข �นอยกบความสาคญของเคร�องจกรน �นๆ ตอสมรรถนะโดยรวมของโรงงาน 811

Operating time 812

เวลาเดนเคร�อง เปนเวลาท�เคร�องจกรสามารถนาไปใชเพ�อการผลตไดท �งหมด หากไมมความสญเสยในกลมท�813

ทาใหเคร�องหยด (Shutdown Losses) เน�องจากวาเวลาเดนเคร�องหาไดจาก เวลารบภาระงาน (Loading 814

Time) ลบดวยเวลาหยดท �งหมดของเคร�องจกรโดยไมรวมเวลาหยดตามแผน (Planned Maintenance) 815

-30-


Operation and Maintenance Skill Development 816

การพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารงรกษา เปน หน�งในแปดเสาหลกของ TPM (TPM Eight Pillars) 817

ทาหนาท�ในการนากระบวนการจดการความร (Knowledge Management) มาใชในการดาเนนการ TPM 818

เพ�อใหบคลากรในฝายผลตและฝายบารงรกษามศกยภาพในการเปนรากฐานสาคญ ของการระบบการผลต819

และการบารงรกษา โดยสามารถ เปนแหลงความร สรางความร รบความร ถกประเมนความร และนาความรไป820

ใชไดอยางเกดประโยชน ผานกระบวนการและเคร�องมอตางๆมากมาย เชน Self-Learning, OJT, Off-JT, Cut 821

Model, OPL (One Point Lesson) เปนตน 822

Operator Based Maintenance 823

การบารงรกษาโดยบทบาทของผใชเคร�อง เหมอนกบ Autonomous Maintenance 824

OPL (One Point Lesson) 825

การนาเสนอและแลกเปล�ยนความร เปนวธการถายทอดการปฏบตท�ดทสด (Best Practice) ภายในองคกร 826

จากบคคลหน�ง จากเคร�องจกรหน�ง หรอจากเหตการณหน�ง ไปสสวนรวม (โดยเฉพาะอยางย�งในสายการผลต) 827

นอกจากน �น OPL ยงคงเปนวธท�งายและทรงประสทธภาพในการเรยนรการปฏบตงาน และการบารงรกษา อก828

ท �งยงสามารถกระจายความรและทกษะเก�ยวกบ TPM เม�อใชอยางเปนระบบ โดยมตนทนต�าเม�อเทยบกบวธอ�น 829

Ordering Method 830

วธในการส�งซ �อ วธการส�งซ �อวสดซอมบารงสามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆไดแก การส�งซ �อเฉพาะ831

รายการตามเวลาท�ตองการใช การส�งซ �อเปนงวดตามปกต และการส�งซ �อแบบสญญาพเศษกบผขาย ท �งน �ความ832

ทาทายของการเลอกวธในการส�งซ �ออยท�การจดสมดล กลาวคอ การซ �อมากทาใหไดรบสวน การซ �อบอยทาให833

ลดความเส�ยงของการขาดมอ แตอยางไรกตาม ท �งสองประการดงกลาวกนามาซ�งเงนจม ดงน �นจงตองจด834

สมดล 835

Outsourcing 836

ใชการสนบสนนจากภายนอก เปนการนางานดานการผลต หรอดานการสนบสนน ไปจางบรษทผขายจาก837

ภายนอกดาเนนการ 838

Over Maintenance 839

การบารงรกษาเกนความจาเปน เปนส�งไมพงประสงคท�เกดจากการบารงรกษาท�มงผลลพธมากเกนไปจนไม ได840

คานงถงปจจยท�ใชในการบารงรกษา เชนตรวจเชคมากเกนไป เปล�ยนถายน �ามนเรวเกนไป หรอไมกลาใชงาน841

หนกจนเกดผลเสยหายดานการผลต เปนตน การบารงรกษาเกนความจาเปนอาจไมเกดข �น หากมการ842

บารงรกษาทวผล (Productive Maintenance) 843

-31-


Over Production 844

การผลตมากเกนไป หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) ท�ไมมการบรหารการผลตภายใต845

แนวคด Lean หรอ Just in time 846

1. ในระดบสายการผลตหมายถง ภาวการณท� แตละสถานงาน (Work Station) ผลตของออกมามากโดย847

ไมคานงถงความเรวของสถานงานถดไป ทาใหเกด ความตองการพ �นท�จดเกบ โอกาสของความไม848

ปลอดภย การขนยายท�ไมจาเปน ของเสยท�อาจไมไดรบการแกไขทนท ตนทนจม โอกาสในการปดบง849

ปญหาการผลต เพ�มงานเอกสารและการควบคม 850

2. ในระดบสถานประกอบการหมายถง การผลตสนคามากกวาความตองการของลกคาในระยะส �น ทาให851

เกดเงนจมและความสญเสยดานการจดเกบ 852

853

Overall Diagnosis 854

การตรวจสอบเชงลกท�วท �งเคร�องจกร เปนการตรวจสอบเชงลกท�วท �งเคร�องจกรท �งกายภาพ (Physical) ระบบ 855

(System) และ สวนควบและสวนสนบสนน (Accessory & Facility) โดยท�ผ ทาการตรวจสอบตองมความร856

เก�ยวกบเคร�องจกรเปนอยางด 857

Overhaul 858

การยกเคร�อง เปนการตรวจสอบ ซอม และปรบปรงขนานใหญ เพ�อใหเคร�องจกรกลบสสภาพท�ยอมรบได 859

Overlapping Small-group Activities 860

กจกรรมกลมยอยแบบคาบเก�ยว เปนรปแบบการทางานเปนทมท�มหลายทม หลายระดบ เพ�อดาเนนกจกรรม861

กลมยอยของตน โดยแตละทมมความเช�อมโยง คาบเก�ยวกน ส�อสารกน และมเปาหมายสงสดเดยวกน 862

กจกรรมกลมยอยแบบคาบเก�ยว เปนวธการหน�งในการบรหารการมสวนรวมของทกคนในการดาเนนการ TPM 863

Pareto Diagram 864

ผงพาเรโต หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนเคร�องมอท�ใชในการนาเสนอขอมลท�รวบรวมมา865

ได ในรปแบบท�งายตอการศกษา วเคราะห หรองายตอการทาความเขาใจเม�อตองการอธบายสภาพของขอมล866

น �น ๆ แตมลกษณะพเศษดวยการเรยงลาดบขนาดของขอมลจากมากไปหานอย พรอมแสดงสดสวนของขอมล 867

Parts Per Million (PPM) 868

หน�งในลานสวน คา PPM มกถกใชอธบายถงสมรรถนะของกระบวนการในแงของการทาของเสย ของมตาหน869

ใหนอยท�สด และจะนาเสนอออกมาในหนวยของ PPM 870

871

872

-32-


PDM (Predictive Maintenance) 873

การบารงรกษาเชงพยากรณ เปน การดาเนนการข �นสงในการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive 874

Maintenance หรอ PM) เพ�อรบทราบเวลาท�เคร�องจกรจะเสยหรออปกรณบางตวจะไมสามารถใชงาน ไดตอไป 875

เพ�อการรบมอท�ถกตอง เหมาะสม มประสทธภาพ และประหยด ตอไป โดยการรบทราบดงกลาวมาจากการ876

พยากรณจากสภาพเคร�องจกรท�ตดตามอยตลอด (Condition Monitoring) จงทาใหการบารงรกษาเชง877

พยากรณสามารถเรยกอกอยางหน�งไดวา การบารงรกษาตามสภาพ (Condition-Based Maintenance) 878

Performance Efficiency 879

ประสทธภาพการเดนเคร�องจกร เปนการวดความสามารถในการใชเคร�องจกรวาไดผลลพธตามเปาหมาย880

หรอไม และ เดนเคร�องไดเตมกาลงหรอไม ประสทธภาพการเดนเคร�องจกร เปนตวคณรวมตวหน�งในการ881

คานวณคาประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกรอปกรณ (OEE) หาไดโดยการนาเอาเวลาเดนเคร�องจกร 882

(Operating Time) มาหารดวยเวลาเดนเคร�องจกรสทธ (Net Operating Time) โดยท�ประสทธภาพการเดน883

เคร�องจกรจะมากหรอนอยข �นอยกบ ความสญเสยท�ทาใหเคร�องเสยกาลง (Capacity Losses) 884

Periodic Maintenance 885

วตรปฏบตประจาชวงเวลาในการบารงรกษาเคร�องจกร โดยชวงเวลาดงกลาวอาจเปนสปดาห เดอน สามเดอน 886

ป เปนตน เปนหน�งในการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) 887

Permanent Stock 888

การส�งซ �อตามกาหนด หน�งในวธการส�งซ �อ (Ordering Method) วสดซอมบารง (Maintenance Material) เปน889

ส�งซ �อท�จะทาใหมอะไหลคงเหลอตลอดเวลา และทาการส�งซ �อทกคร �งเม�อถงเวลาเพ�อประหยดคาใชจายในการ890

ส�งซ �อ ไดสวนลดมาก และท�สาคญงายตอการออกรายการส�งซ �อ แตกมบอยคร �งท�ซ �อมาแลวยงไมไดใชใน891

ระยะเวลาอนส �น 892

P-F Interval (Potential - Failed Interval) 893

ชวงเวลาภายใตความเส�ยงตอการเกดความเสยหาย เปนชวงเวลาท�มการพดถงและใชในการบารงรกษาโดยยด894

ความไววางใจไดเปน ศนยกลาง (RCM) ชวงเวลาน �เร�มต �งแตการตรวจความเสยหายพบคร �งแรก แตยงใชงาน895

ได (โดยการตดตามสภาพ หรอ Condition Monitoring) จนกระท�งไมสามารถใชงานไดอกตอไป และภารกจ896

ตางๆดานการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) ควรอยในชวงน � (ภาพ P-F interval จาก 897

www.skf.com) 898

-33-


899

900

Physical Analysis 901

การวเคราะหทางฟสกส (กายภาพ) หน�งในบรบทของ P-M Analysis เปนการใชตรรกะในการสารวจสบสวน902

ปรากฏการณความเสยหายทางดานคณภาพหรอทาง ดานเคร�องจกรท�เกดข �น เพ�อใหอธบายไดวา903

ปรากฏการณเหลาน �นเกดข �นมาไดอยางไร ตามหลกการทางฟสกส และการวเคราะหเชงปรมาณ 904

905

906

907

Physical Viewpoint 908

มมมองทางฟสกส (กายภาพ) หน�งในบรบทของ P-M Analysis เปนการมองปญหาโดยมองจากมมมอง909

ทางดานฟสกสเพ�อไปสการวเคราะหทาง ฟสกส (Physical Analysis) ตอไป 910

Pillar 911

เสาหลกในการดาเนนการ TPM (ดTPM 8 Pillar) 912

Pillar Managers 913

ผ รบผดชอบในแตละเสาหลก ในการดาเนนการ TPM จะมการแบงหนาท�ของฝายตางๆในองคกรออกเปนแปด914

เสาหลก (TPM Eight Pillars) โดยแตละเสาหลกจาเปนตองมผ รบผดชอบ 915

916

917

918

-34-


Planned Shutdown/Downtime 919

เวลาหยดตามแผน เปนเวลาหยดของเคร�องจกรท�มการวางแผนไวลวงหนา โดยไมถอเปนความสญเสย 920

(Losses) โดยปกตเวลาหยดตามแผนจะมเหตผลจาก 1) การปรบกาลงการผลต เพ�อท�จะหลกเล�ยงความ921

สญเสย (Wastes) จากการผลตมากเกนไป 2) การบารงรกษาตามตาราง (Scheduled Maintenance) 3) การ922

ปฏบตตามคาส�งหรอนโยบายของฝายจดการ และ 4) การปฏบตตามมาตรฐานแรงงาน 923

Planned Maintenance 924

การบารงรกษาตามแผน หน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight Pillars) เปนหนาท�ของฝายซอมบารง โดยม925

วตถประสงคเพ�อเพ�มผลลพธและลดปจจยในการบารงรกษา ประกอบดวยวศวกรรมการซอมบารง 926

(Maintenance Engineering) การบรหารงานซอมบารง (Maintenance Management) และ การสนบสนนให927

ฝายผลตสามารถดาเนนเสาหลกของตนได (Autonomous Maintenance) 928

PM (Preventive Maintenance) 929

การบารงรกษาเชงปองกน หน�งในสตรการบารงรกษา (Maintenance Formula) เพ�อเปนการปองกนความ930

เสยหายท�ไมคาดคด ประกอบดวยการบารงรกษาประจาวน (Daily Maintenance) การบารงรกษาตาม931

คาบเวลา (Periodic Maintenance) การเปล�ยนหรอบรณะกอนการเสยหายตามระยะเวลา (Time-Based 932

Maintenance) การเปล�ยนหรอบรณะกอนการเสยหายตามปรมาณการใชงาน (Run-Based Maintenance) 933

และการบารงรกษาเชงพยากรณ (Preventive Maintenance) หรอ การบารงรกษาตามสภาพ (Condition-934

Based Maintenance) 935

P-M Analysis 936

เคร�องมอช �นสงในการวเคราะหเพ�อหาสาเหตท�แทจรงของปญหาเคร�องเสย (Breakdown) และของเสย 937

(Defect) 938

939 940

Poka Yoke 941

เหมอนกบ Mistake Prevention เปนคาในภาษาญ�ป น 942

943

-35-


POUS (Point Of Use Storage) 944

การจดเกบวสดซอมบารงไวท�หนางาน เปนวธการหน�งในการปรบปรงการใชเวลาในการบารงรกษาเม�อขดของ 945

(BM) ในสวนของการเตรยมการ คนหา หรอ เบกจาย เคร�องไมเคร�องมอ อะไหล หรอ วสดตางๆกอนลงมอซอม 946

ซ�งเวลาในท�ใชไปในชวงกอนการซอมดงกลาว สามารถลดลงไดดวยการจดเกบวสดซอมบารงไวท�หนางานให947

สามารถหยบใช ไดทนทท�ตองการ และในท�สดจะทาใหเวลาท�ใชในการแกไขในภาพรวมลดลง 948

Prevention Cost 949

ตนทนการปองกน เปนตนทนท�จายใหกบการปองกนไมใหเกดของเสยข �นในกระบวนการ เชนคาใชจายในการ950

วางแผนคณภาพ คาใชจายในการออกแบบผลตภณฑใหโอกาสเกดของเสยต�า ตนทนการปรบปรงกระบวนการ 951

ตนทนการฝกอบรม ตนทนดานขอมลขาวสาร เปนตน ตนทนการปองกนน � เปนหน�งในตนทนเพ�อใหไดมาซ�ง952

ช �นงานท�มคณภาพ (Cost of Conformance) ในการคานวณตนทนคณภาพ (Cost of Quality) 953

Proactive Maintenance 954

การบารงรกษาเชงรก กจกรรม ตางๆดานการบารงรกษาท�ปฏบตตอเคร�องจกรกอนท�จะเสยหาย โดยอาศยการ955

รวมกนของการบารงรกษาดวยตนเองของผใชเคร�อง (AM) การบารงรกษาเชงปองกน (PM) และ การ956

บารงรกษาเชงพยากรณ (PDM) ในลกษณะของการปองกนความเสยหาย กาจดความเสยหาย หรอชลอความ957

เสยหาย 958

Production-wide TPM 959

การดาเนนการ บารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ในสวนผลต กอนจะขยายผลไปยงการ960

ดาเนนการท�วท �งโรงงาน (Factory-Wide TPM) และท �งท �งบรษท (Company-Wide TPM) ในท�สด 961

Productive Maintenance 962

การบารงรกษาทวผล กจกรรมตางๆดานการบารงรกษาท�กระทาเคร�องจกรเพ�อเพ�มผลลพธและลด ปจจยใน963

การบารงรกษา โดยอาศยการวเคราะหสตรตางๆในการบารงรกษา (Maintenance Formulas) ใหเหมาะสมกบ964

แตละเคร�องจกร ท �งน �เพ�อปองกนการบารงรกษาเกนความจาเปน (Over Maintenance) สตรตางๆเหลาน �น965

ไดแก การบารงรกษาเม�อขดของ (Breakdown Maintenance) การบารงรกษาเชงปองกน (Preventive 966

Maintenance) การบารงรกษาเชงแกไขปรบปรง (Corrective Maintenance) และ การปองกนการบารงรกษา 967

(Maintenance Prevention) 968

Productivity 969

การเพ�มผลผลต/การเพ�มผลตภาพ 970

1. การแสวงหาหนทางท�จะใชประโยชนสงสดจากทรพยากรท�มอย 971

2. อตราสวนระหวาง ผลตผล (Outputs) กบ ปจจยท�ใช (Input) 972

-36-


Quality Function Deployment (QFD) 973

การแปลงความตองของลกคาสกระบวนการ วธ การอยางเปนระบบในการปรบเปล�ยนกระบวนการเม�อความ974

ปรารถนาของลกคาท�ม ตอผลตภณฑเปล�ยนแปลงไป ท �งน �เพ�อใหการปรบเปล�ยนกระบวนการดงกลาวสงผล975

โดยตรงสงความตองการ ของลกคา เน�องจากการเปล�ยนแปลงกระบวนการท�ไมสงผลความพงพอใจของลกคา976

ถอเปน ความสญเปลาท�ตองกาจดออกไป นอกจากน �น QFD ยงเปนเคร�องมอหน�งในเสาหลกดานคณภาพ 977

(Quality Maintenance) ใน TPM 978

Quality Maintenance 979

การบารงรกษาคณภาพ หน�งในแปดเสาหลก (TPM Eight Pillars) ของการดาเนนการ TPM เปนหนาท�ของ980

ผบรหารระดบสงท�รบผดชอบดานคณภาพ เพ�อการประกนคณภาพในสวนของเคร�องจกรอปกรณท �งหมดต �งแต981

การออกแบบ การเลอกซ �อ หรอการบารงรกษาใหอยในสภาพท�ผลตช �นงานไดอยางมคณภาพตลอดเวลา 982

Quick Changeover (QCO) 983

ดท� SMED 984

RBM (Risk-Based Maintenance) 985

การบารงรกษาตามความเส�ยง เปน การปรบปรงการใชปจจยในการบารงรกษา โดยอาศยการบารงรกษา986

เฉพาะในจดท�มความเส�ยงตอความเสยหาย (Failure) สงเทาน �น (หรอความเส�ยงสงทาการบารงรกษาเขมขน 987

ความเส�ยงต�าทาการบารงรกษาเบาบาง) เพราะจะทาใหใชปจจยในการบารงรกษาลดลง หรอพดอกนยหน�งก988

คอการพจารณาตดรายการการบารงรกษาท�ไมมความจา เปนออก (พจารณาจากความเส�ยง) 989

RCM (Reliability-Centered Maintenance) 990

การบารงรกษาโดยยดความไววางใจไดของเคร�องจกรเปนศนยกลาง คอกระบวนการท�วาดวยการแสวงหาแนว991

ทางการบารงรกษาท�เหนผลมากท�สด เก�ยวของกบการระบใหไดวาควรมการกระทาอะไรและเม�อไหรกบ992

เคร�องจกร จงจะสามารถลดความนาจะเปนในการเกดเคร�องจกรเสยลงได ดวยการใชงบประมาณอยางคมคา993

ท�สด เปนการผสมผสานท�เหมาะสมระหวางการบารงรกษาท�กระทาไปตามสภาพของเคร�อง จกร (Condition-994

Based Maintenance) กระทาไปตามกาลเวลา (Time-Based Maintenance) และ กระทาไปตามปรมาณการ995

ใชงานของเคร�องจกร (Run-Based Maintenance) 996

Reactive Maintenance 997

การบารงรกษาเชงรบ การลงมอทาการแกไขและบารงรกษาหลงจากเคร�องจกรเสยหายแลว (Failure) ถงข �นม998

อาการ ซ�งไมสามารถบอกไดวาการบารงรกษาลกษณะน �จะเกดข �นเม�อใด การบารงรกษาท�ถอเปนเชงรบไดแก999

การบารงรกษาเม�อขดของ (BM) หรอ การใชงานอยางเดยวไมบารงรกษาจนกวาจะเสยหาย (Run-to-Failure) 1000

และการบารงรกษาตามอาการท�เกดข �น (No Scheduled Maintenance) 1001

-37-


Real Time 1002

การสง รบ หรอเกบ ขอมลแบบทนททนใด เปนการอาศยเทคโนโลยในการเกบขอมล เพ�อใหขอมลท�เกดข �นสงไป1003

ยงผ รบและเขาระบบจดเกบในเวลาท�เกอบ จะทนทท�เกดข �น ท �งน �เพ�อการนาไปใชประโยชนอยางทนทวงท เชน1004

เม�อเกดเคร�องจกรเสยแผนกซอมบารงรทนทโดยไมตองมใครแจง และสงชางมาทนท พรอมกนน �นกมการบนทก1005

เวลาตางๆไวดวย รวมถงการสงขอมลไปยงแผนกอะไหล เปนตน 1006

Redundancy 1007

การมสารองหรอเผ�อ เชนกระบวนการผลต เคร�องจกร พนกงาน หรออะไรกตามท�มเหมอนกบท�กาลงใชงานอย1008

อกหน�งชดหรอมากกวา (ไมใชแคการเกบหรอสารองอะไหล) ท �งน �เพ�อใหทางานแทนไดทนทหากเกดความ1009

เสยหาย 1010

Reliability 1011

ความไววางใจไดของเคร�องจกร เปนความนาจะเปน (Probability) ท�เคร�องจกรจะสามารถใชงานไดตลอด1012

ชวงเวลาและเง�อนไขท�ตองการ โดยการจากการเสยหาย (Failure) 1013

Repair 1014

การซอม เปนกจกรรมเพ�อใหเคร�องจกรกบมาใชไดภายหลงเกดความเสยหาย (BM) ดวยการแกไขซอมแซม 1015

เน�องจากไดรบการพจารณาวาคมคากวาการเปล�ยนทดแทน (Replacement) 1016

Replacement 1017

การเปล�ยนทดแทน 1018

1. เปนกจกรรมเพ�อใหเคร�องจกรกบมาใชไดภายหลงเกดความเสยหาย (BM) ดวยเปล�ยนทดแทน 1019

เน�องจากไดรบการพจารณาวาคมคากวาการซอม (Repair) 1020

2. เปนการเปล�ยนทดแทนตามระยะเวลา ท�ถกกาหนดไวใน Time-Based Maintenance หรอการเปล�ยน1021

ทดแทนตามปรมาณการใชงาน ท�ถกกาหนดไวใน Run-Based Maintenance ซ�งท �งหมดเปนไปตาม1022

กลยทธการบารงรกษาเชงปองกนหรอ Preventive Maintenance (PM) 1023

Restoration 1024

การบรณะซอมแซม หน�งในการบารงรกษาเชงปองกนหรอ Preventive Maintenance (PM) ดวยการกาหนดให1025

ถอดช �นสวนหรออปกรณบางตวออกมาบรณะหรอซอมแซม (ปดฝ น ตะไบตกแตง ขดสนม เปนตน) กอนท�มนจะ1026

เสยหาย เสรจแลวใสกลบเขาไปเชนเดม โดยไมมการเปล�ยนทดแทนดวยอนใหมแตอยางใด โดยการ1027

กาหนดเวลาท�จะทาการบรณะหรอซอมแซมดงกลาว ทาไดท �งการกาหนดตาม Time-Based Maintenance 1028

และ การกาหนดตาม Run-Based Maintenance ท �งน �เปนไปตามกลยทธการบารงรกษาเชงปองกนหรอ 1029

Preventive Maintenance (PM) 1030

-38-


Rework 1031

งานท�ตองทาซ �าหรอแกไข 1032

1. หน�งในความสญเสยของเคร�องจกร (Losses) ท�อยในกลมของ Yield Losses สงผลทาใหอตรา1033

คณภาพ (Quality Rate) ต�า และทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 1034

2. หน�งในความสญเสยในกระบวนการผลต (Wastes) 1035

Risk 1036

ความเส�ยง 1037

1. ความนาจะเปนท�จะเกดความสญเสย (Losses) ความเสยหาย (Failure) หรอ อนตราย 1038

2. ส�งท�จะทาใหเกดความไมแนนอน และความไมแนนอนเหลาน �นจะสงผลราย (Hazard) 1039

3. โอกาสท�ระบบปองกนจะสญเสยไป 1040

Risk Analysis 1041

การวเคราะหความ เส�ยง เปนกระบวนการเพ�อความไมประมาทประกอบดวย การประเมนความเส�ยง (Risk 1042

Assessment) และ การบรหารความเส�ยง (Risk Management) 1043

Risk-Based Inspection (RBI) 1044

การ ตรวจสอบตามความเส�ยง เปนการตรวจสอบท�เนนเฉพาะจดท�มความเส�ยงหรออยภายใตความเส�ยงตอ 1045

ความเสยหาย (Failure) ตามแนวทางของการบารงรกษาตามความเส�ยง (RBM) 1046

Root Cause 1047

สาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา การหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหามาจากความตองการท�1048

จะกาจดปญหา ใหหมดส �น มากกวาความพงใจอยเพยงการแกปญหาเฉพาะหนา ท �งน �มาจากความจรงท�วา 1049

ทกปญหายอมมสาเหต แตหลายคร �งการแกปญหาไมรจกจบส �น เพราะไดรบการแกไขเพยงสาเหตต �นๆ ไม1050

สามารถลงลกไปใหถงสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา 1051

Root Cause Failure Analysis (RCFA) 1052

การวเคราะหหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหาเคร�องจกรเสย เปนการวเคราะหท�ตองการกาจดปญหา1053

เคร�องจกรเสยซ �าซากในอาการเดมๆให หมดไป ประกอบดวยข �นตอนตามลาดบดงตอไปน � การจาแนกและ1054

วเคราะหปรากฏการณท�เกดข �น การแกปญหาเฉพาะหนา การสบสวนหาสาเหตท�เปนไปไดท �งหมด การตดสน1055

สาเหตสาคญท�ทาใหเคร�องจกรเสย การตดสนสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา การหาวธการแกไข การ1056

หาวธปองกน และการเกบบนทกเร�องราวและวธการท �งหมดเพ�อการใชประโยชนในอนาคต เคร�องมอข �นสงใน1057

การวเคราะหหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของปญหา เคร�องจกรเสย คอ P-M Analysis 1058

-39-


Run-Based Maintenance 1059

การบารงรกษาตามปรมาณการใชงาน เปนการวางกาหนดการหรอตารางการบารงรกษาใหสอดคลองกบ1060

ปรมาณการใชงานโดย ไมไดกาหนดเปนเวลา (Time-Based Maintenance) เชนทกสปดาห ทกเดอน หรอ ทก1061

สามเดอน แตจะกาหนดดวยปรมาณการใชงานท�สมควรไดรบการบารงรกษา เชน ทก 25,000 กโลเมตร (ใน1062

กรณของรถยนต) ทก 5,000 คร �งของการฉด (ในกรณของแมพมพฉดพลาสตก) หรอ ทก 200,000 ลตรท�บรรจ 1063

(ในกรณเคร�องบรรจน �าด�มลงขวด) เปนตน 1064

Run-To-Fail Maintenance 1065

เหมอนกบ Breakdown Maintenance (BM) 1066

Scatter Diagram 1067

ผงการกระจาย หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนกราฟท�ใชแสดงความสมพนธระหวาง ตว1068

แปร 2 ตวท�คกน โดยมจดมงหมายเพ�อหาความสมพนธระหวาง ตวแปรเหตกบตวแปรผล ตวแปรผล 2 ลกษณะ 1069

และ ตวแปรเหต 2 ลกษณะ 1070

Scheduled Downtime 1071

เหมอนกบ Planned Shutdown 1072

Scheduled Maintenance 1073

การบารงรกษาตามตาราง เปนเคร�องมอหน�งในการบารงรกษาตามแผน (Planned Maintenance) ทางานโดย1074

การนากจกรรมการบารงรกษาตางๆท�ตองมการทาในภายภาคหนามาจด ตารางโดยการพจารณาใหลงตวกบ1075

ทรพยากรท�ม 1076

Scheduled Work 1077

งานตามตาราง เปนเคร�องมอหน�งในการบารงรกษาตามแผน (Planned Maintenance) คลายกบการ1078

บารงรกษาตามตาราง (Scheduled Maintenance) ตางกนตรงท� การบารงรกษาตามตาราง นากจกรรมการ1079

บารงรกษามาระบในตาราง แต ในกรณของงานตามตาราง นางานท�พนกงานฝายบารงรกษาตองทามาระบไว1080

ในตารางการ 1081

Secondary Failure 1082

ความเสยหายสบเน�อง เปนความเสยหายท�เกดข �นมาใหม (Failure) เน�องจากจากความเสยหายกอนหนาไมได1083

รบการแกไข จนกระท �งสงผลไปยงสวนอ�นไมวาจะทางตรงหรอทางออม เชน เคร�องปรบอากาศในหองสมมนาท�1084

ไดรบการคานวณวาตองใชสามตว แตเม�อเกดเสยข �นมาหน�งตวกไมไดรบการแกไข จนทาใหสองตวท�เหลอ1085

ทางานหนกเกนไป จนในท�สด หน�งในสองหรอไมกท �งสองตวน � เสยตามมา 1086

1087

-40-


Self-Learning 1088

การเรยนรดวยตนเอง หน�งในวธการของเสาหลกดานการพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารงรกษา 1089

(Operation and Maintenance Skill Development) ในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ม1090

วตถประสงคเพ�อใหบคลากรมความรเพยงพอท�จะทางานอยางชานชานาญได (ท �งฝายผลตและฝาย1091

บารงรกษา) อนจะเปนพ �นฐานสการพฒนาระบบการบารงรกษาอยางย�งยน 1092

Setup Time 1093

เวลาต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลต หน�งในความสญเสยจากเคร�องจกร (Losses) เปนความสญเสยในหมวด1094

ท�ทาใหเคร�องหยด (Shutdown Losses) ซ�งจะทาใหอตราการเดนเคร�อง (Availability) ต�า และสงผลให1095

ประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าลงไปดวยในท�สด เปาหมายของการลดเวลา ต �งเคร�อง หรอเปล�ยน1096

รนการผลตในระดบโลกคอ SMED 1097

Shutdown 1098

เวลาหยดหรอปดเคร�อง เปนเวลาท�เคร�องจกรไมไดใชงาน ซ�งถามเหตผลมาจากความจาเปนตางๆ เรยกวาเวลา1099

หยดตามแผน (Planned Shutdown) แตถามเหตผลมาจากความไรประสทธภาพหรอไรประสทธผลของระบบ1100

การผลตหรอ การบารงรกษา จะเรยกวาเวลาน �วา ความสญเสยท�ทาใหเคร�องหยด (Shutdown Losses) 1101

Shutdown losses 1102

ความสญเสยท�ทาใหเคร�องหยด เปนกลมความสญเสย ประกอบดวย การปลอยใหเคร�องเสยหาย (Failure) 1103

การต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลต (Setup) และการปรบแตง (Adjustment) ความสญเสยกลมน �จะทาให1104

อตราการเดนเคร�อง (Availability) ต�า และสงผลใหประสทธผลโดยรวมของ เคร�องจกร (OEE) ต�าลงไปดวยใน1105

ท�สด 1106

Shutdown Maintenance 1107

การบารงรกษาเม�อเคร�องจกรหยดหรอปด เปนการบารงรกษาในรายการท�ไมสามารถกระทาไดในเวลาท�1108

เคร�องจกรกาลง เดน ซ�งเปนไปไดท �งจงใจหยดเคร�องจกรเพ�อทาการบารงรกษาในรายการดงกลาว หรออาศย1109

ทาการบารงรกษาในรายการดงกลาวเม�อเคร�องจกรจาเปนตองหยด อยแลว ดวยสาเหตอ�น 1110

Six Sigma Quality Program 1111

การปรบปรงคณภาพตามแนวคด Six Sigma ถกนามาใชและเปนรจกรโดยการรเร�มของบรษท Motorola ในป 1112

1988, six sigma เปนคาจากสถตศาสตร เม�อนามาใชในเร�องคณภาพ แสดงถงความเขมขนของการดาเนนการ1113

ดานตางๆเพ�อปรบปรงคณภาพ โดยมเปาหมายอยท�การลดของเสยใหมไมเกน 3.4 PPM ในขณะท� three 1114

sigma แบบเดมท�ใชกนอยท�วไปจะลดของเสยใหมไดไมเกน 66.8 PPM 1115

-41-


Skill Map 1116

แผนท�ทกษะ หน�งในเคร�องมอของเสาหลกดานการพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารง รกษา 1117

(Operation and Maintenance Skill Development) ในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) ม1118

วตถประสงคเพ�อความชดเจนเปนรปธรรมของการพฒนาทกษะของบคลากรแตละ คน (ท �งฝายผลตและฝาย1119

บารงรกษา) วาการเรยนรท�มลกษณะเฉพาะของแตละคน ตองเร�มจากตรงไหน หลกสตรอะไร แลวตอดวยอะไร 1120

ไปเร�อยๆจนกวาจะถงเปาหมายดานความรท �งเชงคณภาพและปรมาณตามท�ระบ ไวในแผนท�ทกษะ 1121

Small-Group Activities 1122

กจกรรมกลมยอย ด Overlapping Small-group Activities 1123

SMED (Single Minute Exchange of Die) 1124

การต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลตดวยเวลาอนรวดเรว โดยเวลาอนรวดเรวดงกลาวหมายถง เวลาไมถง10 1125

นาท (หรอเวลาเลขตวเดยวหนวยเปนนาท ท�มาจากคาเตมวา "single digit minute") เปนเปาหมายของการลด1126

ความสญเสยจากการต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลต (Setup Time) เพ�อการลดความสญเสยจากการหยด1127

เคร�อง (Shutdown Losses) หรออกนยหน�งคอเพ�อเพ�มอตราการเดนเคร�อง (Availability) ท�จะสงผลไปยงการ1128

เพ�มของประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ในท�สด การต �งเคร�องหรอเปล�ยนรนการผลตดวยเวลา1129

อนรวดเรว ประกอบดวยข �นตอนหลกๆดงตอไปน � 1) การแยกแยะข �นตอนท �งหมดออกเปน Internal Setup และ 1130

External Setup 2) หาทางยายข �นตอน internal setup ออกไปเปน external setup 2) ปรบปรงข �นตอนท�เปน 1131

internal setup ใหใชเวลานอยลง และ 3) ปรบปรงข �นตอนท�เปน external setup ใหใชเวลานอยลง (ข �นตอนน � 1132

ทาหรอไมกได) 1133

Source of Contamination 1134

แหลงท�มาของความสกปรกหรอส�งแปลกปลอม เปนส�งท�ตองหาใหพบจากการทาความสะอาดแบบตรวจสอบ 1135

(Inspection Cleaning) และกาจดออกไป ซ�งเปนหน�งในกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) ท �งน �เพ�อการ1136

รกษาและดารงไวซ�งสภาพพ �นฐานของเคร�องจกร (Basic Conditions) อยางย�งยน เน�องจากเปนการกาจดท�1137

เหตแหงความสกปรก 1138

Source of Problems 1139

แหลงกาเนดปญหา เปนส�งท�ตองหาใหพบจากการทาความสะอาดแบบตรวจสอบ (Inspection Cleaning) 1140

และกาจดออกไป ซ�งเปนหน�งในกจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) ท �งน �เพ�อการกาจดสาเหตพ �นฐานของ1141

ความบกพรองของเคร�องจกร ประกอบดวย แหลงท�มาของความสกปรก (Source of Contamination) 1142

แหลงท�มาของความส�นสะเทอน (Source of Vibration) และ แหลงท�มาของอนตราย (Source of Unsafe 1143

Conditions) 1144

-42-


Special Contract 1145

การส�งซ �อแบบกาหนดสญญาพเศษกบผขาย หน�งในวธการส�งซ �อ (Ordering Method) วสดซอมบารง 1146

(Maintenance Material) เพ�อใหเกดความสะดวกตามเง�อนไขท�ตองการในการส�งซ �อ การจดสง และการจดเกบ 1147

โดยท �งหมดจะถกเช�อมโยงมาท�ประสทธภาพของการจดซ �อท�วา มอะไหลใหใชอยางทนทวงท เวลาท�ตองการ 1148

ในขณะท�ปรมาณอะไหลคงคลงอยในระดบต�า 1149

Speed Losses 1150

การท�เคร�องจกรไมสามารถเดนเรวได หน�งในความสญเสยของเคร�องจกร (Losses) เปนความสญเสยในหมวด1151

ของความสญเสยดานกาลงการผลต (Capacity Losses) ท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance 1152

Efficiency) ต�า และจะทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 1153

Sporadic Losses 1154

ความสญเสยแบบฉบพลน เปนความเสยหายท�มาจากเหตการณหรอสาเหตใดๆกตามท�ทาใหสมรรถนะของ 1155

เคร�องจกรเบ�ยงเบนไปจากระดบปกตอยางมาก ในคร �งเดยว จนทาใหไมสามารถใชงานได บากคร �งมการสะสม1156

ของความสญเสยแบบเร �อรง (Chronic Losses) เปนพ �นฐานมากอน ซ�งกรณน �กจะทาใหความสญเสยแบบ1157

ฉบพลนเกดไดงายข �น 1158

Standby Time 1159

เวลาสารอง ชวงเวลาท�กระบวนการผลตมเคร�องมจกรพรอมใชสารองอยตลอดเวลา และไมไดเปนเพราะไมม1160

ตารางการผลตเหมอนกบ Non-Scheduled Time หากแตเปนเพราะตองการมไวสารอง 1161

Standardization 1162

การทาใหเปนมาตรฐาน หน�งในเจดข �นตอนของการบารงรกษาดวยตนเอง (AM) เปนการทาส�งตางๆท�เก�ยวของ1163

กบประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ใหเปนมาตรฐาน ประกอบดวย มาตรฐานการปฏบตงาน 1164

มาตรฐานสถานท�ทางาน มาตรฐานการใชเคร�องมอ มาตรฐานการจดการอะไหล มาตรฐานความความสญเสย 1165

(Losses) ท�ยอมใหได และมาตรฐานการใชการควบคมดวยการมองเหน (Visual Control) โดยผลท�คาดหวง1166

ของการจดทาทกอยางดงกลาวใหเปนมาตรฐาน คอ การปรบปรงบทบาทของผใชเคร�อง การดารงไวซ�งผลการ1167

ปรบปรง และ การยกระดบการบารงรกษาดวยตนเอง 1168

Startup time 1169

ชวงเวลาเร�ม (ลอง) เคร�องจกร หน�งในความสญเสยของเคร�องจกร (Losses) เปนความสญเสยในหมวดของ1170

ความสญเสยดานกาลงการผลต (Capacity Losses) ท�ทาใหประสทธภาพการเดนเคร�อง (Performance 1171

Efficiency) ต�า และจะทาใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าในท�สด 1172

-43-


Stratification 1173

การแยก แยะขอมล หน�งในเคร�องมอคณภาพ 7 ชนด (7 QC Tools) เปนแนวทางเบ �องตนในการวเคราะห1174

ขอมล โดยการแยกประเภทของขอมลออกเปนกลม ๆตามสมมตฐานในการวเคราะห เพ�อศกษาวาขอมลในแต1175

ละกลมมสภาพท�แตกตางกนหรอไม? อยางไร? ท �งน �เพ�อการจากดวงของการสบหาสาเหตท�แทจรง ใหแคบลง 1176

Statistical Process Control (SPC) 1177

การควบคมกระบวนการเชงสถต การ วเคราะหความเบ�ยงเบนผานการใชแผนภมควบคม (Control Chart) เพ�อ1178

ตรวจจบความผดปกตของกระบวนการ หากมความผดปกตเกดข �น จะมการตอบสนองอยางทนทวงทตอไป 1179

โดยท�วไปการควบคมกระบวนการเชงสถตจะใชในกระบวนการประกนคณภาพ ภายใตแนวคดท�วา หาก1180

กระบวนการอยภายใตการควบคม ผลลพธ (คณลกษณะทางคณภาพ) ท�ออกมา ยอมเปนไปตามตองการ 1181

อยางมนยสาคญ 1182

Subsystem Criticality 1183

ช �นสวนหรอ อปกรณวกฤต เปนช �นสวนหรออปกรณท�มความสาคญมากตอการทางานของเคร�องจกรหรอของ 1184

ระบบ ซ�งไมอาจปลอยใหชารดหรอทางานไมเตมประสทธภาพได มฉะน �นความเสยหายใหญหลวงจะตามมา 1185

ไมวาจะเปนความเสยหายทางดานส�งแวดลอม ความปลอดภย และสขภาพอนามย หรอความเสยหายทางดาน1186

การผลต (ปรมาณ/คณภาพ) กตาม 1187

Sudden Failure 1188

เหมอนกบ Sporadic Losses 1189

Supply Chain Management 1190

การบรหารหวงโซอปทาน เปนการบรหารจดการกบการไหลของวสด ของขอมลขาวสาร และ ของกระบวนการ1191

ทางการเงน ในเครอขายหน�งๆท�ประกอบดวย ผสงวตถดบ (Supplier) ผผลต (Manufacturer) ผสงสนคา 1192

(Distributer) และ ลกคา (Customer) ท �งน �เพ�อความมประสทธผลรวมกนของสมาชกท �งหมดในเครอขาย อน1193

จะนาไปสการสงเสรมศกยภาพรวมกนในการแขงขน 1194

Symptom 1195

อาการความเสยหายของเคร�องจกร เปนผลลพธท�ไดจากการวดเชงคณภาพหรอเชงปรมาณเพ�อแสดงวาเคร�อง 1196

จกรมความผดปกตหรอไมอยางไร มากนอยเพยงใด ทางตรงหรอทางออม 1197

Systematic Preventive Maintenance 1198

การบารงรกษาเชงปองกนอยางเปนระบบ เปนการบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) ท�ให1199

ความสาคญความมกฎเกณฑ ระเบยบแบบแผน รวมถงหลกในการพจารณาการจดตารางการบารงรกษาเชง1200

ปองกนใหสอดคลองกบ เคร�องจกรแตละประเภท ท �งน � การบารงรกษาเชงปองกนอยางเปนระบบ ม1201

-44-


วตถประสงคเพ�อความย�งยนและปฏบตไดดวยกลไกของระบบ มากกวาท�จะปฏบตไดโดยอาศยคน (ความใสใจ1202

หรอความชานาญสวนบคคล) 1203

Task / Task List 1204

ภารกจ งาน หรอรายการงานดานการบารงรกษาท�ตองทาใหสาเรจ ท�มการกาหนดไวลวงหนา โดยท�วไปมกจะ1205

เปนงานดานกรบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) 1206

Team-Based Problem Solving 1207

การแกปญหาแบบเปนทม เปนรปแบบหน�งของการแกปญหาท�เนนการมสวนรวม อาศยความคดท�หลากหลาย 1208

โดยการนาผ เก�ยวของมารวมทมกน ไมวาจะเปนทมแบบเปนทางการหรอไมเปนทางการ ทมแบบในสายงาน 1209

(Functional Team) หรอทมขามสายงาน (Cross Functional Team) กตาม 1210

Total Effective Equipment Productivity (TEEP) 1211

ความ สามารถในการเพ�มผลผลตโดยรวมของเคร�องจกร เปนการวดการเพ�มผลผลต (Productivity) หรอผลต1212

ภาพของเคร�องจกร หรอการหาอตราสวนท �ง 3 ดงตอไปน � 1213

1. การหาอตราสวนระหวาง จานวนช �นงานท�ผลตไดจรงในชวงเวลาท�กาหนด กบ จานวนช �นงานท�ควร1214

ผลตไดตามการคานวณทางทฤษฎ (หรอตามท�ออกแบบไว) ในชวงเวลาเดยวกน 1215

2. การหาอตราสวนระหวาง เวลาท �งหมดท�เคร�องจกรม (ตามปฏทน) กบ เวลาเฉพาะท�เคร�องจกรเดน 1216

3. การหาอตราสวนระหวาง จานวนหรอปรมาณวตถดบท �งหมดท�เขาสเคร�องจกร กบ จานวนหรอปรมาณ1217

วตถดบท �งหมดท�กลายเปนผลตภณฑ 1218

อน�ง หากนาอตราสวนท �ง 3 มาพจารณารวมกน ความสามารถในการเพ�มผลผลตโดยรวมของเคร�องจกร ก1219

เหมอนกบ ประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) น�นเอง ตางกนตรงท� OEE คดอยบนฐานของเวลา1220

รบภาระงาน (Loading Time) แต ความสามารถในการเพ�มผลผลตโดยรวมของเคร�องจกร คดอยบนฐานของ1221

เวลาท �งหมดตามปฏทน 1222

Terotechnology 1223

เทอโรเทคโนโลย (Tero เปนคาในภาษกรก) ใชอางถงเทคโนโลยในการบรหารสนทรพยทางกายภาพ (Physical 1224

Asset) (อาคาร อปกรณ เคร�องจกร โรงงาน เปนตน) ท�มาจากการรวมเขาดวยกนของศาสตรทางดานการ1225

จดการ การเงน และ วศวกรรม เพ�อวตถประสงคดงตอไปน � 1226

1. ยดอายการใชงาน และเพ�มประสทธภาพ ภายใตความคมคาหรอไดเปรยบเชงเศรษฐศาสตร 1227

2. หาอายการใชงานสงสด ท�ยงคงประสทธภาพสงสด และมความประหยดสงสด หรอเรยกไดอกอยางวา1228

การหา Economic Life-cycle Costs (LCC) หรอการหาคาใชจายตลอดวงชวตท�ประหยดสด 1229

-45-


Thermography 1230

การวดและบนทกอณหภม เปนกระบวนการหน�งในตดตามสภาพเคร�องจกรโดยสงเกตและวเคราะหจากความ 1231

รอนท�เกดข �น โดยปกตใชกลองอนฟาเรด (Infrared Cameras) รวมกบโปรแกรมคอมพวเตอรในการตรวจจบ 1232

อปกรณหรอเคร�องจกรท�นยมตดตามสภาพโดยสงเกตและวเคราะหจากความรอน เชน ฉนวนหรออปกรณ1233

เช�อมตอท�ตองทนแรงเคล�อนไฟฟาสงๆ ขดลวดเหน�ยวนาในเตาหลอมโลหะดวยไฟฟา หมอตมแรงดนสงใน1234

อตสาหกรรม เปนตน 1235

Throwaway Maintenance 1236

การบารงรกษาแบบรอเวลาเปล�ยน คลายกบการบารงรกษาเม�อขดของ หรอ Breakdown Maintenance (BM) 1237

ตางกนตรงท� การบารงรกษาเม�อขดของ เม�อเกดเหตความเสยหายข �นแลว การแกไขเปนไดท �งการซอม 1238

(Repair) หรอ การเปล�ยน (Replacement) แตสาหรบ การบารงรกษาแบบรอเวลาเปล�ยน การแกไขจะเปนการ1239

เปล�ยนเพยงอยางเดยว เน�องจากไมสามารถซอมได หรอยงยากเกนกวาจะซอม เชนอปกรณอเลกทรอนกสบาง1240

ตว 1241

Time-based Model Selection 1242

การเลอกเคร�องจกรตนแบบจากเวลาหยดของเคร�อง อนเน�องมาจากการเกดความเสยหายถงข �นใชงานไมได 1243

(Breakdown) กลาวคอ ในการดาเนนการ TPM ขนาดของการดาเนนการดาเนนการท�เปนท�นยมอยางหน�งคอ 1244

การเร�มท�เคร�องจกรตนแบบกอน เพ�ออาศยเปนท�เรยนรและสรางความชานาญ จากน �นจงขยายผลออกไปในวง1245

กวาง และหน�งในวธการเลอกเคร�องจกรตนแบบกคอ การเลอกจากเวลาหยดของเคร�องอนเน�องมาจากการเกด1246

ความเสยหายถงข �นใช งานไมได น�เอง และยงมอกวธหน�งคอ การเลอกจากความถ�ของการเกดความเสยหาย1247

ถงข �นใชงานไมได (Frequency-Based Model Selection) 1248

TPM (Total Productive Maintenance) 1249

การบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม 1250

1. ความหมายสาหรบ TPM ในสวนผลต (Production TPM) 1251

o ระบบการบารงรกษาท�จะทาใหเคร�องจกรอปกรณเกดประสทธภาพสงสด (Overall 1252

Efficiency) การประยกตใช PM เพ�อใหสามารถใชเคร�องจกรไดตลอดอายการใชงาน ระบบ1253

การบารงรกษาของทกคนท�มสวนไดสวนเสยกบเคร�องจกรอปกรณ ไดแก ผวางแผนการผลต 1254

ผใชเคร�อง และฝายซอมบารง 1255

o ระบบการบารงรกษาท�อยบนพ �นฐานของการมสวนรวมต �งแตผบรหารระดบสงจนถงผใชเคร�อง 1256

o การทาใหทกคนเขามามสวนรวมในการทา PM ในลกษณะเปนกลมยอยหลายกลม 1257

2. ความหมายสาหรบ TPM ท�วท �งองคกร (Company-wide TPM) 1258

-46-


o ระบบการบารงรกษาท�สงเสรมใหเกดความรวมมอของทกฝาย โดยมความมงม�นวา1259

ประสทธภาพโดยรวมของระบบการผลตตองสงสด 1260

o การทาใหเกดระบบปองกนเพ�อไมใหม ความสญเสย (Losses) เกดข �นกบเคร�องจกรและ 1261

ผลตภณฑ ซ�งท �งน �ตองทาใหเกด "อบตเหตเปนศนย" "ของเสยเปนศนย" และ "เคร�องเสยเปน1262

ศนย" 1263

o การใหฝายผลต ฝายพฒนา ฝายบรหาร ฝายขาย มารวมกนในการพฒนาประสทธภาพ1264

โดยรวมของระบบการผลต 1265

o ระบบการบารงรกษาท�อยบนพ �นฐานของการมสวนรวมต �งแตผบรหารระดบสงจนถง 1266

ผใชเคร�อง 1267

o การทาใหความสญเสยเปนศนยโดยผานกจกรรมกลมยอยท�ทกกลมมภาระงานท� คาบเก�ยว1268

กน (Overlapping) จากหนงสอ การบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM), ธาน อวม1269

ออ, 2546 1270

TPM Coordinator 1271

ผประสานงาน TPM เปนผ ทาหนาท�ในการประสานงานระหวางกลมยอยตางๆ (Overlapping Small Group 1272

Activity) ในการดาเนนการ TPM รวมถงการประสานงานระหวางเสาหลกตางๆ (TPM Eight Pillars) ท �งน �เพ�อ1273

การส�อสาร ท�ท�วถงและในทศทางเดยวกน 1274

TPM Eight Pillars 1275

แปดเสาหลกในการดาเนนการ TPM เปนกจกรรมของฝายตางๆภายในองคกรท�ตองทาเพ�อการมสวนรวมตอ 1276

TPM ประกอบดวย 1277

1. การปรบปรงเฉพาะเร�อง (Focused Improvement/Individual Improvement/Kobetsu Kaizen) 1278

2. การบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) 1279

3. การบารงรกษาตามแผน (Planned Maintenance) 1280

4. การพฒนาทกษะการปฏบตงานและการบารงรกษา (Operation and Maintenance Skill 1281

Development) 1282

5. การคานงถงการบารงรกษาต �งแตข �นของการออกแบบ (Initial Phase Management) 1283

6. การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 1284

7. TPM จากสวนสานกงานหรอสวนสนบสนน (Office TPM) 1285

8. ความปลอดภย ชวอนามย และส�งแวดลอม (HSE) 1286

-47-


TPM Facilitator 1287

ผ อานวยการ TPM เปนบคคลหรอกลมบคคลท�ทาหนาท�ใหการดาเนนการ TPM งายข �น สะดวกข �น ดวยการ 1288

สนบสนน สงเสรม กอใหเกด และ ใหคาแนะนา ท �งน �เพ�อใหการดาเนนการ TPM มจงหวะความเรวท�เหมาะสม 1289

และไปในทศทางเดยวกน 1290

TPM Kickoff 1291

พธเปดเร�มดาเนน การ TPM เปนการจดพธการภาคสนามเพ�อใหผบรหารสงสดไดทาการประกาศการเร�ม 1292

ดาเนนการ TPM อยางเปนทางการ พรอมกบการประกาศนโยบาย (TPM Policy) คณะทางาน แผนงานหลก 1293

(TPM Master Plan) และเปาหมาย ตอหนาผบรหาร พนกงาน ลกคา หรอแขกรบเชญอ�นๆ รวมถงการแสดง1294

ปณธานรวมกนในรปแบบตางๆ เชนการกลาวคาม�น การประกาศคาขวญ การแจกของท�ระลก เปนตน 1295

TPM Master Plan 1296

แผนงานหลกในการดาเนนการ TPM เปนการจดตารางเวลาไวลวงหนาในระยะยาว (3-5 ป) เพ�อใหม�นใจวาจะ1297

มการปฏบตทกเสาหลก (TPM Eight Pillars) และทราบกรอบเวลาในการเร�มและเหนผลของแตละเสาหลก 1298

รวมถงเปนกรอบเวลาในการปฏบตข �นตอนท �งหมด (TPM Twelve Steps) หรออาจกลาวไดวาเปนการจดสรร1299

ทรพยากรเวลาใหลงตวกบแปดเสาหลกและสบ สองข �นตอน 1300

TPM Outcomes 1301

ผลสบเน�องจากความสาเรจของการดาเนนการ TPM หากการดาเนนการ TPM ประสพความสาเรจ ผลลพธท�1302

เกดข �น (TPM Outputs) จะสงผลสบเน�องในระดบองคกรท�ถอวาเปนความสามารถในการแขงขนดงตอไป น � 1303

การเพ�มผลผลต (Productivity) 1304

คณภาพ (Quality) 1305

การลดตนทน (Cost) 1306

การสงมอบ (Delivery) 1307

ความปลอดภย (Safety) 1308

ขวญกาลงใจ (Morale) 1309

ความยดหยน (Flexibility) 1310

พลงงานและส�งแวดลอม (Environment & Energy) 1311

TPM Outputs 1312

ผลลพธจากความสาเรจของการดาเนนการ TPM หากการดาเนนการ TPM ประสพความสาเรจ ผลลพธท�1313

เกดข �นจะประกอบไปดวย ผลลพธทางดานการผลต โดยการทาให OEE มคาสงท�สด และสงผลลพธทางดาน1314

-48-


คน โดยการทาใหทกคนมสวนรวมและมพนธะสญญารวมกน (Total participation and Total Commitment) 1315

ซ�งผลลพธท �งสองดงกลาว จะนามาซ�งความสามารถในการแขงขนขององคกร (TPM Outcome) 1316

TPM Policy 1317

นโยบาย TPM การแสดงความชดเจนตอความสาคญ ปรชญา แนวคด และเปาหมายในการดาเนนการ TPM ท�1318

เปนลายลกษณอกษร และประกาศโดยผบรหารสงสด (Top Management) กอนเร�มดาเนนการ (TPM Kickoff) 1319

TPM Strategy Map 1320

แผนท�กลยทธในการดาเนนการ TPM เปนผงแสดงความเช�อมโยงของกจกรรมและความรบผดชอบตางๆของ1321

แตละเสาหลก (TPM Eight Pillars) ต �งแตเร�มตน จนถงบรรลเปาหมาย ท �งน �เพ�อใหทกคนไดยดถอปฏบต 1322

เปรยบเสมอนหน�งแผนท�ไปสเปาหมาย (TPM Outputs and TPM Outcomes) และท�สาคญ การมแผนท�กล1323

ยทธในการดาเนนการ TPM จะทาใหการเดนเขาสเปาหมายดงกลาว ไปในทศทางเดยวกน 1324

TPM Tag 1325

ปายแสดงจดบกพรอง เปน การควบคมดวยการมองเหน (Visual Control) อยางหน�ง ท�ใชใน TPM โดยเฉพาะ1326

ในการบารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) เปนการตดหรอแขวนปายไวตรงบรเวณท�ผดปกต 1327

(Abnormality) ของเคร�องจกร และจนกวาจะไดรบการแกไขจงจะนาออกไป นอกจากน �นยงมการตดหรอแขวน1328

ปายในลกษะดงกลาวไวท� จดยากลาบาก (Difficult Work Area) และแหลงกาเนดปญหา (Source of 1329

Problem) 1330

TPM Twelve Steps 1331

สบสองข �นตอนในการดาเนนการ TPM ข �นตอนท� 1: ผบรหารสงสดประกาศการตดสนใจการนา TPM มาใช 1332

ข �นตอนท� 2: อบรม ใหความร การศกษา และรณรงคสงเสรมความเขาใจ TPM 1333

ข �นตอนท� 3: กาหนดโครงสรางการดาเนนการ TPM อยางเปนทางการ พรอมคณะทางาน 1334

ข �นตอนท� 4: กาหนดปรชญา นโยบาย (TPM Policy) และเปาหมายในการทา TPM 1335

ข �นตอนท� 5: จดเตรยมตวแบบดาเนนการ แผนท�กลยทธ และแผนงานหลก 1336

ข �นตอนท� 6: เปดการดาเนนการ TPM อยางเปนทางการ (TPM Kickoff) 1337

ข �นตอนท� 7: สงเสรมประสทธภาพการผลตใหสงข �นอยางเปนรปธรรมและดารงไวอยางเปนระบบ 1338

ข �นตอนท� 8: การคานงถงการบารงรกษาต �งแตข �นการออกแบบ/เร�มแรก 1339

ข �นตอนท� 9: การบารงรกษาเพ�อคณภาพ 1340

ข �นตอนท� 10: TPM ในสวนสานกงานและหนวยงานสนบสนนตางๆ 1341

ข �นตอนท� 11: ชวอนามย ความปลอดภย ส�งแวดลอม และพลงงาน 1342

ข �นตอนท� 12: เกบรายละเอยดของการปฏบตเพ�อความสมบรณแบบและยกระดบความสาเรจ/การปรบปรง 1343

-49-


TQM (Total Quality Management) 1344

การบรหารคณภาพท�งท �งองคกร วฒนธรรม ขององคกรท�สมาชกทกคนตางใหความสาคญ และมสวนรวมใน1345

การพฒนาการดาเนนงานขององคกรอยางตอเน�อง โดยมงท�จะตอบสนองความตองการ และสรางความพอใจ1346

ใหแกลกคา ซ�งจะสรางโอกาสทางธรกจ ความไดเปรยบในการแขงขนและพฒนาการท�ย�งยนขององคกร 1347

Top Management 1348

ผบรหารสงสดขององคกร บคคล ผ มสวนสาคญย�งในการดาเนนการ TPM ใหประสบผลสาเรจ เน�องจากวาการ1349

ดาเนนการใหสาเรจน�นตองอาศยคาม�นสญญาจากผบรหารสง สด (Top Management Commitment) ท �งน �1350

เพ�อเปนสญญาณวาทกคนในองคกรตองใหความรวมมอ และมสวนรวม (Total Participation) รวมถงความ1351

ม�นใจของทกคนวาจะไดรบการสนบสนน 1352

Total Commitment 1353

คาม�นสญญารวมกนของทกคน หน�งในผลลพธจากความสาเรจของ TPM กลาวคอ ในความสาเรจของ TPM 1354

ไมไดวดกนท�เคร�องจกรหรอการผลตเพยงอยางเดยว หากแตมการวดทางดานคนดวย และหากการ ดาเนนการ 1355

TPM สามารถทาใหพนกงานทกคนมคาม�นสญญารวมกน กถอเปนความสาเรจอยางหน�ง 1356

Total Participation 1357

การมสวนรวมของทกคน หน�งในความสาเรจทางดานคนในการดาเนนการ TPM คอการมสวนรวมของทกคน 1358

ในลกษณะของการท�ทกคนเปนสมาชกกลมยอยไมกลมใดกกลมหน�งในกจกรรม กลมยอยแบบคาบเก�ยว 1359

(Overlapping Small Group Activity) 1360

Total Time 1361

เวลาท �งหมดในชวงของการวด เปนระยะเวลาท �งหมดตลอดชวงของการวดท�นบเฉพาะเวลาทาการ (ผลต) เชน1362

การวดประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ในชวงเวลาหน�งสปดาหของโรงงานแหงหน�ง ท�มวนทางาน1363

ประจาสปดาหเทากบ 6 วน (จนถงเสาร) และในแตละวนทางานหน�งกะ (8 ช�วโมง) ดงน �นในกรณของโรงงาน1364

แหงน � เวลาท �งหมดจะเทากบ 48 ช�วโมง (6 x 8) จะเหนไดวา เวลาท �งหมดตลอดสปดาหของโรงงานแหงน �ไม1365

เทากบ 168 ช�วโมง (7 x 24) 1366

Transportation Waste 1367

ความสญเสยจากการขนสง หน�ง ในความสญเสยในกระบวนการผลต (Waste) ท�ไมมการบรหารการผลต1368

ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time หรอพดอกนยหน�งคอการขนสงไมกอใหเกดมลคาเพ�มแกวสด ความ1369

สญเสยตามมาในรปของ ตนทนในการขนสง ความเส�ยงตอวสดเสยหาย ความเส�ยงตอวสดสญหาย ความเส�ยง1370

ตออบตเหต เสยเวลาในการผลตสนคา เปนตน 1371

-50-


Transportation Waste 1372

ความสญเสยจากการขนสง หน�ง ในความสญเสยในกระบวนการผลต (Waste) ท�ไมมการบรหารการผลต1373

ภายใตแนวคด Lean หรอ Just in time หรอพดอกนยหน�งคอการขนสงไมกอใหเกดมลคาเพ�มแกวสด ความ1374

สญเสยตามมาในรปของ ตนทนในการขนสง ความเส�ยงตอวสดเสยหาย ความเส�ยงตอวสดสญหาย ความเส�ยง1375

ตออบตเหต เสยเวลาในการผลตสนคา เปนตน 1376

Ultrasonic Inspection 1377

การตรวจสอบโดยใชคล�นความถ�เหนอเสยง เปนการสงคล�นความถ�สงไปยงส�งท�ตองการตรวจสอบและรบการ1378

สะทอนกลบ และทาการวเคราะหเพ�อตรวจจบความผดปกตท�อาจพบลวงหนากอนท�จะเสยหาย ลกลามใหญโต 1379

เชน การตรวจสอบรพรนและส�งเจอปนภายในแนวเช�อม (Joint Welding) การตรวจสอบรอยราวภายใน1380

เคร�องจกร เปนตน 1381

Unbalance 1382

การเสยสมดล สภาพท�เกดแรงเหว�ยงหนศนย (Centrifugal Force) ข �นอยางไมสมดล ในช �นสวนหมนอน1383

เน�องจากมแรงส�นสะเทอนกระทาตอจดท�รองรบ (Bearings) ของเพลาหมนน �น 1384

Unplanned Maintenance 1385

การบารงรกษาโดยไมมแผน หมายถงกจกรรมการบารงรกษาใดๆ ท�ถกมอบหมายหรอตดสนใจวาตองทาโดย1386

ปจจบนทนดวน ไมได 1387

Unscheduled Downtime 1388

เวลาหยดเคร�องจกรนอกเหนอจากท�กาหนดไวตามแผน เปนชวงเวลาท�เคร�องจกรไมสามารถใชงานไดเน�องจาก1389

ตองหยดเพ�อกระทา การใดๆกตาม โดยท�เวลาหยดดงกลาวน �นไมไดวางแผนไวลวงหนา เชน เวลาในการ1390

บารงรกษาท�ไมเสรจส �นตามตาราง เวลาในการบารงรกษาท�มาจากการเล�อนตาราง เวลาหยดอนเน�องมาจาก1391

ตารางการผลตเปล�ยนแปลง เวลาหยดอนเน�องมาจากระบบน �ารอน ระบบแรงดนลม (Facility) เสย เปนตน 1392

Unscheduled Maintenance 1393

การบารงรกษานอกตารางหรอไมไดอยในกาหนดการ เหมอนกบ Unplanned Maintenance 1394

Uptime 1395

เวลาท�เคร�องจกรพรอมทางานอยางเตมประสทธภาพและตอเน�อง ตรงขามกบ Downtime 1396

Useful Life 1397

ชวงระยะเวลาสงสดท�เคร�องจกรใชงานไดโดยปราศจากความเสยหาย เปนชวงเวลาท�ระบไวในการบารงรกษา1398

ตามสภาพ (Condition-Based Maintenance) วาไมตองการการบารงรกษาใดๆมากนก นอกจากการ1399

บารงรกษาเพ�อดารงไวซ�งสภาพพ �นฐาน (Basic Conditions) มฉะน �นแลวจะกลายเปนการบารงรกษาเกนความ1400

จาเปน (Over Maintenance) 1401

-51-


User Maintenance (UM) 1402

การบารงรกษาโดยผใชเคร�อง เหมอนกบ Autonomous Maintenance 1403

Valuable Net-Operating Time 1404

อตราการเดนเคร�องสทธท�เกดมลคา หมายถง ชวงระยะเวลาท�เคร�องจกรเดนไดอยางเตมประสทธภาพ ไมมการ1405

สญเสยกาลงการผลต (Capacity Loss) และไมมของเสย (Defect) หรอการซอมงาน (Rework) เกดข �นในชวง1406

เวลาดงกลาว คานวณไดโดย เวลาเดนเคร�องสทธ (Net-Operating Time) ลบดวยเวลาท�นาไปผลตของเสยหรอ1407

ของท�ตองไดรบการแกไข (Yield Loss) 1408

Vibration Analysis / Vibration Monitoring 1409

การวเคราะหความส�นสะเทอน / การตดตามการส�นสะเทอน หน�งในการตดตามสภาพเคร�องจกร (Monitoring) 1410

เปนการตรวจจบลกษณะการเปล�ยนแปลงของแรง ขนาด และรปแบบของการส�นสะเทอนท�เกดข �นกบ1411

เคร�องจกร อปกรณ หรอช �นสวน เพ�อการบารงรกษาตามสภาพ (Condition-Based Maintenance) และการ1412

บารงรกษาเชงพยากรณ (Predictive Maintenance) 1413

Visual Control 1414

การควบคมดวยการมองเหน การบรหารจดการและควบคม ดวยการส�อสารผานการมองเหนรปแบบตางๆ ท �งน �1415

เพ�อใหผ รบสาร รบทราบสถานการณและตอบสนองอยางถกตองตอไป โดยใชเวลาเพยงเลกนอยในการรบร 1416

ตความ และตดสนใจ 1417

Visual Inspection 1418

การตรวจสอบดวยการมองเหน เปนการใชการควบคมดวยการมองเหน (Visual Control) ชวยในการตรวจสอบ1419

เคร�องจกร เพ�อใหงายและสะดวกข �น ซ�งจะทาใหการตรวจสอบใชเวลานอยลง และมประสทธภาพย�งข �น หรอ1420

พดไดวา เพ�อกาจดจดยากลาบาก (Difficult Work Area) 1421

Wastes 1422

ความสญเสย เปน ความสญเสยในกระบวนการผลตท�ไมมการบรหารการผลตภายใตแนวคด Lean หรอ Just-1423

in-time หรอ Waste-Free Production ความสญเสยดงกลาวประกอบดวย 1424

1. ความสญเสย 7 ประการ (7 Waste) 1425

2. ความสญเสยอ�นๆนอกเหนอจากความสญเสย 7 ประการ เชน 1426

o ความยงยากซบซอนในการทางาน (Complexity) 1427

o ความสญเสยแรงงาน (Waste of Labor) 1428

o ความสญเสยวสด (Waste of Material) 1429

o ความคดสรางสรรคท�ไมถกใช (Unused Creativity) 1430

-52-


o ความสญเสยพลงงาน (Waste of Energy) 1431

o ความสญเสยการใชพ �นท� (Waste of Space) 1432

1433

Waste-Free Production 1434

การผลตแบบปราศจากความสญเสย เหมอนกบ Lean Manufacturing และ/หรอ Just-in-Time 1435

Warning Time 1436

ชวงเวลาเตอน หน�งในชวงเวลาท�ระบในชวงเวลาภายใตความเส�ยงตอการเกดความเสยหาย (P-F Interval) 1437

Wear (Abrasive) 1438

การสกหรอ (แบบกดกรอนหรอเกาะกน) การ สกหรอในลกษณะน �เปนลกษณะท�เขาใจกนท�วไปเม�อพดถงคาวา 1439

"สกหรอ" เปนการสกหรอโดยปฏกรยาเคม (เชนการเกดสนมในเหลก) ท�คอยๆทาใหเน �อโลหะหลดออกอยาง1440

ตอเน�อง เฉพาะท�บรเวณผวนอก โดยไมกนเขาไปยงเน �อใน และสามารถทาใหโลหะท�ถกกดกรอนโดยวธน � เงา1441

งามเหมอนเดมได โดยการขดถและกาจดรอยกดกรอนดงกลาวออกไป อยางไรกตาม การสกหรอยงมอกแบบ1442

หน�งคอ การสกหรอแบบเสยดสหรอครด (Adhesive Wear) 1443

Wear (Adhesive) 1444

การสกหรอ (แบบเสยดสหรอครด) เปนการสกหรอท�เกดจากการเสยดสหรอดรดกนระหวางผวสมผสของวตถ1445

สอง ช �นเน�องจากการเคล�อนไหว ท�งในเชงเสนและเชงมม โดยท�วไปการสกหรอวธน �จะสามารถชะลอหรอลดลง1446

ไดดวยการใชสารหลอล�น อยางไรกตาม การสกหรอยงมอกแบบหน�งคอ การสกหรอแบบกดกรอนหรอเกาะกน 1447

(Abrasive Wear) 1448

Why-Why Analysis 1449

การวเคราะหดวยเทคนคการต �งคาถาม เปนเคร�องมอในการสบคนหรอสอบสวนเร�องราวหรอปรากฏการณ1450

ความเสยหายของ เคร�องจกร (Failure) ท�เกดข �น ท �งน �เพ�อหาสาเหตแทจรงท�เปนรากเหงาของความเสยหาย 1451

(Root Cause) วธการท�ใชคอการต �งคาถามในเชงวา "ทาไม" เจาะลกลงไปเร�อยๆ โดยไมยอมพอใจกบคาตอบท�1452

ได 1453

Work Request 1454

ใบแจงซอม เปนการแจงอยางเปนทางการโดยมเอกสารจากผใชเคร�องจกร ไปยงฝายซอมบารงเพ�อใหทาการ1455

ซอมบารงตามคาขอ 1456

Work Order (WO) 1457

ใบส�งซอม เปนการมอบหมายงานอยางเปนทางการภายในฝายซอมบารงโดยมเอกสาร เพ�อออกใหบรการ ตาม1458

ใบแจงซอม (Work Request) 1459

-53-


Yield losses 1460

ความสญเสยท�ทาใหอตราการใชประโยชนจากวตถดบลดลง เปน กลมความสญเสย ท�ประกอบดวย การเกด1461

ของเสย (Defects) การตองซอมหรอแกไขงาน (Reworks) ความสญเสยกลมน �จะทาใหอตราคณภาพ (Quality 1462

Rate) ต�า และสงผลใหประสทธผลโดยรวมของเคร�องจกร (OEE) ต�าลงไปดวยในท�สด 1463

Zero Accidents 1464

อบตเหตเปนศนย หน�ง ในความสาเรจในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถ1465

เหนไดอยางชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ และเปนเปาหมายหลกของการ1466

ดาเนนการในเสาหลกท�วาดวยเร�องสขภาพ ความปลอดภย และส�งแวดลอม ภายในโรงงาน (HSE) 1467

Zero Breakdowns 1468

เคร�องเสยเปนศนย หน�ง ในความสาเรจในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถ1469

เหนไดอยางชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ และเปนเปาหมายรวมของการ1470

ดาเนนการในสามเสาหลก (TPM Eight Pillars) ไดแก Focused Improvement, Autonomous Maintenance1471

และ Planned Maintenance 1472

Zero Defects 1473

ของเสยเปนศนย หน�ง ในความสาเรจในการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (TPM) เปนส�งท�สามารถ1474

เหนไดอยางชดเจน เปนรปธรรม หากการดาเนนการ TPM ประสบความสาเรจ และเปนเปาหมายหลกของการ1475

ดาเนนการในเสาหลกท�วาดวย การบารงรกษาคณภาพ (Quality Maintenance) 1476